Victor Hugo Bí Ẩn Cuộc Đời

Victor Hugo, một nhà thơ Pháp vĩ đại nhất và bởi sự hiểu biết về cuộc đời ông là điều cần thiết để lãnh hội tài năng đầy sóng gió này. Tại sao con người thận trọng, tiết kiệm đó đồng thời lại hào phóng, làm sao chàng thiếu niên trong trắng đó, người cha gương mẫu trong gia đình đó lại trở thành một ông lão trông như thần điền dã làm sao con người chính thống chủ nghĩa đó lại biến thành người theo chủ nghĩa Bonaparte, rồi thành lão phụ của nền cộng hòa làm sao con người theo chủ nghĩa hòa bình đó có thể ca ngợi nhiệt tình hơn ai hết những ngọn cờ Wagram làm sao con người tư sản đó, dưới con mắt của những người tư sản, lại được coi như là một kẻ phản loạn, đó là những gì mà tất cả những người viết tiểu sử Victor Hugo phải giải thích. Từ mấy năm gần đây nhiều khám phá về ông đã được thực hiện, nhiều thư từ và sổ tay của ông đã được xuất bản tác giả André Maurois đã tổng hợp những tư liệu đó để cố gắng làm nổi rõ một con người thông qua tác phẩm Victor Hugo Bí Ẩn Cuộc Đời. Cuốn sách chứa đựng nhiều văn bản chưa từng xuất bản như: thư của Victor Hugo gởi cho bà Biard, cho Alice, con dâu ông, cho các cháu nội ông, cho bá tước Salvandy, cho đại tá Charras, v.v…, Những phát hiện này không phải là đối tượng chính mà tác giả đề cập đến. Mà mục đích chính của cuốn sách này chủ yếu là viết nên cuộc đời và những tác phẩm cũng có vị trí và biến cố của nhà thơ Victor Hugo. *** Tại sao Hugo? Ở đây tôi không phải viện dẫn tới những người can thiệp giúp: Tôi đã tới với George Sand nhờ Marcel Proust và Alain, tôi không nhớ có một thời nào mà tôi không ngưỡng mộ Victor Hugo. Tôi chưa biết đọc nhưng đã xúc động nghe mẹ tôi đọc Những người đáng thương; năm mười lăm tuổi, Những người khốn khổ làm tôi xúc động mãnh liệt; suốt đời mình, tôi đã khám phá nhiều phương diện mới mẻ của tài năng ông. Như bao nhiêu người đọc, tôi chỉ hiểu thật chậm vẻ đẹp những bài thơ triết học của ông. Cuối cùng tôi đã biết yêu những bài thơ cuối cùng của Orphée về già và tìm thấy trong Trọn cây đàn lia, trong Những năm bi thảm, trong Bó cuối cùng, những kiệt tác hầu như không được biết tới. Tại sao Hugo? Bởi ông là nhà thơ Pháp vĩ đại nhất và bởi sự hiểu biết về cuộc đời ông là điều cần thiết để lãnh hội tài năng đầy sóng gió này. Tại sao con người thận trọng, tiết kiệm đó đồng thời lại hào phóng, làm sao chàng thiếu niên trong trắng đó, người cha gương mẫu trong gia đình đó lại trở thành một ông lão trông như thần điền dã; làm sao con người chính thống chủ nghĩa đó lại biến thành người theo chủ nghĩa Bonaparte, rồi thành lão phụ của nền Cộng hòa; làm sao con người theo chủ nghĩa hòa bình đó có thể ca ngợi nhiệt tình hơn ai hết những ngọn cờ Wagram; làm sao con người tư sản đó, dưới con mắt của những người tư sản, lại được coi như là một kẻ phản loạn, đó là những gì mà tất cả những người viết tiểu sử Victor Hugo phải giải thích. Từ mấy năm gần đây nhiều khám phá về ông đã được thực hiện, nhiều thư từ và sổ tay của ông đã được xuất bản; tôi đã làm công việc tổng hợp những tư liệu đó để cố gắng làm nổi rõ một con người. Mặc dầu cuốn sách này chứa đựng nhiều văn bản chưa từng xuất bản (thư của Victor Hugo gởi cho bà Biard, cho Alice, con dâu ông, cho các cháu nội của ông, cho bá tước Salvandy, cho đại tá Charras. Thư của Adèle Hugo gởi cho Théophile Gautier và của Auguste Vacquerie gởi cho Adèle Hugo; trích đoạn sổ tay của Sainte-Beuve; thư của Emile Dechamps gởi cho Victor Hugo, của Léopoldine Hugo gởi cho cha, của James Pradier gởi cho Julictte Drouet, v.v…, những phát hiện này không phải là đối tượng chính của tôi. Thật vậy tôi không muốn đưa vào cuốn sách này một số lớn thư từ, tự chúng rất lý thú, bởi chúng không thêm vào điều gì thiết yếu cả. Chúng ta cần tránh chôn vùi người anh hùng dưới những chứng cớ. Tôi cũng không muốn làm nặng thêm câu chuyện kể bằng những tiểu luận về thi pháp, về tôn giáo, về những nguồn gốc của Victor Hugo, những công cuộc nghiên cứu mà nhiều người khác đã làm, và làm rất tốt. Tóm lại tôi đã viết nên một cuộc đời, không hơn cũng không kém, và cố gắng để không bao giờ quên rằng trong cuộc đời một nhà thơ, tác phẩm cũng có vị trí như biến cố. Tôi nợ nhiều những công trình nghiên cứu và chú giải của những người am hiểu Victor Hugon nhất ngày nay