Phương Án 0 Tuổi: Con Tôi Đã Phát Triển Tài Năng Như Thế Nào? (0-6 Tuổi) - GS. Phùng Đức Toàn full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ]

"Phương Án 0 Tuổi: Con Tôi Đã Phát Triển Tài Năng Như Thế Nào? (0-6 Tuổi) - GS. Phùng Đức Toàn full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ] 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Phương Án 0 Tuổi: Con Tôi Đã Phát Triển Tài Năng Như Thế Nào? (0-6 Tuổi) - GS. Phùng Đức Toàn full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ] Ebooks Nhóm Zalo Lili giai thi�u ........................................................ ............ 7 Lili n6i dau ........ ... ......................................................... 11 PHllONG PHAP MOI CUA Vite D�Y CHU ............................................................... 31 y NGHiA CUA v1tc BlrT CHU, BlrT flQC SOM D61 VOi SV TRUONG THANH CUA NHAN TAI .......................................................... 34 NH ONG e1rN HINH DANH NHAN e1rT CHO SOM .................................................... 43 TRE EM BlrT SOM NHU rnr NAO? ........................................................................ 52 NHONG DOA TRE BlrT CHU, e1rT DQC SOM ........................................................... 59 MQI DUA TRE D�U LA THAN fl0NG ....................................................................... 69 TiM HIEU NH�N THOC DAC THO CUA TRL ........................................................... 78 THOI KY HQC CHO LY Tl/ONG NHAT ...................................................................... 87 KHOI MY LONG TV TIN, TINH CHO flQNG .............................................................. 96 PHAT rn1rN TINH H1ru KY, LONG HAM HQC HOI.. ...................................... .......... 104 HAY LAM CHO TRE HO�T BAT, T�P TRUNG .......................................................... 112 er TRE HQC CHO, HQC f)QC THANH CONG ........................................................... 127 PHUONG PHAP KHOA HQC LA MOT TRONG NHffNG NQI DUNG QUAN TRQNG NHAT .......................................................................... 134 er TRE KrT B�N VOi CHO v1rT ........................................................................... 155 5 TRO CHOI HOC CHG CUA TRE ........................................................................... 161 PHUONG TIEN ca BAN CHO TRE BAT DAU HQC CHO v1rr .............................. ....... 168 KHAC PHVC "TRO NG�I TU61 LEN BAH ............................................................... 176 HQC CHO QUA CAC TRO CHOI... ........................................................................ 186 NHONG VI DU V� V1£C HQC CHO QUA TRO CHOI CUA TRL ........................ .......... 192 TAI UEu THAM KHAO VA CACH O�Y TRE HOC CHO QUA TRO CHOI VOi TUNG OQ TUOI... ................................................................. 203 TAI LIEU HQC CHO, HOC DQC DANH CHO TR£ EM ................................. ............. .. 234 Phv Ive 1: Kinh nghi�m dgy con .. ..... ..... ....... . ....... ....... .. .. . .. .... . .... . .. ... ......... .. 259 Phv tvc 2: Khung ly luqn phttefng dn o tuo'i .............. . .. ....... .......... ...... ... . .... . ... 293 Phv l�c 3: Qud trinh tim toi va dtinh giti phttong tin 0 tuoi .............................. 304 � I LOI GIOI THl�U La nguoi trt;ic tiep mang cong trinh nghien cuu "Phuong an O tuoi" ve Vi�t Nam, toi rat vinh h�nh duqc gioi thi�u toi b�n dQc b<) sach "Phuong an 0 tuoi" cua tac gia - Giao su Phung Due Toan (Feng De Quan), nguoi dli clia xa h(>i va nhan lo�i. Trai qua 30 nam nghien cuu, thi nghi�m va thljc hi�n. da c6 hon m(>t tri�u gia dinh trong va ngoai Trung Quoc tham gia thljc hi�n cac phu'.Ong phap giao dl,lC SOm cho tre theo "Phuong an 0 tuoi" nhu My, Canada, Nh�t Ban, Malaysia, Philippines ... tren tinh than pho bien nang cao to chat thieu nhi, den nay da co hang ngan tre em thong minh va tai nang. NMn thay tam quan tr9ng cua giclo dl,lC tre thong minh som doi voi dao t�o nhan tai tuC1ng lai cho dat nuoc, 7 Cong ty co phan giai phap c6ng ngh� nang luQ'ng -VIEPOWER, Vi�n nghien cuu giao d1,1c tre thong minh sam Vi�t Nam da hqp tac vO'i Giao stt Phimg Due Toan - Vi�n tntang Vi�n nghien Ctiu phat trien tiem nang tre em Phung Due Toan o Ho Hae, Trung Quoc va di den ky ket Chuang trinh hqp tac toan di�n lau dai khong gioi h�n ve m�t thoi gian trong linh vt,tc giao d1,1c tre thong minh sam t�i Vi�t Nam . Stj ki�n ban tieng Vi�t ctia b(> sach "Phuong an 0 tu6i" ra mat b�n dc;>c danh dau sl,1 c6 m�t chinh thuc cua "Phuong an 0 tuoi" t�i Vi¢t Nam, la buO'c dau cua vi¢c trien khai chuang trinh h<;1p tac nay. B9 sach da duqc H9i dong khoa hc;>c Vi¢n nghien cuu giao d1,1c tre thong minh sam g6p y ve m�t chuyen mon, trong do co Pho giao su, Tien si D�ng Qu6L Bao - Vi¢n tntong, cung cac chuyen gia, nha nghien cuu Tien si Tu Due Van, Th�c sy, giang vien chinh Nguyen Thi Nho, Th�c si Tu Thi Quynh Nga. Ban than toi cling la m9t phl,l huynh co con nho, sau khi tiep nh�n va ap d1,mg giao dl,lc chau theo "Phuong an 0 tuoi", toi moi hieu t�i sao "Phuong an o tuoi" d5 thanh cong n,1c rb 0 Trung Quoc va dli<;IC don nh�n a nhieu quoc gia co nen giao dl,lc phat trien. Qua day. toi cling chuyen hai thong di�p ma Gicio sli Phung Dlic Toan muon gU'.i tai c� ph1,1 huynh Vi�t Nam voi tat ca tinh yeu thtielng doi vCli tre tha va tam huyet danh cho vi�c giao d1,1.c tre thong minh sam: "B"1n co the' co nhieu dieu nuoi tiec trong tuoi tha ctia minh, nhung b�n khong the cho con minh m<)t tuoi tho day hoi tiec; h�n co the khong phai la thien tai, nhung h<)n hoan toan co the trc1 thanh cha Ill� va thay co cua nhung thien tai! ., "Bien ganh n�ng n tai nguyen nhan tai v6 t�n; hien slj vat va kh<> khan trong nu6i d�y con cai thanh niem h<)nh phuc vo h<1 hen!" Nguyen Dinh Hien Pho vi�n tnlilng thuilng tn!c Vi�n nghien cuu giao df:lc tre thong minh som. Vi�t Nam. Chu t!ch Cong ty CP giai phap cong ngh� ming luc;Jng - VIEPOWER LOI N OI DAU J rang 20 nam phcit trien va hoan thi�n Phudng an O tu6i, cac nha nghien cuu da co nhieu cu<)c tranh lu�n. kiem nghi�m th!,ic tien ve van de biet d9c, biet viet sam. HQ muon pha va rang bu<)c cua quan ni�m truyen thong da ton t�i hang nghin nam nay, va tat nhien nhu the se gay ra sl,i hoai nghi, tranh lu�n th�m chi dao di;mg va bat on. Chinh nhung tranh lu�n. tht,ic tien va tim toi do da lam cho van de biet d9c, biet viet SOm cang CO duqc Sl,f trai nghi�m sau sac hon, thanh qua thu duqc dng n,tc ra hon, quan ni�m m ai ro rang hon va tu duy ly tinh dng d�t den muc d<) cao hon. Cuon sach Lam the niw de' b6i dz.tang nhan tcii ti hon va Lam the nao dt b6i duang th1i'n dong xuat ban gan day da t�p trung neu len hi�u qua than ky cua vi�c tre nho biet d9c, biet viet sam. Hi¢n nay, har.g tri�u tre em tren dat nuac Trang Quoc h9c d9c h9c ehu qua nhung tro ehoi li�u co phai la hanh vi phan khoa h9e, hay la loai nguoi dang buae sang m9t trang mai trong Heh SU giao d1,1c? Day la m<)t trong nhung de tai can duqc de nha giao d1,1e hQe, cae nha tam ly hQC, cclC nha nghien el:tu van hQC Va nhung nguoi lam eong tac thieu nhi quan tam nghien cuu. II Trong thai d<;li hi�n nay, nen giao dl,lc can phai hu6'ng t6'i hi�n d<;li h6a, huang ra the gi6'i, hu6'ng den tuang lai, Jam hung thinh dat nuac bang khoa hQc giao dl,lc. De lam dttqc dieu d6, chung ta phai boi ducrng duqc cac nhan tai cho xa hQi. Trong giao dl,lc, giai do(;ln giao dl,lC cho tre so sinh - giai do(;ln bat dau hQc dQc, hQc chu het sue quan tn;mg, can thiet va hoan toan co the thl,ic hi�n duqc. Thl;ic tien 20 nam da chung minh, do khong phai la nhoi nhet tri thuc h� thong, dmg khong phai tu tlidng nong VQi muon cay mQc nhanh nhtt cau chuy�n CJ doi nha T ong. (Xem cau chuy�n Nho m� cho nhanh Ian C1 chuang Tai Mu hQc chu, hQc d9c danh cho tre em). D6 la s\1 phcit trien theo xu the cua ngon ngu thi giac ma con nguoi can duqc tiep thu m(>t each tl,1 nhien, la tai san 16'n nhat cua van minh nhan lo(;li danh cho tre em - quyen duqc phcit trien ngon ngu toan di�n. Vi�c hinh thanh ly lu�n moi ve ngon ngu thj giac va sl;i pho c�p r¢ng rai cua n6 trong thl,ic tien khOng nhung giup xa hQi x6a n(;ln mu chu, ban mi.I chu, ma con ket thuc heh su phat trien giao dl,lc khOng toan di�n ct'.ta tre em tu tnt6'c den nay, giup xa hQi lo(;li bo duqc hi�n tuqng phcit trien khOng binh thuC1ng ve ngon ngu va nhung Mu qua cua n6. Lqi ich cua no doi voi xa h(>i con lan hon ca vacxin dJ,t phong b�nh b(.li li�t l:J tre em. Ngon ngit la ket tinh cua tri tu� nhan lo�i Qua trinh tien h6a cua sinh v�t trai qua khoang ba ti niOi den nam ti nam, den t�n thi1i ky cua d(mg v�t cao 12 cap - vli(1n nguoi, ngon ngu moi chinh thuc xuat hi�n: dung tu ngu hieu d�t y nghia, de tien hanh tu duy va giao luu voi dong loi,li. Vti CUQC song Xii hQi, CO the noi rang, ngon ngfi phan anh Heh SU cua nhan lo�i. Doi vai quoc gia, ngon ngu la nhan to thuc day tien b9 xa hQi. Ngon ngtl cua moi dan t{>c cfmg giong nhu dong sua m� nuoi duong nhung dua con, truyen nhung tinh 14 hoa Van hoa cua dan tQC, phudng thuc tu duy cho con nguoi, nen con nguoi thuong gQi ngon ngu CUa dan tQC minh la "tieng m� de". Ngon ngu cling phan anh d�c diem ca nhan cua con nguoi, ngon ngu ca nhan thuong bieu hi�n tu tuang, hQC thuc, tinh each Va tri tu� Cua nguoi do mot each tn,tc tiep. Khi nguoi ta n6i hay viet thi chinh la luc h9 phac hQa hinh tuejng ctia chinh minh. Tri thuc cua con nguai phong phu hay ngheo nan, thu vj nho nha hay dung t\lc. pham chat di.to due cao thuqng hay hen kem, sang t;.to hay bao thu, khiem ton can th�n hay kieu ding nge)o m;.tn deu c6 the duc, nang cao hQc thU'.c tu duong ca nhan .. Pavlov tung n6i: "Tu ngu la ·v�t kich thich vo cung r9ng vai n9i dung phong phu, no mang den nguyen tac mai cho hoe)t d(>ng cua nao ngtidi, n6 ti)O ra tu duy cap cao ma chi con nguai mai c6. Tu d6, con nguoi c6 kha nang lam chu hi�n thtjc va nam bat v�n m¢nh ell.a ban 15 than". Nguoi Nga c6 m<)t cau do: .. Khong phai la m�t nhung l�i co the dinh ket mQi thu". Cau tra lCli la ngon ngu. Xem ra, ngon ngu cung co the dinh ket tre em va nhan tai, de tre sam toa sang. "Hai ngon ngu" deu c6 the m�nh rieng, nen can phat trien dong b(l. Con nguoi phat minh ra nhieu lo�i ngon ngu de tu duy, bieu d�t tu tuong, trao doi thong tin. Chung ta c6 ngon ngu thinh giac, ngon ngu thi giac, ngon ngu xuc giac (chu viet cho ngui:Ji mu), ngon ngu co the (ngon ngu cua nguc1i cam diec). Trong d6, quan trQng nhat la ngon ngu thinh giac (ngon ngu n6i) c6 tac dl,lng toi thinh giac va ngon ngu thi grac (con gQi la ngon ngu viet) tac dt;mg toi thi gik Chung toi gQi hai lo(,li do la "hai ngon ngit". Neu ngon ngu thinh gicic - ngon ngu noi - tach con ngu<'1i ra khoi the gidi Joai v�t. thl ngon ngu viet la lam cho con ngucri tu man di tra thanh van minh . Trong xa Mi nguyen thuy, con nguoi da som biet su d1,mg ngon ngu n6i ml)t each thanh th(,lo, nhung tri thuc ma hQ co duqc, suy nghi va tudng tu(fng toi nhung vi¢c can phai lam l(,li khong co each gi giu l(,li va ghi nhd, hQ da nghi ra rat nhieu each de chien dau voi slj lang quen. Khi xa hQi tien b<), nguon thOng tin phong phu, thl con nguai l�i vat va nghi each truyen thong tin di xa. The la con nguai bat dau ghi nho theo sl;i v�t. ghi nha theo nhung nut that tren sQi day, ghi nh<'.1 theo nhung hinh 16 ve. Tra1 qua biet bao tht,ic tien va tim toi, cuoi dmg con ngliOi ding sang t�O ra du'QC chu viel - Vien ngQC sang choi cua nen van minh nhan lo�i. Chu viet khong ngung dti<;1c lam phong phu them va hoan thi�n. Ngon ngu viet da pha va gioi h<;ln cua tu duy va tuong tuQng ve khong gian va thoi gian, n6 ghi chep va giu l<;li tat d nhung thanh qua van minh ma con ngubi sang t�o ra, truyen ba cha cac the M sau. No co dang ve co dinh bat bien ro rang, rat ti�n cha con nguoi d9c m<)t each ch�m rai, kich thich than kinh d�i nao nhieu Ian, gt ngay. Nhung ng6n ngi.i noi l�i co nhuqc die'm rat Ian: no de dang mat di, khong nam bat dt1<;1C, khong nghe l(;li dt1c;1C Va khong ti mi, khcing quy ph�m. Chinh vi the neu con nguai chi su d1,rng ngon ngu noi thi khong du chinh xac va sau sac, cung kh6ng co lqi cho vi�c ghi nho chinh xac tung cau, tung chu n(>i d11ng ma n6 bieu d(;lt. Ngon ngu. viet la ngon ngu thi giac dung chu viet lam ky hi�u. tac dt,rng len dong tu mat ae truyen di y nghi. D�c diem cua no la hinh anh ro rang, hinh thuc thong nhat, c6 the d9c viet, suy nghi, can nhac nhieu Ian. Cho nen, n6 la m(>t lo�i ngon ngu quy ph(;lm, chinh xac, sau sk ti�n cho vi�c ghi nho. Ngan ngu viet la phuong ti¢n h9c t�p nghien CUU, ky ket dieu khoan va truyen d�t thong tin vuQt qua thoi gian va khong gian. Xa h(>i van minh khong the khong co ngon ngu viet. Nhuqc diem cua n6 la kh6ng c6 dl.ic;1c sue cuon hut qua vi�c bieu 19 tinh cam va am di�u. SU dt,mg khong ti�n va khong nhanh ch6ng nhu ng6n ngu n6i. Hai ngon ngu deu c6 diem m�nh rieng, Mu la cong Cl,l tu duy va nMn thuc quan tr9ng nhat cua con nguoi. Chi khi dong thoi c6 duqc hai ngon ngu d6, con nguoi moi co duqc to chat toi thieu cua nguoi van minh. Bat ke la ca the cua dan t<)c hay xa h<)i nao cung deu khong the .eu m<)t trong hai lo�i ngon ngu do. 18 Nhin tu lich SU phat trien cua ngon ngu, ngon ngu noi ra dbi va hoan thi�n trlilk ngtrn ngu viet. Hi�n nay tren the giai van Con CO ffiQt SO dan tQC i<,lC h�u chi CO ngon ngu noi ma khong c6 chu vi€t. Doi voi m(>t dua tre, hoan toan khong can thiet phai di theo con Jubng cu h9c noi trlilic roi mc'1i h9c viet. Ma nen bat dau hc;>c ca hai ng6n ngfi, do la con duong dtia tre den voi tri tu�. Dieu nay khong c6 gi la l<;i. Truoc khi phat minh ra may bay, con ngtioi da biet den tau hoa, nhting ngay nay nhung nlioc dang phat trien l<;ii co the h9c each che t<,lo dong thoi tau hoa va may bay. Tren the giai da co ban tinh rat lau trlioc khi t90 ra may tinh di�n tu nhling ngay nay tre em hoan toan co the cung hie l19c each SU d1,1ng ban tinh Va may tinh di�n tu. Co nguoi cho rang tri thuc rat kh6 nam bat nen dtiong nhien phai dqi den khi tre !en tieu hc;>c moi c6 the giang d<;iy cho tre. Day qua th�t la m(>t sai lam Ion trong nh�n thuc cua con nglioi, la quan diem ngu mu<)i con ton ti;li trong the gioi van rninh. Truoc het, kh6ng nen coi hai ngon ngu la tri thuc h� th6n'g, ma la phtiong ti¢n truyen tai tri thuc va tien hanh giao luu. D9y tre nam bat dttqc ngon ngii: n6i va ngon ngu viet la buoc giao d1,1c t6 chat ca ban nhat, la boi duong cho tre ky nang v�n d 1,1ng tot cong Chi co nhung dua tre biet nghe, biet n6 viet moi c6 the c6 duqc tri thuc, nh�n t ' phat trien tri ll;ic, hinh thanh tinh cac 19 Thu hai, hai ngon ngu deu phai dli<;1C nam vung trong qua trinh SU dl)ng va luy¢n t�p. Ngubi xlia c6 cau: "Mu6n lam t6t vi¢c, thi tn1dc tien phai c6 cong C\l sac ben': Hai ngon ngu chinh la Cong Cl) sac ben de tre CO the hQC dl1<;1C trong tht,tc tien va luy¢n t�p. Tho�t nhin cu tt1C1ng tre em hQc nghe, hQc n6i thi khong can d�y ma "tt,t nhien se hiet", nhung thl,ic ra chua chac da nhu v�y. Ngon ngu n6i cua tre la ket qua cua qua trinh giao dl,lc som ma chung ta tien hanh m(>t each hj phat . Chung ta dung "phucmg phap giao dl,lc tt,t nhien" de boi dap cho tre, giup tre phat trien nhu thien tai. D6 la qua trinh giao d1,1c tu luc tre con la thai nhi (thai nhi nam thang tuoi da CO the nghe dl1<;1C tieng n6i cua bo m� Va am thanh cua the giai ben ngoai) den khi tre ba, b6n tuoi. Trong qua trinh d6 tre dfo dan thanh th�o ngon ngu thong qua nghe , luy¢n, bat chuac, linh h(>i hang ngay, tru luc ngu ra, thOi gian con l�i tre luon dti<;1C tiep XUC Va luy�n t�p trong moi truong ngon ngu. Neu nhu chu viet cling c6 duQc mi rat cao. Tre phai nhin chuan khau hinh, mo phong n6, phat am chuan ma khong duqc c6 bat ky sai sot nao. Tre can phai hieu nghia cua tu, neu khong se khong hieu va cang khong hiet bieu d()t. Tre con phai thanh tht,lc ngu phap, neu khong se khong bieu d()t duqc tu tuong bang each ket hqp tu thanh cau, ket hqp cau thanh doc,n. Khi hQc ngon ngu thinh giac, chi rieng vi�c ghi nho ngu am va phat am chuan da la dieu khong de. Vi d\l, khi nhin thay ffiQt v�t noi tren m�t nuoc, thi tre phai nho tu "noi" ma nguoi l&n noi. Am do se bien mat ngay l�p tuc, ma ho khong ro rang, khong biet bao gio moi l()i xuat hi�n. Ghi nho nhung am khong nhin thay, khong chc,m tay vao duqc do lc,i de hon la ghi nho chu "noi" hoan toan c6 the nhin thay va chc,m vao? Con vi�c phat am chuan l�i cang khong de. Dieu d6 can den st,t phoi hqp cMt che cua cac b9 vi phat am nhu khoang ngt,1c, co h9ng, khoang mi�ng, luai, rang, moi, khoang miii Va hang Ch\lC Cd khac mdi CO the hoan thanh. �eu nnu bo qua m9t b9 vi phat am hay m(>t ca nao do thi tre n6i se l(.lc am, IC)C di�u va khong the phat am chuan duqc. The nhung, tre nh6 chi can c6 moi truong ngon ngu thich hqp, chung se h9c tot bat cu phuang ngu va ngo�i ngu nao, th�m chi CO the Cung luc hQC tot nhieu ngon ngu khac nhau, va c6 the mc viet de hon h<;>c n6i la le tat nhicn. Cung bat dau h9c hai ngon ngu va phat trien song song l9i cang co uu the, boi vi khi h9c noi c6 the nghe r6 ngu am l�i co them diem tl,ia hinh tliQng (m�t chii'.), khi h<;>c ghi nho chu l�i co diem tlja ve ngfi am. St,i ket hqp nhuan nhuyen nay se giup tre linh h(>i va ghi nho chu viet tot nhat. St,i ket hqp cua hai ngon ngu nay trong cuc)c song duong nhien se ho trQ nhau, dieu do hoan toan phu hqp voi nguyen ly "m<)t c<)ng m<)t bang hai" trong thuyet h� thong. TU vl,ing, ngfi nghia, ngu phap trong hai ngon ngu la m(>t, ng6n ngii'. n6i se giup tre hieu cau van, do�n van; nguqc l�i. h9c d9c h9c viet giup cho vi¢c phat am duqc chinh xac, r6 rang, n6i nang luu loat, bieu d�t tinh te, dung quy tac ngu phap, ng6n ngii'. cua tre tt,t nhien se phong phu va chuan xac. 7'i1ung tam the chu Va tai Ji�u dQC dlit each tl,i nhien. Phuong phap nay khac hoan toan phuong phap giao d1,1.c tre a b�c tieu h9c. Phat trien ngon ngft th! giac cua tre nh6 va hQC sinh tieu h<.>c khi h9c chu c6 ba diem khac nhau can ban: M(>t Ia tinh chat khOng giong nhau. Tre nho h9c chu h9c d9c la mQt trong nhung flQi dung CUa giao dl,lC to chat Cd ban, lay vi�c boi dtiang sue chu }', hung thu cua tre voi chfi va Sach, tu do nam UUCJC Cong Cl,l ngon ngu thj giac lam XUat phat diem. Qua trinh nay dien ra tl,i nhien nhti khi d(;ly tre m(>t tuoi chu y nghe, n6i. Can phai xac dinh si,t khac bi�t giua nhung dua tre c6 nhu du khac nhau. Con h9c sinh tieu hQC hQ(; Chu, hQC dQC la ffiQL phfo CUa truyen thl,l I thuc van h6a h� thong, n6 quy dinh ch�t che m1,1.c ti nhi�m Vl,l, tien de) va tai li�u dc,y h9c. Ml,lC tieu cua m giai do(;ln nhat dinh phai duqc hoan thanh va la yeu cau chung cho tat ca hQC sinh, khong c6 Sl,i phan bi�t. Hai la, tieu chuan h9c chu khong gi6ng nhau. Doi vai tre n�� tling phuang di�n am, hinh, nghia deu phcii co yeu c� 23 khac n'hau. Tre chi can co an tuqng va hieu tung buck, sau d6 buac vao dQc m{lt each t\t nhien. Con d6i voi hoc sinh tieu hQc, vi�c hQc chu phai tien hanh "b6n ky nang k�t hqp". Tue la nMn ro m�t chu, dQc chuan am, hieu y nghia cua chu, biet viet. Chung thuong phai tham gia thi cu, lam trac nghi�m. Ba la, giao tr1nh va phudng phap d�y khac nhau. HQc sinh tieu h9c h9c chu tren lop phai theo trinh t\1 nhat d\nh chU khOng duqc tuy y thay doi. Con khi phat trien ngon ngu viet cho tre nho, chung toi de xuong tinh linh ho�t. tinh da d�ng cua giao trinh va phuang phap d�y. chU y tinh hung thu, tMm chi c6 the t\1 thay doi bat ky luc nao, d�c bi�t chu trQng den yeu to khkh l� d(>ng vien. Moi tre c6 m(>t nhu cau rieng. M¢t dua tre ba tuoi biet duqt 3000 chu la dt'1a tre gioi, dua tre khac biet duqc 20 chu ciing la dua tre gioi, chUng deu dang du(1c khich 1� va khen ngqi. Khi tre t�p noi, khOng nguoi me: nao l�i phe binh con minh nghe va noi kem qua, hay cMm qua. Hinh thuc d�y h9c ngon ngfi thj giac sc1m g6m co ba lo�i sau day. Ca ba lo�i d6 deu c6 the d�t dut tuoi chu y den chu viet m(>t each ti! nhien, c6 the cam chu len phcit am va nMn biet. MQi ndi trong CUQC song deu co lai n6i, thi chung ta hay lam cho mQi noi trong CUQC song deu co chu viet. Tuy S\1 ket h<;1p gifta CUQC song Va chu Viet phuc t'p ban Vi�C ket h<;1p giua CUQC song va IC1i noi, nhung neu biet each chung ta van co the lam du<;tc. V�n dt,mg linh ho,t nhung the chu, bang, phan, tranh chu, cau doi deu c6 tac di.mg. Chi can hai, ba nam, cac net va am sac cua chu se ti,t nhien di vao dau 6c tre, nen ghi nhd an tl1<;1ng 2000 chu hoan toan khOng kh6. Nhieu cha mt: cam thay lo tang khi trong phOng tre dan chu, dan cau, tbanh ngu: Dieu nay co t'o ra ap lt,tc qua Ian cho tre khong? Thl;ic te khong dang lo lang qua nhu v�y. B,n thay day, khi chao dC1i, tre lu6n bi cac yeu to cua CUQC song kich 25 thich, v�y do cung la gcinh n�ng lon hay sao? Chi can tre thuc, khi chung mo mat ra, cac hinh anh slj v�t hi�n tuc;tng ching phai se kich thich chung sao? Sao tre 11.li khong cam thciy cang thing va ap h,tc? VC)n v�t, cac hinh tu<,1ng, am thanh, mui vj mau sac cua the gidi, bat ke phuc t�p the nao dfu CO the dttQ'C tre nh�n biet thong qua tiep xuc, thi t�i sao may chu viet kia 11.li kh6ng the? Huong ho, dua tre chua day hai tuoi van chua phan bi�t duQc dau la v�t, dau la chu, nhu cau ddn gian la c6 duqc an tuQ'ng ve mQi thong tin ma th6i. D6 la ban nang sinh ton phat trien va thich ling v6'i m6i tntong cua con nguoi . HQC chu thOng qua tiep xuc v6'i moi tr\10ng Va dan tien tai dQC la phttdng phap tot t�n d\lng tri�t de ban nang nay, lam cho tre nam bat cong C\l ngon ngu thi giac mc}t each vo thuc. H�c chu qua tro chai Nhung chuy�n thu vj trong CUQC song, tre deu coi la tro choi. An, ngu, tam, cho ga an, trong hoa, gi�t quan ao, nghe nh�c. ke chuy�n. xem tau hoa, nghjch dat v.v ... Chi can nguoi Ian co hung thu thi co the khoi d�y xuc cam cua tre, tre se choi mQt each say me. V�y c6 the ket hQ'p vi�c hQc chu vai vui choi, h9c chu qua nhung tro choi trong CUQC song, de dfo dan tien t6'i Vi�C dQC hay khong? Cau tra loi la c6. So dong hQc vien va cac nha nghien cuu Phung hon, c6 hung thu hon va tri tu¢ hon. LC1i n6i c6 the tham gia vao tro choi, va tro thanh chiec g�y chi huy cua trb choi, thi vi sao ngon ngu thi giac l�i khong the lam duqc? Vi d1,1, "tro choi h9c chu qua vi�c chi cac b(> ph�n tren Cd the": tren the chu xuat hi�n chu "dau", tre phai l�p tuc chi vao dau, xuat h i�n chu "chan", tre phai l�p tuc gid chan ra, xuat hi�n chu "luai", tre phai l�p tuc the luCli ra v.v . . . Day la tro choi hQc chu th�t sinh d(>ng va h o�t b at. C6 the n6i trong CUQC song (J Ual ky LhJ Hau cling CO the tien hanh tro Choi hQC chf1, ding giong nhu khi loi n6i t ham gia vao ccic h o�t d(mg tro choi v�y. Len ba tUOi , tre VUa h9c chu VUa luy�n dQC, cha m� nen hucrng clan tre ket hQp song song g ifia dQC va h9c chu. Nhu v�y day la qua trinh d9c tru:oc h9c chu SaU, ITil,lC aich cuoi cung (a l1Jng Cao kha nang hQC chu va dQc. 27 T�i sao phttong phap h9c cha qua d9c hoan toan co the tht,ic hi�n duqc? Ve Cd ban, tre da nam duqc ngon ngfi thinh giac, tre co the nghe hieu, n6i nhung du ngan, don gian, cha m� nen huang dan tre nghe d9c, d9c theo, cung d9c nhfing cau chuy�n, bai hat, tat ca nhfing ho�t dQng do tre CO the "dQC" I hieu. Khi mai bat dau dQC, tre dQC theo kieu hQC v�t. ho�c dQc tung chu, nhung n hieu Va mong muon kham pha cua chung. Cho nen, h9c cha qua vi�c dQc la phuong phap d�y cha don gian nhat duqc tre em yeu thich. Tre c6 kha nang ghi nhc1 an tt1(1ng VO thuc rat cao, chung dung tay chi vao cha d<,>c bai van het Ian nay den Ian khac, d6 la each hQC chu rat hi�u qua thong qua tiep xuc. Cach d9c nay cung phat huy dtiQC uu the ghi nhCi an 28 tuqng cua tre, lau dan t\{ nhien tre se nh�n biet duqc nhung chu do. Nc)i dung cac bai van de tre dQC du(,1c thay doi lien tt.ic, trong khi cac cha l�i chi g6i gQn trong so lu<;tng 2000 chfi. Nhu v�y chi can m{>t, hai nam luy�n d9c, an tuc;tng ve may nghin cha do se rat ro rang. Cam giac cua con nguC1i rat tinh te, an tuqng thong qua thj giac khong ngung tang len. Neu ket hqp h9c cha qua vi�c dQC va hQC cha qua tro chai cimg vai viet cha thi tre se tien b{> rat nhanh ch6ng. Trang qua trinh dQC, vCJi nhfing chu it xuat hi�n. nhU'.ng cha khong co y nghia c1,1 the, thi phai d�y rieng cho tre, khi dung phuang phap tro choi de d�y phai chu y cho tre ghi nho. Nhu v�y. nhung "con ho can duang" trong qua trinh h9c chu se nhanh ch6ng phai " dau hang'� Bat ky thay co hay cha, m� nao cung deu c6 the thiet ke ra phuang phap d�y rieng nhang cha d6 cho con em minh. Tom l�i. de d�y tre hQc chu qua dQC, chung ta chi can vut bo kieu nh�n thuc truyen thong " biet cha truoc roi moi biet d9c", m�nh d�n vuqt ra ngoai quan ni�m cu "dQc truoc (nghe, dQc theo) roi moi biet chit'. Phuong phap hQC chfi qua tro chai d<;>c con c6 tinh uu vi�t rat Ion: n6 khong chi la each d�y cha, ma con la each d�y dQC rat tot, CO the d�t dl1(,1C hai ffil)C dich biet cha va biet dQC. D�y dQC khong can phai giao vien giang giai tu dau den cuoi, cang khong can nho each giai thich tu, tu tuang chu d�o cua do�n van m{>t each cung nhac; 29 d9c nhieu thu(lc nhieu, linh h(>i nhieu, tra tu dien nhieu, thao Ju�n nhieu Va thtjc hi�n phucmg phap dQC sach CUa Quach M�t Nhuqc "d�K sach tot, khong can phai ly giai sau''. Trong ljch SU van hoc, khong co tac gia Ian nao l�i khOng gan bo vai vi�c d9c trong qua trinh tn1c1ng thanh cua minh. Vqi hvc Ho Bae, tha11g 5 niim 1999 Tac gia 30 PHUONG PHAP MCJI CUA Vl�C D�Y CHfl O�y tre hQc chit qua tro chdi Quan diem "cu<)c song la giao dl,lc" cua Dao Hanh Tri qua la VO dmg chinh xac. Khi chao dai, dua tre den m<)t the giai hoan toan xa l�, chllng phai thich ling v&i cu<)c song, linh h<)i ngon ngu, bat chuc1c hanh vi, quan sat mQi v�t xung quanh. Chi can khi tre thuc, m9i hk m9i noi mQi stj v�t trong cu<)c song deu c6 the la phuong ti�n giao d1,1c tre. Cuc}c song cho chung ccii gi, chung se h9c dui dung 32 cua chft viet, ma a nhung ho�t d<)ng ben ngoai. Neu trong cu<)c song hang ngay ta dung phuang phap tro chai, tre se nhin, nghe m<)t each thich thu va linh h{>i tuang doi nhieu, an tl1Q'ng kha m�nh me. NguQ'c l�i. khong dung ho�t d{>ng tro chai, ma bat tre hQc m{>t dch may moc, tre se dong canh cua "chu f' l�i va nay �inh thai d<) chan ghet . Nhu �he hQC chu som se tro thanh phan tac dt,mg . Vi v�y khi de xuat tre hQc chu hQC dQC SOffi, Chung toi da kien quyet phan doi each d�y cha d�y dQc sai Jam, d�y chu kieu "tieu hQc h6a". HQC chu, hQc dQC qua tro chai CUQC song khac voi vi�c de ra nhi�m v1,1, chi tieu, tien d{>; cimg phat trien bon ky nang, h9c chu theo kieu Jay thanh tich. D1;1y cht1, d�y d9c bang hinh thuc "moi tntang anh huong", "cam nMn tich liiy", "tro chai ho�t d<)ng" la bliOC phat trien quan trQng CUa CUQC song van hoa nhan lo�i, }a S\j sang l<;lO VliQ't thO'i d�i cua khoa hQC giao dt,1c. No c6 y nghia to Ion trong vi�c khai thac tiem nang va nang cao to chat con ngliO'i. Toi khdng muon co mqt cai dtfo nhet day mqi thil, ma muon m9t cai da'u co t1i tuong khoang df;lt. Mong Dif'n 33 V NGHiA CUA Vl�C BIET CHil, BIET DQC S thich h<;tp de thUc day nay mam. Do d6, tre em - "mam nhan tai", "mam tri tuf' cang can phai du'Q'C nuoi dttC1ng gifo dl,IC ti mi tu be. Trong qua trinh nuoi d�y tre, d�y tre hQc chu h9c dQC la dieu khong the thieu. N6 c6 tac d1.,mg thiet thl,ic va y nghia lau dai doi voi tre giong nhu vi�c chung nh�n biet moi tru'ong, thich ung voi xa hQi, phat trien the h,tc, v�n d(>ng va h9c n6i. Hon nua, hQc chu h9c dQC Ciing giong nhu hQC n6i phai tien hanh vao thoi ky phat trien d�p nhat cua tre la khi tre ba, b6n tuoi, neu 34 khong Vi�C giao dl,lC sau nay se ton nhieu Cong SUC, th�m chi khong d�t du�c hi�u qua. Khong ai phu nh�n h9c chu h9c d9c la buck ca ban doi voi stj trtiang thanh cua nhan tai, nhung biet chu SOffi khong phai la Il1l,1C dich chinh. Quan trQng hon nua la vi�c h9c cha va luy�n d9c sach cua tre qua tro chai, day la bi�n phap quan tr9ng de phat trien tri ll;ic va boi dap tinh each tot d�p. chap them dnh cho tre. Trung tam Nghien cuu Phat trien Nhi dong giup tre phat trien toan di�n. day du, theo de phuong phap khac nhau. Cac chau deu c6 duqc nhung lng hQC chu som. M(>t, hai tuoi chung bat dau h9c chu qua tro chai, tu m(>t g6c de) nao day da thuc day S\j phat trien pham chat ca tfnh cua tre. Dieu d6 the hi�n b nhung m�t sau: Phat trien kha nang chu y D1:1y chu som da t�n dt,mg slj chu y VO thuc cua tre, ren luy�n s\i chu y co y thuc, giup tre nhanh ch6ng phat trien kha nang t�p trung chu y. Nhung dua tre du'.Q'c hu'.ong dan hQc chu sbm theo dung phuong phap deu rat vui ve ho1:1t bat, c6 kha nang chu y cao. Chung rat thich "m6n an tinh than" la de cau chuy�n. bai hat thieu nhi, c6 tre khi b6n tuoi da tlj ngoi UQC sach hon m<)t tieng dong ho. M�u Tinh Tinh hon m<)t tuoi da rat thich xem cau d6i treo trong phOng khach. Khi nguai Ion d9c cau doi be cuai thich chi. Lau !au khong dQC, 35 be "u, \.:l'' chi tay ra hi�u ngubi 16'n dQc cho be nghe. Phan Tinh bi mac b�nh eczema' din b�nh bi ngua ky I� do rat kh6 chua, nh ung khi nghe ke chuy�n ho�c dc;>c sach thi be ng6 i yen, khong lay tay gai ngua nua. Con nguai sinh ra da CO nhu cau Ve CUQC song tinh than, biet d9c biet chu la m(>t trong nhung con duang quan trc;>ng de dap ling nhu cau tinh than va phat trien !!UC chu y cua tre. Ren luy�n kha nang quan sat Tre xem m¢t chu cung hung thu nhu xem m(>t buc tranh, xem m<)t con tern v�y. voi tre nhung thu d6 deu rat mdi me, l� lam. Khi tre bat dau hQC cha, an tuQng la dieu quan trQng nhat. Sau hai tuoi tre c6 the quan s at phan tich ket cau CUa chu, hQC SO sanh Va phan bi�t tuong doi som. Tieu Xuyen chua day ba tuoi trong m<)t lan di cimg ha n(>i, khi di ngang qua cong tn�ang, n hin thay tam bien trlli viet cho be xem. Be xem xong reo len: "A, cha 'dnh' th�t de nh6', a tren la chu 'nh�t' b�t, a duoi la chu 'kinh' trong 'Bae Kinh"'. I Con gQi la b�nh cham . b�nh di ling ve da. 36 Co the thay r�ng kha nang quan sat phan tich cua tre khi hQc chu da duqc nang cao. Thi giac tit nho cua tre da c6 the nam bat hinh anh chu viet m¢t each sac ben, dieu do c6 y nghia vo cung quan trc;>ng. Boi duang tri nha Thoi gian dau tre h9c chu, chung ta nen t�n dl,mg ghi nho vo thuc cua tre, sau d6 ren luy�n ghi nhc:'1 c6 y thuc cho tre. Quan tr9ng nhat la tri nho phai duqc ren luy�n qua cac ho(;lt d(mg t�p trung chu y. Tu nho, tre choi tro choi h9c chu, thuong dtiQ'c khen, dttc;1c thuang, nhi�m Yl,1 ghi nhO l uon dtiCJC XclC d!nh rO rang, thoi quen tri nh6' cling theo do ma hinh thanh, nen hi�u qua ghi nh6' khong ngung tang len. Rat nhieu ph1,1 huynh tham gia vao thl,ic nghi�m da gui thli den cho chung toi, hQ noi con hQ khi m{>t tuoi ruai, moi ngay co the nho duqc m¢t, hai chu, sau d6 so luc;mg cac chu tang dan. Den b� tuoi, moi ngay choi hQC chu 15 den 20 phut, tre co �he nh6' du'.qc ho'n 30 chu moi, nhieu nhat la trong vong 20 phut, tre nho duQ'c 50 chit Sang ngay horn sau khi duqc khich l� tham gia "kiem tra''. tre chi quen bon chit Nam bat thong tin bang thi giac sau sac hon, lau ben hon bang thinh gik Vi nhti muon nho ten cua m¢t nguO'i l(;l, an ttic khi mbi (J tuoi mau giao, h9c sinh trung l19c (J tuo: nhi dong, h9c sin!1 d�i h9c a tuoi thieu nien da CO nhung S\i phat trien khac ngtiOi. Phat trien kha nang tu duy va kha nang tu�ng tu�ng Tu duy va ttiang tuqng cua con nguCli khong the tach rO'i ngon ngu, bai ng6n ngu la phtiong ti�n cua tu duy, ng6n ngu chinh la "d6ng tu duy". M<)t khi con ngu'.Cli tach khoi ngon ngu, thi tu duy, tl.iO'ng tu'.C)'ng va nhung hanh vi di cung v6'i n6 se kh6ng con ton t�i nua, khi d6 con nguO'i nhin nMn the gi6'i, ho�t d(mg ban nang gi6ng nhti d<)ng v�t. Khi xem xet sl,i phat trien tu duy va tu6'ng tliQng a tam cao, yeu to anh htiang sau sac nhat den con nguO'i van la ngon ngu viet. Nh l.i tren da n6i, ban than chu Viet da CO tac d\tng lien tl.i&ng, lam XUat hi�n Stj cam nh�n va y ttiO'ng, nhin chu Ia l�p tuc lien tuang den ccic tinh hu6ng lien quan. M�t khac, v6n tu cua ngon ngu viet phong phu hon, each dung tu hoan chinh han, sau sac hO'n, xac dang ho'n v6n tu cua ngon ngfi n6i, ncn ttj nhien thuc day tu duy con ngtiCli dng tinh te han, chuan xac hon, tuO'ng tuqng bay befog hon, r<)ng Urn hon. Chinh vi v�y. ngon ngu viet tac dt,mg ro r�t Joi V(�i vi�c phat trien tti duy va ttiO'ng tliQng cua tre. 38 Quan tnrng hon, sau khi tre biet chu sl1m biet dQc sam, ngon ngu viet thong qua vi�c d9c, vi�c ghi nhb va suy nghi se nhanh ch6ng chuyen thanh ngon ngu n(>i tam kh6ng thanh tieng. Ngan ngu n(>i tam phong phu d6 s&m duQ'c ket hqp v6'i tu duy se dua tu duy va kha nang tuong ttiQ'ng len m(>t tam cao ml1i. Nhfing tre biet chfi biet d9c sc>'m deu rat hiet noi chuy�n. lhich ke chuy�n. thich ke nhung gi minh nhin thay, biet neu du hoi, biet tranh lu�n. Hieu biet cua tre ngay dng phong ph(t. Thong qua d9c, tre se som tiep thu dtiQ'C nhieu kien thuc ve Heh SU, quan h� con ngliO'i, thien van dta ly, ti,t nhien, triet ly nhan sinh v.v ... Cau chuy�n cua chau Tieu Nhi�m Hoan a Th�ch Gia Trang, chua day ba tuoi da bat dau h<.>c chfi d9c sach, h ay tuoi hiet viet nMt ky, lam tho, thuong xuyen co tac pham dang bao, 10 tuoi da xuat ban t�p tho Nhi�m hoan. Nhan tai nhu'. chau tu lau khong con la hi�n tl.l'.qng ca bi�t. N hin tu g6c d9 tac d1,mg thuc day tu'. duy va tu'.ong tliqng n gon ngfi viet, thi dieu d6 hoan toan hQ'p v&i quy lu�t. D6 cfrng la ly do t�i sao nhfing nguoi noi tieng, nhung cay d1;1i th\,l tu co chi kim deu la nhung nguai tung h 9c chfi, h9c dqc som. Vun dap tinh each tot d�p va boi duang niem yeu thich d9c sach Khi h9c chu h9c dQc s6'm, tre ticp xuc voi van lwc thieu nhi sam nhat, trong do co st,i dau tranh giua 39 nhung hinh tlicjng nhan v�t can cu va l uO'i bieng. hil1ng th i�n va xau xa, dung cam va nhat gan, sang t�o va h3o thu va ca nhung CUQC dau tranh giUa chung. N hung hinh tuc.rng n han v�t d6 tac d9ng Mn tre, gop phan kho·j d�y tinh cam dc;lO UUC cao thtiQ'ng Va ho an thicn nhan each cho tre. Trong khi d9c co nhung trc da 1.ti cling nhan v�t chinh, hie ctiO'i h1c khoc, co tre kc' s;iy slia ve nhung v! thien SU, vi anh hung ma chung sung bai, dieu d6 ching tot hon hang tram Ian nhitng lc11 thuyet giao d�o due kho khan sao? Nhung dieu tre h<:>l duQ'c trong sach nhu ngu6n nude ngQt ngao tlidi m at cho tam hon cua tre. Rat nhieu tre biet chu s6m, len hai, ba tuoi thucrng doi bo m� mua sach de dQC, chung yeu sac h hon k�o, hon quan ao m6i, tu nho chung da duqc hu&ng niem vui tinh than ma sach mang l�i. Do c ling la m¢t hi�n tliqng d�p tro ng qua trinh ph at trien c ua tre. Boi duc l�p m6i c6 the chu d<)ng tiep thu nhung tinh hoa tri thuc cua nguoi di tru6c . Ren luy�n kha nang d�t cau h()i de nghien CUU, giai quyet van de c6 sang tc,to. 40 Pham chat d6 rat de phat trien khi biet d<.>c sam nen biet ch u sdm c6 the dl;ly tre each hQc. D6 mc1i la "x6a mu" theo dung nghia cua n6, vi thl,ic chat "mu chu" khong chi n6i nhung nguO'i "mot chfi be doi khong bie't" ma con chi nhung nguO'i kh6ng biet tl,i h<_>c . Trang qua trinh h9c, de h9c sinh cua lop thieu nien truO'ng Dl;\i h9c Ky thu�t Khoa h9c Trung Qu6c dl,ia vao tl,i hQc, Sl,i phl_l d�o cua phl;l huyn h Va giao Vien da lien tl_lc "nhay c6c", vao dl;li h9c truck bon, nam nam, trong so d6 c6 36% dl,ia vao st,t chuyen sau nghien cuu cua ban than va s\{ giup dC1 cua giao vien da thi do nghien cuu sinh trong va ngoai nucrc tntdc m<}t, hai nam. Phan 16'n cac em deu dl,ia vao kha nang va tinh than tl;i h9c c6 duqc khi h9c chfi hQC d9c som. Theo thong ke lop thieu nien nam 1 979, trong so 29 h9c sinh thi co 28 em truck kh i vao tieu h9c da hc;>c nMn m�t ( hU, viet chu, hQc thu(>c thO', dQC truy�n 0 nhung muc d(> khac nhau. Co the thay rang dl;ly chu dl;ly d<.>c s6'm cling la m(>t trong nhung n(>i dung cO' ban cua giao dl;lc nhan tai. Ngay tnt&c, khi chuc phuc cho tre, nguai Ian thuO'ng deo cho chung kh6a trliang thQ, ng9c phu quy. Ngay nay, vi tucrng lai tot d�p cua con minh, cha m� nen deo cho chung chiec day chuyen hl;lnh phuc, thong tu�. Chiec day chuyen do duqc tl;lo thanh tu h<1n 2000 vien tran chau tuy�t d�p. do chinh Ia chu viet. 41 DQC sach de' t�o thanh nhan each loan v�n. Bacon Sach va la phudng ti?n cdi t�o linh h 6n. N6 ccl'n thiet cho con nguai a chO n6 la cluft n u6i duang ngu6n sang. Hugo 42 NH UNG Dl�N Hl NH DA NH N H AN Bili CHft Sc, cac ngh� si, ngh� nhan c6 thanh tt,iu to lan deu dt.t<;1c nhan lo(,li ghi danh su sach, dt.t<;1c ngu6'i doi sau ngu6'ng m9 ca t1,mg. Quan tr<;>ng hon, tu qua trinh tru&ng thanh cua nhung danh nhan d6, chung ta due ket duc kinh nghi�m quy b au, d€ tit do b6i duang the h� ke thua - tai nang hon, xuat chting hon. Con at.tong trt.t&ng thanh cua nhan tai luon c6 quy lu�t, b&i tren doi nay khong c6 nhan tai barn sinh. Lo Tan da n6i: "Cho du la thien tai, thi tieng kh6c dau tien khi sinh ra cfmg giong nhu nhung dua tre binh thuong khac, chu khong phai la m(>t bai tho hay." Dung v�y, bat lu�n tieng kh6c cua dua tre d dan t(>c nao, quoc gia nao thi am di�u dau tien deu giong nhau, tieng kh6c cua tre so sinh khong c6 "am que ht.tong" chu dung n6i den tieng kh6c cua dua tre nao sieu pham hon. Tri tu� cua con nguoi hoan toan la ket qua cua hai yeu to: to chat barn sinh va qua trinh b6i duang sau nay. 43 Giai do�n tn.tang thanh cua cac danh nhan noi tieng dti bat dau tn.it�ng thanh, con l�i chi noi m(>t hai cau ve h<:> luc ht;> con nho d�i lo�i nhu "thong minh hieu h9c tU be>'. f)�c bi�t la ghi chep ve thoi thO' au cua cac danh nhan VO cung hiem hoi, d6 la sv thieu h1.;1t to lan cua van minh nhan lo �i. Sl,1 phat trien sam cua danh nhan la mam tri tu�, mam tai nang, la buac khbi diem cua doi nguoi. Con biet dc;>c biet chu sam la dau chan dau tien tren con duong chinh phl,lc cua he;>. Chung toi ke ra nhung "dau chan" d6 lam tai li�u tham khao de boi duO'ng nhan tai. 1t nhat n6 cfmg kh�ng djnh duqc biet d9c biet chu sam la m9t trong nhung nhan to quan tr<;>ng de thanh tai. Dau the ky XIX, Karl Witte nguoi Due biet chu som, hon tuoi b iet d9c, tam tuoi biet tieng Due, tieng Y, tieng Phap, tieng Anh, tieng Latin va Heng Hi L�p, chin tuoi vao D�i hc;>c Leipzig, 14 tuoi nMn hc;>c vi titn si, 16 tuoi la giao su lu�t C1 D�i hc;>c Berlin. Dau the ky XX, phu nhan Stoner d�y con gai Winnie, m9t tuoi thu(>c th<1 biet chu, hai tuoi viet nh�t ky, ba tuoi lam th<1, bon tuoi viet kjch ban bang ngo�i ngu, nam tuoi n6i duqc tam thl1 tieng va c6 bai dang tren bcio. 44 Nha sang l�p thuyet dieu khien hQc Wiener ba tuoi biet dQc biet viet, bon tuoi d9c m(>t h1<;1ng Ian tac pham noi tieng, bay tuoi dQC duqc tac pham cua D ante va Darwin, 12 tuoi vao d�i hQc. Hai ngu6'i em gai ctia ong cling deu biet dQc biet viet sc1m. M(>t nguoi vao d�i h9c luc 12 tuoi, ngtioi kia vao d�i hQC luc 14 tuoi. Than dong noi tieng nguC1i My Sidis sau khi sinh ra khong tau da b iet chu, xung quanh chiec giuang nho treo day chu cai tieng Anh. Hang ngay, cha m� ong chi cho con xem, d9c cho con nghe. Kh i sau thang tuoi ong da biet chu, ba tuoi dQC thong Viet th�o. Sau tuoi vao tieu h<;>c. Ngay dau tien di hQc, buoi s�ng ong vao hQc lc1p M(>t, Mn tnia luc m� don v_e ong da duQc vao lap B a. Nam d6, ong h<;>c xong tieu h Q�- MuC1i m(>t tuoi thi do vao truC1ng D�i h<;>c Harvard noi tieng. Nha toan h9c, v�t ly hQc nguC1i Anh William Thomson khi r:nai biet n6i da bat dau biet chu. M� d�y cho ong tri thuc ve n.h ieu linh vtjc. Muoi tuoi ong vao d�i hQC, d tr\1C1ng ong dtit nha toan h9c C:J tuoi thieu nien tra thanh "cmg to cua song di�n·: Khi len ba, bon tuoi cmg da duqc m� d�y h9c chu, h9c viet, h9c lam tinh, h9c thu(>c thd, khi nho, 6ng d9c rat nhieu sach. Darwin khi bon, nam tuoi biet chu, d9c bai hat thieu nhi Va thu'.ong ra Vu'.dn hQC kien thuc Ve d(>ng thl,ic v�t. Nha khoa h9c vi d�i thOi co d�i ctia Trung Quoc Tn.idng Hang, biet chu rat som, luc 10 tuoi d9c nhieu lo�i sach va h9c thien van dta ly. M<}t trong tu ki�t dau nha Duong - Vuong B(>t, sau tuoi biet "lam van, cau tu ranh m�ch, tu ngu tinh te': Chin tuoi viet Han thu chu. MttC!i lam tuoi viet Dang vudng cac tl;I noi tieng. L�c Tan Vuong viet bai thO' Vfnh th ien nga luc sau tuoi. Thi tien Ly B�ch "nam tuoi d9c Ll;lc gidp, lo tuoi xem Bach gia". Thi thanh Do Phu trlioc khi biet n6i da bat dau biet chu, "bay tuoi c6 chi l&n, ma mi�ng ngam phuqng hoang" viet bai tha Phuc, khong sot m{>t chu". Len bay tuoi viet thd ffil;!C dong "Kj nguu vien vien qua tien thOn, xuy djch phong ta each lung van. Da thieu TruO'ng An danh lqi khcich, cd quan dt,mg t�n bat nhu quan" (nghia la: Cuai trau qua thon tn1oc m�t. gi6 thoi tieng sao lam bO' ben kia ciing nghe thay, bao nhieu khach danh IQ'i i:J Truong An, dung m<;>i mliu ke cling khong bang nguai). Nh6 tuoi nhling ong da c6 each ly giai sau sac ve xii h<)i duong thoi. Trang Heh SU, Tao Thtjc, Ly H�, Ll,IC Du va tam nha van nha thd Ion doi Duong Tong deu biet dqc biet viet som, the hi�n tai thd van, va trc1 thanh dC;li van hao. Lieu Tong Nguyen hk ban tuoi, cha ong mang theo rat nhieu sach trong nha khi di lam quan i1 Giang Nam, m� ong danh phai tt;t viet ra cac tac phclm de dC;ly 47 Lieu Tong Nguyen hqc chu dqc sach, lam thd viet van. Khong Iau sau ong da hqc thu(>c 14 bai tu phu co rat sau sac va kh6. Y thanh Ly Thai Tran dO'i Minh ciing biet chu s&m, tu nho da dqc xong cac sach kho nhu Thich ditu, Thich th u, ong con biet duqc nhieu d<1n thu6c cua cha. H<;>c gia Co Vien Vu dau doi Thanh khi sau tuoi dQC xong cuon DtJ i h ()C, 10 tuoi dQC sach binh thti Ton Tu, Ngo Tu va de sach su Td truy�n. QuO'c ngu, Chien qu6c sach. Duqc m�nh danh la "quai tai", Luang Khai Sieu bon tuoi tinh thong Tu thu, Sau tuoi dQC xong Nga kinh, 11 tuo i do tu tai, noi tieng khap noi. Mqt trong nhung bat quai dat Dudng Chau la Trinh Ban Kieu ha tuoi bat dau biet chu d9c tho, sau tuoi dQc th�o va chep du<;1c Tu thu, Ngu kinh, hqc thuc uyen bac. Trong nhung danh nhan thoi ky hi�n dt,ti cua Trung Quoc, ding c6 nhieu nguai biet chu sam. Nha khi tliQ'ng hqc �rue Kha Trinh hai tu6i biet chi'i, nam tuoi vao tieu h9c. Te B�ch Th�ch hon tuoi biet chu, sau tuoi hqc thu¢c lau hang tram chft Han ong n{>i d�y. Nha tho c�n d�i noi tieng Hoang Ton Hien ba tuoi vao trui:lng tU th1,1c, 10 tuoi viet ra nh ung van thd phi pham. 48 Tu Bi Hong hiet chu sdm, sau tuoi dQc Lu�n ngii. Ly D�i Chieu biet chu khi vua trcm ha tuoi, hon, nam tuoi doc Thien tr,J van, Tam ti! kinh. ong n(>i con dC;ly ong cau d6i, tranh chu, van bia. Chu An Lai nam tuoi biet chu, biet viet. Sau tuoi O()C thu(>c hang Ch\lC bai thd Dtil1'1g, hat dau d9c sach Th uy Hu, Tam qu6c dien nghia, Tay du kj v.v ... N h�m B�t Thoi hon tuoi biet chu luy�n viet but lo ng, kh6ng lau sau chep l�i duqc Tien xuiit su bieu cua Gia Cat Lu<;tng, Tong Dong Thi�u Nam tl;I va Nguyen dr:zo cua Han Du. Huong Canh Du nam tuoi biet d9c sach, sau tuoi dqc va hieu Mcjc Lan tit. Lo Tan biet chu s6'm, nam tuoi bat dau d9c nhieu sach. Nen den thO'i thanh nien ong hieu sau ve van hoa truyen thong Trung Qu6c, lam nen tang vi1ng chac cho nhung sang tac sau nay. Quach M�t N hu�c khi ha tuoi da biet c hu, thuang thich ngam thd van. Bay tuoi biet lam tho, biet doi cau. Ba Kim nam tuoi di hqc truO'ng tli th\lc vai anh chi, buoi t6i ve nha d9c Bqch Hudng tu ph u. Do la tac pham ngh� thu�t ong d9c sam nhat. Van Nhat Da nam tuoi vao truC1ng hi thl,lc cai luong do cha ong ma, 6ng khong chi dQc Tu th u, Ngu kinh ma con d9c sach lich SU va nhieu the lo�i khac. Tri�u Thl,l Ly nam tuoi d9c Bach gia tinh, Tam ti! 1 kinh, Thd than dong, va con dQC kh6ng it s ach thanh kinh cua 6ng n(>i. Nha van Tham Tung Van khi len ban tuoi d uqc m� d"1y cac ten thu6c, kh6ng lau sau 6ng da h 9c d uqc 600 chu. M� 6ng thliO'ng d�t cau hoi de khO'i d�y kha nang suy nghi c.ua ong. Hung Khanh Lai khi nam tuoi biet chu d 9c s ach, rat thich u�t cau hoi. M(>t horn, lu tre muon 6ng gia lai thuyen ke chuy�n cho chung nghe. Ong gia bao, chau nao viet duqc ten th6n "Tue Te" 6ng m&i ke. Khanh Lai be canh cay, viet len i. Du6'i S\t hu6'ng dan cua tntt la ngay tu giai do�n sd sinh, tre da co t1!,_'=1c tien cuQc song VO cimg phong phu, nhieu tro chdi h9c t�p da d�ng; hai Ia vi�c tre biet chu s6'��_99c sach __ � D6 chinh la hai yeu to quan tr9ng - doi canh cho h' h' � c u c 1m ling nh6 bay cao. 52 Tht,tc tien CUQC song va tro chai hQC t�p Ia dc)ng lt,tc quan trQng de phat trien tam ly tre m(>t each toan di�n va day du. St,t cham soc, yeu thuong cua cha m�. S\1 tiep XUC the chat, phat trien ngon ngf1, sinh ho'.lt hqp ly, am nh'.lC Ca mua, my thu�t thu cong, quan sat nh�n biet st;t v�t, du Heh tham quan, chan nuoi trong trQt, h9c dem, tinh toan, truy�n ke, lao d<)ng vi�c nha, the dl,lc ren luy�n. tro choi t�p the, quan M xa h(>i, khoa hQC th\,tc nghi�m, chdi CO, ho�t d(>ng SUU tam tern, dQC ban d6, lay mau v.v ... Tat ca dem l�i cho tre tri tl1C1ng tuqng phong phu, tri thuc d6i dao va kinh nghi�m cam tinh, d6 la dieu VO dmg quan trQng. Cu(>c song va tro chdi phong phu giup tre bieu d'.lt tinh cam va ngon ngu linh ho'.lt, thong minh. Nhung, CUQC song va tro choi phong phu chua phai la dqng h,tc duy nhat de phcit trien tam ly tre, ma chi la m(>t m�t. m(>t chiec canh cua chu chim ung non, neu chi dt,ia vao d6 thoi thi khong the bay len duqc. Chi khi tre CO them chiec canh ttiong t\,t nhli v�y - biet dQC biet Viet Som, nhan tai moi dting hang ngay, khien nhung hinh anh tre c6 duqc trong tht,1c tien cang trCJ nen ro rang, kinh nghi�m cam nMn co du<;tc cang sau 53 sac. Dong thbi, tre cung ghi nh& tot va v�n d 1,mg linh ho�t ngon ngft Viet ma tre c6 dl1<;1C khi ket ht tuoi ruai thich bo, khi tre bo c6 the d�y tre nh�n biet chu "bo", sau khi nh�n biet vai lan tre CO the dQC du'Q'C chfi "bo", va khi nhin thay chu thi tre se c6 hanh d{mg ho. Ngon ngu thj giac va ngon ngu thinh giac deu c6 the duc, la m¢t trong nhftng con dubng san sinh ra nhan tai ki�t xuat. 54 Nhung trong giao d\lc tre truyen thong, nguoi ta di doi l�p ho�t dc)ng tht,tc tien VOi Vi�C hQC ch\1, hQC dQC. Rat nhieu cha m� coi nh� tro chai phong phu cua tre trong khi chi mong tre biet chu, biet d9c. M�t khac, nhieu ngu'ai l�i phan doi tre biet dQC, biet viet. Nghe n6i den biet chu som thi hQ cho la "ghi nha cl1ng nhac'', "anh hubng st,t phat trien tri hjc� HQ chi can tre ho�t d(>ng, cam tre hQC chu, hQC dQC, nha tre nao d�y chu thi khong duqc gQi la "du tieu chuan'� Con nghe n6i tre chua day ba tuoi da biet chu thi hQ to ra coi thuang. Hai kieu nh�n thuc tren deu rat phien di�n. kim ham st;t phat trien day du cua tre. Neu so sanh thi nh�n thuc thu hai da hoan toan phu dinh Vi�C biet dQC biet chu som, nen cang nguy h�i hon. Vi tre khong the tach roi tht;tc tien va tro chdi. Tu khi sinh ra, moi ngay moi gia tre deu song trong c(>ng dong, duqc tht,tc tien giao dl:lC. Kinh nghi�m va cam nh�n cua tre chi la st,t khac bi�t giua phong phu va ngheo nan. The nhung, m(>t khi vi�c biet chu biet dQC Sdffi bj tudc do�t, thi se bj tuck do�t hoan toan cho den khi tre sau, bay tuoi , thdi ky phat trien biet d9c biet chu ly tuC1ng nhat di bi bo let Thu nghi xem, con chim nho trong vong sau bay nam troi chi d�p m()t hen canh, den khi muon bay len thi mc)t ben dnh da b! te li�t, v�y li�u no con bay du<.n: nua khOng? Hon nua, cho du kinh nghi�m cam tinh cua con ngliai CO day du the nao, neu thieu S\i giup d() 55 ctia ngon ngu viet thi cting rat thien c�n. Dong tMi, neu con nguO'i khong tiep thu tri thuc gian tiep, lo�i tri thuc nhieu hon ca kinh nghi�m tn,tc tiep:-thi cung se roi vao tinh tr�ng ngheo nan ve tinh than . Neu chung ta d�y tre h9c chu, h9c d9c muc)n, tri ll:{c ctia tre se kh6 phat trien toan di�n. Khong hieu vi ly do gi ma nhung b ai h9c tu duy danh cho tre hai, ba tuoi l<;ii du'.a vao giao trinh ngu van cua b�c tieu h9c? Vi dl;l: "Day la cai gi? Day la may bay. Kia la cai gi? Kia la chuon chuon." Bay giC1 c6 dua tre nao l�i chua bao gid nhin thay nhung v�t d6 ho�c nhung hinh ve ve chung? C6 tre nao l<;ii khong nam duqc nhung mau cau d6? De d�y chu, nguC1i ta da h� thap kha nang tuduy, sue ly giai ctia tre bay tuoi xuong trinh d{> cua tre lua tuoi mau giao, qua la dang buon! HQC sinh tieu h9c VO tinh bj mat di dieu ki�n biet chu biet d9c s&m, vi v�y luqng kien thuc ma tre thu luqm duqc qua vi�c d9c rat it. Theo thong ke, so chu trong bai van ctia h9c sinh lc1p Sau l1 Trung Quoc van khong bang mQt nua so chu trong bai van cua hQc sinh lop Ba a Lien Xo cu. Ve m�t trinh d(> viet cling thap hon, tac pham noi tieng cfmg khong nhieu. Tuy nhien, hQc sinh tieu hQc phai chju ganh n�ng h9c t�p qua lc1n, nen chung cang CO ft Cd h<)i dQC nhieu sach. Bude vao b�c tieu h9c , tre chu'.a biet chu, biet d9c, "' chua hinh thanh �h6i quen tlj h9c nen nay sinh tam ly thl,l d<)ng doi Vdi vi�C hQC chf1 Va tiep thu bai giang. 56 Nhu v�y trong ca qua trinh hQc t�p sau nay cua tre, thay CO giao Se rat kh6 khan de bo hinh thuc d�y hQC kieu "giao Vien giang la chinh,,, anh huClng den kha niing dQc cua tre. Lu Thuc Tuong t hot len: "Trong vong 10 nam, hdn 2700 bai ngu van khong d�t chat h.iQ'ng, do chang phai c huy�n l� saol" Nguyen nhan chinh la tre mat di hung thu vCli vi�c hQc. MQt dnh bi te li�t thi lam sao chu chim ung co the bay len trai xanh duQ'c day? Nha giao d\lc hQc Lien xo cu Suhomlinski tung n6i: "V ai kinh nghi�m 30 nam trong nganh giao d1,1c, toi tin chac rang, S\;t phat tri�n tri lt;tc CUa hQC sinh bat dau tu vi�c d9c c6 chat h.tqng:' Cung nhu cac linh vljc khac, hinh thanh th6i quen d9c, can phai co m<)t nen tang tot ngay tit dau, neu khong se mat nhieu cong sue ho�c khong d�t duQ'c hi�u qua. Cha m� va thay co giao deu mong muon tre biet som de sau nay trC1 thanh nhan tai uu tu. Vi v�y. hay ren luy�n cho doi canh cua tre dmg sdm cang tot! Nguc'Ji xua tung n6i: De' tre em biet ve' hoa la co cay, chim muong sau bp, den khi chung Ian Jen di khap nui cao song Ian, tim hie'u phong t�c t�p quan eek vung mien tren khap dat nuoc. Nguili xua cimg le;ii n6i: D9c thu9c 300 bai tho Duong, khOng bie"t ngam cimg biet ngam; d9c v�n quye'n sach, chap bUt nhu than ... Nhung ldi noi do dii chung minh m9t each 57 khoa hQC rang de' chu chim nhO bay Len nhat thiet ccfo m9t doi canh. Cutjc noi chuyr n giila tac gid va Ibuka - ngtlifi dong sang l�p 58 NHflNG DUA TRE Blh CHO', Blh DQC SOM B uck vao t h�p ky 1 980, Trung Quoc bat d�u httang tai giao dl,lC sam Va sieu giao dl,lC VOi ml,lc tieu dao t(,lo nhan tai c6 to chat cao. Giao dl,lc sam khong nhung c6 dong g6p quan tr9ng cho chat luqng dan SO, ma con t(,\O nen mong VUng chai cho Sieu gifo dl,lC, giup sieu giao dl;IC phat hi�n, boi duang, phat trien luqng lan mam tai nang. Tai nang xuat hi�n trong cac linh vt,tc van h9c, am nh�c, hQi h9a, the dl,lc, b ieu c tt,i nhien. Tien si Ly Chfnh D�o da n6i: "Tren the giai, nhan tai trong linh vt,tc khoa hc;>c h,t nhien thuC1ng c6 thanh tt,tu luc hon 20 tuoi, va Cl Trung Quoc ducmg nhu khong co ngo�i l�:· Hi�n nay, hon m(>t nghin truong d�i h9c danh cho thieu nien tren ca nuac hau het deu chu tn;rng phat trien khoa h9c t\{ nhien. Du la st,t phat trien phi thuang the nao di chang nua thl cling khong the tach rai vi�c biet chu, biet d9c. Day la yeu t6 can va du de chu chim ung tung canh bay. 59 De chling minh vi�c biet chu biet dQC sam c6 the thuc day slj phat trien phi thuong cua tre, t6i da thu th�p cac cac cau chuy�n ve cac chau de cac b�c ph\l huynh cung tham khao. Be M�u Tinh Tinh Ci Kinh Chau Ho Bae mai 10 thang tuoi da rat thich thu khi dut;1c ngtioi nha d9c sach cho be nghe, m9t tuoi rliO'i da co the d9c ten cac buc tranh son thuy tren tuong. Ba tuoi be co the tl,1 d9c sach, tu d6 sach tra thanh nhu cau hang dau cua be. Ngay 17 thang 9 nam 1 985, SCJ giao d9c Kinh Chau tien hanh khao sat va ket lu�n be Tinh Tinh khi d6 trcm ba tuoi rliai, c6 kha nang d9c tliong duong voi trinh d(> cua h9c sinh lop Ba, lop Bon. Be Di�u An (J huy�n Ninh Tan.Ha Bk, khi 10 thang tuoi da duQc cha d�y chu, hai tuoi hai thang da nh�n biet duQc hon 1200 chu, be to ra rat thong minh ho�t bat. Cac thay co khoa giao d9c truang D�i h9c Sdn Tay · da tien hanh khao sat voi be, IQ cua be luc hai tuoi nam thcing rat cao. Be Luu Tuan Vi (J thanh ph6 Lieu Chau Quang Tay, khi m{>t tuoi hai thang Mt dau h9c nMn m�t chu, he h9c rat nhanh cac chu chi do v�t xung quanh minh nhu: "cua", "cua so", "ban", "ghe", "giuong". Khi m9t tuoi muai thang be biet bay, tam tram chf:t. Trong khi choi dua cha m� ket hqp d�y be d9c tho Duong, chai bai, nh�n biet cac hinh khong gian, hQC chu h9c d9c, lam cho be ngay cang thong minh ho�t bat. Ba tuoi be da 60 nMn biet du<1c hai nghin chu Han, vu<1t qua mU'.c tieu chuan x6a mu cua nha nu&c quy djnh. Be Trjnh Huang Minh con ctia thay giao Trjnh lJ H9c vi�n Cong nghi�p khoang san Trung Quoc, tu nho da bat dau biet chu va hQc cac kien thuc pho thong khac, CUQC song v6'i be la nhung gia hQC vui ve. Khi mua bap cai nguai 16'n d�y be hai chu "hap cai", khi mua "cu cai" l�i hoi be c6 nh6' hai chu "cu cai" khong . Dung phuang phap tttang tt.t v&i vi�c d�y tieng Anh, den khi s tuoi, Tr!nh Huong Minh da biet hon 2000 chft Be su d1,mg thanh th�o Tr! die'n Tan Hoa, dc;>c luu loat sach bao, biet hdn m9t nghin tu don tieng Anh, han m9t tram cau h<)i tho�i don gian tieng Anh, biet tinh di�n tich chiec ban nho ... Be Thi�u Van H�o tu nho da thich d�t cau hoi, thich t\i tay lam do v�t. thich xem ban do. Cha m� d�y cho be nhieu kien thU'.c bo ich ve the gic tieng Han, tieng Thai va tieng Anh. Khi hai tuoi ntoi be da biet dqc, nam tuoi ruoi be vao tieu hQc, duqc boi duong t�i lt, Ly B�ch, v.v ... Phuong phap giao dl,lc ly · ti.tang va khai thac tri lt:tc da giup be ngay cang phat trien. Mubi ha tuoi be thi do vao lop thieu nien D�i h9c Khoa hQc Ky thu�t Trung Q uoc. Be Phung Lung Lung f:J Thuqng Hai tu nho da duqc giao dl,lc toan di�n. Bat dau tu vi�c nMn biet hoa la co cay, chim muong sau b9, h9c chu, ve, dem, thao lap do choi, tro nao be cung thich, nhung ho�t d<)ng d6 da phat trien kha nang tlj hQC cua be. Trong qua trinh hQC, be lien t\,lC hQc vuqt cap, 19 tuoi trung tuyen khoa V�t ly thien van D�i h9c Khoa hQc Trung Qu6c. Be Ngo Sieu du(1c binh chQn la m<)t trong 10 d(li vien xuat sac cua ca mtC1c nam 1 986. Be chao dai khi . m� mC1i mang bau bay thang, kha nang nh�n biet cua be hoan toan binh thl1ong. Be biet chfi biet dQC som. Be d9c nhieu sach tham khao ngoai chuong trinh h9c, chju kh6 suy nghi, gioi quan sat, g�p van de kh6 deu 62 quyet tam tim each giai quyet. Do be thich dQC sach, thich nghien cuu, l�i biet che t�o, luc tam tuoi be da che t�o ra "huang muoi ti�n l<;ti", duqc nha nuac cap bang sang che, sau d6 be l�i che t�o ra "noi toa nhi�t". Nha th<1 nh6 tuoi B�ch Loi huy�n Th\ly An Triet Giang da truang thanh nhu the nao? Tuy cha m� be chi CO trinh d<) van hoa b�c tieu hQC va trung hQC, nhung hQ deu ham me hQc t�p. Tu nho, moi Ian thay cha xem bao, BC;lch Loi cung bat chuck cha, cu nhu la be da biet dQC v�y. Khi cha di lam, be thuong hoi Cl,1 ha hang x6m ve cac chu viet ma be nhin thay tren bao. Ai cfmg biet be la m<)t dua tre ham h9c. Cha be thay con minh hieu hQC nen da d�t nhieu }o�i bao df be dQC, nhu Nhi dong Trung Qu6c, Bao phien am, Bao thieu nien Trung Quoc, Bao thanh nien Trung Quoc. Ong con mua Tl;i ditn Tan Hoa, Til die'n thanh nga va nhieu sach van h<;>c thieu nhi cho con. Be d9c rat say me. Len I6'p Ba, be h<;>c lam th<1. Hai bo con thuong d9c thO', slia thd. Moi Ian duQ'c ho dua di chO'i, c6 djp tiep xuc, quan sat the gi6'i tlj nhien be thuong xuyen d�t cau hoi, thao lu�n . cang ngay be cang ham thich. Thang 9 nam 1980, trong cuqc thi thd danh cho h'.ta tuoi nhi dong tren the giai, bai thd Toi giup bup be tim m� cua be dang thu hai trong so tam tac pMm do�t giai . Luc do, be mai chi la m<)t h<;>c sinh lap hai tam tuoi. Be Ma Toan dan t(>c H6i a Con Minh du<;1c m�nh danh la "Bong hoa I� hen ho Dien Tri': tu nho duqc 63 nghe m� ke chuy�n dong tho�i, choi the chu, dQc hQa baa thieu nhi. d6 cling chinh la nhung nguC:li thay dau tien cua be. Do biet chu sc'1m, nhung m1,1c thong tin, bien quang cao tren duang deu tra thanh "giao trinh" cua be. Be thuang xuyen dQC sach cung m�. t ren gia sach cua be da xep day nhung sach 365 chuy�n ke' hang dem, Hoa buoi sam, Truy�n co tfch Andersen, Tuye'n t�p dong tho�i nuac ngoai, v.v ... Ma Toan lC)i dem n hung cau chuy�n d9c duqc trong sach ke cho cac b<;tn hang x6m. Tuoi n10i, be bat dau viet van, chi trong vong bon nam, be da dang truy�n dong thoC)i, tan van, tieu thuyet, truy�n ng1,1 ngon tren hem so ta baa t9p chi nhu Thieu nien ph uang Dong, Th ai d<;li nhi dong, Van h9c D<:Ji Tay Nam, Bao buoi toi Bae Kinh, Bao buoi toi thanh thanh, v.v . . . va hon 100 tieu pham truyen hinh va nhieu Ian nh�n giai thuong. Nam 1 985, Ma Toan hoan thanh b() sach Giac ma thanh xuan, phcit hanh hon 13 v�n quyen, la b9 sach trQng diem trong trien lam sach baa toan qu6c nam 1985. Tieu minh tinh Phuong Sieu Ci Bao Ke Thiem Tay sau khi biet chu sdm da rat thich d9c truy�n tranh. Tren ban, tren ghe, tren giuang bay day truy�n t ranh. Be xem nhieu truy�n nen k.hi dC)o dien giang giai ve k!ch ban be tiep thu de dang hon. Be thuang bieu c thi violon la con cua m¢t giao vien hQ Dong cong tac t�i khoa Am nh�c truClng D�i h9c Su ph�m Ha Bae. Khi Dong Khon m6'i bi bo t�p noi, cha m� da mong be h9c violon va tuang lai se tra thanh nhan tai am nh�c. Nhung h9 ciing hieu rang tri thuc van hOa VO cimg quan tr9ng doi v6'i m{>t ngh� si violon tuang lai. Bai v�y, khi bon tuoi, Defog Khan da h9c chu h9c d9c, h9c violon, dieu tiet hai vi�c m¢t each hai hoa. Hang ngay, be danh tuong doi nhieu thO'i gian de luy�n dan, nhung thanh tich cac mon van h6a ciing rat xuat sac. Nam 1 983, sau khi vao tniong tieu h9c thu{>c H<;>c vi�n Am nh�c Thtic l{> tai nang hiem CO, d{>ng tac dieu khien cua nhung ngon tay, tinh cam d�t dao va doi tai nh�y ben deu cho thay be la "nhan tai chju dt1t q1c thit toi ciing can n6, huong h6 n6 con c6 chan tay." Nhung khi ong ba tuoi, cha ong bi quy ket Ia 65 nguai cua phe canh huu. M� dju ong tren lung di lam, cu<)c song dt,ia vao thu nMp it oi kiem dliQ'C tu cong vi�c quet dc,rn. M� ong ban ngay di lam, buoi toi van tranh thu thCli gian d�y con hQc chu. Sau nay nhb vao st,t yeu thkh cha viet, ong da tt,t hQc, trau d6i cho minh trinh d<) van h6a pho thong. v cri nghj lt,tc kien cubng ong da tt,t h9c khac con dau. Cu6i cimg, duai s\f git.Ip do cua m�. Thai Thien Thi:lch da vuon minh dung d�y. t�o ra ky tich khac con dau bang m<)t tay. Tac pham cua cmg noi tieng trong va ngoai nude. Trong cu6n Bi m�t thifo dong xuat ban nam 1 987, toi viet m1,1c "Pham chat quan tr9ng nMt trong dbi nguoi la can cu", trong d6 ke ve c�u be Luu Tuan Ki�t a Chu Chau, Ho Nam. ThOng qua cac tro choi ho�t d(mg, m� da d�y be hQc chu, len m<)t tuoi be Tuan Ki�t da nMn biet 200 chu, hai tuoi biet d9c, hai tuoi ruai bi et 11 oo chu, ba tuoi biet lam phep tinh cc)ng tri:i duai 100, ba tuoi ruoi biet tra tt,i dien, biet tinh toan cac phep tinh cc)ng tru nhan chia nhieu chu s6. Bon tuoi be biet hon 2500 chu, biet SU dt,mg dau cau, biet viet do�n van, d9c duQ'c nhieu sach, vi v�y be da duqc d�c each vao lap Ba. Khi chua day chin tuoi, be da vao trung h9c, khoe m�nh, tinh than tich qtc, tinh each ho�t bat cl:tng coi, thanh tich hQc t�p tot. Chin tuoi be tham gia cu¢c thi hung bi�n cua thanh pho Chu Chau va do�t giai cao. Nam 1993, khi 12 tuoi Tuan Ki�t thi do vao khoa Di�n quang D�i h9c Khoa h9c Tt,t nhien Hoa Trung. Neu giao d1,1c trung hQc CO thf tien hanh cai each, chc;>n lQC mon hQC, 66 giam bot bai t�p, t�o ra moi truang thoai mai tl,1 do h9c t�p. thi st,t phat trien cua m<)t dua tre nhu v�y cang ly tuong ... Trong so nhung sinh vien d�i hQc (J tuoi thieu nien, nhung cau chuy�n thoi thO' au nhu v�y cang nhieu. H9c gia nguoi My Terman sau khi tien hanh dieu tra vai 1 500 dua tre c6 chi so IQ tren 130 da rut ra ket lu�n: "Chung c6 hung thu vai nhung van de ly tinh, tri.tu tti<]ng hO'n la nhung Van de trong CUQC song thl,tc te, d�c bi�t chung co kha nang d<;>c sach sieu pham." Chung toi nhan m�nh tam quan tr9ng cua vi�c cam nh�n thl,ic tien CUQC song CUa tre, nhung boi duang kha nang tl,1 d9c sach mai la con dubng de thanh tai. v ai sl,i phat trien cao d(> cua khoa h9c nhu hi�n nay, lam sao moi chung ta deu co the di cimg sl,i phat trien cua khoa h9c, h9c v�t ly khong cu phai den thap nghieng Pizza, nem bong de nghi�m chung ly lu�n cua Galile; vi v�y chung ta nen d�y tre phat trien toan di�n. trong do biet chu biet d9c la n(>i dung can thiet. 67 KhOng thl chi cho tre cdm an, ao m�c, ma phdi cho chung nguon ludng thf!c tinh thd'n, phdi de chung nhin duqc den tlidng lai. Tong Khanh Linh Yeu con, d6 la vi�c ma con ga mai cimg biet, nhung phdi biet each dt;zy chung, d6 la mt tuoi tre chi biet hQc di, h9c n6i, nhieu nhat cung chi la "d6 chdi song" cua nguC1i lon ma thoi . Sau ba tuoi tre cung chi biet hat, mua, chcti tro chcti. Dang tiec la tre van con a giai do�n VO thUc, chung khong the gao to len rang minh cung c6 kha nang h9c t�p phi thuong. Cai g9i la "vo thlic" chinh la "khong biet tt,t luc nao�· kh6ng c6 ho�t dc)ng tham gia cua tu duy va ngon ngu. Khong c6 S\i tham gia cua ngon ngu, chung ta khong the nh6' dut tuan tuoi da c6 the cam nMn duc;tc slj khac nhau giua m� de va v1.l nuoi . Khi vu nuoi cho tre an, chung se to ra khong vui. May thcing sau, tre co the hoan toan nh�n biet duc;tc m�, nhin thay m� thi hoa chan mua tay vui mitng khon xiet. Tre sau thang tu6i c6 the phan bi�t nguO'i than quen va nguai l<:t. Han m<)t tu6i tre co kha nang phan bi�t so gudng m�t khac nhau. Ba tuoi, so nguai tre c6 the nh6' duqc len den ca tram. Tre rat nh�y cam v6'i tinh cam cua nguai khac, thich than m�t va thich n6i chuy�n . Neu nhung nguai ma tre tiep xuc nhieu nhung khong lam be sq, thi khi hai, 70 ba tu6i be se thich giao luu, thich bieu de;tt tinh cam va lam quen. Biet dung thang di l�i va v�n d9ng Nguoi soi Kamala kh6ng duqc giao d1,1c s6'm, nen hon 10 tuoi van chu'.a hiet dung th�ng di le;ti. D<)ng v�t sau khi sinh ra duqc hufo luy�n nhieu nam cling chi biet dung thing m(>t luc va di d tit nam da bat chu6'c va h9c t�p. sau d6 se b iet dung th�ng va di l�i. Tiep den la ch1;1y. t�p the dl,lc, lan, ba tuoi biet ho1;1t d¢ng h,t do. Neu duqc huan luy�n d�c bi�t. tru6'c m(>t tu6i be da co the b iet boi, h ai t u6i biet tru'.'C quyet dinh bC1i cong thuc: "h9c sam+ phat trien ve sau > phat trien sc1m': Trong thoi ky SCI Sinh, neu tre khong CO dt1(1C Slj giao d1,1c Sdffi, khong song trong moi trt.ic':lng dt.iQ'C tiep XUC Va nh�n biet COD nguc':li, nMn biet s\J v�t. di l9i, lam vi�c, thi e rang khi truC1ng thanh, tre ciing se gi6ng nhu Kamala, khong the nMn biet the gic1i xung quanh, th�m chi khong biet di bang hai chan, n6i chuy�n va m�c qu an ao. Nhung m�t duc1i day l9i noi ro hon kha nang h9c CUa tre SO sinh, ma ngt.ioi J6'n khong the nao theo kjp. 72 Biet yeu th ich am nh�c, nghe chuan am di�u Sau khi chao dai, tre duqc nghe nhc,c hang ngay thi sau sau thang tuoi chung se nay sinh tinh yeu am nhc,c, khi nghe den ban nh(;lc quen thul)c, chung to ra rat thich thu. Khi hai, ha tuoi tre da tra thanh "fan" am nh(;lc nhi. Co tre khi di duO'ng nghe thay han nh�c hay thi khong chju di tiep cho Mn lt'.ic nghe xong. Tai cua tre rat nh�y ben, nghe va phat am chufo, cam nh�n tiet tau tot. Doi vO'i n guai truong thanh neu khong co Sl,1 giao dl,IC am n h�c SOm, thi Sall nay, du mat nh ieu thoi gian M hQc, ding khong he c6 h ung thu de luy�n qp am n hC;lc. HQ di nghe hOa nh�c thi ngu g�t. hat thi sai di�u. ca doi chi la "ngu am bat to�m", trd nen mu am nh�c . va cho rang minh " khong co khieu am nhc,c". Tre so sin h co the h9C nhieu ngo�i ngu V�n dt,mg m(>t ngon ngu la dieu vo cung phuc t(,lp kho khan, phai nghe chuan am, hieu nghia cua tu, hieu ngu phap, phat am chuan, mo phong ngu di¢u. Ch i rieng vi�c phat am chuan da can den slj ket hqp cua hang ch1,1c. Cc:J m�t va slj phoi hqp ch�t che cua cac b(> ph�n nhti t ai, m iii, h9ng, moi, htcri, kh oang mi�ng, lu6ng hO'i duQ'c hai hoa, chinh xac. Neu c6 m<)t b(> ph�n nao trong s6 d6 "mac lO i'' thi l�p tuc am Ji�u se sai, khien cho loi noi khong duqc lien t1,1c . Vi d1,1, am u6n luai phat am thanh am khong uon luai, am mui sau phat am thanh am mui tru6'c. Ngay ca den may 73 tinh di�n tu cling khong the tinh toan d ttt Mn hai nam. Neu c6 moi truong ngon ngu tot, tre co the h QC dong tht'Ji m(>t li'.1c nh ieu lo1,1i khau ngl'i. Mei Ian thay doi moi tniO'ng moi, chi can hon thang, tre c t) th e h 9c duqc mc)t phuang ngu mai, n6i tot nhu tre ban a�a. Con cha m� chung thi sao? Thbi tha fo, hQ ding tt'.ing c6 kha nang h9c ngon ngu nen da n6i duqc tieng m� de ch ufo xac den v�y. nh ung M h<,K m9t ngon ngli a thbi diem hi�n t1,1i th�t khong de dang, dung n6i Mn ban thang, ngay ca hon nam, th�m chi 40 nam hq ding khong hQC chuan xac Ou'.<;1C. Kha nang h9c ngon ngu c ua tre khien n hieu nguoi kinh ng�c . M(>t nha giao dl,lc Lien Xo cu da tung chi ra rang: " ... Cu nghi den khoi lli<;1ng ngon ngu do SQ se t�o ganh n�ng cho nao cUa t re S<1 sinh ta da cam thay dang sq. The nhu'.ng, tre l�i ho�rn toan khong quan tam t6'i dieu d6, chung phan bi�t · ro phuang huc1ng trong tr�ng thai hon lo�n d6, di vao phan tich tung yeu to ngon ngu hon d(m ma kh6ng cho rang d6 la cong vi�c n�ng n h9c." "Neu nguai lon bat bu(>c phai nam d uqc cac hin h thai ngfi phap ma m(>t dua tre hai tuoi c6 the nam vung va khong ton m(>t chut cong sttc nao trong c ung m(>t 74 thai gian ngfo nhu v�y. thi e rang dau cua nguO'i Ion se b� v(f tung. Trong khi do, no 11,ic cua tre lam ch ung ta kinh ng<,ic, dang ngc,ic nhien han nua la tre c6 the de dang hoan thanh xuat sac cong vi�c do." "Qua thl,fc, trc t!m mO'i la nguO'i lao Jtrng tri 6c sieu pham b�c nhat. May ma ban than tre khong he y thuc dtiQ'C dieu nay ... " Th�t ra, nhi�m v1,1 hQc t�p ma tre so sinh hoan thanh dau chi g6m nhung ph uang di�n tren. Trong giai do�n sd sinh, phat trien tri lt,ic va phi tri h,ic se dem l<;li hi� 1 qua cao n hat. M9t ngliO'i neu khong h9c t�p a giai do�n nay se khong the g�t hai thanh cong Ion trong lliong lai. Cai gqi la "ngliai tai thanh dC;lt mu¢n" tren tht,ic te cfmg khong xa rai nen tang gicio d1,1c som vi giai doC;ln vi thanh nien, chung bi hC;ln che bCli moi trucrng song Va dieu ki�n Song, Ve Sau do dieu ki�n dtii hay may man ma thanh Cong. Nhti Te BC;lch Th<:lch khi con nho dLiQ'c giao dt,Ic som tttdng d6i tot, thong minh ho<:lt bat, sau do dieu ki�n phat trien bi h<:ln che nen ong chi lam thq m9c. Nhung tinh than tt,i hQC c1ttqc hinh thanh Jue nho cua ong kh6ng he mat d i, sau khi trlidng thanh ong g�p Cd hqi the hi�n tai nang, da tr& thanh m(>t trong nhfing hQa si lung danh. Trong giai do<;in sa sinh, n hung hoC;lt d¢ng co y thuc clla tre phat trien m<;inh me han, chung bat dau bucrc vao thO'i ky hung thu cao va phat trien d(>c l�p. Day 75 _ h ' 1 1. tho'" ky' hoang kim trong qua trinh phat cung c in 1 a I trien cua dai ngliai. Tu b6n den sau tuoi, tre rat co hung thu v&i CUQC song tinh than phong phu, nhfing ciiu hoi cua chung khong bao giO' la Ju. chung cling thich chui tro chui, ch�m tay vao nhung v�t moi me, va thich nhat la duqc khich l� bieu dtiong. Co the noi, tre em la nhung nha tham hiem ti hon tich qtc nhat. Neu mang l�i cho tre m(>t moi tn.if1ng hQC t�p sang t�o vui ve, khoi d�y tiem nang da manh nha cua chung, Sl,i phat trien cua tre la khong h�n djnh. "Than dong" trong nuoc va nu&c ngoai deu noi tr<)i trong thbi ky nay, va den thbi ky thanh thieu nien rat co kha nang trd thanh nhan tai liu tu. Neu qua tMt tren dO'i nay co than dong, thi m9i d ua tre deu la than dong. Chi can nh�n thuc dung dan ve tiem niing cua tre, co phttong phap d�y tre toan di�n va day du, t<;lO ra ffiOi trliO'ng song, tro ChO'i phong phu, phu hqp v&i d�c trttng Ilia tuoi cua tre, de hang ngay tre duqc tiep xuc v&i d6i tuqng h9c t�p. tre se tiep thu hang nghin hang v�n thong tin, thich nghi v&i c u(>c song va xa h(>i con ngttbi m(>t each tl,i nhien, hQC duqc ngon ngu kho nhat cua dai nguai m(>t each tMt n h� nhang. Chung ta khong con phai lo den vi�c lam the nao de tre h9c hon 2000 chu. Sl,i th�t se chung thi,ic v&i the gi&i rang, con ngttoi truoc khi len sau tuoi se biet "b�i" trong bien tri thuc, biet chu s&m ch i la chuy¢n phi thuang het sue binh thuang. 76 Con nguO'i phai nh�n thuc l�i tre em. Nao cua tre em la mcjt ndi chua.dlfng nhie'u thd'n bi, duang nhu day la nai duy nhd't tren dai thong tin khong bao gia lap dii'y. Ta dua vao do bao nhieu, no se tiep nh�n My nhieu. Glen Door 77 TlM HIEU NH�N TH ac D�C THU CUA TRE L �ch SU phat trien nMn thuc cua loai nguC1i la qua trinh nMn thuc lien tt,1c tt:t nhien, xa hQi va ban than, de khong ngung phat hi�n ra nhung "the gi6'i moi". Vi d1.,1, khoa hQc tt;t nhien phat hi�n ra "the gi6'i duoi d�i ducrng': "the gioi di�n lt;tc': "the gioi nhi�t d9 thap", ''the gioi sieu dan", "the gioi kh6ng gian". Moi m9t the gi6'i moi phat hi�n deu c6 st;t khac bi�t rat ldn voi m6i trli6'ng song binh thti6'ng khi d6. Trong "the gioi khong gian" khong phan bi�t tren dt10i, neu doc ngt1Q'C tach tra XUOng ntiOC Se khong bj do ra ngoai. a do qua bong co the chim xuong day nt.tac, kh6i chi c6 the noi tren m�t nude. Trong khong gian, neu ham khi vao dung djch kim lo�i. chung ta se c6 nhung kim lo�i the b9t nh� nhu go, cling nhu gang thep. Con trong "the giai nhi�t d<) thap" thi di�n tro khong ton t�i. . . 78 Ban than con nguoi ciing ton ti;li nhung "the gioi m&i" chua duqc nMn thuc, vi d1,1 khi cong, trong do "the giCli c ua tre SC1 sinh" VO cirng ky li;l. Nhu nha giao d1.,1c noi tieng Montessori da noi: "Trc em la m<)t qic khac cua dai nglioi". Trong qua trinh phat trien cua tre, giai do�n ha nam dau doi la giai doi;ln quan tr<�ng nhat... Neu nhin tu goc d(> thay doi cua sinh m�nh, kha nang thich ling vCli cu(>c song, chinh ph1.,1c the gi&i hen ngoai, cimg v&i nhung thanh tich d �t duqc thi y nghia cua giai dOC;lll tu 0 den 3 tuoi l6'n han giai dOC;lll tU ba tuoi den luc qua doi. Ve diem nay, chung ta co the COi ba nam dau doi CO y nghia nht.i ca mQt CUQC doi. Tre co rat n hieu bi an trong thai ky SC1 sinh. Tre khong h ieu ngon ngu, khong biet noi, khong biet di, khong co y thuc ciing khong co y chi, nhung l�i co the "tay trang l�p nghi�p", chi trong m<)t thoi gian ngan tre vua h9c dtiQ"C ngon ngu l�i VUa ren luy�n dtic;iC y thlic. Nhli da n6i a tren, co nhieu m�t tre h9c tot hdn ca nguoi lon. Chtmg co the gi&i rieng cua minh, chu khong phai la "nguoi Ion thu nho". Chi rieng kha nang nh�n thuc trong "the giCli tre so sinh" da rat d<)c dao. Chung c6 ban linh "h9c t�p thich ling" than ky. Dlja vao tinh thich ling nay, neu sinh ra a vimg l�c h�u. tre se phat trien theo huClng ngu mu<)i; neu sinh ra trong m<)t hang soi, tre se phat trien theo d�c tinh cua soi, giong nhu Kamala; neu sinh ra trong xa h<)i va gia dinh co trinh d(> van minh cao, h i�n d�i, tre se phat trien thanh ngut cai chuong lQ'n gan do va om lay lQ'n m�. Tre khong he thay chan khi nghe ngubi khac noi lien t1,1c voi tinh cam than thiet. Hai tuoi, tre co the noi m(>t minh lien tl;lc, do la vi sau khi sinh ra tre da quen vai nhung lai n6i au yem, va hinh thanh "sl,1 nh�y cam ve ngon ngu". Dua tre nao cung deu thich an k�o, boi vi cai ma tre an dau tien la dong sua ng9t ngao ctia m�. Tre thich xem do v�t, xem tranh, b&i vi md mat ra chung da nhin thay the gioi nhieu mau sk Nhieu tre song 0 thanh pho rat thich xem cac lo�i Xe CQ di tren duang pho va hlnh thanh "sl,1 nh�y cam ve 6 to". Tuong tl,1, tre cung rat de hinh thanh "sl,i nh�y cam ve ngo�i ngu", "sl,1 nh�y cam ve am nh�c", "st;t nh�y cam Ve hQi h<;>a", "sl,1 nh�y cam Ve Con so", "sl,1 nh�y cam Ve h<;>c chu", "sl,1 nh�y cam ve sach vo". Xu huong nh�y cam du de t�o nen m(>t "than dong", cho den t�n khi phat trien thanh thieu nien phi pham, thanh nien tai nang. Mozart, Weter va ca Heh SU "than dong" da chung minh dieu d6. Ghi nha an tllC!ng Chi can tiep xtic nhieu lan voi sl,1 v�t. tre da c6 duQ'c tri nho an tu(tng tot dang kinh ng�c. Ghi nho an tuQ'ng 81 chinh la ghi nh6' stj v�t ma khong can phan tich, khong can hieu. Hinh anh, am thanh, hanh vi, th6i quen deu c6 the de dang di vao dau 6c tre, giong nhti may quay phim va may ghi am, ghi vao trong dau tre hinh anh va am thanh. D6 la hanh vi ban nang lam quen voi m6i trticrng, thich nghi vc1i moi truang trong nhung nam dau doi. Chi m<)t Ian tiep xuc khong the c6 duqc ghi nh6' an tuqng, ma thuang phai qua vai Ian, vai chl,lC Ian, vai tram Ian, th�m chi hang nghin hang v�n Ian tiep xuc. M{lt khi cac noron than kinh co sl,1 thay doi huu co, thi ghi nhc1 nay se de l�i dau an sau d�m. on dinh trong suot CUQC dO'i. Tre nh�n biet mQi ngtiai, ghi nho Sl,i v�t. n6i chuy�n, hinh thanh th6i quen ... co ho�t d(mg nao phai thong qua ly giai va phan tich dau? Neu n6i do la "ghi nh& cling nhac", v�y thi, "ghi nh& cling nhac" la qua trinh tat yeu trong Sl,i phat trien tam ly cua tre. HQc chu hQc doc ciing co the dt,ta vao chuc nang tam ly d�c thu nay, kh6ng can thiet phai hieu va phan tich truck roi mc1i ghi nhc1. Tat nhien chung ta khong phan d6i vi�c t�o dieu ki�n de tre dan dan hieu duqc. Linh h9i trong hoan canh Tre tung bti&c ly giai ve S\i v�t khong dt,ia vao vi�c giai thich bang ngon ngu, nguqc l�i giai thich bang ngon ngu con lam cho tre ma ho them. Xin hay cu yen tam, tre co trinh de) linh h(>i VO cimg xuat sac, moi truong song la thay giao tot nhat cua tre. 82 Khi tre m&i nh�n biet ve m�, li�u c6 ai d6 gi&i thi�u voi tre rang: "M� la nguoi sinh thanh va nuoi duang chau, cung la Vi nguai da danh gia qua thap kha nang linh h¢i cua tre. Mo phong vo thuc Tat ca c ac ho�t d¢ng n6i, hat, ve, va mQi ho�t d¢ng khac cua tre deu hoan toan dtja vao mo phong ma co, do la slj mo ph-Ong YO thuc. Sau khi chao dai duqc vai thang, tre da c6 nhung bieu hi�n mo phong dau tien. Neu nhin tre, b�n clioi, tre cling mim cuoi, b�n chap mat, tre cling chap mat theo, b�n the luO'i ra, tre cung lam theo. Hi�n ttiQ'ng "c<)ng hu&ng dc)ng tac" nay chinh la slj mo phong dau tien. Tu do, tre mo phong chung ta phat am, nha chii'., 83 n6i, lam d¢ng tac, tat ca slj phcit trien ngon ngu, th6i quen hanh vi cua tre deu do mo phong ma c6. Duong nhien xem chu, phat am, d()C sach , Viet sach cung nen de tre mo phong. Kham pha khong ch9n l9c St! phat trien ciia VO nao va phat trien tam ly cua t re khong chi dl,ia vao dinh duong v�t chat, ma con phai dl,ia vao dinh duong tinh than - kich thich thong tin. Cac Cd phat trien khi chung ta v�n d (>ng, nao phat trien trong khi chung ta tu duy, d6 la sl,i th�t da du:qc gi6'i sinh ly hQc giai phau chung thl,ic. Nao tre tim kiem kich thich m(>t each ban nang, ngay ngay dau sinh ra tre da "di cung v&i cam nMn", tim kiem nguon anh sang va nguon am thanh; tiep do tre thich giao ltiu, thich dti<;tc n6i chuy�n. d6 deu la bieu hi�n cua vi�c tim kiem kich thich. Dong thC1i, tre la vi khach I� dia the giO'i, sau khi tre dtiqc dap ung day du nhu du dinh duang se chu y den tat ca cac Sl,i v�t xung quanh m(>t each VO th uc. Nguoi Ian chi vao dau, tre se nhin den d6 ( tuy thO'i gian chu y rat ngan ), dat tre ve huang nao, tre se di ve hu&ng d6. Nhu v�y. tre c6 the tiep xuc v&i sl,i v�t xung quanh l�p di l�p l�i. cho den khi tre quen vai moi trtiong. Neu trong moi truong song c6 chu viet, t h l t re xem m9t chu cung hung thu nhu khi ngam m(>t con tern; xem m(>t chCi Phuc treo tren tuong cam giac ciing 84 giong nhu khi thuc'1ng thuc m<)t buc tranh d�p. Tat ca deu l':l lam, m6'i me, tre thich xem chu khong co st,t phan bi�t yeu va ghet. Chuc nang nh�n thuc d�c bi�t ke tren d tre la slj the hi�n cua tiem nang tri tu� an chua trong nao tre sau himg tri�u nam tien hoa, di truyen cua con nguoi. Dung cho rang khi tre mo to d6i mat long lanh nhin xung quanh, tay khua khoang khong theo quy tac nao, cam di nay ch(;lm vao cai kia, ho cho nng v�t. Tre dl,ia hoan toan vao chuc nang phi ngon ngu de co duqc ngon ngu; dt,ia vao chuc nang vo thuc de c6 duqc y thuc, khi l6'n hem se qua d(> len giai do(;ln c6 y thuc. Chung ta khong nen coi nh� nhung chuc nang d6, ma nen t�n d1,mg n6, nhu v�y m&i c6 the boi dtiong duqc mam non nhan tai co to chat cao. "Dtja vao sue gi6 bay len troi xanh': Ghio d1,1c s6'm phai di sau vao the gi6'i nh�n thuc cua tre, dt,ia vao st,i nMn thuc d�c thu cua tre de dua chung bay len. HS """