12 Bài Học EQ Mẹ Cần Dạy Trẻ

"12 Bài Học EQ Mẹ Cần Dạy Trẻ 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 12 Bài Học EQ Mẹ Cần Dạy Trẻ Ebooks Nhóm Zalo Lời nói đầu EQ là khái niệm mà các nhà tâm lý học đã đưa ra để chỉ sự tương đối giữa trí tuệ và cảm xúc. Nó chủ yếu chỉ phẩm chất về các mặt như cảm xúc, tình cảm, sức chịu đựng. EQ giữa mỗi người không hề có sự khác biệt rõ rệt ngay từ khi mới sinh ra mà liên quan đến sự bồi dưỡng sau này. EQ là phẩm chất đạo đức tốt đẹp, là đức tính lạc quan hài hước, là dũng khí đối mặt và khắc phục khó khăn, là tinh thần tự khích lệ bản thân, là kiên trì bền bỉ, là nắm bắt tình cảm của mình và người khác. Các nhà khoa học cho rằng: "Cuộc đời mỗi người có hai thời kỳ phát triển độc lập về tính cách, một là từ năm 2 - 3 tuổi, hai là từ năm 12 - 13 tuổi. Nếu sự phát triển của hai thời kỳ này gặp trở ngại thì sẽ ảnh hưởng đến cả cuộc đời". Như vậy có thể thấy được tầm quan trọng của việc bồi dưỡng EQ cho trẻ. EQ là một khả năng, là một sự sáng tạo, cũng là một kỹ năng. Chỉ cần có thêm chút dũng khí, thêm chút sáng tạo, thêm chút rèn luyện, thêm chút tình cảm thì sẽ khiến trẻ trở thành “thần đồng EQ”. EQ cao hay thấp quyết định những khả năng khác của trẻ, trong đó có cả việc EQ có thể phát huy đến mức tối đa hay không, từ đó quyết định thành công suốt đời của trẻ. Mỗi cha mẹ đều nên biết rằng, bồi dưỡng EQ chính là bồi dưỡng tâm lý lành mạnh, bồi dưỡng đức tính cao thượng, bồi dưỡng phẩm chất cao quý cho trẻ. Mục tiêu của cha mẹ nên là bồi dưỡng cho trẻ những phẩm chất như tự tôn, tự tin, độ lượng, thân thiện, biết hợp tác, dũng cảm tìm tòi, sáng tạo, kiên trì bền bì, chăm chỉ cần cù, khiêm tốn thật thà, có đầy đủ nhân cách, khí chất và khả năng của một con người xuất sắc. Công việc này rất gian khổ, cũng rất tỉ mỉ, cần phải đầu tư thời gian và sức lực. Bồi dưỡng EQ cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ sẽ tạo cơ sở vững chắc để trẻ bước vào xã hội. Điều này đã trở thành nội dung trọng yếu trong giáo dục gia đình. Để giúp trẻ hoàn thiện EQ, chúng tôi đã biên soạn cuốn "12 bài học EQ mẹ cần dạy trẻ" với ngôn ngữ dễ hiểu và những câu chuyện bao hàm những ý vị sâu xa về con người, khiến chúng ta phải suy ngẫm như: tính tự lập, thành thực, tốt bụng, hợp tác, chia sẻ, đối mặt với trở ngại và thất bại... Cuốn sách sẽ giúp các bậc phụ huynh bước vào thế giới nội tâm của trẻ, tìm kiếm những vấn đề trẻ có thể gặp phải trong quá trình trưởng thành, cảm nhận niềm vui, nỗi buồn của trẻ, bồi dưỡng EQ cho trẻ. Ấn phẩm này có thể trở thành người thầy, người bạn tốt trên con đường trưởng thành của trẻ; là ngọn đèn soi sáng đường cho htt://tieulun.hoto.or cha mẹ trong quá trình giáo dục trẻ. Qua việc đọc cuốn sách này, độc giả sẽ thấy được những điều tốt đẹp từ việc bồi dưỡng EQ mang lại. Biên tập htt://tieulun.hoto.or Bài học đầu tiên Bồi dưỡng"thần đồng" EQ Cha mẹ là người thầy đầu tiên, là người quan trọng nhất quyết định cuộc đời trẻ. Vì thế, tạo cho trẻ một nền giáo dục tốt là vô cùng quan trọng. Cha mẹ phải để trẻ cảm thấy hạnh phúc. Hạnh phúc ở đây không đơn thuần là “nhiều” mà phải là “đầy đủ”. Sự đầy đủ này chỉ có ở những người biết cảm nhận và trải nghiệm cảm xúc của mình mới có thể tận hưởng. Nói một cách khác, người có chỉ số EQ cao là người hạnh phúc nhất. Vì thế, cha mẹ phải tặng món quà EQ này cho trẻ, như thế, cuộc đời trẻ mới trở nên hoàn mỹ. 01 EQ rất quan trọng với sự thành công củatrẻ htt://tieulun.hoto.or trong tương lai Một người có thể thành công hay không, nhân tố quyết định quan trọng nhất là gì? Cuộc điều tra về những sinh viên đã tốt nghiệp tại trường đại học Harvard phát hiện, EQ có tác dụng mang tính quyết định đối với thành công. Điều đó cũng có nghĩa là, nếu một người chỉ có thành tích học tập vượt trội thì sau này chưa chắc đã thành công được. Chỉ số IQ cao không có nghĩa là người đó có thể đạt tới đỉnh cao trong sự nghiệp hoặc có thể làm nên sự nghiệp. Dĩ nhiên, khả năng học tập cũng rất quan trọng. Nhưng muốn đứng vững và đạt được thành tích trong xã hội cạnh tranh khốc liệt như hiện nay mà chỉ dựa vào học tập thì không đủ, còn phải có nhiều khả năng để thích ứng với xã hội. Những khả năng này chính là EQ. Theo “Báo thế kỷ 21” (bản tiếng Anh), nước Mỹ đã tiến hành điều tra với 733 người có trong tay hàng triệu đô và phát hiện ra rằng: Những nhân tố hàng đầu có tác dụng quyết định đối với sự thành công của họ là những nhân tố về EQ như: đối xử với tất cả mọi người một cách thành thực, nghiêm túc tuân thủ kỷ luật, thân thiện với mọi người... Những số liệu và sự thật này lại một lần nữa chứng minh tầm quan trọng của EQ đối với sự trưởng thành và thành công của một người. Một nhà tâm lý học đã từng tiến hành một thực nghiệm: Cho hai nhóm A, B với khả năng học tập ngang nhau cùng làm thực nghiệm xếp hình và học những âm tiết vô nghĩa, sau đó kiểm tra mức độ ghi nhớ về hình vẽ đã xếp được. Khi nhóm A làm thực nghiệm xếp hình, người tiến hành thực nghiệm đã khen ngợi họ, sau đó để họ tiếp tục học những âm tiết vô nghĩa. Còn với những học sinh của nhóm B, người tiến hành thực nghiệm đã phê bình và trách mắng họ vô cùng nghiêm khắc, sau đó để họ học những âm tiết vô nghĩa. Kết quả phát hiện: Sau khi nghe những lời phê bình, học sinh trong nhóm B cảm thấy căng thẳng, chán nản, thành tích xếp hình càng ngày càng kém, hiệu quả học tập âm tiết cũng giảm xuống nhanh chóng; còn học sinh nhóm A thì lại rất tích cực, kết quả học tập ngày càng được nâng cao. Thực nghiệm chứng minh, cảm xúc và trạng thái tình cảm tốt đẹp có một mối quan hệ nhất định với sự thành công trong học tập và công việc. Cái quyết định trạng thái tình cảm và cảm xúc chính là EQ. Daniel Goleman trong cuốn "Cảm xúc và trí tuệ" (Emotional Intelligenee) chỉ ra rằng: Dự đoán thành công của một người trong tương lai, IQ nhiều lắm chỉ có thể quyết định được 20% nhân tố thành công, 80% còn lại đều thuộc về những nhân tố htt://tieulun.hoto.or khác. Trong đó, nhân tố quan trọng chính là EQ. EQ là nhân tố hàng đầu quyết định sự thành công của một người. Một người có chỉ số EQ cao thường có thể hiểu và nắm bắt tình cảm của mình một cách tỉnh táo, có thể cảm nhận được tình cảm của người khác và đáp lại họ một cách nhanh nhạy, có thể chiếm được ưu thế về mọi mặt trong cuộc sống. Như thế, cuộc sống và công việc của họ sẽ càng tốt đẹp hơn, càng dễ được thỏa mãn về tâm lý hơn, đồng thời cũng có thể vận dụng trí tuệ của mình để thu được những thành quả lớn hơn. Thế kỷ XXI là một thế kỷ cạnh tranh khốc liệt giữa các nhân tài, không chỉ là sự cạnh tranh về IQ mà quan trọng hơn là sự cạnh tranh về EQ. Vì thế, những cha mẹ có tinh thần trách nhiệm và có tầm nhìn xa, bên cạnh việc quan tâm giáo dục IQ thì cũng nên quan tâm giáo dục EQ cho trẻ. EQ có vai trò quan trọng đối với thành công của mỗi người như thế. Vậy, cha mẹ nên bồi dưỡng EQ cho trẻ theo từng giai đoạn như thế nào? Giáo dục trẻ nhận biết và kiềm chế cảm xúc của mình Trước tiên, phải dẫn dắt để trẻ hiểu những cảm xúc nào là tốt, những cảm xúc nào là xấu. Những cảm xúc tốt đẹp, tích cực dễ được xã hội chấp nhận như: nhiệt tình, vui vẻ, lạc quan, thân thiện… nên để chúng được tự do biểu hiện ra bên ngoài. Còn những cảm xúc không tốt, tiêu cực như: lạnh lùng, u uất, bi quan, đố kỵ... thì phải kìm nén và loại bỏ. Đồng thời, cần phải dạy trẻ hiểu cách bày tỏ cảm xúc trong mọi tình huống để trẻ có thể tự giác nắm bắt, dần dần hình thành khả năng tự kiềm chế cảm xúc của mình. Có thể hiểu: Kiềm chế được cảm xúc của mình không chỉ là một đức tính tốt đẹp mà còn là biểu hiện của “thần đồng EQ”. Chú ý những biến đổi nhỏ trong tình cảm của trẻ Trẻ tuy còn nhỏ nhưng thực ra thế giới nội tâm vô cùng phong phú, cha mẹ phải trò chuyện với con thật nhiều, để trở thành người bạn tri kỷ của chúng. Cha mẹ cũng cần phải hiểu những nhu cầu của trẻ, nếu là nhu cầu hợp lý, có thể thỏa mãn được thì nên cố gắng thực hiện. Nếu là nhu cầu không hợp lý, không thể thỏa mãn thì phải giải thích cho trẻ biết vì sao không thể thỏa mãn, nhất định không được bỏ mặc trẻ, cũng không được để trẻ tự làm theo ý mình, càng không được chửi bới, đánh mắng, kìm hãm cảm xúc của trẻ mà nên để cho chúng bày tỏ cảm xúc, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân và nghĩ cách giải quyết một cách kịp thời. htt://tieulun.hoto.or Bồi dưỡng khả năng giao tiếp xã hội cho trẻ Tâm lý của con người chịu ảnh hưởng từ môi trường. Nếu trẻ “sống một mình” trong thời gian dài, không tiếp xúc với người khác thì không những khiến trẻ không có ý thức về người khác mà còn không có thói quen giao tiếp với người khác (Dĩ nhiên càng không có kỹ năng giao tiếp với mọi người). Đây là một xu hướng khá nguy hiểm, kìm hãm nghiêm trọng sự phát triển EQ của trẻ. Cha mẹ cần cố gắng tạo cho trẻ cơ hội để giao tiếp, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp cho chúng. Chẳng hạn, khi nhà có khách đến chơi, có thể để trẻ làm quen kết bạn, rót trà tiếp khách. Nhiều lần như vậy, trẻ sẽ học được cách đối nhân xử thế. Ngoài ra, nên đưa trẻ đến tham dự những buổi tiệc phù hợp để trẻ gặp gỡ mọi người và học cách giao tiếp. Như thế có thể giúp trẻ tăng thêm hiểu biết và sự tự tin, khiến trẻ mạnh dạn trong giao tiếp hơn. Đồng thời, cha mẹ nên khích lệ trẻ thường xuyên tham gia các hoạt động tập thể, để trẻ sinh hoạt chung với các bạn cùng tuổi, cùng dạy nhau cách sống và cách chơi đùa. Ngoài ra, cha mẹ nên nhiệt tình mời các bạn của trẻ đến nhà chơi, đồng thời, khích lệ con đến nhà các bạn chơi. Dĩ nhiên, khi trẻ chơi với các bạn khác, phải dạy trẻ tuân thủ kỷ luật, độ lượng với các bạn, cùng giúp đỡ và tôn trọng lẫn nhau. Tóm lại, EQ là chỉ khả năng kiềm chế cảm xúc và điều tiết các mối quan hệ của một người, là “nhân tố quan trọng” quyết định sự thành công của trẻ trong tương lai, cha mẹ cần hết sức chú trọng. 02 Làm một phụ huynh có EQ cao Căn cứ vào phản ứng của cha mẹ với trẻ, nhóm nghiên cứu đã chia cha mẹ thành ba nhóm: nhóm độc tài, nhóm buông thả, nhóm quyền uy. Nhóm độc tài thường sẽ đưa ra những hạn chế nghiêm khắc, yêu cầu trẻ buộc phải tuân thủ. Họ tin rằng trẻ phải “ở nơi nên ở”, phản đối chúng phát triển quan điểm của mình, giáo dục trẻ bằng những hạn chế nghiêm khắc với phương pháp giáo dục truyền thống. Nhưng họ không ý thức được rằng, trong rất nhiều tình huống, việc nhấn mạnh trật tự quá mức và nghiêm khắc khống chế lại trở thành gánh nặng cho trẻ. Nhà giáo dục người Mỹ tên là Elizabeth Alice trong cuốn “Bồi dưỡng những đứa trẻ có trách nhiệm” đã viết: “Rất nhiều nghiên cứu chứng minh, những đứa trẻ bước ra từ những gia đình htt://tieulun.hoto.or độc tài đều không có cuộc sống tốt đẹp… Chúng không vui vẻ, thích cô độc, khó tin tưởng người khác. So với những đứa trẻ trong những gia đình không bị khống chế quá nghiêm khắc thì sự đánh giá của chúng về bản thân là thấp nhất, thiếu tự tin nhất”. Những cha mẹ ở nhóm buông thả thì lại hoàn toàn ngược lại. Họ bước vào một hướng cực đoan khác. Họ nghĩ mọi cách để tiếp nhận trẻ, cố hết sức để bồi dưỡng trẻ nhưng lại vô cùng bị động, không thể đưa ra những hạn chế nhất định cho trẻ, khi trẻ không phục tùng thì không biết làm thế nào. Họ cũng không yêu cầu nghiêm khắc với trẻ, thậm chí không có mục tiêu rõ ràng, chỉ hi vọng trẻ có thể phát triển tự nhiên. Những cha mẹ ở nhóm quyền uy không giống với những nhóm trên. Họ cố gắng để bồi dưỡng trẻ tạo ra môi trường trưởng thành tốt nhất. Họ cũng có thể đề ra mục tiêu bồi dưỡng rõ ràng. Họ chỉ đạo trẻ nhưng không có nghĩa là khống chế. Họ có thể giải thích về hành vi của mình, đồng thời cho phép trẻ có chủ kiến. Họ thích tính độc lập của trẻ, đồng thời bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm của trẻ với gia đình, bạn bè và xã hội; họ phản đối tính ỷ lại và những hành vi ấu trĩ của trẻ, khích lệ và biểu dương khả năng của trẻ. Từ đó có thể thấy, những cha mẹ quyền uy chắc chắn sẽ bồi dưỡng được những đứa trẻ tự tin, độc lập, trí tưởng tượng phong phú, khả năng thích ứng tốt, được mọi người yêu quý. Thái độ của cha mẹ với mọi người và sự việc xung quanh sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới thái độ đối nhân xử thế của trẻ sau này. Khi còn nhỏ, trẻ không thể khống chế hành vi của mình, hoàn toàn phải nhờ vào sự điều chỉnh của cha mẹ. Nếu cha mẹ biểu hiện không tốt thì trẻ sẽ bị nhiễm thói xấu. Cha mẹ giáo dục không tốt thì trẻ sẽ không thể phát triển tốt được. Có một phú ông gần 50 tuổi mới có một cậu con trai. Vì thế, ông vô cùng vui mừng, nuông chiều con hết mức, tất cả đều nghe theo con. Vì cha mẹ quá nuông chiều nên cậu con trai trở nên rất bướng bỉnh, khó bảo, không vui một chút là đánh chửi người khác. Đến năm mười bảy mười tám tuổi, cậu ta càng ngang bướng hơn, lấy trộm tiền của cha ra ngoài đánh bạc. Sau khi biết chuyện, cha mắng cho cậu một trận nhưng cậu ta không những không nghe mà còn chửi lại cha: "Ông cứ cẩn thận đấy, sớm muộn gì tôi cũng giết chết ông!". Nghe con trai nói vậy, mặc dù có chút lo lắng nhưng người cha vẫn không tin lắm. Có điều, ông vẫn đề phòng. htt://tieulun.hoto.or Đêm hôm ấy, ông để một chiếc xô nhỏ lên giường, sau đó đắp chăn, giống như có người đang ngủ, còn mình thì nấp vào chỗ tối quan sát. Quả nhiên nửa đêm, cậu con trai vào phòng, vung rìu chém xuống giường. Cậu ta tưởng mình đã giết chết cha nên lập tức chạy trốn. Mười mấy năm sau, người cha này đã hơn tám mươi tuổi, sống cuộc sống cô độc, vô cùng khổ sở. Mặc dù rất hận nhưng ông vẫn hi vọng con trai quay về. Một hôm, ông đang đi dạo trong vườn dâu, bỗng nhiên một người nông dân khoảng ba mươi tuổi bước lại và nói với ông: "Xin ông hãy bẻ cong cành dâu già này". Ông cười và đáp: "Chàng trai, cành dâu già rồi, làm sao có thể bẻ cong được?". Anh nông dân cười và nói: "Không sai, dâu phải uốn từ nhỏ, con cái phải dạy dỗ từ nhỏ". Ông lão nghe vậy mà rớt nước mắt. Thì ra, anh nông dân này chính là người con trai đã ly tán nhiều năm của ông. Nhìn thấy con trai, cuối cùng ông cũng tỉnh ngộ: "Con trai của ta, trước đây con muốn giết ta, cũng chỉ vì từ nhỏ ta đã không dạy dỗ con!". Trong ba nhóm cha mẹ kể trên thì phú ông này thuộc nhóm buông thả, nuông chiều con cái, hi vọng có thể thuận theo tự nhiên. Chỉ tiếc là cách giáo dục này sẽ khiến trẻ bước vào con đường sai trái. Nhà giáo dục Anton Semyonovich Makarenko đã từng nói: “Cha mẹ không yêu con cái, chúng sẽ cảm thấy đau khổ; còn nuông chiều quá mức, mặc dù cũng là một thứ tình cảm vĩ đại nhưng lại khiến con cái bị hủy diệt”. Vì thế, tốt nhất là cha mẹ nên trở thành những cha mẹ quyền uy, tôn trọng người khác, có tinh thần trách nhiệm, thành thật, chăm chỉ, tôn trọng và giữ thái độ đúng mực với trẻ. Thái độ đối với trẻ và phương pháp giáo dục trẻ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ. Cha mẹ nên kết hợp giữa “nghiêm” và “yêu”, vừa phải tôn trọng để trẻ cảm thấy bình đẳng, lại vừa phải bó buộc một cách tích cực để trẻ biết rằng khi chung sống với người khác, có những điều “có thể ” và “không thể ”, biết được rằng mình nên và không nên làm gì. Nguyên tắc làm người chính là không gây trở ngại cho người khác, không làm tổn hại đến lợi ích của người khác, không phá hoại môi trường sống. Các bậc cha mẹ nên đối xử ôn hòa với trẻ, thường xuyên mỉm cười với trẻ. Hơn nữa, cần biết cách quan tâm và lắng nghe tâm sự của trẻ, hàng ngày bớt thời gian cùng chơi với con, hiểu được sở thích, hứng thú, ưu điểm, tính cách của trẻ. Với khuyết điểm của trẻ, không được tức giận, nổi nóng mà cần có những dẫn dắt tích cực. Cha mẹ cũng cần chú ý, không được để những cảm xúc tiêu cực của mình ảnh hưởng không tốt đến trẻ. Bởi cảm xúc tiêu cực không thể giúp giải quyết vấn đề mà sẽ lây sang tất cả mọi người, giống như một căn bệnh truyền nhiễm vậy. Vì thế, cha mẹ nên dùng lý trí để kiềm chế cảm xúc của mình, htt://tieulun.hoto.or học cách nắm bắt và điều tiết cảm xúc; đồng thời giúp trẻ thoát khỏi sự khống chế của những cảm xúc tiêu cực, học cách tự điều tiết, trở thành người lạc quan và tự tin. Hippocrates - người được coi là sáng lập ra nền y học hiện đại, đã từng nói: Bản thân cơ thể chính là bác sĩ của bệnh tật. Cùng là cảm xúc, nhưng nó có thể mang lại cho con người sức khỏe, cũng có thể mang lại cho con người bệnh tật. Con người vốn có khả năng và phương pháp để kiềm chế cũng như điều tiết tình cảm và cảm xúc của mình, để nó có lợi cho sức khỏe và sinh mệnh. Tâm lý của trẻ vẫn đang ở giai đoạn chưa hoàn thiện, cảm xúc tình cảm phong phú nhưng yếu đuối, hơn nữa lại phức tạp, thường xuyên thay đổi. Trong gia đình, tình cảm của cha mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ tình cảm của trẻ, là “nguồn ảnh hưởng” chủ yếu tới trẻ. Vì thế, cha mẹ nên học cách điều chỉnh tình cảm của mình, đồng thời trở thành “liều thuốc trấn tĩnh”, “liều thuốc điều tiết” cảm xúc cho trẻ. Hỉ, nộ, ái, lạc vốn là bản tính của con người. Trong gia đình, phải bồi dưỡng EQ cho trẻ, dạy trẻ học cách tự điều tiết cảm xúc của mình. Muốn vậy, trước tiên cha mẹ phải làm được những điều dưới đây: Quan tâm tới trẻ Quan tâm và nuông chiều là hai chuyện hoàn toàn khác nhau. Quan tâm tới trẻ có nghĩa là tạo cho trẻ môi trường tình cảm tốt đẹp, khích lệ trẻ bằng cách mà trẻ có thể tiếp nhận được. Sự quan tâm này khác xa việc khen ngợi khi trẻ đạt được thành tích cao hay ôm ấp trẻ. Nó đòi hỏi cha mẹ cần tích cực tham gia vào cuộc sống tình cảm của trẻ, cùng trẻ vui chơi. Với những trẻ lớn hơn thì nên cùng chúng tham gia một vài hoạt động nào đó, đồng thời nói với trẻ những gì mình nhìn thấy để trẻ nói lên cảm nhận của mình. Nói chuyện hằng ngày với trẻ Để tránh tình cảm của con cái bị gò bó quá mức, cha mẹ có thể tham gia cùng trẻ chơi trò chơi, tham gia hoạt động văn thể... qua đó tạo ra không gian nhẹ nhàng, đầm ấm, khiến trẻ nói ra những điều mình muốn nói. Như thế mới có thể khiến trẻ cảm thấy thoải mái và vui vẻ. Nhìn nhận sự việc một cách vui vẻ Cha mẹ cần phải nghĩ thoáng, đối xử rộng lượng với mọi người. Trong nhà cần phải chú trọng đến sự khoan dung, với những sai lầm của trẻ cũng vậy, cần thông htt://tieulun.hoto.or qua trò chuyện, tâm sự để cùng chia sẻ và xử lý. Tích cực hòa giải mâu thuẫn giữa mọi người trong gia đình Mâu thuẫn trong gia đình là khó tránh khỏi, nhưng cha mẹ nhất định không được dùng vũ lực trong gia đình, không la mắng, cố gắng giữ không khí hài hòa. Nếu cha mẹ mất bình tĩnh trong lời nói, cảm xúc mà nổi nóng với trẻ thì sau đó cần phải tích cực kiểm điểm lại để được trẻ hiểu và tha thứ. Cùng giao lưu tình cảm Cha mẹ không những phải hiểu tình cảm và cảm xúc của trẻ mà còn nên nói cho trẻ biết cảm xúc của mình, để trẻ học cách quan tâm đến suy nghĩ của người khác, học cách chia sẻ niềm vui, nỗi buồn với mọi người. Với những trẻ bước sang tuổi dậy thì, cha mẹ càng phải chú ý tránh xung đột với trẻ, cần bình tĩnh xử lý mọi vấn đề. Bồi dưỡng sở thích nghệ thuật cho trẻ Cha mẹ nên dẫn dắt trẻ học cách chăm chú thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật, từ đó có thể nâng cao phẩm vị của trẻ, giúp trẻ học được cách dùng âm nhạc, hội họa, thơ ca để bày tỏ suy nghĩ của mình. 03 Tầm quan trọng của giáo dục EQ cho trẻ khicòn nhỏ So với IQ, EQ là nhân tố quan trọng hơn trong việc quyết định tình yêu, hôn nhân, học tập, công việc, quan hệ xã hội, thậm chí sự thành công hay thất bại trong sự nghiệp của một người. Nhưng từ trước tới nay, phần lớn mọi người đều cho rằng, trẻ học nhiều và đạt điểm cao là được. Thực ra, đây là một quan điểm sai lầm trong giáo dục. Các nhà tâm lý học của trường đại học Harvard đã tiến hành nghiên cứu với mấy chục học sinh trung học ưu tú đã tốt nghiệp đại học. IQ của những học sinh này đều đứng đầu toàn trường, thành tích học tập cũng rất tốt. Nhưng đến năm 30 tuổi, họ vẫn rất htt://tieulun.hoto.or bình thường, mười mấy năm sau khi tốt nghiệp trung học, chỉ có 1/4 trong số họ đạt được thành tựu trong nghề, thậm chí, rất nhiều người không bằng những người trong nghề. Giáo sư Karen Arnold từng tham gia nghiên cứu giảng dạy tại trường đại học Boston đã chỉ ra rằng: “Đứng trước một đại diện phát biểu trong lễ tốt nghiệp, điều duy nhất bạn biết chính là thành tích thi cử của người đó rất tốt. Với một người có chỉ số IQ cao, điều mà bạn biết cũng chỉ là người đó đạt thành tích tốt khi trả lời những trắc nghiệm về trí tuệ mà một số nhà tâm lý học nào đó đã tạo ra. Nhưng chúng ta không thể đưa ra dự đoán chính xác về sự thành công hay thất bại của họ trong tương lai". Đây cũng là quan điểm của phần lớn các nhà tâm lý học. Điều đó cũng chỉ ra hạn chế của giáo dục truyền thống. Vậy thì, rốt cuộc những người có chỉ số IQ cao thất bại là do thiếu những gì? Đó chính là EQ! EQ là chỉ số “đo sự thông minh của cảm xúc”, biểu hiện chủ yếu là: nhận thức cảm xúc, khả năng đánh giá và biểu đạt, khả năng kích thích cảm xúc trong quá trình tư duy, khả năng lý giải và phân tích tình cảm, khả năng điều tiết cảm xúc. Bồi dưỡng EQ nên bắt đầu từ khi còn nhỏ. Từ khi sinh ra đến năm 4-5 tuổi, não sẽ phát triển bằng 2/3 người trưởng thành, là giai đoạn phát triển nhanh nhất. Một vài khả năng học tập quan trọng, đặc biệt là khả năng học tập cảm xúc cũng được phát triển nhanh nhất trong thời kỳ này. Thông thường, những cảm xúc trước năm 6 tuổi có sức ảnh hưởng lâu bền nhất trong cuộc đời. Nếu lúc này, một đứa trẻ không thể tập trung chú ý, tính cách nóng nảy, dễ tức giận, bi quan, lạnh lùng, cô độc, lo lắng, có những ảo tưởng sợ hãi, không hài lòng với bản thân… thì sau này, khi đối mặt với những thách thức trong cuộc đời sẽ rất khó nắm bắt cơ hội, không thể phát huy hết tiềm năng. Chỉ số EQ cao sẽ hỗ trợ phát huy khả năng sáng tạo của trẻ. Một nghiên cứu đã chứng minh, muốn dự đoán về biểu hiện của trẻ trong trường học, không nên nhìn trẻ tích lũy được bao nhiêu kiến thức mà phải xem sự phát triển về tình cảm của trẻ. Ví dụ: trẻ có đủ tự tin hay không, có tò mò hay không, có biết hành vi nào là đúng đắn hay không, có thể khống chế những hành vi không đúng đắn hay không… Đây là những “thành phần” cơ bản của EQ. Thông thường, trẻ có chỉ số EQ cao có những đặc điểm sau: (1) Tự tin: Tự tin là điều kiện quan trọng để thành công trong mọi việc, cũng là nội dung quan trọng trong bồi dưỡng EQ. Tự tin được hiểu là cho dù mục tiêu có cao đến đâu thì cũng tin rằng mình nhất định đạt được bằng sự nỗ lực của bản thân. (2) Tò mò: Hứng thú với nhiều sự vật, muốn thông qua sự nỗ lực của mình để tìm hiểu, khám phá. (3) Khả năng tự kiềm chế tốt: Khả năng tự kiềm chế là khả năng khống chế và htt://tieulun.hoto.or chi phối hành động của mình: Có lúc là biết cách ép bản thân hoàn thành nhiệm vụ, có lúc là biết cách kiềm chế những hành vi không đúng đắn. (4) Quan hệ xã hội tốt: Thân thiện với người khác, khi chơi đùa với các bạn khác luôn có thái độ tích cực. (5) Cảm xúc tốt: Hoạt bát vui vẻ, nhiệt tình với mọi người, thành thật, thường xuyên duy trì tâm trạng vui vẻ. (6) Biết đồng cảm với người khác. Vì thế, giáo dục EQ một cách đúng đắn và có hệ thống ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng. Đó là cơ sở quyết định thành công hay thất bại trong cuộc đời mỗi người. Nhưng, đáng tiếc là rất nhiều cha mẹ và giáo viên mầm non không biết nhiều về điều đó, không quan tâm hoặc không biết làm thế nào, đôi khi chỉ phê bình qua loa, dùng cách trừng phạt để giải quyết với những vấn đề do EQ thấp gây ra, hoàn toàn không biết cách dùng thái độ khoa học để phân biệt, dùng phương pháp khoa học để giáo dục và dẫn dắt. Vì thế, những vấn đề về EQ càng ngày càng nghiêm trọng, ví dụ như: Một số trẻ tính cách cô độc, không muốn giao tiếp với người khác; ngang bướng, không nhường nhịn ai; thô lỗ, tùy tiện đánh chửi người khác, nói tục, không biết đoàn kết; không tập trung chú ý, khả năng tự kiềm chế kém; lạnh lùng, thiếu trách nhiệm; không biết đồng cảm, không biết giúp đỡ người khác… Theo thống kê, mỗi ngày trên toàn thế giới có trên 360.000 trẻ sơ sinh ra đời. Nếu những đứa trẻ này đều được phát triển EQ một cách toàn diện, thì vài chục năm sau, xã hội sẽ tốt đẹp như thế nào? EQ không phải là năng lực bẩm sinh mà được phát triển và nâng cao nhờ vào môi trường và sự giáo dục sau này. Vì thế, bồi dưỡng EQ ngay từ khi còn nhỏ có ý nghĩa vô cùng quan trọng với sự trưởng thành của trẻ. Làm thế nào để trong thế hệ trẻ em lại xuất hiện những Shakespeare, những Einstein? Chuyên gia phát triển trí tuệ cho trẻ đã đưa ra một vài ý kiến quý báu dành cho các bậc phụ huynh: Giáo sư Stanley I.Greenspan - chuyên gia phát triển giáo dục trẻ em của viện y học thuộc đại học Washington đã chỉ ra rằng: Ngoài việc căn cứ vào sách để giáo dục trẻ, chú trọng bồi dưỡng và nâng cao chỉ số EQ cho trẻ là vô cùng quan trọng. Bởi sự phát triển EQ có tác dụng quan trọng quyết định trẻ có thể gặt hái thành công trong công việc và giao tiếp xã hội sau khi trưởng thành hay không. Vị giáo sư này nói: “Chúng ta thấy rằng, EQ và IQ phát triển cân bằng là phương htt://tieulun.hoto.or pháp giáo dục lý tưởng nhất. Xét từ một góc độ nào đó, EQ thậm chí còn quan trọng hơn IQ. Bởi vì, cùng với sự phát triển của xã hội, chỉ số EQ cao sẽ giúp con người giành được thành công”. Ông còn cho biết, ông không thể phủ nhận được rằng nhân tố di truyền cũng có ảnh hưởng nhất định tới sự trưởng thành của trẻ. Nhưng sự ảnh hưởng này tuyệt đối không phải là chủ yếu. Sự phát triển của một đứa trẻ trong tương lai không hoàn toàn quyết định bởi ADN của nó. Ông nói: “Chăm sóc tận tình, gia đình đầm ấm và chỉ số EQ cao sẽ bồi dưỡng được một đứa trẻ thông minh, vui vẻ. Điều này đã được chứng thực”. Dưới đây là vài điều về cách nâng cao chỉ số IQ và EQ mà giáo sư đưa ra cho các bậc phụ huynh. Nuôi con bằng sữa mẹ Nghiên cứu của Hiệp hội y học Mỹ chứng minh, sữa mẹ hỗ trợ phát triển bộ não của trẻ. Trẻ được bú mẹ liên tục 7 ~ 9 tháng sau khi sinh, cho dù là IQ hay EQ thì đều cao hơn rất nhiều so với những đứa trẻ chỉ bú mẹ trong vòng một tháng. Thường xuyên tiếp xúc cơ thể với trẻ Nghiên cứu cho thấy, trước khi trẻ biết nói, chúng đã có thể phân biệt và hiểu được những ngôn ngữ cơ thể căn bản. Nhưng đứa trẻ đã có khả năng về mặt này, sau này lớn lên chỉ số IQ và EQ đều rất cao. Mẹ và trẻ tiếp xúc cơ thể nhiều cũng là con đường chủ yếu để bồi dưỡng kỹ năng ngôn ngữ cho trẻ. Cùng trẻ đọc sách dành cho thiếu nhi Trẻ hai tuổi đã có thể hiểu được một vài loại sách đơn giản. Vì thế, lúc này, cha mẹ nên ở bên cạnh trẻ, giúp chúng hiểu nội dung của cuốn sách, đồng thời, khơi dậy trí tò mò và hứng thú của trẻ với những tranh vẽ hoặc những từ đơn giản. Nhưng cũng cần chú ý rằng, không nên dùng phương pháp dạy học một cách có hệ thống để truyền đạt quá nhiều thông tin cho trẻ. Trong quá trình đọc sách cùng trẻ, nên cố gắng tìm hiểu suy nghĩ của con, không nên áp đặt những suy nghĩ của người lớn vào chúng. Chú ý tới cảm xúc của trẻ Khi chơi cùng với trẻ, cha mẹ phải để ý tới trẻ nhiều hơn một chút. Khi thấy tâm htt://tieulun.hoto.or trạng của trẻ không được tốt thì phải hiểu cảm nhận của trẻ, cố gắng tìm hiểu nguyên nhân khiến trẻ không vui, từ đó hỗ trợ trẻ lấy lại tinh thần bằng những cách làm hợp lý. 04 Mối quan hệ giữa EQ vàIQ Từ trước tới nay, mọi người đã quen với việc coi IQ là tiêu chuẩn để đánh giá nhân tài, một người có thể thành công hay không chủ yếu dựa vào chỉ số IQ. IQ càng cao thì càng dễ giành được thành công. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nhân loại, hiện nay các nhà tâm lý học đều cho rằng, một người có thể thành công hay không, không chỉ dựa vào IQ mà còn phải có EQ. Đôi khi, tác dụng của EQ còn cao hơn cả IQ. Ảnh hưởng của EQ vượt xa IQ. Vậy thì rốt cuộc EQ là gì? EQ còn được gọi là sự thông minh cảm xúc, chủ yếu chỉ cảm xúc, tình cảm, ý chí, khả năng khắc phục trở ngại… Các nhà tâm lý học cho rằng, EQ bao gồm bốn mặt: tự cảm nhận và tự quản lý, khả năng kiềm chế cảm xúc, giao tiếp xã hội, quan hệ xã hội; bao quát lại là trên bốn phương diện: hiểu mình, hiểu người, khích lệ mình, khích lệ người khác. Vậy, rốt cuộc EQ và IQ có mối quan hệ như thế nào? Tác dụng của IQ và EQ khác nhau Tác dụng của IQ chủ yếu là nhận biết sự vật tốt hơn. Những người có chỉ số IQ cao, khả năng tư duy nhanh nhạy, khả năng học tập tốt, mức độ nhận thức sâu rộng, rất dễ đạt được những thành tựu kiệt xuất trong lĩnh vực nào đó, trở thành người đứng đầu. Nghiên cứu chứng minh, rất nhiều người có chỉ số IQ cao trở thành chuyên gia, học giả, giáo sư, quan tòa… và đạt tới đỉnh cao trong lĩnh vực của mình. EQ có liên quan với các nhân tố phi lý tính, nó ảnh hưởng tới động lực của nhận thức và hoạt động thực tiễn. Nó thông qua việc tác động tới nghị lực, ý chí, hứng thú của con người để tăng cường hoặc làm yếu đi động lực nhận thức sự vật. Những người IQ không cao nhưng EQ cao, mặc dù thành tích học tập không tốt như những người IQ cao nhưng đôi khi có thể học nhanh và học tốt hơn những người IQ cao. Bởi vì tinh thần kiên trì bền bỉ có thể bù lại sự thông minh. Ngoài ra, EQ là khả năng nắm bắt và điều tiết tình cảm của mình và người khác, vì thế, nó có mối quan hệ rất lớn với việc xử lý các mối quan hệ xã hội. Điều này có mối quan hệ mật thiết htt://tieulun.hoto.or với tình trạng sức khỏe, tình trạng hôn nhân, quan hệ xã hội. Những người EQ cao thông thường đều có cảm xúc lành mạnh, có cuộc sống gia đình viên mãn, có những mối quan hệ tốt đẹp, dễ trở thành người lãnh đạo một ngành nào đó, có khả năng quản lý và lãnh đạo tốt. Còn những người EQ thấp thì các mối quan hệ luôn căng thẳng, dễ đổ vỡ trong hôn nhân, khả năng lãnh đạo kém. Cơ sở hình thành IQ và EQ không giống nhau Mặc dù EQ và IQ đều liên quan đến nhân tố di truyền, nhân tố môi trường nhưng mối quan hệ giữa chúng với nhân tố di truyền, môi trường không giống nhau. Mối quan hệ giữa IQ và di truyền lớn hơn mối quan hệ với nhân tố môi trường, xã hội. Một cuộc điều tra ở Anh đã chỉ ra rằng: “Khoảng 70% ~ 80% sự khác biệt về trí tuệ là do nhân tố di truyền, 20% ~ 30% là ảnh hưởng từ những môi trường khác nhau”. EQ hình thành và phát triển cũng có một phần nhân tố bẩm sinh. Nghiên cứu tâm lý học nhi đồng chứng minh, những đứa trẻ bị ảnh hưởng do gặp chướng ngại trong giao tiếp xã hội bẩm sinh thì tình cảm rất yếu đuối. Nghiên cứu nhân loại học chứng minh, tình cảm của người nguyên thủy có sự khác biệt rõ rệt với người văn minh. Họ dễ tức giận, dễ vui vẻ, buồn vui thất thường, khả năng tự kiềm chế rất kém. Qua nghiên cứu lịch sử cận đại cũng có thể thấy rằng, tình cảm của con người rất dễ chịu ảnh hưởng từ môi trường xã hội, tâm lý bầy đàn đã ăn sâu vào con người. Nhân tố EQ ảnh hưởng rất lớn đến nhân tố IQ, qua đó phản ánh EQ quyết định IQ Nhân tố EQ của con người như: tình cảm, tính cách, ý chí, giao tiếp xã hội và nhân tố IQ như: tư duy, quan sát, ghi nhớ… tồn tại mức độ ảnh hưởng vừa đối ứng vừa đan xen, phản ánh trong quá trình trưởng thành của con người; nếu không có tình cảm, tính cách, ý chí, giao tiếp xã hội tốt thì không thể có khả năng quan sát, ghi nhớ, tưởng tượng, tư duy và phán đoán tốt. Tách rời nhân tố EQ, nhân tố IQ sẽ trở thành “nước không có nguồn”. Vì thế, chúng ta có thể đưa ra phán đoán khoa học về một vài hiện tượng tồn tại trong cuộc sống, chẳng hạn như trong đời sống chính trị hay kinh tế, sự mất cân bằng trong quá trình phát triển của con người không phải là sự mất cân bằng về IQ mà là mất cân bằng về EQ. Tính quyết định của EQ đối với IQ không phải là tuyệt đối. IQ cũng có tác dụng ngược lại với EQ. Trong trường hợp EQ phát triển đến một mức độ nhất định thì IQ htt://tieulun.hoto.or có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của EQ. Vì thế, giữa EQ và IQ tồn tại mối quan hệ nhân quả. Trong điều kiện EQ tương đồng, người có IQ cao sẽ tốt hơn người có IQ bình thường. Dale Carnegie - nhà giáo dục học nổi tiếng của Mỹ cho rằng: Thành công trong sự nghiệp của một người, chỉ có 15% là nhờ vào kỹ thuật chuyên nghiệp của người đó, 85% còn lại phải dựa vào quan hệ xã hội và kỹ năng xử lý sự việc. Vì thế, tư tưởng triết học của ông chính là: đối xử ôn hòa với mọi người như thế nào, bồi dưỡng sự tự tin như thế nào, bồi dưỡng sự giao lưu giữa con người với con người như thế nào; điểm cốt lõi chính là kiềm chế cảm xúc, lạc quan yêu đời, xây dựng mối quan hệ xã giao tốt đẹp. Nói tóm lại, ông muốn nhấn mạnh tác dụng của EQ lớn hơn tác dụng của IQ. 05 EQ quyết định hạnh phúc củatrẻ Trong cuộc sống hiện đại, có quá nhiều nhân tố môi trường và nhân tố xã hội khiến trẻ mất đi thời niên thiếu hạnh phúc vốn có. Khi không thể thay đổi những nhân tố môi trường này, phải làm thế nào mới có thể khiến trẻ có được thời niên thiếu hạnh phúc, có ý nghĩa đây? Cha mẹ không nên bỏ qua việc bồi dưỡng EQ cho trẻ. Chỉ có chú trọng bồi dưỡng EQ, trẻ mới có thể có được hạnh phúc. IQ và EQ kết hợp mới có thể quyết định thành công và hạnh phúc của một người. Các nhà tâm lý học phát hiện, thành công trong học thuật, sự nghiệp và cuộc sống vật chất chưa chắc đã hạnh phúc, thậm chí, có lúc còn ngược lại: Một số người không giàu có nhưng lại hạnh phúc, viên mãn; còn những người giàu có thì lúc nào cũng lo lắng, than phiền. Nguyên nhân là chỉ số EQ của họ thấp, không hiểu được cảm xúc và lập trường của người khác, không thể chung sống hòa thuận với người khác, thiếu khả năng tự điều tiết và tự ý thức, không thể tiếp nhận bản thân, không thể kiềm chế cảm xúc của mình, vì thế rất khó có được hạnh phúc. Bồi dưỡng EQ cho trẻ chính là bồi dưỡng tâm lý lành mạnh, đức tính cao thượng, phẩm chất cao quý cho trẻ. Mục tiêu của cha mẹ nên là bồi dưỡng cho trẻ những phẩm chất như tự tôn, tự tin, độ lượng, thân thiện, biết hợp tác, dũng cảm tìm tòi, sáng tạo, kiên trì bền bỉ, chăm chỉ cần cù, khiêm tốn thật thà, có đầy đủ nhân cách, khí chất và khả năng của một người ưu tú. Đây chính là mục tiêu và nhiệm vụ của cha mẹ. htt://tieulun.hoto.or Vì thế mới nói, những trẻ có EQ cao là những trẻ hạnh phúc. Nói một cách khác, EQ quyết định hạnh phúc của trẻ, chủ yếu biểu hiện ở những mặt sau: Tự ý thức Những trẻ có EQ cao mới có thể nhận thức bản thân một cách đúng đắn, mới có thể đánh giá bản thân một cách khách quan. Không có ai hoàn hảo cả, đánh giá bản thân quá cao thì sẽ không tự biết mình, kiêu ngạo tự mãn; đánh giá bản thân quá thấp sẽ trở nên tự ti và nhút nhát. Những trẻ EQ cao sẽ nhận thức được rằng: Không ai hoàn mỹ, biết chấp nhận một cái “tôi” không hoàn mỹ; nhìn nhận ưu điểm và khuyết điểm của mình một cách khách quan, lý trí; bình tĩnh nhìn nhận được và mất; chú ý đến ưu điểm và thành công của mình; không ngừng tích lũy ưu điểm, không ngừng tìm kiếm sở trường và điểm sáng của mình. Chỉ có khách quan nhận thức bản thân thì mới có thể giành được thành công lớn hơn, mới có thể có được hạnh phúc. Tự khích lệ Chỉ có chấp nhận và yêu quý bản thân thì trẻ mới có thể tích cực nâng cao bản thân. Những trẻ EQ cao có thể chấp nhận mặt không tốt của bản thân, không viện cớ cho mình mà đối diện với tất cả bằng thái độ tích cực, phát huy ưu điểm của mình, tích cực vươn lên, đề ra mục tiêu, kiên trì bền bỉ. Những trẻ EQ cao luôn kiên trì với niềm tin của mình, không sợ thất bại, tự khích lệ bản thân. Chỉ những đứa trẻ biết nắm bắt bản thân mình thì mới có tương lai tốt đẹp. Kiềm chế cảm xúc Trong cuộc sống sẽ thường xuyên xuất hiện những tâm trạng tốt và không tốt, điều quan trọng là phải làm thế nào để duy trì được sự cân bằng tâm trạng. Những đứa trẻ EQ cao khi bị “kích động” sẽ nhanh chóng biết cách thoát ra khỏi tâm trạng tiêu cực, buồn chán để bản thân trở nên vui vẻ, khỏe mạnh; biết tự điều tiết và lấy lại cảm xúc, chuyển đổi mục tiêu, nhớ lại những chuyện vui, tham gia vào các hoạt động… Những đứa trẻ biết làm chủ cảm xúc của mình mới có thể có được hạnh phúc. Giao tiếp xã hội Hiện nay, giao tiếp xã hội ngày càng trở nên quan trọng trong cuộc sống và công việc của chúng ta, hiểu được cảm nhận của người khác là điều vô cùng quan trọng htt://tieulun.hoto.or trong công việc, tình yêu, kết bạn và cuộc sống gia đình. Trẻ có EQ cao có thể tự mình giải quyết tốt các mối quan hệ với những người xung quanh. Vì thế, chúng luôn được bạn bè và thầy cô yêu mến. Những trẻ biết xử lý tốt các mối quan hệ xã hội, không so đo tính toán chắc chắn sẽ có được hạnh phúc. Khả năng chịu đựng thất bại Khả năng chịu đựng thất bại cũng là một nội dung quan trọng trong EQ. Trong cuộc sống và học tập, trẻ phải đối mặt với thất bại nhiều hơn thành công. Những trẻ EQ cao có thể biến nguyên nhân thất bại thành động lực, tích lũy kinh nghiệm, rút ra bài học. Ví dụ, cùng đối mặt với thất bại trong học tập, trẻ EQ cao sẽ lạc quan nghĩ rằng: “Lần này mình thiếu kinh nghiệm, lần sau nhất định sẽ làm được” hoặc “Mình chưa nỗ lực hết mình”; còn những trẻ EQ thấp sẽ bi quan cho rằng: “Mình không thể làm được” hoặc “Mình thật xui xẻo”. Đối với những trẻ EQ cao, khả năng chịu đựng khó khăn càng lớn thì tinh thần lạc quan vượt qua khó khăn càng cao hơn. 06 EQ giúp trẻtránh xa những vấn đềtrong trưởng thành Những năm gần đây, liên tục xuất hiện những bài báo viết về việc trẻ bỏ học, tự kỷ, thậm chí phạm tội. Ngoài ra, ngày càng có nhiều trẻ không thích nói chuyện với cha mẹ, hờ hững với mọi người, gặp trở ngại trong giao tiếp… Mọi người quen gọi những trẻ này là “trẻ có vấn đề”. Cha mẹ cũng thường không biết làm thế nào với những vấn đề như thế. Các chuyên gia giáo dục nghiên cứu phát hiện, những đứa trẻ khiến cha mẹ đau đầu đều có chỉ số IQ bình thường, có em thậm chí còn rất cao, nhưng EQ thì tương đối thấp, thế giới tình cảm là một mảnh đất hoang. Nguyên nhân của những vấn đề này không phải là do sai lầm từ trẻ, mấu chốt chính là trẻ từ 0-12 tuổi không được giáo dục về EQ. Xã hội phát triển, cuộc sống vật chất phong phú hơn, điều kiện học tập tốt hơn nhưng những vấn đề kể trên vẫn chưa được giải quyết. Hiện nay, hầu hết trẻ khi còn nhỏ không được tham gia nhiều hoạt động tập thể để vui chơi cùng với bạn bè, khiến trẻ khó hình thành tinh thần hợp tác, thiếu sự cạnh tranh. Vì thế mà khả năng thích ứng với xã hội kém, dễ có xu hướng tự kỷ, thiếu nhiệt tình. Ở nhà, cha htt://tieulun.hoto.or mẹ làm thay trẻ mọi chuyện, vì thế trẻ rất dễ hình thành tính ỷ lại, tinh thần tự chủ và khả năng tự chủ kém, thiếu tính tự giác trong lao động. Vậy, cha mẹ bồi dưỡng EQ cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ để trẻ tránh xa những “vấn đề trưởng thành” như thế nào? Không được nuông chiều trẻ, bồi dưỡng tính cách kiên cường, tự chủ Hiện nay, nhiều gia đình nuông chiều con cái quá mức. Cha mẹ chăm sóc cho con cái “quá kỹ” nhưng lại thiếu ý thức dân chủ. Biểu hiện sự chiều chuộng của cha mẹ đôi khi là vô cùng nhạy cảm với trẻ, lo sợ con xảy ra chuyện. Chẳng hạn như: trẻ bị ngã, bị xây xước.... vốn là chuyện nhỏ nhưng mẹ vội vàng chạy lên, vừa thổi vừa xoa, hơn nữa nước mắt đầm đìa. Thái độ này khiến trẻ có thể nảy sinh phản ứng tâm lý yếu đuối. Biểu hiện của sự chuyên chế là bắt trẻ phải thế này phải thế kia, không được thế này, đưa ra rất nhiều quy định cụ thể khiến tư tưởng và hoạt động của trẻ bị hạn chế. Sự nuông chiều, quan tâm quá mức của cha mẹ rất dễ khiến trẻ hình thành những đức tính xấu như kiêu ngạo, ngang bướng. Lâu dần, trẻ rất dễ nảy sinh tâm lý ỷ lại, gặp khó khăn hay trở ngại là không biết phải làm thế nào. Chú trọng IQ và EQ, để trẻ phát triển toàn diện IQ là khả năng phát triển trí tuệ và mức độ phát triển trí tuệ do gen di truyền bẩm sinh quyết định. Hiện tại, có rất nhiều trẻ học âm nhạc, hội họa, thơ ca, toán học dưới sự kèm cặp của cha mẹ. Có thể thấy, cha mẹ rất chú trọng khơi dậy và bồi dưỡng nhân tố trí tuệ cho trẻ. Nhưng cha mẹ không thể chỉ chú trọng phát triển trí tuệ mà quên đi việc bồi dưỡng tình cảm cho trẻ. Bởi, nếu không thì cho dù ở trạng thái nào, trẻ cũng sẽ không cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc, ngược lại sẽ dần dần trở nên căng thẳng, lo lắng, vô tình… Vì thế, trong khi tiếp tục chú trọng xem cuộc sống của trẻ có đầy đủ không, trẻ có thông minh không, học tập tốt không... thì cũng cần chú ý đến những nhân tố và khả năng như: tình cảm, tinh thần trách nhiệm, ý thức hợp tác, cạnh tranh, giao tiếp xã hội… Điều đó cũng có nghĩa là phải căn cứ vào các thành quả nghiên cứu của tâm lý học hiện đại, chú trọng phát triển cả IQ lẫn EQ, để trẻ phát triển toàn diện. Hiếu năm nay 18 tuổi. Cậu được sinh ra trong một gia đình có chỉ số IQ cao – Cha là giám đốc một công ty, sự nghiệp rộng mở; mẹ là kỹ sư điện tử. Từ nhỏ htt://tieulun.hoto.or cha mẹ đã chú trọng bồi dưỡng IQ cho Hiếu nhưng lại bỏ qua bồi dưỡng EQ. Hiếu luôn là học sinh ưu tú trong lớp nhưng tính cách thì nóng nảy, dễ cáu giận, coi thường người khác. Vì sống chung với cha mẹ nên dường như mọi vấn đề của cậu cũng không để lại hậu quả gì. Nhưng sau khi lên đại học, sống trong ký túc xá, tính cách của cậu vẫn như vậy: tùy tiện lấy ga trải giường của người khác để lau giày của mình, không cởi giày mà giẫm lên giường của người khác để lấy đồ của mình. Một hôm, bạn bè không chịu được, liền nói cậu vài câu, cậu đã tức giận lấy dao gọt hoa quả đâm vào bụng bạn. Mặc dù người bạn đó được cấp cứu kịp thời, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng Hiếu đã bị đuổi học và bị mọi người lên án. 07 15% IQ + 85% EQ = 100% thành công Cha mẹ nào cũng muốn con mình nhận được sự giáo dục tốt nhất, chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai của trẻ. Nhưng giáo dục luôn là vấn đề khiến cha mẹ lao tâm khổ tứ nhất, chỉ một chút sơ suất là sẽ ảnh hưởng đến cả cuộc đời trẻ. Sự bồi dưỡng của cha mẹ về IQ và EQ cho trẻ là điều quan trọng nhất quyết định sự trưởng thành lành mạnh của trẻ. Bạn đã bao giờ buồn phiền vì IQ của con mình thấp chưa? Đã bao giờ lo lắng vì không biết phải làm thế nào để nâng cao EQ cho con chưa? Thực ra, chỉ cần bạn dùng đúng phương pháp giáo dục EQ và IQ thì tất cả mọi vấn đề đều trở nên vô cùng đơn giản. EQ chính là tất cả các nội dung bên ngoài IQ. Với thành công của một người, IQ chiếm 15%, EQ chiếm 85%. Từ đó có thể rút ra một công thức: 15% IQ + 85% EQ = 100% thành công. Nếu muốn tạo ra một đứa trẻ ưu tú và thành công trong sự nghiệp tương lai, thì từ nhỏ cha mẹ phải chú trọng bồi dưỡng EQ cho trẻ. Một nữ sinh có thành tích học tập vô cùng xuất sắc tại một trường đại học được giữ lại trường làm giảng viên, liên tục giảng dạy nhiều năm trong trường, về sau trở thành giáo sư. Một nữ sinh khác thành tích học tập bình thường nhưng hồi đó là lớp trưởng, thường xuyên tham gia các hoạt động, là một người năng động được tất cả mọi người công nhận. Sau khi tốt nghiệp, nữ sinh này đến vài công ty làm việc nhưng không hài lòng lắm, thế là tự mở công ty, đứng ra làm giám đốc. Công ty của cô càng ngày càng lớn, về sau lại có thêm vài công ty con ở Mỹ, có htt://tieulun.hoto.or khối tài sản khổng lồ. Mười mấy năm sau, trong một buổi họp lớp, giáo sư và tổng giám đốc gặp nhau. Giáo sư nói: Cậu được đấy, trở thành tỷ phú rồi. Nhưng tổng giám đốc nói: Kiến thức của cậu nhiều như vậy, cậu mới là tỷ phú thực sự. IQ và EQ phản ánh hai phẩm chất tâm lý khác nhau. IQ chủ yếu phản ánh khả năng nhận thức, khả năng tư duy, khả năng ngôn ngữ, khả năng quan sát, khả năng tính toán… Cũng có nghĩa là nó chủ yếu biểu hiện khả năng lý tính của con người. Nó có thể là chức năng của vỏ não, đặc biệt là chức năng của bán cầu não trái quản lý tư duy trừu tượng và tư duy phân tích. EQ chủ yếu phản ánh cảm nhận, khả năng lý giải, vận dụng, biểu đạt, khả năng khống chế và điều tiết tình cảm của bản thân cùng với khả năng giải quyết mối quan hệ tình cảm giữa mình với người khác. EQ phản ánh khả năng nắm bắt và xử lý tình cảm của một người. EQ thường đi trước lý trí, nó là nhân tố phi lý tính, cơ sở vật chất của nó chủ yếu có liên quan tới hệ thống thân não. Rất nhiều nghiên cứu chứng minh, những người EQ cao có rất nhiều ưu thế trong cuộc sống. Cho dù là yêu đương, quan hệ xã hội hay trong công việc đều có nhiều cơ hội thành công. Ngoài ra, những người EQ cao thường cảm thấy hài lòng với cuộc sống, có thể duy trì được thái độ sống tích cực. Ngược lại, những người không khống chế được cuộc sống tình cảm sẽ phải tốn rất nhiều công sức để “chiến đấu” với nội tâm của mình, từ đó làm suy yếu khả năng lý giải và khả năng tư duy phân tích. Một người IQ cao và một người IQ thấp, ai sẽ hạnh phúc hơn? Câu trả lời chắc chắn là IQ thấp: Người IQ thấp thường sẽ vô ưu vô lo, còn người IQ cao lúc nào cũng lo trước tính sau. Vậy, một người EQ cao và một người EQ thấp, ai hạnh phúc hơn? Câu trả lời cũng rất rõ ràng, đó là EQ cao. Người IQ thấp có thể sẽ tiến bộ, nhưng những người EQ thấp rất dễ mắc bệnh trầm cảm. Những người EQ thấp khi gặp trở ngại, rất dễ lấy sai lầm của người khác để trừng phạt mình. Những người EQ cao có thể khiến chúng ta hiểu rằng thế giới bên ngoài rất hiện thực, rất phức tạp và cũng rất tươi sáng, mình bước đi theo con đường nào thực ra là do cảm xúc của mình, do sự lựa chọn trong tương lai. Ví dụ, khi ngã, có người sẽ nói thật xui xẻo, có người sẽ nói vừa may mình cần nghỉ một chút. Tất cả những điều tốt đẹp, phức tạp trong thế giới bên ngoài đều phải dựa vào EQ để cảm nhận, phải dùng EQ để nhìn nhận tất cả những gì không công bằng cũng như tất cả mọi điều tốt đẹp. EQ là một khả năng, một sự sáng tạo, cũng là một kỹ năng. Nếu đã là kỹ năng thì sẽ có quy luật, có thể được chúng ta nắm bắt. Chỉ cần cha mẹ có thêm chút dũng htt://tieulun.hoto.or khí, thêm chút nhanh nhạy, thêm chút tình cảm thì chúng ta sẽ tạo ra được một môi trường rộng mở, tạo không gian để trẻ phát huy tài năng của mình. EQ chính là tất cả nội dung bên ngoài IQ, chỉ cần cha mẹ biết chú ý bồi dưỡng cho trẻ năng lực tình cảm, tinh thần chăm chỉ, tự tin, ý thức cạnh tranh. Trẻ có EQ tốt đẹp thì sẽ có thể bước tới thành công. Daimatsu Hirobumi - huấn luyện viên bóng chuyền nữ nổi tiếng của Nhật Bản đã từng nói: “Điều khó nhất trong cuộc đời chính là chiến thắng bản thân mình”. Chỉ khi không ngừng chiến thắng bản thân thì mới có thể chiến thắng đối thủ. Từ trước tới nay, mọi người đều quen coi IQ là tiêu chuẩn đánh giá nhân tài. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện đại chứng minh, nhân tố quyết định trẻ thành tài không chỉ là IQ mà còn nhiều mặt khác, vì thế, EQ càng trở nên quan trọng. IQ khiến trẻ có kiến thức phong phú, sau này lớn lên có thể tìm được một công việc tốt. Nếu trẻ có tình cảm ổn định, có khả năng thích ứng với môi trường, không yêu cầu quá cao về cấp trên và đồng nghiệp, biết đánh giá đúng vào bản thân, không để môi trường bên ngoài ảnh hưởng tới tâm trạng của mình, đồng thời không ngừng nâng cao tố chất tâm lý, không than thân trách phận hay bi quan thất vọng... thì IQ và tiềm năng sẽ được phát huy đầy đủ, dễ dàng bước tới thành công. Ngược lại, nếu IQ rất cao nhưng lại vì đó mà tự phụ, tâm trạng sa sút, lúc nào cũng than phiền về môi trường xung quanh không lý tưởng... thì cuối cùng sẽ trở nên chán nản, không thể hòa hợp với xã hội, nhà trường, bạn bè, đồng nghiệp hoặc bước vào con đường sai trái. Qua đó có thể thấy, trẻ có thể thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào EQ, nhưng cũng không được bỏ qua tác dụng của IQ. 08 "Cha mẹlàtấm gương" - Làm thế nào đểtrở thành tấm gương sáng cho trẻ noi theo Bắt chước là bản tính của trẻ, trẻ trưởng thành và phát triển nhờ bắt chước. Do đó, cha mẹ trở thành đối tượng bắt chước đầu tiên của trẻ. Tục ngữ nói: “Cha nào con nấy”, có lẽ bạn sẽ nói là do di truyền. Trên thực tế, các nhà khoa học đã chứng minh, chỉ có khí chất thuộc là về di truyền còn thói quen hành vi, tính cách, sở thích đều là do sự bồi dưỡng về sau. Sở dĩ con cái có những mặt giống cha mẹ là vì trong quá trình trưởng thành, htt://tieulun.hoto.or chúng chịu ảnh hưởng từ lời nói và cử chỉ của cha mẹ, cũng có nghĩa là trẻ tiếp nhận hành vi hay lời nói nào đó của cha mẹ để hình thành những thói quen giống với cha mẹ. Đây không phải là do di truyền. Khi trẻ chưa có khả năng phân biệt tốt xấu, chúng chỉ có thể coi cha mẹ là tấm gương để bắt chước và học tập mà thôi. Anton Semyonovich Makarenko - nhà giáo dục nổi tiếng của Liên Xô cũ đã nói: Yêu cầu của cha mẹ với bản thân, sự tôn trọng của cha mẹ đối với gia đình, sự chú trọng của cha mẹ đối với từng hành vi và cử chỉ của mình là phương pháp giáo dục đầu tiên, cũng là phương pháp giáo dục quan trọng nhất đối với trẻ. Vì thế, trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ phải nghiêm khắc yêu cầu bản thân, mọi việc đều phải làm gương cho trẻ. Cha mẹ tiếp xúc với trẻ sớm nhất, nhiều nhất và lâu nhất, vì thế, cũng là tấm gương trực tiếp nhất, cụ thể nhất cho trẻ học tập. Từng lời nói, hành vi của cha mẹ đều ảnh hưởng đến cuộc đời trẻ. Nguyên nhân khiến rất nhiều trẻ sống tùy tiện chính là cha mẹ không lấy mình làm gương, không tạo ra tấm gương tốt cho trẻ noi theo. Khu Bảo An thành phố Quảng Châu (Trung Quốc) đã tiến hành một cuộc điều tra về giáo dục gia đình, báo cáo cho thấy: Phương pháp giáo dục gia đình được cải thiện rõ rệt, nhưng quan điểm "chú trọng giáo dục hành vi hơn lời nói" khó có thể thực hiện phổ biến, số người có thể nhận thức được giáo dục hành vi quan trọng hơn chỉ chiếm trên 30%. Báo cáo điều tra này cho thấy, sai lầm về chú trọng giáo dục lời nói, coi nhẹ giáo dục bằng hành vi của bộ phận phụ huynh đã ảnh hưởng tới chất lượng của giáo dục gia đình. Có 60% phụ huynh được hỏi cho rằng giáo dục bằng lời nói là phương pháp tốt nhất. Trong phiếu điều tra với trẻ, những phụ huynh thích đọc sách chỉ chiếm trên 30%. Điều đó chứng tỏ rất nhiều phụ huynh khó có thể trở thành tấm gương cho trẻ trong học tập. Phiếu điều tra về trẻ còn cho thấy, 23% số phụ huynh khi cùng trẻ nhìn thấy có người vứt rác bừa bãi cũng không nói gì, thậm chí có phụ huynh cũng vứt rác bừa bãi. Trong phiếu điều tra yêu cầu trẻ đưa ra ý kiến với phụ huynh, những ý kiến thuộc về vấn đề tố chất của bản thân phụ huynh hoặc yêu cầu phụ huynh làm gương như "Hi vọng bố mẹ đừng đánh bài, cai thuốc, nói được làm được, tham gia một số hoạt động công ích xã hội, lấy mình làm gương..." chiếm trên 30%. Vậy, cha mẹ phải làm thế nào mới có thể trở thành tấm gương cho trẻ noi theo? htt://tieulun.hoto.or Giáo dục bằng hành động Trong giáo dục gia đình, cha mẹ thường nói với trẻ “nên làm như thế này”, “không nên làm như thế kia” để quy phạm hành vi của trẻ. Nhưng, những lời thuyết giáo này không có tác dụng gì nhiều. Từng lời nói, hành vi của cha mẹ đều gây chú ý với trẻ và trẻ sẽ coi đó là tấm gương để bắt chước. Vì thế, trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ phải thận trọng về lời nói và hành vi, không được có những lời nói hay hành vi không tốt. Muốn yêu cầu trẻ làm được thì trước tiên cha mẹ phải làm được. Chỉ có như vậy mới đạt được hiệu quả. Cha và con gái ngồi trên xe bus đi về nhà. Xe đi được một đoạn thì có một bà lão lên xe, người cha liền đứng dậy nhường ghế cho bà lão. Một lúc sau, một người phụ nữ bế đứa con nhỏ lên xe, người con gái nhanh nhẹn nói "Cô ơi, cô ngồi đây này", ánh mắt nhìn vào đôi mắt của em bé không chớp, người phụ nữ liền mỉm cười. Giáo dục gia đình rất quan trọng Trước mặt trẻ, từ phẩm chất, tư tưởng của cha mẹ đến những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống đều phải cẩn trọng. Muốn giáo dục trẻ trở thành người có ích cho xã hội thì cha mẹ phải trở thành người như thế. Muốn yêu cầu trẻ làm điều gì thì trước tiên cha mẹ phải làm được đó. Chỉ có như vậy, mới có thể chấm dứt được tình trạng không nghe lời của trẻ. “Cha mẹ là tấm gương của con cái”, “Con cái là cái bóng của cha mẹ”. Vì thế, cha mẹ phải trở thành tấm gương sáng cho con cái noi theo. "Trẻ học được điều gì trong cuộc sống" là một cuốn sách hay bán chạy ở Mỹ. Tác giả đã viết: Nếu trẻ sống trong phê bình, chúng sẽ học cách chỉ trích; Nếu trẻ sống trong thù địch, chúng sẽ học cách tranh đấu; Nếu trẻ sống trong sợ hãi, chúng sẽ luôn lo lắng; Nếu trẻ sống trong hối tiếc, chúng sẽ học cách than phiền; Nếu trẻ sống trong chế giễu, chúng sẽ trở nên nhút nhát; Nếu trẻ sống trong nghi kỵ, chúng sẽ trở nên đố kỵ; Nếu trẻ sống trong sỉ nhục, chúng sẽ tự trách mình; Nếu trẻ sống trong khích lệ, chúng sẽ trở nên tự tin; htt://tieulun.hoto.or Nếu trẻ sống trong khoan dung, chúng sẽ học cách kiên nhẫn; Nếu trẻ sống trong khen ngợi, chúng sẽ học cách biết ơn; Nếu trẻ sống trong thành thực, chúng sẽ học được sự chính trực; Nếu trẻ sống trong công bằng, chúng sẽ học được chính nghĩa; Nếu trẻ sống trong yêu thương và ân cần, chúng sẽ học được cách tôn trọng; Nếu trẻ sống trong an toàn, chúng sẽ biết tin tưởng vào bản thân và người khác; Nếu trẻ sống trong thân thiện, chúng sẽ biết rằng thế giới thật tươi đẹp. htt://tieulun.hoto.or Bài học thứ hai Tự tôn, tự tin - nhân tố quan trọng giúp trẻ thành tài Tự tôn, tự tin là phẩm chất tâm lý tích cực. Nó là điều kiện quan trọng để một người thành tài và thành công, cũng là phẩm chất vô cùng quan trọng với sự trưởng thành lành mạnh của trẻ. Người tự tôn, tự tin thường sẽ dùng thái độ tích cực để đối mặt với khó khăn, trở ngại và thất bại. Họ luôn tin tưởng vào bản thân, phấn đấu vươn lên, kiên trì bền bỉ, chiến thắng mọi khó khăn và trở ngại. Rất nhiều sự thật đã chứng minh, bồi dưỡng tự tôn và tự tin là chất xúc tác của thành công, giúp trẻ từng bước tiến đến cánh cửa thành công. Vì thế, phải để trẻ có được phẩm chất tự tôn, tự tin để không bị khó khăn đánh bại. 01 htt://tieulun.hoto.or Cho trẻtự tin và dũng khí đối diện với khó khăn Tự tin có tác dụng vô cùng quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ. Tự tin nhiều hay ít cũng quyết định EQ cao hay thấp. Cho dù xét về trí tuệ, thể lực hay khả năng giải quyết vấn đề thì tự tin đều có tác dụng rất quan trọng. Một đứa trẻ thiếu tự tin thì sẽ thiếu tính tích cực, chủ động trong việc phát triển mọi khả năng. Trong khi đó, tính tích cực chủ động có tác dụng mang tính quyết định tới việc khơi dậy khả năng và phát huy năng lực tổng hợp. Có một cậu bé bị một cái tật ở chân, lúc nào cũng lầm lì ít nói, tưởng rằng mình là đứa trẻ bất hạnh nhất thế giới. Mùa xuân, cha cậu để mỗi người con trồng một chậu cây nhỏ, đồng thời hứa rằng, ai chăm sóc cây tốt nhất thì cha sẽ mua cho một món quà mà người đó thích nhất. Khi các anh chị tung tăng đi tưới nước cho cây thì cậu bé lại có một suy nghĩ u ám: Hi vọng cái cây mà mình trồng mau chóng chết đi. Vì thế, sau một hai lần tưới nước, cậu không "bận tâm" tới nó nữa. Mấy hôm sau, cậu bé ngạc nhiên phát hiện cây không những không khô héo mà còn ra vài cái lá non. So với cây của các anh chị thì cây của cậu tươi tốt hơn, có sức sống hơn. Cha thực hiện lời hứa, mua cho cậu một món quà cậu thích nhất và nói với cậu, qua việc trồng cây lần này, sau này lớn lên nhất định cậu sẽ trở thành một nhà thực vật học xuất sắc. Từ đó về sau, cậu bé dần dần trở nên lạc quan, vui vẻ. Về sau cậu bé mới biết, thì ra cha đã lén thay mình tưới nước, bón phân cho cây. Cậu cảm động đến rớt nước mắt… Người cha nhân từ đã dùng một cách rất đặc biệt để bảo vệ tâm hồn bé nhỏ của cậu, cho cậu tình yêu và tự tin để thành công. Mặc dù lớn lên cậu không trở thành nhà thực vật học nhưng đã trở thành tổng thống Mỹ. Cậu chính là Franklin D. Roosevelt. Tự tin giống như chất xúc tác cho năng lực của con người, khơi dậy tiềm năng của trẻ, đưa chúng lên trạng thái tốt nhất. Nếu con đường trưởng thành của trẻ đi theo bậc thang như vậy thì sẽ thành công. Ở Roosevelt, chúng ta có thể nhìn thấy sự tự tin phi thường này. Chính sự tự tin ấy đã thôi thúc khiến ông đề ra yêu cầu cao cho bản thân ngay từ khi còn nhỏ, khích lệ bản thân không ngừng nỗ lực để đạt đến thành công cuối cùng. Ngược lại, những trẻ thiếu tự tin sẽ trở nên yếu đuối, nhút nhát, thiếu tính tích cực, chủ quan trong cuộc sống. Những đứa trẻ này cho dù có ý nghĩ và tư tưởng sáng tạo nhưng lúc nào cũng sợ khó khăn, trở ngại, do dự không quyết, sợ thất bại, cuối cùng cũng không thu được kết quả gì. Lâu dần, những đứa trẻ thiếu tự tin như vậy htt://tieulun.hoto.or sẽ bị xã hội cạnh tranh khốc liệt đào thải. Một nhà giáo dục học người Mỹ đã tiến hành thí nghiệm sau. Coi học sinh ở lớp cá biệt là học sinh ở lớp chọn và coi học sinh ở lớp chọn giống như học sinh lớp cá biệt. Một thời gian sau, học sinh ở hai lớp vốn có thành tích học tập cách xa nhau thì sau kì thi, thành tích trung bình lại không khác nhau là mấy. Nguyên nhân chính là học sinh ở lớp cá biệt được giáo viên khích lệ (giáo viên tưởng mình đang dạy lớp chọn) nên tích cực học tập. Còn học sinh ở lớp chọn lại bị ảnh hưởng bởi thái độ hoài nghi của giáo viên nên mất tự tin, ảnh hưởng đến thái độ học tập và thành tích. Thiếu tự tin có thể khiến một người đi từ vinh quang đến hủy diệt. Giống như ví dụ kể trên, hai lớp không thay đổi nhưng khoảng cách giữa trẻ và sự tự tin có sự thay đổi. Đó chính là sự thay đổi trong thái độ của giáo viên đã ảnh hưởng đến sự thành bại của họ. Tuy nhiên, nguyên nhân cuối cùng là vì họ mất đi niềm tin với bản thân và khoảng cách với sự tự tin càng ngày càng xa. Quá trình trưởng thành của trẻ sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Chính vì trẻ không tự tin và thiếu dũng khí mà dựa dẫm quá mức vào cha mẹ, khiến rất nhiều phụ huynh lo lắng: Liệu con mình có khả năng đón nhận những thách thức trong tương lai hay không. Thông thường, trẻ thiếu tự tin và dũng khí trước khó khăn là do hai nguyên nhân sau: Do cha mẹ quan tâm quá mức tới trẻ Thời thơ ấu chính là giai đoạn trải nghiệm sự vật mới lạ, học tập các khả năng, nhất định sẽ phải trải qua nhiều lần thất bại, nhưng trẻ trưởng thành hơn qua những lần trải nghiệm và thất bại không ngừng ấy, từ đó nắm được rất nhiều kỹ năng mới. Khi gặp thất bại nhiều lần, trẻ sẽ rất dễ có tâm lý chùn bước, không đủ tự tin. Lúc này, nếu cha mẹ vì quá nóng lòng mà trách mắng hay không kìm nén được cảm xúc mà tự mình làm thì không chỉ cướp đi cơ hội trưởng thành của trẻ mà còn dễ khiến trẻ hình thành thói quen có chuyện gì cũng ỷ lại vào cha mẹ. Trẻ mất đi cơ hội trải nghiệm và khám phá, sự tự tin cũng dần biến mất. Lâu dần, cho dù gặp chuyện mà tự mình có thể làm được thì trẻ cũng không đủ tự tin làm và sẽ gặp thất bại. Trách mắng và phê bình trẻ quá nhiều htt://tieulun.hoto.or Sự tự tin của mỗi người đều bắt nguồn từ cảm giác thành công khi làm được việc gì đó. Khi trẻ hoàn thành một việc gì đó hay có tiến bộ nhờ vào nỗ lực của mình, trẻ sẽ cảm nhận được niềm vui của sự thành công. Điều này sẽ tăng cường sự tự tin cho trẻ. Lúc này, cha mẹ nên khích lệ trẻ. Khích lệ là một sức mạnh vô hình, càng làm tăng thêm sự tự tin cho trẻ. Rất nhiều cha mẹ kỳ vọng vào trẻ quá nhiều, khi giáo dục trẻ, rất tiết kiệm lời khen. Có cha mẹ thì quan niệm “khiêm tốn khiến con người tiến bộ, kiêu ngạo khiến con người tụt hậu”, bởi vậy, cho dù trẻ thật sự làm tốt thì cũng không hề khen ngợi, mục đích là để trẻ nỗ lực hơn nữa, nhưng đôi khi lại nhận được kết quả ngược lại. Đối với trẻ, chỉ có tin vào khả năng của bản thân mới có thể hành động được. Nếu nhận được sự trách mắng và phê bình thì trẻ sẽ không tin mình có khả năng này nữa, dĩ nhiên, sẽ mất đi động lực thử sức và sáng tạo, lâu dần, sẽ nảy sinh tâm lý tự ti. 02 Đừng để"tự ti"ngăn cản bước tiến củatrẻ Cảm giác tự ti là lực cản lớn nhất trên con đường trưởng thành của trẻ. Lực cản này thường là do cha mẹ yêu cầu quá hà khắc, quá hi vọng con thành tài. Nếu ngày nào cha mẹ cũng cằn nhằn bên tai con rằng, con chẳng có tài cán gì, kém đứa này đứa nọ... thì lâu dần trẻ sẽ cho rằng mình không bằng người khác, từ đó nghi ngờ khả năng của bản thân, nảy sinh tâm lý tự ti. Một số cha mẹ so sánh một cách mù quáng ưu điểm của đứa trẻ khác với khuyết điểm của con mình mà không biết rằng, chế giễu và bới móc chỉ khiến con mình càng thêm tự ti. Tự ti là một thiếu hụt trong tính cách. Sự hình thành tính cách tự ti luôn bắt nguồn từ thời niên thiếu. Phải biết rằng, tự ti không chỉ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe tâm lý của trẻ mà còn có tác dụng tiêu cực với sự phát triển bình thường của cơ thể. Cha mẹ nên chú ý quan sát xem trẻ có tâm lý tự ti hay không. Một khi phát hiện ra, cha mẹ nên nhanh chóng giúp con khắc phục và điều chỉnh, tránh để trẻ hình thành tính cách tự ti. Cha mẹ nên chú ý, tâm lý tự ti của trẻ thường có những biểu hiện sau: Quá nhút nhát, xấu hổ Nhút nhát, xấu hổ là tâm lý bình thường nhưng nếu là không muốn xuất đầu lộ diện, không dám tiếp xúc với người lạ thì có thể trong lòng đang có tâm lý tự ti. htt://tieulun.hoto.or Hay ngờ vực Những trẻ tự ti vô cùng nhạy cảm với những lời đánh giá của cha mẹ, thầy cô và bạn bè với mình. Đặc biệt là cảm thấy khó chấp nhận được sự phê bình của các bạn. Thậm chí, đôi khi vô cớ nghi ngờ người khác ghét mình mà tỏ ra bất bình. Thích một mình Những đứa trẻ bình thường đều thích chơi với các bạn cùng tuổi, đồng thời vô cùng chú trọng tình bạn. Nhưng trẻ có tâm lý tự ti thường không hứng thú với việc kết bạn, thích ở một mình, cố tình tránh xa mọi người. Không thích tham gia các hoạt động tập thể Trẻ tự tin luôn khao khát được thể hiện bản thân qua các cuộc thi tranh tài. Ngược lại, trẻ tự ti lại thường không tin vào khả năng của bản thân, vì thế không thích tham gia vào bất kỳ hoạt động nào. Phản ứng quá mức với lời khen Những trẻ tự tin quá mức mặc dù cảm thấy mình không đạt yêu cầu nhưng lại rất mong muốn mình có những biểu hiện thích hợp. Chúng thường dùng những cách không thích hợp để tìm kiếm lời khen của người khác và giảm bớt những giày vò do tâm lý tự ti mang lại. Có khuynh hướng tự ngược đãi Những trẻ tự ti thường tự hủy hoại mình như: cố tình đi lung tung trên đường, nửa đêm ra ngoài một mình, bị ốm không muốn đi khám, dường như cố tình để mình rơi vào nguy hiểm hoặc khó khăn. Không thể chịu đựng trở ngại Phần lớn những trẻ tự ti có khả năng chịu đựng trở ngại rất kém, không thể chịu đựng áp lực do những nhân tố như: trở ngại, bệnh tật... như những đứa trẻ bình thường khác, cho dù gặp thất bại nhỏ hay bệnh lặt vặt thì cũng không chịu đựng được. Nếu cha mẹ thấy trẻ có những biểu hiện kể trên thì nên chú ý đưa ra những htt://tieulun.hoto.or hành vi tương ứng để loại trừ tâm lý tự ti của trẻ. Cha mẹ cần nắm được một vài phương pháp: Ví dụ để trẻ phân tích bản thân, đánh giá bản thân một cách khách quan. Có nghĩa là nhìn thấy ưu - khuyết điểm của mình, nhận thức được rằng mình giống người khác, có nhân cách và tôn nghiêm. Cha mẹ còn có thể nói với trẻ đừng quá bận tâm tới sự phê bình hay chỉ trích của người khác. Để trẻ nói chuyện trước mặt mọi người cũng có thể giúp trẻ xua đi tâm lý tự ti. Bởi vì điều này cần dũng khí và sự mạnh dạn. Có những trẻ suy nghĩ nhanh nhạy, thông minh nhưng lại không thể phát huy ưu điểm của mình trong lúc tham gia thảo luận. Không phải chúng không muốn tham gia mà là thiếu tự tin do tâm lý tự ti tạo thành. Cha mẹ còn cần tạo điều kiện để trẻ giao lưu kết bạn, đặc biệt là để trẻ có ý thức lựa chọn kết bạn với những người có tính cách vui vẻ, lạc quan, nhiệt tình, tốt bụng, tôn trọng và quan tâm tới người khác. Cha mẹ phải biết được trẻ thiếu hụt ở những điểm gì, nói với trẻ phải khắc phục những thiếu hụt này bằng quyết tâm và nghị lực lớn nhất. Ngoài ra, cha mẹ còn phải đề ra mục tiêu phấn đấu rõ ràng cho trẻ theo đuổi. Bởi vì, một người có mục tiêu và lý tưởng to lớn thì thường sẽ không tự ti. 03 Đểtrẻ học cách tự khích lệ Tự khích lệ là nhân tố quan trọng trong EQ. Tinh thần tự khích lệ là một đặc trưng quan trọng trong tính cách. Nó có thể thôi thúc trẻ không ngừng tìm kiếm những lĩnh vực mình chưa biết, thúc đẩy phát triển trí tuệ, tăng cường ý chí của trẻ, là điều kiện tố chất quan trọng để trẻ thành tài. Vì thế, cha mẹ nên bồi dưỡng tinh thần tự khích lệ cho trẻ, để chúng vĩnh viễn không thỏa mãn với thực tại, không sợ khó khăn, tự tin tiến lên phía trước. Còn hơn một tháng nữa là Vân bước vào kỳ thi tốt nghiệp trung học nhưng thành tích thi thử của em không tốt lắm. Cô giáo cũng nói em không có nhiều hi vọng để thi đỗ vào cấp ba. Sau khi về nhà, Vân cảm thấy rất buồn, liền nói cho mẹ biết thành tích của mình và những lời cô giáo nói. htt://tieulun.hoto.or Mặc dù mẹ rất lo lắng nhưng vẫn tươi cười nói: "Không sao, với thành tích của con, thi vào trường cấp ba bình thường không vấn đề. Hơn nữa, vẫn còn hơn một tháng nữa mới thi, tất cả đều có thể xảy ra". Mẹ bảo Vân ngày nào cũng thầm nhủ với mình rằng: "Mình làm được, mình tin vào bản thân mình". Vân ghi nhớ lời mẹ nói. Dần dần, mẹ phát hiện Vân có những thay đổi mới. Em luôn luôn vui vẻ và thành tích cũng không ngừng được nâng cao. Vậy, cha mẹ nên làm thế nào mới có thể bồi dưỡng được tinh thần tự khích lệ cho trẻ? Sự khích lệ và khen ngợi của cha mẹ là không thể thiếu Sự khen ngợi của cha mẹ là chất xúc tác để trẻ trưởng thành lành mạnh. Mỗi đứa trẻ đều có lòng tự trọng rất cao, chúng hi vọng có được sự khẳng định và khen ngợi của cha mẹ. Một khi sự nỗ lực của chúng được khẳng định thì lòng tự trọng của chúng sẽ được thỏa mãn, sẽ có trải nghiệm hạnh phúc. Trải nghiệm này sẽ tăng cường ý chí tự khích lệ của trẻ, kích thích trẻ tích cực hành động để giành được thành công lớn hơn. Vì thế, sự khen ngợi và khẳng định của cha mẹ có tác dụng vô cùng to lớn trong việc hình thành tinh thần tự khích lệ cho trẻ. Do đó, muốn con mình phấn đấu vươn lên, nhất định cha mẹ phải khích lệ và giúp đỡ trẻ nhiều hơn. Dạy trẻ học cách tự nhủ Cha mẹ phải dạy trẻ tự nhủ để khích lệ bản thân, đặc biệt là khi trẻ đối diện với thất bại và trở ngại, cha mẹ phải dạy trẻ tự nhủ rằng: “Người khác làm được, mình cũng có thể làm được”. Những lời tự nhủ tích cực có thể giúp trẻ bước ra khỏi ảnh hưởng của tâm trạng không tốt để nhìn nhận khó khăn một cách lạc quan hơn, sau đó bước ra khỏi khó khăn, hướng tới thành công. Dạy trẻ dám cạnh tranh Trong cuộc sống, khi phát hiện con mình có những thiếu sót, cha mẹ có thể thông qua phương pháp cạnh tranh để giúp trẻ học cách khắc phục khuyết điểm. Phải để trẻ biết rằng, cho dù mình có ưu tú thế nào thì cũng có người hơn mình, vì thế, phải học cách khiêm tốn, nỗ lực chiến thắng người khác, như thế mới có thể nhận thức bản thân một cách sâu sắc hơn. Bình thường, cũng có thể để mình cạnh tranh với chính mình, đấu tranh để khắc phục những tật xấu. Trong học tập, có thể htt://tieulun.hoto.or thi đua thành tích tháng này với thành tích tháng trước, xem mình có tiến bộ hay không. Dùng phương pháp này khơi dậy động cơ cạnh tranh cho trẻ, khiến trẻ không ngừng khích lệ bản thân nhất định phải cố gắng, thông qua cạnh tranh để hoàn thiện bản thân. Cha mẹ phải để trẻ biết rằng, lúc nào cũng có thể tham gia cạnh tranh, nhưng phải tham gia một cách nhiệt tình, để trẻ nhận thức được việc vượt qua người khác không quan trọng bằng vượt qua chính mình. Đề ra mục tiêu cho trẻ Cha mẹ phải đề ra một mục tiêu hấp dẫn trong thời gian dài, quy định rõ ràng về số lượng, chất lượng, thời gian. Mục tiêu đề ra phải có độ khó và tính thử thách nhất định. Trong quá trình học tập của trẻ, ban đầu cha mẹ có thể yêu cầu thấp một chút để trẻ dễ dàng đạt được và tăng thêm tự tin để nỗ lực hoàn thành từng mục tiêu nhỏ của mình. Tìm ưu điểm khích lệ trẻ Sự tiến bộ không ngừng của trẻ có rất nhiều nguyên nhân, trong đó, giáo dục gia đình có vai trò vô cùng quan trọng. Sự khích lệ của cha mẹ với con cái có thể giúp trẻ khơi dậy tiềm năng trí tuệ, nhanh chóng trưởng thành. Nhờ sự khích lệ của cha mẹ, những trẻ thông minh sẽ trở nên thông minh hơn, những đứa trẻ không được thông minh cho lắm sẽ bớt kém cỏi hơn. Cha mẹ có thể giúp trẻ tìm ra ưu điểm, sau đó khích lệ trẻ phát huy, tăng cường tự tin. Trẻ cũng có thể hình thành nhận thức khách quan về bản thân, biết được những ưu điểm của mình, có thể trở thành tấm gương cho người khác. Sự ám thị và cường hóa của tâm lý này có thể khiến trẻ càng phát huy hơn ưu thế của mình, tăng thêm sự tự tin vào bản thân. 04 Tôn trọng người khác, tôn trọng bản thân Mặc dù trẻ còn nhỏ nhưng cũng là một cá thể trong xã hội, cha mẹ phải dạy trẻ xử lý mối quan hệ giữa người với người, phải để trẻ hiểu được rằng, tôn trọng người khác chính là tôn trọng bản thân mình. Tôn trọng người khác là phẩm chất trẻ cần phải có. Chỉ có những đứa trẻ biết tôn trọng người khác mới có thể nhìn nhận ý kiến của người khác, mới có thể nhận sự giáo dục của người khác. Tôn trọng cũng là điểm khởi đầu trong mối quan hệ giữa người với người. Sự giao tiếp giữa người với người đều nên được xây dựng trên cơ sở của sự chân thành và tôn trọng. Chỉ có tôn htt://tieulun.hoto.or trọng người khác thì con người mới có thể tôn trọng bản thân, mới có thể có được sự tôn trọng của người khác đối với mình. Nhà triết học William James đã từng nói: “Động lực tiềm ẩn trong sâu thẳm tâm hồn con người là mong muốn được người khác thừa nhận, được người khác tôn trọng”. Khao khát được yêu mến, được tôn kính, được tôn sùng là bản tính của nhân loại. Nhưng, có qua thì phải có lại, chúng ta hi vọng có được điều gì thì trước tiên chúng ta phải làm được điều đó. Chúng ta hi vọng nhận được sự tôn trọng của người khác thì trước tiên mỗi người chúng ta phải học cách tôn trọng người khác. Đôi khi, chúng ta hi vọng có được sự tôn trọng của người khác nhưng lại quên không tôn trọng họ. “Những gì mình không muốn thì đừng bắt người khác làm” là nguyên tắc cơ bản khi tôn trọng người khác. Nghiên cứu tâm lý học chứng minh, con người đều có mong muốn được yêu mến và tôn trọng. Con người khao khát tự lập, trở thành một thành viên thực sự trong gia đình và xã hội, bình đẳng giao tiếp với mọi người. Nếu có thể trò chuyện với mọi người bằng thái độ bình đẳng thì đối phương sẽ cảm thấy được tôn trọng và có cảm tình với bạn. Ngược lại, nếu thấy mình cao hơn người khác thì đối phương sẽ cảm thấy bị tổn thương và không muốn giao lưu với bạn. Một doanh nhân nổi tiếng khi đi dạo bên đường đã gặp một chàng trai gầy gò, áo quần rách rưới bán sách cũ đang gặm chiếc bánh mì đã mốc trong gió rét. Cũng đã từng có quãng thời gian khổ cực nên doanh nhân tỏ lòng thương cảm, không nghĩ ngợi gì mà nhét tám đô la vào tay chàng trai rồi bước đi. Chưa đi được bao xa, bỗng nhiên doanh nhân cảm thấy làm như vậy không thỏa đáng, thế là vội vàng quay lại, nhặt hai cuốn sách cũ rồi xin lỗi và giải thích rằng mình quên không lấy sách, hi vọng chàng trai không để ý. Cuối cùng, ông nói với chàng trai: "Thực ra, cậu cũng là thương nhân giống tôi". Vì sao doanh nhân nhặt hai cuốn sách cũ trên sạp. Bởi vì ông hiểu rằng chàng trai này cần sự tự tôn chứ không phải là sự bố thí. Hai năm sau, doanh nhân nhận lời mời tham gia một buổi từ thiện. Một anh chàng trong bộ complet sang trọng bước lên, bắt tay ông và nói với giọng đầy biết ơn: "Thưa ngài, có thể ngài đã quên tôi từ lâu rồi nhưng tôi vĩnh viễn sẽ không quên ngài. Tôi cứ tưởng rằng cả đời này mình chỉ có thể bán sách cũ. Đến tận khi ngài nói với tôi rằng tôi là thương nhân giống ngài, tôi mới có được lòng tự tôn và sự tự tin, từ đó tạo nên cơ nghiệp hôm nay". Người doanh nhân ấy đã không thể ngờ rằng, một câu nói bình thường hai năm trước có thể khiến một người tự ti tìm lại sự tự tin của mình, nhìn thấy ưu htt://tieulun.hoto.or thế và giá trị của mình, cuối cùng, nhờ sự nỗ lực không biết mệt mỏi đã dành được thành công. Không khó để tưởng tượng rằng, nếu người doanh nhân trong câu chuyện trên cứ đi mà không quay lại lấy sách thì cũng không có sự thay đổi trong cuộc đời của chàng thanh niên. Đây chính là sức mạnh to lớn của sự tôn trọng. Vậy, cha mẹ nên dạy trẻ tôn trọng người khác, tôn trọng mình như thế nào? Trước tiên cha mẹ phải tôn trọng trẻ Muốn trẻ học cách tôn trọng, trước tiên cha mẹ nên đối xử với trẻ một cách bình đẳng, coi trẻ là một người độc lập, cố gắng tạo ra một môi trường dân chủ, hài hòa. Trong cuộc sống hàng ngày, nên cho phép trẻ lựa chọn theo mong muốn của mình, khích lệ trẻ tự đưa ra quyết định. Ví dụ, hỏi trẻ: “Hôm nay con thích ăn món gì?” Khi gặp vấn đề gì đó có thể bàn bạc với trẻ: “Chủ nhật con định làm gì?”… Cha mẹ phải học cách làm bạn với trẻ, lắng nghe suy nghĩ của trẻ, cùng trẻ tham gia nhiều hoạt động, vui đùa cùng trẻ, trở thành bạn đồng hành với trẻ. Đồng thời, cha mẹ cần chú ý ảnh hưởng của những lời nói, hành vi của mình với trẻ, trò chuyện bình đẳng với trẻ, từ nét mặt đến phương pháp giáo dục đều phải thể hiện sự tôn trọng dành cho trẻ. Khi trẻ tìm thấy sự tự tin và giá trị của mình qua sự tôn trọng và yêu quý của cha mẹ, chúng sẽ tôn trọng mình, tôn trọng người khác. Câu chuyện nhỏ, đạo lý lớn Cha mẹ có thể bớt chút thời gian vào buổi tối, kể cho trẻ nghe những câu chuyện về thái độ "kính trên nhường dưới" và câu chuyện về những người nổi tiếng, qua đó học đạo lý làm người, để trẻ biết tôn trọng nhân cách và bảo vệ sự tôn nghiêm của người khác. Tôn trọng nhân cách của người khác có nghĩa là không làm tổn thương tình cảm, không nói những lời lẽ tổn hại đến sự tôn nghiêm của họ; học cách đặt mình vào vị trí của người khác để suy nghĩ, tôn trọng cách sống và thói quen của họ. Tự tôn, tự lập, tự cường Cha mẹ có thể kết hợp với những câu chuyện trên tivi, sách báo, dạy trẻ học cách tôn trọng người khác, tôn trọng bản thân, biết tự tôn, tự lập, tự cường. Chỉ có học cách tôn trọng bản thân trước thì người khác mới tôn trọng mình. Hiện nay, phần lớn trẻ đều có cuộc sống vật chất no đủ nhưng cha mẹ cần căn cứ vào tình hình thực tế, không được nuông chiều trẻ, để trẻ hình thành thói quen tự giác ngay từ khi còn htt://tieulun.hoto.or nhỏ, để trẻ biết được rằng lao động là vinh quang. Bồi dưỡng trẻ bắt đầu từ những việc nhỏ và đơn giản, tôn trọng thành quả lao động của mình, tôn trọng sự gian khổ của người khác, học cách cảm ơn. Không phải đồ của mình thì không được cầm, không được đòi, không so sánh với người khác một cách mù quáng. Chỉ khi bản thân ưu tú về mọi mặt thì mới nhận được sự tôn trọng của người khác. 05 Tự tin không phải làtự phụ Tự tin là phẩm chất không thể thiếu trong quá trình trưởng thành của trẻ, tự tin là sự đảm bảo cho thành công, nhưng tự tin quá mức có thể khiến trẻ nảy sinh tâm lý tự phụ. Người xưa nói: “Tự tin là bản chất của anh hùng, tự phụ là đặc trưng của kẻ ngu ngốc!” Cách nói này nghe có vẻ rất mơ hồ, tự tin và tự phụ cũng khó phân biệt. Vậy, rốt cuộc, thế nào là tự phụ? Tự phụ chính là đánh giá bản thân quá cao. Ý thức của con người bao gồm ba mặt: nhận thức, ý chí, trải nghiệm tình cảm. Trẻ đánh giá bản thân phải dựa vào sự tự nhận thức: Đánh giá bản thân quá cao thì sẽ biểu hiện là tự phụ; đánh giá bản thân quá thấp thì biểu hiện là tự ti. Đối với trẻ thì tâm lý tự ti và tâm lý tự phụ đều không tốt. Tự phụ thực chất là biểu hiện của thiếu hiểu biết. Những người tự phụ thường cảm thấy người khác không bằng mình. Nhìn bề ngoài, tự phụ gần giống với tự tin nhưng có sự khác biệt về bản chất: Tự phụ biểu hiện những phẩm chất không tốt như cao ngạo, coi thường người khác, tự cao tự đại, là biểu hiện của thiếu hiểu biết. Thời Hán (Trung Hoa), phía Tây Nam có một nước nhỏ tên là Dạ Lang. Mặc dù đó là một quốc gia độc lập nhưng diện tích rất nhỏ, dân cư cũng rất ít, sản vật vô cùng hiếm hoi. Do các khu vực lân cận chỉ có nước Dạ Lang này là lớn nhất, nên quốc vương nước Dạ Lang chưa bao giờ rời khỏi đất nước tưởng rằng quốc gia mình thống trị là quốc gia lớn nhất trong thiên hạ. Một hôm, khi quốc vương nước Dạ Lang cùng thuộc hạ đi khảo sát biên cương, ông ta chỉ về phía trước và hỏi: "Ở đây quốc gia nào lớn nhất?" Thuộc hạ vì muốn lấy lòng quốc vương nên đã nói: "Dĩ nhiên là nước Dạ Lang lớn nhất!" Đi mãi đi mãi, quốc vương lại ngẩng đầu, nhìn dãy núi cao phía trước và hỏi: "Trong thiên hạ còn có dãy núi nào cao hơn dãy núi này không?" Thuộc hạ trả lời: "Trong thiên hạ không có dãy núi nào cao hơn dãy núi này cả". Về sau, họ đến bên bờ sông, quốc vương lại hỏi: "Ta cho rằng đây là con sông dài nhất thế giới". Các thuộc hạ vẫn đồng thanh nói: "Quốc vương nói không sai chút nào". htt://tieulun.hoto.or Từ đó về sau, quốc vương ngu dốt càng tin rằng Dạ Lang là quốc gia lớn nhất trong thiên hạ. Có một lần, nhà Hán phái sứ giả tới nước Dạ Lang. Trên đường đi qua nước láng giềng của Dạ Lang là nước Điền. Điền Vưông hỏi sứ giả: "Nước Hán so với quốc gia của ta, nước nào to hơn?" Sứ giả nghe mà giật mình, quốc gia nhỏ này, làm sao lại ngu ngốc tới mức tưởng rằng có thể so sánh với nhà Hán. Sứ giả càng không nghĩ rằng, về sau khi tới nước Dạ Lang, tên quốc vưông kiêu ngạo và ngu dốt vì không biết quốc gia mà mình đang thống trị chỉ bằng một huyện của nước Hán, to gan hỏi sứ giả: "Nước Hán với nước ta, nước nào lớn hơn?" Sau khi nghe xong câu chuyện này, chắc chắn nhiều người sẽ cười, tuy nhiên, rất nhiều người trong chúng ta tự đại giống như quốc vương trong câu chuyện. Những người tự phụ thường có vài phần cao ngạo. Trong giáo dục gia đình, những nguyên nhân nào khiến trẻ nảy sinh tâm lý tự phụ? Giáo dục gia đình không đúng cách Gia đình là ngọn nguồn nảy sinh tâm lý tự phụ. Đối với thanh thiếu niên nhi đồng, các em tự đánh giá bản thân dựa vào cách nhìn của những người xung quanh. Cha mẹ nuông chiều, khen ngợi quá mức sẽ khiến các em nghĩ rằng “mình rất giỏi”. Khả năng nhận thức phiến diện Những trẻ tự phụ sẽ thu nhỏ khuyết điểm và phóng đại ưu điểm của mình. Những trẻ tự phụ cũng thiếu sự hiểu biết chính bản thân mình, đồng thời coi ưu điểm của mình là vô cùng nổi bật, luôn luôn đánh giá cao bản thân, đánh giá thấp khả năng của người khác. Khi một người chỉ nhìn thấy ưu điểm mà không thấy khuyết điểm của mình thì sẽ nảy sinh tính tự phụ. Những người này thường đạt được một chút thành tích đã nghĩ rằng mình rất giỏi. Khi thành công thì luôn coi đó là sự nỗ lực chủ quan. Khi thất bại thì đổ lỗi cho các nhân tố khách quan. Lòng tự tôn quá cao Một số trẻ có lòng tự tôn quá cao, vì muốn bảo vệ lòng tự tôn của mình mà đứng trước trở ngại thường có các biểu hiện: Một là tự ti, trốn tránh để lòng tự tôn không bị tổn thương; hai là tự phụ, phóng đại cái "tôi" để bù đắp sự tự ti. Ví dụ, một số học sinh điều kiện gia đình không được tốt, sợ bị các bạn nhà giàu coi thường nên vờ ra vẻ thanh cao, ngoài mặt tỏ ra coi thường những bạn đó. Tâm lý tự phụ này chính là htt://tieulun.hoto.or biểu hiện của lòng tự tôn nhạy cảm quá mức. Kinh nghiệm sống Nhận thức của con người có được qua kinh nghiệm, những người gặp nhiều trở ngại và đả kích trong cuộc sống rất ít khi có tâm lý tự phụ, trong khi đó, cuộc sống quá thuận lợi rất dễ hình thành tính cách tự phụ cho trẻ. Hiện nay, phần lớn trẻ đều được cha mẹ nuông chiều. Nếu chúng lại là học sinh ưu tú, được thầy cô yêu mến thì sẽ hình thành tính cách tự tin, tự kiêu, tự phụ. Tự tin là phẩm chất không thể thiếu trong quá trình trưởng thành của trẻ nhưng tự phụ thì lại không nên có. Vậy, cha mẹ phải làm thế nào mới có thể giúp trẻ nắm được các thái độ thích hợp? Đây là một vấn đề không dễ giải quyết. Làm cha mẹ, phải ngăn ngừa tâm lý tự phụ của trẻ như thế nào? Để trẻ nhìn đúng sự thật Nên dẫn dắt để trẻ hiểu rằng, các bạn học khác không phải là nhân tài ẩn dật nhưng cũng không phải tất cả đều là "phàm phu tục tử", thành tích thi cử bình thường không phải là ngẫu nhiên mà là biểu hiện chân thực của khả năng học tập. Trong cuộc sống khó mà tránh được thất bại nhưng phải biết rằng, chỉ có thành công trong môi trường không như ý thì mới có thể chứng minh được thực lực của bản thân. Vì thế, không được yêu cầu quá cao về điều kiện hoàn cảnh. Phê bình đúng mực Khen ngợi trẻ phải đúng mực, phê bình trẻ cũng vậy, không được “vơ đũa cả nắm”, cũng không được thấy mà như không, cần phải khách quan chỉ ra khuyết điểm của trẻ. Như thế mới có thể giúp trẻ nhận thức bản thân một cách đúng đắn. Để trẻ nhận thức bản thân một cách đúng đắn, tự tin nhưng không tự phụ Cha mẹ phải dạy trẻ học cách suy ngẫm, học cách nhìn vấn đề một cách toàn diện. Cho dù thành tích học tập xuất sắc nhưng ở các mặt khác như: khả năng sống, khả năng giao tiếp... liệu bản thân đã làm tốt hay chưa? Con người không yêu bản thân là không được, nhưng quá mức cũng không được, không nên chỉ nhìn thấy ưu điểm của bản thân mà đánh giá thấp người khác. htt://tieulun.hoto.or Để trẻ hòa nhập với xã hội Cho trẻ thêm cơ hội tiếp xúc với xã hội. Khi trẻ nhìn thấy thế giới phức tạp bên ngoài, được tiếp xúc với những người ưu tú hơn, chuyên nghiệp hơn, nhận thức được rằng trên đời này vẫn còn rất nhiều người tài giỏi, thì trẻ sẽ không tự phụ về mình. Vì thế, cha mẹ hãy thường xuyên đưa trẻ ra ngoài để quan sát thế giới muôn màu. Dạy trẻ tư tưởng biện chứng Cha mẹ phải nói với trẻ rằng, sự vật luôn biến đổi, phát triển không ngừng. Học tập cũng vậy, ai nỗ lực thì người đó sẽ tiến bộ, ai kiêu ngạo thì người đó sẽ bị đào thải, không ai chiến thắng mãi mãi, cũng không ai thất bại mãi mãi. Nắm được quy luật phát triển này, trẻ sẽ có đầu óc tỉnh táo để thành công trong mọi chuyện. Muốn hiểu được làm thế nào để ngăn ngừa trẻ nảy sinh tâm lý tự phụ, thì cha mẹ nhất định phải nhìn thẳng vào hậu quả mà tâm lý tự phụ gây ra, kịp thời áp dụng biện pháp hữu hiệu để xua đi tâm lý tự phụ của trẻ. Con người không thể không tự phụ, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên. Trong một phạm vi thích hợp, tự phụ còn có thể khơi dậy ý chí phấn đấu, niềm tin tất thắng, tinh thần kiên định chiến thắng khó khăn, để các em dũng cảm tiến thẳng lên phía trước. Nhưng tự phụ phải được xây dựng trên cơ sở của hiện thực khách quan, nếu thoát ly thực tế thì tự phụ không những không thể giúp con người thành công mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống, học tập, công việc và các mối quan hệ của bản thân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý. 06 Những điều cần tránh khi bồi dưỡng lòng tự tôn, sự tự tin cho trẻ Tự tôn, tự tin là nhân tố cần thiết để một người có thể thành tài và thành công. Đó cũng là phẩm chất vô cùng quan trọng với sự trưởng thành lành mạnh của trẻ. Những người có lòng tự tôn và sự tự tin thường đối mặt với khó khăn, trở ngại và thất bại bằng thái độc tích cực, lạc quan. Họ luôn tin tưởng bản thân, phấn đấu vươn lên, tự lực tự cường, dũng cảm tiến lên phía trước. htt://tieulun.hoto.or Một cậu học sinh 15 tuổi ngày nào cũng đánh nhau, gây gổ trong trường. Không những thế còn hút thuốc, trốn học, ngay cả các thầy cô trong trường cũng thấy sợ. Nhưng cậu ta không bao giờ thấy mình là không tốt cả. Tuổi 15 chính là lứa tuổi nảy sinh tình cảm khác giới, cậu ta thích một bạn nữ trong lớp, viết thư tình cho cô bé nhưng cô ấy nhìn cậu ta với ánh mắt khinh thường, dán thư tình của cậu lên bảng thông báo của trường. Mặc dù cậu ta đã từng bị dán bản kiểm điểm lên đó không dưới 20 lần, nhưng lần này, không hiểu vì sao mà cậu thấy tim nhói đau. Năm sau cậu vào cấp ba, trong ba năm sau đó, cậu như biến thành một người khác, chăm chỉ học tập, thi đỗ vào đại học. Trong câu chuyện trên, hành vi của bạn nữ đã động chạm đến lòng tự tôn của cậu học sinh, đả kích sự tự tin của cậu nhưng đã khơi dậy tính tích cực, vươn lên của cậu. Vì thế, tự tôn, tự tin giống như chất xúc tác khơi dậy khả năng của con người, khơi dậy tất cả tiềm năng, đưa chúng đến trạng thái tốt nhất. Phải để trẻ hiểu thế nào là tự tôn, tự tin, như thế trẻ mới không dễ dàng bị khó khăn đánh bại, từng bước tiến tới thành công. Đối với trẻ, tự tôn, tự tin có thể khiến chúng vui vẻ hơn, tự lập hơn. Khi bồi dưỡng lòng tự tôn, sự tự tin cho trẻ, cha mẹ nên chú ý những điều cấm kỵ sau: Thứ nhất: Phủ định cảm xúc của trẻ Nếu có người nói với bạn: “Bạn không có quyền có những cảm xúc đó”, có lẽ bạn sẽ nổi trận lôi đình. Khi tình cảm và cảm xúc của trẻ bị phủ định, chúng sẽ cảm thấy vô cùng đau lòng. Vì thế, cha mẹ nhất định phải tôn trọng tình cảm của trẻ. Thứ hai: Thiếu sự giao lưu Khả năng giao tiếp có tác dụng quan trọng với sự trưởng thành và thành công của trẻ trong tương lai. Rất nhiều phụ huynh vì quá bận rộn nên hiếm khi trò chuyện với trẻ, không quan tâm đến tình cảm của trẻ. Sự im lặng trong gia đình sẽ ảnh hưởng không tốt đến lòng tự tôn của trẻ và khiến trẻ mất đi niềm tin về mối quan hệ hôn nhân gia đình trong tương lai. Sự giao lưu trong gia đình sẽ hỗ trợ để trẻ có thể bày tỏ quan điểm của mình, tăng thêm sự tự tin cho trẻ. Thứ ba: Không cho phép trẻ phạm sai lầm Trong quá trình trưởng thành của trẻ, sai lầm và thất bại là khó tránh khỏi. Đôi khi thất bại còn vô cùng quan trọng, trẻ có thể qua đó để rút kinh nghiệm và bước đến thành công. Nhưng nếu cha mẹ không cho phép trẻ phạm sai lầm hoặc vì đó htt://tieulun.hoto.or mà phê bình và trừng phạt trẻ thì sẽ rất dễ khiến chúng né tránh thất bại, giấu giếm sự thật. Nếu như vậy thì thất bại sẽ không thể trở thành ngọn đèn chiếu sáng thành công. Thứ tư: Áp đặt mong muốn của mình cho trẻ Một số cha mẹ thường coi thành công của trẻ là thước đo giá trị của mình. Điều này vô cùng nguy hiểm. Làm như vậy sẽ vô tình làm tổn thương lòng tự tôn của trẻ. Nếu bạn chỉ cảm thấy vui khi trẻ thành công thì bạn đã cướp đi thành công của trẻ. Điều này sẽ khiến trẻ cảm thấy bị lợi dụng, cảm thấy nghi hoặc và trống rỗng, đánh mất chính mình. Thứ năm: Kỳ vọng quá nhiều vào trẻ Một số cha mẹ kỳ vọng quá nhiều và đưa ra mục tiêu quá cao cho trẻ. Mục tiêu quá cao sẽ dẫn đến thất bại, làm lung lay niềm tin của trẻ, đồng thời khiến chúng nghĩ rằng chỉ có thành công mới có được sự khẳng định của cha mẹ. Thứ sáu: So sánh trẻ với người khác Đối với một số trẻ, sống dưới vinh quang của anh hay chị là một nỗi ám ảnh. Một số trẻ vĩnh viễn không thể xua đi nỗi nhục nhã và cảm giác tự ti. Những lời chế giễu không thể khích lệ trẻ mà ngược lại, chúng sẽ là đám mây đen che lấp tuổi thơ tươi đẹp của trẻ. So sánh trẻ với người khác sẽ làm mất đi sự tự tin của trẻ, đồng thời gây ra xung đột. Thứ bảy: Không thể chấp nhận thực tế của trẻ Yêu và chấp nhận mọi khuyết điểm của trẻ là một trong điều khó làm nhất. Chúng ta thường không thể quên được những điều mà chúng ta coi là khuyết điểm, lâu dần, trẻ rất có thể sẽ mất đi cái "tôi" chân thực của mình hoặc lúc nào cũng cẩn thận đề phòng, sợ có chỗ nào đó không được cha mẹ chấp nhận, hoặc tìm mọi cách để lấy lòng và có được sự khẳng định của cha mẹ. Thứ tám: Thường xuyên trách mắng trẻ Những lời mà người lớn vô tình nói ra đôi khi sẽ gây tổn thương nghiêm trọng tới trẻ. Thậm chí, những lời nói cay nghiệt theo kiểu nói đùa cũng khiến trẻ nghi ngờ bản thân mình. Trẻ sẽ nhạy cảm hơn với những lời phê bình. Thường xuyên htt://tieulun.hoto.or trách mắng trẻ không chỉ khiến chúng nghi ngờ bản thân, mà còn làm chúng cảm thấy xấu hổ và áy náy vì đã phụ công lao của cha mẹ. Thứ chín: Trừng phạt trẻ quá mức Mỗi cha mẹ đều có quyền uy mà ông trời ban tặng. Nhưng quyền uy có thể được thể hiện thông qua rất nhiều phương thức. Dùng quyền lực hay nói một cách chuẩn xác là lạm dụng quyền lực không thể ngăn cản trẻ làm chuyện gì đó mà ngược lại sẽ kích thích sự phản kháng của chúng. 07 Tự tôn là động lực trưởng thành củatrẻ Tôn nghiêm có thể mang lại tự tin cho con người, cũng có thể thay đổi vận mệnh của con người. Đối với một đứa trẻ, thứ đáng sợ nhất không phải là roi vọt mà là mất đi tôn nghiêm. Khi giáo dục trẻ, không có điều gì quan trọng hơn là bảo vệ lòng tự tôn của chúng. Lòng tự tôn của trẻ giống như một mầm non, một khi bị tổn thương thì sẽ khó mà lành lại được, thậm chí sẽ ảnh hưởng đến cả cuộc đời về sau. Vì thế, cha mẹ nên bảo vệ lòng tự tôn của trẻ, đồng thời chú ý bồi dưỡng lòng tự tôn cho con. Người lớn cần tự tôn, trẻ con cũng vậy. Tự tôn là động lực để trẻ trưởng thành. Cha mẹ không những phải tôn trọng trẻ mà nên nỗ lực để bồi dưỡng lòng tự tôn cho trẻ. Olexandrovych Sukhomlynsky Vasyl - nhà giáo dục của Liên Xô cũ có một câu nói nổi tiếng: "Hãy để mỗi đứa trẻ được ngẩng đầu lên mà đi". Tự tôn tức là tự tôn trọng bản thân, không khom lưng quỳ gối trước người khác, cũng không cho phép người khác coi thường, sỉ nhục mình. Nó là một trạng thái tâm lý tốt đẹp. Chỉ cần không nản lòng, không nhụt chí, không từ bỏ, tin tưởng vào bản thân, tôn trọng bản thân, thì chúng ta có thể tìm thấy giá trị nhân sinh của mình, có được sự tôn trọng của người khác, cảm nhận niềm vui của lòng tự tôn. Bragg là nhà vật lý học người Anh. Hồi nhỏ nhà rất nghèo, nhờ vào sự theo đuổi mơ ước không biết mệt mỏi và sự nỗ lực ngoan cường của mình, cuối cùng ông đã giành được thành tựu rất lớn. Những năm tháng nghèo khó từng trải đã trở thành động lực khích lệ ông vươn lên. Hồi còn đi học, vì nhà quá nghèo, cha mẹ không thể mua quần áo và giày, htt://tieulun.hoto.or ông thường mặc quần áo rách rưới, đi đôi giày cũ không tương xứng với đôi chân của mình. Nhưng Bragg không hề vì nghèo khó mà cảm thấy mình thua kém người khác. Ông càng không oán trách cha mẹ đã không thể cho mình cuộc sống tốt hơn. Đôi giày quá khổ mà ông đã đi trông thật buồn cười, nhưng ông không vì thế mà tự ti. Ngược lại, ông vô cùng quý trọng đôi giày ấy. Bởi vì, nó có thể mang lại động lực vô hạn cho ông. Thì ra, đôi giày ấy là của cha ông. Mặc dù cha cảm thấy áy náy về điều đó nhưng cha vẫn tha thiết hy vọng và cho con trai niềm khích lệ vô bờ. Trong bức thư gửi cho ông, cha đã viết: “Con trai à, cha rất xin lỗi con. Mong là một hai năm nữa, con đi đôi giày của cha sẽ không rộng như vậy nữa. Cha đã rất hy vọng, một khi con thành công, cha sẽ rất tự hào, bởi vì con trai đi đôi giày cũ của cha đã nỗ lực phấn đấu để thành công”. Bức thư tràn đầy hy vọng này giống như một sức mạnh vô hình đưa Bragg đến với con đường khoa học và gặt hái rất nhiều thành công. Mặc dù gia đình Bragg rất nghèo nhưng không vì thế mà ông nản lòng, nhụt chí, từ bỏ lý tưởng của mình. Ông biết tôn trọng bản thân, không vì môi trường xung quanh mà mất đi tôn nghiêm của mình, cuối cùng khẳng định được giá trị của bản thân. Cha của Bragg không để con trai của mình mất đi tôn nghiêm. Vậy, những bậc làm cha mẹ như chúng ta phải bồi dưỡng lòng tự tôn của trẻ như thế nào? Dẫn dắt trẻ từng bước Phải dẫn dắt trẻ từng bước, không được để trẻ mất đi lòng tự tôn trong nỗi oán hận. Trẻ em ngày nay có ý thức “tự coi mình là trung tâm” rất mãnh liệt, cha mẹ phải biết cách nắm bắt những sự việc nhỏ nhặt trong cuộc sống, giảng giải đạo lý cho trẻ, giáo dục và bồi dưỡng trẻ thói quen đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để suy xét vấn đề, dần dần từ bỏ ý thức “tự coi mình là trung tâm”, để trẻ cảm thấy giữa người với người là bình đẳng, từ đó hiểu rằng, chỉ có tôn trọng người khác thì người khác mới tôn trọng mình. Kịp thời, tích cực khích lệ trẻ Cha mẹ nên tích cực khích lệ trẻ. Những lời khen ngợi hay biểu dương đúng mực khiến trẻ xây dựng lòng tự tôn trong niềm tự hào. Không ít trẻ hiếu thắng, có tinh thần vươn lên, hi vọng nhận được sự khen ngợi của người lớn... nhưng do tuổi nhỏ nên khó tránh khỏi phạm sai lầm hay làm việc không đúng ý người lớn. Khi đó, cha htt://tieulun.hoto.or mẹ không được trách mắng trẻ quá nhiều mà nên nắm lấy những tiến bộ nhỏ, khơi dậy tính tích cực của trẻ, để chúng khắc phục thiếu sót. Cần quan tâm đến trẻ Cha mẹ nên cho trẻ cơ hội thể hiện bản thân, giúp trẻ xây dựng lòng tự tôn từ trong sự thỏa mãn. Trẻ thích thể hiện bản thân, thích làm việc, thích thành công. Người lớn không nên sợ phiền phức, sợ bẩn mà bắt trẻ ngồi im một chỗ, nên cố gắng hết sức tạo cơ hội cho chúng thể hiện tài năng của mình. Đồng thời, thông qua nụ cười yêu thương, những lời khen ngợi thật lòng khích lệ trẻ tiến bộ. Làm như vậy không những tăng cường niềm tin của trẻ mà còn có thể bồi dưỡng tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Tạo không gian thích hợp cho trẻ Cha mẹ nên coi trẻ là một chủ thể độc lập, để trẻ xây dựng lòng tự tôn trên cơ sở bình đẳng. Cha mẹ không được coi trẻ là sản phẩm sở hữu của mình, nói chuyện với trẻ bằng giọng điệu như ra lệnh, lấy tiêu chuẩn của người lớn để yêu cầu trẻ. Cha mẹ nên khích lệ trẻ mạnh dạn phát biểu ý kiến của mình, khích lệ trẻ tranh luận đúng sai. Nếu quả thực mình nói sai, làm sai thì nên thành thật thừa nhận và xin lỗi để trẻ cảm thấy cha mẹ tôn trọng mình, mình cũng nên tôn trọng cha mẹ và người khác. Dĩ nhiên, nếu chỉ khen ngợi và khích lệ trẻ thì cũng không được. Những lời phê bình cần thiết cùng với sự trừng phạt thận trọng cũng là phương pháp bồi dưỡng lòng tự tôn cho trẻ. Nó có thể giúp trẻ bình tĩnh kiểm điểm hành vi, sửa chữa sai lầm của mình. Dạy trẻ học cách cống hiến Cống hiến có được là do con người học hỏi, khi cha mẹ là tấm gương cống hiến thì trẻ sẽ có thêm tự tin cống hiến cho gia đình, tập thể và xã hội. Trẻ cho đi tình yêu thương cũng là nhận lại tình yêu thương. Cống hiến có ảnh hưởng tích cực đến lòng tự tôn. Nhờ vào sự nỗ lực, trẻ sẽ dần dần hiểu được cách hợp tác với người khác. Bồi dưỡng lòng tự tôn cho trẻ không phải là công việc một sớm một chiều có thể hoàn thành được, nó đòi hỏi cha mẹ phải có lòng kiên nhẫn, quan tâm yêu thương trẻ, để lòng tự tôn của trẻ phát triển lành mạnh. Đối với trẻ, thứ đáng sợ nhất không phải là roi vọt, mà là mất đi tôn nghiêm. Khi trẻ phạm sai lầm, cha mẹ hãy giữ bình htt://tieulun.hoto.or tĩnh, nhất định không được vội vàng trừng phạt trẻ, phải bảo vệ sự tôn nghiêm của trẻ. Muốn trẻ trưởng thành lành mạnh, không có gì quan trọng hơn là bảo vệ sự tự tôn của chúng. 08 Sống trong tự tin, tạo ratương lai rộng mở Cuộc đời cần có mục tiêu, có mục tiêu mới có phấn đấu, đạt được mục tiêu mới có cảm giác thỏa mãn. Muốn thỏa mãn thì phải tự tin. Cuộc đời không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió. Nó là một hành trình dài đầy chông gai, gian nan khúc khuỷu, đầy thách thức, đầy trở ngại. Tự tin là cầu nối đưa chúng ta đến thành công. Vì sao nó lại có uy lực lớn như vậy? Đó là bởi tự tin là động lực để khắc phục khó khăn, tìm kiếm sự thật, chân lý. Có tự tin con người mới bình tĩnh và đủ dũng khí để đối mặt với khó khăn trở ngại; có tự tin con người mới khiêm tốn học hỏi, chăm chỉ học hành; có tự tin con người mới đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, từ thành công này đến thành công khác. Chính vì vậy, tự tin chính là động lực không thể thiếu để tạo nên tương lai tốt đẹp. Nữ học giả nổi tiếng người Mỹ - Helen Keller mang theo tinh thần ham học hỏi và sự tự tin đến với nhân gian. Một tuổi rưỡi bà đã bị mù, câm, điếc. Mặc dù vận mệnh bất công với Helen nhưng nhờ sự giúp đỡ của cô giáo, Helen đã học viết, học nói. Helen đã từng tự tin nói thật to rằng: “Sẽ có một ngày, tôi sẽ học trong trường đại học! Tôi phải vào đại học Harvard!” Về sau, Helen đã tốt nghiệp đại học Harvard với thành tích xuất sắc. Bà yêu cuộc sống, suốt đời vì sự nghiệp giáo dục và phúc lợi cho người mù, nhận được nhiều lời khen ngợi từ dư luận quốc tế. Tinh thần phấn đấu không biết mệt mỏi của bà được ca tụng là niềm kiêu ngạo vĩnh hằng của nhân loại. Sự tự tin có tác dụng vô cùng to lớn trong quá trình trưởng thành của trẻ. Nếu là một người tự tin thì trẻ sẽ lạc quan vươn lên, làm việc tích cực, chủ động, dám thử sức, vui vẻ chấp nhận thử thách. Nếu thiếu tự tin thì trẻ sẽ tỏ ra yếu đuối, sợ hãi trước mọi chuyện, không dám đối mặt với sự vật mới, không dám chủ động giao tiếp với người khác, mất đi rất nhiều cơ hội học tập và rèn luyện, ảnh hưởng đến sự phát triển của bản thân. Không những thế, thiếu tự tin trong thời gian dài sẽ khiến trẻ nảy sinh cảm giác “vô dụng”, nảy sinh tâm lý tự ti, thậm chí có thể tự hủy hoại bản thân mình. htt://tieulun.hoto.or Thời thơ ấu là giai đoạn quan trọng để bồi dưỡng sự tự tin. Tuy nhiên, do tâm lý của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khả năng chịu đựng khó khăn còn yếu, rất dễ lùi bước trước khó khăn. Bởi vậy, cha mẹ cần phải kịp thời tìm hiểu trẻ để thay đổi tâm lý, giúp trẻ chiến thắng trở ngại, tăng thêm niềm tin cho trẻ. Kịp thời khích lệ và biểu dương trẻ Một danh nhân đã từng nói: “Nếu trẻ sống trong khích lệ thì chúng sẽ học được sự tự tin”. Điều đó chứng tỏ thái độ giáo dục tích cực của người lớn ảnh hưởng rất nhiều đến trẻ. Cố gắng tìm ra ưu điểm và kịp thời khích lệ trẻ không chỉ có tác dụng với những trẻ bình thường mà ngay với những trẻ ưu tú cũng tạo ra những hiệu quả rất tích cực. Thiên tài cũng cần thông qua thành quả của mình để tìm kiếm động lực phát triển. Nếu thành quả của mình không được thừa nhận, thì thiên tài cũng sẽ nhụt chí vì thiếu đi động lực. Với những trẻ thành tích học tập không được tốt thì càng cần dùng phương pháp này để bồi dưỡng lòng tự tôn và sự tự tin cho chúng. Để trẻ chịu trách nhiệm trong một số chuyện Mặc dù trẻ còn nhỏ nhưng cũng nên để trẻ làm một vài việc nhà vừa với sức của mình. Cha mẹ không nên coi trẻ là bông hoa trong nhà kính, càng không được vì sợ trẻ không làm được mà hạn chế tiềm năng học tập và làm việc của trẻ. Người xưa nói "bê con mới sinh không sợ hổ", chỉ cần trẻ cho rằng mình có thể làm, tin tưởng là mình làm được thì tự nhiên trẻ sẽ tự tin và chủ động thực hiện, dũng cảm khám phá và thử nghiệm, từ đó mà có được những tiến bộ nhanh chóng. Vì vậy, trên cơ sở tin tưởng trẻ, cha mẹ nên thường xuyên nói với trẻ rằng "Con làm được", đồng thời thỏa mãn thật nhiều nhu cầu "Con có thể tự làm được" của trẻ. Cha mẹ phải tin tưởng trẻ Không ít cha mẹ cho rằng trẻ nhỏ tuổi, thế này không được, thế kia cũng không được, không tin tưởng trẻ. Làm như vậy là không đúng, cha mẹ phải tin tưởng trẻ, điều này vô cùng quan trọng bởi nó trực tiếp ảnh hưởng đến sự trưởng thành của trẻ. Cha mẹ phải tin rằng trẻ tuy nhỏ nhưng có tiềm năng học tập và phát triển to lớn. Cha mẹ nên thường xuyên nói với trẻ rằng: “Con làm được!” Chỉ cần nghĩ rằng trẻ làm được thì chúng sẽ có tự tin, chủ động làm việc, tích cực tìm tòi, khám phá. Điều này rất quan trọng, nó có thể khiến bạn giữ thái độ tích cực trong giáo dục con cái, ủng hộ và khích lệ trẻ, từ đó khiến trẻ giữ được thái độ lạc quan, tự tin trong quá trình phát triển. htt://tieulun.hoto.or Phát hiện điểm sáng của trẻ Mỗi đứa trẻ đều có điểm đặc biệt của mình, trẻ sẽ rất tự tin và say mê với những sự vật mình thích. Cha mẹ nên giúp trẻ giành được thành công trong một lĩnh vực nào đó, giúp trẻ tạo dựng niềm tin, từ đó thúc đẩy trẻ học tập, khám phá, để trẻ phát hiện và phát huy ưu điểm của mình. Khi nhìn thấy trẻ có được niềm tin qua những thành công của mình, cha mẹ cần không ngừng củng cố niềm tin ấy. Lâu dần, trẻ tự nhiên sẽ có được lòng tin về bản thân. Bồi dưỡng khả năng chịu đựng tâm lý cho trẻ Ngày nay, mỗi đứa trẻ đều được trưởng thành trong "nhà kính", cha mẹ nào cũng muốn con cái mình được sống "thuận buồm xuôi gió". Trẻ đi mẫu giáo, cha mẹ liền yêu cầu giáo viên "đặc biệt quan tâm", đến tiểu học thì bắt đầu tìm cách để con mình được "đối xử đặc biệt". Một số cha mẹ nghĩ rằng, làm như vậy là yêu trẻ nhưng thực tế thì đó lại là hại trẻ. Những đứa trẻ lớn lên trong môi trường ấy sẽ không thể đối mặt với trở ngại, thất bại, hễ gặp khó khăn là nản chí. Trong cuộc đời, mỗi người đều phải trải qua rất nhiều gian nan trở ngại, cha mẹ không thể theo trẻ cả đời để làm giúp được. Muốn trẻ có thể vượt qua những thử thách này thì phải để chúng trải nghiệm ngay từ khi còn nhỏ, tăng cường khả năng chịu đựng áp lực tâm lý, dám thử sức mình, vượt qua khó khăn và bước tới thành công. 09 Chịu trách nhiệm về hành vicủa mình Tinh thần trách nhiệm không chỉ là một phẩm chất tâm lý mà còn là một tố chất đạo đức và năng lực. Đây là một nhân tố phi trí tuệ quan trọng ảnh hưởng đến trẻ. Đồng thời cũng là phẩm chất nhân cách vô cùng quan trọng để một người có thể đứng vững trong xã hội, có được thành công trong sự nghiệp và hạnh phúc trong gia đình. Năm 1920, một cậu bé 11 tuổi người Mỹ trong lúc đá bóng đã không cẩn thận làm vỡ cửa kính của nhà hàng xóm. Người ta bắt cậu đền 12.50 đô la. Sau khi cậu bé nhận lỗi với cha, cha yêu cầu cậu chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Cậu nói với cha: “Con không có tiền để đền cho người ta”. Cha nói: “Cha cho con vay, một năm sau con trả cha”. Từ đó, cứ đến cuối tuần, ngày nghỉ, cậu htt://tieulun.hoto.or lại ra ngoài làm việc chăm chỉ. Sau nửa năm nỗ lực làm việc, cuối cùng cậu đã kiếm đủ 12.50 đô la để trả cho cha. Về sau, cậu bé ấy đã trở thành tổng thống nước Mỹ - Ronald Reagan. Khi nhớ lại chuyện này, Reagan có nói rằng: "Bằng cách tự mình lao động để sửa chữa lỗi lầm, tôi đã hiểu được thế nào gọi là trách nhiệm". Đối với sự trưởng thành của trẻ, tinh thần trách nhiệm là một "chất dinh dưỡng đặc biệt", có thể giúp trẻ trưởng thành. Tuy nhiên, chúng ta thường xuyên nghe thấy giáo viên than phiền: Trẻ con bây giờ thật vô trách nhiệm! Đặc biệt với những trẻ là con một trong gia đình, chúng không chỉ không chủ động giúp cha mẹ làm những việc hợp với sức của mình mà còn không tích cực, chủ động trong học tập, làm việc không đến nơi đến chốn. Có thể thấy, bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng. Thứ nhất, bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm sẽ hỗ trợ tăng cường tính tự lập của trẻ. Tinh thần trách nhiệm khiến trẻ nảy sinh động cơ để hành động, thúc đẩy trẻ chủ động, tích cực thông qua sự nỗ lực của bản thân để giải quyết vấn đề. Trong quá trình không ngừng tìm tòi, khám phá, trẻ có thể nhận thức được giá trị của bản thân. Thứ hai, bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển các phẩm chất mang tính xã hội. Nâng cao trách nhiệm sẽ hỗ trợ cho sự phát triển và nâng cao các hành vi xã hội tích cực như hợp tác, giúp đỡ, chia sẻ… Thứ ba, bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm có thể thúc đẩy sự phát triển trí tuệ và nâng cao khả năng học tập cho trẻ. Những trẻ có tinh thần trách nhiệm sẽ học tập với thái độ chăm chỉ, cần mẫn, hoàn thành bài tập đúng thời gian quy định, chăm chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà giáo viên giao. Bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm cho trẻ có những phương pháp cụ thể nào? Bồi dưỡng cho trẻ tinh thần trách nhiệm với bản thân Bồi dưỡng ý thức tự giác cho trẻ, học cách chịu trách nhiệm với việc học của mình. Ví dụ: đến trường đúng giờ, tự hoàn thành bài tập; có sai lầm thì phải lập tức sửa chữa; tích cực suy nghĩ, dám phát biểu ý kiến của mình. Đồng thời, cha mẹ phải giáo dục trẻ tự làm việc của mình, chịu trách nhiệm với cuộc sống của mình. Ngoài ra, phải để trẻ biết quý trọng sinh mạng, chịu trách nhiệm với sinh mạng của mình. Bồi dưỡng cho trẻ tinh thần trách nhiệm với người khác Dạy trẻ có trách nhiệm với người khác, ví dụ như: kính trên nhường dưới, quan tâm đến bạn bè xung htt://tieulun.hoto.or quanh, giữ chữ tín, tôn trọng nhân cách của bạn bè; học cách khoan dung, nhường nhịn, giúp đỡ người khác… Bồi dưỡng ý thức độc lập cho trẻ Bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm cho trẻ nên bắt đầu từ khi còn nhỏ, bồi dưỡng để trẻ có trách nhiệm về hành vi của mình với tư cách là một cá thể độc lập, bồi dưỡng để trẻ có trách nhiệm với gia đình với tư cách là một thành viên trong gia đình. Bắt đầu từ khi đi học, trẻ phải có trách nhiệm với trường học. Dần dần để trẻ ý thức được rằng, mình là một công dân, cần có trách nhiệm với xã hội. Bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm với tự nhiên Dạy trẻ biết yêu thiên nhiên ngay từ khi còn nhỏ, biết bảo vệ môi trường; bao gồm: bảo vệ động thực vật, tự giác phân loại rác, không vứt rác bừa bãi, tiết kiệm điện, tiết kiệm nước, tự giác bảo vệ môi trường… Bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm với xã hội Để trẻ học cách chịu trách nhiệm với gia đình, có trách nhiệm với gia đình như: đi hỏi về chào, không để cha mẹ lo lắng, chủ động làm việc nhà.... Đồng thời dạy trẻ biết rằng lợi ích của tập thể cao hơn tất cả, cần có trách nhiệm với tập thể, ví dụ như: yêu trường lớp, quan tâm đến danh dự của tập thể, tuân thủ kỷ luật tập thể, nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ của tập thể, tích cực tham gia hoạt động tập thể, nhiệt tình phục vụ tập thể… Ngoài ra, cha mẹ còn phải dạy trẻ biết tuân thủ quy tắc, có trách nhiệm với xã hội, ví dụ như: yêu Tổ quốc, giữ trật tự công cộng, bảo vệ các công trình công cộng… Không để trẻ thoái thác trách nhiệm Nếu trẻ làm hỏng đồ của người khác, nhất định phải yêu cầu trẻ mua đồ mới trả cho họ. Có thể đối phương sẽ nghĩ rằng đồ bị hỏng không đáng bao nhiêu tiền hay cho rằng trẻ con làm hỏng đồ là chuyện bình thường hoặc đối phương không nhận đồ mới mà trẻ đưa, nhưng cha mẹ vẫn nên để trẻ đền cho đối phương. Làm như vậy để giáo dục trẻ biết rằng, gây ra hậu quả thì phải chịu trách nhiệm. Dĩ nhiên, cha mẹ phải làm gương cho trẻ, trẻ thấy vậy sẽ làm theo. Một đứa trẻ không có trách nhiệm: Vì không tìm thấy địa vị của mình trong xã hội mà sẽ cảm thấy mơ hồ, mất đi động lực để thành công, từ đó dễ bị sa vào những htt://tieulun.hoto.or việc làm sai trái. Bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm cho trẻ là một vấn đề quan trọng mà cha mẹ không thể bỏ qua, ngay từ khi còn nhỏ phải bồi dưỡng ý thức trách nhiệm cho trẻ, để trẻ dám chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Để con thấm nhuần tư tưởng "Việc này là do con làm, con phải chịu trách nhiệm". 10 "Sát thủ"củasự tự tin ở trẻlà gì Nếu nói cạnh tranh là tiêu chí của thời đại này, thì tự tin chính là phẩm chất cần thiết để thích ứng với cạnh tranh. Làm thế nào để trẻ tự tin là vấn đề được rất nhiều phụ huynh quan tâm. Thực ra, sự tự tin đã bắt đầu hình thành từ khi trẻ còn rất nhỏ. Khi trẻ dùng mọi cách để lấy lòng, thu hút sự chú ý và khen ngợi của người khác thì sự tự tin đã hình thành. Nhưng không ít cha mẹ vì nghĩ trẻ còn nhỏ nên đã phủ định khả năng này của chúng, thay trẻ làm mọi việc, từ đó kìm hãm sự phát triển của trẻ. Trẻ tuy nhỏ nhưng lại có tiềm năng học tập và phát triển rất lớn. Điều này đã được khoa học hiện đại chứng minh. Tin tưởng trẻ và có ý thức để trẻ tự chịu trách nhiệm với một số việc là cách để bồi dưỡng sự tự tin cho trẻ. Rất nhiều cha mẹ nhận thức được tầm quan trọng của việc bồi dưỡng sự tự tin cho trẻ, đáng tiếc là một số cha mẹ không biết cách nên vẫn có rất nhiều trẻ thiếu tự tin. Cha mẹ nên chú ý xem, những “sát thủ” của sự tự tin ở trẻ là gì. Lưu ý là, chính một số hành vi của cha mẹ sẽ làm tổn hại đến lòng tự tôn của trẻ, nếu không loại trừ sớm những hành vi này thì lòng tự tôn của trẻ sẽ bị tổn thương nghiêm trọng. Cha mẹ có hành vi tùy tiện Giống như James Arthur Baldwin đã từng nói: "Những đứa trẻ lúc đầu không nghe lời người lớn, thì về sau lại dễ dàng bắt chước theo hành vi của người lớn". Lời nói và hành vi của cha mẹ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ. Nếu cha mẹ vừa có thể dùng những lời nói văn minh để tăng cường ý thức cho trẻ lại vừa có thể dùng những hành vi văn minh để dẫn dắt thì sẽ tạo cho trẻ tâm lý bắt chước tích cực. Nếu hành vi của cha mẹ quá tùy tiện, nói năng không lịch sự thì trẻ sẽ cho rằng giữa con người với con người không cần sự tôn trọng. Cho dù lý lẽ của bạn có sinh động đến đâu thì trẻ cũng sẽ không học được điều ấy. htt://tieulun.hoto.or Cha mẹ làm thay trẻ tất cả mọi việc Rất nhiều cha mẹ thích làm thay trẻ tất cả mọi việc, ngay cả khi trẻ có rất nhiều thời gian rảnh rỗi thì cũng sắp xếp thay chúng rất nhiều hoạt động; như: học piano, học vẽ, học hát... Cha mẹ nào cũng mong con thành tài nhưng làm như vậy sẽ khiến trẻ nảy sinh tâm lý bị động, tiêu cực. Nếu trẻ cảm thấy bị cưỡng ép thì sự tự tin sẽ bị tổn thương nghiêm trọng. Cha mẹ bảo vệ trẻ quả mức sẽ khiến trẻ mất đi khả năng sáng tạo. Phê bình trẻ quá mức Phê bình trẻ quá mức sẽ làm tổn hại đến lòng tự tôn của chúng. Khi trẻ làm sai chuyện gì đó, cha mẹ muốn thông qua những lời phê bình để trẻ sửa chữa khuyết điểm. Nếu hành vi cha mẹ phê bình trẻ là một lực tác dụng, khi lực tác dụng này tác động lên hành vi của trẻ, tức là bạn phê bình những hành vi của trẻ, thì trẻ sẽ phát triển theo hướng bạn hi vọng. Ngược lại, khi lực tác dụng này tác động vào giá trị nhân cách của trẻ, tức là bạn công kích vào nhân cách của trẻ, thì sẽ khiến trẻ nghĩ rằng mình không có tôn nghiêm, không có giá trị, dần dần mất đi tự tôn của mình. Hãy nhớ: Chỉ trích một cách quá đáng là sát thủ lớn nhất của sự tự tin, tự tôn ở trẻ! Trừng phạt trẻ không đúng cách Rất nhiều cha mẹ vì quá nóng tính nên thường hay nặng lời với trẻ, thậm chí đánh trẻ. Những hành vi này sẽ làm tổn hại nghiêm trọng đến sự tự tôn của trẻ. Vì trẻ phải dựa dẫm vào người lớn về vật chất nên chúng không thể chống lại người lớn. Nhưng điều đó không có nghĩa là về tư tưởng trẻ cũng dựa dẫm vào bạn. Là cha mẹ, bạn có thể dùng vũ lực và những lời mắng mỏ để thay đổi hành vi của trẻ. Nhưng điều đó không thể thay đổi suy nghĩ của trẻ. Những hành vi trẻ làm đều có cách nghĩ riêng của chúng. Nếu không tìm hiểu kỹ mà chỉ căn cứ vào cách nhìn của mình để đánh giá thì trẻ sẽ không phục. Nếu trong giáo dục gia đình mà chỉ có trừng phạt thì trẻ sẽ cảm thấy cô lập, bất lực, tự ti.... Ép trẻ làm những việc trẻ không muốn Trẻ giống người lớn, là một chủ thể có nhân cách độc lập. Chúng không phải là đồ chơi cao cấp của cha mẹ, vì thế cha mẹ phải tôn trọng sự lựa chọn của trẻ. Nếu chỉ vì là người giám hộ trẻ mà bạn có quyền lực chi phối ý chí của trẻ, bạn muốn trẻ làm gì thì trẻ phải làm cái đó... thì bạn sẽ thành chủ nô, trẻ trở thành nô lệ của bạn! Ép htt://tieulun.hoto.or trẻ làm những việc mình không muốn là coi thường tôn nghiêm của trẻ. Đây là điều vô cùng quan trọng, cần phải hết sức chú ý trong giáo dục gia đình. htt://tieulun.hoto.or Bài học thứ ba Lòng biết ơn - Ngọn nguồn tình cảm của trẻ Hiện nay, giáo dục để trẻ học cách tôn trọng bản thân, tôn trọng người khác đã trở thành quan điểm chung của phụ huynh và giáo viên. Dạy trẻ về lòng biết ơn cũng vô cùng quan trọng. Cha mẹ phải dạy trẻ về lòng biết ơn ngay từ khi còn nhỏ. Như thế, thế giới của trẻ mới tươi sáng, rực rỡ. 01 Gieo"mầm"yêu thương,"gặt hái" lòng biết ơn Lòng biết ơn là nhân tố quan trọng trong bồi dưỡng EQ cho trẻ. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, con người có chút xa lạ với hai từ “biết ơn”. Trẻ htt://tieulun.hoto.or không biết vì sao phải biết ơn, cũng không biết phải thể hiện lòng biết ơn như thế nào. Điều này đáng để cha mẹ phải suy nghĩ. Lòng biết ơn là một bài học cần thiết mà trẻ phải học thật tốt trong cuộc đời. Cha mẹ phải để trẻ hiểu rằng: Trẻ sinh ra trên thế giới này, mỗi một bước trưởng thành và phát triển đều không thể tách khỏi sự dưỡng dục của cha mẹ, sự dạy dỗ của thầy cô, sự quan tâm của bạn bè. Trẻ có phẩm chất biết ơn thì trong lòng phải nghĩ đến mọi người, đến xã hội, đến đất nước, thế giới chứ không phải tất cả đều “coi mình là trung tâm”. Yêu thương là ngọn lửa, có thể thắp sáng hi vọng trong lòng mọi người; yêu thương là nguồn suối mát, có thể tưới đẫm cây cối khô héo; yêu thương là bóng râm, có thể mở ra một vùng đất mới; yêu thương là mầm xanh, có thể nảy lên hạt mầm biết ơn. Chỉ có biết cảm ơn, trẻ mới có lòng yêu thương. Một đứa trẻ không biết ơn thì sau này sẽ trở thành một người lạnh lùng, hờ hững, không có tình yêu thương. Dạy trẻ biết yêu thương, biết cảm ơn, có trách nhiệm là một vấn đề mà cha mẹ không thể bỏ qua. Hiện nay, phần lớn trẻ đều là trung tâm của gia đình, được mọi người nuông chiều, cuộc sống vật chất đầy đủ khiến chúng vô hình trung chỉ biết nhận mà không biết cho đi. Không chỉ thế, trẻ còn có không ít thói xấu, trong đó nhược điểm lớn nhất chính là thiếu tình yêu thương. Vì vậy, dạy trẻ biết yêu thương là điều vô cùng cấp thiết. Vậy, làm thế nào để giáo dục tình yêu thương cho trẻ? Thông qua các hình thức giáo dục, để trẻ hiểu vì sao phải quan tâm đến cha mẹ, thầy cô và bạn bè Cha mẹ có thể thông qua sách vở giúp trẻ hiểu tình yêu người khác dành cho mình. Ví dụ: Kể chuyện nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn giúp đỡ lẫn nhau, qua động tác biểu diễn trải nghiệm niềm vui khi quan tâm giúp đỡ người khác. Cha mẹ là người thầy đầu tiên của trẻ, lời nói và hành vi của cha mẹ ảnh hưởng rất lớn tới trẻ. Có cha mẹ nuông chiều con cái nhưng lại không quan tâm tới cha mẹ của mình; có cha mẹ thậm chí còn làm gương xấu cho trẻ. Phải biết rằng, lòng biết ơn không chỉ được trẻ học qua sách vở mà còn qua thế giới của người lớn. Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể thông qua truyền thông để giáo dục tình yêu thương cho trẻ. Có thể cho trẻ xem các tin tức về viện trợ, cứu hộ, phục vụ, hợp tác và đọc các câu chuyện về tình yêu thương, bồi dưỡng cho trẻ ý thức yêu gia đình, yêu tập thể, yêu đất nước. Ví dụ, cho trẻ xem tin tức về bão lũ để trẻ biết về tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau của con người; khuyến khích trẻ quyên góp, giúp đỡ những vùng thiên tai, lũ lụt, khơi dậy tình yêu Tổ quốc, yêu đồng bào… htt://tieulun.hoto.or Thông qua các hoạt động để trẻ học cách quan tâm đến người khác Trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ phải thường xuyên dẫn dắt trẻ quan sát những việc mình làm có khiến người khác buồn hay không, khi nào người khác cần đến sự giúp đỡ của mình. Ví dụ: Khi bạn bị ốm sẽ rất khó chịu, sẽ hy vọng những bạn khác quan tâm đến mình; khi bạn bị ngã, các bạn khác không nên chỉ đứng nhìn mà nên đỡ bạn dậy và phủi bụi cho bạn, hỏi bạn có đau không. Cha mẹ còn phải dạy trẻ quan tâm đến những người gặp khó khăn, giúp đỡ người khác. Một số cha mẹ thường xuyên phát hiện cách bày tỏ tình cảm của trẻ thiếu tính đa dạng. Ví dụ một bạn nhỏ bị ngã, tất cả các bạn trong lớp đều chạy ra đỡ nhưng không ai tìm ra được cách an ủi; nhìn thấy một bạn nhỏ khóc, rất nhiều bạn lấy khăn tay đưa cho bạn nhỏ ấy lau nước mắt khiến bạn ấy không biết phải làm thế nào. Với những tình huống đó, cha mẹ phải hướng dẫn trẻ thảo luận xem còn có thể dùng cách nào khác để bày tỏ sự quan tâm và giúp đỡ hay không. Ví dụ khi bạn bị ngã, có thể phủi bụi cho bạn, mang ghế cho bạn ngồi, hỏi bạn có đau không. Để trẻ biết rằng nếu một ngày nào đó người bị thương là trẻ thì cũng sẽ có rất nhiều bạn nhỏ chung tay giúp đỡ trẻ. Cha mẹ phải dạy trẻ yêu động vật để khơi dậy tình yêu thương của trẻ. Ngoài việc thông qua các câu chuyện để biết động vật là bạn tốt của con người, cha mẹ có thể cho trẻ nuôi vài con vật nhỏ như cá, chó con để bồi dưỡng tình cảm của trẻ với những con vật đó. Đồng thời, có thể đặt ra một vài tình huống để khơi dậy tình yêu thương của trẻ. Con cái là tương lai của cha mẹ, là hi vọng của gia đình. Muốn bồi dưỡng trẻ trở thành nhân tài có ích cho xã hội, đầu tư trí tuệ là không thể thiếu nhưng bồi dưỡng lòng biết ơn lại càng quan trọng hơn. 02 Coi trọng lòng hiếu thảo, giáo dục trẻ vềlòng hiếu thảo ngay từ khicòn nhỏ Điều quan trọng nhất trong giáo dục là dạy trẻ cách làm người, cách đối nhân xử htt://tieulun.hoto.or thế; là người biết hiếu kính cha mẹ, thành thực chính trực; là một người tự tôn, tự tin, tự cường. Trong đó, dạy trẻ hiếu kính với cha mẹ là quan trọng nhất. Đó là cơ sở cho tất cả các phẩm chất đạo đức, là gốc rễ làm người. Lục Tích, người Hoa Đình ở nước Ngô thời Tam Quốc (nay là Tùng Giang, thành phố Thượng Hải) là một nhà khoa học. Năm sáu tuổi, ông cùng cha là Lục Khang tới Cửu Giang bái kiến Viên Thuật. Viên Thuật lấy quýt chiêu đãi. Lục Tích giấu hai quả quýt vào trong áo. Lúc đi, quýt rơi xuống đất, Viên Thuật cười: "Lục Khang tới nhà ta chơi, lúc đi còn định giấu quýt của chủ nhân sao?" Lục Tích trả lời: "Mẹ thích ăn quýt, cháu muốn lấy về cho mẹ nếm thử". Viên Thuật thấy cậu bé nhỏ tuổi như vậy đã biết hiếu thuận với mẹ, vô cùng ngạc nhiên. Giang Cách là người Lâm Sào, nước Tề thời Đông Hán, cha mất từ khi còn nhỏ, vô cùng hiếu thuận với mẹ. Trong chiến loạn, Giang Cách cõng mẹ chạy nạn, mấy lần gặp cướp, chúng muốn giết ông, ông khóc và nói: Mẹ tuổi đã cao, không ai phụng dưỡng. Lũ cướp thấy ông hiếu thuận như vậy, không nỡ giết. Về sau, ông di cư sang Giang Tô, đi làm thuê để nuôi mẹ, mình thì nghèo khó đi chân đất, nhưng luôn chăm lo cho mẹ chu đáo. Thời Minh Đế được tiến cử là hiếu liêm. Thời Chưông Đế được tiến cử là hiền lưông phưông chính, nhậm lang tướng trong ngũ quan. Gia đình là nơi quan trọng nhất để bồi dưỡng tâm hồn trẻ. Cha mẹ là người thầy quan trọng nhất của trẻ. "Hiếu" là bắt đầu của tất cả mọi sự giáo dục. Vậy, phải bồi dưỡng lòng hiếu thảo cho trẻ như thế nào? Có một quảng cáo nước ngoài như sau: Một bà mẹ trẻ vừa đi làm về, làm việc nhà xong lại bưng nước cho mẹ chồng rửa chân. Mẹ chồng nói với cô: “Con nghỉ một chút đi! Đừng để mệt quá”. Cô cười và nói: “Mẹ, con không mệt đâu”. Lời nói và hành động của bà mẹ trẻ được cậu con trai mới ba, bốn tuổi nhìn thấy. Cậu liền bưng một chậu nước, lảo đảo đi tới chỗ mẹ. Nước trong chậu bị đổ ra ngoài, ướt cả người nhưng cậu bé vẫn tươi cười rạng rỡ. Cậu đặt chậu nước dưới chân mẹ để mẹ rửa chân. Quảng cáo dừng lại ở đấy với dòng chữ: “Cha mẹ, người thầy tốt nhất của trẻ”. Đúng vậy, lòng hiếu thảo đã được bồi dưỡng như thế. Cha mẹ chính là tấm gương cho trẻ noi theo. Vì thế, muốn bồi dưỡng lòng hiếu thảo cho trẻ và dạy trẻ biết yêu thương, trước tiên cha mẹ phải lấy mình làm gương, phải biết hiếu kính với người trên, như thế mới có thể gieo mầm yêu thương vào trái tim trong sáng của trẻ. htt://tieulun.hoto.or Để trẻ cảm nhận được sự vất vả của cha mẹ Muốn trẻ học được cách biết ơn, trước tiên phải để trẻ cảm nhận được nỗi vất vả của cha mẹ. Lòng biết ơn không phải tự nhiên là có, mà nó cần phải thông qua giáo dục. Cha mẹ nên để trẻ biết được rằng kiếm tiền không phải là chuyện dễ dàng, để trẻ cảm nhận được tình yêu của mình đối với trẻ, để trẻ biết rằng mình cũng cần sự quan tâm và yêu thương của trẻ. Cha mẹ nên nói cho trẻ biết về công việc của mình, để trẻ biết người lớn kiếm tiền nuôi gia đình không dễ dàng, thậm chí có thể đưa trẻ đến nơi làm việc của mình, để trẻ cảm nhận nỗi vất vả của công việc. Như thế trẻ sẽ biết quý trọng đồng tiền mồ hôi nước mắt của cha mẹ, biết ơn sự hy sinh của cha mẹ, hiếu thảo với cha mẹ. Bồi dưỡng trẻ từ khi còn nhỏ, từ những việc nhỏ nhặt Để trẻ hình thành thói quen hiếu kính với cha mẹ thì phải bồi dưỡng trẻ từ những chuyện nhỏ nhất. Ví dụ như: lấy bát đũa, lau bàn ghế, đổ rác, rót nước cho bà, đấm lưng cho ông, hát cho cha nghe, rửa chân cho mẹ.... Nếu trẻ không biết làm, cha mẹ phải kiên nhẫn dạy bảo. Khi trẻ làm sai, không nên trách mắng. Nếu trẻ làm được thì phải biểu dương, khen ngợi. Chỉ khi được chứng kiến và trải nghiệm thì trẻ mới có thể cảm nhận được nỗi vất vả của cha mẹ. Khi quan niệm “cha mẹ nuôi dưỡng chúng ta, chúng ta nên hiếu thảo với cha mẹ” dần dần hình thành, trẻ sẽ có nghĩa vụ và tinh thần trách nhiệm. Đây chính là thứ mà trẻ em hiện đại đang thiếu. Bởi vì bình thường chúng chỉ biết nhận mà không biết trao tình cảm, không biết cách quan tâm và cảm ơn. Cha mẹ không được nghĩ rằng trẻ vẫn còn nhỏ, nhiệm vụ chủ yếu là học tập, chỉ cần học giỏi, không cần làm gì cả. Cha mẹ phải thay đổi quan điểm, không được coi thành tích là tiêu chuẩn đánh giá duy nhất, hiếu kính với cha mẹ mới là một tiêu chuẩn quan trọng. Cho trẻ cơ hội bày tỏ lòng hiếu thảo Cha mẹ phải cho trẻ cơ hội bày tỏ lòng hiếu thảo, tăng thêm tinh thần trách nhiệm với gia đình, để trẻ có thêm nhiều cơ hội tham gia vào các công việc trong gia đình. Bình thường, để trẻ gánh vác một số chuyện và để trẻ chịu trách nhiệm với chúng. Khi gặp chuyện khó xử có thể kể cho trẻ nghe, để trẻ cùng nghĩ cách giải quyết. Người lớn bị ốm, có thể hướng dẫn trẻ làm một số việc và cho trẻ thực hành. Lâu dần, trẻ sẽ biết hiếu thảo với cha mẹ. htt://tieulun.hoto.or 03 Đểtrẻ biết rằng biết cho đi thì mới được báo đáp Những trẻ chỉ biết nhận lấy mà không biết cho đi là những trẻ EQ thấp. Rất nhiều trẻ sẽ nói: Tôi có thể nhận được bao nhiêu? Nhưng rất ít trẻ nói rằng: Tôi làm bao nhiêu, tôi để người khác nhận được bấy nhiêu? Lúc ấy, cha mẹ nhất định phải nói với trẻ rằng: Đừng có lúc nào cũng than trách mình nhận được ít, trước đó, nên suy nghĩ thật kỹ xem mình đã quan tâm và cho đi bao nhiêu. Khi bạn bè gặp khó khăn trong học tập, mình có nhiệt tình giúp bạn giải quyết khó khăn không? Khi bạn bè gặp bất hạnh trong cuộc sống, mình có an ủi, chia sẻ với bạn không? Nếu có thể làm được những việc đó thì mọi người cũng sẽ tin tưởng bạn. Có một câu chuyện như sau: Một người đi bộ trên sa mạc hai ngày, giữa đường gặp bão cát. Sau khi một trận bão thổi qua, anh ta đã không thể nhận ra phương hướng. Đang lúc sắp không thể chống đỡ được nữa, đột nhiên anh ta phát hiện ra một căn nhà nhỏ bỏ hoang. Anh ta lê tấm thân mệt mỏi vào trong nhà. Đây là một căn nhà nhỏ kín gió, bên trong chất đầy gỗ. Anh ta gần như tuyệt vọng đi vào trong góc nhà và bất ngờ phát hiện một chiếc máy bơm nước. Anh ta phấn khích chạy đến để lấy nước, nhưng dù bơm thế nào cũng không có được một giọt nước. Anh ta chán nản ngồi xuống thì nhìn thấy cạnh máy bơm có một chiếc lọ nhỏ đậy kín, trên đó có dán một mẩu giấy đã ố vàng. Mẩu giấy viết rằng: Bạn phải đổ nước vào máy bơm thì mới có thể dẫn nước! Không được quên rằng, trước khi rời đi, hãy đổ đầy nước vào chiếc lọ này! Anh ta mở nút, phát hiện trong chai đựng đầy nước. Lúc này, trong lòng anh ta bắt đầu có một cuộc đấu tranh – Nếu ích kỷ thì chỉ cần uống hết nước trong lọ, anh ta sẽ không chết khát, sẽ sống sót bước ra khỏi căn phòng này. Nếu làm theo những gì viết trên giấy, đổ lọ nước duy nhất vào trong máy bơm, ngộ nhỡ không bơm được nước thì anh ta sẽ chết khát ở đây. Rốt cuộc có nên mạo hiểm không? Cuối cùng, anh ta quyết định đổ lọ nước duy nhất vào trong chiếc máy bơm trông có vẻ cũ kỹ, hoen gỉ. Quả nhiên nước đã phun ra! Sau khi uống no, anh ta htt://tieulun.hoto.or đổ đầy nước vào lọ rồi đậy chặt, sau đó viết thêm một dòng chữ lên mẩu giấy đó: Hãy tin tôi, thật sự rất hữu ích; trước khi nhận cái gì đó, hãy học cách cho đi. Giống như câu chuyện trên, cha mẹ phải để trẻ biết rằng cuộc đời là như vậy. Nếu chúng ta không đổ nước vào lọ thì sẽ không có nước chảy ra. Nếu chúng ta không cho đi trước thì sẽ không thể được báo đáp. Nếu chúng ta hy vọng có được cái gì đó thì trước tiên phải học cách cho đi. Nếu bạn muốn có được tình cảm chân thành của người khác thì bạn phải đối xử với bạn bè thật chân thành. Nếu bạn muốn nhận được sự khẳng định của thầy cô thì bạn phải học tập chăm chỉ, đạt thành tích cao trong học tập. Trên đời này, không cái gì tự nhiên mà có, chỉ có cho đi mới được nhận lại. Hiện nay, rất nhiều trẻ đều cho rằng cho đi là ngu ngốc, hơn nữa, trước khi cho đi phải suy nghĩ xem mình có được lợi không. Chính vì có suy nghĩ như vậy, nên nhiều trẻ luơn tỏ ra thận trọng. Phần lớn trẻ được mọi người xung quanh yêu quý là bởi vì chúng biết chủ động cho đi. Xã hội vốn có sự tương tác qua lại, nếu trẻ không nhận được sự quan tâm của người khác thì cuộc đời sẽ trở nên vô nghĩa. Trên thực tế thì ai cũng yêu trẻ và trẻ nào cũng muốn cho đi tình cảm của mình. Nếu trẻ không nhận được tình yêu và sự quan tâm của người khác, thì trước tiên phải giúp trẻ kiểm điểm lại: Có phải trẻ không chủ động nói chuyện với các bạn? Có phải trẻ không thường xuyên hỏi han bạn bè? Nhất định phải để trẻ biết rằng, trước khi nhận cái gì đó thì phải học cách cho đi. Bố mẹ của Lệ đã ly hôn, mẹ bỏ đi. Hồi ấy Lệ còn rất nhỏ, cứ khóc đòi tìm mẹ. Bố tức giận quát mắng và cho Lệ một cái bạt tai: “Mẹ mày chết rồi, mày muốn đi thì đi!” Nói rồi bố chạy ra ngoài, chỉ còn lại một mình Lệ bé bỏng, đáng thương ngồi trong căn nhà trống trải. Bắt đầu từ đó, Lệ xa cách với bố, tính cách buồn vui thất thường, bạn bè dần dần xa lánh. Một lần, Lệ tham gia một diễn đàn tâm lý. Trong tiếng nhạc, thầy giáo bảo một nửa học sinh xếp thành một vòng tròn, một nửa còn lại đứng phía sau các bạn xếp thành hình tròn. Sau đó, thầy giáo bảo các bạn ơ û vòng tròn trong quay người lại đứng đối diện với các bạn ở phía sau. Thầy nói: "Bây giờ chúng ta cùng làm một trò chơi tâm lý, khi thầy hô "tư thế tay", mọi người hãy giơ ngón tay. Nếu em và đối phương đều giơ một ngón tay, thì chứng tỏ hai em đều không muốn quen nhau, khi nghe thầy nói "động tác" thì hãy quay mặt sang bên trái. Nếu em và đối phương giơ hai ngón tay, chứng tỏ cả hai muốn làm htt://tieulun.hoto.or quen, nghe thấy hô "động tác" thì cùng nắm một tay của nhau. Nếu em và đối phương giơ 3 ngón tay, chứng tỏ thích đối phương, nghe thấy hô "động tác" thì cầm cả hai tay của nhau. Nếu em và đối phương giơ 4 ngón tay thì chứng tỏ các em muốn chia sẻ niềm vui, đau khổ với nhau, khi nghe thấy hô "động tác" thì hãy ôm đối phương. Nếu tư thế tay của em và bạn đối diện không giống nhau thì không cần làm động tác nữa”. Lần thứ nhất, bạn đứng đối diện với Lệ là một cô bé thấp hơn Lệ nửa đầu. Sau khi nghe thấy “tư thế tay”, Lệ giơ một ngón tay. Điều khiến Lệ ngạc nhiên là bạn ấy giơ 3 ngón tay. Dù hai người xa lạ nhưng bạn ấy tỏ ra thích Lệ. Lệ thật không dám tin. Do tư thế tay của hai người không giống nhau, nên không tiến hành làm động tác. Lệ thấy một chút thất vọng trong mắt bạn ấy. Cứ như thế, do người đối diện giơ nhiều ngón tay hơn Lệ, nên đã đi hơn nửa vòng tròn mà Lệ vẫn không hoàn thành được một động tác nào. Thầy giáo xúc động nói: "Những bạn chỉ giơ một ngón tay đã hiểu rồi chứ, vì sao từng người thân, bạn bè của các em rời bỏ các em? Bởi vì các em không biết chia sẻ. Lúc nào cũng oán thán bản thân nhận được quá ít, nhưng các em bỏ ra bao nhiêu?" “Mọi người hãy nhắm mắt nghĩ tới bố mẹ đã già của mình, nghĩ tới anh chị em, nghĩ tới người bạn thân bên cạnh, họ thật sự đã hi sinh nhiều thứ vì chúng ta. Còn chúng ta thì đã cho họ những gì?” Quay về kí túc xá, Lệ gọi điện thoại về nhà, đầu dây bên kia vang lên giọng nói già yếu của bố. Vì sao có trẻ lại than phiền: Mình chẳng có gì cả, chẳng có người yêu thương mình, chẳng có bạn bè? Rất nhiều lúc, không phải là lỗi của người khác mà là bản thân không biết cho đi. Bạn giơ một ngĩn tay với người khác, vậy thì người khác sao có thể giơ nhiều ngĩn tay với bạn được? Bạn không quan tâm tới bố mẹ của mình, vậy thì bố mẹ sẽ đau lòng vì bạn! Chỉ có cho đi thì bạn mới có thể địi hỏi được. 04 Đểtrẻ học cách cảm ơn tình bạn Bồi dưỡng cho trẻ về tình bạn sẽ hỗ trợ nâng cao chỉ số EQ cho trẻ. Tình bạn rất quan trọng với trẻ trong tương lai, lợi ích của nó là vô tận. Nói tĩm lại, khi một htt://tieulun.hoto.or người phải đối mặt với khĩ khăn, nếu cuộc đời người đó không có một người bạn nào đáng tin cậy, thì chỉ có thể nói với người đó một câu – hãy tự nhận mình xui xẻo đi! Bạn bè tốt sẽ không vì tình bạn để yêu cầu nhau phải làm gì mà sẽ làm tất cả những gì mình có thể làm được cho đối phương. Quản Trọng và Bào Thúc Nha là bạn thân từ nhỏ, cùng giúp đỡ lẫn nhau, đối xử với nhau chân thành. Khi lớn lên, họ cùng đến nước Tề mưu sinh. Khi ấy, vua nước Tề là Tề Tương Vương có hai người em trai, một người là hoàng tử Củ, một người là hoàng tử Tiểu Bạch. Tình cờ, Quản Trọng và Bào Thúc Nha lần lượt làm thầy giáo của hai người họ. Nước Tề xảy ra nội chiến, Tề Tương Vương bị giết chết, ai sẽ làm vua mới đây? Hoàng tử Củ và hoàng tử Tiểu Bạch liền tranh giành nhau. Kết quả hoàng tử Tiểu Bạch làm vua, ông chính là Tề Hoàn Công. Để trị vì quốc gia, Tề Hoàn Công hỏi Bào Thúc Nha có cao kiến gì không. Bào Thúc Nha nói: “Người cần một hiền nhân tài trí hơn người tới giúp”. Tề Hoàn Công nói: “Lẽ nào còn có người tài cán hơn khanh sao?” Bào Thúc Nha nói: “Có, chính là Quản Trọng!” Nhắc tới Quản Trọng, Tề Hoàn Công liền nghiến răng nghiến lợi. Trước đây, khi hoàng tử Củ và hoàng tử Tiểu Bạch tranh vương vị, vì muốn đưa hoàng tử Củ làm vua, có một lần Quản Trọng nấp trong rừng cây bắn lén một mũi tên về phía hoàng tử Tiểu Bạch. May mà bắn vào móc đồng trên dây áo nên không bị thương. Từ đó họ trở thành kẻ thù. Bào Thúc Nha nói: “Tài năng của Quản Trọng hơn thần gấp mười lần, nếu người không nhớ thù cũ, thành tâm thành ý mời ông ấy đến, không những có thể trị vì quốc gia, mà có khi các nước khác cũng phải nghe theo sự sai bảo của người!” Bào Thúc Nha thuyết phục được Tề Hoàn Công, tìm cách mời Quản Trọng tới. Quản Trọng thấy Tề Hoàn Công không nhớ thù cũ, vô cùng tin tưởng mình, liền quyết định giúp Tề Hoàn Công trị vì quốc gia. Quản Trọng nhờ vào sự ủng hộ của Tề Hoàn Công đã tiến hành cải cách nước Tề. Trong mấy năm, nước Tề giàu mạnh hẳn lên. Lúc ấy vì muốn để Quản Trọng phát huy tài năng trí tuệ của mình, Bào Thúc Nha khéo léo từ chối ở lại, lặng lẽ rời xa Tề Hoàn Công và Quản Trọng. Sự hi sinh của ông khiến người người khâm phục. Quản Trọng nói: “Người thật sự hiểu tôi là Bào Thúc Nha”. Về sau người ta dùng chuyện “Quản Bào chi giao”, “Quản Bào di phong” để ca tụng tình bạn của Quản Trọng và Bào Thúc Nha. Vì thế, cha mẹ nhất định phải để trẻ biết được tầm quan trọng của tình bạn, học cách cảm ơn tình bạn. Tình bạn có thể mang lại rất nhiều niềm vui và hạnh phúc htt://tieulun.hoto.or Cha mẹ phải giúp trẻ hiểu rằng, tình bạn chân chính sẽ không có sự đố kỵ và hẹp hòi, thật sự cảm thấy hạnh phúc vì thành công của bạn, thật sự vui mừng vì sự tiến bộ của bạn. Tình bạn có thể khiến niềm vui của một người trở thành niềm vui chung, hạnh phúc của một người trở thành hạnh phúc của nhiều người. Đồng thời, nó có thể khiến con người ta không chỉ cùng chia sẻ niềm vui mà vô hình trung còn bồi dưỡng tấm lòng rộng mở và phẩm chất cao thượng. Tình bạn có thể xua tan phiền não và lo âu Cuộc đời có lúc thăng lúc trầm, có hạnh phúc, niềm vui, cũng có phiền não, u sầu. Khi gặp phiền não và u sầu, tình bạn sẽ trở thành sức mạnh giúp ta tăng thêm niềm tin, khắc phục khó khăn. Tình bạn có thể thúc đẩy tiến bộ Tình bạn có thể khiến việc học tập tiến bộ nhanh hơn. Những người bạn thật sự sẽ coi việc giúp đỡ lẫn nhau trong học tập là một trách nhiệm, cùng khích lệ lẫn nhau, tuyệt đối không giấu giếm vì sợ người khác hơn mình. Tình bạn có thể khiến tư tưởng tiến bộ nhanh hơn. Trên con đường trưởng thành, ai cũng có khuyết điểm và thiếu sót, thậm chí có lúc còn phạm sai lầm. Lúc ấy, những lời khuyên của bạn thân là một phương thuốc quý báu. Nó có thể khiến người ta tỉnh táo, vượt qua cám dỗ. Tình bạn có thể khiến tập thể lớn mạnh hơn. Các thành viên trong tập thể quan tâm lẫn nhau, khích lệ lẫn nhau, có thể tạo nên một sức mạnh mới. Đĩ chính là sức mạnh của sự đồn kết. Tình bạn giữa Marx và Engels là tấm gương về tình bạn cho nhân loại. Từ năm 1842, Marx và Engels lần đầu tiên hội ngộ, suốt 40 năm, trong quá trình lãnh đạo cuộc đấu tranh vĩ đại của chủ nghĩa cộng sản quốc tế, họ cùng nhau chiến đấu, cùng chung hoạn nạn, xây dựng tình bạn chân thành. Vì yêu cầu của đấu tranh cách mạng, họ đã từng phải xa nhau gần 20 năm, nhưng mối quan hệ giữa họ không vì thế mà trở nên xa cách, ngược lại, còn ngày càng thân thiết hơn. Gần như ngày nào họ cũng viết thư, trao đổi với nhau về các sự kiện chính trị và các vấn đề khoa học lý luận, cùng chỉ đạo cuộc vận động cách mạng của giai cấp vô sản các nước. Marx không chỉ khâm phục kiến thức sâu rộng và nhân cách cao thượng của Engels mà còn rất quan tâm đến sức khỏe của ông. Có một thời kỳ Engels bị ốm, Marx lúc nào cũng lo lắng. Trong khi đó, htt://tieulun.hoto.or Engels vì muốn giữ cho Đảng một nhà tư tưởng ưu tú nhất nên đã hỗ trợ kinh tế cho Marx để ông có thể dốc sức nghiên cứu lý luận cách mạng. Ông đã làm trái với ý nguyện ban đầu của mình, đến công ty kinh doanh của cha làm việc. Mặc dù phải hi sinh rất nhiều nhưng lúc nào Engels cũng nghĩ rằng, được kề vai sát cánh chiến đấu với Marx trong 40 năm là hạnh phúc lớn nhất trong cuộc đời mình. Tình bạn cao thượng giữa Marx và Engels đúng như những gì Lenin đã ca tụng, nó "vượt qua tất cả những truyền thuyết cảm động nhất về tình bạn". Hãy để trẻ tự cảm nhận sự ấm áp và sức mạnh của tình bạn, để trẻ biết rằng trên đường đời rộng lớn, bạn có thể đồng hành cùng mình, cùng nhau thắp sáng con đường phía trước. 05 Biết ơn là"chất xúc tác"cho sự trưởng thành của trẻ Cha mẹ nào cũng yêu con, vì thế, cha mẹ nguyện hi sinh tất cả mà không cần báo đáp. Nhưng trước tình yêu thương vô cùng vô tận của cha mẹ, rất nhiều trẻ coi tình yêu và sự quan tâm ấy là đương nhiên, không biết thông cảm, càng không biết ơn. Vì sao cho đi tình yêu mà không được nhận lại? Có lẽ, cha mẹ cũng nên xem lại mình. Phải biết rằng, tình yêu “không cần báo đáp” cũng không phải là đúng đắn. Học cách yêu thương người khác ngay từ khi còn nhỏ là bài học mà trẻ phải học thật tốt để có thể trưởng thành lành mạnh, thích ứng với xã hội. Để “yêu” thì cần có một trái tim biết ơn. Vì thế, dạy trẻ về lòng biết ơn là vấn đề quan trọng không thể bỏ qua. Biết ơn là gì? Biết ơn là một thái độ sống, là một ranh giới tinh thần, là nhân sinh quan tốt đẹp. Học cách biết ơn cũng là tiêu chí của sự trưởng thành lành mạnh. Do đó, để “lòng biết ơn” đi cùng quá trình trưởng thành của trẻ là trách nhiệm và nghĩa vụ của cha mẹ. Hiện nay, rất nhiều cha mẹ đã ý thức được tầm quan trọng của vấn đề này, nhưng làm thế nào để giáo dục trẻ về lòng biết ơn thì cha mẹ vẫn còn mơ hồ. Vậy, phải giáo dục lòng biết ơn cho trẻ như thế nào? htt://tieulun.hoto.or Biết ơn sự dưỡng dục của cha mẹ Từ lúc trẻ sinh ra đến khi trưởng thành, cha mẹ đã phải bỏ ra biết bao mồ hôi và tâm huyết, ấp ủ biết bao ước mơ tốt đẹp. Bắt đầu từ khoảnh khắc trẻ chào đời, cha mẹ đã có thêm trách nhiệm nặng nề là chăm sóc con cái, nhưng không hề ca thán một lời mà nuôi con khôn lớn. Vì muốn cho con một cuộc sống tốt đẹp, cha mẹ đã rất cố gắng, rất vất vả. Sự hi sinh của cha mẹ lớn hơn núi cao, biển sâu. Là con, phải biết ơn và hiếu thảo với cha mẹ. Như thế mới có được sự hòa thuận, vui vẻ, đầm ấm trong gia đình. Có người nói, những người không hiếu kính với cha mẹ tuyệt đối không phải là một người bạn có thể tin tưởng được. Câu nói này rất đúng. Chúng ta cũng có thể nói rằng, một đứa trẻ dù có thành tích học tập tốt đến đâu đi chăng nữa, nhưng nếu không hiếu kính với cha mẹ thì cũng không thể coi là một học sinh ngoan. Biết ơn cha mẹ thì mới hiếu thảo với cha mẹ. Mỗi đứa trẻ nên đối xử với cha mẹ bằng tấm lòng biết ơn vô hạn, dùng trái tim chân thành để trò chuyện với cha mẹ. Con cái phải biết quan tâm đến cha mẹ, tôn trọng người trên, nói năng lịch sự, lễ phép để cha mẹ yên lòng. Con cái phải biết trân trọng nỗi vất vả của cha mẹ, chủ động giúp cha mẹ làm việc nhà, để cha mẹ đỡ lo lắng. Con cái phải chăm chỉ cần cù, không ngừng tu dưỡng để cha mẹ yên tâm. Con cái phải chịu khó học hành, tìm tòi nghiên cứu, đạt thành tích xuất sắc để cha mẹ vui lòng. Con cái phải thường xuyên trò chuyện với cha mẹ, nghe theo lời khuyên của cha mẹ. Con cái phải khiêm tốn, thận trọng, nghiêm khắc với bản thân, đối xử chân thành với mọi người. Biết ơn công lao dạy dỗ của thầy cô Chúng ta phải hiếu kính với cha mẹ và biết ơn thầy cô. Thầy cô đã dạy chúng ta kiến thức, dạy chúng ta đạo lý làm người, dạy chúng ta bản lĩnh để bước ra xã hội, hướng tới tương lai. Nhà khoa học nổi tiếng Marie Curie, từng hai lần đạt giải Nobel, trong bài phát biểu của mình đã luôn nhắc đến cô giáo tiểu học, bà đã dành bó hoa tươi thắm để nói lên lòng biết ơn sâu sắc của mình với cô giáo. Biết ơn thầy cô không cần dùng những hành động lớn lao, chỉ cần một câu hỏi thăm chân thành, một nụ cười cảm kích, chăm chú nghe giảng, chăm chỉ làm bài tập, khiêm tốn lắng nghe những lời phê bình là được. Trẻ phải có lòng biết ơn, cảm ơn thầy cô đã tận tình dạy bảo cho mình. Biết ơn Tổ quốc Cha mẹ phải dạy trẻ biết ơn Tổ quốc, biết ơn đất mẹ của mình. Tổ quốc là cội htt://tieulun.hoto.or nguồn của trẻ. Không có Tổ quốc sẽ không có quê hương, không có Tổ quốc sẽ không có phẩm giá làm người, không có Tổ quốc thì chúng ta sẽ không có gì cả. Vì vậy, trẻ cần biết ơn Tổ quốc. Thế hệ trẻ ngày nay được sống trong hòa bình, được hít thở bầu không khí của độc lập, tự do mà không biết rằng, điều đó phải đánh đổi bởi biết bao mồ hôi, công sức thậm chí là xương máu của nhiều thế hệ cha ông. Mỗi trẻ em ngày nay cần được giáo dục về lòng biết ơn Tổ quốc, biết ơn Hồ Chí Minh và những người đã ngã xuống vì nền độc lập của dân tộc. Lòng biết ơn ấy cần được cụ thể hóa bằng thái độ và hành động: có phẩm chất đạo đức tốt, chăm chỉ học hành để mai sau chung tay xây dựng đất nước, biết đoàn kết tương thân tương ái "lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều", có chí hướng phấn đấu vì xã hội.... Cha mẹ hãy để trẻ tin rằng, chỉ cần có lòng biết ơn, tràn đầy hi vọng và nhiệt tình, thì mùa đông sẽ không còn lạnh lẽo, đêm tối sẽ không quá dài, niềm vui hạnh phúc lúc nào cũng ở bên cạnh chúng ta. Công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ giúp trẻ hiểu rằng, cuộc sống không dễ dàng, sống trên đời phải biết hiếu thuận với cha mẹ, thành danh, lập nghiệp. Công ơn dạy dỗ của thầy cô giúp trẻ hiểu rằng, biển học mênh mông, cần phải tranh thủ từng giây từng phút để tìm tòi, phấn đấu. Ơn tri ngộ của bạn bè giúp trẻ hiểu tình bạn thật quan trọng, phải biết quý trọng tình bạn, yêu thương bạn bè. Từng bước trưởng thành của trẻ đều không thể tách khỏi “lòng biết ơn”. 06 Biết ơn, biết quý trọng Người biết ơn, biết quý trọng mới là người có EQ cao. Nếu mỗi đứa trẻ đều có trái tim biết ơn, thì cuộc sống của chúng sẽ đầy ắp sức mạnh thần kỳ. Sau khi phải ngồi trên xe lăn vĩnh viễn, Hawking vẫn có thể mỉm cười đối mặt với cuộc sống. Vì sao vậy? Bởi vì ông cho rằng, tay của ông vẫn có thể hoạt động, não của ông vẫn có thể tư duy.Ông có những người thân và bạn bè yêu thương ông. Ông còn có một tấm lòng biết ơn. Những thứ này đủ để khiến ông dũng cảm đối mặt với cuộc sống. Qua đó có thể thấy, lòng biết ơn vô cùng quan trọng. Dê con nói với dê mẹ: "Mẹ ơi, mẹ yêu thương con như vậy, con phải làm thế nào mới có thể báo đáp được công ơn của mẹ?" Dê mẹ nói: "Mẹ không cần con htt://tieulun.hoto.or phải báo đáp gì cả, chỉ cần con có tấm lòng hiếu thảo là mẹ mãn nguyện rồi". Sau khi nghe mẹ nói vậy, dê con không kìm được nước mắt. Để báo đáp công ơn nuôi dưỡng của mẹ, mỗi lần bú sữa dê con đều quỳ để bú. Nó biết rằng, mẹ dùng sữa nuôi mình lớn khôn, quỳ khi ăn là cách để cảm ơn mẹ. Một truyền thuyết khác nói rằng, khi quạ còn nhỏ, ngày nào mẹ cũng vất vả bay đi tìm thức ăn rồi quay lại bón cho nó từng miếng từng miếng một. Dần dần, quạ ngày một khôn lớn. Quạ mẹ cũng già rồi, không bay được, không thể đi kiếm thức ăn được nữa. Lúc ấy, quạ con không quên công ơn nuôi dưỡng của mẹ, cũng học theo cách của mẹ, ngày ngày bay đi tìm thức ăn mang về bón cho mẹ, chăm sóc mẹ già yếu, đến tận lúc mẹ chết. Biết ơn là một thái độ sống, một phẩm chất đạo đức. Nếu giữa con người với con người mà thiếu đi lòng biết ơn thì sẽ khiến mối quan hệ xã giao trở nên vô cảm. Vì thế, mỗi người đều nên học cách “biết ơn”. Điều này vô cùng quan trọng với trẻ trong xã hội hiện đại. Chúng ta biết rằng, hiện nay trẻ đều là trung tâm trong gia đình, chúng chỉ biết đến bản thân mình, không biết quan tâm đến người khác. Vì thế, phải dạy trẻ biết ơn. Thực chất chính là dạy chúng học cách tôn trọng người khác, lúc nào cũng nhớ tới sự giúp đỡ của người khác. Khi trẻ cảm ơn về hành vi người khác giúp đỡ mình, phản ứng đầu tiên là trẻ thường nghĩ sau này mình cũng nên làm như vậy. Vậy, cha mẹ phải dạy trẻ về lòng biết ơn như thế nào? Cha mẹ chú ý cách “cho” Rất nhiều cha mẹ nghĩ rằng, những gì mình “cho” trẻ chắc chắn là những thứ trẻ cần. Thực tế chưa chắc đã như vậy, đôi khi những thứ cha mẹ “cho” chưa chắc đã là thứ trẻ cần, thậm chí còn là thứ trẻ ghét. Một khi cho đi mà không được đền đáp thì cha mẹ sẽ tỏ ra thất vọng. Một điều mà cha mẹ cần phải suy nghĩ là lúc “cho” mình có hỏi ý kiến chủ quan của trẻ không: “Mình nên cho con cái gì, cho như thế nào”. Hỏi ý kiến của trẻ thì trẻ mới cảm nhận được rằng cha mẹ thật lòng nghĩ cho mình. Phải để cho trẻ biết tình yêu của mình thì mới có thể khơi dậy lòng yêu thương của trẻ, khơi dậy lòng biết ơn sâu sắc. Có lẽ, rất nhiều cha mẹ quen cho đi mà không hi vọng nhận lại sự báo đáp và cảm ơn. Thực ra, đây là một sai lầm. Làm như vậy sẽ ảnh hưởng đến sự trưởng thành và phát triển lành mạnh của trẻ, là điểm không hoàn thiện trong giáo dục đạo đức phổ biến hiện nay. Những đứa trẻ biết ơn người khác mới có thể có được hạnh htt://tieulun.hoto.or phúc, mới không than thân trách phận. Cha mẹ phải dạy trẻ biết quý trọng Cảm nhận được tấm lòng của người khác dành cho mình thì mới biết quý trọng người đó. Khi cần thiết, cha mẹ có thể để cho trẻ chịu “khổ” một chút. Không nên nóng lòng thỏa mãn trẻ mà chỉ khi nào trẻ cần mới cho. Đáng tiếc là cha mẹ lại làm ngược lại. Trẻ chưa đưa ra yêu cầu cha mẹ lập tức có “suy nghĩ chu toàn”. Nếu không bao giờ thiếu thứ gì, thì trẻ sẽ không biết sự khác biệt giữa “có” và “không có”. Có được thứ gì đó quá dễ dàng, trẻ cũng sẽ không biết quý trọng. Phải biết quý trọng thì mới biết cảm ơn. Cha mẹ phải dạy trẻ học cách hiểu bản thân mình Ngoài việc hiểu nhu cầu của trẻ, cha mẹ còn phải để trẻ hiểu rằng cha mẹ không muốn đòi hỏi trẻ phải báo đáp. Cha mẹ thường nói trước mặt con cái: “Cha mẹ vất vả thế này đều là vì con!” Bên ngoài thì hi vọng thông qua cách này để nhấn mạnh sự hi sinh của cha mẹ. Nhưng thực ra lại hoàn toàn ngược lại, điều này sẽ tạo áp lực tâm lý cho trẻ, khiến trẻ nghĩ rằng cha mẹ “cho” mình thì mình phải “trả”. Như thế, cho dù trẻ có báo đáp thì cũng không phải là thật lòng. Muốn giáo dục về lòng biết ơn cho trẻ thì cha mẹ phải làm gương. Nếu cha mẹ chỉ biết cống hiến mà không cho trẻ biết công sức của mình, thì trẻ sẽ không thể cảm nhận được công ơn của xã hội và mọi người đối với mình. Con cái là tương lai của chúng ta, là hi vọng của chúng ta. Muốn bồi dưỡng trẻ thành nhân tài có ích cho xã hội, thì việc bồi dưỡng lòng biết ơn, giáo dục đạo đức là rất quan trọng. Chỉ có như vậy, trẻ mới có nhân cách hoàn thiện. Hãy nói với trẻ: Đừng tính toán xem mình đã cho người khác cái gì, hãy nhớ tới công ơn của người khác, như thế sẽ luôn luôn vui vẻ! 07 Uống nước nhớ nguồn Cha mẹ cho con sinh mệnh, nuơi con trưởng thành, giáo dục con nên người, không có cha mẹ thì sẽ không có con. Khi con đùa nghịch trong lớp, vui chơi trên sân trường thì cha mẹ lại phải vất vả làm việc vì học phí đắt đỏ của con. Vì vậy, nhất htt://tieulun.hoto.or định phải để trẻ biết ơn cha mẹ của mình. Cha mẹ đã đưa mình đến với thế giới này, vất vả nuơi dưỡng mình trưởng thành, vui vẻ khi mình thành công, khích lệ động viên khi mình vấp ngã. Cho dù là trẻ hay cha mẹ thì đều phải biết ơn người đã sinh ra mình. Hoàng Hương thời Đông Hán là một nhân vật điển hình về lòng hiếu thuận được lịch sử Trung Hoa công nhận. Khi Hoàng Hương còn nhỏ, gia đình khó khăn, 10 tuổi mất mẹ, bố ốm đau nhiều bệnh. Mùa hè nóng nực, trước khi đi ngủ, ông dùng quạt đuổi muỗi, quạt mát giường và gối để bố ngủ ngon; mùa đông lạnh giá, ông chui vào trong chăn trước, dùng cơ thể mình sưởi ấm chiếc chăn rồi mới để bố đi ngủ. Mùa đông ông không được mặc áo bông, vì không muốn bố đau lòng, ông không bao giờ kêu lạnh, vẫn cố tỏ ra vui vẻ, cố gắng tạo không khí chan hòa để bố yên tâm, sớm khỏi bệnh. Hàn Tín khi còn nhỏ nhà rất nghèo, mất cả cha lẫn mẹ. Mặc dù ông chăm chỉ đọc sách, ra sức luyện võ nhưng lại không biết cách kiếm tiền. Bất đắc dĩ, ông đành phải đến nhà người khác "ăn chực". Vì thế mà thường bị người khác coi thường. Hàn Tín liền đến sông Hoài thả câu, lấy cá đổi cơm ăn, thường xuyên bữa đói bữa no. Bên bờ sông Hoài có một bà lão giặt sợi thuê, được người ta gọi là Phiếu Mẫu. Bà thấy Hàn Tín nhịn đói rất đáng thưông, liền chia một nửa chỗ cơm của mình cho Hàn Tín ăn. Ngày nào cũng vậy, không thiếu bữa nào. Hàn Tín nguyện phải báo đáp công ơn của Phiếu Mẫu. Sau khi làm quan và bị kẻ xấu vu oan nên bị giáng xuống là Hoài Âm Hầu, Hàn Tín liền sai người đi khắp nơi tìm Phiếu Mẫu và tặng cho bà rất nhiều vàng bạc. Người xưa đã nói “Uống nước nhớ nguồn”, "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây". Nhưng hiện nay, phần lớn trẻ đều không hiểu ý nghĩa của câu nói đó. Trẻ được cuộc sống no đủ, được nuông chiều, muốn thứ gì là được thứ ấy, cho rằng sự hi sinh của cha mẹ là lẽ đương nhiên, không cần phải báo đáp. Lâu dần, trẻ hình thành suy nghĩ tự coi mình là trung tâm, không coi ai ra gì, không biết ơn người khác. Thiếu lòng biết ơn là một hiện tượng phổ biến hiện nay, phần lớn trẻ chỉ biết nhận mà không biết ơn. Có hiện tượng như vậy là do những nguyên nhân sau: Ảnh hưởng của cuộc sống vật chất Cuộc sống vật chất ngày một nâng cao nhưng ý thức biết ơn thì ngày càng đi xuống. Rất nhiều người khi xử lý mối quan hệ xã giao đều coi “mình” là trung tâm, chỉ biết hưởng thụ mà không biết nỗi vất vả của người khác. Với trẻ thì cha mẹ nuông chiều quá mức, đáp ứng mọi nhu cầu. Vậy nên trẻ không biết thế nào là biết htt://tieulun.hoto.or ơn, nhiều trẻ còn coi sự giúp đỡ của những người xung quanh mình như không, coi sự hi sinh của cha mẹ là lẽ đương nhiên, chưa bao giờ nghĩ tới việc phải báo đáp cha mẹ, thầy cô, bạn bè.... Cha mẹ nên biết, giáo dục về lòng biết ơn bao gồm ba mặt; thứ nhất là mặt nhận thức: Tức là phải nhận thức được ân huệ mà mình nhận được, đồng thời phải để trẻ cảm nhận bằng cả tấm lòng; thứ hai là mặt tình cảm: Tức là trên cơ sở của việc nhận thức, để trẻ có được niềm vui và hạnh phúc, từ đó chuyển hóa thành ý thức biết ơn tự giác, nảy sinh mong muốn báo đáp; thứ ba là mặt thực tiễn: Tức là biến ý thức biết ơn thành hành động, dùng hành vi cụ thể để báo đáp ân tình, để trẻ hình thành thói quen cống hiến cho cộng đồng và xã hội. Ảnh hưởng từ xã hội Trong giáo dục xã hội hiện nay, những bộ phim hoạt hình, tin tức… mà trẻ tiếp cận trong quá trình trưởng thành đều chú trọng lợi nhuận mà không chú trọng giáo dục tình cảm. Trẻ thường chỉ biết đến những nhân vật hoạt hình mà không biết đến những câu chuyện giáo dục lòng biết ơn truyền thống. Trẻ không chỉ trưởng thành trong gia đình và nhà trường mà còn tiếp nhận sự giáo dục trong xã hội. Xã hội cũng là môi trường giáo dục trẻ. Ví dụ: Chúng ta thường xuyên nhìn thấy trên xe bus chật chội, người già phải đứng rất khổ sở còn thanh thiếu niên thì lại lạnh lùng ngồi im; thường xuyên nhìn thấy nhân viên vệ sinh vất vả dọn dẹp vệ sinh còn người xung quanh thì vứt rác bừa bãi. Những hành vi thiếu đạo đức này thường xuyên xảy ra trước mặt trẻ sẽ ảnh hưởng không tốt đến tâm hồn nhỏ bé của trẻ. Áp lực từ gia đình Xã hội cạnh tranh khốc liệt, tri thức chính là tất cả. Vì thế, rất nhiều cha mẹ chú trọng phát triển trí tuệ cho trẻ rất sớm. Ngay từ nhỏ, cha mẹ đã sắp xếp cho trẻ học tiếng Anh, học piano, học múa.... Nhưng cha mẹ chỉ biết chú trọng bồi dưỡng trí tuệ mà quên đi bồi dưỡng tình cảm cho trẻ, càng không bồi dưỡng về ý thức biết ơn. Thiếu sót trong giáo dục nhà trường Trong giáo dục nhà trường, nội dung giáo dục về lòng biết ơn không nhiều. Mặc dù có nội dung giáo dục đạo đức nhưng vẫn chưa toàn diện, mà chỉ chú trọng hình thức. Cho dù trẻ học những nội dung này thì cũng khó có cơ hội để thực hành, không thể khiến trẻ hiểu và cảm nhận được. htt://tieulun.hoto.or 08 Giúp trẻ học cách quan tâm người khác ngay từ khicòn nhỏ Những trẻ không biết quan tâm đến người khác là những trẻ có EQ thấp. Rất nhiều cha mẹ chỉ biết cho trẻ tình yêu mà không biết cách dẫn dắt trẻ cảm nhận, thấu hiểu tình yêu và sự quan tâm mà mình dành cho chúng. Kết quả sẽ khiến trẻ nảy sinh tâm lý: Cha mẹ và người khác quan tâm đến mình là lẽ đương nhiên. Chúng chỉ biết tận hưởng sự quan tâm và yêu thương mà cha mẹ dành cho mình mà không hề biết về nỗi vất vả của cha mẹ, thậm chí thờ ơ với khó khăn, đau khổ của người khác. Thiết nghĩ, những đứa trẻ không có “tình yêu thương” như thế sẽ gây ảnh hưởng như thế nào với xã hội của chúng ta trong tương lai? Vì thế, giáo dục trẻ “học cách quan tâm đến người khác” là vô cùng cần thiết. Một người phụ nữ độc thân mới chuyển nhà. Cô phát hiện bên cạnh có một gia đình nghèo: Một quả phụ và hai đứa con. Một buổi tối, bỗng nhiên cả khu phố mất điện. Người phụ nữ ấy đành phải thắp nến. Chẳng bao lâu sau, cô bỗng nhiên nghe thấy có người gõ cửa. Thì ra là đứa bé nhà hàng xóm. Chỉ thấy cậu bé lo lắng hỏi: "Cô ơi, xin hỏi nhà cô có nến không?" Người phụ nữ thầm nghĩ: "Nhà họ nghèo tới mức không có nến sao? Nhất định không được cho họ mượn, tránh để họ dựa dẫm vào mình!" Thế là cô ta hét lên với cậu bé: "Không có!". Đúng lúc cô ta định đóng cửa thì cậu bé tươi cười và nói: "Cháu biết ngay là chắc chắn nhà cô không có!" Nói rồi cậu lấy trong người hai cây nến và nói: "Mẹ cháu và cháu sợ cô sống một mình không có nến, vì thế cháu mang hai cây nến cho cô”. Để trẻ học cách quan tâm đến người khác, làm một người có ích cho xã hội, cha mẹ có thể tham khảo những điều dưới đây: Dạy trẻ cách quan tâm người khác Rất nhiều trẻ không biết cách quan tâm đến người khác. Vì thế, trước tiên, cha mẹ phải dạy trẻ dùng trái tim để cảm nhận và trải nghiệm sự quan tâm mà những htt://tieulun.hoto.or người khác đã dành cho mình, đặc biệt là hướng dẫn trẻ học cách quan tâm đến người khác. Ví dụ, khi mẹ trở về sau một ngày làm việc vất vả, để trẻ rót nước cho mẹ. Để trẻ học cách quan sát trong cuộc sống hàng ngày. Để trẻ học cách hiểu được nhu cầu của người khác, xem người khác có cần giúp đỡ không, từ đó kịp thời giúp đỡ họ. Ngoài ra, cha mẹ cũng cần tạo điều kiện để trẻ giao tiếp với người khác. Để trẻ học cách hợp tác, hòa mình vào tập thể Trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ nên chú trọng sự giao tiếp của trẻ. Thông qua trò chơi để trẻ và người khác cùng ảnh hưởng lẫn nhau, giám sát lẫn nhau, bồi dưỡng tinh thần hợp tác. Khích lệ trẻ thường xuyên tham gia hoạt động tập thể, quan tâm đến tập thể, dốc sức vì tập thể. Như thế trẻ mới biết tăng cường ý thức trách nhiệm với tập thể, hòa mình vào tập thể để rèn luyện và nâng cao bản thân. Đặc biệt là cha mẹ nên dùng những tấm gương quan tâm đến tập thể, giúp đỡ người khác để giáo dục trẻ, bởi trẻ sẽ rất dễ học hỏi theo những tấm gương gần gũi, thân thiết. Giúp trẻ hình thành ý thức trách nhiệm Cha mẹ phải giúp trẻ phân tích vai trò của mình trong gia đình, nhà trường, xã hội. Trong gia đình, trẻ là thành viên quan trọng. Trong nhà trường, trẻ là thành viên trong lớp, thành viên trong tập thể, là bạn cùng những thành viên khác trong lớp. Trong xã hội, trẻ đóng vai trò quan trọng để xây dựng tương lai tốt đẹp. Trong cuộc sống hàng ngày, nên có ý thức yêu cầu trẻ học cách quan tâm và giúp đỡ người khác, trước tiên ở trong gia đình phải để trẻ hiểu được nỗi vất vả của cha mẹ, để trẻ làm một số việc nhà, giúp cha mẹ chăm sóc ông bà. Loại bỏ những ảnh hưởng không tốt từ xã hội Để có thể loại bỏ những ảnh hưởng không tốt với trẻ, cha mẹ phải nhận thức được những ảnh hưởng không tốt ấy và giáo dục trẻ, nói cho trẻ biết những điều gì là sai lầm, phải làm thế nào mới đúng, dần dần loại bỏ những ảnh hưởng không tốt. Cha mẹ có thể tận dụng những sự việc ảnh hưởng lớn đến trẻ để tiến hành giáo dục, ngồi ra, có thể thông qua những nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn đến trẻ để cảm hĩa con. Bằng sự chân thành, cha mẹ hãy giúp trẻ học cách quan tâm đến người khác! Quan tâm đến người khác cũng là một niềm hạnh phúc. 09 htt://tieulun.hoto.or Học cách biết ơn, trẻ mớicó tương lai tốt đẹp Giáo dục về lòng biết ơn là nội dung quan trọng trong bồi dưỡng EQ cho trẻ. IQ cao hay thấp chỉ có tác dụng trong học tập, còn EQ cao hay thấp lại quyết định thành công hay thất bại của một người. IQ chủ yếu là di truyền bẩm sinh còn EQ thì nhờ vào sự bồi dưỡng sau này. Sự thành công trong giáo dục của cha mẹ là bồi dưỡng được lòng biết ơn cho trẻ. Những trẻ có lòng biết ơn mới có nhân cách tồn diện, mới có tương lai Một cậu bé nghèo vì muốn kiếm tiền đóng học phí nên đã đi đến từng nhà để chào hàng. Chiều tối, cậu cảm thấy vô cùng mệt mỏi, vừa đói vừa khát; trong khi đó, việc buôn bán của cậu không được thuận lợi cho lắm nên cậu có chút tuyệt vọng. Lúc ấy, cậu mở một cánh cửa, hi vọng chủ nhà có thể cho mình một cốc nước. Người mở cửa là một người phụ nữ trẻ trung xinh đẹp. Cô đã cho cậu một cốc sữa nóng khiến cậu vô cùng cảm kích. Nhiều năm sau, cauä bé trơ û thanø h motä bacù sĩ ngoaiï khoa nổi tiená g. Có một người phụ nữ bệnh tình rất nặng. Các bác sĩ trong vùng đều phải bó tay nên người phụ nữ ấy được chuyển đến bệnh viện nơi vị bác sĩ nổi tiếng này làm việc. Sau khi làm phẫu thuật xong, bác sĩ ngạc nhiên phát hiện người phụ nữ ấy chính là người đã nhiệt tình giúp đỡ mình trong lúc mình đói khát. Chính cốc sữa năm ấy đã khiến anh có thêm tự tin. Kết quả, khi người phụ nữ ấy đang buồn phiền vì chi phí phẫu thuật quá cao thì nhìn thấy một dòng chữ trên hóa đơn chi phí phẫu thuật: Tiền phẫu thuật = một cốc sữa. Lòng biết ơn có thể khiến trẻ dễ dàng thích ứng với xã hội và tự nhiên. Hành vi biết ơn của trẻ có thể mang lại những phản ứng dây chuyền, có thể khiến tương lai của mình trở nên tốt đẹp hơn. Vậy, vì sao những trẻ biết nhớ ơn mới có tương lai tốt đẹp? Biết ơn là một tấm lòng Những trẻ biết ơn cuộc sống sẽ không có quá nhiều nỗi oán thán. Trên đời này không có thứ gì hoàn hảo, thay vì oán thán hãy nỗ lực để thay đổi tất cả. Lòng biết htt://tieulun.hoto.or ơn có thể giúp trẻ vượt qua nỗi đau khổ và khó khăn lớn nhất. Có lòng biết ơn, trẻ có thể dần dần tha thứ cho những người đã gây thù kết oán với mình. Lòng biết ơn khiến trẻ có tấm lòng rộng mở và một tương lai tốt đẹp. Biết ơn là một triết lý sống Biết ơn là một suy nghĩ tích cực và thể hiện một thái độ khiêm nhường. Nó là hành vi tự phát. Khi trẻ biết nhớ ơn thì sẽ biến biết ơn thành hành động yêu thương và thực hành trong cuộc sống. Trái tim biết ơn chính là hạt giống hòa bình. Bởi vì biết ơn không phải chỉ là trả ơn, nó còn là một trách nhiệm, tự lập, tự cường và theo đuổi tương lai tươi sáng. Biết ơn là một trí tuệ sống Biết ơn là một trí tuệ sống. Biết ơn là điểm tựa để học cách làm người, để có cuộc đời tươi sáng. Trái tim của trẻ thay đổi, thái độ sẽ thay đổi theo; thái độ thay đổi, thói quen sẽ thay đổi; thói quen thay đổi, tính cách sẽ thay đổi; tính cách thay đổi, cuộc đời sẽ thay đổi. Lòng biết ơn có thể thay đổi thái độ của trẻ, giúp trẻ có tương lai tốt đẹp! Biết ơn là một sự tôn trọng Biết ơn chính là tôn trọng người khác, là một phẩm chất cao thượng mà mỗi đứa trẻ nên có. Khi trẻ tặng cho người khác một lời khen ngợi nho nhỏ hay thể hiện một hành động cảm kích thì cũng chính là trẻ đã khen ngợi và khẳng định mình. Biết ơn là một trách nhiệm Biết ơn là một phẩm chất, cũng là một trách nhiệm. Khi con người có lòng biết ơn, thì mối quan hệ giữa con người với con người, con người với tự nhiên, con người với xã hội cũng trở nên hài hòa và thân thiết hơn. Biết ơn là tiêu chuẩn đạo đức cơ bản mà ai cũng cần phải có. Đối với trẻ, ý thức biết ơn tuyệt đối không phải chỉ đơn giản là báo đáp công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ mà còn là biểu hiện của ý thức trách nhiệm, ý thức tự lập, ý thức tự tôn và nhân cách toàn diện. Một người muốn có cuộc sống hạnh phúc thì phải có lòng biết ơn. Một đứa trẻ biết nhớ ơn là một đứa trẻ có trách nhiệm với bản thân, cũng là một đứa trẻ ưu tú, không bao giờ thỏa mãn với thực tại mà luôn mang trong mình một sức mạnh tích cực và thái độ khiêm tốn, ôn hòa. Khi trẻ biết nhớ ơn, chúng sẽ biến biết ơn thành htt://tieulun.hoto.or hành động thực tế, từ đó không ngừng theo đuổi để có tương lai tốt đẹp. htt://tieulun.hoto.or Bài học thứ tư Bồi dưỡng khoan dung, để trẻ có tấm lòng bao la rộng lớn Khoan dung là một thứ tình cảm vô cùng quý báu. Nó chủ yếu được biểu hiện ở sự tha thứ cho lỗi lầm của người khác. Những trẻ giàu lòng khoan dung luôn là những trẻ tốt bụng, tính tình ôn hòa, được mọi người yêu mến. Ngược lại, những trẻ thiếu lòng khoan dung thường có tính tình kỳ quái, không dễ gần gũi với mọi người. Vì thế, lòng khoan dung có ý nghĩa vô cùng quan trọng với sự phát triển tính cách của trẻ, đặc biệt là phát triển tình cảm. 01 htt://tieulun.hoto.or So đo tính toán làchướng ngại vật củatrẻ Tấm lòng rộng mở là điều kiện cơ bản để hình thành tâm lý lành mạnh. Ngược lại, so đo tính toán không có lợi cho việc hình thành cảm xúc của trẻ. Trong cuộc sống hiện thực, khi người khác làm chuyện có lỗi với mình hoặc tổn hại tới mình nhưng bản thân không tính toán quá mức, có thể mỉm cười cho qua, thì đó chính là khoan dung. Khoan dung là một phẩm chất tốt đẹp. Nhà văn người Pháp Victor Hugo đã từng nói: “Trên thế giới này, rộng lớn nhất là bầu trời, rộng lớn hơn bầu trời là tấm lòng”. Những trẻ có thành tích xuất sắc, EQ cao đều là những trẻ có tấm lòng rộng mở. Chúng không so đo tính toán đến cái được hay cái mất của bản thân, lúc nào cũng giữ tâm trạng tốt. Đặc biệt là trong xã hội hiện đại, trẻ tiếp thu một lượng lớn các thông tin, tiếp xúc với rất nhiều người, có nhiều sự khác biệt thì càng cần phải học cách khoan dung. Khoan dung với người khác không phải là biểu hiện của sự nhu nhược, càng không phải là hành động bất lực; học cách khoan dung với người khác có thể khiến cuộc sống của trẻ có thêm nhiều niềm vui, khiến cuộc đời của trẻ có ý nghĩa hơn! Ngược lại, những trẻ thích so đo tính toán thường là những trẻ EQ thấp. Tâm lý này sẽ trở thành vật cản trên con đường thành công của trẻ. Trước đây, có một anh chàng rất xấu tính, động một tý là đánh nhau với người khác, vì thế mọi người đều ghét anh ta. Một hôm, anh ta vô tình đi đến một ngôi chùa, gặp một nhà sư đang giảng Phật pháp. Sau khi nghe xong, anh ta vô cùng hối hận, quyết định thay đổi bản thân và nói nhà sư rằng: "Sư phụ! Sau này con sẽ không đánh nhau, không đấu khẩu với người khác nữa. Cho dù bị người ta nhổ nước bọt lên mặt con cũng nhẫn nhịn lau đi, âm thầm chịu đựng!" "Hãy để nước bọt tự khô, đừng lau!" nhà sư khẽ nói. Nghe xong, chàng trai hỏi: "Nếu người ta đánh mình thì phải làm thế nào ạ?" "Cũng làm như vậy! Đừng quá bận tâm! Chỉ là một nắm đấm mà thôi", nhà sư mỉm cười nói. Quả thực chàng trai không thể nhẫn nhịn được nữa, liền giơ nắm đấm, đấm vào đầu nhà sư, sau đó hỏi: "Bây giờ ông cảm thấy thế nào?" Nhà sư không hề tức giận mà nói với anh ta: "Đầu ta cứng như đá, chắc là tay anh bị đau rồi!" Anh ta không còn gì để nói mà lĩnh ngộ lời nhà sư nói. Có thể ít ai làm được giống như nhà sư trong câu chuyện trên. Nhưng trong cuộc sống của chúng ta không thể thiếu một trái tim bao dung độ lượng. Nếu một người tính khí hẹp hòi, gặp chuyện gì cũng so đo tính tốn, thì người đó sẽ vô cùng phiền não, làm gì cũng không như ý. Nếu có thể dùng hành động thực tế để hiểu, bao dung cho người khác, thì bạn cũng nhận được sự thấu hiểu và bao dung của chính htt://tieulun.hoto.or họ. Làm thế nào để loại bỏ tâm lý so đo tính tốn của trẻ, cha mẹ có thể tham khảo những phương pháp sau: Phương pháp hoán đổi tâm lý Hoán đổi tâm lý tức là khi hai bên nảy sinh mâu thuẫn, có thể đứng ở góc độ của đối phương để suy ngẫm vấn đề. Vì tư duy của trẻ vẫn đang ở trong giai đoạn phát triển, phương thức tư duy thường coi mình là trung tâm, không nghĩ cho đối phương, mỗi lần xảy ra chuyện tranh giành đồ chơi, trẻ thường nói: “Mẹ ơi, con muốn có....”. Khi gặp tình huống này, cách giải quyết đúng đắn của cha mẹ chính là dạy trẻ hóan đổi tâm lý. Mẹ cần hướng dẫn trẻ đặt ra giả thiết, hoán nếu người bị cướp đồ chơi là con thì cảm nhận của con sẽ như thế nào? Lâu dần, khả năng xử lý vấn đề của trẻ càng được nâng cao, rất nhiều mâu thuẫn được hóa giải một cách dễ dàng. Vì thế, dạy trẻ học cách hoán đổi tâm lý là vô cùng cần thiết. Dạy trẻ học cách tha thứ cho người khác Cha mẹ phải dạy trẻ biết rằng ai cũng có khuyết điểm, có khuyết điểm và thiếu sót là lẽ đương nhiên. Khi chơi với các bạn, chỉ cần không phải là việc hại người lợi ta thì nên khoan dung, tha thứ cho họ. Dĩ nhiên, khoan dung không phải là hùa theo một cách mù quáng. Cha mẹ phải giảng giải cho trẻ một cách rõ ràng để trẻ biết rằng, khoan dung là nhường nhịn bạn bè sau khi đã hiểu rõ đúng sai. Dựa vào câu chuyện có thực, giáo dục bằng cách thuyết phục một cách thích hợp Cho dù tính ích kỷ, hẹp hòi của trẻ hình thành như thế nào thì cũng đều có thể sửa được. Quan trọng là cha mẹ phải kiên trì, phải dùng phương pháp giáo dục hữu hiệu để giúp trẻ sữa chữa những khuyết điểm này. Khuyết điểm nổi bật nhất của một số trẻ là không cho người khác động vào đồ của mình, vì sợ người khác mượn rồi không trả lại. Ví dụ, có một lần trẻ bị gãy bút chì trong lúc đang làm bài thi, nhưng lại không mang theo gọt bút chì, trẻ vô cùng lo lắng, đúng lúc ấy bạn ngồi cùng cho mượn gọt bút chì, sự việc này có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến trẻ. Cha mẹ tận dụng cơ hội này để giáo dục trẻ: “Con thấy không, nếu con không giúp bạn thì lần sau sẽ không ai giúp con nữa”. Dần dần, chắc chắn trẻ sẽ thay đổi. Lòng khoan dung có thể khiến trẻ từ bỏ được rất nhiều thói xấu. Vì thế, cha mẹ nhất định phải giúp trẻ có được phẩm chất tốt đẹp này! htt://tieulun.hoto.or 02 Tấm lòng rộng mở thìcon đường cũng rộng mở Những trẻ hẹp hòi rất khĩ làm được việc lớn. Những trẻ khoan dung độ lượng thì con đường sẽ thênh thang rộng mở. Những trẻ tính cách hẹp hòi thường tỏ ra quá khích, ích kỷ, hay đố kỵ… Những biểu hiện này là những điều cấm kỵ trong kết bạn, đối nhân xử thế. Nếu không thể thay đổi tính cách này thì trẻ sẽ gặp phải rất nhiều phiền phức trong cuộc sống. Những trẻ biết khoan dung thì tầm nhìn sẽ rộng mở, tấm lòng cũng rộng mở, bao dung với tất cả mọi người. Như thế mới có thể có những người bạn thật sự, gặp được quý nhân thật sự. Lòng khoan dung có ý nghĩa vô cùng quan trọng với sự phát triển tính cách của trẻ và việc hình thành các mối quan hệ xã hội tốt đẹp. Những trẻ giàu lòng khoan dung luôn là những trẻ tốt bụng, tính tình ôn hòa, được mọi người yêu mến. Cha mẹ có thể bồi dưỡng để trẻ trở thành người có tấm lòng rộng mở, cũng có thể bồi dưỡng trẻ thành người có tâm địa hẹp hòi. Nhưng vì hạnh phúc, tương lai của trẻ, cha mẹ nên dạy trẻ học cách khoan dung. Hiếu là một cậu bé ưu tú, cậu luôn là niềm tự hào của cha mẹ. Ngay từ khi còn nhỏ, Hiếu đã biết cách quan sát lời nói, nét mặt của người khác. Từ khi học mẫu giáo, cậu đã được các cô giáo rất yếu mến. Sau khi lên tiểu học, khả năng tự học của Hiếu cũng rất tốt, thành tích học tập cũng xuất sắc. Hơn nữa, khả năng tính nhanh của Hiếu luôn đứng đầu trong trường. Ngoài ra, Hiếu còn có khả năng múa hát, tham gia vào các cuộc thi của trường. Vì có nhiều ưu điểm như vậy nên Hiếu có suy nghĩ là "Mình làm được, người khác không làm được!". Mặc dù thành tích xuất sắc và có rất nhiều điều đáng tự hào nhưng Hiếu lại có một khuyết điểm không tốt, đó là tính khí hẹp hòi. Cậu không muốn người khác giỏi hơn mình, không chịu được lời phê bình của thầy cô. Vì thế, mối quan hệ giữa cậu và các bạn rất căng thẳng, có lúc còn mâu thuẫn với thầy cô. Từ hồi học mẫu giáo cậu đã thường xuyên mâu thuẫn với các bạn vì những htt://tieulun.hoto.or chuyện nhỏ nhặt. Một lần, cậu cãi nhau với một bạn trong lớp. Cô giáo phê bình cả hai. Cậu cảm thấy rất ấm ức, về nhà vừa khóc vừa làm ầm lên, bắt mẹ phải chuyển trường cho mình. Mẹ đành phải chuyển trường cho cậu. Lên tiểu học, cô giáo chủ nhiệm và các thầy cô bộ môn đều thích cậu nhưng cậu vẫn không sửa được tật xấu của mình. Nếu có bạn nào trong lớp giỏi hơn mình thì cậu sẽ vô cùng tức tối, nghĩ mọi cách để đả kích, trả thù. Các bạn trong lớp biết Hiếu có tính xấu này nên tất cả đều xa lánh cậu. Người biết khoan dung là người luôn vui vẻ. Người không có lòng khoan dung sẽ không thân thiện với mọi người, cũng không biết hợp tác với người khác. Trong cuộc sống, cho dù những người này có tài năng đến đâu thì con đường của họ cũng đầy chông gai. Cha mẹ phải giúp trẻ có một trái tim khoan dung để trẻ vui vẻ trưởng thành. Cố gắng tạo cơ hội để trẻ được tiếp xúc với những bạn cùng tuổi, để trẻ học cách khoan dung, tha thứ cho người khác, nâng cao khả năng giao tiếp và khả năng thích ứng với xã hội, từ đó hình thành đức tính tốt đẹp. Cho dù trẻ vô cùng xuất sắc thì cũng không được chỉ biết khen ngợi trẻ, vì như vậy có thể khiến trẻ thành hư. Khi trẻ gặp mâu thuẫn và tranh chấp trong giao tiếp, tuyệt đối không được bao che cho trẻ. Có thể an ủi trẻ một cách thích hợp và giúp trẻ phân tích nguyên nhân, tìm ra chỗ sai của mình hoặc người khác, nhận thức bản thân một cách khách quan, tìm cách giải quyết ổn thỏa. Cha mẹ phải để trẻ biết rằng, cho dù người khác sai thì cũng nên tha thứ cho họ. Phải biết quý trọng tình bạn, đối xử khoan dung với mọi người. Khi gặp mâu thuẫn hay xung đột phải khoan hồng độ lượng, không tính tốn thiệt hơn. Với những trẻ “hẹp hòi”, cha mẹ có thể dùng cách dẫn dắt để xua đi nỗi “bất bình” của trẻ, sau đó khuyên nhủ, để trẻ suy ngẫm lại lỗi lầm của mình, khoan dung với khuyết điểm và hành vi của bạn bè. Cha mẹ phải dạy trẻ khoan dung với mọi người, như thế mới có thể dễ dàng thích ứng với xã hội. 03 Đểtrẻ học cách đặt mình vào vị trícủa người khác htt://tieulun.hoto.or """