Côn Trùng - Hiệu Constant full mobi pdf epub azw3 [Lãng Mạn]

🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Côn Trùng - Hiệu Constant full mobi pdf epub azw3 [Lãng Mạn] Ebooks Nhóm Zalo CÔN TRÙNG Tác giả: Lê Thị Hiệu Tiểu thuyết Nhà xuất bản: Phụ Nữ [VCTVEGROUP] Kınh ta ́ ̣̆ng hương hon cha mẹ, Tặng Claude, thương yêu của đời tôi, Tặng hai vang mặt trời yêu dau Valentin Bin và Clotilde Hoàng Hà Tặng Nguyệt, Hang - hai người bạn thủa thieu thời Và những người dân can cù hien hòa quê tôi. Tôi phải kera đây với bà, bởi câu chuyện màtôi sap kethı̀không the không kera đượ c bà ạ. Từ lâu roi nó cứ gậm nham tâm hon tôi, nó cứ rı̉ rả suot đêm ngày. Tôi day dứt. Tôi boi roi. Đôi lúc tôi còn cảm thay cả sự ân hận, hoi loi đoi với những người xung quanh. Nhat là đoi với mẹ tôi giờ đang ở cõi vınh ̃ hang, nhưng tôi biet, đêm đêm, bà van vebên tôi, van chăm sóc tôi như ngày xưa. Vı̀tôi von là đứa con cưng nhat của- bà. Thưa bác sı, ̃nhưng tôi không biet bat đau câu chuyện này từ đâu? Nhıǹ ánh mat khuyen khıch ́ của bà, tôi thay an tâm hơn. Tôi chac bà sẽhieu tôi, vı̀đây là nghecủa bà. Tôi đãđọc rat nhieu sách và nghe rat nhieu những câu chuyện nói vengành nghecủa bà. Ngày xưa đôi lúc tôi còn chegieu những người phải tım ̀ đen các bác sı̃tâm lý, là vı̀ dạo ay tôi không bao giờ có ý nghı̃rang một ngày nào đó tôi lại phải tım ̀ đen những phòng mạch như của bà đây đeđieu tri. ̣ Đúng là ở đời, nói trước bước không qua. Trong đau tôi hiện giờ đang bùng nhùng biet bao ý nghı. ̃Những ýnghı̃đó cứ đan xen, hòa trộn lan nhau. Vâng, chuyện quan trọng nhat tôi sẽkecho bà nghe ngay đây. Đay, bà lại có điện thoại roi, và tieng chuông điện thoại đãlàm tôi hoảng loạn và câu dạo đau đau tiên màtôi muon bat đau đãlại tan bien đi mat. Tôi phải nói cho bà biet ngay rang, chuyện tôi sap kelà một câu chuyện tınh. ̀ Bà làm ơn có the tat điện thoại đi đượ c không, vı̀điện thoại sẽlàm ngat mạch câu chuyện của tôi và tôi sẽlại khó bat đau lại từ đau. Vâng, đây là một câu chuyện tınh ̀ chang giong như bat kỳ một câu chuyện tınh ̀ nào khác. Và chınh ́ nó đã làm tôi trở nên tram cảm từ bay lâu nay. Chuyện của tôi đã bat đau từ nhieu năm roi. Chuyện của tôi và người ay ay mà. Tôi có buộc phải nói tên người ta ra không? Có à? Có nói ra thı̀lòng tôi sẽthanh thản hơn đe giãi bày à? Đúng the, đúng là nghenghiệp của bà có khác. Mới bat đau thı̀đãthay có hiệu nghiệm roi, bởi tôi cứ lay kinh nghiệm từ mınh ̀ mà ra. Neu một ngày tôi cogang gọi dù chı̉là gọi tham tên của người ta thı̀ cả ngày hôm đó tôi sẽcảm thay thanh thản và chiu ̣ hơn, còn neu như tôi cứ bat mınh ̀ phải quên đi và song trong sự kım ̀ nén thı̀tôi sẽcảm thay rat ngột ngạt, khó thở. Vâng, anh ay tên N.V . Nhưng chı̉có đieu, bà biet không, khi gọi tên anh ay ra như vậy thı̀tim tôi lại thon thức, cả người tôi như có một luong điện chạy qua vậy, các mạch máu dường như lưu thông nhanh hơn, hơi thở của tôi gap gáp, các tebào trên cơ thetôi lại căng ra, chúng như muon đón nhận nơi anh từng cử chı, ̉ vuot ve, từng ánh mat, thậm chı́chúng còn muon hıt ́ thở hơi thở của anh. Đãbao đêm tôi tập ngoi thien. Tôi không dám nghı̃veanh bat kỳ lúc nào. Thı̀tôi đã nói với bà lúc nãy, khi bà đang tra những bệnh án của tôi. Tôi yêu anh ay, yêu say mê, cuong nhiệt. Tôi yêu anh bang con tim run ray trang trong của mıǹ h. Khoảng cách xa xôi càng làm cho tınh ̀ yêu của tôi tăng dan lên theo năm tháng. Moi mùa đen roi lại qua. Moi năm đen roi lại đi. Moi mùa đem đen cho tôi những thứ tınh ̀ cảm khác nhau dành cho anh. Bản chat anh tram ngâm, chac anh thıch ́ mùa thu. Bây giờ Paris đang là mùa thu, bàthay đó. Cảnh tượng đẹp thiên than ngoài kia. Ban nãy, trước khi đen phòng khám của bà, tôi đãđạp xe trên kè sông Seine. Anh sáng vàng xộm, xiên qua những kẽlá đâm thang xuong mặt dường nhự a, chieu lên những chiec lá rụng lao xao chạy dọc theo những ngọn gió. Tôi còn thay những con tàu mousse chạy lờ lững trên dòng sông noi tieng toàn cau, chạy xuyên qua thành photrái tim của thegiới. Khách du lich ̣ đen từ khap nơi đeu thıch ́ dạo dọc sông Seine trên những con tàu mang tam lich ̣ sử. Dạo sông Seine và ngam những tòa nhà chọc trời đobóng xuong lòng sông! Còn gı̀ đẹp và lãng mạn hơn. Khi đi qua công viên Luxembourg cũng the, tôi nhın ̀ vào và thay rat nhieu người đi dạo. Đau thu roi nhưng những đám cỏ van xinh xan, van xanh ngat. Chúng mới đẹp làm sao khi điem những chiec lá vàng vừa rơi từ những cây dẻ xuong đậu là là trên bemặt. Cuộc đời con người cũng vậy, cũng mong manh quá, cũng như chiec lá đang rơi kia. Tôi giơ tay ra và bat đượ c một chiec. Trên đó cũng có những đường gân chạy ngang dọc như những đường chı̉trong tay tôi đây, hay như trong tay bà vậy. Hai chiec lá là hai bộ gân khác nhau, cũng như tay tôi khác tay bà. Chiec látôi đang cam là màu vàng nâu, và đãkhô đi. Vậy là nó ket thúc cuộc đời một cách tot đẹp. Nó đã sản sinh ra bao lượng ô-xi cho chúng ta và đã hút đi bao lượng các-bon-nic đecho trái đat xanh này bớt đi ô nhiem? Và kia kıa, ̀ xa chotôi đứng một chút, có một chiec lá xanh vừa rụng xuong. Đúng the, nó còn xanh lam vậy mà đãphải lıa ̀ khỏi cành. Bà thay cảm cảnh à? Tôi cũng vậy, nhưng trong cuộc đời này còn biet bao đieu hệ trọng hơn như thexảy ra moi ngày. Đoi với chınh ́ loài người chúng ta. Nào tai nạn giao thông. Nào thiên tai. Nào bệnh tật... Và còn chien tranh nữa. Nhieu vô cùng. Nhưng tôi lan man roi. Không đi vào câu chuyện chınh ́ của mınh. ̀ Không sao à? Bà ở đây là đenghe tôi nói sao? Và tôi có quyen đượ c kera, đượ c nói ra tat cả những gı̀ an chứa trong lòng? Ngay cả những đieu màtôi không dám tholộ với ai, kecả những người thân của mınh? ̀ Ngày xưa, neu mẹ tôi còn song, có lẽ bà sẽ cho tôi những lời khuyên boıch. ́ Hay cả người anh trai lớn nhat của tôi nữa. Anh ay đãra đi khi còn quá trẻ và đãcó những lúc tôi oán thán anh ay. Rang neu anh còn song, cuộc song của tôi có lẽsẽthanh thản hơn. Anh cũng sẽcho tôi rat nhieu lời khuyên. Anh ay thông minh, kiên nhan và hınh ̀ như chưa tạt tai tôi bao giờ. Bàthay đay, khi còn bé, dù là con gái đi nữa, nhưng ai mà chang có lúc làm những đieu bậy bạ, nghich ̣ ngợm, nhưng anh ay đã ân can giảng giải cho tôi. Tôi nhớ rat rõnhững lan anh giúp tôi làm bài tập hóa. Trong tat cả các môn, tôi dot môn này nhat. Khi phải cân bang những phương trınh ̀ hóa học là tôi chet tap lự. Đay là tôi nói những phương trınh ̀ khó thôi, còn neu không thı̀điem trung bınh ̀ môn hóa của tôi cũng đạt đượ c trên trung bınh ̀ khá kia đay. Hôm đó, hoi tôi học lớp mười một bà ạ, anh đang say sưa giảng cho tôi vecác hợp chat a-xit, hợp chat khı, ́ hay các loại muoi, kiem thı̀ tôi bat chợt hỏi tại sao con người lại cứ gây chien tranh đetạo ra những cái chet vônghıa ̃ lý... Anh trai tôi nhın ̀ xuong, lúc ay tôi chac phải kinh khủng lam, như thoát thien vậy. Anh mat tôi xa xăm, nhın ̀ ra ngoài sân lúc ay cũng đang là mùa thu, ánh nang cũng lao xao, vài tia nang len lỏi qua các kẽngói chieu thang xuong mặt bàn tôi đang ngoi làm bài tập. Những hạt bụi nhỏ li ti chạy nhảy huyên náo trong đám nang dệt lên tam lưới vô hınh ̀ giăng giăng. Ngày đó trong đau tôi đãnảy sinh ý nghı̃vesong chet vôthường. Con người sinh ra đe yêu thương nhau nhưng roi cũng đe chém giet lan nhau. Hoi đó, anh trai cả tôi vừa xuat ngũ. Anh đi làm nghıa ̃ vụ quân sự đúng vào thời kỳ quân Tàu giở mặt tan công vào biên giới phıa ́ bac Việt Nam. Chac anh hieu đượ c noi niem của tôi, bởi những lan anh vephép, tôi hay bat anh ke cho nghe chuyện binh đao, khói lửa. Anh toàn ke chuyện vui, nhưng có một lan tôi nghe lỏm đượ c, khi đang ngoi học bài sau tam liep. Tôi von không tò mò, nhưng khi nghe anh đang nói chuyện với mẹ mà lại khóc am ức. Anh mà lại khóc ư, chuyện thật lạ! Giỏng tai nghe ngóng, tôi nghe thay anh kecho mẹ nghe vechuyện một người bạn thân của anh tháng trước đãtử trận. Anh ay mới hai mươi tuoi. Chưa một lan có bạn gái, chưa đượ c cam tay người phụ nữ nào. Trong cuon nhật ký của anh chı̉có những dòng anh gửi cho một người tên Liên, mà anh tôi vừa đi gặp chieu nay. Buon quá phải không bà, khi chúng ta đang song trong thời đại Internet, hòa mạng chı̉trong giây lát là có thenói chuyện với người ở bên nửa kia của trái đat. Con gái con trai mới mười hai, mười ba tuoi đau đãcó bạn khác giới xı́xa xı́xớn roi đay. Còn tôi, may ngày trước đó, trong giờ học, bọn tôi, hay đúng ra là may thang Hùng, Tien, Can, Trường... chúng nó chang chiu ̣ học, sau đó lại còn vẽ bậy het lên mặt, viet những câu không thenghe noi như mẹ ơi con muốn chết, hận đời và khát máu, khien thay giận quá. Chúng nó thı̀làm gı̀mà đãbiet những dư vị đó, trẻ con, vớ van, tự nhiên tôi thay ghét chúng nó the, mặc dù thang Hùng von cũng rat tử tevà học giỏi. Hôm đó, thay đã không dạy mà nói chuyện thâm tınh ̀ với chúng tôi, như những người bạn, người em. Thay kecho chúng tôi nghe một câu chuyện cũng đại loại như của anh trai tôi. Ngày trước, trong cuộc kháng chien chong Mỹ, thay cũng có một người bạn chet trận như vậy, rang người con trai ay tên là Tâm, chet ngay trên cánh tay của thay tôi. Trước khi chet chı̉nói đượ c moi câu “Cậu mang vecho mẹ tớ cái khăn có thêu con chim hòa bınh ̀ nhé”. Tat cả những câu chuyện như vậy gieo rac trong tâm hon tôi những gı̀mong manh, devỡ, nên tôi sợ bà ạ. Nhưng roi những gı̀tôi sợ cũng xảy ra. Anh tôi mat đột ngột trong một tai nạn het sức thông thường. Cho đen tận bây giờ tôi van không tin đó là sự thật. Tat cả những gı x̀ ảy đen với tôi bao giờ cũng là ve đêm. Đó là vào tháng tám, tôi vừa ra trường. Cam tam bang đại học nhỏ nhoi trên tay, tôi biet mınh ̀ từ đây phải làm gı. ̀ Roi tôi cũng tım ̀ đượ c một công việc làm tạm trong một đoàn nghệ thuật. Tôi sung sướng khi tự tay mınh ̀ nhận đượ c tháng lương đau tiên. Nhưng niem vui chưa kip ̣ tàn thı̀hôm đó, lúc ay chừng bon giờ sáng, tôi nghe thay tieng đập cửa dữdội. Giật mınh ̀ choàng tınh, ̉ một người hàng xóm nhà tôi ở quêlên báo anh trai tôi vừa bị tai nạn đêm qua, hiện đang nam ở bệnh viện Việt-Đức. Tôi luong cuong, thay vội áo quan và chạy đi. Trời Hà Nội còn sớm, các dãy đèn đường van thap sáng, hòa lan với ánh sáng lờ mờ của ngày mới rạng, thành một thứ màu sac nhợt nhạt bệnh tật. Trên lòng đường loáng thoáng người qua lại, đây đó có bóng xe lao vút đi rat nhanh. Tôi đen viện, nhın ̀ thay anh tôi hoc hác nam đó, bat động. Chı̉ánh mat anh còn đưa đi đưa lại, như muon nói rang anh đãnhận ra tôi. Nhưng đó chı̉là những giây phút cuoi cùng tôi gặp anh. Do vậy, ketừ đây cứ moi khi đêm vetôi lại sợ. Và roi chınh ́ người ay, vâng chıń h N.V đã lôi tôi ra khỏi những sợ hãi thường nhật ay. Vı̀ngày nào mà chang có đêm hả bà. Bà nói đúng, neu tôi đượ c phép ở cạnh N.V thı̀ có lẽchınh ́ anh đãchữa cho tôi khỏi căn bệnh quái đản này. Nhưng bà ơi, luật ở đoi làm gı̀có cái gı̀cũng có the theo ý mınh. ̀ Tôi đãchiu ̣ đựng và hàng đêm tôi đãnghı̃veanh. Tôi thay anh như đang ở cạnh mınh, ̀ khuyen khıch ́ tôi, covũtôi, đưa tay đỡ moi khi tôi gục ngã... Và tôi đãphan đau, đãlàm việc rat nhieu. Mọi thành công của tôi hınh ̀ như đeu có bóng dáng anh trong đó. Nghı̃veanh, tôi như tım̀ thay niem tin trong cuộc song. Niem tin mà tôi cứ ngỡ đãmat đi từ lâu, từ ngày tôi đượ c tin mẹ tôi lıa ̀ bỏ tran gian này. Đó là vào một ngày tháng chın. ́ Cũng là chớm thu như bây giờ. Tôi còn nhớ như in cái đêm hãi hùng đó, cái đêm đãđelại một dau an không thephai trong tim tôi. Dù ai có nói gı̀nhưng tôi xin thevới bà là có than giao cách cảm. Cả đêm hôm đó tôi đãkhông ngủ. Tôi thức dậy bon chon vàtrở nên ban gat một cách lạ thường. Bé V. của tôi thay mẹ ra vào bat on, lien muon ôm hôn mẹ, vậy mà tôi đãmang cháu một cách vô lý. Tôi cảm thay như có cái gı̀đó như sap tách rời ra khỏi tôi. Nó rat vôhınh ̀ khien tôi không sao nam bat đượ c. Tôi chới với. Tôi chới với. Tự nhiên tôi thay lạc lõng bơ vơ, như một đứa trẻ mocôi vậy. Đây là lan đau tiên ketừ khi tôi đi xa, song nơi đat khách mà tôi cảm nhận đượ c tınh ̀ cảm như the. Cho đen tận bây giờ, tôi cũng van tin là mẹ đãđen báo tin xau cho tôi đay. Cả nhà đãđi ngủ, cả không gian như chım ̀ trong tınh ̃ lặng. Bau trời Paris đêm ay như lặng gió. Anh đèn pha trên tháp Ep-phen can man quét sáng ngang dọc trên bau trời. Tôi còn nhın ̀ thay rõràng- cả những đám mây van vũbat sáng trở thành một màu vàng nghệ, cứ như báo hiệu một cơn giông tosap đen. Tôi trở vào, lay trong túi sac của mınh, ̀ nơi tôi van đe tat cả những đonho nhỏ mà tôi đem theo từ Việt Nam và moi năm tôi lại cogang làm mới thêm. Tôi run run tra xem hôm dó là ngày bao nhiêu âm lich. ̣ Ngày mùng chın ́ tháng tám bà ạ. Vâng, cái ngày ay sẽđi theo tôi trong suot cả chặng đường còn lại. Tôi mở cửa ra ban công đứng nhın ̀ và lòng trào dâng noi nhớ nhà. Nhớ quêhương xứ sở. Chưa bao giờ tôi lại cảm thay đoạn đường Paris - Hà nội xa vời vợi như vậy. Tôi het ra lại vào. Trông ngóng một cái đó. Roi trời bong noi cơn giông thật. Gió thoi ào ào, phững cây trong trong vườn nhà tôi đorạp theo gió. Những cây hoa mà người hàng xóm tot bụng của tôi đã kỳ công đem vetừ một vùng quêmien Tây Nam nước Pháp của bà. Bà đãđi xa đượ c vài năm, nhưng những cây hoa van còn đó, cứ đen mùa lại đâm choi nảy lộc, tro hoa, và hàng ngày tôi van cat tıa ̉ chăm sóc, thı̀ lúc này chúng đang nghiêng ngả theo gió. Từng cánh hoa lả tả rơi xuong, chưa kip ̣ chạm đat đãbị gió cuon đi, chơi vơi giữa không trung như những vành tang trăng. Đen chừng ba hay bon giờ sáng, tôi mệt quá nam phủ phục trên chiec gheđệm trong sa lông và thiep đi. Bong tôi nghe thay tieng điện thoại réo vang, vùng dậy, tôi nhac máy. Đó là tieng anh retôi thông báo rang mẹ vừa mat đượ c may phút roi... Tôi đãhét lên roi không còn biet trời trăng gı̀ nữa. Chong con trở dậy, náo loạn. Tôi cũng chang giải thıch́ đượ c gı... ̀ Khủng khiep quá đi! Mẹ tôi, người mẹ thân yêu của tôi giờ đã khuat bóng. Cả ngày hôm đó tôi như người mat hon, đen ngày hôm sau cũng vậy. Tại sao tôi không veà? Tôi vesao đượ c, tôi vừa mới rời quê hương đượ c ba tháng. Tôi đã cho các con veở cùng với mẹ những ba tháng trời. Mẹ bị om đi viện, nhưng mẹ tôi van the. Cả cuộc đời quá khon đon và cự c khokhien thân xác bà còm cõi, sức khỏe bà hao kiệt. Việt Nam trong những năm chien tranh. Tôi không thıch- ́ từ này, vı̀đâu đâu, moi khi có từ chien tranh [*] là ở đó có mat mát thương ton cho cả hai phıa. ́ Xưa kia, trong hai cuộc Đại chien Thứ I và Thứ II, theo bàthı̀ai thang ai thua đây? Chang có ai thang cả, mà chı̉thay toàn những đau thương. Vengười. Vecủa. Khap nơi trên đat nước Pháp này, không một vùng quêhay một thành phonào, dù hẻo lánh, mà lại không có tượng đài Toquoc ghi công, bia tưởng niệm. Còn trên quêhương tôi, trong hai cuộc chien chong Pháp và chong Mỹ, thử hỏi có xóm nào lại không có những người con bỏ mınh ̀ trên trận tuyen. Có người chet khi chien dicḥ vừa mới bat đau, có người lại chet khi đãtrải qua bao gian nan, tránh đượ c bao hòn tên mũi đạn và khi chien thang đãở trong tam tay, họ chet ngay trong cửa ngõ Sài Gòn, hay ngay trên nóc ham ngam của tướng that trận De Castre... trong chien dich ̣ Điện Biên Phủ. Ngay cả người anh họ và chú tôi cũng bỏ mạng trong một trận tan công vùng Chùa Non Nước trong thời kỳ kháng Pháp mà moi lan vetôi đeu ghé thăm, nơi đó giờ đây đã trở thành đia đie ̣ m tham quan của khách du licḥ bon phương. Còn mẹ tôi, biet bao lan sinh nở và những công việc nặng nhọc lẽra là của những người có cơ bap, mà bà đãlàm đeđoi lay hàng bát huân huy chương, nhieu lam bà biet không. Tôi tôn trọng những thứ đó, vı̀với mẹ những huân huy chương đó vôcùng thiêng liêng. Biet bao nhiêu quả bom nochậm bà đãtham gia gỡ bỏ, biet bao đoạn đường bà đãtham gia lap hobom, những cánh cửa gia bảo bang golim có không biet từ bao đời cũng đượ c mẹ tôi lay ra dâng hien cho cách mạng đelót dường cho xe chạy qua, tat cả vı̀tien tuyen! Roi cả những hạt gạo cuoi cùng. Nhieu khi nghe mẹ kelại chuyện của những năm tháng đó mà tôi, von giàu trı́tưởng tượng cũng cứ ngỡ như đang mơ, đang song trong một câu chuyện cotıch. ́ Chı̉có đieu, những câu chuyện cotıch ́ ay không có các bà tiên mặc những bộ váy xiêm y lộng lay, trên đau tỏa ra những vang hào quang sáng bạc với chiec đũa than trên tay. Câu chuyện cotıch́ mà mẹ tôi keay chı̉ rặt toàn những tieng bom B52 rú gam, quan đảo ngang dọc trên bau trời, những chuyen xe chở bộ đội đi B., hay đi những vùng nào đó, những chuyen tàu hỏa chạy hơi xı̀ xı̀ cả ngày xuôi ngượ c trước cong làng tôi. Những lớp bınh ̀ dân học vụ êa moi toi. Câu chuyện cotıch ́ ay đãđi vào lich ̣ sử của nhân loại... Bao chuyện đó đãbào mòn dan sức lự c của mẹ. Roi cuộc song đau buon sau chien tranh, con cái học hành. Trong chien tranh, mọi thứ dường như khác han. Con người nghı̃ đen nhau nhieu hơn, chia sẻ nhieu hơn. Neu tôi đượ c như bây giờ là nhờ một phan cogang rat nhieu của mẹ. Làm sao tôi có thequên những buoi chieu mùa đông đạp xe từ trên kýtúc xátrường đại học trở venhà. Sau hai mươi lăm cây so, trong mưa phùn gió bac, thật chang dechiu ̣ gı.̀ Nhưng vừa đen cong, tôi đãthay mẹ đứng đợi san. Mẹ xoa chân tay cho tôi, đot lửa cho tôi sưởi. Nhưng ngọn lửa boc ra từ tam lòng của mẹ làm tôi am lên nhieu hơn so với ngọn lửa rơm đang bập bùng trên bep kia. Tôi cũng thıch ́ nhın ̀ mẹ bận rộn trong những ngày giáp tet, thıch ́ nhıǹ mẹ rửa lá dong, chuan bị gạo đegói bánh. Thıch ́ ngoi bên mẹ trông noi bánh chưng đen tận hai, ba giờ sáng. Mẹ thıch đơ ́ ̣i tôi ve đe cùng nhau đi chợ. Phiên chợ huyện moi tuan họp ba lan, ngày chủ nhật thường là đông hơn cả. Tôi thıch đa ́ ̣p xe đưa mẹ đi. Thıch g ́ ặp những người bạn lâu năm của mẹ mà mẹ van thường thủ thı̉kecho tôi nghe vào những đêm trăng sáng khi hai mẹ con trải chieu ngoi bên hiên nhà ngóng ánh trăng. Tieng mẹ đeu đeu hòa lan tieng cành tre va vào nhau xào xạc tạo thành như một bài dân ca mà chı̉có tôi mới đượ c nghe. Giọng mẹ thật am áp. Ngày xưa mẹ đẹp lam. Con nhà nghèo nhưng gót chân mẹ bao giờ cũng hong, bàn tay lao động nhọc nhan nhưng luôn mem mại. Bàn tay mẹ tan tảo. Tôi thıch ́ theo mẹ ra làm đong. Bàn chân tran giam trên lớp bùn nhay nhụa khi đen nhẻm, lúc nâu hong. Với mọi người chac han kinh khủng lam, nhưng tôi lại thıch ́ thọc sâu bàn tay mınh ̀ vào trong đó. Chınh ́ lớp bùn này đây, với sức lao động kho công của mẹ đã cho ra những hạt gạo trang bông nuôi tôi khôn lớn. Lớp bùn có mùi tanh tanh lờm lợm, nhưng mẹ bảo, chat bùn như vậy mới tot cho lúa. Tôi nhớ cây gạo đứng chơ vơ bên cánh đong mà buoi trưa nóng bức, nhieu thợ cay gặt van lên đó ngoi nghı, ̉ đeăn trưa, hay đeđợi cho qua lúc nang gat. Người ta bảo cây đó có ma, nhưng tôi chı̉thay nó che nang che mưa cho những dân quê tôi. Tôi nhớ ben đò chở khách qua sông Hong. Dòng sông đỏ phù sa boi đap cho bãi quêtôi, khien cho ngô thêm bap, đậu thêm may, nhưng nó cũng đã cướp đi của tôi những người thân yêu. Năm đó, vậy mà đãmười năm trôi qua, người em trai tôi tên c. Nó vừa tot nghiệp đại học loại ưu, đã có những công ty nước ngoài đen tận trường đetuyen sinh và nó đãnam trong sođượ c tuyen. Họ cho nó hai tuan nghı̉ xả hơi đebat đau một cuộc song khác. Nó tinh nghich, ̣ lại thông minh, ıt ́ khi chiu ̣ thua đám bạn bè cùng trang lứa cho dù chuyện liên quan đen cái đau hay cơ bap. Hôm đó, nó cùng hai người bạn rủ nhau vequê, ra bái sông Hong bơi qua bơi lại hai, ba vòng lien. Đen vòng thứ ba thı̀trời ơi... tai họa đãgiáng lên gia đınh ̀ tôi. Đứa em của tôi đãkhông bao giờ trở ve. Và chı̉một tuan sau, người ta mới tım ̀ đượ c xác nó vương vào một búi tre ven sông, chac nó cũng yêu quêhương như tôi, không muon bị đay ra tận bien, nên cứ lan quat ở đó. Dòng sông hien hòa vào mùa cạn giờ đây đoi với tôi cũng như là một kẻ thù. Moi khi ve, tôi không còn muon xuong đó lội sông như xưa nữa. Dòng sông ay giờ đây như có nhuom máu bà ạ. Sinh tử vôthường. Vâng, hôm sau ngày mẹ mat. Vào lúc mà tôi hınh dung ngư ̀ ời ta đưa mẹ ra đong. Vào lúc tôi hınh̀ dung người ta đang hạ quan tài mẹ tôi xuong huyệt. Vào lúc tôi hınh ̀ dung những xẻng đat đau tiên rơi xuong... Bà hieu không, cả người tôi êam, đau nhói, tôi ngạt thở. Trong tai tôi chı̉nghe thay những tieng bınh ̀ bich ̣ khủng khiep. Tôi tưởng như chınh ́ mınh ̀ đang bị người ta đo đat lap vào. Tai tôi ù đi, mat tôi hoa lên. Tôi gọi mẹ nhưng mẹ không nghe! Tôi kêu trời nhưng trời đâu có thau! Chưa bao giờ tôi lại cảm thay nhỏ nhoi và bat lự c nhường ay. Tôi thay cơ the mınh ̀ như đang tan loãng, hay chı́ ıt ́ thı̀ cũng đang bị cat ra từng khúc. Chân tay tôi theo nhau chạy khỏi cơ the. Cả trái tim hınh ̀ như cũng không còn gı̀nữa. Và từ đó, tôi đãtrở thành một con người khác han. Mẹ ra đi, đãđem theo bao nhiêu hy vọng của tôi. Từ nhỏ, tôi luôn muon làm hài lòng mẹ. Thủa cap sách đen trường, tôi muon học giỏi, đượ c điem cao đemẹ vui. Mẹ bao giờ cũng là người covũ, động viên tôi. Mẹ vui những lúc thay tôi vui. Mẹ an ủi những lúc tôi buon. Cả khi lớn lên, tôi muon làm việc, tôi muon thành công, tôi muon thử sức mınh ̀ trong nhieu lınh ̃ vự c. Tôi muon mẹ thay tôi trưởng thành, thay tôi lớn lên... Giờ đây, mẹ đi roi thı̀ còn gı̀nữa đâu đephan đau, còn gı̀nữa đâu đelàm việc... Tôi đãbỏ mặc tat cả. Tôi song khép mınh ̀ lại. Lọ hoa bà đặt trên bàn kia là hoa gı̀vậy? Nó tim tım ́ khien tôi nghı̃đen tên một loài hoa chı̉chuyên mọc ở những nơi có tuyet. Còn ở quê hương tôi có một loài hoa thủy tiên, đẹp lam. Cũng màu tım ́ ươn ướt, ló ra từ bụi cây lá xanh ngat. Loài hoa ay ăn rat nhieu nước. Ba tôi cũng thıch ́ trong loài hoa này. Ba tôi thıć h chơi hoa. Ba có một cây quỳnh rat to và lâu năm trong trong vườn nhà. Ba tôi còn bảo hoa cũng như người, cũng thıch ́ có bạn trò chuyện. Quảthethật, hoi nhỏ, moi khi ba tưới hay chăm sóc cây, ba thường thủ thı̉trò chuyện hay lam nham đọc thơ Kieu. A, tôi van chưa nói cho bà biet ba tôi là thay thuoc đông y à? Vâng đó là một ngherat hay. Tôi nhớ rat rõcâu nói của ba tôi ngày xưa: “Trên đat nước Nam này, chang có loài cây cỏ nào là dại cả. Ba không thıch ́ các con nói là cỏ dại”. Moi cây cỏ đeu có một công dụng đặc biệt dưới con mat ông. Trong vườn nhà tôi trong đay những cây thảo dượ c, từ mạch môn, kinh giới đen đinh lăng... Tôi cũng thıch́ theo ba lang thang ra các bãi tha ma, hay những bãi ruộng bỏ hoang đe nhặt “cỏ”. Venhà lại cùng ba nhặt nhặt, phơi phơi roi tán, roi say. Vào thời kỳ ba tôi sao thuoc, cả xóm nức mùi thơm, ai đi qua cũng xuýt xoa, khien tôi rat tự hào. Chı̉ báo hại cho mẹ vı̀ không có sân phơi. Những ngày ay, ngay từ buoi sáng, ba con tôi đãphải kéo nước từ cái gieng đau ngõ đerửa sân, phải kỳ cọ thật sạch đecó thephơi thuoc của ba mà không sợ bị ban. Bây giờ, moi lan đi nghı̉trên các vùng núi cao Alpes hay Pyrénée, hay ở vùng bien có những ghenh đá cheo leo khap khenh của đat nước Ai-len xa xôi, hay vùng rừng núi tham sâu của xứ Ardenne Pháp... như một thói quen co hữu, tôi thường đưa mat quan sát tım̀ kiem những cây “cỏ”. Tôi có tım ̀ thay những cây “cỏ” giong như của ba tôi không ay à? Có chứ, nhieu khi tôi cũng tım ̀ thay, và những lúc như vậy, tôi lại buon, buon vôhạn bà ạ. Buon vı̀đãkhông chiu ̣ theo nghecủa ba, buon vı̀ba đãđi theo mẹ vecõi vınh ̃ hang. Ngày ba tôi mat, thı̀cũng cùng một kich ̣ bản như với mẹ. Tôi cho các con vethăm quê hương, thăm ông ngoại hai tháng. Tôi gặp lại ba trong hınh ̀ hài suy sụp, om yeu. Ba không còn vẻ đùa vui như trước. Ba tôi là một cây hài, hay pha trò trong gia đınh. ̀ Ba tôi von lúc đó chı̉còn là một ông già bệnh tật. Ba tôi bị nhieu căn bệnh lạ lùng, cũng như người chú của tôi. Chú ay là một thay lang giỏi, nhưng rot cục cũng lại chet vı̀bệnh. Sophận trớ trêu cứ thử thách tôi mãi. Vừa cho con quay lại Pháp sau may tháng chơi với ba, với ông ngoại. Thı̀vào một buoi sáng tháng năm, khi ay tôi đang đi nghı̉ cùng các con ở mien Nam nước Pháp. Trên vùng núi cao Pyrénée. Quãng bon giờ sáng, điện thoại di động của tôi réo vang. Tôi giật mınh̀ thức giac. Tim tôi đập loạn xạ, tinh than tôi bat on. Tôi run run mở máy nghe, bởi tôi đãlại linh cảm thay một đieu gı̀đó không lành lam. Vâng, đó là một người bạn gọi điện báo tin cha tôi vừa qua đời. Bà biet không, tôi đãchạy ra khỏi nhà, chạy thục mạng vào cánh rừng thưa cách nhà nghı̉khá xa. Tôi cứ chạy mà không biet chạy đi đâu. Tôi đãkhông khóc đượ c, tôi đãkhông thekhóc. Những giọt sương đọng long lanh trên các ngọn cỏ, trên các cành cây thông. Một cơn gió thoảng đen, những hạt sương rơi lộp độp lên dau tôi. Tôi cứ đi như vậy cho đen lúc những tia nang đau tiên rọi xuong tran gian. Những hạt sương bat nang rự c rỡ sac màu. Lũ chim bat đau cat giọng râm ran đón chào ngày mới. Những người ưa thethao buoi sớm đãdậy dechạy trong các đường mòn len lỏi trong khu rừng thưa, nơi tôi đang vật vãvới sophận của mınh ̀ không biet đãbao lâu. Neu tôi đau đớn dữ dội như một phan của cơ thebị cat ra, tâm hon tôi rı̉máu, tinh than tôi têliệt, mat tôi khôkiệt vı̀khóc quá nhieu khi mẹ tôi mat, thı̀lan này, tôi lại buon. Một noi buon mênh mang của nhân tınh ̀ thethái. Buon vı̀ cha tôi ra đi đãđem theo mınh ̀ cả một kho tàng những bı́mật venghegia truyen thuoc. May cuon sách tôi mua kia đetham khảo, cũng chang đáng kegı̀ so với những cuon sách chữ Hán bang giay bản, bıa ̀ bọc da mà cha tôi rat quý, thınh ̉ thoảng trời nang, ông van đem ra phơi. Tôi đãlỡ het cả bà ạ! Không à, tôi đãlàm đượ c nhieu thứ mà những người ở tuoi tôi nhieu người van chưa làm đượ c! Bà cứ nói vậy đean ủi tôi thôi. Đúng the, cuộc song này còn biet bao đieu thú vi đe ̣ khám phá. Bà hoàn toàn có lý, hệt như N.V vậy. Anh ay đãnói với tôi như thetrong những lan gặp lại sau nhieu năm gián đoạn. Sau khi ba tôi mat một thời gian, tôi venước. Lan này ve, tôi như người that trận. Bao vui sướng của một kẻ xa xứ trở venơi chôn rau cat ron của mınh ̀ không còn ton tại nơi tôi nữa. Tôi lại song trong cảm giác hụt hang. Chang còn mẹ đun cho tôi noi nước thơm có pha boket đegội đau. Chang còn mẹ khi tôi vevan chải tóc cho tôi. Mái tóc dài của tôi là một niem tự hào của mẹ. Từ thủa còn thơ, dù có thenào tôi cũng không bao giờ cat tóc. Dù trẻ con hàng xóm trên đau đay chay rận, dù cho đau chúng nó có xác xơ vı̀đi nang không nón mũ... thı̀tôi van óng ả dưới mái tóc dài thướt tha đen nhánh. Tôi chang hieu mẹ đãdùng cách gı̀mà hınh̀ như tôi chưa bao giờ thay có những loài ký sinh lạ đen ngụ trên đau mınh. ̀ Qua tuoi hoa niên, vào đại học, tôi van giữ đượ c mái tóc dài mượt ay. Bạn bè cùng phòng, cùng lớp thay nhau đi chuot tóc, cat đau tém, đau tıa... ̉ nhưng cứ chieu thứ bảy, khi tôi đạp xe veđen nhà thı̀mẹ đã chuan bị xong đâu đay noi nước boket, có ngâm hương nhu, lá sả, lá tre... Không nói ra nhưng tôi hieu mẹ muon tôi giữ mãi mái tóc dài thân thương ay. Và tôi đãgiữ đượ c bà ạ. Bà nhın ̀ đây này. Bà đãnhận ra ngay roi và rat có an tượng với nó ngay từ lan gặp đau tiên! Ơ nơi trung tâm phon hoa ánh sáng này, cuộc song lúc nào cũng vội vã, người ta cứ dùng cảtrăm các loại dau dưỡng tóc sau khi cứ gội đau bang các chat hóa học như vậy thı̀tóc họ làm sao mà đen, đẹp, và óng ả đượ c. Song giữa lòng Paris đãnhieu năm, nhưng cái mùi hăng hac của boket, cộng với mùi thơm thoang thoảng của lá sả như đãăn sâu vào máu của tôi, khien tôi không sao xa lıà chúng, cứ hệt như người nghiện thuoc lá hay các bà già nghiện trau vậy. Moi lan veViệt Nam hay có người bạn sang Paris, tôi đeu chı̉ nhờ neu có the, họ sẽ mang cho tôi một ki-lô-gam... bo ket. Nhieu người Hà Nội cho là tôi colo, lạc hậu... nhưng tôi chang chap với họ. Bản chât tôi von vậy, khi đãcho việc làm của mınh ̀ là đúng thı̀tôi lao vào làm với tat cả những nhiệt huyet. Tôi tin là đúng thı̀dù thiên hạ có nói thenào tôi cũng chang bận tâm. Tôi tin vào tınh ̀ yêu của tôi đoi với anh thı̀dù gı̀tôi sẽchang thay đoi. Tôi tự hào vı̀tınh ́ cách đó của mınh. ̀ Nó đãqua kiem nghiệm và đượ c xác đinh ̣ bang cả cuộc đời của mẹ. Và bang cả đoạn đời trước đây của tôi nữa. Tôi velan ay, không còn mẹ xoa bóp cho bap chân sau một ngày chạy chân tran trên những luông đat cày đang mùa đeải. Tôi muon đượ c chạy tung tăng đuoi bat những con châu chau cào cào tinh nghich ̣ nhảy nhót ở đó. Nhat là sau ngày tôi đậu đại học. Cả tuan chật vật với những bài giảng khó chet người của thay cô giáo, mà buoi đau tiên, trên giảng đường ve, vứt cặp sách, tôi đãngãvật ra giường và khóc nức nở. Quá khó, quá khó. Tôi sợ mınh ̀ sẽkhông the theo kip̣ . Bài học thı̀ học bang vi-đê-ô, bang đài cát-sét. Tôi làm gı̀ đã biet những thứ ay khi còn ở trường phothông. Chang ai nói cho tôi biet trước. Tôi không chuan bị gı̀ cho chuyện này. Trong khi các bạn trong lớp tôi lao nhao trả lời, còn tôi thı̀ cứ ngoi im. Đay cay đang. Chang lẽ bao công sức kholuyện đevượt qua kỳthi đại học khó khăn nhường ay, ket quả lại là thenày ư. Tôi tuyệt vọng. Căn phòng ký túc xá chật chội chừng 16m2 mà chứa đen mười hai, mười bon côgái. Cứ ra khỏi cửa là chạm mũi vào người khác. Mùi toa lét nong nặc, nước lúc nào cũng lép nhép trên hành lang. Quan áo giăng giăng tứ phıa. ́ Am thap. Đo đạc không can thận là bị mat trộm. Không phải bạn bè lay của nhau, mà là có một đám du côn từ bên ngoài vào, thay cái gı̀ sơ hở là chúng xoáy luôn. Từ cái xô, cái chậu, hay chiec quan bò mới của ai đó... Vậy mà tôi đã ton tại ở nơi đó trong khoảng năm năm trời. Năm năm đèn sách vat vả. Năm năm, cứ chieu thứ bảy mẹ tôi lại ra ngóng tôi ve. Chiec xe đạp một phanh, không garde- chaine, không garde-boue ay của tôi mà H. van cứ trêu đùa khi nhın ̀ thay tôi vat vẻo trên đó velàng “tat cả đeu kêu, trừ chuông” hay “tat cả đeu dừng, trù phanh”, neu ở trên đat nước Pháp này thı̀nó có lẽsẽđượ c vinh danh đay. Nhưng ở thời kỳ đó, có đượ c cái xe như tôi là may man lam roi, làm sao tôi còn đòi hỏi gı̀hơn. Tôi velan ay không có ba tôi đevui đùa như ngày trước. Tôi còn nhớ, hoi tôi còn bé lam, các anh chị tôi cũng vậy. Một hôm ba đã ra câu đo, và hứa ai giải đượ c sẽthưởng một buoi đi chơi Hà Nội. Hà Nội, ôi! hai từ đó đoi với chúng tôi từ những năm tám mươi sao mà xa xôi the, cho dù nhàtôi chı̉ cách đó có hai mươi lăm cây so. Đi Hà Nội, đeđượ c đen nhà ông bà ngoại nam trên phoHai Bà Trưng, gan hoHoàn Kiem có Tháp Rùa nam oai nghiêm thanh bınh ̀ giữa hoư!. Có mà mơ ay chứ. Cả năm, chı̉khi ai trong soanh em tôi học giỏi, đượ c giay khen thı̀ may ra mới có diem phúc đó. Nay chı̉vı̀giải đượ c câu đocủa ba mà đượ c đi HàNội thı... ̀ Đứa nào cũng tranh nhau háo hức giải đo. Câu đoba đưa ra ngày ay là như thenày: Sinh con rồi mới sinh cha. Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông. Khó hieu quá phải không bà. Nhưng thự c ra câu đovôcùng dedàng với những ai hieu nó thôi. Còn tôi ngày đó mới chưa đay mười tuoi đau, các anh chị tôi cũng chı̉ mười bon, mười lăm thı̀làm sao hieu noi ý nghıã sâu xa của nó đượ c. Ai bảo ba tôi làm thay nho làm gı̀kia chứ! Và roi, chang ai giải đượ c câu đođó. Thay vı̀một đứa đượ c đi chơi Hà Nội thı̀ cả nhà đượ c mẹ nau cho một noi chè đoxanh thơm phức, có mùi dau dừa. Cuộc song thay doi quá nhanh. Cả nhận thức cũng vậy giữa các the hệ. Các con tôi giờ đây, chúng còn bé tý, bảy, tám tuoi đã sử dụng các loại máy tıń h thành thạo. Nhın ̀ trên bản đothegiới, chı̉ba mươi giây, chúng đãtım ̀ đượ c các nước hiện hữu trên đó. Chı̉can ta nói tên nước và tên thủ đô của nước đó. Cả những đat nước nhỏ bé mat hút trong vùng sa mạc Phi châu xa xôi, hay đat nước tý xıu ́ nam trong vùng bien Thái Bınh̀ Dương. Còn tôi ngày đó, tôi còn nhớ như in. Vâng, khothe, trı́nhớ, kýức của con người đôi khi cũng mang đen cho ta những ray rà trong cuộc song. Có những đieu ta muôn quên han đi thı̀ chúng lại cứ như ăn sâu vào tiem thức của ta, đi theo ta đen mọi nơi, mọi ngóc ngách cuộc đời. Chuyện làthenày, khi tôi còn bé, chừng bon hay năm tuoi gı̀đó. Hôm đó là ngày dı̀tôi lên xe hoa đi lay chong. Nhà chong dı̀ở phoHàng Bông. Còn nhà ông bà ngoại tôi thı̀ở phoHai Bà Trưng như hoi nãy tôi đãnói. Ong bà ở trên gác. Căn hộ chật hẹp nhưng tam lòng ông bà không chật hẹp bao giờ. Mẹ cho tôi đên đó. Roi công việc cobàn cưới xin của dı̀tôi đãthu hút mẹ. Tôi đương nhiên là thơ than một mınh. ̀ Cứ nghı̃như ở nhà, tôi sẽtım ̀ đượ c một đứa trẻ nào đó đechơi cùng. Tôi lan xuong cau thang. Cái cau thang bộ nhỏ týtẹo, cũkỹ, mòn vẹt, hai người tránh nhau cũng không noi, nên cứ có người đi trên đó là phải đánh tieng trước. Tôi xuong cau thang roi đi ra pho. Lúc ay trời đãvechieu, và chac là giờ tan tam. Tôi nhın ̀ thay vô songười xuôi ngượ c trên đường. Tàu điện chạy kêu leng keng. Xe đạp nhieu như mac cửi. A, bà nói là năm ngoái bà có đi Hà Nội và có rat nhieu mô tô và xe hơi? Vâng, tôi không nói là bà biạ chuyện đâu. Hà Nội trong ba mươi năm đãthay đoi quá nhieu. Giá như bà biet đượ c Hà Nội của ba mươi năm vetrước nhı! ̉ Làm sao tôi có the miêu tả het đượ c cho bà, vı̀ngày đótôi còn bétý, tôi chı̉còn giữlại đượ c một vài hınh ̀ ảnh lờ mờ veHàNội của những năm tháng đó thôi. Nhưng hınh ̀ ảnh này thı̀tôi nhớ lam. Đó là, khi ra khỏi nhà ông bà ngoại, tôi cứ đi mãi, đi mãi. Chợt đen một ngãtư, nơi ay có đèn xanh đèn đỏ đoi màu liên tục. Tôi không biet làm thenào đeđi tiep, đành cứ lieu mınh ̀ bước qua. Vâng, hoi đó tôi mới lên bon hay năm tuoi gı̀đó. Tôi mặc một chiec áo trang điem hoa nhỏ và chiec quan yem màu xanh công nhân, chân đi dép quai hậu. Tóc đượ c mẹ buộc thành hai bım ́ vat vẻo hai bên tai. Khi thay tôi lieu mınh ̀ bước qua đường như thethı̀có một côcông an. Trông cô ay oai lam. Cô mặc đong phục vàng, trên đó có rat nhieu túi. Bên hông lủng lang một khau súng ngan, đau đội mũ gan sao, chân đi giày đen, đánh xi, moi bước đi của côlại vang lên những tieng lộp cộp. Tóc cô chac dài lam, vı̀tôi thay tet thành hai dải sam gọn gàng đậu ở hai bên ngự c. Cô có nụ cười đôn hậu và có not ruoi bên dưới cánh mũi trái. Chiec răng khenh khien côlúc nào cũng như đang cười. Côbetôi lên tay và hỏi tôi đi đâu? Cháu đi tım ̀ bạn đechơi. Bạn cháu tên gı? ̀ Cháu có nhieu bạn lam. Cái Nguyệt, cái Hang, thang Cường, thang Hòa... Cháu học ở trường nào? Lởp cháu học ở đınh ̀ làng côạ. Cái đınh ̀ ay to lam, có ao sen ở đang trước, và ở cong có hai cây đại, đen mùa nở hoa rat thơm, cô có biet không? Đoán chừng tôi là một đứa trẻ nhà quê ra chơi và bị lạc. Côlien hỏi: Bomẹ cháu tên gı? ̀ làm nghegı? ̀ Mẹ cháu tên H., Ba cháu tên D., mẹ cháu đi cay, còn ba cháu sao thuoc đechữa bệnh cho mọi người. Cháu ra đây đi chơi với ai. Cháu với mẹ ra nhà ông bà ngoại đeăn cưới dı̀cháu. Ngày mai, dı̀cháu sẽđi lay chong đay. Tin tưởng vào nhận đinh ̣ của mınh, ̀ cô tiep tục: Nhà ông bà ngoại cháu ở đâu, sonhà bao nhiêu? Tôi hớn hở, vı̀đieu này thı̀tôi biet rõnhư ban ngày, và là niem tự hào của tôi trước lũbạn ở quê, vı̀tụi nó, chang đứa nào có ông bà ngoại ở trong những căn nhà như vậy, lại ở thành phohan hoi, nên tôi đınh̃ đạc trả lời côcông an: - Ong bà ngoại cháu ở sonhà trên gác. Roi chang biet cách nào, cô công an đãtım ̀ đượ c cách trao tôi lại cho mẹ. Đó là kỷ niệm đau đời đau tiên mà tôi còn giữ mãi đượ c. Đôi lúc tôi thay sợ cho các con tôi. Ơ thời buoi này, trẻ con bị lạc như vậy, liệu còn có thetım̀ đượ c đường ve? Hôm đó, tôi cùng các con vequê. Lúa đang thı̀con gái. Đậu bat đau ra hoa. Tôi cho các con ra vieng mộ ba mẹ tôi. Cả cánh đong bao la vào giờ nghı̉trưa im ang. Những ngôi mộ to nhỏ, sang hèn, cũ mới noi đuôi nhau chạy theo hàng thang tap. Ba vòng khăn trang noi lên giữa cánh đong xanh. Mùi hương tram tôi đot lan dài đi trong gió. Những đám mây trang trôi lững lờ trên bau trời. May con chim lạc bay bay nháo nhác gọi bạn. Trên cành cây đại cokınh ́ đau nghıa ̃ trang, tieng lũchim non đói bụng lıu ́ rıu ́ gọi mẹ vang lại nơi mẹ con tôi đang đứng. Giữa không khı́trang nghiêm ay, tôi biet, ba mẹ tôi đang bay lượn đâu đây. Mẹ sẽmım ̉ cười nhın ̀ tôi cùng các cháu. Ba tôi có vẻ như hơi doi. Đứng phıa ́ xa và đang hý hoáy tım ̀ một cây “cỏ” nào đó. Con đãveđây, ba ơi, mẹ ơi. Tôi đãkêu lên như the, roi nhac các con cúi lạy hai ngôi mộ, cỏ mọc rậm rı̀bao quanh. Mộ của mẹ nam sát bên con mương nhỏ. Đau quay vephương Nam, bên cạnh có một cây nhãn, không biet ai trong, giờ đãcao quá đau người. Tỏa bóng xuong che cho mẹ, cho các con tôi lúc đó. Tội nghiệp chúng, chang hieu gì cả. Bé V. của tôi thay mẹ buon, nước mat chảy lãchãtrên mặt trên má, thı̀nó cũng chı̉biet ôm mẹ thật chặt bang đôi tay trẻ thơ của nó. Còn bé H.H. thı̀cứ luôn miệng hỏi mẹ ông bà ngoại đi đâu, và sao lan này nó velại không ra đón nó. Tôi nghe văng vang trong gió có tieng chuông vọng tới từ một ngôi chùa xa xa. Tieng gà xao xác từ những ngôi nhà bıa ̀ làng vọng tới. Tieng chó sủa. Tieng con tàu Bac Nam, thường van chạy qua đau làng tôi... Gió van thoi, mây van bay trên bau trời kia, và ba mẹ tôi, đang ngoi sát cạnh tôi đây... dưới sâu ba tac đat, nhưng sao lại xa cách quá chừng. Vieng mộ ba mẹ xong, tôi sang thap hương cho anh trai tôi. Qua làn khói hương mỏng, di ảnh anh trang nghiêm trong bộ quân phục. Bức ảnh anh chụp khi còn trong quân ngũ. Nụ cười anh van tươi và nhân hậu như ngày nào. Mat nheo nheo như moi lan anh trêu chọc khi thay tôi khóc nhè. Tôi như đang nghe thay tieng anh nói: “Này côbé, khóc nhè chi vậy, lớn roi, ai lại khóc sướt mướt thekia hả?”. Tôi von hay khóc, anh van biet vậy còn gı.̀ Chı̉ can gặp một cảnh ngộ éo le, xem một bộ phim ai oán hay đọc một cuon sách viet venhững cuộc đời bat hạnh làtôi lại khóc. Nhưng những cảnh mà tôi đang song đây, có đáng đekhóc không? Có đáng đeviet thành một thiên truyện không? Những nhân vật song động, bang xương bang thiṭ , thật chang can phải hư cau hay tưởng tượng gı. ̀ Cách đây không lâu lam, ba người đang yên nghı̉dưới lớp đat sâu kia, còn vui vay bên tôi, tôi van còn nghe giọng nói đay yêu thương của họ thı̀giờ đây, tat cả những gı̀tôi nghe thay chı̉là gió, và gió. Tôi lại nhận ra một đieu. Đat không phải chı̉như mẹ nói đâu. Đat không chı̉cho quả ngọt, trái sai, đat không chı̉đem đen những bông lúa, đọt khoai... mà đat còn lay đi cả những người tôi yêu thương. Tôi buộc phải làm quen với cái thet! Song làm người cứ phải tập quen với quá nhieu thứ bà nhı. ̉ Xưa kia, moi lan nói vecái thet, tôi cứ nghı̃đó là chuyện của người khác, thứ ngờ đâu, một ngày nó cũng đen gõcửa nhà tôi! Con mương nhỏ giáp ngãba cuoi làng da, tôi cũng có rat nhieu kỷ niệm với nó. Ngày xưa, tôi và N. toi toi khi học bài xong hay ra đó chơi. N. người bạn chı́thân tuoi hieu thời của tôi và cho đen mãi bây giờ, mặc dù không gặp nhau thường xuyên do thời gian, lo khoảng cách chia xa, nhưng chúng tôi van nhớ venhau với một tınh̀ cảm chân thành nhat. Tınh ̀ bạn của chúng tôi đãđượ c qua trải nghiệm. Nhà N. giàu hơn nhà tôi. Bonó làm công nhân bậc 6/7 ở một nhà máy cơ khı. ́ Mẹ nó làm ketoán trên xã. Nhưng chang có rào cản nào ngăn cách đượ c tınh ̀ bạn suot những lăm tháng trẻ thơ ay cho đen khi ngoi trên ghenhà trường trung học. Trong nhóm còn có một người bạn nữa tên H., nhưng nó lại khác, nó không thevượt qua noi sức ép của bo mẹ nó. Nhưng tuoi trẻ thật de bỏ qua cho nhau. Ba chúng tôi ở cùng xóm học cùng khoi nhưng lại ở ba lớp. Chúng tôi đua nhau học, và hınh̀ như đứa nào cũng đứng đau lớp. Tôi nhớ, N. giỏi Toán Hóa Sinh, nó thıch ́ thi khoi B, nó muon trở thành côgiáo. H. học khá Toán, Hoá, Sinh, nó muon thi trường Y đetrở thành bác sı. ̃ Còn tôi, nói thenào nhı, ̉ tôi học giỏi cả ba môn Toán, Văn và Ngoại ngữ. Tôi muon thi khoi D, đó là khoi con nhà giàu. Tôi biet gia đınh ̀ mınh ̀ không giàu, còn mẹ tôi lại thıch ́ tôi trở thành bác sı, ̃ hay chı́ıt ́ cũng làm cô giáo. Cái nghecó dınh́ dáng đen Ngoại ngữ ay, đoi với mẹ là cả một khung trời xa lạ. “Con học ngành ay thı̀sau này đi mài chữ ra mà ăn à?”. Mẹ đãhỏi tôi như vậy khi tôi quyet đinh ̣ làm hosơ thi đại học ngành Ngoại ngữ. Khi ay tôi không biet mınh ̀ sẽlàm gı̀“đeăn” sau này. Trong tôi chı̉hien hiện những áng văn chương bat hủ của Zola, của Flaubert, của Camus... mà tôi đọc qua các bản dich ̣ bang tieng Việt. Tôi thıch ́ thứ ngôn ngữ đó, chuan xác và thanh cao, tınh ̀ tứ. Chang gı̀mà người ta đãvinh danh nó, tieng Pháp là ngôn ngữ của tınh ̀ yêu, của lãng mạn trữ tınh. ̀ Tôi mơ màng trong các tác pham của Marcel Pagnon, của Annatone France. Tôi thıć h thứ ngôn ngữ khi phát âm, nó trong trẻo ngân nga. Thứ ngôn ngữ đó cứ như hút hon tôi, với những kieu cách chia động từ, ngôi thứ. Biet mınh ̀ không phải con nhà giàu, nhưng mặc kệ, tôi van không nản. Bao nhiêu tien mẹ cho ăn sáng, tôi dành het đemua sách. Ngày đó, mua sách tieng Pháp đat lam. Hoi ay, trong xóm tôi có một gia đınh ̀ bác X. hay đem hàng thêu ra Hà Nội cat, tôi lân la làm quen, vı̀chı̉có họ mới có thegiúp đượ c tôi. Hoi đau thật khó nói, vı̀dù sao cùng là làm phien người ta. Tôi mon men đen nhà bác khi biet ngày mai bác có buoi đi cat hàng. Tôi rụt rè nhờ bác rẽqua cửa hàng sách nam trên phoTràng Tien đetım ̀ cho tôi những cuon sách màtôi đãcan thận ghi rõở một tờ giay nhỏ gap tư màtôi chıà ra. Đượ c cái, bác ay tot bụng, thay tôi ham học, bác chap nhận ngay lời thınh ̉ cau của tôi. Chı̉ có đieu, sách quá đat, hôm đó tôi đã không có đượ c những cuon sách mà mınh ̀ đặt bao niem hy vọng. Nghe bác nói đen giá sách, tôi giật nảy mınh, ̀ một cuon sách mà đáng giá cả năm yen thóc của mẹ! Chac đọc đượ c niem tuyệt vọng lộ rõtrong mat tôi, bác an ủi và nói lan sau sẽ cogang tım ̀ ở những nơi khác có thesẽ rẻ hơn?! Nhưng với tôi, lúc ay là het, hy vọng vừa le lói trên bau trời ước mơ của tôi thı̀ đãphụt tat. Nhưng lạy Đức Phật Thıch ́ ca mô ni lòng lành, vào một buoi chieu xam toi, tôi vừa cùng mẹ đi làm đong vethı̀thang Chien, con bác X. chạy đen tham thı̀vào tai tôi rang bonó bảo tôi đen gặp ngay. Tim tôi dập thıǹ h thich, ̣ chưa dám đoán có chuyện gı, ̀ nhưng lòng mừng khap khởi, bác ay gọi đen, nghıa ̃ là có chuyện vui roi. Vừa thập thò đen cửa, bác gọi ngay tôi vào và đem ra một bọc sách gói can thận trong các lớp giay báo cũ. Bác nói đây là món quà bác dành cho tôi, và bảo tôi giở ra xem. Tôi run run bóc lớp giay báo. Trời ơi, tôi cứ ngỡ như trong mơ, đó là sáu cuon sách mà tôi đãtım ̀ kiem trong tuyệt vọng. Cho dù đó chı̉ là những cuon sách đãdùng roi. Bác nói, hôm ay bác đang lang thang trên pho chuyên bán sách cũ của những bà hàng đong nát, bác chợt nhın ̀ thay trên gáy các cuon sách có ghi dòng chữ tieng Pháp. Bác xan ngay tới hỏi và bà ta đãbán mớ cho bác. Khi tôi muon thanh toán tien, thı̀bác bảo đó là món quà bác dành cho tôi. Rang neu tôi muon trả nợ thı̀hãy cogang thi đậu vào đượ c đại học, và khi ay món nợ của tôi coi như đãđượ c thanh toán cho bác. Bác X. bây giờ đãgià lam, moi khi ve quê, tôi đeu ghéthăm. Bác đãrat vui khi tôi đậu đại học. Sau này, khi có trong tay hàng tỷ đong, mua những món quà đat giá hàng ngàn đô la Mỹ, nhưng tôi không bao giờ cảm thay chúng quý giá như những cuon sách cũcủa tôi hôm đó. Những cuon sách đãchap cánh cho ước mơ của tôi. Cuon Từ đien Pháp-Việt, cuon Ngữpháp Tieng Pháp, cuon Cách chia các động từ bat quy tac... cả cuon On thi Đại học Tieng Pháp. Cả đời chưa đượ c làm con nhà giàu, tôi sẽcogang một lan xem sao. Roi trời không phụ công tôi, tôi đãtrúng tuyen. Bà không thehınh ̀ dung noi đâu, khi tôi cam tờ giay báo nhập học. Tôi đứng đó mà cứ ngỡ có thebêđượ c cảtrái đat này đặt sang một bên. Vâng neu ngày đó, tôi không cogang thı̀bây giờ có lẽtôi sẽchang ngoi đây với bà. Neu tôi nghe lời mẹ đetrở thành bác sı̃hay một côgiáo thı̀cuộc song của tôi sẽhien hòa biet bao. Sẽtrôi đi êm ả như bao cuộc đời khác. Roi tôi sẽlay chong, sẽsinh con đẻ cái trên một mien quênào đó và sẽchang bao giờ có cơ hội gặp lại anh. Con mương nhỏ nam gan ngãba đi vào cuoi làng kia đãchứng kien biet bao câu chuyện tâm sự của tôi vàN. Nhat là hôm tôi trở venhà sau tuan đau tiên khoác áo sinh viên. Chieu thứ bảy đó, khi đạp xe veđen nhà thı̀ ngày bat đau tàn. Hoàng hôn đang buông xuong. Tôi bỏ xe, bỏ dép và chạy chân tran ra cánh đong làng. Tôi như song lại khoảng khac tự do của mınh ̀ sau khi thoát khỏi ký túc xá, thoát khỏi cảnh song đô hội mà mới chı̉ một tuan, tôi van chưa thequen ngay đượ c. Tôi sung sướng đượ c chạy chân tran trên các bờ cỏ, cảm nhận gan bàn chân mınh ̀ áp sát mặt đat. Thứ bùn nhão nhoét ay rat nhieu người sợ thı̀ tôi lại thıch. ́ Vâng, trong đời người đôi khi lại có những sở thıch ́ kỳ quái như the. Tôi mân mênam bùn nhão, bat con cào cào dınh ́ chặt lên đó. Nó boi roi mở to cặp mat von đãloi ra ngó tôi như muon nói sao tôi ác the. Còn tôi thı̀ làm sao hieu đượ c đieu đó vı̀tôi đang hạnh phúc. Tôi đang đứng đây, giữa cánh đong bao la. Gió thoi long lộng bát ngát. Cả một màu xanh ngút ngàn chạy hút đen tận chân dãy núi Trường Sơn xa xa, nơi có đường chân trời lờ mờ in trong bóng hoàng hôn chạng vạng. Tôi vui vı̀ biet lát nữa, the nào tôi cũng gặp lại N. Nó không may man như tôi, nó bị trượt Đại học Sư phạm và bonó đãxin cho nó đi học trong một trường Trung cap Cơ khı́ gan nhà. Thật tội nghiệp cho nó! Nó đãmơ ước trở thành côgiáo biet bao nhiêu. Đãbao lan tôi thay nó, mat sáng long lanh đượ c thay mınh̀ trên bục giảng. Nó có khieu trong lınh ̃ vự c này. Tôi đã nói là tôi dot môn Hóa, còn nó lại rat giỏi. Thınh ̉ thoảng nó hay phải thay thày giảng lại cho tôi. Nhưng cái đau chứa toàn Zola, Flaubert... của tôi đôi khi không chiu ̣ nhường một chút chocho các phương trınh ̀ hóa học. Nhưng nó kiên trı̀giảng giải thı̀tôi lại hieu đượ c. Còn tôi lại giúp nó những lan chia động từ tieng Pháp. Nó dot thekhông biet! Tôi bảo nó rang tieng Pháp có ba nhóm động từ khác nhau. Hai nhóm có quy tac và một nhóm thứ ba là bat quy tac. Nhưng nó lại cho rang tat cả ba nhóm đeu là bat quy tac vı̀nó thay nhóm nào cũng het sức phức tạp, lại còn vặn vẹo tại sao phải như the. Neu là bây giờ thı̀tôi đãcó đủ trınh ̀ độ giải thıch ́ cho nó, nhưng hoi ay, tôi chı̉giỏi hơn nó khoảng... hai chữ, thı̀làm sao tôi giải thıch ́ cho cái đau toàn những phương trınh ̀ của nó hieu. Nó đãmuon trở thành côgiáo dạy toán hay hóa đeu đượ c, vậy mà... Những lũy tre xanh làng tôi đang chım da ̀ n trong các làn khói lam boc lên từ các bep lửa hong. Từng đàn én chao liệng đùa giỡn nhau trên đau làn sóng lúa dập dờn. Lúa đang thı̀con gái. Từng goc lúa to, khỏe mạnh báo hiệu sẽcho những rảnh đòng đòng mập mạp. Một con còtrang đơn lẻtừ một bờ ruộng bay vút lên, lang vào không trung một tieng kêu lạc lõng gọi bay. Lòng tôi lâng lâng, nhảy chân sáo venhà. Mẹ đãnau xong cơm. Mẹ biet tôi thıch ́ ăn cá kho tương gừng có pha thêm ıt ́ thit ̣ ba chı, ̉ và canh rau mướp nau cua. Cơm gạo mẹ nau chın ́ toi, vừa mở noi đãboc hơi thơm nức. Một bữa cơm thật đam am. Đãbao năm qua roi mà tôi van nhớ như in bữa cơm đó: bữa cơm đau tiên tôi trở vesau một tuan song ở ký túc xá trường đại học. Anh trăng đau tháng chênh chech đau ngọn tre. Bà nội, ba mẹ và các chị đen ngoi bên mâm cơm. Toi đó, tôi có cảm giác mınh ̀ ăn bang mat, bang mũi nhieu hơn. Trước đây, mẹ cũng đãnau nhieu những bữa cơm như the, nhưng tôi đã chang nhận ra đượ c đieu gı̀ khác thường. Còn hôm nay, tôi thay nó vôcùng đặc biệt. Tôi yêu biet bao cái không khı́êm đem ay! Tôi chı̉vừa bưng bát thı̀đãthay N. thập thò ngoài ngõ. Thı̀ ra, nó cũng nóng ruột muon gặp tôi. Tôi và vội bát cơm chan đay nước và loáng một cái đãhet veo, mà tôi lại chang thay đói nữa, mặc dù trước đó may phút, tôi đãgào tướng với mẹ làtôi đói muon chet. Hai đứa tôi cam tay nhau chạy vút đi, bien mat sau hàng râm bụt. Vâng, tôi hieu ánh mat bà muon nói đieu gı̀roi. Neu là bây giờ, trên đat nước Pháp này hay bat cứ nơi đâu thı̀có lẽmọi người lại cho chúng tôi là les..., nhưng ngày đó, chúng tôi trong trang, ngây thơ lam: “Thenào!”. N. lên tieng trước, “học ngoài đó có thıch ́ không? - Thıch ́ khı̉gı! ̀ Nhớ nhà thay mo. Học lại khó nữa. - Nhớ nhà thı̀rõroi, chứ còn học thı̀làm sao mà khó. Ay học giỏi the...". Thelà tôi đượ c dip ̣ xả ra het cho nó nghe. Như the, neu xả het đượ c những thứ ứ đọng trong đau tôi ra thı̀tuan sau tôi sẽtiep thu đượ c bài vở nhanh hơn. Còn N. thı̀cứ tròn to cặp mat nghe tôi ke. Ư, thı̀nó làm sao hınh ̀ dung noi tôi phải học bang cát-sét, bang vi-đê-ô. Thay giáo đứng từ xa đeđieu khien màn hınh... ̀ Vâng, bà ngạc nhiên quá, tôi muon lưu ý bà đieu này. Dạo đó, cả làng tôi chı̉ có độc một cái ti vi đen trang, chạy bang ac-quy. Chủ nhà rat tử te, họ thường đặt ti vi ra ngoài hiên, và bà con chòm xóm đen xem ngoi đông đủ dưới sân. Dạo đó, đài truyen hınh ̀ phát bộ phim dài tập của Brésil Nô tỳ Izauda. Đó là một câu chuyện tınh ̀ vôcùng lãng mạn, nhưng phức tạp, đượ c chieu vào các buoi toi thứ ba, thứ bảy và chủ nhật. Chúng tôi hau như không trật buoi nào cả. Vậy mà, toi đó, chongoi quen thuộc của chúng tôi đãbỏ trong. Buoi toi đau thu, trời se lạnh, ánh trăng bàng bạc bao trùm lên tat cả vạn vật. Không gian yên tınh, ̃ người ta chı̉còn nghe thay tieng xào xạc của những cành lá tre xô nhau moi khi có cơn gió thoảng tới. Hiện lên sừng sững giữa bau trời là hai cây đại to nam ở cong nghıa ̃ trang. Người làng nói hai cây đó thiêng lam, đêm vethınh̉ thoảng có ma mẹ ngoi võng hát ru con, tieng à ơi vang tới tận những ngôi nhà nam sát rıa ̀ làng. Toi đó, chúng tôi đãchang nghe thay tieng ma ru con, chı̉ có tieng derı̉ rả than vãn và tieng chúng tôi thủ thı̉tâm sự với nhau rat nhieu venhững ước mơ, dự đinh ̣ sau này. Tôi muon ra trường làm thông dich ̣ viên, còn N. muon trở thành cô công nhân thợ hàn giỏi như bonó. “ - A này, tớ học cùng khóa với Hoa hậu báo Tien phong đay. Tớ khoa Pháp, chị ay khoa Tieng Anh. - O, nó lại tròn xoe mat kinh ngạc, theà, chị ay có xinh không? - Nói chán bỏ xừ, neu hoa hậu mà không xinh thı̀đecho tớ và ay xinh à! - Dưới con mat tớ, ay là xinh nhat đay. Hay sang năm, ay viet đơn xin thi hoa hậu đi. Tớ chac chan cậu sẽ đượ c giải". Lại đen lượt tôi tròn mat nhın ̀ nó. Nhưng qua ánh mat và khuôn mặt, tôi nhận ra là nó không heđùa. Cho đen tận bây giờ, cho dù bao năm đã qua đi. Vật đoi sao dời. Cảnh cũ người xưa đã thay đoi. Nhưng moi khi có dip ̣ ghé quê, tôi lại tım ̀ đen con mương ay. N. của tôi rot cuộc đãtoại nguyện với nghecủa nó. Những gı̀ chúng tôi nói với nhau đêm ay đãgan như đượ c thự c hiện hoàn toàn. Chı̉ có đieu, năm sau đó tôi đãkhông dám viet đơn xin dự thi Hoa hậu. “Gı̀cơ? Chuyện tôi và N.V . đãbat đau như thenào ay à?”, bà đãhỏi thı̀tôi xin nói. Thự c ra chuyện đãbat đau từ lâu lam roi. Vào một buoi chieu chủ nhật đau đông năm ay, tôi lên trường bang cái xe đạp “cà kho” của mınh. ̀ Đi đượ c nửa đường thı̀ bong dưng nó bị kẹt xıch. ́ Hai bàn tay lam lem. Trời rét, nhưng trán tôi van lam tam mohôi. Nửa giờ trôi qua mà tôi van không sao lôi đượ c cái xıch ́ chet tiệt ay ra. Trời đãxập xoạng toi, tôi ngán ngam ngang lên và nhın ̀ thay hai chiec xe máy sà tới. Tôi tuyệt vọng đưa tay lên vay nhưng chang hy vọng họ đolại. Vậy mà họ lại đolại thật bà ạ. Và chiec xe của tôi cứ như phải vıa ́ họ, người đàn ông vừa đụng vào thı̀ chiec xıch ́ đãra khỏi nơi nó kẹt từ nãy. Đương nhiên làtôi roi rıt ́ cám ơn họ, roi nhın ̀ vào hai bàn tay đay dau mỡ của mınh, ̀ giữa đường thenày thı̀ biet làm sao. Như đoán đượ c ý tôi, người ay rút từ trong chiec túi treo sau xe ra một chiec khăn rửa mặt trang tinh van còn hơi am, và đưa cho tôi. Tôi boi roi không nhận vı̀ngại. Anh conài tôi cam, roi bảo tôi hãy mau lên xe vetrường kẻo trời sap toi. Tôi lại luong cuong cám ơn mà cũng chang thèm hỏi họ tên gı̀ và ở đâu. Chı̉ đen khi họ đi roi, tôi mới chợt nhận ra mınh ̀ van cam trên tay chiec khăn, mà bây giờ đãđen sı̀vı̀dau mỡ. Đen trường, tôi dùng xà phòng giặt sạch chiec khăn ay, và phát hiện trên góc trái có thêu hai chữ N.V nho nhỏ. Tôi cat chiec khăn đó xuong tận đáy va li. Cũng chang biet đelàm gı, ̀ nhưng chı̉có một đieu tôi biet rat rõlà tôi không muon vứt nó đi. Tháng tư năm trước, tôi cho các con tôi đi nghı̉ở mien Nam nước Pháp. Ngôi nhà nghı̉của chúng tôi nam bên bờ bien Đia ̣ Trung Hải. Ngôi nhà nhỏ bé, thơ mộng nam lọt thỏm trong một vườn cây xanh um. Cây coi trong vườn đượ c cha chong tôi chăm sóc kỹlưỡng, mùa nào hoa quả ay. Những cây oải hương thơm nong nàn. Những quả dương mai to mọng. Những trái táo lúc lıu. ̉ Cam, chanh đen mùa thı̀ăn không het... Những cây cothụ cuoi vườn to đen hai người ôm không xue. Moi khi có gió tramontane tràn vetôi lại thap thỏm. Tôi sợ tieng gió rıt ngoa ́ ̀i vườn trong đêm như những tieng ma hú. Những lúc như vậy, tôi thıch ́ đượ c đi dạo một mınh, ̀ ơ, vùng quê ay lạ lam bà ạ. Bên dưới là những cơn gió mạnh, thoi đorạp các cành lau sậy mọc bên bờ bien, nhưng trên cao kia van là một bau trời xanh tham, chi chıt ́ những vı̀ sao lung linh huyen ảo. Trời tháng tư cuoi xuân van còn lành lạnh. Tôi khoác áo và đi dạo dọc trên bờ bien. Đêm cuoi tháng, vang trăng khuyet mỏng mảnh treo hờ hững, tỏa ra thứ ánh sáng nhờ nhờ. Ngày xưa mẹ nói đó là ánh trăng suông. Tôi đãtra biet bao từ đien đe tım ̀ ra ý nghıa ̃ đıch ́ thự c của từ này. Nhưng vôvọng. Mẹ bảo những đêm như the, những hon ma oan uong hay ra khỏi nơi trú ngụ đelan quat, đe lang thang. Tôi nghe lan trong sóng bien như cótieng tham thı̀của ai đó. Biet bao con tàu đãđam chım̀ trong đại dương mênh mông? Biet bao con người đãkhông bao giờ trở vesau những lan đi bien? Những hạt cát tôi đang dam lên đây đượ c bien đưa dạt đen từ phương nào? Liệu chúng đãtừng chứng kien sự giao thời mong manh giữa cái chet và cái song? Chúng đãnhận đượ c những lời nhan gửi nào của những ai trước lúc đi xa? Cúi xuong, tôi nhặt một hòn sỏi tròn, trang tinh lộ rõtrong cát. Vung cao tay, tôi ném nó trở lại với bien. Tôi cũng muon nó đem theo bức thông điệp của mınh ̀ gửi trùng dương xa xôi. Gửi đen những người tôi yêu thương. Tôi gửi mẹ những thieu thon trong tâm hon. Tôi gửi ba những thành công. Tôi gửi anh trai tôi những bản nhạc dàn bè mà anh đãrat thıch ́ bởi anh van chơi ghi ta ngày anh còn song. Tôi gửi cho N.V . của tôi noi nhớ, noi nhớ trien miên khac khoải lang đọng. Noi nhớ cứ ăn sâu tận ngóc ngách tâm hon tôi, tới từng tebào, chân tóc của tôi. Tôi nhớ lan ay tôi vequê. Anh đưa tôi đi ra ngoài vùng ngoại ô. Hai chúng tôi cho xe chạy dọc theo sườn đê. Đó là vào những ngày giáp Tet. Trên ben sông, người ta chuyen từ bên kia sang nhieu bát đıa ̃ am chén và các đo sứ. Các loại đo gom. Những người đàn bà can man sap xep thành nhieu chong khác nhau. Tôi nghe loáng thoáng những cuộc hội thoại của họ: “Này, nhà Song Tram ay thế mà trúng quả đậm, đứa con gái mới lớn, nghe nói dược một ông Việt kiều bên Đức về xin cưới rồi đưa sang bên ấy luôn đấy”, “ừ, nhưng thấy nói ông ta nhiều tuổi lắm, gần bằng tuổi bố nó cơ mà, hôm sang nói chuyện, có người không biết nhìn lại tưởng hai ông thông gia ngồi với nhau”. "Ôi dào, bà cứ lắm chuyện, bên Tây giàu có lắm tiền, nhiều tuổi nhưng còn trẻ trung hơn chán vạn mấy ông cứ ngồi nhà đúc xoong, đúc thùng”. "thế mẻ nhà bà hôm nay kiếm được bao nhiều tiền lời thế?". "Nhặt nhạnh cẩn thận thì chắc cũng được hơn ba chục ngàn bà ạ!”. “Thằng cháu nhà tôi trên trường lại điện về xin tiền đóng học, tôi cứ sốt hết cả ruột, cơn lợn được hơn năm chục ký, đành phải gọi bán phắt đi vậy. Não ruột, không hiểu thiên hạ họ kiếm đâu mà nói đến tiền triệu cứ nhẹ như lông hồng”.... Nghe những câu trao qua đoi lại như vậy, tôi ngán ngam kéo anh bước đi. Những luong khoai xanh rờn. Xa xa, cả một rừng hoa cải vàng rự c. Có một bài hát mà tôi rat thıch, ́ trong đó có câu “Có một mùa hoa cải, nắng vàng trong mê mải..." cứ văng vang trong đau tôi. Roi một bộ phim cótự a đeLời nguyền của dòng sông cũng bat chợt hiện ve. Nó khien tôi nac lên. Thegian ơi sao toàn những chuyện buon the! Rot cuộc, con người tự mınh ̀ nghı̃ra những lethói đelại trói buộc, bat mınh ̀ tuân thủ những lethói ay, roi bỏ qua những gı̀ họ yêu men. Có những khoảnh khac kéo dài suot cả cuộc đời. N.V đãôm tôi trong cánh tay vững chãi của anh. Cả ngày hôm đó, chúng tôi đãđi lang thang trên đê, dưới bãi. Trời hôm đó bong am áp lạ thường. Đám trẻ chăn trâu ngạc nhiên nhın ̀ hai chúng tôi. Hai người thành pho, bong đâu đi lang thang trong đat thekia. Tôi giở túi lay cho chúng tat cả những gı̀tôi đem theo. Những chiec bánh mı̀ kẹp thiṭ . Những quả táo to mọng. Những chiec đùi gà rán còn nóng hoi thơm phức. Bù lại, chúng dưa cho chúng tôi những củ khoai, những bap ngônướng mà chúng vùi trong đong tro còn nóng. Ngoi bệt trên sườn đê, ăn những bap ngônon nướng ngọt liṃ thơm phức, cỏ mọc xanh mướt. Tôi lại nghe thay tieng những đứa trẻ chăn trâu, chừng mười một, mười hai tuoi, mặt mũi đen nhẻm vı̀tro than, hay cũng vı̀khuôn mặt chúng nó bị rám nang von the. Tieng một đứa: “Mày biết không, tối qua tao thấy bố mẹ tao đương nhiên lại giở chiếu ra đắp rồi cứ như đánh nhau ở trong". Tieng đứa khác: “Mày ngố bỏ mẹ, thế mày không biết bố mẹ mày làm gì à?". Im lặng, lại van tieng đứa ay vang lên: “Nhà mày chật, có mỗi cái giường cả nhà mày ngủ chung trên đó, khi bố mẹ mày ’ấy’ nhau thì phải che chiếu vào chứ sao nữa”. Tieng thang nói lúc đau: “Ư, thảo nào, tao thấy bố mẹ tao có vẻ như đánh nhau mà lại cứ cười rúc rích".... Xa xa dưới lòng sông, nước chảy lững lờ. Có con thuyen nhỏ đánh cá chòng chành lướt đi. Tôi chı̉cho anh chongày xưa em trai tôi đãchet đuoi, những chomà ngày xưa tôi van xan quan lội sông vào mùa nước cạn. Búi tre mà em tôi đãneo vào đó. Cuộc đời thật sac sac không không, mong manh quá đoi. Trong đêm tháng tư ay, tôi cứ đi, cứ đi mãi. Thap thoáng bóng những con hải âu không ngủ bay chập chờn đùa giỡn những con sóng. Tôi cứ đi theo chúng đen tận những ghenh đá. Những con sóng to bạc đau chom lên bọt ban tung tóe. Những tieng am ào vang vọng. Roi bong choc tôi lạc vào một thegiới chưa từng đượ c biet đen. Một cung điện xa hoa lộng lay. Tat cả đeu sáng choang lap lánh. Những quả cây cũng như bang kim cương, moi khi có cơn gió thoảng qua, tat cả lại rung rinh, va vào nhau phát ra những âm thanh diệu kỳ. Bong mẹ hiện ra trên một hành lang nhỏ. Bên cạnh là những người bạn mặc đođẹp như các tiên nữ. Mẹ giới thiệu tôi với mọi người, tôi sung sướng chạy lại ôm cham lay mẹ như hoi còn bé mà quên mat rang mınh ̀ đãlớn. Mẹ lại ôm tôi vào lòng, tôi nức nở kecho mẹ nghe những noi niem an chứa trong tâm hon mınh. ̀ Mẹ không nói gı, ̀ chı̉lại ôm ghı̀tôi chặt hơn nữa. Những giọt nước mat của tôi tham đam vạt áo mẹ, mẹ hát nhè nhẹ ru tôi ngủ như ngày xưa. Roi tôi chım ̀ vào giac ngủ lúc nào không hay, tay van nıu ́ chặt gau áo của mẹ. Tôi chı̉bừng tınh ̉ khi những tia nang đau tiên chieu thang vào mặt và phát hiện mınh ̀ đãngủ phục trên một phien đá, đượ c thiên nhiên đẽo bang phang như một chiec phô-tơi. Cách đó ba thước, một vòng hải âu đậu kın ́ đặc. Chúng im lặng, đau ngang cao như những người lınh ́ gác canh giac ngủ đêm cho tôi. Tôi nhom dậy, chúng vocánh lao lên, bay lượn vài vòng trên đau tôi roi sải những đôi cánh rộng bay vút ra đại dương. Một lan, khi venước anh đưa tôi vethăm mẹ một người bạn đong học của anh, trên một vùng quêmien trung du cách HàNội khá xa. Chúng tôi ra đi từ rat sớm. Xe chạy vùn vụt qua thị xãSơn Tây, đen Hòa Bınh, ̀ phải đợi chừng gan tieng đong homới có phà qua sông. Sau đó anh rẽtrái, đi vòng vèo qua mây quả đoi mọc toàn cỏ lác um tùm và các loài cây dại, đây đó có các vạt mıa ́ tım ́ can coi. Đi chừng năm cây sonữa thı̀đen một cái chợ cóc. Anh dừng xe bảo tôi đi mua đođenau ăn luon the. Anh còn dặn em cứ mua dôi ra cũng đượ c và nhớ mua thêm thẻ hương nữa! Tôi chang hieu gı̀ nhưng cũng ngoan ngoãn làm theo lời anh. Tôi đãmua những gı̀ư? Thự c ra, từ may hôm trước, nghe anh ke chuyện thı̀tôi đãhieu chút ıt ́ vethân thecủa người mẹ già ay. Tôi mua một con gà, hai con cá chép và hai cân thit ̣ thăn, may cân lạc, vừng và muoi... và đay đủ các loại rau gia vi. ̣ Nói là chợ, nhưng thự c ra đó chı̉ gom toàn căn leu tuenh toàng, những người họp chợ đa songoi ngoài trời. Tôi còn thay họ bán ngon ngang cả các recây, cả ran còn song trong những chiec rọ, những con chim lạ rıu ́ rıt ́ trong những chiec long mây kieu cách... Quang cảnh chợ khien tôi vui vui và nhớ mẹ đen quay quat. Nó không đượ c đàng hoàng như những phiên chợ ở quê tôi, nhưng cũng mang một cái vẻ gı̀đó na ná như the. Tôi nhớ những lan đèo mẹ đi chợ bang xe đạp. Tôi nhớ những lan đượ c mẹ cho đi ăn quàở hàng bánh đúc. Những lát bánh đúc mỏng tang, ròn ròn, càng nhai càng đậm đà, thi thoảng neu may man có cả viên lạc bùi bùi. Hay những thanh kẹo lạc thơm mùi gừng... Còn ỏ đây, những bà bán hàng hay cả những người đi chợ đeu rat ngạc nhiên nhın ̀ chúng tôi. Nhın ̀ vẻ lam lũ của họ, tôi chı̉ mong giá mà có themua het tat tật cho những con người mang ánh mat buon kia. Đúng thật bà ạ, dù họ có cười đay, có vui đay khi tôi mua hàng mà không hemặc cả, nhưng trong ánh mat van thoat an thoat hiện những đieu gı̀đó như u toi, như u hoài, hay thậm chı́như tuyệt vọng... Mua bán xong, tôi chat het cả lên xe, và anh nomáy cho xe chạy đi. Bat ngờ, anh dừng lại trước một ngôi nhà tranh toi tàn, nói là nhà cho oai thôi, nhưng thự c ra nó chı̉như một chiec leu thı̀đúng hơn. Bon betrát vách đat thủng lo cho. Mái lợp lá nhieu cho trũng xuong troi lên. Gió thoi lật phật. Trước cong có vài cây chuoi còm đứng heo hat. Anh tat máy và dat xe vào sân. Thay có người đen, một bà già chừng bảy tám mươi tuoi, lưng còng rạp từ trong bước ra. Tôi nghe thay tieng anh chào bà là mẹ. Còn bà cụ, sau phút bỡ ngỡ, kêu tướng lên: “Oi, V. đây hả con, con van nhớ tới mẹ ư. Đemẹ xem nào, đúng roi, hôm nay là ngày 24 tháng Mười, đúng là ngày mẹ đẻ thang Hướng đay. Oi, quý hóa quá, quý hóa quá!”. Đen lúc này, bà mới đeY đen tôi, nên có phan ngượng nghiu: ̣ “Các con vào nhà đi”. Nói roi bà hap tap chạy đi lay siêu đun nước. N.V . ngăn lại: “Thôi, mẹ đeđay cho con...”. Anh quay sang bảo tôi tháo đo, roi chạy lại đỡ cái siêu đen sı̀trên tay bà cụ. Anh múc nước và đặt nó lên bep. Rơm am, boc khói bay mù mit ̣ khap sân. Tôi lóng ngóng gỡđovà đe gọn vào một góc hiên nhà, đưa mat hỏi N.V . phải làm gı̀với những thứ đó. Anh nói phải làm thit ̣ gà, nau canh cá, số thit ̣ thı̀rang kỹđeăn dan, còn lạc và vừng thı̀cứ đenguyên đay. Oi, bà hieu không, van là một N.V . trọn tınh ̀ trọn nghıa. ̃ Giờ thı̀tôi hieu hơn vecâu anh nói cứ mua dôi ra là đelàm gı. ̀ Tôi hı́húi giúp anh làm bep. Đen phan thit ̣ gà thı̀tôi cứ ngoi ngó anh, lúc đó đang rán cá. Tôi sợ cat tiet gà lam, tôi không thelàm đượ c. Bà biet không, cách đây lâu lam roi. Đợt ay là ram tháng bảy, tôi từ trên trường venhà. Ngoài đong van bộn beviệc, nhưng mẹ bảo ưu tiên tôi đượ c ở nhà làm cơm. Mẹ chı̉con gà nhot trong long và nhac tôi làm thiṭ , rau quả mẹ đãmua đesan roi. Tôi loay hoay, chang biet làm the nào, tôi sợ máu bà ạ, chac cũng vı̀lý do này nên tôi không thenghe lời mẹ đetrở thành bác sı̃theo ý của mẹ đượ c. Lan ay, tôi cứ ngoi nham mat và bit ̣ chặt mỏ và đôi lomũi của con gà lại, sau nửa tieng đong ho, con gà cũng chet. Bây giờ nghı̃lại, tôi thay hãi hùng và ghêchınh ́ đôi tay của mıǹ h. Việc làm của tôi cũng chang khác cảnh Polpôt tra tan, giet người bang cách chùm túi ni lông lên đau và buộc chặt lại cho đen lúc người tử tù chet ngạt mới thôi. Bà cụ già chac đãquen với cảnh anh đen nhà nau nướng nên đemặc cho chúng tôi làm bep. Còn cụ cứ chạy loăng quăng thoat an thoat hiện sang nhà hàng xóm roi lại chạy vequét quét dọn chiec bàn thờ có mạng nhện giăng đay. Trên đó, tôi thay có hai bức ảnh, gan trạc tuoi nhau và... giong nhau như đúc. N.V . cứ xào nau mà chang thèm đeý đen tôi. Thay vậy, bà cụ sán lại, hỏi tôi có muon bà giúp một tay không. Đương nhiên roi, tôi roi rıt ́ đáp. Bà lay một con dao nhỏ, lật ngượ c cái bát, liec năm ba cái trên trôn bát, roi tım ̀ chobang phang nhat trên nen sân đeđặt cái bát ay. Còn tôi thı̀nham tit ̣ mat, tay giữ chặt chân và cánh gà, thınh ̉ thoảng lại hỏi cụ đãxong chưa. Khi tôi mở mat thı̀con gà đãchet... Trong lúc làm bep, anh kecho tôi nghe thêm chuyện vengười bạn anh. Đó là Hướng, học cùng trường Đại học với anh hoi trước, nhưng nó học khoa Lý. Bomẹ Hướng thự c ra quêở Hải Hậu, Hà Nam, chang biet vı̀ lý do gı, ̀ hai người đưa nhau lên lập nghiệp ở đây. Ngày trước, anh cũng hay venhà cậu moi lan có dip ̣ và cùng nhau đi chợ mua đoxào nau ăn uong như thenày. Có những lan, hai người không bat đượ c xe, phải cuoc bộ hàng nhieu tieng đong ho, veđen nhà thı̀đã nửa đêm. Chı̉ có đieu mẹ Hướng ngày xưa còn trẻ và đẹp lam. Người phụ nữ góa chong khi mới hai mươi bảy tuoi và ở vậy nuôi con. Hướng giỏi môn Vật lý. Đãtừng đoạt giải ba quoc temôn Lý trong những năm 1970. Cha anh đãhy sinh trong thời kháng Pháp, nên anh đượ c chọn đi học ỏ Nga. Hoàn thành luận án Tien sı̃tại Mát-Xơ-cơ-Va năm 1978, ve nước làm việc đượ c một thời gian, anh lại đượ c Viện Vật lý Nga mời sang hợp tác thự c hiện một công trınh ̀ tam cỡ quoc teveHạt nhân. Trong một lan đi tàu điện ngam từ nhà đen Viện làm việc, thay có đám au đả, anh đãlao vào can, và đãbị một tên đau trọc, kỳthị dân tộc đâm trọng thương. Dù các bác sı̃Nga đãrat tận tınh ̀ cứu chữa, và đıch ́ thân ông Viện trưởng Viện Vật lý tới túc trự c bên giường bệnh của anh, nhưng roi anh ay cũng không qua khỏi. Hoi ay, anh đang đi công tác trong Đà Nang, đượ c tin, anh tức toc veHà Nội, ra sân bay Nội Bài đón nó. Giờ nó đang ở kia kıa. ̀ Anh hat đau vephıa ́ bàn thờ, nhın ̀ lên, tôi thay một cái hũsứ màu vàng đặt cạnh bức ảnh. Tôi hỏi sao anh không bảo bà cụ đem lên chùa hay đem chôn đi. Thı̀anh trả lời, bà cụ có moi mınh ̀ nó, nên cứ muon giữ trong nhà đecó con có mẹ. Tôi hỏi anh nhưng trong đau đãđoán ra câu trả lời: “Sao anh ay làm những công việc quan trọng vậy, mà bà cụ già lại song đạm bạc thenày à?”. “Bà cụ quen roi, chang muon thay đoi gı̀nữa. Bảo vequêở Hải Hậu thı̀ cụ bảo song ở đây đã quen, có hàng xóm láng gieng... Vả lại, em biet đay, chınh ́ sách Nhà nước bây giờ...”. Anh bỏ lửng câu nói, roi giục tôi sap cơm vào mâm, gọi cụ già ra thap hương. Cụ nói: “Thôi con cứ làm như mọi lan, mẹ lan than, nói sai, nó lại cười cho đay!”. Roi bà cười móm mém, đetrơ vài chiec răng đen hạt na còn sót lại. Bữa cơm hôm đó ăn xong thı̀trời đãđovechieu. Đêm trên vùng trung du thường đen sớm hơn. Đêm đó, chúng tôi đã nghı̉ lại trong ngôi nhà tranh của bà cụ già. Trời bong đo mưa phùn giăng giăng, cả mien trung du đượ c phủ một màn nước trang xóa. Những kỷ niệm thời đại học với Hướng lại ào ạt đove. Anh kelan ay, hai thang bọn anh đi hái trộm sen trong đam gan ký túc xá. Bị ông già bảo vệ phát hiện đượ c, hai thang tiec hoa, lien ôm cả roi bỏ chạy vephòng. Ong già đuoi theo. Tài thật, cả hai đứa cũng như lũ bạn trong phòng không sao hieu noi là ông già lại tım ̀ đúng đen phòng anh. Nhưng ông già ay tot bụng, chı̉ nhac nhở bọn anh không nên lieu lınh, ̃ vı̀đam rat sâu, đãxảy ra tai nạn chet đuoi do ăn trộm sen. Khi các anh hỏi làm sao mà ông lại tım ̀ đượ c. Thı̀ông cười khoái chı: ́ Đó là do cái mũi của ta đay, thecác cháu không ngửi thay mùi gı̀à... Lan khác, cả Kýtúc xá đượ c một phen hú vıa. ́ Von thıch ́ nghiên cứu veHạt nhân, Hướng cay cục tım ̀ tòi, lan đó, cả khoa nó đượ c đen đơn vịHóa học quân đội nam trên mạn Cau Giay, nó dẻo mỏ xin đượ c chút vật liệu, thelà vephòng pha che, che bien. Bong dưng, cả luong khói trang phụt lên, cả phòng chım ̀ trong làn khói ay, và nó không ngừng lan tỏa ra. Bảo vệ trường rú còi báo động, tat cả sinh viên nội trú trên bon tang nhà ram rập chạy xuong. Hú vıa... ́ Lan ay nó phải viet kiem điem và bị đınh ̀ chı̉ học hai tuan lien... Đêm mien sơn cước lành lạnh và gió thoi băng qua nhà hun hút. Bà lão lay cái chảo gang to, đãthủng lochoroi ném mạt cưa, củi và gời lên một “bep lửa di động” giữa căn nhà. Hơi lửa boc lên, làm tan giá lạnh của vùng rừng núi. Hôm sau, trời lại nang chan hòa, chúng tôi chào bà cụ ra ve. Cụ ngậm ngùi nam chặt tay tôi và N.V . và cứ cảm ơn mãi, mat cứ nhòa đi, những giọt nước mat còm cõi lăn dài trên vòm má nhăn nheo, veđen Sơn Tây, khi ay còn sớm, chừng 11 giờ sáng, anh rủ tôi vào Ao Vua chơi. Tôi đong ý lien. Xe lại chạy len lỏi trên những con đường xum xuêbóng cây rừng. Những dọn sương còn chưa tan het, van lan quat đây đó. Ngày ay, tat cả còn hoang sơ, chứ chưa hiện đại như bây giờ. Cả khu du licḥ vang tanh, không bóng người. Gửi xe xong, chúng tôi dat nhau qua thác nước. Nước từ trên cao dội xuong, đập vào đá phıa ́ dưới ban bọt tung trang xóa. Lên cao hơn, những loi mòn nhỏ tı́ bám theo suoi. Tôi đã muon lên tận đınh ̀ cao kia, nơi bat đau của dòng nước ay, nhưng anh lac đau: “Không đượ c đâu em, nhın ̀ thı̀gan the, nhưng đi chac sẽphải mat cả ngày đường đay! “Cả không gian thơ mộng im ang, chı̉ có nang và nang...”. Tôi nhớ một lan khác, trước khi tôi venước, anh đãhứa đưa tôi đi vemột vùng đat, vùng đat ay có rat nhieu những cây hoa vàng. Vâng, van là cái màu vàng ay. Khi ay là cuoi hè đau thu. Chúng tôi hẹn gặp nhau tại Hà Nội, sau đó sẽ đi xe đò vào một thành pho mien Trung. Nhưng do trục trặc máy bay, tôi đãchı̉ veđượ c vào hôm sau, tôi nhan anh cứ đi trước, tôi sẽđáp tàu đen đó vào sáng tiep theo. Một buoi sáng sớm tinh mơ, tàu của tôi cặp ben. Anh đãở đó chờ tôi từ bao giờ tôi không rõ. Nhưng nét mặt tươi tan đay hạnh phúc khi nhın ̀ thay tôi. Bao nhiêu noi nhớ trào dâng. Nhưng có lẽdo tuoi tác cũng như tınh ́ nhút nhát, không cho phép anh bộc lộ tınh ̀ cảm dạt dào nơi đông người. Anh chı̉cam tay và nhın ̀ sâu vào mat tôi. Bàn tay anh như truyen sang tôi tat cả, tınh ̀ cảm, tınh ̀ yêu. Cả nụ hôn anh cũng phải kım ̀ lại, mặc dù tôi biet nó đang đot cháy anh. Anh đưa tôi vào một quán ăn sáng đặc sản nơi cođô. Tôi đãchang cảm thay đói. Tôi như ăn từng ánh mat của anh, uong từng hơi thở của anh. Anh hỏi tôi có ngủ đượ c chút nào trên tàu không mặc dù biet rõ câu trả lời phủ đinh. ̣ Làm sao tôi có thengủ đượ c kia chứ. Hai năm chờ đợi mỏi mòn đeđượ c gặp anh. Thı̀giờ đây, chı̉còn vài giờ là đượ c nhıǹ thay anh bang xương bang thiṭ , đượ c tận tay chạm vào anh, chứ không phải chı̉nhın ̀ qua webcom, chı̉nghe qua điện thoại. Hıt ́ thở mùi vị anh qua một chiec áo sơ mi của anh mà tôi đãcố tınh̀ không giặt. Theo bà, tôi cóthengủ yên giac đượ c không. Không, tôi không ngủ mà ngoi ngam phong cảnh. Những làng mạc chạy vùn vụt qua ôcửa so. Khi tàu đen ga Nam Đinh ̣ thı̀hoàng hôn bat đau buông xuong. Xa thêm chút nữa, màu trời bat đau chuyen sang đỏ rự c. Mặt trời chım ̀ dan xuong sau rặng núi xa xa. Hat lên bau trời tım ́ sam những tia sáng phớt hong cuoi cùng. Những núi non bat đau nhap nhô. Những gı̀anh kecho tôi nghe bat đau hiện ra dan rõ hơn. Cả một dải mien Trung bat đau trang xóa. Đó là vùng đat mà xưa kia đãphải chiu ̣ rat nhieu những gam chat hóa học màu da cam, hay những trận bom na-pan. Chang gı̀có themọc lại trên mien đat này. Ngay cả cỏ cũng không themọc đượ c. Những cơn gió lào thoi boc tới, bụi cát bay mù mit ̣ trang cả lưng chừng trời. Tôi ngán ngam quay vào lay cuon Rừng thẳm của Julien Gracq ra đọc. Trong truyện là một the giới thiên nhiên khác han. Những cánh rừng ôn đới ngút ngàn. Những cơn mưa rào sậm sùi chieu mùa hạ. Bon mùa xuân hạ thu đông hiện ra rõrệt. Moi mùa có những đặc thù riêng, cỏ cây hoa lá động vật cũng quen với những đoi thay đó. Chúng cứ bat di bat dich như kie ̣ u đen hẹn lại lên. Mùa đông tuyet rơi là lẽđương nhiên, đau xuân tuyet tan, những con suoi lại róc rách chảy trien miên. Cũng như khi mùa thu đen, khien cả một vùng trời vàng rự c. Lá rụng xuong dày đặc. Tôi nhớ có một thi sı̃Pháp rat noi tieng đãnói: “Khi tôi chet, hãy chôn tôi dưới lớp lá mùa thu”. Tôi cũng muon đượ c chôn như thekhi tôi chet, mặc dù tôi chang phải là thi sı. ̃ Tôi đãđọc một mạch het cuon sách ay. Nhưng đen gan đoạn ket, tôi đã khóc. Khóc cho thân phận ham hiu của những người lınh. ́ Khóc cho sự vô nghıa ̃ lý của những cuộc chien. Vâng thưa bác sı, ̃ Rừng thẳm là một cuon sách viet veđetài chien tranh. Bà thay đay, tôi sinh ra vào thời bınh ̀ nhưng sophận lại cứ gán ghép vào quá khứ buon đau của con người. Thı̀tôi đang đi ngượ c lại quá khứ đây. Anh đãhứa đưa tôi đi thăm lại những nơi anh đãtừng qua, đãtừng song trong suot cả một phan tuoi trẻ của mınh. ̀ Roi anh cũng ép tôi ăn đượ c coc chè nóng. Thứ chè mà xưa kia chı̉đượ c phục vụ trong vương trieu. Ai nói hậu thekhông sướng bang tien nhân chứ? Anh muon tôi nghı̉ngơi trước khi bat đau cuộc phiêu lưu. Anh chăm chú tım ̀ khách sạn hạng sang và rat bat ngờ khi tôi cam tay anh chı̉ vào một quán trọ nam nép bên sông. Con sông noi tieng thơ mộng ngàn đời. Nhın ̀ tôi mặc váy đam sang trọng, guoc cao gót, vı́da. Anh ái ngại. Tôi giải thıch ́ cho anh là không sao cả. Tôi muon làm quen với những gı̀bınh ̀ thường nhat đebat đau cuộc phiêu lưu với anh. Bà chủ nhà chăm chú nhın ̀ hai chúng tôi: một ran rỏi can trường, một đài các kiêu sa. Chúng tôi là ai? Nhưng tôi vui vẻ cam chıa ̀ khóa lên tım ̀ phòng. Đúng là sơ sài thật. Còn sơ sài hơn cả cái phòng ký túc xá của tôi xưa kia. Chı đo ̉ ̣̂c có hai chiec giường đơn. Bon cái cọc dựng đứng bon góc giường đegiăng màn. Hai cái chậu đedưới gam giường. Vâng đúng roi, chı̉ có the, nhưng có vẻ sạch sẽ. Những viên đá hoa lát sàn cũ kỹ mòn vẹt. Cuộc song xô bo hiện đại hınh như chưa tha ̀ ̂m nhập đượ c vào chon này. Đây chı̉ là nơi dành cho khách lỡ độ đường theo đúng nghıa ̃ của nó. Tôi vat túi và nam ra giường vươn vai dài một cách khoan khoái. Không còn cảm giác chòng chành của con tàu. Không còn phải ý tứ với người ngoi bên cạnh. Đen bây giờ tôi mới cảm thay tham mệt. Anh tháo giày và treo áo khoác của tôi lên mac. Bây giờ anh mới hôn tôi. Nụ hôn của ngàn trùng xa cách. Nụ hôn của sự chờ đợi mỏi mòn. Moi lan bên anh bao giờ cũng vậy. Nụ hôn của anh, hơi thở của anh bao giờ cũng như mới, cũng trinh nguyên như buoi ban đau. Nụ hôn ngọt ngào như dòng nước mát tưới khap cơ theđang nóng hoi của tôi. Lại vụng velóng ngóng như moi lan cởi váy áo cho người anh yêu thương. Cả người anh cũng run lên. Dù không nói ra nhưng tôi biet anh đãchờ đợi giây phút này cũng khac khoải không kém gı̀tôi. Bàn tay anh nhẹ lướt đi. Cả cơ thetôi căng lên đón nhận. Tôi ghı̀ chặt khuôn mặt hạnh phúc của anh vào ngự c mınh. ̀ Giữa cặp vú căng tròn trang như sáp. Anh háo hức tım ̀ kiem, ngậm chặt đau vú cương cứng, giờ đã chuyen sang màu quả nho chın ́ sam. Roi trượt dan xuong phıa ́ dưới khám phá. Tôi dùng hai tay nâng và kéo khuôn mặt anh lên sát mặt mınh. ̀ Anh đang khóc, nước mat chảy dài trên má, rơi vào miệng tôi mặn chát. Tôi cũng the, hai dòng nước mat hòa quện vào nhau nhạt nhòa. Chúng tôi cùng khóc tham trong im lặng. Chı̉ còn hai trái tim thon thức thèm muon nhau. Hai vòng tay đan xen nhau khép chặt. Khuôn mặt anh khi ay lại trở nên rạng ngời. Không còn nét khac kho của một cán bộ lãnh đạo. Không còn phải giữ gın ̀ ýtứ. Không còn những lời giáo đieu màtôi chac chan anh van nói hàng ngày với những người dưới quyen mınh. ̀ Nhieu khi tôi có cảm giác, anh nói bởi chức phận phải nói chứ cũng chang tin gı̀ vào những lời nói ay. Anh không còn là bieu trưng của khuôn vàng thước ngọc. Không còn những lo toan thường nhật. Không còn sợ hãi người đời... Tat cả như đãtrôi trượt lại phıa ́ sau. Tôi đưa tay thọc vào mái tóc đãpha sương. Bàn tay tôi xoa nhẹ những nep nhăn nơi khóe mat anh. Vào đúng khoảng khac đó thı̀tôi chợt hieu và hieu rat sâu xa tại sao tôi lại yêu anh đen the. Tôi muon kecho anh nghe noi nhớ của tôi, nhưng mọi lời nói giờ đây dường như đeu không thedien tả đượ c het và chúng trở nên vôduyên. Còn tôi lại muon anh kethêm cho tôi ve những đia ̣ danh mà chúng tôi sẽđi thăm tới đây. Nhưng anh nhat đinḥ không ke. Anh nói muon đetôi tự khám phá, tự nhận xét. Công việc của anh chı lả ̀ người đưa đường và giảng giải trự c tiep những câu hỏi của tôi màthôi. Toi đó, chúng tôi đãnghı̉lại nơi quán trọ ay. Trời thay đoi, mưa lac rac. Đâu đây vang tới mùi hương hoa hoàng lan. Mùi hoa không ngạt ngào đam tham như hương hoa sữa của Hà Nội, nhưng nó cứ phảng phat day dứt khien ta nghı̃tới một thời dı̃vãng chia xa. Anh muon đưa tôi đi thăm cođô, khu vự c thành co. Mới hơn tám giờ toi, đường phođã ıt ́ người qua lại. Đây đó vài chiec xe máy vội vãlao vút trong đêm. Vài ba chiec xe đạp ueoải dan bước, chang ai đeý đen hai người chúng tôi khoác tay nhau đi. Neu có thı̀ họ cũng cho đó là một đôi trai gái đưa nhau đi dạo đêm. Đen trước Thành Nội, cả cung lâu đài Hoàng gia im lım. ̀ Cánh cửa khép chặt, lặng im như muôn đời van the. Cả một Vương trieu nước Nam trong hàng thekỷ mà giờ đây chı̉còn vẻn vẹn thethôi. Đinh ̣ dừng lại uong cà phêtrên một quán nam ven bờ sông, tieng nhạc hiu hat não nevọng ra nghe ai oán. Tôi kéo tay anh bước đi. Lúc quay lại cau Tràng Tien, lên tới giữa cau, gió bong thoi mạnh, làn mưa bụi bay lat phat quat thang vào mặt khien tôi rùng mınh. ̀ Anh cảm thay như có loi, vı đa ̀ ̃ chót lôi tôi vào cuộc phiêu lưu này. Tôi cố gang thanh minh rang tôi rat hài lòng đượ c theo anh đen đây, và bây giờ phải đi mua đochuan bị cho ngày mai và những ngày sau đó. Một cửa hàng bán đoăn nguội nam đoi diện với khách sạn Century sang trọng van sáng đèn. Chúng tôi rà tới. Có một đám người ngoại quoc, mà nghe qua giọng nói, tôi biet ngay là người Pháp. Họ còn trẻ, dáng vẻ nhanh nhẹn năng động. Tôi thay bị thu hút bởi câu chuyện của họ, nên đeanh vào mua. Quay mặt ra sông, tôi nghe thay họ nói vemột cuộc thăm dò quặng trong vùng sơn cước mien Trung, và họ sẽkhởi hành rat sớm vào ngày mai. Anh hớn hở xách một túi đocăng phong từ cửa hiệu bước ra. Chúng tôi đi vephòng trọ. Đen bây giờ tôi mới mệt thự c sự. Bà thay đay, với hơn mười tieng máy bay và mười hai giờ tàu hỏa, chúng khien tôi mệt rũ, lại đành lười nhác đeanh cởi đocho mınh. ̀ Anh âu yem vuot ve đôi gót chân son, bap chân mượt mà đãlâu không biet đen mùi sương gió. Anh xót xa trước dáng vẻ bơ phờ của tôi, dáng vẻ thướt tha chı̉quen những tiệc tùng đón tiep sang trọng. Roi tôi cũng chım̀ vào giac ngủ trên cánh tay ran chac của anh. Tieng cà tặc khi gan khi xa đãkhien tôi tınh ̉ giac, và kéo tôi ra phıá cửa soquan sát, tım ̀ kiem xem nó từ đau tới. Nhın ̀ đong ho, khi ay mới hơn năm giờ sáng, đang đông mới chı̉ le lói vài ba tia sáng. Trên mặt sông, từng dãy thuyen nan độc mộc đang quăng lưới, một người ngoi ở đau thuyen, cam mảnh tre nhỏ gõlên mạn thuyen, và chınh ́ những tieng động ay đãlôi tôi ra khỏi giác ngủ. Không khı́buoi sớm se lạnh, tôi đưa tay kéo đóng cánh cửa solại. Quay vào, nhın ̀ anh nam ngủ, giac ngủ có lẽ còn mệt nhọc. Không biet anh mơ những gı̀mà môi anh mıḿ chặt, bàn tay đưa ngang chém gió, roi lại nam chặt, đập thınh ̀ thich ̣ xuong giường. Tôi se sẽngoi xuong bên cạnh, gỡ nam tay anh ra. Người tôi yêu sau đó lại chım ̀ vào giac ngủ yên tınh̃ , còn tôi thı̀không. Giac ngủ ngon và sâu đãkhien tôi lại sức. Tôi cảm thay khoẻ khoan và dám quả quyet rang sẽ có thetheo anh leo qua bảy quả đoi, chın ́ con suoi và uong nước trong các ong bương... Tôi giở những quan áo đường trường ra, chúng gom hai chiec quan bò, hai đôi giay thethao, mũvà áo sơ mi vải thôdài tay, ba lônhieu túi cótheđựng đượ c tat cả những thứ nho nhỏ can thiet. Tôi thay đo, miệng lam nham hát bài hát của Marc Lavoine mà các con tôi rat thıch: ́ Raconte moi ce nom étrange et dificile à prononcer. Que je porte depuis que je suis née. Raconte moi le vieil empire et le trait de mes yeux brûlés, Qui disent mieux que moi ce que tu n’oses dire Je ne sais de toi que des images de la guerre, Un ilm de Coppola, et des hélicoptères en colère. Un jour, j’irai là bas, un jour dire bonjour à ton âme Un jour, j’irai là bas pour te dire bonjour, Vietnam. Raconte moi ma couleur, mes cheveux et mes petits pieds, Qui me portent depuis que je suis néeRaconte moi ta maison, ta rue, racontes moi cet inconnu, Les marchés lottants et les sampans de bois.Je ne connais de mon pays que des photos de la guerre, Un ilm de Coppola, et des hélicoptères en colère- Un jour, j’irai là bas, un jour dire bonjour à mon âme Un jour, j’irai là bas pour te dire bonjour, Vietnam. Les temples et les Bouddhas de pierre pour mes pères, Les femmes courbées dans les rizières pour mes mères, Dans la prière, dans la lumière, revoir mes frères, Toucher mon âme, mes racines, ma terre- Un jour, j’irai là bas, un jour dire bonjour à mon âme. Un jour, j'irai là bas pour te dire bonjour, Vietnam. Un jour, j’irai là bas pour te dire bonjour, Vietnam[*]. Tôi hát quá đoi say sưa mà không henghe tieng anh thức dậy, cũng đãkip ̣ mặc quan áo. Anh ngỡ ngàng nhận ra sự thay đoi nơi tôi so với ngày hôm trước và có vẻ tin tưởng hơn vào [*] Hãy kể cho tôi nghe về cái tên xa lạ và khó phát âm, mà tôi đã mang từ thủa mới chào đời. Hãy kể cho tôi nghe về vương triều xưa, về đường nét cặp mắt xếch của tôi, những điều nói rõ hơn tôi về những gì người không dám thổ lộ. Tôi chỉ biết về Người qua hình ảnh của chiến tranh, một bộ phim của Copola và những chiếc trực thăng cuồng nộ. Một ngày rồi đây tôi sẽ đi đến đó, một ngày rồi đây để nói chào hồn Người. Một ngày rồi đây, tôi sẽ đi đến đó, để nói lời chào Người, Việt Nam ơi. Hãy kể cho tôi nghe về màu da, về mái tóc và đôi chân bé nhỏ của tôi, chúng đã đưa tôi đi từ thủa tôi chào đời. Hãy kể cho tôi nghe về ngôi nhà, về đường phố của Người, hãy kể cho tôi nghe về con người xa lạ kia. Những khu chợ nổi, những chiếc xuồng tam bản gỗ. Tôi biết về đất nước mình chỉ qua những hình ảnh chiến tranh, qua một bộ phim của Copola và những chiếc trực thăng cuồng nộ. Một ngày rồi đây, tôi sẽ đi đến đó, một ngày rồi đây để nói chào hôn tôi. Một ngày rồi đây, tôi sẽ đi đến đó, để nói chào Người, Việt Nam ơi. Tôi sẽ coi những đình chùa, những tượng phật bằng đá là những người cha của tôi. Tôi coi những người phụ nữ đang còng lưng dưới những cánh đồng là những người mẹ của tôi. Trong lời cầu nguyện, trong ánh sáng, gặp lại những người anh của tôi những lời tôi cam kết sẽ đi theo anh đến tận nơi nào anh muốn: Quần bò, áo sơ mi buông trong quần có thắt lưng cẩn thận, giày thể thao đen, bình tông nước đeo lủng lẳng bên túi ba lô... Anh hỏi tôi sao lại biết chuẩn bị những thứ ấy. Tôi trả lời đã xem quá nhiều những bộ phim về chiến tranh, vả lại, bên châu Âu, tôi tháng nào mà chẳng đi du lịch, len lỏi vào những khu mà ta có cảm giác như chưa có chân người bước đến, nhờ sự bảo tồn thiên nhiên của các đất nước phát triển. Tôi thật sự sung sướng khi nghe anh nói rằng mỗi ngày ở bên tôi anh lại phát hiện ra điều mới lạ. Thật là một lời cỗ vũ phải không bà! Tôi dám chắc rằng anh nói vậy không phải để nịnh tôi đâu, và cố gắng là điều tôi thực hiện mỗi ngày, trong mọi lĩnh vực để thích nghi với cuộc sống nhanh nhạy của phương Tây, hơn ai hết, bà hiểu rõ điều này. Ăn sáng qua loa và chúng tôi lên đường. Chuyến xe buýt 326 đưa chúng tôi chạy vùn vụt qua các lăng Tự Đức, Minh Mạng, chùa Từ Hiếu, Báo Quốc... vượt qua trước núi Ngự Bình lác đác đó đây vài cây thông còm cõi đứng trơ vơ phát ra những âm thanh nghe ai oán, rồi thả chúng tôi xuống bến cuối cùng nằm ở vùng ngoại ô xa tít tắp của thành phố cổ kính. Từ đây, chúng tôi phải đi bộ, vì không có xe nào chạy lên tuyến ấy. Cũng chẳng có xe ôm nào dám chạy, vì đường khúc khuỷu và vắng bóng người. Người ta còn đồn nơi đó nhiều ma lắm. Ma hiện ra trêu người giữa ban ngày, dưới những hình thù kỳ dị khi tha thướt trong các bộ áo dài màu tím, lúc lại sần sùi như người mắc bệnh phong, khi lại giống như cả một đoàn quân đi rầm rập làm rung động cả núi đồi... Còn tôi thì chẳng tin có ma, ham muốn khám phá tìm tòi khiến tôi hăm hở giục anh bước đi. Anh chần chừ, bỗng cúi sát tai xuống nền đường nghe ngóng, rồi bảo tôi cố gắng đợi vài phút. Quả thật, ít phút sau, có một chiếc xe trâu dõng dạc đi tới. Trên xe là một người đàn ông trung niên, nước da đen nhẻm, khuôn mặt xương xẩu, hai gò má nhô cao, nhưng cặp mắt sáng nhanh nhẹn. Chẳng biết bằng cách nào mà N.V . chuyển sang nói tiếng Huế khiến tôi tròn mắt nhìn anh. Anh còn nói một thứ tiếng gì đó nữa khiến tôi căng tai mà cũng chẳng hiểu được. Chỉ thấy ông chủ chiếc xe nhanh nhảu dọn chỗ và ra hiệu cho chúng tôi trèo lên xe. Chiếc xe ngúc ngắc lăn đi. Con đường đúng là gồ ghề thật và đầy rễ cây ăn lan qua hai bên khiến chiếc xe trâu vốn lọc cọc giờ lại xóc tưng tưng. Anh bắt chuyện với người đàn ông nọ. Giở tấm bản đồ cho người ấy xem, họ hý hoáy chỉ chỉ vạch vạch, N.V . lấy bút chì khoanh từng ô vuông, đánh dấu từng ngã ba, từng hốc đá. Còn tôi quay ra ngắm phong cảnh. Những thân cây cao vút, cành lá chi chıt ́ ngăn không cho ánh sáng lọt xuong, khien tang dưới rừng trở nên am thap, các loài cây leo thi nhau mọc san sát. Bò lan dưới mặt đat hay vat vẻo trên những thân cây cao, roi hững hờ buông xuong, moi khi có cơn gió thoảng qua, chúng lại chao đảo lượn lờ như các loài rong bien. Cả không gian đặc quện hơi nước khien tôi nhớ đen một cánh đong noi trong rau quả ở đat nước In-đô-nê-xi-a màtôi có dip ̣ vieng thăm. Muon đi tới đó thı̀không có cách nào khác là phải dùng xuong. Cả cánh đong bong benh trên mặt nước. Ơ đó khap nơi đeu là nước, cả một vùng xa tıt ́ tap không nhın ̀ thay bờ, không cả cánh chim lan khuat ở đường chân trời. Không biet bang cách nào đó từ xa xưa mà người ta đo đượ c lớp đat dày và trong rat nhieu dưa chuột, cà chua thậm chı́ cả khoai tây và ngô, đo, lạc... Trẻ con thı̀ khỏi nói, mınh ̀ tran như nhộng, chúng trườn lên xuong xuong giỏi như những con rái cá. Và còn chơi trò trôn tım ̀ đuoi bat nhau bên dưới những cánh đong. Chúng thoat cái bien mat roi bat ngờ hiện ngay ra sau lưng bạn như một con ma chơi, người ngợm tai tóc ướt sũng. Khi đói, chúng trèo lên trên đong và vặt những quả cây ăn ngon lành như loài khı. ̉ Không, tôi không thay chúng bị om. Tôi đãsong ở đó hai tuan lien. Hai tuan xa han với thegiới văn minh hiện đại. Ơ đó không có điện, không điện thoại điện tın, ́ không ti vi và báo chı. Con ngư ́ ời chia sẻ với nhau những moi lửa, từng nam củi khô, từng hạt gạo cuoi cùng. Những ngôi nhà tranh, gió tự do qua lại cả bon mùa, chang có cửa rả gı̀ het. Tuan một lan, một chiec xuong máy chở đen tat cả các loài thự c pham can thiet như gạo muôi, dau hỏa, quan áo và thuoc thang. Khi quay vào thı ngư ̀ ời ta lại chat lên mınh no ̀ ́ đay các sản pham của cánh đong và của nước. Những con cá hàng chục ký quay trong các thùng to tướng, những đong dưa chuột, cà chua, đậu xanh... tươi nguyên không hecó các chat độc hại mà người ta, ở những nơi khác, thường bơm vào đebảo quản. Đen ngày thứ tám, đúng ngày con xuong máy ghé ben, tôi nhận đượ c một bức điện tın, ́ ban biên tập nhac tôi gửi bài ve. Nhưng tôi thật chang biet viet gı, ̀ mà viet thı̀ cũng đong nghıa ̃ phản bội lại những con người đáng yêu kia. Trước khi đượ c thâm nhập vào đây, tôi đãphải thesẽkhông đượ c đem bat kỳ bı́mật nào của họ ra ngoài. Những đêm hội, những tục lệ làng, những moi quan hệ trai gái đen tuoi thành niên hay vị thanh niên, hay chınh ́ cả câu chuyện, mà thoạt nghe cứ như là truyen thuyet, vetộc người ay. Tôi đãgặp những thieu niên mocôi buon bã. Một cậu tên Khamalium đãgây cho tôi rat nhieu an tượng. Cậu đã đen tuoi bat bạn gái, nhưng do mo côi nên không ai đứng ra bảo lãnh cho. Không ai dám giúp cậu đặt cây cọc đau tiên đe dựng leu. Nhın ngư ̀ ời yêu mınh bi ̀ ngư ̣ ời khác bat mat, cậu the sẽ đi khỏi nơi đây, sẽnhảy lên một con xuong máy nào cặp ben sớm nhat. Nói như vậy, có nghıa ̃ cậu đã quyet đinh ̣ bỏ làng, bỏ tộc người của mınh... ̀ Tôi đãđượ c họ đón tiep nong nhiệt, đượ c họ dành cho ngôi nhà tinh tươm nhat, cho tôi ăn những bát cơm trang nhat. Nau cho tôi những món ăn mà lan đau tiên trong đời tới đượ c nem thử và tôi chac sẽcòn nhở rat lâu hương vị của nó. Những chat gia vị mà họ chevào trong món ăn đeu đen trự c tiep từ những khu vườn ngoài kia, loại nào cũng chı̉giông giong như củ rieng, như nghệ, như hành... những món ăn tôi cảm thay còn ngon hơn cả trong những nhà hàng năm sao ở Paris hay Luân Đôn... N.V . quay sang đập nhẹ vào cánh tay khien tôi thoát ra khỏi những hoài niệm. Anh chı̉cho tôi thay những con khı̉đang vat vẻo chuyen từ cành cây này sang cành cây khác. Những con khı̉mẹ diu ̣ con, cũng thành thục như những người đàn bà dân tộc Thái. Chúng vừa nhảy vừa trêu chọc nhau phát ra những tieng kêu eng éc, khèng khẹc chı́ chóe, con nọ nhảy đập vào con kia. Bong tôi thay chúng đong loạt rú lên và nép mınh ̀ sau những nhánh cây và đứng bat động, ba mươi giây sau, lại đen lượt tôi sững sờ ôm chặt cánh tay N.V . Bà hınh ̀ dung ra không, một con trăn gió dài đen chục mét đang lăng mınh ̀ trên lưng chừng những thân cây, phát ra những tieng rıt́ , còn kinh hoàng hơn cả gió, những cành cây non đo rạp trên đường nó đi qua. Anh ra hiệu cho tôi im lặng. Con trâu chac cũng quá quen với cảnh này, bởi tôi thay nó đứng im như tượng sau may cái ngoac dây chão của ông chủ nó. Chı̉ một phút sau, con trăn khong loay đãbien mat trong khu rừng rậm như chưa he xuat hiện. Lũkhı̉lại sôi động, con trâu lại cat bước kéo theo chiec xe lọc cọc mà bây giờ tôi đãquen với âm thanh ay. Chiec xe cứ lăn như the chừng bon tieng đong ho. Mặt trời đã bat đau ngả vephıa ́ tây. Trước mặt chúng tôi là một ngãba. Rừng lúc này có vẻ như thưa hơn, khien tam nhın ̀ của tôi đượ c bao quát hơn. Tôi thay người chủ xe nói gı̀đó với N.V . và đưa tay chı̉ vephıa ́ bac. Theo hướng anh ta chı, ̉ tôi nhın ̀ thay thap thoáng giữa những đám lá ngút ngàn vài mái nhà bám treo leo trên các sườn núi. N.V . nói tôi xuong xe, và giải thıch ́ từ đây, chúng tôi phải đi bộ, rang người chủ xe trâu phải rẽloi khác đevebản, nơi mà anh còn phải đi thêm chừng ba giờ đong honữa. Tôi tròn mat. Bản của anh ta nam ở kia, tôi tưởng chừng chı̉đi mười lăm phút nữa là tới, vậy cớ gı̀ anh ta phải dùng những ba giờ. Nghı̃vậy, nhưng tôi van chıà tay ra bat và nói lời cám ơn. Người chủ xe trâu lúng túng, boi roi đưa mat cau cứu N.V ., anh nói gı̀đó và anh ta rụt rèđưa tay ra nam chặt tay tôi, roi đặt cả hai tay lên ngự c mınh. ̀ N.V . giải thıch ́ đó là cử chı̉chứng tỏ rang anh ta rat ngưỡng mộ em, rang neu có dip ̣ mınh ̀ đen nhà anh ta chơi thı̀họ sẽ đón tiep chúng ta rat nong nhiệt... Tôi cũng đặt cả hai tay lên ngự c mınh̀ và gật gật đau. Con người tot bụng leo lên xe, đưa tay vay chúng tôi lan cuoi vàthúc trâu bước đi. Chúng tôi đợi họ mat hút sau con đường mòn roi N.V . giỏ tam bản đoanh đem theo, nhın ̀ vào đó roi lại khoát tay chı̉ vào cánh rừng bạt ngàn, còn tôi thı̀cứ gật gật, ra chieu hieu biet, nhưng thự c ra, vận mệnh tôi giờ đây phụ thuộc cả vào anh. Y tưởng vebộ phim Nguời rừng với các dien viên, như VũĐıǹ h Thân, Trọng Trinh và Ngọc Bıch... ́ màtôi rat hâm mộ chợt thoảng qua đau. Vàtôi cogang xua đuoi ý nghı̃đó đi thật nhanh. N.V . sẽchang bao giờ bỏ rơi tôi giữa chon âm u côtich ̣ này. Anh nhac tôi phải lên đường đetới đượ c nơi đó trước khi trời toi. Càng đi lên cao, cây rừng càng thưa và đôi chokhien ta mường tượng đen những khu đoi trọc. Những bông hoa vàng nở trien miên. Nhın ̀ từ xa, chúng rự c rỡnhư những đám nang. Phải roi, đó là một vùng núi trập trùng, nơi có những quả đoi lúp súp, thap thoáng những cây hoa sim tım, ́ những cây mua trang xóa. Anh đưa tôi quay lại những nơi anh đãtừng đặt chân đen. Nơi đó có một dòng suoi, có cho chảy xiet bien thành sông, mà anh keđãtừng có rat nhieu máu của những đong đội anh đãngãxuong. Có lan anh còn kecó người đãbị đich ̣ bat, chúng giet chet roi xẻ thit ̣ anh ay ném xuong sông, từng đàn cá nhảy lên nhao nhao đớp moi. Chúng đãquá quen với những loại thức ăn kieu ay. Ketừ lan đó, tôi không còn dám ăn cá nữa bà ạ. Tôi tưởng tượng chúng có sừng, hai mat đỏ rự c, răng lỏm chởm và mınh ̀ đay lông lá. Khi lội qua một con sông nhỏ. Tôi bong thay mặt anh tram tư. Anh đảo mat như kiem tım ̀ một thứ gı̀ roi gọi tôi đen. Anh chı̉ cho tôi một phien đá, có khac những dòng chữ nhỏ li ti. Tôi ngoi xuong, anh múc nước dưới lòng sông rửa cho sạch bụi đat bám trên đó. Tôi nham đọc thay hàng chữ: Nơi đây, ngày... tháng... năm 1973, nhóm đồng đội năm người là... đã ở đây. Tôi hỏi anh bon người còn lại giờ ở đâu? Anh đưa mat nhın ̀ lên những quả đoi đang lộng gió roi thı̀tham như nói với chınh ́ mınh ̀ đieu gı̀và tôi nghe không rõlam. Những tieng u u âm âm của vùng núi này khien tôi nhớ đen hoi đi thăm lăng mộ ở Ai Cập. Khi vào bên trong, gió cũng thoi và ta cũng nghe thay những âm thanh như the. Người hướng dan du lich ̣ khang khiu, cao lênh khênh đãkecho chúng tôi nghe biet bao huyen thoại của đecheAi Cập cođại, venhững Kim tự tháp. Moi ham mộ, moi nam molà cả một câu chuyện dài. venàng Cleopatra xinh đẹp, kiêu kỳ nhưng đa tınh ̀ và yêu het lòng. Họ kecho chúng tôi nghe ve những moi tınh ̀ say đam của nàng với các người tınh ̀ Hoàng đe của mınh. ̀ Người đàn bà song cách chúng ta hàng mây ngàn năm. Nàng có tat cả. Tú thông minh, quyen lự c, sac đẹp đeroi cuoi cùng van chet cho tınh ̀ yêu. Oi, chuyện thı̀dài vô cùng và đãcó biet bao những trang sách, bao đời các văn sı̃đãton rat nhieu giay mự c đeca ngợi nàng. Đêm đó, chúng tôi đãcam trại và ngủ bên dòng sông, mà ketừ đay tôi đãđặt cho cái tên thân thương: Dòng sông của anh. Tôi yêu tat cả những gı̀ anh trân trọng. Cũng như tôi yêu tat cả những tam huân huy chương của mẹ. Mặc dù tôi cũng chang cảm thay gı̀ngoài vẻ lành lạnh của kim loại và những màu sac đãbạc đi theo thời gian. Nhưng thınh ̉ thoảng khi nhıǹ mẹ lay các hợp chat pha vào nhau đeđánh rửa chúng thı̀tôi lại muon gan chặt chúng vào tim mınh̀ . Dòng sông của anh xưa đã nhuom bao máu đong đội anh và thậm chı́ cả máu của anh nữa, nhưng nó cũng là hàng rào cản những trận càn của đich. ̣ Tôi cúi xuong voc nước rửa mặt. Dòng nước mát lành khien tôi cảm thay sảng khoái han. Tôi khâm phục cách anh nhóm lửa. Chı̉bang một chút cỏ khô, và những cành củi màtôi gom ở xung quanh, anh đã đot lên một đám lửa nhỏ. Anh bảo phải nhóm cạnh trien sông như the, vı̀neu có gió mạnh thı̀có thevục nước lên tat ngay đetránh xảy ra cháy rừng. Tôi muon anh mac võng cho tôi ngủ. Tôi muon thử cái cảm giác chênh vênh khi nam trên đó. Những vı̀ tinh tú lac lư theo nhip ̣ võng của tôi, tieng sột soạt của võng bạt. Bên cạnh, võng của anh van đung đưa. Anh không ngủ và tôi chợt nhın ̀ thay một đom lửa lóe lên và ngửi thay mùi thuoc lá. Tôi vụt ngoi dậy. N.V . của tôi đãbỏ thuoc từ lâu, và hınh ̀ như đây là lan đau tiên tôi chứng kien anh hút thuoc. Và anh biet rat rõlàtôi không thıch ́ mùi thuoc lá, tại sao anh lại... Tôi đi sang võng anh, với Y đinh ̣ cho anh một trận. Nhưng cả khi tôi đứng trước mặt anh roi, anh van như không thay tôi. Bộ dạng anh lúc ay như bị ma ám bà ạ. Và hút thuoc một cách máy móc. Lúc ay, tôi không còn là khoảng trời, không còn là vũtrụ của anh nữa. Rụt rè, tôi đi lại võng mınh ̀ và nam xuong. Tôi thật là một con béthieu năng suy nghı̃phải không bà. Tôi thay xau hovı̀ sự quê kệch của mınh, ̀ tôi thay mınh ̀ hàm ho, nhỏ nhen biet bao trước anh và những người đong đội của anh. Cứ miên man như the, tôi úp mặt lên mảnh vải dù, khóc lúc nào mà không biet. Anh đen bên lay gọi, an ủi và xin loi tôi, vı̀van cứ nghı̃tôi giận doi như thường nhật, khi cho rang anh không quan tâm tới mınh. ̀ Cả không gian chım ̀ trong tınh ̃ lặng, neu không thı̀chı̉có tieng loạt soạt của bay thú rừng đi ăn đêm, những con chim ngủ quên giật mınh ̀ vo cánh. Tieng cá nhảy đùa trăng dưới sông, một vı̀sao bay loáng qua bau trời. Tôi nham mat cau cho ước nguyện của anh đượ c thự c hiện, rang anh sẽtım ̀ thay nơi những người đong đội của anh đang an nghı, ̉ thap lên đó những nén nhang như một lời xin loi vı̀đãbỏ quên họ hơn ba mươi năm nay. Tôi bat chợt chạnh lòng khi nghı̃tới Paris, tới những con đường rự c rỡ ánh đèn với vô vàn cửa hàng sang trọng như Louis Vouton, Christan Dior, Yves Saint Laurent.... Đen đại lộ Champs- Elysée đẹp nhat thegiới loi thang tap từ Khải Hoàn Môn đen quảng trường Concorde, niem tự hào của người dân thủ đô Pháp. Tôi thay nhớ dòng sông Seine và vôvàn những chiec cau bac ngang qua. Tôi nhớ các quay bán sách cũnam trên các kè dọc bờ sông, những ông chủ hiệu sách nói say sưa vemoi cuon sách của họ. Những quay sách đó như một phan không thethieu của đời song tinh than người dân Paris mà Tòa thị chınh ́ hàng năm đãchi ra những sotien không nhỏ đeduy trı̀chúng. Tôi thay nhớ những khoảnh khac đạp xe tản bộ trên kè sông. Những con tàu mouse lững lờ trôi. Vườn hoa Tuillerie với những bức tượng khỏa thân của Maillol đứng hiên ngang thách đomưa gió. Tôi thay nhớ nhà hát Opéra bethe, thay nhớ nhà hát Comédie Française, nơi Molière đãdien vở cuoi cùng của đời mınh ̀ trước khi chet cùng nhân vật trên sàn dien. Tại đó đãtái hiện lại biet bao cảnh sông của Trieu đınh ̀ Pháp, biet bao các truyen thong lâu đời của một dân tộc luôn tự hào vemınh ̀ mà rot cuộc sự toàn cau hóa cũng đang lay mat dan đi của họ những di sản phi vật the ay. Tôi cũng thay nhớ lâu đài hoàng gia Versailles, nơi tôi có người bạn là nữ giám đoc, nên tôi có thetự do đen đó lúc nào muon, chı̉ can gọi một cú điện thoại. Tôi nhớ lan đó, không hieu bạn tôi có chuyện gı̀can tâm sự. Chị gọi cho tôi vào tam mười bon giờ chieu và hẹn tôi đó đen lâu đài, chị sêđưa tôi đi thăm khap tong the, vào cả những nơi mà dân thường không đượ c phép đen. Toi đó, chị đãđưa tôi đi thăm tat cả các ngóc ngách, các loi thoát bı́mật, các phòng khách lộng lay với những bức tranh tường có từ thekỷ mười bảy, các đèn chùm cau kỳ bang pha lê tỏa ra muôn màu sac, phòng ăn lạnh lẽo của các vi Ṿ ua. Chúng tôi sánh vai đi thăm cả khu công viên Hoàng gia rộng mênh mông, đượ c chăm sóc cat tıa ̉ rat can thận. Các bon phun nước đủ các hınh ̀ thù kỳlạ. Moi kỷ vật nơi đây đeu gan lien với một thiên chuyện của moi trieu than. Khu chuong ngự a, nơi nhot chó săn. Cả một dãy nhà khách sáu trăm căn phòng rộng. Những hàng rào sat bethecao hơn bon mét bao xung quanh lâu đài. Điem cuoi cùng, chị nói muon dành cho tôi một đieu ngạc nhiên, đó là nơi ngủ của Vua và Hoàng hậu Pháp. Chiec giường, có trướng phủ, rộng thênh thang ngự chınh ́ giữa gian phòng mênh mông. Chị kenơi đây, cả trieu than moi toi đeu lan lượt đi qua đe kınh ́ chúc Vua và Hoàng hậu có một đêm tot lành. Đieu khien tôi hãi hùng hơn cả, bác sı̃ạ, đó là khi Hoàng hậu sinh con thı̀phải đecả quan than dân chúng nhın ̀ thay Công chúa hay Hoàng tử chào đời, tức là... Vâng, bà nói tục lệ phải thethı̀tôi cũng tin thôi. Chı̉ khothân cho Nữ hoàng Marie- Antoinette, người đàn bà xinh đẹp đa tınh. ̀ Quá chán cảnh vương trieu phù hoa mà bị dân chúng coi là đàng điem, đeroi ket thúc cuộc đời mınh ̀ trên đoạn đau đài. Bà biet không, đúng lúc nhođen đoạn ay thı̀bong dưng tôi muon đượ c anh yêu, cuộc đời thật mong manh quá, tôi muon cảm nhận đượ c hơi thở don dập của anh phả lên mặt tôi, tôi muon cảm nhận đượ c những cái ôm ghı, sie ̀ t chặt, muon cảm nhận đượ c cả độ nặng cơ theanh đè lên tôi, muon cảm nhận đượ c hang hà sa so những sinh linh nhỏ bé tı́ti đang từ cơ theanh trườn vào trong người tôi, đebiet đượ c rang chúng tôi van đang ton tại... Nhưng anh chı̉ ôm hôn tôi thật nhieu. Mãi nhieu ngày sau, khi đãtrở vethành pho, nghı̉ ngơi trong khách sạn Hương Giang có cửa so rộng quay vephıa ́ sông Hương thơ mộng luôn lap lánh ánh đèn khi đêm buông xuong, thı̀anh mới thú thự c rang đêm ay anh đãkhông thethự c hiện đieu đó mặc dù thau hieu đượ c ý nghı̃của tôi. Bởi lẽ, anh luôn có cảm giác ở đâu đó, an giữa đám lá xanh kia, hay đang sau những thân cây lớn, có bon cặp mat đang chăm chú nhın ̀ anh. Đieu đó khien anh sợ hãi và xau ho. Roi tôi cũng chım ̀ dan vào trong giac ngủ mê mệt. Giữa chon hoang vang sâu tham âm u côtich, ̣ trên chiec võng lênh đênh mà tôi ngủ không mộng mi, ̣ không trăn trở. Tôi chı̉mở mat khi nghe thay những tieng rıu ́ rıt ́ của chim chóc, tieng chuyen cành của khı. ̉ Tôi giật mınh ̀ khi thay anh van đang ngoi cời lửa. Nhın ̀ cặp mat ráo hoảnh của anh, tôi biet cả đêm anh đãkhông ngủ. Tôi bước lại gan và như có ý hỏi, thı̀anh chı̉cho tôi xem những vet chân thú hoang to gan như cái rành. Chúng giam đạp, xéo nát những đám cây tang dưới rừng cách chúng tôi chừng năm mét. Anh ke đãphải ngoi cời lửa như vậy vı̀thú rừng sợ lửa. Tôi rùng mınh ̀ hãi hùng. Neu anh không có những kinh nghiệm đi rừng, neu anh không nhanh ý thı̀ có lẽgiờ này tôi đang bị nhào nặn trong dạ dày một con vật hoang nào đó. Anh đãkip ̣ chuan bị trà nóng cho tôi và đang giở tam bản đo cùng những tờ giay đã cũ nát ra tra cứu, roi lại ngang lên nhın ̀ xuong cánh rừng bạt ngàn. Những loi mòn xưa kia giờ đây đãbị che lap bởi trăm ngàn những loại cây leo. Nhieu thân cây to đãđonghiêng ngả do bão hay do bị chặt đon vôtochức của những người trộm rừng. Không nói ra, nhưng tôi nghı̃thự c hiện đượ c việc của anh thı̀đúng là mò kim đáy be. Anh bóp trán suy ngam roi bat chợt lay một nam hương tram mà chúng tôi đem theo, anh đot cả bó roi lam ram khan vái bon hướng. Tôi biet anh muon làm gı. ̀ Von không phải là người mêtın, ́ anh làm vậy có nghıa ̃ là giờ đây chuyện của chúng tôi chı̉còn trông chờ vào may rủi màthôi. Tôi thay anh gọi tên những người đong đội năm xưa. Khóe mat anh lại rin ̣ ra những giọt nước mat đặc quánh. Thời gian im lặng trôi đi, tôi nghe thay cả những bước chân của các loài thú nhỏ trong rừng đi kiem ăn buoi sáng, hay cả tieng của các loài bò sát đang trườn đi trên lớp lá khôđãrụng đay. Tôi lại bat chợt rùng mınh, ̀ người sởn gai oc. Đâu đây như có âm khı, ́ ngày xưa mẹ thường nói vậy khi đi qua các bãi tha ma vào các buoi sáng sớm màtôi thınh ̉ thoảng theo mẹ gánh rau đi chợ bán. Đúng thebà ạ. Rat nặng là khác. Tôi thay cây rừng bong xào xạc nhieu hơn một cách lạ thường. Cótieng bay quạ kêu quang quác đâu đó. Tieng chó rừng rú âm âm u u. Những tàn nhang cùng nhau chı̉vemột phıa, ́ ngay cả những làn khói cũng như đậm đặc thêm và đeu bay tỏa ve hưởng tây nam. Anh bảo tôi thu dọn đovà cứ đi theo làn khói hương ay. Tôi hoi hả, trong lòng lại nảy sinh ra bao câu hỏi, chúng cứ chự c phát ra, nhưng nhın ̀ anh như đang nhập đong, tôi không dám mở miệng nữa. Chúng tôi cứ đi như thetrong yên lặng. Cả cánh rừng trập trùng mờ ảo trong sương sớm. Một chiec cau khı̉bac qua một con suoi nhỏ. Những con thỏ rừng tròn xoe mat ngam bọn tôi đi qua. Những con khı̉ ngoi đánh đu trên các cành cây. Tôi vướng vıu ́ trong đong đođạc lınh ̉ kınh, ̉ chúng không ngừng bị các cành cây nıu ́ lại. Khoảng cách giữa tôi và anh ngày một xa dan, nhưng tôi không đủ hothẹn đegọi anh chờ. Đang mơ màng giữa thiên nhiên như mộng như ảo, tôi chợt nghe thay tieng anh rú lên đau đớn. Tieng rú của con thú bị thương, tieng rú cuong loạn cùng đường, tieng kêu của sự đau đớn tột cùng phát ra từ đáy sâu tâm khảm. Tôi tức toc chạy vephıa ́ anh, sau năm lan ngã và đau goi tượt máu tươi thı̀tôi cũng đen đượ c choanh. Một cảnh tượng hãi hùng. Anh đang quan nhau với một con lợn rừng, trên mặt đat là những mau xương trang nam rải rác lệch lạc. Con lợn lòi hung dữnhảy tới, hai chiec răng nanh dài và nhọn hoat của nó chı̉chự c đâm thang vào anh, mat nó long lên, dãi dớt từ miệng chảy ra, nhỏ tong tong xuong đat dưới chân nó. Còn anh, một tay van cam nam hương tram đang nghi ngút khói, tay kia cam chiec gậy chong khua nhanh vephıa ́ hung thủ. Trong giây lát thôi nhưng hınh ̀ ảnh ay khac sâu mãi vào tâm tưởng tôi. Sau này tôi đã gặp lại nó trong một lan đi công tác ở châu Phi, trong một buoi lelàng của một tộc người nam mat hút trong một hoang mạc đay cát của đat nước Bali. ‘Người đieu khien buoi lêcũng có những động tác y hệt the. Còn lúc ay, không hieu sao tôi lại nhanh trı. ́ Tôi đãdoc het nước trong hai chiec bınh ̀ tông sat đem theo và ra sức gõ vào nhau. Tieng kêu đã làm cho con vật hoang giật mınh ̀ sợ hãi và lủi đi mat. Tôi đã đi het những ngạc nhiên này đen ngạc nhiên khác veN.V . của tôi. Lúc này anh đang quỳ xuong, boc từng nam đat roi áp nó lên ngự c mınh. ̀ Còn tôi bây giờ mới đủ bınh ̀ tınh ̃ đengam lại “chien trường". Những mau xương trang, xương ong, xương sườn, xương khuỷu, xương đau, xương đot... đủ het bà ạ! Mà nhieu thật là nhieu, có lẽđen cả tieu đội người đãbị chet chôn vùi cùng một lúc. Trong khi đó, năm hương mà anh vừa cam xuong đat van không ngừng chıa ̃ tàn nhang vehướng tây nam và làn khói tỏa ra van theo gió bay vehướng ay. N.V . hoi hả boc đat lap lên những rảnh xương. Tôi giúp anh như một cái máy. Khi boc đat, tôi nhặt đượ c một chiec thẻ nhỏ bang nhôm, có khac tên Tran Huy Lạp, a2 b6 c6... tôi đưa cho anh. Anh lam bam: “Thằng Lạp a2..., đúng rồi anh có biết nó. Nó là thằng tán dóc rất giỏi, và có tài làm thơ và chơi nhạc. Trời ơi, ai ngờ đâu giờ nó lại nằm ở đây!”. Cả anh nữa, đang hăm hở boc đat, tôi bong thay anh khựng lại, anh vừa tım ̀ thay một chiec vı́da màu nâu, đã xın ̉ lại do bị dam đat lâu ngày. Anh gọi tôi tới, và giở chiec vı. ́ Trong vı́là một bức ảnh cô gái còn rat trẻ, chừng mười tám, hai mươi tuoi, chiec răng khenh lộ ra dưới nụ cười tươi tan. Phıa ́ sau có hàng chữ mem mại, hơi nhòa đi nhưng van còn đọc đượ c: “Hãy chiến thắng trở về, em sẽ đợi! V. T. Hải nam Hà Nam Ninh ngày 16 tháng hai năm 1971. Trịnh Thị Hằng". Anh lay mieng ni lông buộc can thận chiec vı, ́ nó sẽlà báu vật đe anh tım̀ ra thân thecủa một trong những người đang nam dưới lòng đat kia. Anh dùng dao phát quang hochôn tập thethành một khu rộng rãi, và đap thành một nam mộ cao. Anh đánh dau vào các thân cây to mọc quanh đó, ngày giờ chúng tôi đãphát hiện ra ngôi mộ. Cam nam hương đot cháy nghi ngút lên nam movừa đap, anh khan các đong đội và hứa sẽquay lại đưa các anh vecác nghıa ̃ trang liệt sı. ̃Anh cũng không quên khan họ phù hộ cho anh tım ̀ ra mộ chı́bon người bạn mà anh xướng tên rat to. Chúng tôi cứ đi như vậy bao lâu tôi cũng không rõnữa, chang ai nói với ai lời nào. Moi người theo đuoi một ý nghı̃riêng. Tôi miên man cogang tım ̀ câu trả lời cho chınh ́ những câu hỏi của mınh ̀ muon đặt ra cho anh. Còn anh đang nghı̃gı, ̀ tôi cũng không biet. Chúng tôi cứ đi, đi mãi, ngượ c lên vùng thượng nguon con suoi. Nó cứ trúc trac ngoan ngoèo, choáp sát vách đá, khi lại đủng đınh ̉ xuyên qua những thung lũng nhỏ. Có những chophınh̀ to ra, tạo thành những vũng nước rộng và sâu, nước trong vat nhın ̀ thay cả những viên sỏi trang dưới đáy, những con cá lườn đen bơi ngúc ngac. Phải nói thật với bà, cũng có những lúc tôi hôi hận vı̀đãtheo anh đi. Anh đang hăm hở phıa ́ trước, còn tôi lui cui đi phıa ́ sau. Hınh ̀ ảnh đó khác xa với vien cảnh lãng mạn mà tôi đã vẽ ra trong đau mınh. ̀ Tôi hınh ̀ dung những cánh rừng bạt ngàn, có những loi mòn lat léo, có tieng chim ca hát hay ıt ́ ra cũng có những con sông như một ngày nào đótrong quá khứ xa xưa, tôi đọc một cuon sách viet venhững cánh rừng Amazone. Có những con tàu len lỏi trong các kênh rạch đebán nhu yeu pham cho những người dân tộc thieu sovới giá cat cohay đoi lay những sản pham quý hiem mà họ kiem đượ c trong rừng... Còn đây, mặt trời lại bat đau ngả vephıa ́ tây mà tôi van chưa gặp một con người nào. Bat chợt tôi nghı̃đen Gabriel Marquez và những tác pham của ông, Trăm năm cô đơn hay Tình yêu thời thổ tả và những truyện khác nữa. Khi ông viet vehai con người khon khochạy tron hiện thự c trên con tàu lênh đênh trên sông. Hoi ay, tức hoi tôi còn làthieu nữ ay bà ạ, thı̀tôi đãcho là hoang đường. Nhưng tôi và anh lúc này có khác gı̀ đâu, ra đi đetım ̀ quá khứ hay chạy tron hiện tại. Liệu những gı̀các nhà văn viet ra có đúng như những gı̀dien ra trong cuộc song? Neu không thı̀ sự thật chiem bao nhiêu phan trăm? Những gı̀ anh viet ra trong cuon sách của anh có thật không, bao gian kho, bao nhọc nhan dưới mưa bom thác lũmà sao tôi van thay thật đẹp, thật lãng mạn. Hınh ̀ ảnh người lınh ́ với cây đàn ghi-ta bên đám lửa bập bùng trong đêm, những côgiao liên tuoi mười tám đôi mươi dưới mưa dam demà môi van đỏ, má van hong. Những lan anh cùng đong đội đi trinh sát vào tận hang ocủa giặc, phải trườn đi dưới những hàng rào dây thép gai chı̉một sai sót nhỏ thôi thı̀cũng phải trả giá bang cả sinh mạng... Tat cả những chuyện đó có bao nhiêu phan trăm là anh hư cau, bao nhiêu phan trăm là anh viet theo trı́nhó? Tôi cũng không biet. Tôi những muon anh kecho nghe vetuoi thơ của anh, đoạn đời mà tôi van còn mù tiṭ . Còn lúc này, tôi chang thay lãng mạn hay trữtınh̀ gı̀cả, tôi đi mà cứ như lê bước theo anh. Tôi những muon bọn tôi dừng lại giữa thung lũng này, cam trại và đot lửa. Trời đang vechieu và hơi sương bat đau boc lên, tôi cảm thay lạnh, còn anh lại cứ hăm hở bước đi. Tôi những muon kêu, muon kéo anh lại nhưng có một cái gı̀đó còn mạnh hơn cảtôi cứ hút tôi theo anh mà không hemở đượ c miệng. Liệu anh có hieu đượ c suy nghı̃của tôi, những tàn nhang phảng phat rơi xuong. Trời ạ, anh đãdừng bước bởi... bó hương trên tay anh đãcháy gan het. Roi tôi cũng thuyet phục đượ c anh dừng lại cam trại nghı̉bởi cả người tôi đãrét run lập cập. Môi tôi đãlạnh giá và tôi bat đau... khóc. Tôi cứ ngoi bệt trên đám cỏ mà nước mat dàn dụa, tôi cũng không biet tại sao và khóc vı̀cái gı̀nữa. Lúc này thı̀anh cuong bà ạ, cuong thật sự. Nhın ̀ anh cứ chạy lòng vòng quanh tôi đedo tôi het khóc. Sao anh không hieu rang hãy đecho tôi khóc một lát roi sẽhet, chứ anh càng dothı̀tôi lại càng tủi thân và khóc to hơn. Cuoi cùng anh đành kéo đóng đo đạc ra sát sườn suoi và cam trại đot lửa. Đám lửa bùng lên cũng là lúc tôi đãchán với chınh ́ những tieng U u êêphát ra từ miệng mınh ̀ và sán lại bên anh. Anh chı ne ̉ ́m cho tôi một cái nháy mat và tủm tım cư ̉ ời. Nen trời phıa ta ́ ̂y đỏ oi, từng đám mây đen nặng neđay đe dọa kéo vebao trùm trên đınh̉ núi cách chúng tôi không xa. Tôi có cảm tưởng chı̉nghen chân lên là có theboc đượ c một nam mây đưa xuong xào nâu trên ánh lửa bập bùng, đang reo týtách. Cà phêđãchuan bị xong, mùi thơm đượ c gió đưa đi rat xa roi lại quay ve quan tụ xung quanh chúng tôi. Đêm nay, tôi muon thức đecanh lửa thay anh. Đeanh đượ c nghı̉ngơi nên đãcotınh ̀ pha cà phê thật đặc và khuyen cáo anh không nên uong. Tôi pha cho anh một thứ nước lá đặc biệt mà chı̉ có ba tôi mới có đượ c bı́ mật ay và ông đã truyen lại cho tôi. Một thứ lá gây ngủ nhẹ nhàng và có nhieu chat dinh dưỡng. Nó thơm nong nàn chang kém gı̀nhân tran nhưng lại có nhieu tác dụng cao hơn và đương nhiên cũng kỳ công hơn đechebien. Oi, cha tôi, hiện ông đang phiêu du nơi nào trong cõi theâm của BoTát. Xưa kia ông cũng rat thıch ́ đượ c đi chu du thiên hạ. Đượ c đi đen những vùng núi cao nguyên sơ đetım ̀ những “cây cỏ” của ông. Giờ thı̀tôi đang ỏ đây, nơi mà hiem khi có chân người bước đen, nhưng tôi lại không biet het giá trị của các cây cỏ đang mọc đay quanh tôi đây. Cây nào can hái và cây nào nên bỏ qua... Chúng tôi giở bánh khô ra ăn. Anh nói khi ăn như vậy làm anh nhớ tới những lan trước khi chuan bị hành quân tien sâu vào vùng đich. ̣ Cũng những tách cà phêhay lá chát, cũng những mau lương khôthay cho bánh bıch ́ quy như thenày. Tôi nghe màthay SỢ, lien nhac anh đây không phải là chuan bị đi trận hay gı̀cả, mà chı̉quay veđetım̀ lại những kỷ niệm xưa của anh màthôi. Những tia đỏ rự c cuoi cùng trên bau trời đãtat lim. ̣ Gió bat đau thoi ngày một mạnh khien chúng tôi hơi chật vật đegiữ đám lửa. Tôi lại thay sợ bà ạ, lien chap tay khan cha mẹ và anh trai tôi. Tôi xin họ hãy đừng đecho cơn mưa rừng ập đen vào đêm nay. Hãy đecho tôi thưởng thức một đêm trọn vẹn canh giac ngủ cho anh giữa vùng rừng núi âm u này mà không phải lo giữlửa và canh thú hoang. Chang biet lời khan khứa của tôi có linh nghiệm hay không, nhưng bau trời như sáng lên, những đám mây van vũbat đau tản dan. Nen trời tım ́ mờ lại hiện ra và những vı̀tinh tú nhỏ li ti lại lap loáng đâu đó và vang trăng lá lúa lại mỏ cửa thu phục bay con trở vedùng bữa toi. Chiec mặt đong honhỏ xıu ́ như ngón tay út có gan ảnh đứa con gái xinh xan của tôi, mà tôi đãđặt làm tại một cửa hiệu đong honoi tieng nam trên đại lộ Champs-Elysée, đãnhảy sang hai mươi hai giờ, tôi giục anh đi nghı, ̉ và tuyên bohôm nay tôi sẽthức, và chang có lý gı̀khi chı̉có tôi đượ c quyen ngủ còn anh lại phải thức. Trước sự ngạc nhiên của tôi, anh đong ý ngay và còn dặn khi nào tôi mệt quá thı̀gọi anh dậy. Tôi gật đau và lôi một cuon sách ra đọc. Cuon Tôtem Sói của Khương Nhung. Một tác pham đau tay của một trı́thức gia Trung Hoa. Nghe nói ông đãthai nghén cuon sách này hàng hai chục năm ròng với những ghi chép tỷ mỷ veloài sói, venhững nghiên cứu vevùng thảo nguyên của đat nước Mông co, tường thành của Thành Cát Tư Hãn - con người vởi vài chục vạn quân đãxây dựng một nen Đechemênh mông, có tham vọng chinh phục toàn cau từ thời thekỷthứ mười hai sau công nguyên. Loài sói mà chúng ta van đượ c biet đen với các tınh ́ cách gian manh xảo quyệt của chúng, dưới ngòi bút của Khương Nhung đượ c hiện ra rành rõhơn, cụ thehơn. Trong sách, ông miêu tả sự khôn ngoan vàtrı́tuệ của sói, lan cả tài năng quân sự và tınh ́ cách ngoan cường của chúng, sức hap dan đen mụ mị của chúng của những người dân du mục. Sói còn đượ c tôn lên là ông to, là vị than chien tranh bởi chúng biet cách bay binh botrận, bởi chúng biet trợ giúp và không bỏ bạn trong những trận tranh đau yêng hùng với... loài người hay những loài thú hoang khác. Cứ het trang này đen trang khác, tôi bị Khương Nhung cuon đi theo ngòi bút của ông, và chı̉ dừng lại khi đám lửa lụi dan đetiep thêm củi khô. Bong tôi dừng phat lại, đâu đó như vang tới tieng sáo. Tieng sáo cứ vi vu sâu tham khi tram khi bong, lúc lảnh lót. Ngang lên, tôi nhận thay ánh sáng tỏa từ vang trăng lưỡi liem đãbao tỏa khap cánh rừng ngút ngàn xung quanh tôi. Xa xa, cách tôi chừng vài chục mét có bóng người đang ngoi trên tảng đá sừng sững giữa bau trời đêm và say sưa thoi sáo. Vén tam cửa leu bạt, tôi không còn thay N.V . trong đó nữa, vậy người kia đıch ́ thị là anh. Tôi buông sách, tra thêm củi vào lửa và nhè nhẹ đi đen bên chàng nhạc công của tôi. Anh van say sưa, mat nham hờ, các ngón tay cứ lướt đi trên từng not sáo. Tôi dứng trân bên anh, ngạc nhiên khien tôi không phát ra đượ c lời nào. Chừng nhận ra có người đứng bên, anh ngừng thoi và quay lại. Bà biet không, khuôn mặt anh bây giờ lại đoi khác, thật hien và lãng mạn, ánh mat diu ̣ ngọt khien tôi, qua ánh sáng trăng, nhın ̀ thay cả hınh ̀ mınh ̀ trong đó. Anh buông sáo và kéo tôi vào lòng. Tôi chı̉ngoan ngoãn làm theo những cử chı̉của anh mà không đáp. Tôi không biet là anh biet chơi sáo và lại chơi rat hay nhường ay. Có một câu hỏi cứ cháy bỏng môi tôi muon thot ra, nhưng tôi sợ làm tan vỡ giây phút này, giây phút thiêng liêng anh đang song thật với chınh ́ tâm hon mınh. ̀ Roi anh cũng nói, câu nói lại khien tôi ngạc nhiên hơn nữa: “Em có biet ai đãdạy cho anh thoi sáo không?”. Tôi lac đau. “Chınh ́ thang Lạp đay, Tran Huy Lạp mà ban sáng em đãtım ̀ thay hài cot nó đay!”. “Vâng!”. Tôi chı̉ nhỏ nhẹ đáp lời anh, và thı̀tham: “Nghe tieng sáo của anh, em không còn mat thı̀giờ đeđi tım ̀ ý nghıa ̃ của cuộc song nữa!”. Thı̀bà bảo tôi còn có thenói đượ c gı̀hơn thetrong những tınh ̀ huong ay chứ? Và đêm đó anh đãthủ thı̉tâm sự với tôi nhieu thứ. Rat nhieu bà ạ, những đieu mà, theo tôi biet, anh chưa bao giờ kecho ai nghe hay viet ra trong những tác pham của mınh. ̀ Bây giờ thı̀tôi đãhieu hơn, những gı̀đãkhien các anh, những người lınh ́ trận, chân dam bùn mà van cứ lạc quan yêu đời đen vậy. Đieu này khien tôi suy nghı̃lại vı̀tôi biet, tôi hay phan đông trong chúng ta, song giữa cuộc song đủ đay thı̀đôi khi lại cứ chật vật đi tım ̀ ý nghıa ̃ của cuộc song! Anh kecho tôi nghe những năm tháng phá ray làm nương, nuôi gia súc chờ chien dich... ̣ Những chuyện như vậy có lẽtoi đã đượ c đọc trong các bài phóng sự hay các cuon tieu thuyet veđetài chien tranh, nhưng chưa bao giờ nghı̃ rang chınh ́ anh, bàn tay với những ngón dài thanh mảnh chuyên cam bút hay gõtrên mặt các bàn phım ́ của anh đãtừng cam cuoc, đãtừng đào lođetra hạt, và cũng đã từng rac hạt cho gà ăn, tự mınh ̀ tạo ra những luong rau xanh giữa vùng rừng núi hoang sơ như thenày... Tôi nâng bàn tay anh lên, hôn lên từng ngón, tım ̀ tòi trong đó xem chúng còn chứa những bı́mật gı̀nữa mà tôi chưa khám phá ra. Cứ miên man như the, vang trời phıa ́ đông đãửng hong lúc nào không hay. Tieng chim đãlại lan tỏa khap không gian và một ngày mới lại bat đau. Tôi lay cuon so nhỏ ra ghi chép lại tat cả những gı̀tôi đãcảm nhận đượ c nơi anh. Chúng đẹp quá, lãng mạn và ân tınh ̀ quá khien tôi sợ đen một lúc nào đó sẽquên đi mat neu như không ghi lại. Thu dọn đođạc, dùng cà phêvà chúng tôi lại lên đường. Những vách núi cứ cao dan lên. Mặt trời như tăng toc và càng vetrưa, không khı́ càng nóng hừng hự c. Khi đãdứng bóng, chúng tôi dừng lại, và lan này là do anh chủ động, Tôi ngán ngam nhın ̀ may thứ đokhô, và tỏ ý không muon ăn, không phải là tôi không thay đói. Không nói gı, ̀ anh chı̉ bảo tôi hãy đot lửa và chờ anh roi đi vephıa ́ bờ suoi. Chừng ba mươi phút sau, anh quay lại với hai con cá to như bap chân trong tay. Chúng van còn song nguyên và đang vùng vay, bat nang loang loáng dưới ánh mặt trời. Nhın ̀ hai con cá to, tôi rùng mınh, ̀ nhưng chac anh hieu đượ c suy nghı̃của tôi, nên cười và nói: “những con cá kieu này chı̉chừng từ bon đen năm tuoi là cùng...!”. Chac anh đã đoán là tôi đã nhớ lại câu chuyện anh kehôm trước. Nướng cá ăn xong, nghı̉ ngơi đôi chút và chúng tôi lại lên đường. Tôi đi sau anh và khoảng cách không còn quá xa nữa. Chang may choc, trời đã nhá nhem toi. Bong tôi thay anh sung sướng quay lại gọi tôi và chı̉tay vephıa ́ xa xa. Theo tay anh, tôi nhıǹ thay dưới thung lũng một ngôi làng chừng chục nóc nhà tranh tuenh toàng có ánh sáng lửa lung linh. Đi thêm một đoạn đường khap khenh những đá sỏi, chúng tôi bat gặp một con đường xuyên rừng nhão nhoẹt đay bùn sau những cơn mưa rừng dam detừ may hôm trước. Nhieu đoạn đã sạt lở đelại những hosâu đen ngòm bên vự c tham cao hàng trăm mét. Những tia nang cuoi ngày bị chẻ nhỏ xuyên qua những tán lá rậm tạp. Một con vat đãbám vào chân anh từ lúc nào không hay, giờ đã hút no máu, tự nhả ra đelại một vet thương to ngang hạt gạo làm máu từ chân anh tuôn ra xoi xả. Tôi that kinh rùng mınh, ̀ miệng méo xệch và đã rợm khóc, nước mat đã kip ̣ rin ̣ ra óng ánh trên mı́ mat. Tôi cũng không hieu tại sao từ hôm theo anh vào chon rừng sâu này, tôi dekhóc quá! Nhưng anh chı̉im lặng, ngat một đọn rêu trên vách đá, vò nát và đap vào vet thương. Chı̉trong giây lát, máu đãthôi không chảy nữa. Tôi lại ngạc nhiên nhın ̀ anh, anh chı̉cười và đáp: “Bı́quyet cam máu mà anh đãhọc đượ c từ hoi chien tranh đay!”. Roi chúng tôi lại cam cúi bước ve khu làng đang hiện ngày một rõ hơn trước mặt. Cong vào làng là hai vòng rào chan ngang đượ c làm bang loại tre loô vót nhọn đengăn thú dữ. Ngôi làng nhỏ hiện ra bınh ̀ yên đen kỳ lạ dưới thung lũng sâu. Cả làng chı̉vẻn vẹn chục nóc nhà lúp xúp, mái lợp bang ong lứa, ông bương chẻ đôi chẻ ba, vách nhà che bang nhũng tán lá khô ghép chặt lại. Mọi thứ đeu còn rat hoang sơ như thời tien sử. Nhın ̀ qua phong tục, cách dựng nhà, anh nói với tôi đây là bản làng người dân tộc Ve. Dân tộc Ve? Đây là lan đau tiên tôi nghe nói đen, còn anh nói vehọ cứ như khi ta nói vedân tộc Mường hay dân tộc Thái vậy! Đen gan $át làng, chúng tôi bat gặp những đứa trẻ chân tran, bụng to với mái tóc màu hung đang đứng chăn những đàn heo rừng bên bờ suoi. Vào đen trong làng, tôi nhın ̀ thay những người đàn ông môi dày, mat trang luôn mang vẻ ngơ ngác nhıǹ người lạ mới đen. Còn những người phụ nữ thı̀ lại có chiec mũi cao thanh tú, mat xanh màu lục bảo. Tôi thay lạ, hay phải chăng cặp mat của những người đàn bà này đãnhuom màu của những cánh rừng đại ngàn. Đây phải nói là một trong những nơi hoang dãnhat mà tôi đãtừng đặt chân đen. Có những loài thú lạ mà loài người còn chưa phát hiện ra. Những con chon dơi, tac kè bay đong loạt đập cánh tới tap khi nghe thay tieng động. Bên rıa ̀ làng có dòng sông lớn chảy qua mà sau này co gang tım ̀ hieu, tôi biet đượ c nguon gốc của nó, đó là dòng sông Ring, một nhánh của sông Thanh bat nguon từ đat nước Lào lân cận. Tôi cùng anh ở lại bản ay hai ngày lien. Những người dân tò mò muon biet chúng tôi là ai. Họ say sưa ngam chiec walkman hiệu sonny của tôi và rı̀ ram trao đoi với nhau bang thongữ của họ. Dù không hieu, nhưng tôi đoán họ muon biet tại sao một cục sat nhỏ như bàn tay lại biet nói và phát ra những âm thanh lúc to lúc nhỏ, và còn biet... cả hát nữa. Qua tım ̀ hieu, tôi biet đượ c tộc người Ve này đãđượ c bộ đội biên phòng phát hiện ra vào năm 1980 và ngôi làng này đượ c hınh ̀ thành dưoi chân ngọn núi Pèng Giàng. Người trưởng bản có tên là Kring T’rây, trong nhà anh, chúng tôi phát hiện thay có nhieu gùi thú rừng, nỏ săn thú và vô so những mũi tên tam thuoc độc. Với giọng nói the thé, tieng Kinh bập bẹ, Kring T’rây ke: “Mınh ̀ không biet năm nay đãđượ c bao nhiêu tuoi roi. Chı̉biet đượ c các chú bộ đội biên phòng bày cho cách trong lúa nước. Chú công an làm cho cái giay chứng minh nhân dân từ mùa lá rụng năm trước. Mınh co ̀ ́ biet cười mà không biet mặt cái chữ”. Ong ke rang ông bà có năm người con. Các con ông đượ c chınh ́ phủ đia ̣ phương cho ve trung tâm xãđi học từ năm trước. Còn chınh ́ bản thân ông thı̀ chı̉biet săn bat, hái lượm và song du canh du cư theo bản năng xa xưa của dòng tộc giữa rừng xanh mây núi đại ngàn. Theo ông, ngôi làng này đinh ̣ cư tại đây đượ c hơn mười năm, roi bong một hôm cả làng vội vãkéo nhau đi sâu vào trong rừng thuộc tınh ̉ Kon Turn đelập lại làng sinh song vı̀ do có điem xau xuat hiện. Hôm đó trưởng bản quyet đinh ̣ dời dân chı̉vı̀ có một con gà mái đẻ ra một quả trứng có dınh ́ máu. Mà theo tục lệ của người Ve, khi gà mái đẻ trứng có dınh ́ máu thı̀ phải giet gà ngay, neu không sẽcó đại họa ập xuong buôn làng. Giet gà xong mà còn phát hiện ra con gà khác van còn đẻ trứng dınh ́ máu thı̀ngay lập tức phải chuyen làng đi nơi khác. Nhưng ở làng mới đượ c vài năm, do đat đai can coi, thú rừng thưa thớt, săn ban hái lượm không đủ nuôi cho cái bụng, the là tộc người Ve lại đưa nhau quay vedưới chân núi Pèng Giàng, cạnh con sông Thanh màu mỡ an mınh̀ trong khu rừng rậm. Đen một ngôi nhà khác, chủ nhà tên Kring M’hãy. Ong là người già nhat bản và có uy tıń nhat, ông hohởi khoe với chúng tôi sự giàu có của mınh ̀ bang một bộ “sưu tập” hàng trăm xương đau và nanh vuot thú rừng của hàng chục loại thú khác nhau đượ c treo trên vách nhà. Với tộc người Ve này, xương thú đượ c xem như là một chien tıch, la ́ ̀ bieu tượng của sức mạnh và kiêu hãnh cho con cháu đời sau. Đàn ông Ve chı̉việc đi săn bat thú rừng, đi vạt go, lay rượu tà-vạt. Những công việc còn lại đeu do người phụ nữ đảm nhận. Vợ của Kring M’hãy, người phụ nữ chuyên phụ trách việc nương ray, con cái vàthức ăn cho cả nhàthı̀thủ thı̉nói với tôi: “Mınh ̀ cả đời chưa ra khỏi cánh rừng sông Thanh! Nghe may đứa con đi học ngoài xãvekengoài đó có ti vi, có điện, có cái xe gı̀mà chı̉can đạp là nomáy, ngoi lên, xe phóng nhanh lam, mınh ̀ cũng rat muon ra ngoài đó xem, nhưng sợ đường xa, lại không biet đường, lạc mat thı̀kho! Ơ đây chı̉lo cái ăn là het ngày roi. Năm nay chuột đào het ray, củ san và cây đậu đeu rat ıt ́ trái, mùa mưa này chac lại đói roi!...". Buoi toi, chúng tôi đượ c họ mời dùng bữa. Những củ mài còn tươi vừa đượ c đào ve, những ché rượu tà-vạt sóng sánh đượ c rót ra. N.V . cứ uong ngon lành hét ché này đen ché khác, bỏ mặc tôi het nhın ̀ ché rượu lại liec sang Kring M’hãy, ông nhın ̀ tôi như khuyen khıch ́ uong. Tôi kéo vạt áo N.V . và nhın ̀ ché rượu, anh như chợt nhớ ra đieu gı, cha ̀ ̣y lại đong đo tım tı ̀ m bơ ̀ ́i bới, một lúc sau quay lại, anh đưa cho tôi một thứ recây gı̀ đó và bảo tôi hãy ngậm và nuot vào. Thı̀bà biet đay, tôi von chı̉quen nham nháp những ly rượu vang bordeaux, những ly rượu khai vị thơm lừng màu mật ong, mà càng uong ta càng thay độ ngọt râm ran tràn đi khap cơ the, chứ còn thứ rượu tà-vạt này... Anh bảo tôi cứ uong, neu không sẽbị cho là mınh̀ khinh họ. Vợ Kring M’hãy cũng nhın ̀ tôi chờ đợi. Cuoi cùng tôi đưa ché lên môi và tu lien một mạch. Cả nhà votay covũ, còn tôi thı̀đang nghe ngóng cái bụng của mınh. ̀ Tôi cảm thay thứ chat lỏng đó đang trôi qua cohọng, thự c quản và hạ cánh an toàn xuong dạ dày. Mười phút qua đi, tôi thay an tâm hơn vı̀ cái bụng của tôi không phản ứng gı̀ngoài tieng réo oòng ọc do đói. Kring M’hãy đưa cho tôi những mau củ mài luộc và nướng thơm lừng. Trước đây tôi có biet củ mài, nhưng chı̉là dưới dạng lát, đượ c thái rat mỏng và phơi khô mà cha tôi thường cho vào các thang thuoc. Ong nói chat này trị bệnh rat nhieu công hiệu. Còn bây giờ, tôi cứ cam lay và ăn het mieng này đen mau khác. Rượu tà-vạt cứ liên tiep đượ c rót ra, vàtôi cứ an tâm uong, bây giờ thı̀uong từ từ, theo nhip̣ của cuộc nói chuyện vàtrời trở veđêm lúc nào không hay, tieng gà rừng gáy eo óc đâu đây ngoài sườn núi. Vang trăng mỏng mảnh van tỏa sáng bao trùm khap vạn vật. Chủ nhà đãsửa chođi nam ngay bên bep lửa. Còn tôi đãuong đen ba hay bon ché rượu nhưng van hoàn toàn tınh ̉ táo. Giờ tôi đãhieu linh nghiệm của thứ recây màN.V . trao cho tôi ban nãy. Nhà của Kring M’hãy nam cao hơn các ngôi nhà khác, nên tôi đứng đó mà nhın ̀ bao quát đượ c tat cả. Chứng kien đượ c tat cả sự hoang sơ giữa thời hiện đại điện tử. Trong khi loài người cứ nói nhieu ve các phát minh sáng che, đưa các phi thuyen lên khám phá những hành tinh khác lạ. Những nhà thiên văn cứ dõi mãi mat mınh ̀ lên bau trời đeroi thınh̉ thoảng lại tuyên bophát hiện ra những tinh tú mới. Còn nơi đây, ngay trên mặt đat vỏ đia ̣ cau thı̀ton tại người tộc Ve này. Họ chac còn có rat nhieu đieu đekhám phá nữa. Tôi tự nhủ neu sau này có đieu kiện sẽcòn quay lại đây. Nhưng trước mat tôi hiện giờ trưng ra đay cảnh thieu thon cả những đovật sơ đang nhat. Nghèo, đói, người Ve song co cụm lại. Trong làng đem cả thảy có mười hai đứa trẻ thı̀ có năm đứa đượ c đen trường, chieu theo sự vận động của đia ̣ phương. Sotrẻ còn lại phải đi ray, đi suoi bat cá hoặc đi chăn heo rừng đekiem ăn. Việc đi học của những đứa trẻ nơi đây cũng chang de dàng gı. ̀ Buoi sáng đau tuan, chúng gùi gạo, đeo muoi băng ghenh vượt thác hơn một ngày đường mới đen đượ c ngôi trường tieu học dân tộc nội trú của xã. Mười đau gạo và một nam muoi không đủ no bụng cho cả tuan, nhưng chúng van tiep tục đen trường, bởi chúng biet chúng chınh ́ là niem kỳ vọng cho cả thôn bản. Ngậm ngùi, tôi nhớ đen hınh ̀ ảnh của những đứa trẻ thơm tho bụ bam, bận những chiec váy đẹp, những bộ quan áo sang trọng ngày ngày đượ c cha mẹ đưa đen trường trong những chiec xe camry hay “mẹc” bóng nhoáng. Những bữa cơm mà chị vú nuôi phải chật vật lam mới khien cho chúng nuot hơn một lưng cơm với đay ú thức ăn. Những cảnh tac nghẽn giao thông trước các cong trường do các bậc cha mẹ đen đón con... Hai ngày trôi qua nhanh chóng, chúng tôi chào tạm biệt những con người tot bụng. Vợ của Kring M’hãy còn codúi vào ba lôcủa tôi may mau củ mài nướng còn boc hơi am. Tôi ngại ngùng vı̀biet đây là khau ăn cả ngày của -gia đınh ̀ chi.̣ Nhưng chị nói, không nhận có nghıa la ̃ ̀ không yêu men chi. Ṭ ôi bùi ngùi, nhın quanh ̀ đong đođạc của mınh ̀ và chang biet nên tặng chị cái gı. ̀ Chợt mat tôi va phải chiec đong hoquả quýt. Chiec đong honày là kỷ vật của ông ngoại chong tôi. Ong đãđượ c nguyên soái Pétin tặng vật này trong cuộc chien tranh thegiới thứ I, khi ay ông là liên lạc viên, chuyên đưa những thư từ quan trọng qua lại giữa các vùng chien trận mà có lan tôi đãkecho N.V . nghe. Chiec đong hochạy theo năng lượng mặt trời và không bao giờ sai giờ. N.V . ngăn lại. Anh nói với tôi là không theđượ c. Và tháo trên tay chiec đong hocũng là vật bat ly thân của anh, nghe nói cha anh đãmua tặng khi đượ c tin anh đậu vào trường cap ba của huyện, đeđi học cho đúng giờ. Cứ giang co như vậy, vợ của Kring M’hãy ra chieu hieu biet: “không can đâu, ta ở đây đãquen xem giờ theo ánh nang mặt trời, đi nương theo tieng gà rừng gáy roi, đong hocũng chang ıch ́ gı... ̀ ”. Rot cuộc, chúng tôi đãchang đelại gı̀làm kỷ niệm cho họ. Đành dien khúc ca tau của đám trưởng giả người thành pho, ôm hôn họ nong nhiệt và nói những lời cám ơn xuat phát từ đáy lòng. Xem lại bản đovà tam la bàn, N.V . nói chúng tôi đãđi hơi chệch hướng, phải đi ngượ c lên vephıa ́ Tây Bac. Tôi đong ý mà không đáp lại. Đãtheo anh vào đen chon này thı̀tôi chı̉còn cách đặt het niem tin vào nơi anh mà thôi. Đoạn đường và cuộc hành trınh ̀ lại dien ra hệt như hôm trước. Chúng tôi cứ cam cúi bước đi, nhưng hôm nay tôi cảm thay vui vẻ, vı̀trời buoi sáng thật mát lành, và câu chuyện venhững đứa trẻ nhà Kring M’hãy khien tôi lạc quan hơn. Cảnh tượng trước mat đẹp quá chừng khien tôi nhớ lại câu chuyện ve một người bạn từ thủa tôi còn là sinh viên trường Sorbonne. Cách đây đã khá lâu, một người bạn đong học người Syria tên là Mohamed Abdelatif, nhà cậu ay nam ngay trong thành phoĐamát cokınh, ́ chiec nôi của những huyen thoại. Hè năm ay, cậu mời tat cả các bạn đong học đen thăm quêhương và thành phomà cậu rat đoi tự hào của mınh. ̀ Ke ra thı̀ cậu ta cũng rat có lý khi tự hào veđat nước mınh ̀ như vậy, cũng như tôi luôn tự hào mınh la ̀ ̀ người Việt Nam. Hôm đó, sau khi đã đi thăm het lượt thành phoco, roi đen thành phohiện đại. Bà biet roi à, vâng tôi cũng vậy, tôi cứ đi het những ngạc nhiên này đen ngạc nhiên khác. Trong thành phoco, ta van bat gặp những ngôi nhà bang tường đat nện, những khu chợ cóc cùng những cảnh mua bán náo nhiệt hệt như vài ngàn năm trước mà ta gặp trong các truyện của Ngàn lẻ một đêm. Những con cừu van nam trong rọ chờ người đen mua bán, những cửa hàng tơ lụa đẹp thiên than van ton tại, những cảnh bán rong với những người bán hàng nói to như lệnh vơ đethu hút khách hàng... Những thùng rượu nho, những quay hoa quả tươi, gà vit ̣ kêu nháo nhác... Nhưng bạn tôi đãcảnh báo trước: “Các bạn có thetım ̀ thay tat cả, trừ một thứ...!”. Roi han bỏ lửng câu nói, decho tat cả bọn tôi hoi hộp bàn tán và tım ̀ kiem. Đen cuoi buoi, han ta ranh mãnh đưa mat nhın ̀ khap lượt với vẻ đac thang, nhưng đãphải cụt hứng khi tôi nói: “Tớ có biet!”. “Đó là gı̀ nào?”. Han hỏi lại. “Chợ buôn bán người. Bây giờ không còn cảnh những cô gái đẹp đứng múa bụng trên các sàn đethu hút người mua nữa!”. Han tròn mat nhın ̀ tôi. Han đâu có biet rang, mới lên mười tuoi, tôi đãđọc het cả mười tập truyện Ngàn lẻ một đêm. Và luôn mơ ước đen một ngày nào dó sẽđượ c vieng thăm xứ sở than tiên này. Nay có dip, ̣ tôi sêkhông bỏ lỡmột chi tiet nào. Cũng may han đãđưa ngay ra lời giải đáp trong buoi đau đi dạo. Đen khi ra khu phohiện đại, thı̀bà biet không, ta có cảm tưỏng như dang ở một thành phophương Tây hiện đại nhat. Những tòa nhà bang kınh ́ cao ngat ngưởng. Những thang máy lao vun vút khien ta có cảm giác như đang ở New York, hay Luân Đôn... Những khu giải trı́ với đay đủ các trò chơi điện tử, những tàu trượt, nhà ma... Đâu đâu cũng nhan nhản những bien hiệu quảng cáo bang đủ các thứ tieng. Chı̉ có đieu ta rat hiem khi bat gặp những sản pham Made in USA. Tôi không đưa ra lời bınh ̀ luận nào, nhưng có lẽ Mohamed đã hieu. Nhưng đieu ngạc nhiên van chưa đi đen điem tận cùng của nó. Toi đó, bạn tôi muon chiêu đãi các bạn đen từ kinh đôánh sáng một chau bı́tı. ̉ Nhưng trong đat nước Hoi giáo chınh ́ thong như Syria, người ta cam uong rượu trên lãnh thonước này. Thảo nào, phát hiện mới này khien tôi hieu đượ c lúc đi dạo gan biên giới, tôi thay thınh̉ thoảng có một sođông đoàn người rat sang trọng ngoi uong rượu ăn COUSCOUS[*] ngay bên le cột moc biên giới. [*] Một món ăn yêu thıch nha ́ t của người Hoi giáo. Như vậy, họ đãkhông uong rượu trên đat của nước họ. Người Hoi giáo rat tôn trọng luật pháp tôn giáo của mınh. ̀ Vàtoi đó, bà biet bạn tôi đãcó một ý muon điên ronhư thenào không. Đechiêu đãi lũbạn hơn chục người đen từ gan chục quoc gia khác nhau, han đãxin phép bosử dụng chiec phi cơ riêng của ông. Tôi chac cũng phải nói thêm với bà đieu này, cha của Mohamed là Thị trưởng thành pho Đamát, và còn đượ c hưởng một gia tài khong locó từ lâu đời của gia đınh. ̀ Và toi đó, cho đen tận hai giờ sáng, chiec phi cơ cứ quan đảo trên bau trời Đamát, còn chúng tôi cứ uong, cứ nói chuyện và cả khiêu vũ. Thật là một chuyen đi chơi ngoạn mục và nhớ đời. Đợt đó, trước khi quay ve Pháp, Mohamed đưa chúng tôi đi thăm Đen Mặt Trời, nam cách Đamát chừng ba mươi cây sovephıa ́ đông bạc. Han cảnh báo chúng tôi phải dậy thật sớm trước khi mặt trời mọc thı̀mới chứng kien đượ c những cảnh mà chúng tôi chưa bao giờ gặp và moi người hãy chuan bị cho mınh ̀ một đieu ước. Sáng sớm hôm sau, chúng tôi lục đục dậy từ rat sớm. Hai chiec xe 4X4 không biet đã đậu trước cửa nhà hắn từ bao giờ, và chúng tôi nhanh chóng lên đường. Hai chiếc xe phóng vù vù trên con đường vắng, bụi bay mù mịt khiến ta tưởng như đang đi giữa hoang mạc đầy cát của châu Phi. Hai bên đường không một bóng cây. Đây đó bóng những đàn cừu thấp thoáng nhặt những đọn cỏ nhọc nhằn trỗi dậy trên miền đất khô cằn. Đến nơi, cả khu đền bao la, những mái đền nhấp nhô, cao thấp khác nhau, những hình thù trên mái cũng cổ quái khác lạ. Hắn kéo chúng tôi lên một nơi cao nhất giống như một quả đồi già nua cách khá xa ngôi đền cổ và bảo chúng tôi đứng đợi. Khi tia nắng đầu tiên vừa le lói rọi xuống trần gian và dọi thẳng vào ngôi đền, hắn hét toáng bảo lũ bạn đang ngơ ngẩn trước vẻ kỳ thú của ngôi đền nhìn theo tay hắn chỉ xuống mặt đất. Bà biết không, cảnh tượng thật huy hoàng, hình bóng ngôi đền được mặt trời rọi vào phản chiếu trên mặt đất như những thước phim quay chậm. Lúc đó diễn lại như cảnh một lễ hội bắt đầu vào lễ. Thật trang nghiêm. Có chủ lễ đứng lên, có những cô gái Hồi giáo từ từ tiến vào, cảnh những người đàn ông rút dao chọc tiết đàn cừu... Cảnh trí cứ thay đổi theo độ quay của trái đất, tức là theo độ mặt trời lên cao dần. Những phụ nữ bị ném đá cho đến chết, những người dàn bà đầu đội hũ đi lấy nước và cuối cùng, khi mặt trời đã gần đứng bóng là cảnh khiêu vũ. Những cô gái mặc đồ mỏng, hở bụng quay tít, những người đàn ông đánh trống, đập thùng, nhưng tất cả đều diễn ra trong im lặng. Phải nói thật với bà, tất cả chúng tôi đều bàng hoàng, ngây ngất trước những gì mình vừa chứng kiến. “Chưa hết đâu...!”, người bạn hồi giáo nói và kéo chúng tôi đi viếng đền. Đúng ra, chúng tôi không được phép vào vì là những kẻ ngoại đạo, nhưng với tài lẻo mép của Mohamed, hắn giới thiệu với người coi đền chúng tôi là những nhà nghiên cứu về tôn giáo, đang thực thi công việc và hắn chìa mảnh giấy có chữ ký của Thị trưởng thành Đamát, cha hắn, mà tôi không biết bằng cách nào hắn lại có được. Đi thăm thú khắp nơi xong và cuối cùng hắn đưa chúng tôi đến trước hai phiến đã dựng đứng cách nhau chừng hai mét. Hai phiến rất lạ, hình hai người một nam một nữ khỏa thân đứng nhìn thẳng vào nhau, ánh mắt chứa chan bao tình thương mến pha lẫn tuyệt vọng. Mohamed kể, ngôi đền này có từ mấy ngàn năm trước, thời gian cũng không làm chúng hao mòn đi bao nhiêu. Qua bao chiến tranh bạo loạn, nhưng không một ai, cả kẻ thù lẫn người dân dám động đến đền, vì nghe nói thiêng lắm. Ai đến đây đều có quyền được ước một điều và điều ấy sẽ trỏ thành sự thật. “Vậy, các bạn hãy ước đi, nhưng chớ có tham quá nhé, chỉ được một điều thôi, nếu không sẽ mất linh nghiệm đấy!”. Tất cả đều nhắm mắt trang nghiêm. Tôi đã ước gì ấy à?! Tôi cũng chẳng nhớ nữa, chuyện đã qua lâu rồi, nhưng tôi chắc là mình ước sẽ trở thành một nhà văn hay một cái gì đó đại loại thế. Vâng tôi sẽ kể lại câu chuyện mà Mohamed đã kể cho chúng tôi nghe truyền thuyết của hai phiến đá hình người kia. Tôi nghe mà cứ tưởng như chuyện tình của Roméo và Juliette. Truyện kể rằng có một đôi trai gái thuộc hai dòng họ thù địch yêu nhau vụng trộm, bất chấp tất cả những rào cản ngăn cách, cho đến một hôm, họ bị bắt quả tang đang yêu nhau. Thế là cả hai đều bị hai dòng họ bắt xử phạt. Hai người đứng đầu hai dòng họ đã họp bàn và quyết định họ phải chết, nhưng một cái chết đau thương để làm gương cho những kẻ khác. Họ trói trần hai kẻ yêu nhau vào hai phiến đá cách nhau hai mét. Và bỏ đói cho đến chết. Hai linh hồn đó đã hòa quện vào hai phiến đá và cứ trơ gan cùng trời đất. Chẳng biết có phải không, khi họ kể rằng cái chết của hai người đã khiến cả hai dòng tộc phải suy nghĩ rất nhiều và đã quyết định hòa giải với nhau, từ đó trai gái hai họ có quyền yêu nhau mà không ai bị phạt nữa. Nhưng Mohamed còn nói chúng tôi hãy im lặng, đứng sát lại phiến đá, và hãy lắng tai nghe. Quả vậy, khi đứng ghé sát tai lại, chúng tôi bắt đầu nghe thấy những tiếng, lúc đầu là âm âm u u, tôi cho đó là tiếng gió, nhưng không phải, tiếng phát ra bắt đầu chuyển đổi dần đi. Lúc nghe như những bản nhạc tình, rồi lại đến thì thầm như hai kẻ đang tình tứ với nhau, lúc lại nỉ non ai oán, lúc lại gào to lên như van lạy xin tha tội chết... Cả lũ chúng tôi đều tròn mắt ngạc nhiên khâm phục, chẳng ai nói với ai lời nào nhưng đều tin vào truyền thuyết đó có thể là có thật, và tình yêu bất diệt trên đời này là có thật!... Một con chim khi ấy bất ngờ cất tiếng hót líu lo trong bụi cây gần đó đưa tôi về với phong cảnh đẹp như mơ đang diễn ra ngay trước mặt! Tôi thấy trong lòng lâng lâng nhẹ nhõm hẳn, ngước mắt dõi theo cánh chim hiếm hoi bay vụt loáng trên bầu trời xanh thăm thẳm khi ấy. Tôi vừa đi còn vừa huýt sáo gió, bản nhạc Dòng Danuýp xanh, còn N.V . thì có vẻ bồn chồn, liên tục đưa mắt nhìn quanh các ngọn núi như tìm kiếm vật chuẩn gì đó. Tôi hiểu ý, rút bó nhang còn trong túi và đưa cho anh. Bó nhang được đốt lên, trời đang gió nhẹ bỗng dưng như ngừng hẳn, hai cặp mắt của chúng tôi dõi chặt vào đốm lửa đang cháy trên tay anh, làn khói tỏa ra lúc đầu bay dạt bốn phía rồi như trò ảo thuật, nó xoay chiều rồi ngả dần theo hướng đông, rồi lại lệch lên phía Bắc. Đúng rồi, và thế là chúng tôi cứ theo hướng ấy mà tiến. Chúng tôi chỉ dừng lại khi chợt nghe thấy tiếng lao xao phía trước. Tiếng người xen lẫn tiếng lá rừng va vào nhau, tiếng khỉ chí chóe, tiếng suối chảy róc rách đâu đó... Rồi một đám người hiện ra. Tôi giật mình và lại càng tin vào sự vô tình. Trước mặt tôi là một nhóm người nước ngoài mà mấy hôm trước tôi đã chạm mặt trong quán bán đồ ăn nguội. Có một người Việt phiên dịch đi cùng. Bà có thể hình dung ra cảnh tượng đó không? Giữa chốn hoang vắng cô tịch đó, thì những người xa lạ cũng nhanh chóng trở nên quen biết. Nhưng có một sự vô tình nữa mà tôi vẫn chưa nói cho bà biết. Đó là, sau khi chào hỏi nhau, tôi giữ kẽ nói bằng tiếng Việt và người phiên dịch đã dịch ra cho họ, thì bất ngờ người trưởng đoàn, chừng bốn mươi tuổi, cao lớn tóc vàng và cặp mắt xanh thẳm như bầu trời đang ngự ở phía trên dầu chúng tôi lúc ấy. Anh ta tiến thẳng về phía tôi và đưa tay ra bắt: “Oh, mon dieu! Vous êtes bien madame c. Quel vent vous pousse venir jusqu'ici, dans ce jungle profond du Việt Nam?[*] [*] Trời ạ, bà có phải là phu nhân c. không. Cơn gió nào đãđay bà đen đây, trong cánh rừng sau tham của Việt Nam này the? "Đến lượt tôi tròn mắt. Trong giây lát, tôi chẳng hiểu gì hết, cả N.V . cũng vậy, cả người phiên dịch lần những người bạn đồng hành của ông ta nữa. Còn người ngoại quoc kia bat đau giải thıch ́ tại sao anh ta lại biet tôi. Đó là trong một buoi tiệc coc-tai ket thúc năm học tại trường Đại học c. mà chong tôi tham gia giảng dạy. Hôm đó rat đông người, tôi dù nhỏ bé nhưng lại noi bật hơn cả trong tà áo dài truyen thong thướt tha màu tıḿ . Anh ta nói đãđeý đen tôi, đen nét đẹp diu ̣ dàng quyen rũcủa phụ nữ châu A. Và anh ta đãđen chào vợ chong tôi, chınh ́ chong tôi đã hướng dan anh làm luận văn thạc sı̃veCác tiêu chuẩn vệ sinh cần thiết trong ngành sản xuất công nghiệp hiện đại và khai thác quặng. Chuyện dien ra đã gan chục năm nay roi. Đen đây thı̀tôi đã nhớ ra. Phải roi, chàng thanh niên có phan rụt rè hôm đó đen chào và nói chuyện với tôi vecác phong tục tập quán của người phương Đông. Anh ta tên là Jean Jacques Baudelman. Một cái tên rat đẹp, rat hay và rat hợp với anh ta. Hôm ay, anh ta hỏi tôi rat nhieu vecác dòng dõi vua chúa, trieu than của Việt Nam, nhat là những đời Vua cuoi cùng. Sau đó anh ta nói rang ông tobon đời của mınh ̀ đãtừng làm covan cho một ông vua An Nam... Còn lúc này, chúng tôi cứ nói chuyện bang tieng Pháp. Trời chieu lúc nào không hay, người phiên dich ̣ đenghị chúng tôi venghı̉tại một bản làng của người dân tộc gan đó. Jean-Jacques van không quên hỏi tôi sao lại đen đây, và anh quả thự c rat bi choa ̣ ́ng bởi một phụ nữ yeu mem như tôi lại có the lặn lội đen tận nơi thâm sơn cùng coc này, thı cha ̀ c phải có một lý do dặc biệt lam. Cabà cũng theà, bà cũng đặt câu hỏi tại sao tôi lại chap nhận đi cùng anh vemien ay. Thự c ra chuyện đó bat nguon từ một lá thư. Vâng lan ay, tôi nhận đượ c một lá thư dài đay thiet tha của anh. Trong thư, anh như dãi bày het cả tam lòng của mınh. ̀ Anh nói chı̉có tôi mới có thehieu het đượ c tınh ̀ cảm sâu lang trong tâm tư anh. Thư anh viet: “Em thân yêu, lần này anh cố gắng cầm bút để thổ lộ cùng em tất cả những nỗi niềm bấy lâu nay của anh. Những tâm sự này cứ đeo đẳng anh từ hơn ba mươi nărn...Anh cứ ngỡ, cùng với thời gian mọi thứ sẽ dần lắng đọng lại, và chính thời gian sẽ là liều thuốc chữa lành cho các vết thương. Những vết thương trên da thịt anh đã khỏi hẳn, nhưng còn những vết thương lòng thì chưa. Và anh cứ ngày ngày đau đáu đối mặt với nó, nhất là càng ngày, với sự phát triển của xã hội, con người ta như đã quên hẳn đi quá khứ. Ngay cả những người thân của anh, họ cũng như quay lưng lại: người chờ đến tháng lĩnh lương của anh, kẻ lợi dụng chức phận của anh để tiến thân... Một số người bạn năm xưa, do vị trí làm việc của anh mà họ có vẻ như xa lánh. Ngày ngày, trước mặt anh, xung quanh anh có rất nhiều ngươi, rất nhiều những khuôn mặt, họ nhận lệnh, nhận chỉ thị của anh Tồi răm rắp thực hiện. Anh biết họ chỉ kính trọng, nể sợ anh chứ không thương mến anh. Chỉ đến khi đêm về, cảnh vật yên tĩnh, màn đêm bên ngoài như có thể xắt ra được miếng, khỉ anh chỉ còn lại một mình trong phòng viết, trước màn hình máy tính thì anh mới lại được sống với chính mình. Em biết không, anh đã đến độ tuổi mà mỗi sự kiện xảy ra lại gợi nhớ đến một sự kiện khác đã từng diễn ra trong quá khứ, đôi lúc đẹp hơn, thanh cao hơn, có ý nghĩa hơn, nhưng nhiều lúc lại hời hợt, èo uột và phi lý. Nên anh đã quyết định chấp nhận kể lại hết, viết lại hết trong một cuốn sách mà anh mong muốn thả tâm hồn mình vào, khắc ghi lại mọi kỷ niệm của một thời quá khứ vẻ vang, một nỗi hoài niệm mà nó chính là ý nghĩa chân thực nhất của đời anh. Em biết không, lần đi cùng em về miền quê ấy, thì anh đã không nói cho em biết: đó chính là nơi mà đơn vị anh ngày xưa đã dừng lại tập huấn ở dó gần ba tháng trước khi đi B. Lần đó, người ta dạy cho bọn anh cách ngụy trang mặt mũi áo quần sao cho thật giống với quang cảnh hiện tại. Em nhớ không, hôm đó anh đã dẫn em đi loanh quanh mãi ở cuối xóm ấy, vì thực ra anh muốn tım ̀ một nguời quen. Cây si già xum xuê và ngôi miếu thờ nằm cạnh một trường cấp III làm tạm dành cho học sinh Hà Nội đi sơ tán về đó học. Dạo ấy, anh nghe nói cái miếu ấy thiêng lắm. Có một gia đình giáo viên kể lại rằng đã từng nhìn thấy một cặp rắn có mào đỏ chót như mào gà trông, to như cột nhà và dài đến năm mét, thỉnh thoảng chúng há miệng đỏ lòm như phun ra lửa vậy. Thê mà bây giờ chẳng còn gì nữa. Cây si cổ thụ cũng mất. Những búi tre bao quanh làng bây giờ cũng bị chặt trơ trụi. Những cánh đồng bỏ trống, không cầy bừa gieo trồng gì hết. Hỏi ra, người ta bảo đã có những công ty nước ngoài đến thuê đất và đã bồi thường xứng đáng. Người anh cần tım ̀ bây giờ không biết như thế nào nữa. Anh thấy chua xót và cảm thấy mất mát quá lớn cho những con người hiền lành chân chất kia. Cả đời họ chỉ biết có cấy cày, gieo trồng, làm việc miệt mài trên những thửa đất, thì bầy giờ họ lại cả ngày súng sính trong những bộ quần áo đẹp, cưỡi xe máy, anh tự hỏi rồi đây, số phận của họ như thế nào khi những đồng tiền bồi thường kia cạn kiệt dần... Đưa em về đó, anh mong gặp lại một bà già ngồi mát dưới bóng tre nhai trầu bỏm bẻm, nhìn đàn trẻ chăn trâu cứ đùa tắm mát dưới lòng sông. Những cánh đồng rì rào chạy dài đến tận đường chân trời. Anh mong được nhìn lại dải khói xanh lơ yểu điệu bốc lên từ những luỹ tre ngút ngàn bao bọc bảo vệ làng, con chó nô đùa đuổi gà chạy quanh đống rơm... Anh muốn gặp lại những cơn mưa trong lành ngày ấy. Anh khát khao được ngắm lại vẻ đẹp hoang sơ xưa kia. Cách đây mấy tháng, một người bạn đồng ngũ của anh vừa qua đời. Trước khi chết, hắn cho gọi anh đến và nhờ anh quay về tìm lại một cậu bé tên là T. khi xưa ấy mới tám tuổi, mà hắn đã hứa với cậu bé ấy rằng ba năm sau, khi chiến tranh kết thúc, khi trở về sẽ mua tặng cậu một tập truyện cổ tích Truyện coGrims. Ơ độ tuổi này, anh không cho phép mình hứa suông nữa. Sự vô tình làm nảy sinh những cuộc gặp gỡ. Cuộc gặp gỡ của anh với vùng quê ấy mà anh còn nhớ rất rõ, của người bạn anh với cậu học trò nhỏ mộng mơ tên T. đã góp phần xây dựng và làm phong phú thêm cho cuộc đời. Sự vô tình khiến cho anh gặp em, rồi gặp lại em vào những năm sau này đã làm cho cuộc sống của anh thay đổi và bớt trống vắng. Dạo này, anh hay suy nghĩ đến cái chết, cái chết của chính anh và nhất là cái chết của những người khác. Anh cố gắng tạo nên những lý do để tiếp tục cuộc sống, nhưng liệu ta có thắng được số phận...”. Thư anh viet dài gan mười trang giay. Và chınh ́ lá thư ay xuat hiện ý tưởng vemột chuyen đi vethăm lại chien trường xưa của anh. Tôi đã đọc đi roi đọc lại đen thuộc lòng bức thư. Nét chữ viet tay tròn tria, ̣ rõ nét mà giờ đây tôi có thenhận ra trong hàng trăm ngàn các loại chữ khác. Trong thời đại máy tınh ́ này, tôi nâng niu bức thư của anh như một báu vật. Tôi lục tım, ̀ moi móc, xoi mới trong mọi ngóc ngách, từng khıa ́ cạnh câu chữ của anh. Tôi cũng vậy, tôi hy vọng vào thành công của cuon sách mà anh viet. Trong thư anh còn có câu: “... cuốn sách có thể sẽ đem đến cho mỗi người một ý nghĩa cuộc sống nào đó...”. Toi hôm ay, hôm màtôi nhận đượ c láthư của anh, tôi đãđi ra ngoài, đãđi bộ rat lâu trên các con phokhu tôi ở. Chúng cứ rac roi như một trận đobát quái. Giữa khu phoMontparnasse vàInvalide, tôi đi qua trước những tòa nhà sừng sững bethe của Viện Pasteur mà có một lan, cách đây khá lâu vào những năm chın ́ mươi, tôi đãtận mat chứng kien Thái tử Charles và Công nương Diana từ đó bước ra, kéo theo cả một đoàn tùy tùng các chınh ́ khách và các nhà nghiên cứu. Tôi vượt qua khu công viên Luxembourg, Điện Thượng Viện, đi dọc theo đại lộ Vaugirard, cả khu vang tanh khien ta nghı̃đen một ngôi làng giàu có mà dân chúng đãbị lùa đi het do một căn bệnh dại. Trong thư anh cũng viet rang mınh̀ chang nên thay đoi những gı̀mınh ̀ đãcó, vı̀phải khó nhọc lam mới có thecó đượ c chúng. Tôi không hieu anh muon ám chı̉đieu gı. ̀ Tôi muon viet thư trả lời anh ngay, tôi muon nói với anh rang đọc xong thư tôi đã rat buon, và noi buon ay của tôi chı̉có thevẽra đượ c bang các sac màu toi sam, màu xám đen và màu nâu. Tôi đi mà như bay bảng lảng trong gió, mọi cửa ngóc ngách của thegian đeu mở toang cho tôi vào cõi bat tận. Roi noi buon ay cứ lớn dan lên, nặng trich ̣ đen hàng tan và bat ngờ đoập xuong tôi. Mùa đông năm ay, vào dip ̣ Noel tôi đãđi dự lenhà thờ. Nhàthờ Đức Bà Paris chật cứng người. Các con chiên ngoan đạo ăn mặc chınh ̉ te. Khi bài hát thánh ca trong trẻo cat lên, tôi ngước mat nhın ̀ bau trời khi ay thap lam và căng mọng nước làm ta hınh ̀ dung neu đınh ̉ tháp Nhà thờ kia mà cao thêm chút nữa, han sẽđâm thủng bụng nó và thelà cả một khoi nước khong lo sẽào xuong tran gian. Qua màn nước, tôi thap thoáng thay anh, roi chúng tôi cứ lạc nhau qua những tia nước đang xoi xuong. Những rảnh nước rơi mau quá đoi khien tôi không the lách sang bên anh và anh cũng không thelách sang đượ c bên tôi. Bat chợt một đường lửa sẻ dọc bau trời và anh bien mat theo tieng sét. Đúng lúc ay, trời bong dưng toi om. Đèn tat sạch, cả Nhà thờ đen như mự c. Người ta nói đó chınh ́ là khoảng khac Chúa Jésus chào đời. Tôi lại ngước lên. Năm đó tôi đãcau nguyện bà ạ. Tôi cau nguyện cho cha tôi, cho mẹ tôi, cho anh trai và em trai tôi. Tôi cau nguyện cho gia đınh ̀ bé nhỏ xinh xan của mınh v ̀ à tôi cũng cau nguyện cho anh - N.V . của tôi. Tôi cau nguyện cho noi niem của anh sẽđượ c giải tỏa, ý nguyện của anh sẽ đượ c thự c hiện. Đôi khi, kecả không cau nguyện thı̀tôi cũng bat buộc mınh ̀ phải nhın ̀ lên bau trời đecơ quan não bộ của tôi ghi nhận đượ c ý tưởng veánh sáng. Vı̀như tôi đãnói với bà là tôi rat sợ bóng toi. Tôi sợ đêm. Tôi cứ liên tục hınh ̀ dung cái bóng toi ay có mặt ở khap mọi nơi. Trong nhà, trên dường pho, trên sân ga hay trong hành lang hun hút của các tàu điện ngam. Nó lúc nào cũng rınh ̀ rập chı̉chự c chộp lay tôi, thậm chı́ngay cả giữa ban ngày. Chı̉ khi nào gan N.V . thı̀noi sợ hãi dó mới tiêu tan đi... Vâng, tôi sẽkecho bà nghe chuyện tôi đãgặp lại N.V . sau lan gặp đau tiên ay như thenào và chúng tôi đãnhận ra nhau ra sao. Tat cả chı̉ là do sự vôtınh ̀ bà ạ. Lan đó, trường đại học của tôi có tochức một cuộc giao lưu gặp gỡ giữa những cựu sinh viên thành đạt với tân sinh viên. Năm đó tôi đãbước vào năm thứ ba. Côsinh viên thẹn thùng năm nào giờ đãcứng cáp và mạnh dạn hơn. Hôm đó làthứ bảy, tôi đang đinh ̣ đạp xe venhà ngay sau bữa trưa như thường lệ thı̀một người chị họ, con bác tôi trong thành phophóng xe máy vào kýtúc xá nói rang mẹ vừa gọi điện. Bà ngoại hơi mệt và mẹ đãđi thăm và có lẽsẽở lại đó vài ngày, do vậy, neu không có gı̀thật đặc biệt, tôi có theở lại trường tuan này. Đãnghe nói vebuoi giao lưu từ may tuan nay, khap nơi sinh viên nào cũng chı̉bàn tán vemoi chuyện đó, nên tôi hào hứng ở lại ngay. Toi đó, cùng các bạn trong phòng ăn cơm sớm. Chúng tôi len lỏi vào ngoi ngay trên những hàng gheđau tiên của hội trường. Cả hội trường rộng năm ngàn chochật cứng, nhieu người đứng lonho. Đen phan giới thiệu khách mời thı̀tôi không thật tin vào mat mınh ̀ mà phải véo thật mạnh vào cánh tay xem có phải mınh ̀ đang mơ không. Trên khán đài, lan trong sáu vị khách khác thı̀có một người mà tôi đãphải chiu ̣ ơn một lan. Tôi thật không ngờ bà ạ. Đó chıń h là người đàn ông ba năm trước đãlôi chiec xıch ́ xe đạp của tôi ra khỏi nơi nó bị kẹt. Anh ay chınh ́ là một nhà báo kiêm nhà văn N.V . mà tôi van thınh ̉ thoảng đọc những bài báo và những truyện ngan của anh đăng trên các tạp chı. ́ Thı̀ra anh cũng đãtot nghiệp cùng trường đại học với tôi dù là không cùng một khóa, không cùng một khoa. Những câu hỏi, những lời đoi đáp thông minh dı́dỏm của khách mời lan cử toạ dien ra sôi noi hào hứng, cùng sự góp mặt của các nữ nghệ sı̃Thanh Lam, Bảo Yen... Tôi thıch ́ giọng ca của Thanh Lam cùng những lời chị hát khi lanh lảnh, lúc tram lang. Hôm ay chị đãhát bài chia tay hoàng hôn, của nhạc sı̃Thuận Yen, bài hát chang bao giờ già đi và đúng cho mọi thehệ. Giọng hát của chị cao vút, một mınh ̀ chơi vơi giữa cả hội trường mênh mông của trường đại học lúc ay im phăng phac. Cho đen bây giờ, tôi cảm giác bài hát ay như ám vào tôi vậy. Tại sao tôi lại nghe bài hát ay vào đúng ngày tôi gặp lại anh. Tôi đãthuộc lòng bài hát ay từ lúc nào mà không biet: "Em phải về thôi, xa anh thôi. Hoàng hôn yên lặng cũng theo về. Giọt nắng cuối ngày rơi xuống tóc. Mà lời từ biệt chẳng lên môi. Em phải về thôi xa anh thôi. Hàng cây hò hẹn chỗ ta ngồi. Hoa khê rụng kín ngăn lối nhỏ. Để lòng ta xao xuyến bồi hồi. Chia tay anh chia tay hoàng hôn. Chia tay anh chia tay hoàng hôn. Em mang theo về tình yêu và nỗi nhớ. Em mang theo về con tim cô đơn. Chia tay anh chia tay hoàng hôn. chia tay anh chia tay hàng cây. Gửi lại cho anh trái tim thắp lửa. Gửi lại cho anh một nửa vầng trăng". Khi ket thúc buoi giao lưu, mọi người kéo nhau ra vethı̀tôi lại cotınh ̀ chen ngượ c lại. Và roi tôi cũng đen đượ c gan choanh đứng, khi ay anh đang bị một đám đông thieu nữ vây quanh xin chữ ký. Tôi đứng nap sau lưng một người bạn, coquan sát mà không đelộ cho anh thay. Bong tôi giật ban mınh ̀ vı̀một câu hỏi: “O, thenào côbé, cái xe đạp có còn hay bịtuột xıch́ không?”. Tôi đỏ bừng mặt, trong khi tat cả các bạn cứ tròn mat nhın ̀ tôi. Không hieu trı́ khôn lúc ay tôi đeở chonào mà tôi không sao tım ̀ ra đượ c một câu nói thıch ́ hợp, dù là nói doi cũng đượ c. Tôi buột miệng: “Em muon trả lại anh chiec khăn...!”. Sau này, bạn bètôi cứ chat van mãi rang làm sao mà tôi lại quen đượ c một người noi tieng như the, và cái khăn mà tôi nói đen là cái khăn nào? Khăn tay hay khăn gı̀vân vân và vân vân..., vàtại sao tôi lại có nó. Tôi nói thật thı̀tụi nó lại không tin, thôi thı̀kệ cho chúng nó đoán già đoán non vậy. Chı̉biet rang sau câu đáp lại của tôi, mọi người ý tứ lảng đi het, chı̉ còn lại tôi và anh. Tôi rụt rè đe nghị neu tôi có thenói chuyện với anh một chút không. Anh chap nhận một cách vui vẻ. Chúng tôi đãđi lòng vòng trong sân ký túc xá. Anh chı̉ cho tôi phòng anh đãở trước đây. O cửa somà anh van hay đứng mơ mộng moi khi đêm vemà không ngủ đượ c. Anh kerang ngày xưa, nơi đây không phải là hàng nhãn như bây giờ mà là hai dãy xoan đào cao vút. Những đêm trăng sáng lũchim kéo nhau vehót lıu ́ lo. Những buoi sáng đau xuân, tam năm giờ sáng thı̀người nào chiu ̣ ngủ nhat cũng phải thức dậy vı̀lũchim đôi khi kéo vào tận cửa sonhư muon đánh thức lũ dài lưng ton vải dậy. Anh kechuyện thật có duyên và có sức thu hút.. Tôi cứ nghe và chang có dip ̣ đenói nhieu vemınh. ̀ Anh cũng kesơ qua ve công việc hàng ngày của anh, rang anh làm việc trong một tạp chı́ chuyên ngành, rang công việc của anh là đọc, viet và... đi chơi. Trước khi chia tay, anh đưa cho tôi một tam các, nói khi can có thegọi điện cho anh, anh sẽsan sàng giúp đỡ trong phạm vi cho phép, còn cái khăn thı̀ tôi cứ... giữ lay làm kỷ niệm. Đêm đó tôi đã không ngủ bà ạ. Trái tim thieu nữ chưa một lan yêu bong bâng khuâng. Ba năm roi mà anh van chưa quên tôi ư? Đieu gı̀nơi tôi khien anh nhận ra ngay cả khi tôi đứng lan trong đám đông thieu nữ vây quanh anh khi ay? Sau này anh mới nói rang chınh ́ thái độ rụt rè, cặp mat sáng, vang trán bướng bınh ̉ và mái tóc dài đãthu hút anh, ngay lan gặp đau tiên trong buoi chieu đông chạng vạng năm nào ay và anh đãghi khac nó và cho đen tận cuoi đời van không quên đượ c. Nhưng roi, thời gian trôi đi, tôi cũng chang dám liên lạc với anh. Tôi sợ quay ray người khác... Cạnh ngôi nhà nghı̉của tôi có một con đường dành riêng cho khách đi xe đạp. Những ngày nghı, ̉ tôi hay đưa các con đi đạp xe đạp trên con đường ay. Tháng tư tới, bà biet không, hai bên đường đỏ rự c những cây hoa thuoc phiện. Chúng càng đỏ rự c hơn nữa khi con đường chạy qua những cánh đong nho. Nho đang mùa ra lá. Những lá nho to như bàn tay, xanh mướt hệt như những lá cây cà phê. Những tán lá xanh um mượt mà mọc ra từ những cành cây khang khiu và những goc cây xù xı. ̀ Xa xa là đınh ̉ núi Canigou cao ngat quanh năm phủ tuyet. Vào ngày hội lửa thánh Jean, người ta thường đot lửa trên đó. Dù xa hàng trăm ki lômét, bang mat thường van nhın ̀ thay ngọn lửa bập bùng. Tôi thıch ́ những bông hoa thuoc phiện. Thıch ́ cái màu đỏ rự c như máu của nó và cả sự mong manh devỡ. Và chuyện cũng liên quan đen một kỷ niệm khó phai trong đời tôi. Đó là ngày tôi còn là sinh viên, trong dip ̣ sinh nhật mınh, ̀ tôi đãnhận đượ c một bó hoa thuoc phiện còn tươi nguyên từ một người bạn làm nghecảnh sát. Anh ay đi công tác trên vùng Sơn Tây, biet hôm đó là sinh nhật tôi, nên đãcogang ve. Dọc đường, đay là những gı̀anh ay kecho tôi nghe, nhın ̀ thay hai bên đường đỏ rự c một màu như the, đãdừng xe và ngat cho tôi một bó. Anh phải can thận lam thı̀những cánh hoa mới không bị nát. Khỏi phải nói đám bạn tôi đãtram troghen ty với tôi như thenào. Những bông hoa thuoc phiện noi bật lên giữa những bông hoa pensée yêu kieu bang vẻ hoang dãcủa mınh. ̀ Theroi người bạn ay giờ đây cũng không còn nữa. Anh đã hy sinh trong một lan bat cướp trên Hòa Bınh. ̀ Bọn cướp ay chuyên vận chuyen thuê ma túy veHà Nội và gặp dip ̣ là chúng dọa người cướp của một cách trang trợn. Anh đãđượ c phân công theo dõi chúng từ nhieu tháng lien và hôm ay, trong một trận quan giáp lá cà trong xe, sau đó chúng leo lên nóc xe hòng tau thoát. Nhưng không ngờ anh cũng leo lên đó, và chúng đãđay anh ngãtừ trên nóc chiec xe la đang chạy xuong lòng đường. Anh ra đi không biet có mang theo mınh̀ hınh ̀ bóng tôi. Còn tôi thı̀biet rõmột đieu là ketừ đay màu đỏ hoa thuoc phiện là tượng trưng cho anh. Với tôi, anh đượ c sinh ra vào tháng tư và mat vào tháng mười, vı̀khi các bạn anh thông báo hung tin cho tôi biet thı̀đó là vào một ngày cuoi tháng mười năm một ngàn chın ́ trăm chıń mươi ba... Bà nói rang sao tôi không nhac nhieu đen HàNội? Vâng, có lẽ thethật bà ạ. HàNội giờ đây đãcó nhieu những đoi thay. Nep nghı̃cũng rat khác xưa, tức là rat khác so với những năm tám mươi của thekỷ trước. Tôi sợ trong mat tôi, nói veHà Nội thı̀ cũng là nói vesự xuong cap. Sự phát trien quá nhanh, quá gap gáp của một thành phovon bị kım ̀ hãm trong nen kinh tetụt hậu, giờ bong dưng nobùng lên. Sự phát trien vevật chat bao giờ cũng nhanh hơn sự phát trien của ý thức. Tôi sợ tâm hon non nớt của các con tôi sẽghi nhận những hınh ̀ ảnh xau của một thành phomà mẹ chúng đãhet lời ca ngợi từ bay lâu nay. Đôi lúc, con trai V. của tôi còn hỏi mẹ rang liệu những gı̀ dạy cho các cháu có phải tôi lay ra từ một câu chuyện cotıch ́ nào đó không? Vàtại sao bé lại không nhın ̀ thay người ta làm như thenữa khi chúng tôi ở đó. Những câu hỏi của trẻthơ đôi khi đưa người lớn vào trong một ngõcụt. Vı̀quả là có những chuyện đúng như vậy đay. Có một chuyện như thenày. Gan trưa hôm đó chúng tôi đang đứng trước nhà một người bạn nam trong một khu phosang trọng bậc nhat nhı̀Hà Nội, đeđợi họ đi pic-nic. Bat chợt, người hàng xóm của bạn tôi xách một xôđay toàn đothải ban thıủ mà tôi còn nhın ̀ thay rõ cả lòng gà, rerau, hạt dưa... ra đo ụp xuong trước mặt chúng tôi, đúng ranh giới giữa bức tường của hai nhà. Cả khoi holon đó nam chınh ̀ ınh ̀ trên mặt pho. Chang bao lâu, lũruoi nhặng đã bu lại, và bủa ra những tieng vo ve rợn tai. Con gái H.H. của tôi tròn xoe mat hỏi mẹ trong một thứ tieng Việt chưa sõi lam: Mẹ ơi, sao bác lại cat rác ở đây hả mẹ? Đây làm gı̀có thùng rác đâu!”. Người đàn bà mặt đay son phan, covà tay sáng loá các đotrang sức nhın ̀ chúng tôi như nhıǹ những vật thelạ vừa lọt từ hành tinh khác tới. Tôi hieu rang con gái tôi đãlàm phien bàta. Tôi cúi xuong hôn con và nói lát nữa sẽđi gọi điện ve cho ông bà nội. Một lan khác, khi chúng tôi đang tản bộ bên bờ Hoàn Kiem. Trời nhá nhem toi, sau cả ngày nóng bức, bây giờ trời mới mát mẻ đôi chút. Bong tôi nhın ̀ thay một cặp vợ chong trẻ, đi xe máy kèm một bé gái chừng ba tuoi xinh xan. Họ đo xich ̣ trước mặt, cách chúng tôi chừng hai mét, người đàn bà ngoi sau xe, cúi lay một bich ̣ ni-nông roi... vù một cái, cả chiec túi to tướng bay vụt qua mặt chúng tôi và rơi tõm xuong lòng ho. Chiec túi sau một phút chım ̀ dưới nước lại troi lên và noi dập denh trên bı́mặt hokhi ay bat sáng lóng lánh. Bóng dáng những tòa nhà cao tang hat bóng xuong lòng hochợt vỡ oà, lung linh theo những làn sóng. Bé V. của tôi, sau một hoi suy nghı̃đãlên tieng: “Ơ Hà Nội cho nào cũng làthùng rác hả mẹ?”. Tôi nın ́ lặng, tôi có thetrả lời thenào cho các con của tôi đây? Bé H.H. của tôi đãkhóc toáng lên khi nó nhın ̀ thay hàng chục con cá to chet noi lenh benh trên mặt hoTây khi tôi cho các