Tử Tước Chẻ Đôi

Thói Quen Nguyên Tử (Atomic HabitsThuộc bộ ba tiểu thuyết “Tổ tiên của chúng ta”. Sáu, bảy năm trời cho một bộ sách, giờ nhìn thấy nó được tạo hình hoàn chỉnh, thấy vui thì ít hơn là thấy oải. I nostri antenati (Tổ tiên của chúng tagồm Nam tước trên cây, Tử tước chẻ đôi và Hiệp sĩ không hiện hữu (thứ tự hơi lệch so với nguyên tác, ở đó Tử tước là tập trước của Nam tước. Quá trình hoàn thành bộ sách này trong tiếng Việt cũng đi cùng với một giai đoạn cực kỳ phức tạp của xuất bản và dịch thuật Việt Nam.*** Với gần hai trăm trang sách, Italo Calvino đã tạo dựng mọi giá trị về một câu chuyên mang đậm tính dụ ngôn của thời hiện đại. Tác phẩm mang vẻ đẹp ẩn tàng đằng sau mọi thứ triết lý về Thiện-Ác. Nó như một bể chứa thủy tinh trong suốt đẹp đến ức chế rồi vỡ tung thành từng mảnh ghép, ở đó sự “lưỡng cách” là những điều mở rộng của một cuộc chạy đua đưa linh hồn đến sự nhiệm màu. Một câu chuyện mang đậm hơi thở của cuộc sống và sự vĩnh cửu đơn giản chỉ là những đổi thay… “Tử tước chẻ đôi” được Italo Calvino lấy từ bối cảnh là cuộc chiến với quân Thổ Nhĩ Kỳ làm cuộc sống của tử tước Medardo bị phân đôi thành hai nửa khác nhau. Tác phẩm mở đầu từ những phân cách của số phận và chiến tranh, nó được viết bằng một thứ ngôn ngữ mang đậm vóc dáng của đời sống và lịch sử. Tác giả đã sử dụng một hàm lượng điển tích khi tạo dựng các bối cảnh của tác phẩm. Ông đã khéo léo kéo người đọc vào trong câu chữ của quyển sách bằng một thứ dụ ngôn về: Đời sống, Tình yêu, và các giá trị của Bản ngã. Các chi tiết trong “Tử Tước chẻ đôi” được Italo Calvino đẩy lên đến tận cùng của hiện thực: Hình ảnh của người lính trong đội quân Kitô cho đến tử tước Medardo, giây phút ấm cúng hiếm hoi “ở cái độ tuổi mà mỗi trải nghiệm mới, ngay cả chết chóc và vô nhân cũng đều phập phồng và nồng cháy tình yêu cuộc sống”. Từ Bác thợ cả ThạchĐầuĐinh “làm những giá treo cổ như một tuyệt tác” đến Bác sĩ Trelawney “đi tìm mai vỏ sinh vật biển hóa thạch” là các khái niệm bị đánh tráo, nó mang khoảng lùi lặng lẽ của đời sống; những tín đồ Huguenot “an tâm với thứ tôn giáo thầm kín của chính mình” đến ông cùi Galateo tạo nên sự chất chứa và lưu trữ của một “phúng dụ tự truyện về gia đình”. Từ tôi, nhân vật kể lại câu chuyện đến Esaù “những tội lỗi mà họ bảo tao chưa đủ lớn để hiểu”. Cặp đôi nhân vật này, được xem là trục xoay cho tất cả các nhân vật khác trong tác phẩm di chuyển, đối thoại, tồn tại và phát triển. Italo Calvino đã dệt nên chuyện tình yêu giữa: Cô gái chăn dê Pamela với tử tước Medadro. Nó óng ánh với tất cả những trạng thái: từ hẹn hò, đến rượt đuổi, cuối cùng là tranh đấu. Ý tưởng trong phân đoạn này mang Môtíp cũ: Hiệp sĩ và công chúa để “sáng tạo ra những phương thức mới sống bên nhau”. Nhưng cách viết của tác giả không vì vậy mà trượt theo một lối mòn quen thuộc, cũ kĩ. Tình yêu giữa tử tước Medadro và Pamela là sự đấu tranh giữa yêu thương và thù ghét, tính ích kỷ và lòng vị tha, sự độc ác và nét nhân từ hiền lành, khờ khạo. Sự tồn tại song song hai nửa của một con người, được tác giả cài đặt như một ám hiệu mà ở đó tính Thiện-Ác được tự bộc lộ những mặt mạnh và điểm yếu của nó. Lối viết của Italo Calvino đưa câu chuyện tới một kết cấu nhân bản: điều hoàn hảo thật sự là những giá trị xác nhập, nơi cái Thiện-Ác là một, tình yêu là một, đời sống là một.