🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Xây Dựng Tòa Án Nhân Dân Xứng Đáng Là Biểu Tượng Của Công Lý, Lẽ Phải Và Niềm Tin Ebooks Nhóm Zalo (Xu t b n l n th hai, có b sung) Chịu trách nhiệm xuất bản GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN Chịu trách nhiệm nội dung PHÓ GIÁM ĐỐC - PHÓ TỔNG BIÊN TẬP TS. ĐỖ QUANG DŨNG Biên tập nội dung: ThS. PHẠM THỊ KIM HUẾ TS. HOÀNG MẠNH THẮNG ThS. HOÀNG THỊ THU HƯỜNG ThS. NGUYỄN TRƯỜNG TAM ThS. ĐÀO DUY NGHĨA ThS. TRỊNH THỊ NGỌC QUỲNH ThS. NGUYỄN VIỆT HÀ Trình bày bìa: Chế bản vi tính: PHẠM DUY THÁI LÂM THỊ HƯƠNG Đọc sách mẫu: BAN SÁCH KINH TẾ VIỆT HÀ Số đăng ký kế hoạch xuất bản: 427-2021/CXBIPH/20-365/CTQG. Số quyết định xuất bản: 23-QĐ/NXBCTQG, ngày 18/02/2021. Nộp lưu chiểu: tháng 4 năm 2021. Mã ISBN: 978-604-57-6508-1. (Xu t b n l n th hai, có b sung) (Xu t b n l n th hai, có b sung) LỜI NHÀ XUẤT BẢN Điều 102 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp” và “Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Vị trí đặc biệt của Tòa án với tư cách là cơ quan thực hiện quyền tư pháp còn xuất phát từ vai trò và những thẩm quyền hiến định được quy định tại Điều 31 Hiến pháp năm 2013: “Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật”. Trong tất cả các thiết chế quyền lực nhà nước, không một thiết chế quyền lực nào có được thẩm quyền phán xét đó. Những quy định trên trong Hiến pháp đã khẳng định vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của Tòa án nhân dân trong hệ thống chính trị của nước ta nói chung và trong hệ thống cơ quan tư pháp nói riêng, qua đó bảo đảm vị thế và tính độc lập của Tòa án - một yêu cầu không thể thiếu được trong cơ chế phân công, phối hợp kiểm soát quyền lực ở nước ta. Chính vì vậy, việc xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng với vị trí và vai trò mà Nhân dân tin tưởng giao phó, thực hiện những nhiệm vụ được đề ra trong Hiến pháp năm 2013 là rất nặng nề, cần sự đóng góp công sức của các cán bộ, Thẩm phán, người lao động đang làm việc tại hệ thống Tòa án các cấp. Để thực hiện được nhiệm vụ đó, việc tổ chức hệ thống Tòa án các cấp hợp lý, khoa học và hiện đại về cơ cấu tổ chức và điều kiện, phương tiện làm việc, trong đó, xác định Tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp là rất quan trọng. 5 Để bạn đọc hiểu thêm về những nỗ lực của đội ngũ cán bộ, Thẩm phán, người lao động ngành Tòa án trong quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, chất lượng xét xử của Tòa án nhân dân các cấp thời gian qua, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản lần thứ hai, có bổ sung cuốn sách Xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng là biểu tượng của công lý, lẽ phải và niềm tin của PGS.TS. Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Cuốn sách được kết cấu thành 3 phần: Phần thứ nhất: Tăng cường xây dựng Đảng, đổi mới công tác tổ chức cán bộ, nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án nhân dân (Phát biểu chỉ đạo tại các Hội nghị triển khai công tác Tòa án và Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ); Phần thứ hai: Đẩy mạnh cải cách tư pháp, đổi mới tư duy, phương pháp, áp dụng các giải pháp đột phá trong hoạt động của Tòa án nhân dân (Các bài viết); Phần thứ ba: Tòa án nhân dân chủ động, tích cực hội nhập quốc tế; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động (Các bài phát biểu, trả lời phỏng vấn). Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc. Tháng 6 năm 2020 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT 6 LỜI TỰA Bảy mươi lăm năm xây dựng và trưởng thành, vững bước dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, Tòa án nhân dân Việt Nam không ngừng phấn đấu, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; từng bước phát triển; góp phần xứng đáng vào thắng lợi vĩ đại của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cũng như sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước trong hơn 30 năm qua. Theo quy định của Hiến pháp, Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp; có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Thực hiện nghiêm túc lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu “phụng công thủ pháp, chí công vô tư”, tất cả vì công lý, công bằng xã hội đã trở thành nguyên tắc, phương châm hoạt động, mãi là niềm tự hào của các thế hệ cán bộ, Thẩm phán Việt Nam. Thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, kế thừa và phát huy truyền thống, kinh nghiệm công tác qua các thời kỳ; với tinh thần đoàn kết, trách nhiệm cao, Tòa án các cấp đã không ngừng đổi mới, tạo sự chuyển biến tích cực và đạt được những thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực công tác, tạo đà vững chắc để tiếp tục phát triển trong chặng đường tiếp theo. Tổ chức, bộ máy Tòa án các cấp từng bước được hoàn thiện theo tiến trình cải cách tư pháp, bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả; nhiều giải pháp đột phá được thực hiện, bảo đảm việc xét xử của Tòa án độc lập, chỉ tuân theo pháp 7 luật, tranh tụng công khai, bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo... Với tinh thần “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý”, các Tòa án nhân dân đã và đang tham gia tích cực và có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật; giải quyết khiếu kiện, tranh chấp, đặc biệt là phòng, chống tham nhũng; tích cực tham gia hoàn thiện thể chế, tăng cường công tác hướng dẫn áp dụng pháp luật và phát triển án lệ, tháo gỡ nhiều khó khăn trong thực tiễn xét xử và đóng góp quan trọng vào phát triển khoa học pháp lý. Học viện Tòa án được thành lập có nhiệm vụ quan trọng là đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực có chất lượng cho Tòa án nhân dân. Quan hệ hợp tác với Tòa án các nước trong khu vực và trên thế giới ngày càng được mở rộng với nội dung phong phú, thiết thực, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Tòa án Việt Nam. Cuốn sách Xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng là biểu tượng của công lý, lẽ phải và niềm tin tập hợp các kết quả nghiên cứu, bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn... được chọn lọc từ năm 2016 đến nay của đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Cuốn sách sẽ giúp bạn đọc hiểu sâu hơn về các Tòa án Việt Nam; về những yêu cầu đổi mới đối với công tác tư pháp; những vấn đề quan trọng đặt ra đối với nền tư pháp trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Với quá trình công tác lâu năm, giữ nhiều vị trí, trọng trách quan trọng, từ lãnh đạo Cơ quan điều tra, Bộ Công an; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và hiện nay trên cương vị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, đồng chí Nguyễn Hòa Bình với những hiểu biết của mình đã dành nhiều thời gian và tâm huyết nghiên cứu, biên soạn cuốn sách này. Nội dung cuốn sách gồm ba phần, phần thứ nhất về tăng cường xây dựng Đảng, đổi mới công tác tổ chức cán bộ, nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án nhân dân. Phần thứ hai, tác giả đề 8 cập đến các vấn đề cải cách tư pháp, đổi mới tư duy, phương pháp, áp dụng các giải pháp đột phá trong hoạt động của Tòa án nhân dân. Phần thứ ba của cuốn sách, tác giả nói về quá trình Tòa án nhân dân chủ động, tích cực hội nhập quốc tế; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Đây là các bài viết, phát biểu chỉ đạo, tập trung vào hoàn thiện thể chế, tổ chức bộ máy, thực thi pháp luật; cải cách tư pháp; xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ Thẩm phán vững vàng về chính trị, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ nhằm hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng xét xử, nhiệm vụ cốt lõi của Tòa án. Cuốn sách là nơi gửi gắm những kỳ vọng, thể hiện tầm nhìn, tư duy chiến lược, cũng như những trăn trở, tâm huyết của đồng chí Nguyễn Hòa Bình đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển các Tòa án và xây dựng nền tư pháp nhân dân dân chủ, nghiêm minh, trong sạch, vững mạnh với những giá trị cao đẹp của công lý. Cuốn sách có giá trị thiết thực cả về lý luận và thực tiễn, là tài liệu tham khảo có giá trị trong công tác quản lý, đào tạo, nghiên cứu khoa học pháp lý. Đồng thời, cuốn sách cũng góp phần quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp, trong đó Tòa án là trọng tâm. Tháng 9 năm 2019 NGUYỄN THỊ KIM NGÂN Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam 9 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tuyên thệ nhậm chức trước Quốc hội và đồng bào, cử tri cả nước ngay sau khi được Quốc hội tín nhiệm bầu giữ chức vụ Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nhiệm kỳ 2016-2021, Hà Nội, ngày 27/7/2016 “Dưới cờ đỏ Sao Vàng thiêng liêng của Tổ quốc, trước Quốc hội và đồng bào, cử tri cả nước, tôi, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tuyên thệ: Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hoàn thành tốt nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó”1.* 1. Lời tuyên thệ nhậm chức của đồng chí Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, Hà Nội, ngày 27/7/2016. 10 PHÁT BIỂU NHẬM CHỨC CỦA ĐỒNG CHÍ CHÁNH ÁN TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO NGUYỄN HÒA BÌNH* “Kính thưa các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam! Kính thưa các vị đại biểu Quốc hội, đồng bào và chiến sĩ cả nước! Tôi trân trọng cảm ơn Quốc hội đã tín nhiệm bầu tôi tiếp tục làm Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Khắc ghi và thực hiện lời tuyên thệ của mình trước Quốc hội, tôi nguyện đem hết sức lực và trí tuệ phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Đảm nhiệm trọng trách mà Quốc hội giao phó, là người đứng đầu cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tôi sẽ cùng tập thể lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao phát huy truyền thống, đoàn kết một lòng, đề cao kỷ luật, xây dựng Tòa án nhân dân trong sạch và liêm chính; thực hiện tốt nhiệm vụ Hiến pháp quy định: bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; chăm lo xây dựng đội ngũ Thẩm phán giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh để nhân danh * Phát biểu nhậm chức của đồng chí Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, Hà Nội, ngày 27/7/2016. 11 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Nhà nước đưa ra các phán quyết thượng tôn pháp luật, nghiêm minh và công bằng. Trân trọng đề nghị Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội ủng hộ và tăng cường giám sát hoạt động của Tòa án các cấp, cùng chúng tôi xây dựng Tòa án nhân dân trở thành biểu tượng của công lý, lẽ phải và niềm tin như mong đợi của Nhân dân. Xin cảm ơn Quốc hội!”. 12 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ, NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN (Phát biểu chỉ đạo tại các Hội nghị triển khai công tác Tòa án và Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ) 13 TRÁCH NHIỆM, KỶ CƯƠNG, CHẤT LƯỢNG, VÌ CÔNG LÝ* Thưa toàn thể các đồng chí! Sau 03 ngày làm việc với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, dân chủ và trách nhiệm, Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017 đã hoàn thành các nhiệm vụ đề ra và thành công tốt đẹp. Hội nghị vinh dự được đón các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, đại diện các ban, bộ, ngành ở Trung ương. Lần đầu tiên, Hội nghị được truyền hình trực tuyến đến tất cả các điểm cầu với sự tham dự của cán bộ, công chức, viên chức toàn hệ thống Tòa án. Từ các điểm cầu, các đồng chí đã nghiêm túc theo dõi Hội nghị, lắng nghe ý kiến chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, nhiều điểm cầu đã tích cực đăng ký tham gia phát biểu tại Hội nghị. Thay mặt Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, tôi tóm tắt một số nội dung và kết luận một số vấn đề cụ thể sau: Cùng với việc nghiên cứu, thảo luận Báo cáo tổng kết công tác năm 2016, Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc triển khai, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2017 của các Tòa án, Hội nghị đã dành thời gian hơn 02 ngày để quán triệt và thảo luận những nội dung quan trọng, mang tính đột phá nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác của Tòa án năm 2017 và những năm tiếp theo như: Dự thảo Quy định về công khai hóa các * Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017, Hà Nội, ngày 14/01/2017. 15 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN bản án trên Cổng thông tin điện tử; Dự thảo Quy chế phòng xét xử và sử dụng trang phục; Dự thảo Quy chế về tăng cường công tác kiểm tra định kỳ của Tòa án cấp trên đối với Tòa án cấp dưới và công tác tự kiểm tra của từng Tòa án; Dự thảo Quy chế xử lý vi phạm đối với công chức, viên chức và người lao động trong các Tòa án nhân dân; về việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm; đổi mới công tác thi đua khen thưởng. Hội nghị cũng đã dành phần lớn thời gian để thảo luận về 100 vấn đề vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật. Đây là những vấn đề được phản ánh từ cơ sở, được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn đưa ra thảo luận tại Hội nghị. Toàn cảnh Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017, Hà Nội, ngày 12 - 14/01/2017 Công tác tổ chức Hội nghị năm nay có nhiều đổi mới nhằm lắng nghe đầy đủ ý kiến từ cơ sở, huy động trí tuệ, tâm huyết của cán bộ, công chức toàn hệ thống nhằm tháo gỡ những vướng mắc của thực tiễn, đề xuất những giải pháp thiết thực nâng cao hiệu quả công tác. 16 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Các đại biểu tham dự đều đánh giá cao việc đổi mới trong công tác tổ chức hội nghị, đi vào thực chất của vấn đề và thu được nhiều kết quả tốt. Mặc dù Hội nghị kéo dài 03 ngày, cường độ làm việc cao, thảo luận nhiều nội dung khó, phức tạp, nhưng các đại biểu rất tích cực thảo luận, thậm chí có Tổ còn đề nghị tăng thêm thời gian thảo luận. Đánh giá tổng quát tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2016 cho thấy, công tác của các cấp Tòa án có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng xét xử được nâng lên, hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu Quốc hội đặt ra. Toàn hệ thống Tòa án đã có nhiều điểm nhấn trong thực hiện nhiệm vụ chính trị như: tổ chức các cuộc thi tuyển Thẩm phán theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014; đẩy mạnh công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật thông qua việc ban hành nhiều Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, ban hành án lệ, giải đáp vướng mắc; đầu tư hiệu quả trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin... Bên cạnh kết quả đạt được, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ thời gian qua. Trong Báo cáo chỉ có 1/4 trang để nêu về những tồn tại, hạn chế có tính phổ biến, kéo dài nhiều năm, đã được Quốc hội chỉ ra. Tại Hội nghị này, tôi muốn dành nhiều thời gian phân tích kỹ về những tồn tại, hạn chế, để chúng ta thấy được đầy đủ thực chất của vấn đề, từ đó cùng nỗ lực khắc phục. Tòa án nhân dân tối cao chưa có điều kiện kiểm tra hết các Tòa án địa phương, nhưng cũng đã tổ chức kiểm tra được trên 1/2 Tòa án nhân dân các tỉnh, thành phố (34 Tòa án nhân dân cấp tỉnh và gần 50 Tòa án nhân dân cấp huyện). Qua đợt kiểm tra, đã phát hiện nhiều tồn tại, hạn chế; trong đó, có những tồn tại, hạn chế chúng ta đã biết rõ qua nhiều năm; nhưng cũng có những tồn tại, hạn chế qua đợt kiểm tra này mới được chỉ ra. Cụ thể như sau: 17 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Thứ nhất, về việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án. Qua số liệu thống kê và qua công tác kiểm tra cho thấy, số lượng án tạm đình chỉ của các Tòa án là rất lớn, trong đó những vụ án tạm đình chỉ không đúng quy định của pháp luật. Tại Hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng “tạm đình chỉ” không phải là khuyết điểm, do đó không nên phạt thi đua vì tạm đình chỉ không đúng. Tôi cho rằng cần nhìn nhận đúng bản chất của vấn đề để có biện pháp khắc phục. Năm 2016, Tòa án các cấp tạm đình chỉ khoảng 22.000 vụ án, nhiều vụ án tạm đình chỉ tập trung trong tháng 8 và tháng 9, có những vụ án tạm đình chỉ để lấy chỉ tiêu thi đua, dẫn đến số liệu thống kê về tỷ lệ giải quyết án không chính xác. Có những vụ án căn cứ tạm đình chỉ không theo đúng quy định của luật, ví dụ: tạm đình chỉ để chờ các bên thỏa thuận. Có những vụ án tạm đình chỉ nhiều lần vì cùng một lý do. Có những vụ án mặc dù căn cứ để tạm đình chỉ không còn nhưng vẫn tiếp tục tạm đình chỉ... Có những quyết định tạm đình chỉ không ghi rõ căn cứ, điều, khoản của luật; không tống đạt cho các đối tượng liên quan, không gửi cho Viện kiểm sát để thực hiện quyền kiểm sát. Qua kiểm tra, có những Tòa án địa phương để vụ án tạm đình chỉ quá lâu, trong khi lý do để tạm đình chỉ không cần phải mất thời gian quá dài như vậy. Đặc biệt lưu ý đối với các vụ án hình sự, tạm đình chỉ cũng đồng nghĩa với việc đặt công dân vào tình trạng pháp lý căng thẳng, làm bị can, bị cáo trong thời gian dài, do đó đề nghị các đồng chí hết sức cẩn trọng. Tạm đình chỉ là biện pháp tố tụng cần thiết để giải quyết vụ án, nhưng nếu bị lạm dụng thì đó là vi phạm và cần phải chấn chỉnh. Thực tế có nhiều đơn vị được nhận Cờ thi đua do tỷ lệ giải quyết án cao, nhưng thử hỏi các đồng chí đã làm hết trách nhiệm với Nhân dân chưa, đây là điều rất đáng phải suy nghĩ. Để nhiều vụ án phải tạm đình chỉ trong một năm, trong đó có những vụ án tạm đình chỉ không đúng pháp luật là thiếu sót lớn, cần phải có biện pháp chấn chỉnh kịp thời. 18 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Thứ hai, về việc cho bị cáo được hưởng án treo. Năm 2016, tỷ lệ xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo chiếm tỷ lệ cao, trong đó những trường hợp không đúng quy định của luật. Có những vụ án không đủ điều kiện song vẫn cho bị cáo hưởng án treo, gây nghi ngờ trong dư luận nhân dân. Đồng thời, qua kiểm tra cũng phát hiện trường hợp Tòa án cấp sơ thẩm tuyên phạt tù có thời hạn, Tòa án cấp phúc thẩm cho hưởng án treo nhưng không nêu rõ lý do; hoặc trường hợp Tòa án cấp sơ thẩm cho hưởng án treo không đúng pháp luật nhưng Tòa án cấp phúc thẩm không phát hiện được, tiếp tục y án sơ thẩm. Vẫn còn những bị cáo trong các vụ án phạm tội về kinh tế, tham nhũng được hưởng án treo không đúng quy định, đã bị Quốc hội phê phán nhiều năm, nhưng vẫn chưa được khắc phục triệt để. Thứ ba, các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán. Vẫn còn nhiều bản án, quyết định bị hủy, sửa với những lỗi nghiêm trọng, không thể chấp nhận. Có những vụ án bị hủy do giải quyết vượt quá yêu cầu khởi kiện; vấn đề đặt ra là giải quyết vượt quá yêu cầu khởi kiện ở đây có tiêu cực gì không? điều này đã gây ra dư luận xấu đối với Tòa án. Có những vụ án giải quyết không đúng bản chất sự việc, đưa ra quyết định sai. Có những vụ hủy án không đúng, xác định sai đối tượng bị kiện; một số vụ án hành chính, quá trình giải quyết chưa tạo điều kiện thuận lợi để đương sự đối thoại. Có những vụ án hình sự định tội danh, áp dụng các tình tiết giảm nhẹ không đúng (nộp tiền thu lời bất chính nhưng lại được coi là tình tiết bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả để xác định là tình tiết giảm nhẹ). Có trường hợp Tòa án bỏ qua tình tiết tăng nặng, chỉ quan tâm áp dụng tình tiết giảm nhẹ, mặc dù bị cáo có tình tiết tăng nặng. Việc giải quyết các vụ 19 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN án dân sự có biểu hiện lạm dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, hoãn thi hành án không đúng. Thứ tư, về nội dung bản án. Qua kiểm tra cho thấy, xảy ra tình trạng có nhiều bản án mắc nhiều lỗi nên sẽ là thách thức lớn khi chúng ta tiến hành công khai bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án. Đây là một chủ trương dũng cảm để chúng ta thể hiện trách nhiệm trước Nhân dân, là cơ chế để người dân giám sát hoạt động tư pháp nói chung, công tác của Tòa án nói riêng và đề cao trách nhiệm của Tòa án. Thực tế, có nhiều vụ án nội dung quyết định tuyên tại phiên tòa và trong bản án phát hành có sự khác nhau. Có trường hợp hai bản án cùng số, cùng ngày nhưng lại khác nội dung nên có nhiều lý do để công luận nghi ngờ sự công minh của hoạt động xét xử. Có những bản án, trong nội dung phần nhận định không đề cập nhưng phần kết luận, quyết định thì lại có. Có bản án khi phát hành không được đóng dấu; sai họ tên, địa chỉ; sai chính tả, sai ngữ pháp (câu không rõ nghĩa, không đầy đủ...); sai số liệu, đặc biệt là trong án dân sự. Kết cấu của bản án không rõ ràng, logic. Vấn đề này, một phần do chúng ta chưa có hướng dẫn cách viết bản án. Mỗi một bản án của Thẩm phán phải là một án văn thuyết phục được xã hội, khuất phục được tội phạm. Tuy nhiên, lời lẽ trong nhiều bản án không có chọn lọc, có nhiều lỗi về chính tả, về ngữ pháp thì không thể đáp ứng được yêu cầu này. Nếu đưa công khai các bản án này lên mạng thì chắc chắn công luận, báo chí sẽ có nhiều vấn đề để bình luận. Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã quyết định thực hiện việc công khai bản án trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án, đồng nghĩa với việc chấp nhận thực tế sẽ bị phê phán trong một, hai năm đầu tiên sau khi thực hiện chủ trương này, nhưng để sau một vài năm, chúng ta sẽ 20 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... có nhiều tiến bộ. Phê phán nhiều chúng ta sẽ có nhiều bài học, phê phán nhiều sẽ loại trừ được những Thẩm phán thiếu trách nhiệm. Một Thẩm phán có 10 bản án công khai trên mạng mà có 7, 8 bản án có vấn đề thì phải xem xét năng lực, trách nhiệm của Thẩm phán đó. Đây là con đường chúng ta lựa chọn. Con đường này sẽ giúp các Thẩm phán phải tự rèn luyện để nâng cao trình độ và cũng là con đường để tự đào thải đối với những Thẩm phán thiếu trách nhiệm (làm việc tắc trách, không quan tâm, không tự viết bản án mà phó thác hoàn toàn cho Thư ký...). Khi thực hiện việc công khai bản án, sẽ có rất nhiều người tìm đọc, nghiên cứu bản án, đó là nguyên đơn, bị đơn, những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, Luật sư, Kiểm sát viên, Điều tra viên, báo chí... Vì vậy, để tăng cường trách nhiệm của Thẩm phán trong việc viết bản án thì công khai bản án là biện pháp cần thiết. Thứ năm, về việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Hiện nay, đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm vẫn tồn đọng nhiều. Chúng ta đã triển khai các giải pháp để khắc phục nhưng do mới chuyển đổi mô hình tổ chức nên chưa thể khắc phục được ngay tình trạng này, chúng ta còn “nợ” người dân rất nhiều. Tính đến thời điểm cuối năm 2016, còn gần 12.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa giải quyết. Trước thực trạng này, Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã quyết định trưng dụng, biệt phái một số cán bộ của một số Tòa án địa phương để thực hiện nhiệm vụ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm của các Tòa án nhân dân cấp cao. Trong thời gian tới, số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm sẽ tiếp tục tăng, không chỉ là 12.000 đơn. Do đó, chúng ta tiếp tục thực hiện theo cơ chế biệt phái, tập trung nhân lực để giải quyết dứt điểm đơn tồn đọng. Tôi biểu dương các địa phương đã chấp hành 21 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN nghiêm túc quyết định của lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, điều động cán bộ cho các Tòa án nhân dân cấp cao để giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Tuy nhiên, có những địa phương không cử hoặc cử người không đúng đối tượng, không đủ năng lực nên lúng túng, bị động trong thực hiện nhiệm vụ. Về mặt tổng thể, các Tòa án nhân dân đã thực hiện khá tốt nhiệm vụ này. Không phải là chúng ta có kết quả ngay, mà sẽ phải mất một thời gian để giải quyết số lượng đơn tồn đọng, nhưng ít nhất chúng ta đã có bước đi quyết liệt, trách nhiệm trong công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đối với các bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh bị hủy, địa phương có ý kiến rất nhiều. Có nhiều bản án bị hủy không có căn cứ, hủy đúng nhưng không định hướng cho giai đoạn tố tụng sau gây lúng túng cho Tòa án được cấp giám đốc giao xét xử lại. Đề nghị 03 Tòa án nhân dân cấp cao lưu ý vấn đề này, hủy bản án yêu cầu giải quyết lại thì phải có yêu cầu cụ thể để thuận lợi cho các Tòa án địa phương giải quyết lại vụ án. Đối với việc xem xét lại các bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án nhân dân địa phương, mặc dù Tòa án nhân dân cấp tỉnh không còn quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, nhưng có quyền yêu cầu Tòa án cấp trên giám đốc thẩm, tái thẩm khi có đủ cơ sở, căn cứ. Tuy nhiên, các Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã “bỏ trống trận địa”, không thực hiện quyền này, dồn trách nhiệm lên Tòa án cấp trên. Các Tòa án cấp trên do khối lượng công việc quá nhiều nên dẫn đến không phát hiện được kịp thời các sai sót của Tòa án cấp dưới. Ngoài ra, còn một số tồn tại, hạn chế khác trong công tác chuyên môn. Đó là, có nhiều việc ủy thác tư pháp kéo dài nhưng không được 22 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... đôn đốc để khẩn trương kết thúc vụ án; vẫn còn các bản án tuyên không rõ, khó thi hành... Thứ sáu, về một số tồn tại, hạn chế khác trong công tác điều hành, quản lý. (1) Qua kiểm tra, nhiều Tòa án địa phương phản ánh công tác bổ nhiệm, tái bổ nhiệm Thẩm phán chậm. Vấn đề này, có thiếu sót từ Tòa án nhân dân tối cao, nhưng cũng có nguyên nhân khách quan là sau Đại hội Đảng, Hội đồng tuyển chọn Thẩm phán quốc gia có sự thay đổi một số thành viên, đến nửa cuối năm 2016 mới có quyết định thay thế. Mặt khác, theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 thì việc bổ nhiệm Thẩm phán phải qua thi tuyển. Đến cuối năm 2016, chúng ta mới tổ chức kỳ thi tuyển quốc gia. Thi xong, công tác làm hồ sơ cũng bị chậm. Có địa phương do quy định mới phải có nhận xét của cấp ủy địa phương nhưng nhiều cấp ủy cấp huyện triển khai chậm dẫn đến chậm trễ chung trong việc bổ nhiệm. (2) Một số Tòa án nhân dân địa phương đã không linh hoạt trong điều hành nên không tháo gỡ được khó khăn. Ví dụ: tại một số Tòa án địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ..., một số Tòa án nhân dân quận, huyện ở các địa phương này, mỗi một Thẩm phán phải xét xử 18 vụ trong một tháng nên gây áp lực rất lớn cho Thẩm phán; trong khi đó ở một số quận, huyện khác số lượng án ít hơn rất nhiều và ở cấp tỉnh, trung bình mỗi Thẩm phán chỉ phải xét xử 02 - 03 vụ trong một tháng. Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án cấp tỉnh ở các địa phương này đã không năng động trong việc điều động để giảm tải công việc cho các đơn vị quá tải, nên chỗ thì “ùn tắc”, chỗ thì “thông thoáng”. Lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao biểu dương các Thẩm phán đã nỗ lực giải quyết số lượng án lớn, nhưng cũng cảnh báo các đồng chí khi giải quyết trên 12 vụ trong một tháng thì nguy cơ rủi ro là rất cao vì không có nhiều thời gian 23 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN nghiên cứu kỹ hồ sơ. Với áp lực công việc như thế thì nguy cơ xét xử sai dẫn đến án bị hủy, sửa là có thể xảy ra. (3) Nhiều địa phương chưa làm tốt công tác kiểm tra nội bộ. Trong thời gian khá lâu, Tòa án nhân dân tối cao không thực hiện việc kiểm tra các Tòa án cấp dưới. Đợt kiểm tra vừa qua của Tòa án nhân dân tối cao đã phát hiện nhiều tồn tại, hạn chế, được lãnh đạo Tòa án các địa phương rất hoan nghênh và mong muốn tiếp tục có những đợt kiểm tra như vậy để nhìn rõ hơn sai phạm, thiếu sót của đơn vị. (4) Nhiều địa phương đề nghị tăng cường giải đáp, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật nhưng khi có hướng dẫn thì không đọc, không nghiên cứu. Một số vấn đề vướng mắc mà Tòa án nhân dân địa phương đề nghị Tòa án nhân dân tối cao giải đáp, Hội đồng Thẩm phán xác định đã được luật quy định, đã được hướng dẫn nhưng do Thẩm phán không đọc, không nghiên cứu vẫn cứ yêu cầu giải đáp. Có rất nhiều hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật đã được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành, in thành sách và công bố trên Cổng thông tin điện tử. Một số Tòa án địa phương đã mua sách để phát cho Thẩm tra viên, Thẩm phán. Tuy nhiên, cũng có những đồng chí không biết đã có hướng dẫn đăng trên mạng, in thành sách nên không đọc, không nghiên cứu. (5) Một số Tòa án nhân dân địa phương, do chạy theo thành tích nên phong trào thi đua không thực chất. Một số trường hợp, việc đánh giá, bình xét thi đua không đúng, nhân nhượng với nhau, bỏ phiếu theo tính chất luân phiên không cần biết thành tích cụ thể (Trưởng cụm thi đua có nhiều cơ hội nhận cờ thi đua, các đơn vị khác sẽ lần lượt...). Vì vậy, chúng ta phải có giải pháp để khắc phục tình trạng này. 24 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Những tồn tại, hạn chế nêu trên do nhiều nguyên nhân. Có những nguyên nhân thuộc về khách quan: do thiếu Thẩm phán; chậm được bổ nhiệm, tái bổ nhiệm; áp lực công việc tăng; nhiều quy định của pháp luật thay đổi mà chưa có hướng dẫn áp dụng kịp thời nên đã tạo ra nhiều khó khăn cho các đơn vị... Bên cạnh đó, cũng có những nguyên nhân thuộc về chủ quan, đó là: đội ngũ lãnh đạo một số đơn vị còn hạn chế về năng lực quản lý, điều hành, chưa phát huy hết tinh thần trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo; một số Thẩm phán chưa tích cực, tự giác trong việc tự học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ. Cá biệt, có những trường hợp vi phạm liên quan đến đạo đức, phẩm chất của cán bộ, công chức Tòa án; trong đó, đã có một số ít công chức, Thẩm phán bị xử lý kỷ luật. Có những vụ việc dư luận nghi ngờ tính thanh liêm của đội ngũ Thẩm phán, ví dụ: việc cho bị cáo là Việt kiều phạm tội “giao cấu với trẻ em” ở Cà Mau được hưởng án treo. Có những việc thuộc về năng lực, có những việc thuộc về nhạy cảm chính trị, ví dụ vụ án “cướp bánh mì” ở Thành phố Hồ Chí Minh. Các Tòa án nhân dân giải quyết, xét xử một năm hơn 400.000 vụ án các loại, nhưng chỉ cần một vài vụ án xét xử không đúng sẽ bị công luận, diễn đàn Quốc hội, báo chí phê phán. Vì vậy, chúng ta phải có những giải pháp cụ thể để khắc phục có hiệu quả các sai phạm nêu trên. Những tồn tại, hạn chế nêu trên được phát hiện, tổng hợp qua kiểm tra 34 Tòa án nhân dân cấp tỉnh và gần 50 Tòa án nhân dân cấp huyện. Đối với những Tòa án chưa được kiểm tra, đề nghị các đồng chí Chánh án tự liên hệ thực tế đơn vị mình để chủ động phát hiện vi phạm và có biện pháp khắc phục kịp thời. Trong thời gian tới, Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục thực hiện kế hoạch kiểm tra các Tòa án địa phương nhằm tăng cường kỷ cương, kỷ luật, nâng cao chất lượng hoạt động của các cấp Tòa án. 25 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao phát biểu khai mạc tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017 và Lễ công bố quyết định bổ nhiệm thẩm phán cao cấp, Hà Nội, ngày 12/01/2017 Thưa các đồng chí! Năm 2017 có những đặc điểm quan trọng như sau: Một là, chúng ta tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng; thực hiện việc tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống và những biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ. Đây là những nhiệm vụ rất quan trọng, vì vậy, đặt ra cho chúng ta nhiệm vụ xây dựng Đảng, xây dựng ngành hết sức nặng nề. Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bài trừ cái xấu trong Đảng đồng nghĩa với việc ngăn ngừa, bài trừ những cái xấu trong hệ thống Tòa án; việc xây dựng Đảng gắn với xây dựng hệ thống Tòa án, xây dựng đội ngũ cán bộ, Thẩm phán tốt trên nền tảng một đảng viên tốt. 26 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Hai là, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với việc triển khai Hiến pháp và một loạt các đạo luật tư pháp mới được sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới. Những đổi mới trong các đạo luật tư pháp này là rất lớn và nhiều đạo luật đang đi vào cuộc sống. Ngay sau khi đảm nhận nhiệm vụ Chánh án, tôi và các đồng chí lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo tổ chức tập huấn trực tuyến trong toàn hệ thống các đạo luật mới được Quốc hội thông qua cuối năm 2015 thông qua hệ thống truyền hình hội nghị. Tôi biểu dương một số địa phương đã mời giảng viên về tập huấn cho toàn thể cán bộ, công chức của đơn vị. Nhưng cũng không phải không có địa phương nhiều Thẩm phán, Thẩm tra viên chưa được tập huấn; trong khi đó, các đạo luật nêu trên có rất nhiều quy định mới đòi hỏi phải được quán triệt, phổ biến rất kỹ đến từng cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác chuyên môn. Theo quy định của các đạo luật mới nêu trên, thẩm quyền của Tòa án được mở rộng, quyền của các chức danh tư pháp được nâng lên, nhưng cũng yêu cầu phải tăng cường kiểm tra, giám sát theo nguyên lý quyền lực Nhà nước có sự phân công, phối hợp và kiểm soát lẫn nhau. Có kiểm soát nội bộ như: thanh tra, kiểm tra, phúc thẩm, giám đốc thẩm; có kiểm soát ngoài hệ thống của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát; kiểm soát của Nhân dân, của các cơ quan dân cử. Hằng năm, các Chánh án Tòa án nhân dân địa phương đều phải báo cáo Hội đồng nhân dân cùng cấp về việc thực hiện nhiệm vụ. Với cơ chế kiểm tra, giám sát như trên và trách nhiệm phải công khai các hoạt động của mình, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã quyết định công khai các bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân. Có thể nói, đây là cơ chế hữu hiệu để Nhân dân kiểm tra, giám sát hoạt động của Tòa án nhân dân các cấp. Đây không phải là sáng kiến của Tòa án nhân dân tối cao mà chính là nhiệm vụ được giao trong các Nghị quyết của Đảng, và việc này nhiều Tòa án trên thế giới đã thực 27 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN hiện từ lâu, không phải là việc làm mới (theo Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, có khoảng 130 nước đã thực hiện công khai bản án). Trong tình hình mới, nhiệm vụ được giao tăng thêm, công việc ngày càng nhiều và tính chất ngày càng phức tạp; trong khi đó, biên chế của các Tòa án không được tăng, thậm chí phải giảm 10% theo Nghị quyết số 39-NQ/TW nên đã tạo áp lực rất lớn cho các Tòa án. Đây là những vấn đề chúng ta phải xác định rõ để tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ có hiệu quả. Để tạo được những chuyển biến mạnh mẽ, căn bản trong năm 2017, trọng tâm là nâng cao chất lượng xét xử, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đề ra chủ đề năm công tác 2017 là “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý”. Đây là chủ đề mang tính đặc thù của Tòa án và có thể sẽ là chủ đề xuyên suốt trong nhiều năm tiếp theo, vì để đề cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao chất lượng xét xử, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong thực thi nhiệm vụ thì chúng ta phải phấn đấu trong thời gian dài, không phải chỉ đặt ra trong thời gian ngắn hạn một hay hai năm. Để thực hiện tốt chủ đề nêu trên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ cải cách tư pháp, có rất nhiều giải pháp đã được đưa ra tại Hội nghị. Trong Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về các nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2017 cũng nêu ra 14 nhóm nhiệm vụ chúng ta phải làm, đề nghị các đồng chí tổ chức thực hiện tốt, theo đó: 1. Tiếp tục triển khai thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng, gồm: Nghị quyết Đại hội lần thứ XII và các Nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp; Nghị quyết của Quốc hội về cải cách tư pháp; trong đó, phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu công tác đã được đề ra tại các nghị quyết này. Đối với một số chỉ tiêu công tác đang được áp dụng tại Tòa án nhân dân các cấp hiện nay, có nhiều ý kiến băn khoăn cho là cao quá. Qua tổng hợp các ý kiến của các đại biểu, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao dự kiến như sau: duy trì tỷ lệ 100% các vụ, việc được giải quyết đúng thời hạn; giữ nguyên tỷ lệ giải quyết các vụ án hình sự là 95%; chỉ tiêu tỷ lệ giải quyết các vụ việc dân sự trước đây 28 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... là 90%, qua ý kiến phát biểu cân nhắc có thể chuyển xuống 85%; các vụ án hành chính từ 85% chuyển xuống 80%; xem xét quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính từ 95% tăng lên 99% vì tỷ lệ hiện nay các đơn vị giải quyết được là 98%; giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm giữ nguyên tỷ lệ phải đạt từ 60% trở lên. Riêng đối với chỉ tiêu tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm là một thách thức đối với chúng ta. Năm vừa qua, chúng ta chỉ giải quyết được 30% số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm do tồn nhiều quá. Mặc dù đã có chủ trương điều động, biệt phái cán bộ từ các Tòa án nhân dân địa phương lên làm việc tại các Tòa án nhân dân cấp cao để thực hiện nhiệm vụ này nhưng để giải quyết tăng thêm 30% chúng ta phải nỗ lực vượt bậc, nếu không sẽ không thể hoàn thành được yêu cầu đề ra. Bảo đảm phấn đấu 100% bản án, quyết định của Tòa án ban hành đúng thời hạn luật định, bảo đảm các quyết định thi hành án phạt tù đúng thời hạn 100%; giảm tỷ lệ án hủy, sửa do lỗi chủ quan thấp hơn năm 2016. 2. Nhằm chấm dứt ngay việc lạm dụng tạm đình chỉ giải quyết vụ án trong thời gian qua, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao quyết định không đưa chỉ tiêu “án tạm đình chỉ” vào tỷ lệ giải quyết án; không đưa số liệu “chuyển hồ sơ vụ án do không thuộc thẩm quyền giải quyết” vào số liệu thụ lý, giải quyết vì không phản ánh đúng thực trạng tội phạm, thực trạng tranh chấp trong xã hội và hoạt động của Tòa án; đồng thời chưa làm tròn trách nhiệm với Nhân dân. 3. Đổi mới trong công tác chỉ đạo điều hành. Lãnh đạo các đơn vị phải xây dựng chương trình kế hoạch công tác, chỉ đạo và có biện pháp kiểm tra đôn đốc thường xuyên. Đặc biệt, trong dự thảo Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về các nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2017 yêu cầu mỗi đơn vị, Tòa án địa phương phải đăng ký ít nhất một nhiệm vụ đột phá để triển khai thực hiện. Về phương pháp, nên lựa chọn những khâu công tác hoặc lĩnh vực đang là tồn tại, hạn chế của đơn vị để tập trung giải quyết nhằm tạo sự chuyển 29 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN biến có tính đột phá, ví dụ: vấn đề tranh tụng; công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ... Khâu công tác nào còn yếu kém thì nên lựa chọn khâu công tác đó. Nhân dân yêu cầu gì ở Tòa án thì tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm vấn đề đó. Mỗi đơn vị hoàn thành một nhiệm vụ đột phá sẽ tạo nên sự chuyển động đột phá của toàn hệ thống. 4. Tổ chức Hội nghị Chánh án bốn cấp trong toàn quốc dự kiến vào tháng 9 năm 2017 để đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng công tác xét xử thực hiện chung trong toàn quốc. 5. Tiếp tục chú trọng nhiệm vụ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm với những giải pháp và theo đúng kế hoạch đã được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chỉ đạo trong Chỉ thị. 6. Tăng cường nhiệm vụ xây dựng thể chế và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Công tác này trong năm vừa qua có nhiều đổi mới, có những chuyển biến tích cực, chúng ta cần tiếp tục phát huy trong những năm tới đây. Tại Hội nghị triển khai công tác năm nay đã đưa ra thảo luận 100 vấn đề vướng mắc về pháp luật. Đã có Chỉ thị của Chánh án về tăng cường án lệ. Chánh án đã ký ban hành các biểu mẫu về tố tụng dân sự, hình sự và hành chính; biểu mẫu thống kê các loại vụ án. Một số Tòa án địa phương phản ánh biểu mẫu không thống nhất, chưa có hướng dẫn đối với một số vấn đề chuyên môn, nghiệp vụ. Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành biểu mẫu, đã hướng dẫn đối với nhiều vướng mắc về nghiệp vụ nên đề nghị các đồng chí phải đọc, phải nghiên cứu để triển khai thực hiện. Hội nghị chưa kết thúc nhưng các hoạt động về xây dựng thể chế và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật đã được tăng cường và có kết quả. Vấn đề là chúng ta phải nghiên cứu, sử dụng, đưa các hướng dẫn vào thực tiễn công tác. Không để diễn ra tình trạng yêu cầu hướng dẫn nhưng khi có hướng dẫn lại không biết, không xem, không nghiên cứu. 30 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... 7. Tiếp tục thực hiện Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, kiện toàn bộ máy, sắp xếp đội ngũ Thẩm phán, cán bộ, công chức. Đối với đề nghị của nhiều Tòa án địa phương về tăng biên chế, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng Đề án, báo cáo Bộ Chính trị nhưng Bộ Chính trị kết luận không được tăng mà phải giảm 10% cho đến năm 2021. Trong điều kiện không được tăng biên chế, nhưng lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đang tích cực xây dựng Đề án báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị tăng số lượng Thẩm phán, các chức danh tư pháp. Hiện nay, chúng ta còn 200 biên chế dự phòng, trước mắt sẽ tăng cho các Tòa án nhân dân quận, huyện có số lượng án tính trên một Thẩm phán là 12 vụ án/tháng, đề nghị các đơn vị Tòa án khác chia sẻ khó khăn. Tất cả những vấn đề về tổ chức, ví dụ xét tuyển đội ngũ Thẩm phán... sẽ được tiếp tục thực hiện. Chúng ta đã tổ chức được một số kỳ thi tuyển chọn Thẩm phán và được đánh giá tốt. Trong thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện chặt chẽ hơn, nghiêm hơn và chất lượng hơn để lựa chọn được đối tượng tuyển chọn chính xác. 8. Tiếp tục thực hiện tốt các đạo luật tư pháp. Đối với các quy định, vướng mắc đã được Hội đồng Thẩm phán hướng dẫn, đề nghị Tòa án các cấp lưu ý để áp dụng chính xác. Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học có trách nhiệm tham mưu, đề xuất các hình thức tập huấn phù hợp để cán bộ, Thẩm phán các Tòa án nắm chắc nội dung mới của các đạo luật. Các đơn vị trong toàn hệ thống cần có các biện pháp cụ thể để thực hiện tốt Kế hoạch tập huấn của Tòa án nhân dân tối cao, bảo đảm luật nhanh chóng đi vào cuộc sống. 9. Tăng cường đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án. Đề nghị các đơn vị khai thác có hiệu quả hạ tầng công nghệ thông tin đã được xây dựng. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, các cuộc họp giao ban, hội nghị phải qua hệ thống truyền hình hội nghị để tiết kiệm chi phí tổ chức và mở rộng thành phần tham dự... 31 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN 10. Tổ chức công tác hậu cần và các điều kiện để bảo đảm xây dựng trụ sở. Vừa qua, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao đã đề xuất và được Quốc hội chấp nhận việc tăng kinh phí trung hạn cho chúng ta. Trước hết, phải ưu tiên cho các việc: phải hoàn thành trong một, hai năm tới việc xây dựng 35 trụ sở Tòa án cấp huyện đang phải đi thuê; đầu tư trang thiết bị cho việc thực hiện luật (ví dụ thực hiện quy định phòng xét xử thân thiện); đề xuất bổ sung thêm ôtô để cấp cho các Tòa án nhân dân cấp huyện chưa được cấp; nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin vì hiện nay cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin của Tòa án nhân dân rất hạn chế; trang bị máy tính cho cán bộ, Thẩm phán; xây dựng phần mềm tiếp nhận và thụ lý đơn qua mạng, phần mềm công bố các bản án trên mạng. Các nội dung cụ thể liên quan đến chỉ đạo tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin đã được chỉ rõ trong dự thảo Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc triển khai, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác của các Tòa án năm 2017. 11. Tăng cường hợp tác quốc tế; tranh thủ nguồn lực và kinh nghiệm của các nước trong việc xây dựng pháp luật, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Thẩm phán; hướng mạnh hoạt động hợp tác vào các nước có tiềm lực, thiện chí. 12. Đổi mới công tác tuyên truyền, phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của hệ thống Tòa án. Theo đó, các đơn vị báo chí, tuyên truyền của Tòa án nhân dân tối cao phải củng cố về tổ chức, đội ngũ cán bộ biên tập, phóng viên, cộng tác viên để nâng cao chất lượng công tác, tuyên truyền để Nhân dân hiểu rõ hơn về hoạt động của Tòa án. 13. Đổi mới công tác thi đua bảo đảm thực chất, thiết thực, hiệu quả. Theo đó, cần xây dựng tiêu chí xét thi đua khen thưởng gắn với kết quả nổi bật trong công tác; phải có những thành tích lớn, đóng góp và tạo sự chuyển biến của toàn ngành trong thực hiện nhiệm vụ chính trị. 32 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... 14. Tăng cường xây dựng Đảng, thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII. Triển khai ngay các giải pháp cụ thể để tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quản lý, giám sát đội ngũ cán bộ, Thẩm phán. Trong Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2017 đã chỉ ra 14 nhiệm vụ. Để thực hiện tốt các nhiệm vụ nêu trên, có 6 giải pháp mang tính đột phá mà chúng ta đã đưa ra thảo luận tại Hội nghị và thống nhất triển khai thực hiện. Cụ thể như sau: Thứ nhất, công khai bản án trên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân tối cao. Qua thảo luận tại các nhóm, tại các điểm cầu và tại Hội trường cho thấy đa số các đại biểu đều nhất trí phải công khai bản án. Quốc hội, Ban Bí thư đánh giá rất cao chủ trương này của Tòa án. Khi chúng ta công bố dự thảo kế hoạch này trên mạng, Nhân dân cũng rất đồng tình. Đây là công lý, cái gì có lợi cho dân, tốt cho hệ thống chúng ta phải làm. Việc công khai bản án trên mạng là chủ trương có sự đồng thuận rất cao, nhưng phải có lộ trình, cần có quy định và hướng dẫn cụ thể. Ban cán sự đảng, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã quyết định sẽ sớm tổ chức tập huấn bản án mẫu về từng loại án cho các Thẩm phán thông qua hệ thống truyền hình hội nghị của Tòa án (giao cho Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học tham mưu cho Hội đồng Thẩm phán xây dựng bản án mẫu). Dự kiến, thời điểm thực hiện việc công khai bản án từ ngày 01/7/2017 theo đúng đề nghị của các đồng chí. Cũng là thời điểm theo dự kiến Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự sẽ có hiệu lực thi hành (theo kế hoạch, Quốc hội sẽ thông qua Bộ luật Hình sự trong kỳ họp tháng 6 này). Đây là giải pháp rất quyết liệt để nâng cao ý thức trách nhiệm của các Thẩm phán, nhưng cũng rất rủi ro nếu Thẩm phán không tự nâng cao kiến thức. Không đủ năng lực thì không xứng đáng làm Thẩm phán như là một lựa chọn tự nhiên. 33 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Vì vậy, các đồng chí phải chuẩn bị ngay từ bây giờ để thực hiện tốt giải pháp này. Thứ hai, đổi mới công tác thi đua. Công tác thi đua hiện nay có rất nhiều tồn tại. Thi đua vẫn còn chạy theo thành tích. Qua thảo luận, các Tòa án nhân dân địa phương đều thống nhất án tạm đình chỉ sẽ không được tính vào số liệu giải quyết, số liệu hoàn thành nhiệm vụ. Kiểm tra chéo cần phải cân nhắc lại vì mang tính hình thức, không thực chất. Việc phân bổ Cờ thi đua cũng có nhiều ý kiến khác nhau, có ý kiến đề xuất chỉ nên tặng Cờ thi đua của Chính phủ cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh, không tặng cho cấp huyện vì sức lan tỏa hạn chế. Tuy nhiên Ban cán sự đảng và Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quyết định vẫn giữ quy định như hiện nay, giữ số lượng Cờ thi đua của Chính phủ cho cả cấp huyện nhưng phải có điều kiện, tiêu chí cao hơn và ưu tiên dành cho Tòa án nhân dân các quận, huyện có khối lượng công việc lớn, tính chất án phức tạp. Đổi mới công tác thi đua hướng đến phong trào thi đua thực chất, lựa chọn đối tượng thi đua chính xác. Các nhóm thi đua trước mắt vẫn giữ như hiện nay, nhưng Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ nghiên cứu một số ý kiến đề nghị ghép các Tòa án cấp cao với các Tòa án thuộc khu vực xét xử để xem xét việc hủy, sửa án có đúng hay không, để các đơn vị kiểm soát lẫn nhau. Thứ ba, về công tác kiểm tra. Có rất nhiều ý kiến tham gia góp ý, Tòa án nhân dân tối cao sẽ nghiên cứu và tiếp thu. Đây là giải pháp có ý nghĩa rất quan trọng và cần được xem là một trong những giải pháp đột phá trong việc nâng cao chất lượng công tác xét xử, kỷ cương, kỷ luật của các cấp Tòa án. Thứ tư, về tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm. Qua thảo luận, hầu hết các đại biểu đều đồng tình với chủ trương này. Báo cáo tổng kết năm 2016 nêu chúng ta có 3.900 phiên tòa rút kinh nghiệm nhưng thực sự chúng ta không có kinh nghiệm nào, vì đây là kinh nghiệm 34 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... của Viện kiểm sát. Tòa án xét xử xong Viện kiểm sát rút kinh nghiệm trong nội bộ và họ có bài học. Thực tế, các Thẩm phán không rút kinh nghiệm vụ án nào. Toàn cảnh Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2016, Hà Nội, ngày 15/01/2016 Từ nay, các Thẩm phán phải thực hiện nghiêm túc việc rút kinh nghiệm trong xét xử. Chủ trương này cũng không có gì mới, Tòa án một số nước trên thế giới đã thực hiện và coi đây là con đường tự học, tự đào tạo. Mỗi một phiên tòa rút kinh nghiệm là một bài học cho chính bản thân mỗi Thẩm phán chủ tọa và những người tiến hành tố tụng, các đồng nghiệp tham dự (ngành Kiểm sát mời cả sinh viên Đại học Kiểm sát tham dự một số phiên tòa rút kinh nghiệm để nhận xét về phiên tòa). Mỗi nhận xét cho ta một bài học, giúp các Thẩm phán tự nâng cao năng lực; đây là con đường tự đào tạo; tự nâng cao kinh nghiệm, kiến thức rất hiệu quả và thuận tiện 35 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN mà không cần phải đến trường, lớp. Nếu 6.000 Thẩm phán có 6.000 phiên tòa rút kinh nghiệm, chúng ta sẽ có 6.000 bài học tự rút kinh nghiệm cho bản thân và trao đổi, dạy cho nhau. Nhiều ý kiến đề nghị không đưa quy định mỗi Thẩm phán phải có ít nhất 01 phiên tòa rút kinh nghiệm/năm vào chỉ tiêu thi đua. Sau khi thảo luận, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quyết định coi đây là một chỉ tiêu thi đua vì những Thẩm phán nào cầu thị, muốn nâng cao năng lực sẽ đăng ký nhiều phiên tòa rút kinh nghiệm, còn những Thẩm phán nào sợ bị phán xét sẽ không dám đăng ký, đây chính là “thi đua”. Cùng với thời gian, chúng ta sẽ có kinh nghiệm tổ chức các phiên tòa này tốt hơn. Đương nhiên, Tòa án nhân dân tối cao sẽ xem xét, tiếp thu ý kiến góp ý của các đại biểu để xây dựng quy định việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm cho phù hợp. Ví dụ: quy định vụ án để tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm phải có luật sư tham gia thì khu vực miền núi rất khó khăn, hay thành phần tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm như thế nào cho phù hợp... Vấn đề chính không phải là mời Hội đồng nhân dân, Ban Nội chính, cái chúng ta cần là những bài học đích thực cho chính chúng ta. Vì vậy, thành phần tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm do các đồng chí chủ tọa phiên tòa, các đồng chí Chánh án các Tòa án địa phương quyết định tùy theo quy mô. Nhưng quan trọng là phải có đội ngũ Thẩm phán cùng trình độ, cùng lĩnh vực công tác ngồi nhận xét thực chất. Hoạt động tư pháp phải bảo đảm không được hình thức vì liên quan đến sinh mạng chính trị, quyền lợi của người dân. Thứ năm, về nội quy phiên tòa, sử dụng trang phục xét xử. Các đại biểu góp ý rất nhiều về vấn đề này. Đây là giải pháp buộc phải có khi chúng ta thực hiện các Luật và quy định mới. Về trang phục, từ ngày 01/7/2017, các Thẩm phán phải sử dụng trang phục xét xử 36 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... (áo thụng). Ý kiến chung là đồng thuận cao, tuy nhiên, cũng có ý kiến băn khoăn như: liệu xét xử lưu động có phải mặc trang phục xét xử (áo thụng)... Thay đổi trang phục không đơn thuần chỉ là sự thay đổi về hình thức, mà chứa đựng sự thay đổi về nội dung, về chất lượng. Sử dụng trang phục xét xử sẽ đòi hỏi mỗi Thẩm phán phải ý thức rõ hơn trách nhiệm của mình khi thực thi công lý, chấn chỉnh tác phong, lễ tiết, tạo sự uy nghiêm tại công đường. Thay đổi về mặt hình thức nhưng cũng thay đổi về chất lượng, chúng ta hướng đến điều đó thì phải có quy định cụ thể về việc này. Thứ sáu, giải pháp đột phá cuối cùng, có rất nhiều ý kiến băn khoăn, đó là Quy định xử lý vi phạm đối với các chức danh tư pháp. Các đại biểu tham gia rất nhiều ý kiến vào Dự thảo này. Tòa án nhân dân tối cao sẽ xem xét kỹ để tiếp thu. Tất cả các đại biểu tại các tổ, tại các điểm cầu đều nhận thấy trong tình hình hiện nay phải tăng cường kỷ cương, kỷ luật theo đúng tinh thần chủ đề của năm 2017 “trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý”, theo đúng đòi hỏi của Đảng về thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII và theo đúng yêu cầu của cải cách tư pháp. Xét xử oan, sai thì phải xử lý, kỷ luật. Đây là việc không phải mới đặt ra, các đồng chí Chánh án trước đây đã thực hiện, tôi chỉ pháp điển hóa, tập hợp lại thành Quy chế và Quy chế này đã được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân thống nhất không hạ thấp hơn so với Quy chế trước đây. Đối với một số quy định không hợp lý, yêu cầu Ban Thanh tra tiếp thu, chỉnh sửa. Sau khi tiếp thu ý kiến của Hội nghị, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ xem lại và yêu cầu các Tòa án địa phương thảo luận, đóng góp ý kiến một lần nữa để tạo sự đồng thuận cao trước khi trình Chánh án ký ban hành, tổ chức triển khai nghiêm túc trong toàn hệ thống. 37 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tặng Cờ thi đua Chính phủ cho các đơn vị tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017, Hà Nội, ngày 14/01/2017 Thưa các đồng chí! Ngoài 06 giải pháp mang tính đột phá nêu trên, những giải pháp chúng ta triển khai trong năm 2016 đang phát huy tác dụng tốt thì sẽ tiếp tục áp dụng, ví dụ: tăng cường xây dựng thể chế và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin... Tới đây sẽ tiếp tục có nhiều phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin được triển khai, như: tiếp nhận thụ lý đơn qua mạng; cấp sao trích lục bản án; tăng cường giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm... Trong Dự thảo Chỉ thị có nội dung liên quan đến việc thực hiện Kết luận số 24-KL/TW ngày 05/6/2012 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh 38 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... công tác quy hoạch và luân chuyển cán bộ, lãnh đạo, quản lý đến năm 2020 và những năm tiếp theo; theo đó, phải thực hiện điều chuyển nhằm bảo đảm 25% Chánh án cấp tỉnh, 50% Chánh án cấp huyện không phải là người địa phương. Việc thực hiện chủ trương này hiện gặp nhiều khó khăn, nhất là về cơ sở vật chất và các điều kiện khác bảo đảm cho cán bộ được điều chuyển. Để triển khai thực hiện Nghị quyết của Đảng và phù hợp với điều kiện tình hình, Dự thảo Chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu “từng bước” thực hiện chủ trương. Trên cơ sở đó, đề nghị các đồng chí rà soát các trường hợp và mạnh dạn đề nghị điều chuyển trước đối với một số trường hợp như: đã đảm nhiệm vị trí Chánh án quá hai nhiệm kỳ; tín nhiệm trong cấp ủy không cao... Đồng thời, quá trình thực hiện, đề nghị tổng hợp những khó khăn, vướng mắc, báo cáo về Tòa án nhân dân tối cao để có giải pháp giải quyết kịp thời. Cuối cùng, chúng ta đề ra và thực hiện bất kỳ giải pháp nào, nhưng quyết định chất lượng của nền tư pháp chính là do cán bộ tư pháp (mà không phải do tổ chức, không phải do luật, tất cả cái đó chỉ là điều kiện đủ); quyết định chính là do cán bộ. Đây là điều kiện quyết định hiệu quả việc thực hiện nhiệm vụ, nên các đồng chí giữ cương vị chủ chốt của Tòa án nhân dân các cấp cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, giáo dục cán bộ, công chức trong đơn vị để thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII; qua đó, chúng ta nhắc nhở nhau đề cao trách nhiệm, trau dồi phẩm chất đạo đức, chống tự diễn biến, tự chuyển hóa. Đây là nhiệm vụ xây dựng Đảng, nhiệm vụ giáo dục quản lý cán bộ và xét cho cùng là yếu tố quyết định chất lượng của nền tư pháp. Đề nghị các đồng chí lãnh đạo Tòa án nhân dân các cấp chăm lo việc này. Có đổi mới đến mấy, có ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại bao nhiêu, nhưng khó có thể có nền tư pháp tốt khi mà đội ngũ cán bộ không đủ tin cậy. 39 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Bằng hành động cụ thể của mình, sự thanh liêm và đức tính cần mẫn, chúng ta phải chứng minh để người dân tin vào Thẩm phán. Tòa án nhiều nước (ví dụ: Hàn Quốc...), người dân không bao giờ đặt vấn đề nghi ngờ về phẩm chất, sự thanh liêm của Tòa án; có thể có những bản án bị hủy, sửa nhưng người dân đều cho rằng đó là do vấn đề đánh giá chứng cứ. Đối với công tác tổng kết thực tiễn xét xử, trong 100 vấn đề được đưa ra thảo luận tại Hội nghị, qua tổng hợp có 22 vấn đề được các đại biểu nhất trí hoàn toàn, 47 vấn đề Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ tiếp thu, chỉnh lý và 31 vấn đề tiếp tục nghiên cứu do còn nhiều ý kiến khác nhau. Như vậy, có 69 vấn đề về cơ bản đã được Hội nghị thống nhất. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ sớm rà soát lại 69 vấn đề này để công bố, phát hành giải đáp nhằm tạo ra chuẩn mực trong nhận thức và áp dụng pháp luật. Giao Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học tiếp tục nghiên cứu, lựa chọn các vấn đề trong 31 vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau để báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao giải đáp, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn xét xử. Về việc triển khai công tác năm 2017 của các Tòa án nhân dân địa phương, Tòa án nhân dân tối cao sẽ phân công các đồng chí lãnh đạo, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về dự, chỉ đạo Hội nghị. Căn cứ vào tình hình thực tiễn của từng địa phương, tinh thần của Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2017 sẽ được các đồng chí lãnh đạo, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao truyền tải và chỉ đạo cụ thể tại Hội nghị triển khai công tác của các Tòa án địa phương. Đây cũng là một bước đổi mới trong chỉ đạo, điều hành của Tòa án nhân dân tối cao. Yêu cầu các Tòa án nhân dân địa phương triển khai cho tốt. Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao mong muốn, với tinh thần đổi mới, hướng đến kỷ cương hơn, chất lượng hơn, 40 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... trọng trách hơn, Tòa án nhân dân các cấp sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2017. Nhân dịp năm mới và chuẩn bị đón Xuân Đinh Dậu 2017, chúc các vị đại biểu tại tất cả các điểm cầu cùng gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng, gia đình hạnh phúc, mạnh khỏe và nỗ lực nhiều hơn nữa để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trân trọng cảm ơn các đồng chí! 41 NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÉT XỬ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NHIỆM VỤ TRONG TÌNH HÌNH MỚI* Thưa toàn thể các đồng chí! Sau một ngày làm việc với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2018 đã hoàn thành những nội dung quan trọng theo dự kiến Chương trình. Buổi sáng ngày mai, dưới sự điều hành của các đồng chí Chánh án các Tòa án, các đơn vị sẽ tự tổ chức thảo luận, đề ra Chương trình, Kế hoạch công tác năm 2018 để triển khai thực hiện. Đề nghị các Tòa án làm tốt phần công việc này để Hội nghị triển khai công tác của chúng ta thành công trọn vẹn. Hội nghị vinh dự được đón các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, đại diện các ban, bộ, ngành ở Trung ương. Đồng thời, để tạo điều kiện cho toàn thể cán bộ, công chức Tòa án được trực tiếp lĩnh hội tinh thần của Hội nghị, Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2018 đã được tổ chức đến 778 điểm cầu thông qua hệ thống truyền hình trực tuyến. Từ các điểm cầu, đội ngũ cán bộ, công chức toàn hệ thống Tòa án đã nghiêm túc theo dõi Hội nghị. Công tác tổ chức Hội nghị năm nay được đổi mới theo hướng thiết kế chương trình gồm 03 phần: phần thứ nhất trình bày các báo * Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2018, Hà Nội, ngày 09/01/2018. 42 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... cáo; phần thứ hai đánh giá cụ thể các kết quả công tác và gợi mở những vấn đề có tính chất trọng tâm; phần thứ ba các đơn vị tự tổ chức thảo luận để hoạch định kế hoạch công tác năm. Với cách thiết kế chương trình Hội nghị như trên sẽ bảo đảm yêu cầu đổi mới về phương thức tổ chức, mở rộng về đối tượng tham gia và thực chất về nội dung. Hội nghị trực tuyến triển khai công tác Tòa án năm 2018, Hà Nội, ngày 09 - 10/01/2018 Tại Hội nghị, các đồng chí đã được nghe lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao trình bày: Báo cáo tổng kết công tác Tòa án năm 2017; Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm tra công tác nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tối cao đối với các Tòa án nhân dân cấp cao và một số Tòa án nhân dân địa phương; Báo cáo tổng kết công tác thi đua năm 2017 và phát động phong trào thi đua năm 2018; nghe Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quán triệt 14 giải pháp đã được triển khai tại Hội nghị sơ 43 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN kết 03 năm thực hiện nâng cao chất lượng công tác xét xử theo tinh thần Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị. Buổi sáng ngày mai, dưới sự điều hành của Chánh án các Tòa án, các đơn vị sẽ tự tổ chức: (i) Thảo luận về các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra tại Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm tra công tác nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tối cao đối với các Tòa án nhân dân cấp cao và một số Tòa án nhân dân địa phương, qua đó liên hệ với thực tế đơn vị mình xem có những hạn chế, khuyết điểm tương tự để đề ra các biện pháp khắc phục; (ii) Thảo luận về 14 giải pháp nâng cao chất lượng xét xử; từ đó gắn với đặc điểm cụ thể của đơn vị, lựa chọn và xây dựng các giải pháp trọng tâm, mang tính đột phá để tạo sự chuyển biến trong công tác của đơn vị. Trên cơ sở kết quả thảo luận, các đơn vị, Tòa án nhân dân địa phương ban hành Chương trình, Kế hoạch công tác năm 2018 để tổ chức triển khai thực hiện. Do thời gian có hạn, thay mặt lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, tôi tóm tắt lại những kết quả nổi bật của các Tòa án đạt được trong năm 2017, đồng thời nhấn mạnh một số nhiệm vụ trọng tâm để triển khai thực hiện tốt trong năm 2018. Năm 2017, hệ thống Tòa án đã thực hiện nhiều giải pháp đột phá, tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác. Các nhiệm vụ mà Đảng, Quốc hội và Nhân dân giao cho Tòa án đã cơ bản hoàn thành: chất lượng công tác được nâng lên; các chỉ tiêu cơ bản đều đạt theo yêu cầu của Quốc hội; tỷ lệ án bị huỷ, sửa giảm; không để xảy ra tình trạng oan, sai... Cấp ủy, chính quyền các địa phương đều đánh giá Tòa án các cấp đã có những đóng góp quan trọng trong việc ổn định tình hình của địa phương, duy trì kỷ cương phép nước, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Cùng với đó, khí thế làm việc mới đã định hình, đi vào nền nếp và ngày càng thể hiện rõ trong hoạt động của mỗi đơn vị, cán bộ, công chức Tòa án. Tổng kết phiên chất vấn 44 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... đối với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và tổng kết kỳ họp thứ tư của Quốc hội vừa qua, đồng chí Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh: hệ thống Tòa án đã có nhiều đổi mới, đạt được nhiều thành tựu ấn tượng, tạo khí thế và động lực mới cho sự phát triển trong thời gian tới. Tựu trung lại, về tổng thể, hệ thống Tòa án đang trên đà phát triển; tồn tại, hạn chế giảm dần; thành tựu ngày càng tăng lên. Trong năm qua, chúng ta làm được rất nhiều việc, tạo dấu ấn đối với lịch sử phát triển hệ thống Tòa án và được xã hội ghi nhận, trong đó có 10 sự kiện nổi bật được toàn hệ thống Tòa án bình chọn, cụ thể là: Một là, sau hơn 6 tháng triển khai, đã có gần 50.000 bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật được công khai trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao; 4.600 Thẩm phán đã thực hiện việc công khai các bản án; trong đó, rất nhiều Thẩm phán có số lượng lớn các bản án được công khai. Hai là, lần đầu tiên trong lịch sử Tòa án, Hội nghị Chánh án Tòa án bốn cấp được tổ chức tại Hà Nội, đã thông qua 14 giải pháp nâng cao chất lượng công tác xét xử. Đây là những giải pháp căn cơ, tác động mạnh mẽ đến chất lượng xét xử - nhiệm vụ trụ cột của Tòa án. Đồng thời, việc hoạch định và triển khai các giải pháp này chính là hoạch định chiến lược phát triển của hệ thống Tòa án trong tương lai. Ba là, đã xây dựng và phát sóng thường kỳ Chương trình truyền hình Tòa án nhân dân với chất lượng ngày càng nâng lên. Đây là địa chỉ thông tin phản ánh sâu sắc hoạt động của Tòa án các cấp, giới thiệu hình ảnh của Tòa án đến các tầng lớp Nhân dân, góp phần tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho Nhân dân. Bốn là, lắp đặt và đưa vào sử dụng hệ thống truyền hình trực tuyến kết nối 778 điểm cầu tại các Tòa án trên cả nước. Việc khai 45 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN thác hiệu quả hệ thống truyền hình trực tuyến trong việc tổ chức các hội nghị, hội thảo, giao ban công tác... sẽ có ý nghĩa rất lớn, giúp xóa bỏ khoảng cách địa lý; mở rộng thành phần tham dự; tiết kiệm thời gian, chi phí; giúp lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời tới Tòa án nhân dân các cấp. Năm là, việc triển khai mô hình phòng xử án mới được dư luận trong và ngoài nước đánh giá cao. Những thay đổi của phòng xử án không chỉ là vấn đề thay đổi vị trí ngồi một cách cơ học mà thể hiện tinh thần của Hiến pháp năm 2013, ghi nhận nguyên tắc tranh tụng trong xét xử; thể hiện đúng vị trí, vai trò của các thành phần trong phòng xử án; tạo điều kiện để những người tiến hành tố tụng, những người tham gia tố tụng thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ luật định, qua đó nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án. Sáu là, xét xử thành công các vụ án lớn về tham nhũng, kinh tế được dư luận đánh giá cao. Các Tòa án đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng đẩy nhanh tiến độ, giải quyết dứt điểm trong thời gian sớm nhất các vụ án. Cùng với việc xét xử nghiêm minh tội phạm tham nhũng, nhiều Hội đồng xét xử đã chỉ rõ nguyên nhân, điều kiện dẫn đến vi phạm, tội phạm; thực hiện đầy đủ quyền năng pháp luật, yêu cầu khởi tố hoặc kiên quyết khởi tố tại phiên tòa khi phát hiện tội phạm mới và người phạm tội mới; kiến nghị nhiều nội dung liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước, những kẽ hở của cơ chế, chính sách để các cơ quan liên quan có biện pháp phòng ngừa, khắc phục hiệu quả. Bảy là, đổi mới trang phục xét xử, giới thiệu đến công chúng hình ảnh mới, diện mạo mới của Hội đồng xét xử, tạo ra sự uy nghi của phiên tòa. Thực hiện Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và được sự chấp thuận của Quốc hội, trong Quý II năm nay, sẽ triển khai trên toàn quốc trang phục xét xử mới. 46 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao phát biểu khai mạc Hội nghị trực tuyến triển khai công tác Tòa án năm 2018, Hà Nội, ngày 09/01/2018 Tám là, khai trương Trang thông tin điện tử về án lệ nhằm cung cấp đầy đủ thông tin về án lệ của hệ thống Tòa án, như: giới thiệu các bản án được lựa chọn, đề xuất làm nguồn án lệ; các án lệ; bình luận về án lệ... Qua theo dõi cho thấy, Trang thông tin điện tử về án lệ của Tòa án được xã hội rất quan tâm nên lượng truy cập nhiều và ngày càng tăng. Chín là, ban hành Quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân tại Quyết định số 120/QĐ-TANDTC ngày 19/6/2017 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Việc ban hành Quyết định này không chỉ nhằm xử lý sai phạm, mà quan trọng hơn là nhằm đề cao trách nhiệm công vụ, rèn luyện đạo đức của người giữ chức danh tư pháp trong hệ thống Tòa án. Trong tương lai, nếu không phải áp dụng Quyết định này - đó mới là thành công của chúng ta. 47 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Mười là, tổ chức thành công nhiều hoạt động từ thiện, nổi bật là chương trình “Tổ quốc nhìn từ biển” với sự đóng góp một ngày lương của cán bộ, công chức toàn hệ thống Tòa án để hỗ trợ thân nhân gia đình bộ đội Trường Sa, Hoàng Sa đang ngày đêm canh giữ biên cương, hải đảo của Tổ quốc. Trên đây là 10 sự kiện nổi bật của Tòa án trong năm 2017. Bên cạnh những kết quả đạt được, cũng còn những hạn chế, tồn tại. Những hạn chế, tồn tại cụ thể đã được chỉ rõ trong các Báo cáo, tôi không nêu lại, nhưng nhấn mạnh 04 nội dung sau: Thứ nhất, một số chỉ tiêu công tác chưa đạt được, trong đó, có 02 chỉ tiêu quan trọng là tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm và tỷ lệ xét xử án hành chính. Kết luận của Chủ tịch Quốc hội tại phiên chất vấn cũng nhắc đến những tồn tại này. Chỉ tiêu giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm theo yêu cầu của Quốc hội là 60%, vừa qua chúng ta nỗ lực phấn đấu đạt được 39%, còn thiếu hơn 20% nữa. Trên thế giới, Tòa án nhiều nước cũng tồn tại một số hạn chế trong giải quyết đơn khiếu nại tư pháp như: giải quyết đơn chậm, tồn đọng và có sai sót. Cả 03 tồn tại này Tòa án chúng ta đều có. Vừa qua, Tòa án đã thực hiện một số giải pháp để giải quyết tình trạng trên nhưng chưa thực sự có hiệu quả cao. Trong tình hình hiện nay, biên chế của Tòa án không những không được bổ sung mà còn phải giảm theo yêu cầu của Bộ Chính trị, do đó, phải có những giải pháp căn cơ từ các quy định pháp luật về tổ chức bộ máy và hoạt động của Tòa án, về cơ chế giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm thì mới tháo gỡ được khó khăn cho công tác này. Đối với công tác giải quyết án hành chính, vẫn là những tồn tại cũ của nhiều năm chưa khắc phục triệt để được như giải quyết chậm, tồn đọng và tỷ lệ huỷ, sửa cao. Thứ hai, mặc dù đã có nhiều đổi mới và chất lượng xét xử ngày càng được nâng lên, tuy nhiên chất lượng xét xử của một số Tòa án vẫn tồn tại những vấn đề như đã được đề cập trong Báo cáo tổng 48 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... hợp kết quả kiểm tra công tác nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tối cao đối với các Tòa án nhân dân cấp cao và một số Tòa án nhân dân địa phương. Việc kiểm tra này tuy được triển khai ở một số Tòa án, nhưng cũng không có nghĩa là tại các đơn vị khác chưa được kiểm tra không có những hạn chế, tồn tại này. Đó là: để án quá hạn; cho bị cáo hưởng án treo không đúng; kháng nghị huỷ, sửa án không có căn cứ... Tất cả các giải pháp mà toàn hệ thống Tòa án đã và đang thực hiện đều hướng tới mục tiêu cao nhất - đó là bảo đảm chất lượng công tác xét xử. Vấn đề này, tôi sẽ nói kỹ hơn ở phần sau. Thứ ba, uy tín của một số Thẩm phán chưa cao. Ở các nước trên thế giới, xã hội tin tưởng tuyệt đối vào Thẩm phán, không bao giờ nghi ngờ đối với phán quyết của Thẩm phán. Ở nước ta, Tòa án cấp trên huỷ án, cấp dưới vẫn còn băn khoăn thì chưa thể lấy được lòng tin của Quốc hội, của Nhân dân. Muốn xây dựng niềm tin của công chúng, xây dựng Tòa án là biểu tượng của công lý, phải không có sự nghi ngờ của công chúng đối với Tòa án, với Thẩm phán. Để có được điều đó, chúng ta phải nâng cao chất lượng xét xử qua từng vụ án. Người dân chỉ tin vào công lý, tin vào Tòa án khi tin vào từng Thẩm phán. Thứ tư, điều kiện làm việc, cơ sở vật chất của các Tòa án còn thiếu thốn. Vẫn còn nhiều Tòa án cấp huyện phải đi thuê trụ sở làm việc; trụ sở của nhiều Tòa án xuống cấp trầm trọng; nhiều Tòa án cấp huyện chưa có ôtô để phục vụ công tác; trang thiết bị của các Tòa án còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ giải quyết công việc... Nguyên nhân của 4 hạn chế nêu trên, có nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan, nhưng chủ yếu là do nguyên nhân chủ quan. Chỉ khi chúng ta nhìn rõ những khiếm khuyết của mình thì mới có quyết tâm, giải pháp để khắc phục; khi khắc phục được hạn chế, thiếu sót thì chất lượng công tác mới đi lên. 49 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Về nhiệm vụ công tác năm 2018, dự thảo Chỉ thị công tác đã nêu rõ 15 nhiệm vụ cụ thể. Sau đây, tôi tập trung đề cập 02 vấn đề: Một là, hệ thống Tòa án triển khai những nội dung gì mới trong năm 2018; Hai là, 14 giải pháp đã được thông qua tại Hội nghị Chánh án Tòa án bốn cấp. Một là, những nội dung mới cần triển khai trong năm 2018. (1) Tổ chức Hội nghị toàn quốc (dự kiến vào cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4) để bàn về công tác tổ chức cán bộ và sơ kết việc triển khai thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 để đề xuất sửa đổi, bổ sung, tháo gỡ những vướng mắc, bất cập. Qua theo dõi, các Tòa án địa phương phản ánh nhiều vướng mắc, bất cập trong công tác cán bộ. Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao quyết định tổ chức riêng một Hội nghị để giải quyết tất cả những vướng mắc trong công tác này. Đề nghị các đồng chí tập hợp những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn địa phương, đơn vị mình; đề xuất các giải pháp tháo gỡ và sẽ thảo luận cụ thể trong Hội nghị tới đây. (2) Triển khai quy định mới về trang phục và phòng xét xử. Về trang phục, sẽ cố gắng hoàn thành trong Quý I và đầu Quý II năm nay. Để bảo đảm sự đồng bộ, chính quy và chuyên nghiệp như các ngành Công an, ngành Kiểm sát, trang phục phải thống nhất từ chất liệu vải, kiểu may, do đó phải tổ chức may tập trung. Đối với phòng xét xử, trước mắt triển khai đến Tòa án cấp tỉnh (bàn ghế hiện nay của cấp tỉnh sẽ chuyển cho cấp huyện), sau đó trang bị dần cho cấp huyện trong những năm tiếp theo với hình thức cuốn chiếu. (3) Tiến hành tổng kết công tác xét xử lưu động để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, đề xuất dừng việc xét xử lưu động với các lý do: (i) Tác dụng tuyên truyền của xét xử lưu động bị hạn chế trong điều kiện phương tiện thông tin truyền thông phát triển, Tòa án đã công khai bản án trên mạng, việc tiếp cận của người dân đối 50 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... với bản án không còn gặp khó khăn như trước đây; (ii) Phiên tòa lưu động không bảo đảm sự trang nghiêm vì xét xử ở hội trường dựng tạm tại các khu đất trống, sân vận động...; (iii) Rất tốn kém chi phí, hằng năm Tòa án nhân dân tối cao phải dành khoản kinh phí lớn cho công tác này, bên cạnh đó còn có sự hỗ trợ kinh phí của địa phương; (iv) Khó khăn trong công tác bảo vệ phiên tòa vì xét xử ở ngoài trụ sở Tòa án, nhất là với các vụ án ma túy, giết người; (v) Không bảo đảm quyền con người, ảnh hưởng đến gia đình, họ hàng của người phạm tội (những người không liên quan đến hành vi phạm tội của bị cáo), tạo ra những hệ lụy, hậu quả xấu mà xã hội phải gánh chịu. (4) Xây dựng và hoàn thành việc tổ chức các Tòa chuyên trách tại các Tòa án cấp tỉnh và cấp huyện. Mô hình này phải theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII, bố trí nguồn nhân lực tinh gọn, hiệu quả; phù hợp với biên chế và số lượng các vụ việc mà từng đơn vị phải giải quyết hằng năm. Hiện nay, Tòa án nhân dân tối cao đang dự kiến các phương án, sẽ đưa lên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân tối cao để lấy ý kiến các Tòa án địa phương. Đây cũng là một trong những nội dung được đưa ra thảo luận tại Hội nghị về công tác tổ chức cán bộ tới đây. (5) Tổ chức tốt các kỳ thi tuyển Thẩm phán và các chức danh tư pháp khác. Triển khai thí điểm thi tuyển lãnh đạo cấp Vụ theo chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đảng về thực hiện thí điểm thi tuyển lãnh đạo tại 14 bộ, ban, ngành, trong đó có Tòa án nhân dân tối cao. Việc thi tuyển phải trên nguyên tắc cạnh tranh, bình đẳng, dân chủ, công khai và khách quan để lựa chọn người đủ đức, đủ tài đảm đương các vị trí công tác này. (6) Đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội tăng số lượng Thẩm phán cho các Tòa án. Với số lượng các vụ án, vụ việc mà các Tòa án phải thụ lý, giải quyết hằng năm gia tăng như vừa qua, việc tăng Thẩm phán là cần thiết. Tuy nhiên, trong điều kiện không được tăng 51 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN tổng biên chế thì số lượng Thẩm phán phải phù hợp với số lượng Thư ký. Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ tính toán, cân nhắc hợp lý. (7) Thông qua Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán. Sau khi ban hành Bộ quy tắc này thì hệ thống Tòa án có hai Bộ Quy tắc: Một là, Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán; Hai là, Bộ quy định về xử lý trách nhiệm các chức danh tư pháp. Thiết kế của Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán dựa trên nền tảng Bộ quy tắc đạo đức Thẩm phán của Liên hợp quốc, có tham khảo Bộ quy tắc đạo đức Thẩm phán của một số nước và kết hợp với quy định pháp luật hiện hành nước ta về cán bộ, công chức. Do đó, Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán Việt Nam sẽ toàn diện và tiệm cận với trình độ chung của thế giới. Tại Hội nghị về công tác tổ chức cán bộ sắp tới, sẽ tổ chức thảo luận thêm về dự thảo Bộ quy tắc này trước khi ban hành. (8) Triển khai cải cách chế độ tiền lương cho cán bộ, công chức hệ thống Tòa án. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị giao nhiệm vụ xây dựng chế độ tiền lương phù hợp với lao động của cán bộ tư pháp. Trung ương sẽ bàn về chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức trong tháng 5 năm 2018. Nếu không đề xuất được trong dịp này, chúng ta bỏ mất cơ hội quan trọng để có bảng lương riêng cho hệ thống Tòa án. Đồng chí Vương Đình Huệ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội và ưu đãi người có công đã làm việc với Tòa án nhân dân tối cao và kiến nghị chúng ta phải thiết kế một bảng lương riêng cho ngành. Vì vậy, trước khi Trung ương họp, phải đề xuất bảng lương của Thẩm phán trình Ban chỉ đạo duyệt. Làm được việc này sẽ tháo gỡ nhiều khó khăn cho Tòa án. Đây là việc lớn phải bàn, phải triển khai trong năm 2018. 52 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Hai là, về 14 giải pháp để nâng cao chất lượng công tác xét xử. Đây là những giải pháp căn cơ, hoạch định chiến lược phát triển của hệ thống Tòa án. Cùng với thực tiễn thay đổi, sẽ bổ sung thêm các giải pháp khác cho phù hợp, nhưng trước mắt phải triển khai tốt 14 giải pháp này. Khi thảo luận tại đơn vị, đề nghị các đồng chí căn cứ vào những giải pháp này và tình hình thực tiễn của địa phương, đơn vị để xây dựng chương trình công tác bảo đảm phù hợp. Cụ thể như sau: (1) Tăng cường bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật Trong 2 năm vừa qua, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đầu tư rất nhiều cho hoạt động này. Hệ thống các nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; giải đáp pháp luật; án lệ; thông tư được ban hành trong thời gian qua bằng nhiều năm trước gộp lại. Tòa án nhân dân tối cao cũng đã tập hợp, xuất bản nhiều tập sách để các đồng chí thuận tiện nghiên cứu, áp dụng. Vừa qua, có tình trạng, nhiều vấn đề đã được hướng dẫn, đã có án lệ, nhưng nhiều Thẩm phán không tìm hiểu, không áp dụng, vẫn yêu cầu giải đáp. Đây là thiếu sót lớn của lãnh đạo Tòa án các cấp và của các Thẩm phán. Trách nhiệm của các đồng chí lãnh đạo Tòa án địa phương phải triển khai, quán triệt kịp thời đến Thẩm phán, công chức các văn bản mới, án lệ mới; trách nhiệm của Thẩm phán là phải thường xuyên tìm hiểu, nghiên cứu để áp dụng, thực hiện cho đúng. Khi có vướng mắc từ thực tiễn xét xử, các Tòa án phải tập hợp gửi về Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học để định kỳ hằng tháng Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao dành thời lượng thích hợp giải đáp. Trên cơ sở đó, các Tòa án vận dụng để giải quyết các trường hợp cụ thể. Sau một thời gian áp dụng, nếu không phát sinh vướng mắc sẽ nâng các giải đáp này thành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Nếu Nghị quyết của 53 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Hội đồng Thẩm phán đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn sẽ được pháp điển hoá thành luật. Đối với việc phát triển án lệ, năm vừa qua, không chỉ quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, mà bản án của các Tòa án cấp dưới cũng được phát triển thành án lệ. Hoan nghênh các Tòa án đã mạnh dạn giới thiệu cho Hội đồng tư vấn án lệ các bản án, quyết định làm nguồn phát triển án lệ. Có thể có những bản án được các Tòa án giới thiệu tuy không được chọn làm án lệ nhưng cho thấy nhiều Tòa án đã rất trách nhiệm với việc này. Tòa án nhân dân tối cao khuyến khích các Tòa án tiếp tục giới thiệu các bản án, quyết định làm nguồn phát triển án lệ. Đối với các Thẩm phán, bên cạnh việc giải quyết vụ án đúng của pháp luật, còn phải đề cao trách nhiệm trong việc xây dựng bản án. Trong Chỉ thị số 04/2016/CT-CA ngày 30/5/2016 của Tòa án nhân dân tối cao về việc tăng cường công tác phát triển và công bố án lệ; áp dụng án lệ trong xét xử quy định: Thẩm phán có bản án được phát triển thành án lệ sẽ được khen thưởng. Nhưng quan trọng hơn, đó là vinh dự, tự hào của Thẩm phán khi thành quả lao động của mình được các đồng nghiệp ghi nhận, tâm huyết của mình được áp dụng rộng rãi. (2) Tổ chức các phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp Tại Hội nghị Chánh án Tòa án bốn cấp, đã thống nhất 4 tiêu chí để xác định một phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp, đó là: (i) Hội đồng xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; (ii) Thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng; (iii) Tôn trọng quyền con người, quyền công dân; (iv) Hội đồng xét xử phải thực hiện hết thẩm quyền của mình theo quy định của pháp luật. Để làm được điều đó, các Tòa án phải tuân thủ pháp luật trong tổ chức phiên tòa, chặt chẽ cả về nội dung, tố tụng và hình thức. 54 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Không được hạn chế thời gian tranh tụng, nếu còn vấn đề phải tranh tụng thì không được cắt khi đương sự, bị cáo có yêu cầu. Tất cả những vấn đề đưa ra tranh tụng phải được xem xét và phải được nêu rõ trong bản án. Đề nghị các Tòa án địa phương tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho Thẩm phán kỹ năng điều hành tranh tụng, ghi nhận tranh tụng, lập luận bác bỏ các ý kiến không phù hợp diễn ra trong quá trình tranh tụng. Nếu không chấp nhận ý kiến của luật sư hoặc các bên nêu ra thì phải đưa ra lý lẽ tâm phục, khẩu phục. Hội đồng xét xử phải sử dụng hết quyền năng theo quy định của pháp luật. Theo các đạo luật tố tụng mới, quyền năng của Thẩm phán, của Hội đồng xét xử rất nhiều. Từ trước đến nay, Thẩm phán và Hội đồng xét xử mới chỉ chú trọng ra phán quyết, tuyên phạt bị cáo bao nhiêu năm tù, trách nhiệm dân sự bồi thường bao nhiêu..., còn những quyền năng khác chưa chú trọng. Trong đó, có những quyền năng rất quan trọng, như: triệu tập Điều tra viên, Kiểm sát viên ra phiên tòa để xác minh khi cần thiết; thay đổi biện pháp ngăn chặn tạm giam ngay tại phiên tòa; khởi tố hoặc kiến nghị khởi tố tại phiên tòa. Vừa qua, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn ngay tại phiên tòa từ “tạm giam” sang “cấm đi khỏi nơi cư trú” đối với bị cáo Trương Hồ Phương Nga và Nguyễn Đức Thuỳ Dung bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hà Nội đã khởi tố Trịnh Xuân Thanh về tội tham ô tài sản ngay tại phiên tòa. Tòa án đã thực hiện đúng vị trí trung tâm của hoạt động tư pháp. Để làm tốt điều đó, các Thẩm phán phải phát huy bản lĩnh, trách nhiệm, kỹ năng của mình, trong đó, bản lĩnh là rất quan trọng. (3) Nâng cao chất lượng các bản án và quyết định của Tòa án Bản án là sản phẩm thể hiện kết quả của toàn bộ quá trình giải quyết vụ án, chứa đựng các thông tin của quá trình tố tụng, phản ánh sự tuân thủ pháp luật, trách nhiệm và trình độ của Thẩm phán. 55 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Thuyết phục được xã hội hay không chính là ở nhận định và phán quyết của bản án. Uy tín của Tòa án tăng lên hay giảm đi cũng liên quan đến chất lượng của bản án. Do đó, việc nâng cao chất lượng các bản án là nhiệm vụ rất quan trọng. Điều này phụ thuộc phần lớn vào ý thức trách nhiệm của mỗi Thẩm phán. Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành mẫu bản án dân sự, hành chính, tới đây sẽ ban hành mẫu bản án hình sự. Trong tương lai, sẽ ban hành bộ tiêu chí để đánh giá chất lượng bản án. Qua kiểm tra và theo dõi các bản án được công khai trên Cổng thông tin điện tử cho thấy, nhiều Thẩm phán chưa tuân thủ mẫu bản án, đã có mẫu bản án mới nhưng vẫn làm theo cách cũ, cần rút kinh nghiệm. Đề nghị các Tòa án địa phương tiếp tục mở các đợt tập huấn để nâng cao kỹ năng viết bản án và làm tốt phong trào thi đua lựa chọn những bản án mẫu mực để cùng học tập, rút kinh nghiệm. (4) Công khai bản án trên mạng Hệ thống Tòa án đã triển khai những bước đầu tiên trong thực hiện nhiệm vụ cải cách tư pháp công khai bản án có hiệu lực pháp luật và kết quả ban đầu đáng khích lệ; tuy nhiên, không phải là không có những hạn chế. Chúng ta có hơn 6.000 Thẩm phán, đến nay có 4.600 Thẩm phán thực hiện việc công khai bản án, còn khoảng 1.500 Thẩm phán chưa thực hiện. Đã có nhiều bình luận của người dân đối với các bản án được công khai, về cơ bản là tích cực, dư luận đánh giá rất cao; góp ý kiến cũng nhiều nhưng chủ yếu về văn phong, bố cục, lỗi kỹ thuật; những phê phán về nội dung thì ở mức độ cần rút kinh nghiệm. Những địa phương chưa làm tốt việc này, đề nghị các Chánh án đôn đốc Thẩm phán thực hiện nghiêm túc việc công khai bản án, đồng thời kiểm tra các bình luận đối với các bản án đã được công khai để có biện pháp khắc phục, rút kinh nghiệm kịp thời. Tại Hội nghị, có 10 đơn vị và 10 cá nhân được lựa chọn và đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tặng Bằng khen về thành tích 56 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... xuất sắc trong việc thực hiện Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán về công khai bản án. Việc khen thưởng đợt đầu này còn có mục đích khích lệ phong trào thi đua của toàn hệ thống. Trong thời gian tới, việc lựa chọn những bản án có chất lượng để giới thiệu, phổ biến, học tập, nhân rộng và khen thưởng sẽ phải khắt khe hơn. (5) Nâng cao hiệu quả công tác hòa giải trong giải quyết các vụ án dân sự Xuất phát từ tình trạng quá tải trong giải quyết các tranh chấp dân sự, nhiều nước trên thế giới đã áp dụng các cơ chế để tạo sự đồng thuận giữa các đương sự, giảm tải công việc cho Tòa án. Về cơ bản, các quốc gia có hai kinh nghiệm để hạn chế việc giải quyết các tranh chấp: Thứ nhất, tạo ra bộ lọc về mặt xã hội; Thứ hai, tăng cường hòa giải để hạn chế thụ lý đơn khởi kiện đầu vào cho Tòa án. Tạo bộ lọc xã hội là thành lập Hội đồng Luật sư để loại bớt đơn khiếu kiện tư pháp. Theo đó, đơn đề nghị giám đốc thẩm là phải qua Hội đồng Luật sư. Ví dụ: trong quốc gia có Hội đồng Luật sư gồm 40 đến 50 Luật sư giỏi. Đơn đề nghị giám đốc thẩm phải qua 40, 50 Luật sư này. Nếu Luật sư đồng ý bào chữa, bảo vệ cho vụ việc đó thì được khiếu nại lên Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, còn Luật sư từ chối thì không được khiếu kiện tiếp. Đây là cơ chế người dân tự lọc với nhau, không phải do cơ quan công quyền nên rất khách quan. Nếu Tòa án tự lọc thì có lý do để người dân nói là cửa quyền. Tăng cường hòa giải để tạo sự đồng thuận trong xã hội và giảm áp lực công việc cho Tòa án. Nhiều nước như: Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ... hình thành Trung tâm hòa giải bên cạnh Tòa án có hòa giải viên là các Thẩm phán, Công tố viên, sĩ quan quân đội, công an nghỉ hưu, những người hiểu biết pháp luật, những nhà khoa học, giảng viên các trường đại học có uy tín... Đơn gửi đến Tòa án thì việc đầu tiên là chuyển cho Trung tâm hòa giải để phân công các hòa giải viên tiến hành hòa giải. Tại Ấn Độ, hòa giải xong thì Tòa án công nhận kết quả 57 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN hòa giải, không phải đưa ra xét xử. Các đương sự phải trả phí 150 USD/01 vụ hòa giải thành. Với chi phí như vậy thấp hơn rất nhiều so với chi phí đưa vụ án ra Tòa án xét xử. Tiếp thu kinh nghiệm của thế giới, Tòa án nhân dân tối cao đã báo cáo Ban chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương đề nghị cho thí điểm hòa giải, đối thoại các vụ việc dân sự, khiếu kiện hành chính ở thành phố Hải Phòng với sự hỗ trợ của các chuyên gia nước ngoài. Nếu thành công, chúng ta sẽ sử dụng được kinh nghiệm, tâm huyết, kiến thức của đội ngũ Thẩm phán về hưu tham gia vào Trung tâm hòa giải này; sẽ hạn chế đáng kể vụ việc Tòa án phải giải quyết, trong đó có đơn đề nghị giám đốc thẩm; Tòa án sẽ tập trung thời gian và nguồn lực để nâng cao chất lượng xét xử. Để tiến hành thí điểm hòa giải, đối thoại có rất nhiều việc cần phải làm như: thành lập Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án; ban hành chỉ thị, quy trình, hướng dẫn nghiệp vụ; tập huấn cho hòa giải viên... Sau khi tổng kết việc thí điểm ở Hải Phòng, sẽ xin chủ trương nhân rộng ở một số địa phương khác và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất xây dựng Luật Hòa giải, đối thoại bên cạnh Tòa án. (6) Tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm Đây là con đường tự học rất khoa học, tiết kiệm và hiệu quả; đồng thời là giải pháp để nâng cao chất lượng xét xử. Tuy nhiên, nhiều Thẩm phán chỉ triển khai mang tính hình thức, triển khai qua quýt để lấy chỉ tiêu báo cáo. Nhiều Thẩm phán sử dụng phiên tòa rút kinh nghiệm của Kiểm sát viên thành phiên tòa rút kinh nghiệm của mình nên thực chất không rút được kinh nghiệm, không có bài học nào. Việc quan trọng là sau phiên tòa, các đồng nghiệp góp ý cho nhau thì nhiều Thẩm phán lại không chú ý. Chúng ta phải làm thực chất thì mới nâng cao được kỹ năng điều hành phiên tòa cũng như kiến thức chuyên môn. Tôi hoan nghênh Tòa án nhân dân tỉnh Lạng Sơn đã giao chỉ tiêu mỗi Thẩm phán phải tổ chức 02 phiên tòa rút kinh nghiệm trong một năm. Tuy nhiên, mục tiêu chúng ta 58 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... hướng đến là chất lượng, phiên tòa rút kinh nghiệm thì phải có kinh nghiệm, kinh nghiệm cho tập thể, kinh nghiệm cho cá nhân, kinh nghiệm thành công và kinh nghiệm chưa thành công để có bài học, có giải pháp hoàn thiện. Các đồng chí chú ý điều đó. Các địa phương đề nghị phải tăng cường đào tạo, nhưng không có phương pháp đào tạo nào lại tiết kiệm và hiệu quả, thiết thực bằng phiên tòa rút kinh nghiệm. Việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm được thực hiện từ kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới. Họ cho rằng cách học nhanh nhất là để đồng nghiệp nhận xét, góp ý cho mình. Tôi đề nghị Chánh án các cấp quan tâm tới việc này, thực hiện một cách thực chất, tổ chức trên quy mô cấp huyện, cấp tỉnh và tiến tới là trên quy mô toàn quốc nếu như đồng chí nào, địa phương nào mạnh dạn đăng ký phiên tòa rút kinh nghiệm trên toàn quốc. Đồng thời, phải tổ chức phiên họp ngay sau khi phiên tòa kết thúc để rút kinh nghiệm, có sự tham gia của các Thẩm phán, Kiểm sát viên, Hội thẩm nhân dân. Khi là Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, tôi tổ chức một phiên tòa rút kinh nghiệm trên quy mô toàn quốc thông qua hệ thống truyền hình hội nghị xét xử về tội giết người ở Hải Phòng. Ngay ngày hôm sau, yêu cầu các địa phương họp lại góp ý cho phiên tòa đó và gửi biên bản về Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Nhiều địa phương, nhiều người, đặc biệt là các cháu sinh viên lần đầu tiên được tham gia đã góp ý cho các bác, các chú giữ quyền công tố tại phiên tòa này rất chân thành, hoàn toàn trong sáng, như một người dân bước đầu tiếp cận với luật pháp. Tôi hoan nghênh và khuyến khích các địa phương đăng ký tổ chức được phiên tòa rút kinh nghiệm trên quy mô toàn quốc để các Thẩm phán học hỏi. (7) Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan trong quá trình giải quyết các loại vụ án Bài học kinh nghiệm của các vụ án lớn được giải quyết thành công thời gian qua đó là sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tố tụng và các cơ quan có liên quan. Phối hợp giữa các cơ quan tiến 59 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN hành tố tụng nhưng phải trên cơ sở quy định của pháp luật, bảo đảm tính độc lập và kiểm soát lẫn nhau giữa các giai đoạn tố tụng: điều tra, truy tố, xét xử. Phối hợp ngay từ sớm, Tòa án có điều kiện tiếp cận hồ sơ sớm, nắm chắc được tình tiết của vụ án để giải quyết kịp thời, đúng pháp luật. (8) Tăng cường công tác kiểm tra, giám đốc việc xét xử Đây là chức năng được quy định trong luật và rút ra từ kinh nghiệm 2 năm vừa qua Tòa án nhân dân tối cao tổ chức các đoàn kiểm tra tại các Tòa án địa phương. Các đoàn kiểm tra đã tập hợp được rất nhiều khuyết điểm, hạn chế trong công tác xét xử. Đề nghị những đơn vị chưa bị kiểm tra lấy những hạn chế đó tự liên hệ xem đơn vị mình có mắc phải không. Trong những hạn chế đó, có những hạn chế tồn tại đã lâu, có tính phổ biến, cần phải khắc phục ngay. Có những hạn chế trước đây có thể rút kinh nghiệm nhưng theo pháp luật tố tụng mới là vi phạm pháp luật, ví dụ giam không có lệnh. Do đó, phải tăng cường kiểm tra nhưng phải bố trí hợp lý, không gây khó khăn cho các địa phương được kiểm tra, nhưng cũng không được để tình trạng kiểm tra mang tính hình thức, qua loa, đại khái. Trong nội dung kiểm tra của năm 2018, có nội dung phải hết sức quan tâm, chấn chỉnh là kiểm tra công tác kháng nghị giám đốc thẩm. Thẩm phán và các Tòa án địa phương phản ánh có nhiều kháng nghị không chỉ ra được cụ thể sai lầm của cấp dưới. Chúng ta bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân nếu họ bị xét xử sai, nhưng phải xem xét cho chính xác, nếu không Thẩm phán xét xử vụ án đó sẽ là người bị oan. Bên cạnh đó, nhiều vụ án cấp trên hủy án của cấp dưới nhưng không đưa ra được định hướng cụ thể, rõ ràng để giải quyết, khắc phục khi xét xử lại... Có vụ án ở Hà Nội, đại biểu Quốc hội chất vấn Chánh án tại hội trường thời gian giải quyết kéo dài tới 14 năm, hủy nhiều lần mà vẫn chưa xong. Ngay sau chất vấn, tôi đã tiến hành nghe báo cáo về vụ án và yêu cầu xét xử ngay. Hiện nay, xử 60 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... sơ thẩm, phúc thẩm đã xong, án đã có hiệu lực pháp luật, không còn kháng cáo, khiếu nại. Điều này cho thấy, có những vụ án, cấp giám đốc chưa nghiên cứu kỹ hồ sơ, sợ trách nhiệm nên hủy đi hủy lại án của cấp dưới... Chính là trong hệ thống các Tòa án đã gây khó khăn cho nhau, sau đó dẫn đến gây mất uy tín cho hệ thống Tòa án. Yêu cầu lãnh đạo các Tòa án phải chấn chỉnh kịp thời, có giải pháp khắc phục ngay các sai phạm. (9) Nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán, Thư ký, Thẩm tra viên Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ sắp tới sẽ bàn kỹ hơn về các giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ chức danh tư pháp của Tòa án thông qua việc xây dựng các phương án cụ thể về tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, thi cử, tuyển chọn... đối với các chức danh này. (10) Tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu Vai trò của người đứng đầu rất quan trọng trong lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị. Do đó, người đứng đầu phải không ngừng nâng cao năng lực, bản lĩnh, phẩm chất đạo đức, đề cao trách nhiệm nêu gương. Qua rà soát, hệ thống Tòa án đang đối mặt với thực tế rất khó khăn là thiếu hụt đội ngũ lãnh đạo các cấp. Nhiều địa phương, đến năm 2020, các đồng chí cấp trưởng và cấp phó cùng nghỉ hưu mà chưa có nguồn bổ nhiệm kế cận. Do đó, yêu cầu các Tòa án rà soát kỹ quy hoạch và nhân sự tại đơn vị để đề nghị sắp xếp cho phù hợp. Cho phép các đồng chí chủ động đề xuất nguồn quy hoạch, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định. Đối với các đơn vị có cấp trưởng và 2 cấp phó đều sắp nghỉ hưu thì cho phép bổ sung thêm 01 cấp phó nữa nhưng phải bảo đảm đủ điều kiện và phúc đáp tình hình cụ thể của đơn vị. Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ xem xét ban hành chủ trương bổ sung nguồn nhân lực trẻ có quy hoạch, có triển vong 61 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN để giới thiệu chuẩn bị cho nhiệm kỳ đại hội tiếp theo. Nguồn quy hoạch có thể từ địa phương, có thể chuyển từ Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp cao về. Nếu không có giải pháp từ bây giờ, chúng ta sẽ bị hẫng hụt nghiêm trọng trong công tác cán bộ. Đề cao trách nhiệm, tăng cường vai trò của người đứng đầu phải từ khâu bồi dưỡng, lựa chọn và chuẩn bị nguồn nhân lực. (11) Đổi mới thủ tục hành chính tư pháp Việc đổi mới thủ tục hành chính tư pháp có rất nhiều nội dung. Tôi nhấn mạnh yêu cầu làm thế nào để bảo đảm tách bạch hoạt động quản lý hành chính với hoạt động nghiệp vụ tại Tòa án, thực hiện việc phân công án cho các Thẩm phán phải bảo đảm ngẫu nhiên và khách quan. Chấm dứt tình trạng có Thẩm phán chỉ giải quyết án dễ, có Thẩm phán phải giải quyết toàn án khó, phức tạp. Vấn đề này liên quan đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án. Khẩn trương nghiên cứu, xây dựng từng quy trình xử lý công việc của bộ phận hành chính tư pháp, bảo đảm đơn giản hóa các bước, thủ tục để đưa hồ sơ vụ việc tới đơn vị, cá nhân có thẩm quyền giải quyết nhanh chóng, khách quan. Xây dựng Bộ tiêu chí chung về cải cách thủ tục hành chính tư pháp tại từng cấp Tòa án; trên cơ sở các quy trình xử lý công việc đã được xác định, xây dựng các phần mềm ứng dụng để thực hiện thống nhất trong toàn hệ thống. (12) Bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện làm việc cho các Tòa án Có 04 việc phải triển khai: (i) Xây dựng chế độ tiền lương như đã nêu ở phần trên; (ii) Hoàn tất việc xây dựng 35 trụ sở của Tòa án cấp huyện; (iii) Trình Chính phủ phê duyệt Đề án trang bị phương tiện làm việc giai đoạn IV (2018-2022) cho các Tòa án, trong đó tập trung trang bị đủ xe ôtô chuyên dùng cho các đơn vị còn thiếu; (iv) Triển khai các điều kiện bảo đảm cho việc thực hiện các quy 62 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... định mới cua luật, như: phòng xét xử, trang phục xét xử, thụ lý đơn khởi kiện qua mạng... (13) Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án Mặc dù đã đạt được những kết quả bước đầu, nhưng việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Tòa án còn rất nhiều việc phải làm. Để đưa các phần mềm đã được xây dựng ứng dụng vào thực tiễn, cần tiếp tục hướng dẫn, tập huấn kỹ cho các đơn vị về cách thức sử dụng, vận hành, đồng thời phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện, đặc biệt là hệ thống truyền hình hội nghị. Tới đây, Tòa án nhân dân tối cao sẽ thường xuyên sử dụng hệ thống này để đào tạo, bồi dưỡng, phổ biến văn bản quy phạm pháp luật mới cho cán bộ, Thẩm phán trong toàn hệ thống. Để phát huy hiệu quả của hệ thống truyền hình đã được trang bị, yêu cầu các Tòa án địa phương quán triệt cán bộ, công chức phải học tập nghiêm túc, nếu không việc đầu tư sẽ trở thành lãng phí. Các Tòa án địa phương phải thường xuyên sử dụng hệ thống này để giao ban, họp, hội nghị; vừa bảo đảm nhanh chóng, thuận tiện, vừa tiết kiệm thời gian đi lại và kinh phí tổ chức. Trong thời gian tới, Vụ Tổng hợp sẽ triển khai nhiều phần mềm mới như: thụ lý đơn khởi kiện qua mạng; thông báo văn bản tố tụng của Tòa án bằng phương tiện điện tử... Yêu cầu các đơn vị phối hợp tốt để đẩy nhanh tiến độ và bảo đảm thành công khi đưa vào sử dụng. (14) Đổi mới công tác thi đua khen thưởng Đổi mới công tác thi đua hướng đến mục tiêu phong trào thi đua phải thực chất, lựa chọn chính xác đối tượng thi đua, khen thưởng phải hướng đến nhân viên, người lao động. Nếu tập trung các danh hiệu thi đua vào lãnh đạo sẽ không cổ vũ được phong trào thi đua và làm lệch chuẩn công tác thi đua, từ đó, sẽ dẫn đến lệch chuẩn công tác cán bộ. Khen là giá trị tinh thần, là sự tôn vinh, ghi nhận của ngành, của tập thể, của Nhân dân đối với các cá nhân, tập thể có 63 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN thành tích xuất sắc trong công tác. Vì vậy, thi đua phải thực chất và khen thưởng phải đúng đối tượng. Trên đây là những nhiệm vụ trọng tâm, cơ bản phải triển khai thực hiện trong năm 2018. Căn cứ Chỉ thị công tác năm 2018 và sau khi tổ chức thảo luận vào sáng ngày mai theo các nội dung đã gợi ý nêu trên, các đơn vị, Tòa án nhân dân địa phương khẩn trương ban hành Chương trình, Kế hoạch công tác để sớm triển khai thực hiện. Yêu cầu đặt ra đối với Chương trình, Kế hoạch công tác phải bám sát 14 giải pháp nâng cao chất lượng công tác xét xử và nhiệm vụ chính trị của địa phương, xác định rõ trách nhiệm và thời gian thực hiện cụ thể. Tòa án nhân dân tối cao tổ chức họp báo triển khai nhiệm vụ công tác năm 2018, Hà Nội, ngày 31/01/2018 Thưa các đồng chí! Trong năm tới, cùng với việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết 64 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Trung ương 6 khóa XII, nhiệm vụ cải cách tư pháp của Tòa án sẽ phải tập trung cao độ và khẩn trương hơn; công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII tiếp tục tăng cường; kỷ cương, kỷ luật trong thực thi công vụ và chất lượng, hiệu quả công tác xét xử phải được nâng cao hơn để đáp ứng yêu cầu của xã hội, đòi hỏi của Nhân dân. Vì vậy, đề nghị mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu đi đầu, tổ chức chỉ đạo đơn vị thực hiện tốt Chỉ thị công tác năm 2018 và những chỉ đạo tại Kết luận này. Đề nghị các đồng chí Chánh án báo cáo cấp uỷ, Hội đồng nhân dân bố trí thời gian hợp lý để tổ chức Hội nghị triển khai công tác năm 2018. Hội nghị phải được tổ chức theo tinh thần đổi mới và thực chất như chúng ta tổ chức Hội nghị ngày hôm nay. Tòa án nhân dân tối cao sẽ cử các đồng chí lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đến dự và có ý kiến chỉ đạo cụ thể, sát với tình hình của từng đơn vị. Nhân dịp năm mới và chuẩn bị đón xuân Mậu Tuất, thay mặt Ban cán sự đảng và lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, chúc các đồng chí và gia đình năm mới dồi dào sức khỏe, hạnh phúc, an khang và thắng lợi; chúc các đồng chí luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, có những đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp phát triển hệ thống Tòa án nhân dân. Trân trọng cảm ơn các đồng chí! 65 ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ, XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, THẨM PHÁN CHUYÊN NGHIỆP, TẬN TỤY, LIÊM CHÍNH* Thưa toàn thể các đồng chí! Sau 02 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, với cách thức tổ chức, điều hành khoa học, tinh thần trách nhiệm và không khí thảo luận dân chủ, Hội nghị về công tác tổ chức cán bộ của Tòa án nhân dân năm 2018 đã hoàn thành các nhiệm vụ đề ra và đạt được kết quả tốt đẹp. Đây là lần đầu tiên, hệ thống Tòa án tổ chức Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ. Việc tổ chức Hội nghị này là hết sức cần thiết theo yêu cầu của cải cách tư pháp, yêu cầu của Đảng về đổi mới công tác tổ chức cán bộ và đòi hỏi của thực tiễn đặt ra đối với hệ thống Tòa án. Tại Hội nghị, các đồng chí đã được nghe: Báo cáo kết quả công tác tổ chức cán bộ của hệ thống Tòa án; dự thảo Nghị quyết của Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao về việc lãnh đạo, chỉ đạo, đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tổ chức cán bộ của Tòa án nhân dân; dự thảo Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán; dự thảo Quy chế đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức, người lao động trong Tòa án nhân dân. Hội nghị đã dành thời gian 1,5 ngày để * Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ của Tòa án nhân dân, Hà Nội, ngày 17/4/2018. 66 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... các đại biểu thảo luận tại tổ và tại Hội trường về những chủ trương, phương hướng trong công tác tổ chức cán bộ của Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao. Hội nghị toàn quốc về công tác tổ chức cán bộ của Tòa án nhân dân năm 2018, Hà Nội, ngày 16 - 17/4/2018 Qua theo dõi cho thấy, các đại biểu đã đề cao trách nhiệm, nghiên cứu kỹ các tài liệu, thảo luận sôi nổi và đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm, thẳng thắn; đặc biệt thể hiện sự đồng tình, nhất trí cao với quyết tâm của Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao trong việc thực hiện 14 nhiệm vụ trọng tâm để đổi mới công tác tổ chức cán bộ. Các đại biểu đã kiến nghị, đề xuất nhiều giải pháp thiết thực để nâng cao hiệu quả công tác này. Ý kiến của các đại biểu cũng gợi mở thêm nhiều nội dung cho Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao. Đề nghị các bộ phận chức năng, các đơn vị tham mưu tổng hợp đầy đủ ý kiến, tiếp thu, hoàn thiện các dự thảo văn bản trình Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao. 67 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Một lần nữa, tôi nhiệt liệt biểu dương tinh thần trách nhiệm của các đại biểu và khái quát, làm rõ thêm một số vấn đề cơ bản sau đây: Qua ý kiến thảo luận của các đại biểu cho thấy, thời gian qua công tác tổ chức cán bộ của Tòa án có nhiều đổi mới và đạt được những kết quả tích cực. Đã thực thi nghiêm túc Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014; tổ chức thành công các kỳ thi tuyển chọn Thẩm phán và tiến hành bổ nhiệm Thẩm phán theo quy trình mới bảo đảm nghiêm túc, công khai, công bằng, trên cơ sở đó lựa chọn đội ngũ Thẩm phán có phẩm chất đạo đức và trình độ, năng lực; công tác quy hoạch cán bộ được thực hiện theo đúng hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương, bảo đảm sự kế cận giữa các thế hệ cán bộ có chức danh tư pháp của các Tòa án; đã xây dựng Học viện Tòa án, bước đầu tuyển sinh hai khóa đại học với chất lượng đầu vào được nâng lên nhằm cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao cho các Tòa án trong tương lai; uy tín của Học viện Tòa án đang ngày càng được xã hội khẳng định... Những kết quả đạt được trong công tác tổ chức cán bộ của Tòa án nhân dân đã góp phần nâng cao chất lượng các mặt hoạt động của hệ thống Tòa án, được thể hiện và khẳng định trên 04 nội dung chủ yếu sau đây: Thứ nhất, đã có những bước phát triển mới và đạt được nhiều thành tựu trong việc thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp. Thứ hai, chất lượng công tác xét xử tiếp tục được bảo đảm. Khẳng định Tòa án giữ vị trí trung tâm của hoạt động tư pháp, thể hiện qua các kết quả: chất lượng điều hành tranh tụng được nâng cao; thực hiện việc khởi tố và yêu cầu khởi tố tội phạm, người phạm tội ngay tại phiên tòa; quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn tạm giam sang biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú ngay tại phiên tòa; thay đổi diện mạo mới của Hội đồng xét xử thông qua việc đổi mới phòng xét xử, trang phục xét xử... 68 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... Thứ ba, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, ban hành án lệ được tăng cường, đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng xét xử. Thứ tư, công tác xây dựng Đảng, xây dựng ngành có nhiều đổi mới và đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao vị thế của hệ thống Tòa án nhân dân. Đặc biệt, ngày hôm nay, chúng ta tổ chức Hội nghị chuyên đề riêng về lĩnh vực này; các đồng chí công tác tại Ban Tổ chức Trung ương đánh giá cao về chất lượng chuyên sâu của Hội nghị và 14 nhiệm vụ trọng tâm để đổi mới công tác tổ chức cán bộ của chúng ta. Thưa các đồng chí! Năm 2018 là năm bản lề trong thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2016-2020). Cùng với các cấp, các ngành và Nhân dân cả nước, các Tòa án tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện các nghị quyết của Đảng, triển khai thi hành nghiêm túc các đạo luật mới về tư pháp, các nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp. Theo đó: Một là, tiếp tục thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng. Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bài trừ cái xấu trong Đảng đồng nghĩa với việc ngăn ngừa, bài trừ cái xấu trong hệ thống Tòa án. Việc xây dựng Đảng gắn với xây dựng hệ thống Tòa án; xây dựng đội ngũ cán bộ, Thẩm phán trên nền tảng phẩm chất của một đảng viên gương mẫu. 69 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN Hai là, triển khai nghiêm túc Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đây là nhiệm vụ cơ bản, cấp bách, có ý nghĩa quan trọng hàng đầu, được đặt trong tổng thể nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Cùng với toàn hệ thống chính trị, hệ thống Tòa án phải chủ động đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Tôi rất chia sẻ với các đồng chí về áp lực công việc: nhiệm vụ của Tòa án trong các đạo luật mới tăng thêm, công việc ngày càng nhiều, tính chất ngày càng phức tạp trong khi biên chế không được tăng, thậm chí phải giảm 10% theo Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đây là những vấn đề chúng ta phải xác định rõ để tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ có hiệu quả. Việc tổ chức các Tòa chuyên trách tại Tòa án cấp huyện, cấp tỉnh đang tiến hành hiện nay là để thực hiện Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 nhưng phải theo đúng tinh thần của Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII. Ba là, thi hành tốt các đạo luật mới về tư pháp và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, của Quốc hội về công tác tư pháp. Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Như các đồng chí đã biết, các đạo luật mới về tư pháp có rất nhiều quy định mới, đòi hỏi phải được quán triệt, phổ biến kỹ đến từng cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác chuyên môn. Lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao rất quan tâm đến công tác này, ngay sau khi các đạo luật được thông qua đã tổ chức tập huấn trong toàn hệ thống. Để góp phần nâng cao chất lượng thi hành các đạo luật liên quan đến công tác xét xử của Tòa án, bắt đầu từ tháng 4/2018, hằng tháng, Tòa án nhân dân tối cao sẽ tổ chức tập huấn chuyên sâu theo 70 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... chuyên đề của từng lĩnh vực tới các Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký trong toàn hệ thống Tòa án thông qua hệ thống truyền hình hội nghị. Đây là giải pháp thiết thực nhằm phổ biến, tập huấn kịp thời những quy định mới của pháp luật, những hướng dẫn mới trong việc áp dụng thống nhất pháp luật cho đội ngũ công chức giữ chức danh tư pháp của hệ thống Tòa án. Để việc tập huấn có chất lượng, đạt mục đích đề ra, yêu cầu các thủ trưởng đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án các Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân địa phương quán triệt, chỉ đạo cán bộ, công chức của đơn vị tham dự các buổi tập huấn đầy đủ, nghiêm túc. Đối với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, qua thực tiễn thi hành phát sinh một số bất cập, vướng mắc, gây khó khăn trong hoạt động của Tòa án như các đại biểu có ý kiến. Tòa án nhân dân tối cao sẽ sớm tổng hợp, đánh giá đầy đủ và báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét. Đối với công tác tổ chức cán bộ, tôi trao đổi và lưu ý các đồng chí một số nội dung sau đây: 1. Tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết, Chỉ thị, Kết luận, Quy định và Kế hoạch mới của Đảng về công tác tổ chức cán bộ Trong dự thảo Nghị quyết của Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao về công tác tổ chức cán bộ đã rà soát, liệt kê đầy đủ các văn bản (của Đảng, của Quốc hội, của ngành) mà Tòa án có trách nhiệm thực hiện. Sau Hội nghị, yêu cầu các đơn vị tham mưu rà soát kỹ một lần nữa để không bị sót văn bản. Vụ Tổ chức cán bộ Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm tham mưu, đề xuất xây dựng các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn toàn hệ thống Tòa án thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, đường lối 71 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN của Đảng đối với công tác này. Đối với các chủ trương đã triển khai thực hiện (như: kế hoạch tinh giản biên chế, kế hoạch sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, kế hoạch đào tạo các chức danh tư pháp...), cần đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện; tiến hành sơ kết, tổng kết để đánh giá, rút kinh nghiệm; đề xuất sửa đổi, bổ sung để bảo đảm phù hợp với tình hình mới. Tòa án nhân dân tối cao tổ chức Lễ công bố và trao quyết định bổ nhiệm lãnh đạo cấp Vụ, Hà Nội, ngày 26/4/2016 Thủ trưởng các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án các Tòa án nhân dân cấp cao và các Tòa án nhân dân địa phương có trách nhiệm tích cực nghiên cứu, đóng góp ý kiến đối với các chủ trương của Tòa án nhân dân tối cao về công tác tổ chức cán bộ khi có yêu cầu; chủ động xây dựng Chương trình, Kế hoạch thực hiện khi những chủ trương này được ban hành. Có như vậy, mới tạo được sự đồng thuận trong toàn hệ thống để triển khai thực hiện tốt. 72 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... 2. Tổ chức các Tòa chuyên trách tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp huyện Điều 38 và Điều 45 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 quy định: căn cứ quy định khoản 1 Điều 38, khoản 1 Điều 45 và yêu cầu thực tế xét xử ở mỗi Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định việc tổ chức Tòa chuyên trách. Như vậy, trên cơ sở quy định nêu trên, khi tổ chức các Tòa chuyên trách tại Tòa án cấp tỉnh, cấp huyện, phải căn cứ vào 02 tiêu chí: (i) Số lượng án phải giải quyết (tổng số và từng lĩnh vực); (ii) Biên chế Thẩm phán của từng đơn vị. Trước đây, tỉnh nào cũng có Tòa dân sự, Tòa hình sự, Tòa hành chính... Có đơn vị, một năm chỉ thụ lý và xét xử khoảng 20 vụ hành chính nhưng vẫn có Tòa chuyên trách này. Trong khi đó, có loại án, địa phương nào cũng có số lượng lớn vụ việc phải giải quyết nhưng lại không có Tòa chuyên trách (ví dụ: án hôn nhân gia đình). Trung bình, án hôn nhân gia đình chiếm khoảng trên 40% tổng số án hằng năm các Tòa án thụ lý giải quyết. Điều đó cho thấy có những bất cập trong tổ chức hệ thống các tòa chuyên trách. Căn cứ vào 02 tiêu chí nêu trên, số lượng Tòa chuyên trách tại các đơn vị sẽ không giống nhau, mà phụ thuộc vào khối lượng công việc và biên chế của đơn vị. Trên cơ sở dự kiến phương án tổ chức các Tòa chuyên trách do Tòa án nhân dân tối cao xây dựng, lãnh đạo Tòa án nhân dân các tỉnh chỉ đạo rà soát lại tình hình của đơn vị theo các tiêu chí nêu trên, báo cáo và đề xuất phương án tổ chức Tòa chuyên trách của tỉnh và các huyện thuộc quyền quản lý. Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao sẽ xem xét kỹ ý kiến đề xuất của các Tòa án để có quyết định phù hợp với tình hình của từng địa phương. Tòa án nhân dân một số tỉnh miền núi tâm tư do số lượng các vụ việc phải giải quyết của đơn vị ít nên sẽ không được tổ chức 73 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN các Tòa chuyên trách tại Tòa án cấp huyện, hoặc biên chế Thẩm phán ít nên phải giảm bớt số lượng Tòa chuyên trách tại Tòa án cấp tỉnh... Giao Vụ Tổ chức cán bộ phối hợp với Tòa án nhân dân các tỉnh miền núi đề xuất tiêu chí riêng để tổ chức các Tòa chuyên trách tại các tỉnh này; sau đó trình Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao xem xét. Tuy nhiên, cũng phải xác định nếu số lượng án quá ít thì không thể bổ sung biên chế Thẩm phán và việc tổ chức các Tòa chuyên trách là rất khó. 3. Tinh giản biên chế và tuyển dụng công chức Triển khai Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Kế hoạch số 458-KH/BCS ngày 26/5/2017 về sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Tòa án nhân dân giai đoạn từ nay đến năm 2021. Để thực hiện nghiêm Kế hoạch nêu trên, Thủ trưởng các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án các Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân địa phương cần chủ động rà soát, đánh giá, phân loại cán bộ, công chức của đơn vị. Những công chức không đáp ứng yêu cầu về năng lực, tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, cần bố trí công việc khác hoặc đưa vào diện cần xem xét khi thực hiện tinh giản biên chế. Vụ Tổ chức cán bộ Tòa án nhân dân tối cao phối hợp với các đơn vị chức năng tiến hành rà soát số lượng các loại vụ, việc phải giải quyết và đội ngũ Thẩm phán, công chức của từng Tòa án để điều chỉnh số lượng biên chế, Thẩm phán cho phù hợp. Trong điều kiện biên chế không được tăng thêm, các Tòa án nhân dân cần rà soát, điều chuyển cán bộ hợp lý giữa các khâu công tác, giữa các đơn vị tuỳ theo khối lượng công việc để khắc phục khó khăn. Tuy nhiên, còn 74 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... một dư địa có thể tăng, đó là tăng số lượng Thẩm phán. Hiện nay, chúng ta có 6.521 Thẩm phán/15.237 biên chế, chiếm 42%. Sau khi trừ số lượng công chức, viên chức thuộc khối các đơn vị không làm nghiệp vụ (như: văn phòng, kế hoạch tài chính, tổ chức cán bộ, thi đua khen thưởng...), sẽ phải cân đối để xin tăng số lượng Thẩm phán cho phù hợp với đội ngũ Thư ký. Nhiều đại biểu có ý kiến đối với chủ trương của lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao về việc dừng tuyển dụng trong 02 năm (2018 và 2019). Theo quy định, đến năm 2021 phải giảm 10% biên chế. Tuy nhiên, đến nay, mới giảm được 2,5%. Nếu không kiên quyết dừng tuyển dụng thì chắc chắn sẽ không giảm được phần trăm nào. Tình hình chung là chưa được phép tuyển dụng, tuy nhiên, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ cân nhắc, xem xét đặc thù của từng địa phương để có giải pháp phù hợp. Có thể từ năm 2019, những Tòa án đã hoàn thành chỉ tiêu tinh giản biên chế và có số lượng công chức nghỉ hưu, thôi việc hằng năm dưới định mức tinh giản biên chế sẽ được xem xét để tuyển dụng; đối với các đơn vị mặc dù chưa giảm đủ 10% biên chế theo quy định, nhưng khối lượng công việc nhiều, áp lực lớn, sẽ được phép tuyển dụng thêm 01 biên chế sau khi tinh giản 02 biên chế. Khi thực hiện tuyển dụng, các Tòa án phải tuân thủ đúng quy định của Nhà nước, của Tòa án về công tác này, bảo đảm chặt chẽ, công khai, minh bạch vì liên quan đến sự phát triển của hệ thống Tòa án trong tương lai. Làm tốt công tác tuyển dụng sẽ tạo ra một thế hệ cán bộ tốt, tạo nguồn lực phát triển đội ngũ Thẩm phán đáp ứng yêu cầu hội nhập, đổi mới và trách nhiệm. Vụ Tổ chức cán bộ phối hợp chặt chẽ với các Tòa án nhân dân địa phương để giám sát việc tinh giản và tuyển dụng biên chế theo đúng định hướng chỉ đạo của lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao. Theo tinh thần dự thảo Nghị quyết của Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao, từ năm 2020, việc tuyển dụng công chức của Tòa án 75 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN nhân dân các cấp phải gắn với kế hoạch đào tạo và số lượng sinh viên tốt nghiệp cử nhân luật tại Học viện Tòa án. Có ý kiến cho rằng, nếu quy định như vậy sẽ không thu hút được sinh viên giỏi từ các cơ sở đào tạo Luật có uy tín (như: Trường Đại học Luật Hà Nội, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội...). Việc này có thể hoàn toàn yên tâm vì hằng năm, số lượng công chức các Tòa án nghỉ tự nhiên khoảng 5% (về hưu, chuyển ngành, bệnh tật, ốm đau...), tương ứng với số lượng 750-800 biên chế. Đầu vào của Học viện Tòa án tuyển trung bình hằng năm là 300 sinh viên. Như vậy, nếu tuyển dụng hết số sinh viên này thì vẫn còn chỉ tiêu khoảng 450-500 nữa để tuyển dụng từ nguồn sinh viên các trường ngoài. Việc tuyển dụng công chức phải theo đúng quy định của Nhà nước nhưng nên có chính sách ưu tiên từ nguồn sinh viên Học viện Tòa án với các lý do sau đây: (i) Chương trình đào tạo của Học viện Tòa án gắn liền với thực tiễn xét xử; ngoài các giảng viên có trình độ của các Trường đại học luật khác, giảng viên của Học viện Tòa án là các Thẩm phán có năng lực, tâm huyết với ngành, với nghề, nên sinh viên Học viện Tòa án có nhiều cơ hội tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn xét xử mà các Thẩm phán đã tích lũy qua quá trình công tác, vì vậy, sẽ đáp ứng yêu cầu công việc nhanh hơn. (ii) Tăng tính thu hút của Học viện Tòa án, từ đó tăng sự cạnh tranh, Học viện Tòa án sẽ tuyển được sinh viên có chất lượng và chúng ta sẽ xây dựng được nguồn kế cận tốt cho tương lai. Nâng cao uy tín, chất lượng của Học viện Tòa án đồng nghĩa với việc sẽ thu hút được nhân tài cho Tòa án ngay từ đầu vào mà không phải đợi đến lúc tuyển dụng công chức. Muốn yên tâm về mặt chất lượng, phải có trách nhiệm với các sinh viên: trách nhiệm trong đào tạo, trong bảo đảm công việc sau khi tốt nghiệp... Do đó, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao vừa có chỉ đạo sẽ tuyển những sinh viên có thành tích học tập xuất sắc cho đi đào tạo ở nước ngoài. Tất cả những 76 PHẦN THỨ NHẤT TĂNG CƯỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG, ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TỔ CHỨC CÁN BỘ... việc làm đó nhằm nâng cao hình ảnh và tính hấp dẫn của Học viện Tòa án, là việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho hệ thống Tòa án. Học viện Tòa án phải phấn đấu để nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển bền vững, sớm khẳng định được “Chất lượng - Hiệu quả - Uy tín”, trở thành địa chỉ tin cậy của các em học sinh khi lựa chọn con đường khởi nghiệp. Về giải pháp để giảm áp lực công việc trong điều kiện không được tăng biên chế thì chỉ có thể là giảm đầu vào công việc cho các Tòa án. Nhật Bản có 120 triệu dân, có hơn 3.000 Thẩm phán và trung bình hằng năm Tòa án giải quyết được hơn 2.000.000.000 vụ việc. Chúng ta có 6.500 Thẩm phán, trung bình hằng năm giải quyết được gần 500.000 vụ việc. Khi so sánh hai con số nêu trên, dường như có nguyên nhân gì đó chưa thật hợp lý về mặt tố tụng, chúng ta phải cùng nhau suy nghĩ để đề xuất giải quyết vấn đề này. Có đồng chí nêu ý kiến: trong giải quyết các tranh chấp tại Tòa án các nước, việc xây dựng hồ sơ là của đương sự, của luật sư; Tòa án chỉ nhận chứng cứ, tài liệu và ra phán quyết trên cơ sở chứng cứ, tài liệu do đương sự xuất trình nên việc giải quyết rất chủ động. Còn ở nước ta, mặc dù luật tố tụng quy định nghĩa vụ của đương sự cung cấp tài liệu, chứng cứ nhưng nhiệm vụ xây dựng hồ sơ vẫn thuộc về các Thẩm phán nên gây khó khăn cho Thẩm phán, Thẩm phán lúc nào cũng lo lắng chưa thu thập đủ tài liệu, chứng cứ... Đây là vấn đề phải nghiên cứu, suy nghĩ. Có đồng chí đề xuất áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước khởi kiện. Theo đó, khi có đương sự yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tranh chấp với một người khác, người bị yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời sẽ được thoả thuận với người yêu cầu để dàn xếp vụ việc. Nếu dàn xếp được sẽ đồng nghĩa với việc tranh chấp đã được giải quyết. Nếu người đề nghị 77 XÂY DỰNG TÒA ÁN NHÂN DÂN XỨNG ĐÁNG LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA CÔNG LÝ, LẼ PHẢI VÀ NIỀM TIN áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời sai sẽ phải bồi thường. Đây cũng là giải pháp cần nghiên cứu kỹ để giảm đầu vào công việc cho các Tòa án. Giải pháp nữa đang được chúng ta áp dụng thí điểm ở Hải Phòng để giảm tải công việc cho các Tòa án, đó là giải pháp đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính. Tôi rất mừng vì kết quả thực hiện bước đầu rất tốt. Trung tâm hòa giải, đối thoại tại các đơn vị triển khai thí điểm hòa giải được khoảng 70% trong tổng số các vụ việc khởi kiện tại Tòa án; có nghĩa là Tòa án không phải giải quyết 70% vụ việc đó và sẽ không có kháng cáo, kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm... Trước khi tôi mời các chuyên gia nước ngoài về hòa giải tham vấn cho Tòa án nhân dân tối cao, “tăng cường hòa giải, đối thoại” đã được lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn là 01 trong 14 giải pháp để nâng cao chất lượng xét xử của hệ thống Tòa án. Có điều khác ở đây là sau khi tham khảo kinh nghiệm của một số nước, tôi muốn triển khai mô hình hòa giải, đối thoại tiền tố tụng và không do các Thẩm phán thực hiện. Mô hình này mang lại nhiều giá trị, có ý nghĩa xã hội sâu sắc: tận dụng được kinh nghiệm, tâm huyết, kiến thức của đội ngũ Thẩm phán về hưu tham gia vào Trung tâm hòa giải; các Tòa án không cần tăng biên chế nhưng vẫn giải quyết được các tranh chấp thông qua hòa giải; giảm tải công việc và áp lực đối với Tòa án; các bên tìm được sự thiện chí, thống nhất để hài hòa lợi ích, không bị rơi vào tâm lý thắng thua như khi giải quyết tranh chấp thông qua tố tụng tư pháp tại Tòa án; góp phần hóa giải mâu thuẫn, ổn định quan hệ xã hội; tiết kiệm chi phí, công sức, thời gian của Nhà nước và cơ quan, tổ chức, cá nhân... Có thể nói, đây là giải pháp hết sức căn cơ để giảm tải công việc cho Tòa án. 78