Think Tanks Trong Đời Sống Chính Trị Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản Và Những Gợi Ý Đối Với Việt Nam

Một số nghiên cứu đã chỉ ra, tỷ lệ quyết sách sai lầm của chính phủ các nước phát triển ở phương Tây khá thấp, đó là vì họ tận dụng được các think tanks – loại hình tổ chức có tính chất tư vấn, hiến kế cho lãnh đạo quốc gia. Một loại hình như cầu nối giữa tri thức và quyền lực, lấp đầy khoảng trống giữa học thuật và chính sách; và sự xuất hiện với vai trò quan trọng của nó là một nhu cầu của thời đại.

Với vai trò chính là tư vấn và cung cấp ý kiến chuyên môn cho việc đưa ra các lý thuyết, sách lược, ý tưởng, giải pháp, hoạch định chính sách và ra quyết định có tính khả thi nhằm đối phó với tình hình trong một thời kỳ nhất định cho lãnh đạo quốc gia, think tanks chính là cầu nối giữa những nhà hoạch định chính sách và xã hội. Mỗi chính sách được ban hành là kết quả của quá trình tư vấn, nghiên cứu nghiêm túc, phản ánh sự đa dạng về lợi ích trong xã hội, nhờ đó tạo ra sự liên kết, sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nhóm có lợi ích mâu thuẫn; đồng thời, tăng trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước; thúc đẩy xây dựng một chính phủ năng động và minh bạch. Ngoài chức năng chính là đề xuất ý tưởng, các think tanks còn có chức năng: giáo dục, hướng dẫn dư luận và tập hợp nhân tài.

Trên thế giới, một số quốc gia có nhiều think tanks và có hoạt động nổi bật là Hoa Kỳ, Ấn Độ, Trung Quốc, Anh, Argentina, Đức, Nga, Pháp, Italy, Nhật Bản,… Tuy khái niệm và thời gian xuất hiện ở mỗi quốc gia là khác nhau, nhưng các think tanks đều có chung một đặc điểm chính là tác nhân quan trọng trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách. Vai trò và sự ảnh hưởng của các think tanks đối với nền chính trị các nước được khẳng định và đánh giá rất cao. Ở Việt Nam, mặc dù cũng manh nha xuất hiện từ những năm 1960 của thế kỷ XX, nhưng tới nay, mô hình tổ chức và hoạt động của các think tanks vẫn đang đặt ra rất nhiều vấn đề: chưa thiết lập được hệ thống các think tanks, hầu hết các tổ chức think tanks tồn tại dưới dạng các đơn vị sự nghiệp công lập theo mô hình các viện nghiên cứu chính sách của các bộ, ngành; hoặc các viện nghiên cứu độc lập. Mô hình think tanks ở Việt Nam chưa thực sự phát huy vai trò, khuôn khổ pháp lý hoạt động còn nhiều bất cập, hạn chế v.v. tạo ra những rào cản đối với sự phát triển của các think tanks. Từ sự ảnh hưởng mạnh mẽ của think tanks đối với nền chính trị của các quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập, toàn cầu hóa và kỷ nguyên số hiện nay, Việt Nam cần coi trọng, phát huy hiệu quả của hệ thống cơ quan nghiên cứu, tư vấn của nhà nước cũng như nguồn trí tuệ dồi dào của xã hội từ các think tanks.

Để khẳng định vai trò và tầm quan trọng của think tanks đối với nền chính trị của mỗi quốc gia trên thế giới và đưa ra những gợi ý tham khảo đối với Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Think tanks trong đời sống chính trị Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và những gợi ý đối với Việt Nam (Sách chuyên khảo), do Tiến sĩ Đoàn Trường Thụ làm chủ biên.

Cuốn sách gồm 5 chương:
Chương I: Một số vấn đề lý luận về think tanks trong đời sống chính trị hiện đại.
Chương II: Think tanks trong đời sống chính trị Hoa Kỳ.
Chương III: Think tanks trong đời sống chính trị Trung Quốc.
Chương IV: Think tanks trong đời sống chính trị Nhật Bản.
Chương V: Những gợi ý tham khảo cho Việt Nam qua nghiên cứu think tanks trong nền chính trị Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản.

Trên cơ sở nghiên cứu và chỉ ra những đặc trưng và kinh nghiệm ảnh hưởng đến chính sách của các think tanks ở Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản, cuốn sách khẳng định và rút ra những tham chiếu có giá trị đối với think tanks ở Việt Nam.

Việc nghiên cứu về think tanks và sự tham gia vào đời sống chính trị nói chung và ở các nước Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản nói riêng là chủ đề tương đối mới ở Việt Nam. Mặc dù tập thể tác giả đã cố gắng và dành nhiều thời gian, tâm huyết, song cuốn sách khó tránh khỏi hạn chế và thiếu sót.

Nhà xuất bản và tập thể tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để cuốn sách được hoàn thiện hơn ở lần xuất bản sau.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.

Tháng 9 năm 2021
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT