🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Một Mình Một Ngựa Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Chương 12 Chương 13 Chương 14 Chương 15 Chương 16 Chương 17 Chương 18 https://thuviensach.vn Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Chương 12 Chương 13 Chương 14 Chương 15 Chương 16 Chương 17 Chương 18 https://thuviensach.vn MỘT MÌNH MỘT NGỰA Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 1 Đi đâu đấy anh gì ơi? Cuối cùng là một câu hỏi như buột miệng vuột ra. Rồi một người trai trẻ xuất hiện. Và Toàn có cảm giác thế là đã được giải thoát khỏi tâm trạng căng thẳng trước vùng cửa rừng hoang vắng và xa lạ này. Người trai trẻ trạc hăm lăm hăm sáu, vừa cắm cúi đi ra từ một túp nhà gianh, mái phủ trùm lá mướp hương đang loe hoe những đốm hoa cuối mùa. Túp nhà chia thành hai ngăn, một để người ở, một là garage của một chiếc xe Uoát mới, nước sơn còn xanh bóng. Tay xách chiếc xà beng một đầu nhọn hoắt, một đầu tòe bẹt sáng trắng, người trai trẻ chỉ hất hàm hỏi Toàn như lấy lệ chứ không có ý kiểm tra, xét hỏi, rồi bắt tay ngay vào công việc của mình. Anh dựng một khúc gỗ long não khô cao đen bụng và lọc thọc thúc mũi xà beng vào lòng nó. Cạnh đó, cũng một khúc gỗ long não vỏ xám trắng như thế đã dựng đứng, lòng đang ngún khói. - Chào đồng chí! Dắt chiếc xe đạp Phượng Hoàng cũ kỹ, dây xích rão rượt chùng lõng thõng, trên giá đèo chất ngất đồ đoàn, Toàn tiến lại, trịnh trọng và rụt rè. Người trai trẻ nhỏ con, săn chắc, bắp tay nổi con chuột dừng tay thúc xà beng. Rồi đưa tay lên cái vành tai tròn như cái nấm, phẩy phẩy mấy nhát. Và nganh ngánh như lắng nghe, xa xa ầm ì lục ục tiếng máy phản lực Mỹ; gần hơn, vo ve những chấm ong vàng vẽ những đường bay tròng trành, đứt quãng. - Chào anh. https://thuviensach.vn Người nọ nói. Hàm răng cửa trắng đều, loe lóe sáng vì chiếc răng nanh bên trái bọc vàng, một kiểu trang sức quê kiểng thời thượng. - Tôi là Toàn. - Toàn nói, cố nén cơn hồi hộp - Sáng nay tôi vào O Tròn... nhận việc... - À, thế thì tôi biết rồi! - Người nọ bỏ xà beng, xoa xoa hai bàn tay, sốt sắng - Anh là anh giáo Toàn, dạy văn ở trường cấp ba thị xã, đúng không? Thế là sẽ có nhiều dịp đi công tác với nhau rồi đấy! Toàn thở ra nhè nhẹ và bỗng dưng thấy khó chịu với chính mình. Tại sao lại quá nhạy cảm như vậy? Lẽ ra phải giản dị và tự nhiên hơn. Trong đời một con người, việc chuyển đổi từ vị trí công tác này sang vị trí công việc khác nên coi là bình thường, rất bình thường, chứ sao lại để nó gây ra xúc động mạnh mẽ đến mức mất cả tự nhiên như thế! Rất may, không khí đã trở nên bình dị hơn. Người trai trẻ nọ đã bước lại gần Toàn, chìa cái cổ tay rắn chắc cho Toàn bắt: - Tay tôi đang dở việc, xin lỗi anh Toàn. Tôi tên là Đích, lái xe cho bí thư tỉnh ủy Quyết Định. Tôi mới từ Mường Thông về tối qua. Tranh thủ đục mấy cái đõ ong. Sắp tới, heo may về là mùa ong soi, đem đõ lên đặt ở các vườương ruộng vùng cao, tha hồ mà kiếm mật, anh ạ. Dừng lại một nhịp, người lái xe tên Đích, chỉ xuống con dốc soai soải phía sau túp nhà, giọng trở nên thân mật hơn: - Bây giờ anh cất xe đạp vào túp nhà này. À, tối anh có về nhà không? - Không! Nhà tôi đi học xa, đem các cháu đi Tôi ở tập thể. - Thế thì tốt rồi. Xe đạp để đây, khi cần vào thị xã thì lấy đi. Còn bây giờ, anh theo tôi xuống cái dốc này. Rồi qua con ngòi, sang bên kia, qua một cánh rừng, mấy tràn ruộng nữa, chừng nửa cây số là tới O Tròn. https://thuviensach.vn Con ngòi nhỏ rộng chừng hai chục sải từ trong rừng vầu gần đó đổ nước ra, xuôi dòng chừng nửa cây số thì bắt vào một con suối lớn. Nước liu riu đục lờ. Thoang thoảng vài vòng xoáy vân vi hiền lành. Nhộn nhịp là đám nhện nước chân cao lênh khênh như những cái gọng vó ngược dòng rượt đuổi nhau như trong một cuộc đùa giỡn vô tư lự. Và ở bên đôi bờ, thi thoảng lại dội lên tiếng cá quẫy ùm ùm, trong những chiếc hom tre và bẫy lồng lớn nổi lờ ngờ trên mặt nước. Mảng qua ngòi đang ở bờ bên này. Đó là chiếc mảng nhỏ ghép lại từ chục cây vầu già. Đầu mảng dòng một sợi giây thép lồng vào một đoạn cáp lớn bằng ngón chân cái giăng qua hai bờ. Cám ơn Đích, trên vai một ba lô, hai bên sườn hai túi vải kềnh kệnh sách vở, Toàn dò dè từng bước xuống dốc và chậm rãi leo lên mảng. Víu tay vào sợi dây cáp, lần theo nó, chân run lẩy bẩy, trong thế chênh vênh, đưa chiếc mảng tới giữa dòng, anh mới nhận ra, ở bờ bên có bóng một phụ nữ đang chờ. Cuối cùng thì đầu chiếc mảng vầu dẫu đã biết trước nhưng khi chạm đánh kịch vào bờ đất nọ vẫn khiến anh loạng choạng suýt ngã. Giữ lại thăng bằng, anh vừa bước lên bờ thì người phụ nữ nọ đã nhẹ nhàng nhón chân leo lên mảng. Thoáng qua mắt Toàn là hình nét đôi bắp chân trắng hau dưới hai ống quần đen xắn cao cùng một gương mặt trái soan phụ nữ ở tuổi ba mươi tươi nhuần. Một chiếc khăn lụa đỏ mỏng như làm đỏm, hai đầu thít hờ hững dưới một cái cằm xẻ đôi, trắng mịn. Hai con mắt ướt rờ rỡ với hàng mi rợp dày rậm. Và một vùng ngực, eo hông thắt nở bồng bềnh trong chiếc áo cổ thêu ren hình quả tim, may rất khít vóc người. - Cám ơn anh! May quá, tưởng phải chờ lâu mới có mảng sang. Người phụ nữ nói, không nhìn Toàn, vừa bước lên mảng đã tỏ ra rất thành thạo, đưa tay níu sợi giây cáp. Đầu mảng chuyển vòng, rồi ghếch mũi, roàn roạt rẽ nước sang bờ bên. Bên kia bờ, thay bóng người phụ nữ trên mảng, người lái xe tên Đích bỏ công việc đục đõ ong, đã lúc thúc chạy xuống bến: https://thuviensach.vn - Chị đi Mường Thông à, chị Yên? - Anh Quyết Định nhắn đem thêm quần áo vào cho anh ấy. Hôm họp ở Hà Nội về, anh đi thẳng lên đó, không kịp rẽ vào nhà mà, anh Đích. Toàn cắm cúi đi được vài bước. Anh biết, trong trạng thái tâm lý như là tiếc nuối, thế nào rồi anh cũng không thể như một kẻ vô tình. Quả nhiên anh đã dừng chân. Và đúng lúc ấy, anh bỗng nghe thầy tiếng Đích từ bờ bên cất tiếng thật to gọi tên anh. Quay lại nhìn, Toàn thấy người phụ nữ nọ, một vóc hình óng ả vẫn còn đứng ở mép nước con ngòi, đang giơ tay lên cao vẫy vẫy, phía sau chị là một quầng sáng một sớm mùa thu ấm áp hồng hồng như trang điểm. Giờ thì Toàn hiểu vì sao anh nhất định quay lại nhìn người phụ nữ nọ một lần nữa. Chị đâu chỉ sở hữu một nhan sắc vừa đầm ấm vừa tưng bừng. Hình vóc chị, cử chỉ chị, lạ thay, còn phảng phất nét phong lưu yêu kiều của lớp phụ nữ khuê các, lược giắt trâm cài cao sang, đài đệ một thời, giờ đã trở nên rất hiếm hoi. - Chào anh Toàn! Anh sang O Tròn nhận việc làm thư ký riêng cho anh Quyết Định nhà tôi đấy à? Toàn đứng ngẩn, nghe tiếng người phụ nữ từ bờ bên hắt sang thật thanh trong, vang ngần rồi như sực nhớ, giơ bàn tay phải lên cao vẫy vẫy đáp trả. Có cảm giác như bây giờ anh mới thật sự nhận ra tình thế mới của mình. Bây giờ, nhờ người phụ nữ nọ, anh mới hiểu, thế là anh đã bước sang một hoàn cảnh sống mới, hoàn toàn mới rồi. Nhói lên trong anh một nỗi hẫng sụt và nao dậy trong lòng anh một niềm nhớ tiếc thăm thẳm cùng một nỗi buồn man mác, một nỗi buồn thoáng chút ủy mị nhưng sâu xa. Một nỗi buồn ứa lệ. Nỗi buồn thân phận. Nỗi buồn của một cuộc chia tay. Thật tình là Toàn đã có một cuộc chia tay. Anh phải chuyển đổi vị trí công việc. Và như thế là một bước ngoặt lớn đã hiện ra thật bất ngờ trước con đường đời của anh. Anh phải chia tay với tất cả những gì đã gắn bó máu thịt, tâm cảm anh trong hơn chục năm qua, kể từ bầu không khí anh https://thuviensach.vn đứng hít thở tới ảnh hình, âm thanh anh từng lưu giữ. Chia tay với mái trường, với phấn trắng bảng đen, với tiếng trống trường rung vang một nhịp điệu cổ điển quen thân. Chia tay với các bài giảng. Các buổi lên lớp vừa trang trọng như đứng giữa thánh đường, vừa sôi nổi thân mật trong cảm giác hài hòa, hóa thân. Chia tay với các bạn bè đồng nghiệp. Với các gương mặt học trò tin yêu và nghịch ngợm. Chia tay với cuộc sống một ông giáo. Một cuộc sống được kiến tạo trong đều hòa, thầm lặng và yên bình. Một cuộc sống thành thật và say mê. Chia tay một nền nếp, một thói quen, một nỗ lực, một tâm niệm. Để bắt đầu làm quen với một hoàn cảnh sống mới,i các mối quan hệ mới, một kiểu sống mới với bao ái ngại, nghi ngờ và hệ quả là thế nào thì hoàn toàn còn ở phía trước, còn chưa được biết! Thực ra thì câu chuyện đã manh nha từ học kỳ hai năm trước. Nghĩa là đã hơn một năm rồi. Lúc ấy, mấy anh học viên học lớp Bổ túc văn hóa Toàn dạy ở ban Tổ chức tỉnh ủy, qua trò chuyện riêng đã thầm báo cho anh biết, rằng họ đã đánh tiếng về Ty Giáo dục và dọn đường cho dư luận rồi. Rằng thì là bí thư tỉnh ủy Quyết Định đang rất cần một thư ký giúp việc! Và cuối cùng thì ông trưởng Ty Giáo dục, một người bạn tâm giao của Toàn, sau một hồi giải thích với cấp trên, rằng thì là Toàn đã có cả chục năm tích lũy nghề nghiệp. Rằng thì là Toàn là một cán bộ kế cận rất có triển vọng của ngành. Rằng thì là, tôi hiểu cậu này hơn ai hết, vâng, thì gọi là tiểu tư sản trí thức cũng được, nhưng rõ ràng là cá tính của cậu ta không thích hợp tí nào với công việc hành chính, chính trị. Và thật tình tôi sợ rồi lại sẽ có cuộc chia tay của cậu ấy với các anh. Sau một hồi vừa lý sự vừa giãi bày như thế với thượng cấp, ông trưởng ty đã đành phải quay trở lại với Toàn. Vỗ vai Toàn, sau một tiếng tặc lười, ông bảo: “Thôi, có khi là một cơ hội tốt đẹp với cậu cũng nên, Toàn à!”. Cơ hội tốt đẹp? Cơ hội tốt đẹp gì thế? Chẳng lẽ đây là một dịp thuận lợi cho cuộc tiến thân của Toàn? Là bởi vì đang là cái anh cán bộ tầm tầm làng nhàng lẩn vào cả trăm ngàn kẻ trong đám đông bầy đàn bỗng được tách ra khỏi bối cảnh, được bật trội lên, được vua biết mặt chúa biết tên, được gần kề với tầng lớp lãnh đạo chóp bu của tỉnh. Và hiển nhiên đó là một dịp thuận lợi hiếm có để được hưởng sự đề bạt, cất https://thuviensach.vn nhắc nâng đỡ sau này. Thì đấy, cả đời cứ ru rú ở các xó xỉnh, không được cấp trên biết đến, thì tài cao đức trọng mấy cũng bằng thừa. Thì đây, khối kẻ chẳng đang ngấm ngầm ước ao sở cầu có được một địa vị như Toàn và ghen tị với Toàn mà chẳng được kia kìa! Toàn im lặng, không nói lại với ông trưởng ty một câu. Đang là thời kỳ mỗi con người không phải là một cá nhân. Không phải là của riêng mình. Mà là một thành viên của một cơ cấu. Một cái đinh ốc, một cánh tay đòn, một bánh răng, một bộ phận của một cỗ máy. Đang là thời kỳ con người được giản lược hóa đến cùng. Tất cả đều sống theo nền nếp là triệt tiêu nguyện vọng, ý muốn riêng tư. Tất cả, từ rất lâu rồi đều đã được dạy dỗ và tập rèn để có thói quen sống đồng nghĩa với phục tùng. Là tuyệt đối phục tùng! Là tuyệt đối chấp hành! Là không do dự. Không đắn đo. Chứ đừng nói là khước từ, chống lại. Và đó là một chuẩn mực của đạo đức, của cái đẹp nhân cách. Bởi vì suy cho cùng, ở lúc này đây, yêu cầu của Tổ chức cũng chính là đòi hỏi của cuộc sống. Và có gì là không hợp lý nhỉ, khi được bàn tay Tổ chức xếp sắp vào một vị trí để cái cá nhân của anh, cái cá nhân tầm thường, nhỏ nhoi, vô giá trị, thậm chí đáng bị nguyền rủa là đê tiện xấu xa của anh, được góp phần làm cho cuộc sống chung trở nên tốt đẹp hơn! Tuy vậy thì Toàn cũng vẫn nấn ná. Xin phép cho tôi hoàn thành nốt một chương trình giảng dạy. Vì các em học sinh sắp thi tốt nghiệp môn Văn tôi dạy rồi. Xin phép cho tôi lo xong việc chuyển nhà trường vào nơi sơ tán. Vì chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trước sau rồi cũng lan đến cái tỉnh Hoàng Liên thượng du này thôi... Toàn đã nấn ná. Nấn ná suốt ba tháng hè. Suốt ba tháng hè ấy, mọi việc từ khâu kiến thiết trường sở tới công đoạn chiêu sinh cho năm học mới, vẫn được tiến hành như không có việc Toàn sắp chuyển đổi công tác. Chiến tranh chống phá hoại của giặc Mỹ đang vào hồi quyết liệt và biết bao giờ mới kết thúc! Vậy nên, ngôi trường ở nơi sơ tán, trong rừng sâu, bằng tre nứa thôi, cũng vẫn phải được xây dựng cho ra một môi trường sư phạm. Và thế là suốt ba tháng hè qua, Toàn cùng các thầy và học trò hăm hở xách dao, vác búa lên rừng. Gỗ nứa chặt hạ, đóng mảng, kết bè, thả theo dòng suối lớn về tới tận chân công trình. Đất dốc san https://thuviensach.vn bằng. Gỗ lớn làm cột. Gỗ nhỏ làm kèo. Vầu già làm đòn tay. Nứa ngộ đan làm vách. Gianh đánh làm mái lợp. Lớpc, phòng thí nghiệm, dãy dọc dãy ngang mọc lên trùng trùng giữa rừng sâu núi thẳm. Cuộc sống như thời cơ thách thức sự thích ứng. Suốt ba tháng hè, cả khu rừng Tà Ngào dưới chân dải sơn mạch Hoàng Liên ngày đêm rộn vang sôi động tiếng thầy trò lẫn trong tiếng chim rừng, tiếng suối reo, đã trở thành những thời khắc in dấu bao kỷ niệm thiêng liêng thú vị của đời Toàn! Toàn đã nấn ná rất nhiều ngày. Đến nỗi bên Tổ chức đã có người bắn tin sang Ty Giáo dục rằng, hay là Toàn cố ý chây ỳ, ngấm ngầm phản đối quyết định. Phản đối thì Toàn không dám. Nhưng rõ ràng là Toàn ngậm ngùi buồn. Buồn và ngại ngùng. Buồn cho thân phận mình. Buồn vì thay mình bị người ta coi thường, chứ không phải được coi trọng. Vì kể từ lúc nghe phong thanh tới lúc cầm tờ quyết định điều động, có thấy một ai trong Tổ chức đến gặp Toàn, hỏi ý kiến Toàn đâu. Có nghĩa rằng, Toàn chỉ là một phương tiện, một công cụ, một quân bài, một thân kiếp bọt bèo, chứ Toàn không phải là một cá tính, một nhân cách riêng. Còn ngại thì hiển nhiên là ngại rồi. Bỏ một nghề nghiệp mà mình được học hành, đào tạo đến nơi đến chốn, đã thành thạo đến từng thao tác, để dấn thân vào một lĩnh vực còn chưa có một chút khái niệm, để trở thành một cán bộ chính trị ở một cơ quan đầu não của tỉnh, với công việc có quan hệ đến sinh mệnh của cả mấy chục vạn cư dân, liệu có kham nổi và chắc gì đã phù hợp với tính cách, khí chất mình! Bây giờ thì tất cả đã lui lại ở phía sau. Đã để lại tất cả ở phía sau rồi. Để lại tất cả ở phía sau rồi, kể cả cái mùa hè nắng lừa mưa đầu, nóng nực oi nồng, trần mình trong công việc thổ mộc khó nhọc, mình mẩy thịt da cháy nắng đen thui, thầy trò nhìn nhau chỉ còn thấy hàm răng trắng lóa và hai con mắt sáng trưng, bộc lộ một niềm vui lớn lao khởi nguồn từ một nội tâm trong sáng và vô cùng thanh thản! https://thuviensach.vn Giờ thì mùa hè đã chỉ còn chút hơi hướng dư ba và tiết trời đã vẻ thu. Thu đã về thật rồi! Thu đã chậm rãi về như một lời hẹn không đơn sai. Gió heo heo lạnh và thi thoảng lại như giật mình, quạt lồng lên một hơi dài hoang vắng. Nắng mỏng mảnh như thủy tinh. Và đang đi, Toàn chợt dừng bước, thót người vì bóng một con giẽ giun xám ngắt từ một búi rạ ải trên mảnh ruộng ven đường đột ngột vụt bay lên, sạt qua mặt như một ánh chớp. Bên đường, những bụi cây chó đẻ già đã khô nỏ, để hở những vòm rỗng không bên dưới, trong khi trên ngọn cây, những chùm hoa xanh lơ màu phấn nở cuồng quýt mà vẫn rưng rưng buồn. o O o O Tròn, mật danh của Văn phòng Tỉnh ủy tỉnh Hoàng Liên, ẩn kín bên bìa một vùng rừng tái sinh. Nơi đây vốn là một bản làng cũ của người Dao đỏ du canh đã bỏ đi vài năm nay. Dấu vết bản cũ còn thấy là dăm ba cái nền nhà đất nện nứt nẻ. Mấy cái bếp lò nham nhở lở lói. Lót đót đó đây những cây mít, cây nhãn đang hoang dại trở lại, quả bé tẹo, hột to cùi mỏng, nhạt phèo. Vùng rừng mới mọc với lớp cây tiên phong như giang, sẹ lan rộng may quả đồi lân cận. Kế đó là mảng rừng xanh um nứa ngộ, chen lẫn ba la, dẻ, long não, và các loài gụ da nâu thân thẳng, trông từa tựa xoan vườn. Văn phòng Tỉnh ủy, nơi Toàn đến nhận việc lúc này gồm ba căn nhà gỗ lợp gianh. Nhà bếp kiêm nhà ăn ở dưới chân đồi. Cao hơn tí chút là nhà ở và cũng là nơi làm việc của nhân viên cán bộ văn phòng. Ngược dốc lên một quãng chừng hai chục mét là nơi làm việc và họp hành của thường vụ, bí thư tỉnh ủy, cơ quan đầu não điều hành mọi hoạt động của tỉnh. Đối diện với Văn phòng Tỉnh ủy, ở bên kia một thung lũng hẹp nhấp nhô mấy tràn ruộng hoang là nơi ăn ở làm việc của cán bộ các ban Tổ chức, Tuyên huấn, Kiểm tra... của Tỉnh ủy. Cũng vẫn là vùng đất xưa người Dao đã định cư. Cạnh mấy mảnh nương bạc màu trắng phếch, đó đây rải rác những cây gỗ tếch sừng sững, lá to như cái quạt nan mùa này đang vào cuộc thiên hoá ngả màu vàng ửng. Vài cây gạo thưa lá và một cây trám thân tròn lực lưỡng, https://thuviensach.vn trên nền cỏ xanh, dưới gốc, lúc nào cũng lốm đốm những chấm quả mùa thu vàng ruộm. Chánh văn phòng O Tròn tên Duyễn. Năm mươi lăm tuổi chán. Tóc hoa râm. Tầm thước. Vai xuôi. Miệng rộng. Có tiếng cười hề hề xuê xoa vui vẻ. Bắt tay Toàn, mắt hấp háy, ông ngó hai cái túi vải căng ních sách vở của Toàn, cất giọng vui vẻ: - May quá, anh đã sang. Tôi vừa gọi điện sang hỏi bên Ty Giáo dục. Anh Quyết Định trước khi đi họp ở Mường Thông có nhắc là mời anh sang ngay. Bên này đang lúc bận thật lực! Anh ngồi uống chén trà đã! Gớm, thầy giáo văn có khác, lắm sách thế! Toàn vừa kéo ghế ngồi, định giải thích với ông rằng, đó chỉ là mấy cuốn sách gối đầu giường thông thường thôi, thì ông Duyễn đã nghển sang cái bàn bên cạnh, hất hàm: - Anh Kiến đâu rồi, cô Tình? Được ông Duyễn hỏi, người con gái tên Tình trạc hăm ba hăm tư tuổi, mặt tròn trịa, múp míp như cái hạt mít, ngừng tay quay máy tính, ngẩng lên: - Báo cáo anh, anh Kiến vừa xuống nhà ăn. Anh ấy có dặn em bố trí chỗ ăn ở cho anh Toàn rồi ạ. - Thế thì tốt rồi! Tốt rồi! Nhìn Toàn, ông Duyễn gật gật đầu cười nhè nhẹ. Và chưa nói gì thêm, ông đã vội đứng dậy, chạy tới góc phòng, nơi chiếc máy điện thoại đen bóng vừa đổ chuông. Rồi vừa áp tai vào ống nghe, ông đã liến thoắng: - A lô! O Tròn đây! Hội nghị gay go hả? Tất nhiên là đã dự đoán rồi. À mà, tất nhiên phải tôn trọng sự thật. Nhưng, ông ơi. Sự thật cũng có dăm bảy đường, chứ đâu chỉ có một. Ngoài ra, còn quan điểm của Trung ương https://thuviensach.vn nữa chứ. Bỏ hợp tác là chết cả lũ đấy, ông ạ. Tất nhiên là phức tạp. Phức tạp nên càng phải đấu tranh thật lực! À, tôi dân Bắc Giang, quen miệng rồi. Nhưng đúng là phải thật lực đấy! A lô! à, sáng nay chị Yên đã mang quần áo vào cho anh Quyết Định rồi. Cái gì? Cái gì? Nói to lên! Nghe nói loáng thoáng thôi à. Ồi, một cái tỉnh miền núi nghèo khổ như tỉnh Hoàng Liên ta thì có bao giờ hết đói, hết rét, hết manh nha nổi loạn! Vừa đặt ống nghe sau một thôi một hồi như là độc thoại, ông Duyễn quay sang cô Tình, định phân trần hay nhắc nhở gì đó thì điện thoại lại đổ chuông. Và ông lại nhấc máy: A lô! A lô! O Tròn đây! O Tròn đây! Lần này là điện thoại của huyện ủy Pa Kha báo cáo về sản xuất vụ thu. Và sau đó, huyện ủy Bảo Sơn báo cáo máy bay Mỹ hôm qua và sớm nay lượn mấy vòng rất thấp ở khu vực Cầu Nhò. Toàn xách túi quần áo tư trang sách vở theo cô Tình nhận buồng ở. Treo cái ba lô rỗng không lên vách sau khi đã rút hết quần áo ra, gấp thành một cái gối trên đầu giường, anh xếp sắp toàn bộ sách vở trong hai cái túi vải lên mặt chiếc bàn kê ở cạnh khuôn cửa sổ. Và ngắm nhìn căn buồng riêng sau sắp đặt, tự dưng anh thấy như được an ủi; chẳng có gì thay đổi hết, anh vẫn là anh và có thể làm việc trong bất cứ hoàn cảnh nào. Lát sau, trong tâm trạng tự tin, anh bước ra hiên. Chỉ có mỗi căn buồng ở đầu hồi hé cửa. Đi tới, định gõ cửa bước vào làm quen với đồng nghiệp mới thì sạch một tiếng, cánh cửa đóng sập, rồi tiếp đó he hé mở để một người to lớn, da ngăm đen, môi dày, miệng loe, né người đi ra. “Chào anh!”. Toàn nói. Người nọ như không nghe thấy, lừ lừ đi qua rồi đột ngột quay lại liếc xéo như là nhìn trộm Toàn một cái và đi thẳng xuống phía bếp. - Cụ già kia ơi! Cụ đi đâu đấy! Cụ vào đây để gặp ai đấy vớ! Ai quát nạt mà giọng lại như bông phèng thế! Toàn quay lại. Một người mặt dài, lông mày xếch chéo, đầu tóc rậm rì đang lểnh nghểnh vừa từ dưới bếp đi lên. Người này chống tay lên sườn, nhìn chò chõ xuống con đường mòn ngược lên căn nhà làm việc của thường vụ. Ở đó một ông cụ trong bộ https://thuviensach.vn áo nâu cũ kỹ, đeo chiếc bị cói, nghe tiếng quát, liền bỏ nón, ngửa mặt lên, khép nép. - Cụ vào đây để gặp ai? - Dạ... thưa tôi vào đây để gặp... thằng... thằng... Hiến ạ? - Cụ ơi! Ở đây chỉ có ông Văn Hiến, chứ không có ai là thằng Hiến cả? - Dạ. Tôi xin gặp... Hiến ạ. - Thế đấy! Ở đây chỉ có ông Văn Hiến, người thì loắt choắt như hột lạc kẹ mà chức tước thì to đùng. Ông này là thường trực Tỉnh ủy nhưng đang ngấp nghe chức bí thư. Vậy, người tên Hiến cụ định gặp mặt mũi nó thế nào? - Tôi hỏi... Hiến có ve ở mắt. - Ha ha... Hiến mắt ve. Đó đích thị là Văn Hiến rồi. Thế Văn Hiến là con giai hay con rể cụ? - Con giai> Nghe ồn ĩ ở ngoài hiên, ông Duyễn đặt ống nghe, ngoái ra: - Ồi, ông Kiến! ông bô lô ba la cái gì thết Người nhà ông Văn Hiến thì để người ta lên gặp ông ấy. Người tên Kiến quay vào, mắt tít lại, cười hi hí: - Thì bố cu chẳng đang mót chức bí thư thay ông Quyết Định là gì! - Thôi thôi... Ông Duyễn miệng cười hề hề, tay xua xua, tay đẩy vai Kiến về phía bếp: https://thuviensach.vn - Việc của ông phó văn phòng phụ trách quản trị là ở dưới này, ông xuống đấy đi, cho tôi nhờ. Thì ra hôm nay nhà bếp văn phòng mổ chó. Khi Toàn thấy mình lơ vơ, chẳng có việc gì làm, vui chân đi tới thì con chó vện đã được trói ghì và treo ngược trên một cành nhãn ở đầu hồi. Con vện này thuộc loại chó gié, mới chừng hai năm tuổi. Mình thuôn thuôn bằng cái ống bương, chắc nịch như quả dưa hấu. Khốn khổ! Hai chân nó vốn khuỳnh khuỳnh giờ bị giây thừng trói, kéo ngoặt ra đằng sau trông như đã gãy hẳn ra rồi. Đầu chúc xuống đất, hai mắt trợn ngược, con chó vừa giãy vừa rít ăng ẳng. Và có lẽ do nó quẫy, nó vằng mạnh quá, nên cuộn thừng buộc mõm nó giờ đã buột ra, rơi lòng vòng dưới đất. - Đúng là cái đồ thui chó nửa mùa hết rơm! Thằng nào buộc mõm con này đấy hả? Có phải thằng Muôi cơ yếu không? Kiến bước tới, vừa quát vừa xắn tay áo. Người tên Muôi có cặp mắt ti hí đang ngồi đẩn củi vào lòng bếp chảo ngẩng lên, lắc lắc đầu. Muôi chính là người đã đẩy Toàn ra, rồi nhìn trộm Toàn khi Toàn định bước vào căn buồng làm việc của anh ta. Thì ra anh ta là nhân viên cơ yếu mật mã, một kẻ được tin cậy bậc nhất của thể chế. Ông Duyễn tặc tặc lưỡi: - Con chó gié này thịt chắc như gạch, xương nhỏ, ngon thật lực đấy! Kiến vứt tạch sợi thừng buộc mõm con chó, nhằn nhằn môi, nhíu mày, rồi cúi xuống đất nhặt mấy sợi lạt giang ai đã chẻ sẵn để đó. Thoắt cái, mấy sợi lạt đã bện thành cái nút thòng lọng. Ông Duyễn huých vai Kiến: - Phi tay Kiến này ra thì ai khả nổi con tu ma này! Dệnh dạng hai cẳng chân, Kiến liếm môi, lầm bầm: https://thuviensach.vn - Buộc mõm chó như dán bùa vào l. mèo thế à! Buộc mõm chó là phải luồn được thừng qua hai cái răng nanh phía trong nó kia, hiểu chưa! Rồi quay lại, chẳng cần biết là mình định nói với ai, Kiến nhăn nhăn trán, dóng tiếng thật to: - Bố nào chịu trách nhiệm chảo nước đấy? Không cần sôi đâu. Nóng già là được rồi! Không lông nó rít lại là bỏ mẹ cả đấy! Người từ trong bếp nghe tiếng phó văn phòng phụ trách quản trị toang toang đã ùn ùn đổ ra. Muôi hấp hổm rút mấy thanh củi đang cháy lem lém dưới đáy chảo. Xòe hai bàn tay, nhổ bọt đánh pịt hai lần, Kiến đhẳng tới, bặp tay vào khúc tre đực chôn ở giữa sân để phơi rổ rá, nhổ phứt lên và xồng xộc quay trở lại, đứng cạnh con chó. “Xê tất cả ra!”. Nghe thấy tiếng quát, đám người đứng xem vội rạt ra hai bên. Trời! Khúc tre đực trong tay Kiến nhằm đầu con vện vừa lia ngang như một nhát chém. Bịch! Con vện văng mạnh thân sang bên trái. Oặc một tiếng, nó há mõm kêu. Bịch! Một nhát nữa tiếp theo, nghe chắc nịch. Lần này, bị nện trúng gáy con chó há mõm, nhưng không thể kêu thêm một tiếng nào nữa. Chớp thời cơ, Kiến vứt tạch khúc tre đực sang bên cạnh, xấn tới, bàn tay phải chộp trúng gáy con vện, bóp mạnh, rồi khi con vật giật giật hai rảnh đùi, ngoác rộng cái mõm, thì bàn tay trái của anh phó văn phòng đã kịp thời ngoặc sợi thòng lọng vào trong hai chiếc răng nanh ở hàm dưới của nó. Con chó gié lúc này chỉ còn như một thân xác vô hồn treo bung bênh dưới cành nhãn. Người từ trong bếp tiếp tục đổ ra, lổ nhố bóng người, láo nháo tiếng cười tiếng nói. Cô Tình đâu? Ai đó réo gọi. Vứt con dao bài sắc lẻm vừa khía nhẹ một đường xẻ phía sau vành tai con chó xuống đất, Kiến giơ tay đón chiếc đũa một đầu đã được vót nhọn hoắt từ tay Muôi. Vết xẻ ở sau vành tai con vật lúc này đang ứa máu đỏ lòm. https://thuviensach.vn - Kiến mà đã ra tay tìm động mạch chủ của con êu này thì miễn chê rồi! - Nhất vện, nhì phèn, tam khoanh, tứ mực. Con vện này lại là chó gié nữa thì ngon thật lực đấy, ông Duyễn nhỉ! Lầm rầm tiếng người góp chuyện, bàn tán. Kiến nhăn nhăn trán, khím khíp mắt. Muôi chống tay đứng dậy, ngó nghé, dõi theo từng động tác chọc ngoáy dò tìm của chiếc đũa trong tay Kiến, miệng lầm nhầm: Mạch tím, không phải! Động mạch chủ là phải trắng và trong kia! Rồi bất thình lình kêu ối một tiếng và giật ngửa ngườề phía sau. Kiến vừa khứa đứt động mạch chủ của con chó. Máu từ cổ con vật phụt tóe ra mạnh như vòi phun, bắn cả lên áo Kiến và Muôi. Cô Tình vội bưng cái chậu nhôm chạy tới. Người từ văn phòng kéo xuống mỗi lúc một đông, giờ mới thật ồn ồn ào ào: - Khá lắm! Khá lắm! Đã biết tay ông chủ hàng thịt chó chợ huyện Lục Biên chưa! - Phải công nhận là tay Kiến này lấy tia hồng điệu nghệ thật! Kìa, huyết ra ồng ộc đúng là như tháo cống. Này, nhớ bỏ huyết đầu, huyết cuối nhé! - Lại còn phải dạy bậc sư tổ nấu cầy tơ bảy món trong nhõn có một nồi! - Quấy mạnh tay vào, cô Tình! - Kiếm được lá lốt chưa? Dồi chó nướng mà không quấn lá lốt là phí cả miếng ngon đấy. - Ái chà chà! Chưa rang đã thấy thơm! Con chó sau khi cắt tiết đã được tháo dây, kéo tới cạnh chảo nước nóng. Nhanh nhẹn, Muôi đã nhịp nhàng tay đổ từng gáo nước nóng, tay giật sừn sựt từng đám lông con vật. Chẳng may chốc hình hài con chó đã hiện ra https://thuviensach.vn trắng hêu hếu. Và thoáng cái, chỉ chừng mươi phút sau, đã thấy Muôi nhấp nhổm bón rơm, còn Kiến thì tay vần con vật, tay phần phật cái quạt lá cọ. Lửa rơm nếp cháy lém nhém, lùng nhùng, theo hơi quạt, xối phù phù những cái lười thè lè vào từng vùng da thịt con chó. Quan trọng là đều lửa, Kiến vừa né mặt vừa nói, không để chỗ thì nứt nở, chỗ thì cháy đen. Làng tôi ấy à, cỗ bàn mà không có món thịt cầy thì không thành cỗ bàn, ngày mồng một Tết ta cũng thế> - Chào bác Căn! Ông Duyễn quay lại. Người vừa đi tới tên Căn, tuổi chừng sáu mươi, tóc gọng kính, gò má cao, quai hàm bành bạnh; ngó vào đám thui chó, ông tặc tặc lưỡi: - Tớ đến từ nãy! Này, cậu Đồng đâu? Mổ chó phải nhờ tay hắn ta. Mổ phải lấy được miếng nầm mới gọi là biết mổ. Các cậu biết câu này chưa: Chết tiếng trống, sống miếng nầm! Mà cậu nào đánh tiết canh? Chó gié này tiết canh cứ là ngọt như đòng đòng lúa nếp ấy nhé! - Bác yên tâm đi! Muôi và Kiến là hai tay đồ tể lành nghề đây rồi! Kiến quay lại, mặt nhoáng ánh lửa: - Bác Căn, em biết yêu cầu của bác rồi. Xin bác cứ yên tâm đi! Tiết canh mà thằng em đây đảm nhiệm thì cam đoan với bác, đánh xong, đông như miếng bánh đúc, có thể lấy lạt xâu xách đi được. Nhưng mà bác ơi, sau đây bác phải cho em vài đường tông đơ nhé. Đầu em sắp thành cái tổ quạ rồi đây này. Ông Căn cười hờ hờ: - Yên trí đi! Tính tớ từ hồi là anh thợ cạo chuyên nghiệp là thế. Chả biết nó bổ béo thế nào, nhưng từ thời thầy địa lý Tả Ao yểm bùa, xoay hướng đình, trai làng Kim Liên tớ chuyển sang nghề vít đầu vít cổ thiên hạ, thì cứ https://thuviensach.vn thành lệ, mỗi tuần mỗi anh thợ cạo nhất thiết phải chén một bát tiết canh! Tiết canh, thì chính nó có tác dụng cuốn tất cả tóc vụn bọn tớ vô tình hít phải vào trong phổi đi mà! Thoáng cái, con ch đã thui xong. Trông cong queo như khúc củi trên nương, chỗ đen nhẻm, nơi vàng hươm, vài vết nứt nở, tỏa mùi thơm ngầy ngậy. Và tiếp theo, công việc mổ xẻ con vật để xào nấu đã bắt đầu. Toàn đi vào bếp thì cô Tình cầm quyển sổ từ văn phòng đi xuống, đang cao rao: Nào trưa nay ai ăn thịt chó thì đóng hai đồng nhé! Toàn rút ví, đưa tiền cho cô Tình. Kiến, hai tay lấm lem từ trong bếp đi ra, nghiêng nghiêng cái đầu bù xù, ỡm ờ bảo cô Tình gãi hộ bên má, rồi nhìn Toàn: - Thầy giáo Toàn mới đến nhận chân thư ký cho bí thư đấy, hử! Thôi, phân công thầy giáo ra suối cạo cho bốn cái chân con khuyển này nhé. Xin thầy cẩn thận cho, cỗ dọn lên, nồi xáo bốn chân chó thiếu một là các cụ trưởng lão không nghe đâu ạ. Toàn chưa kịp trả lời thì người tên Căn đi vào, vỗ bộp hai túi áo dưới, phùng miệng: - Chân chó mày tưởng dễ làm lắm à? Thọm thẹm như con gái ấy, thầy Toàn làm sao nổi! Để đấy cho tao, Kiến! - Có việc gì cho tôi tham gia một tay nào. Một người vóc thanh mảnh, trán cao, tóc lơ phơ vừa lấp ló ở cửa. Kiến reo: - Hoan hô bác Căn. Hoan hô cả bác Bình nữa! Thôi thế thì nhờ các bác và anh Toàn làm hộ luôn cái đầu và mấy cái chân để em bắc nồi xáo vậy! https://thuviensach.vn Toàn theo ông Căn và ông Bình ra suối. Con suối lớn khơi nguồn từ những khu rừng đại ngàn trên cao nguyên Pa Kha, chảy qua mấy tràn ruộng trước cửa văn phòng, nước trong vắt. May, nhờ hai ông cán bộ kỳ cựu thạo việc nên lát sau cái đầu và bốn chân chó đã được cạo mổ sạ sẽ tinh tươm. Ba người trở lại bếp thì đã thấy Kiến, mồ hôi mồ kê bết bát mặt mày, đang ngồi xổm cạnh đống than cời đỏ rực trước cửa bếp lò, tay xoay tròn bộ lòng dồi chó nhoáng mỡ quấn quanh một ống bương to. Mỡ nhểu xuống than lụp bụp, bắt lửa cháy bùng bùng. Căn bếp ngào ngạt mùi thịt nướng thơm ngạt mũi. Đang đứng xem Kiến biểu diễn tài nghệ nướng dồi chó, vừa chặc chặc lười khen, thay có tiếng chân người ở sau lưng, ông Duyễn liền quay lại, reo hoan hỉ: - A! Anh Văn Hiến! Tí nữa mời anh và các anh Thường vụ trên ấy xuống tham gia với anh em cho vui. Người tên Văn Hiến trạc năm mươi. Thấp bé. Còi cọc. Đầu to Mặt kênh kênh. Mắt trái có lẹo, lại hơi ngưỡng thiên. - Này, cậu Kiến sau này về hưu tiếp tục mở cửa hàng RTC như hồi ở Lục Biên rồi được đấy! - Hướng về Kiến đưa đẩy một câu, rồi người nọ quay lại với Duyễn - Thường vụ còn anh quái nào ở nhà đâu. Ông Ké Lanh, ông Gia, ông Đình vào hết Mường Thông với ông Quyết Định rồi. Nhưng được rồi, tí nữa tớ quay lại. Còn giờ tớ đưa ông cụ nhà tớ sang Ty Lương thực một lát. Khổ! Quê Phú Thọ tớ giờ đói to. Ông cụ lên đây định đi mua ít sắn ruôi khô về cứu đói. - Để tôi bảo lấy ô tô đưa anh và cụ đi. - Thôi, tớ đã bảo Đích rồi. Này, bảo anh em phơi phóng cẩn thận. Hôm qua Trung ương có điện nhắc, máy bay Mỹ hồi này nó có vẻ tăng cường thám thính tỉnh ta đấy. https://thuviensach.vn Ông Duyễn gật đầu. Rồi như sực nhớ, ngước lên, chóp chép môi:> - Báo cáo anh. Anh Quyết Định có ý mời anh vào dự hội nghị tổng kết nông nghiệp mười năm ở Mường Thông. Anh em trong ấy gọi điện ra cho biết là tình hình rất căng thẳng. Một trăm linh tám đại biểu các xã về họp thì hơn chín mươi vị đòi giải tán hợp tác xã! - Tớ biết rồi. - Thế ý anh thế nào ạ? - Trong ấy đã có cả ông Ké Lanh, ông Gia, bốn trên năm ủy viên thường vụ rồi cơ mà. Cứ để ông Quyết Định ông ấy tả xung hữu đột, cởi gỡ. Tài lắm cơ mà! Văn phòng ai cũng bận thì để cậu Toàn thư ký của bí thư vào. Cậu Toàn đã đến nhận công tác chưa? Nghe tiếng hỏi hơi có vẻ hách dịch, Toàn quay lại, khe khẽ: - Thưa anh, tôi đến rồi ạ. Con mắt có lẹo của ông Thường vụ liếc xéo qua mặt Toàn, đoạn hất lên: - À nhà giáo! Còn thư sinh lắm! Thế nào, đi với anh em công nông chúng tớ được chứ! Toàn không đáp. Vả lại ông Văn Hiến cũng quên phắt anh. Ông kéo ông Duyễn ra góc nhà, thì thầm cái gì có vẻ quan trọng lắm, rồi quay lại, ngấp nghển: - Cô Tình à! Lát nữa lên nhà Thường vụ anh nhờ tí việc nhá! Đoạn ông lấp vấp ra khỏi văn phòng. Ông cụ thân sinh ra ông đeo cái bị cói đang ch ông ở chân dốc. https://thuviensach.vn Cuộn dồi chó đã được gỡ ra khỏi cái ống bương, nóng hôi hổi, vàng xuồm xuộm, thơm lừng. Kiến cầm con dao bài liếc xoèn xoẹt vào trôn một cái bát xi điêu, nhìn cô Tình, cười khinh khích: - Liệu hồn đấy! Là tao bảo trước. Không thì... trước ngoài sân sau lân dần vào nhà, chạy không kịp đâu, em ạ. - Anh cứ nói thế. Ông ấy nhờ em mua tem phiếu lấy ít mỡ rán ra, rồi để ông cụ thân sinh đưa về cho bà xã ở quê chứ có gì. - Ấy thế! Mỗi ngày một nắm thì đắm đò ông lúc nào không biết đâu. Khì khì... Ông Duyễn đi tới, kéo Kiến ra ngoài hiên. Mặt đăm đăm như tra hỏi, giọng ông rì rầm, nặng như đeo đá: - Này, con chó gié này ở đâu ra? Ông Văn Hiến hỏi đấy! - Nghi ngờ cái đếch gì? - Kiến văng - Tối qua tôi với thằng Đích từ Mường Thông về. Tới cây số bốn đường Kim Tân thì con vện này chẳng hiểu nghĩ thế nào, từ bên đường lao vào gầm xe. Chứ chẳng phải lỗi của thằng Đích. Mà cũng cóc phải ai cho, ai biếu, ai tặng, ai đút lót tôi cả. Thế thôi! Nói xong mấy câu cuối, Kiến hếch vai, đưa ngón tay gại gại cái cổ lộ hầu đầm đìa mồ hôi, không biết rằng mình tự dưng chẳng ai khảo mà đã vội xưng. https://thuviensach.vn MỘT MÌNH MỘT NGỰA Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 2 Đúng như ông Văn Hiến nói: Thường vụ Tỉnh ủy gồm năm thì bốn đã có mặt ở Hội nghị Mường Thông. Tổng kết mười năm nông nghiệp ở một tỉnh miền núi với hơn trăm đại biểu các hợp tác xã, các xã tiêu biểu! Tầm quan trọng của vấn đề đòi hỏi có sự chỉ đạo trực tiếp! Hay là những người lãnh đạo cao nhất của tỉnh đã dự đoán được hội nghị này sẽ diễn ra với nhiều sự cố căng thẳng bất thường, chứ không xuôi chèo mát mái như mọi khi! Tất nhiên cuộc họp sẽ diễn ra đúng như dự định là ba ngày. Tất nhiên mở đầu hội nghị sẽ là diễn văn khai mạc của ông Ké Lanh, ủy viên thường vụ, trưởng ban Tuyên giáo, trong đó tất nhiên là phải nêu rõ yêu cầu mục đích hội nghị và tất nhiên là thế nào cũng lại điểm xuyết mấy câu thơ nôm na, đại loại: Miền Nam đang thắng rất to. Tỉnh ta ta quyết phất cờ tiến lên; hoặc: Khắp nơi bát ngát rừng xanh. Sắn lên tươi tốt rừng gianh thua rồi; hoặc: Su hào cải bắp xúp lơ. Trong ba cây ấy anh ưa cây nào... Rồi tiếp đó là các báo cáo điển hình của các hợp tác xã mang tên các địa danh, các chiến công của miền Nam đang đánh Mỹ như Thủ Dầu Một, Ấp Bắc, Đồng Xoài... Những báo cáo lê thê, lủng củng số liệu, giống như cùng một khuôn đúc. Giống nhau đến mức, trên diễn đài ông nói thì ông nghe, còn ở dưới cử tọa cứ việc chuyền tay nhau cái ống điếu thuốc lào và chuyện vặt thì được dịp tha hồ nở rộ, chuyện vặt nở rộ ồn ào đến mức chẳng còn ai nghe được các báo cáo qua chiếc loa truyền thanh 100 oát nói cái gì. Mà thật ra thì cũng chẳng có ai cần nghe cả. Chả cần nghe vì biết tỏng là nó viết theo mẫu có sẵn, nó toàn nói dối cho vừa lòng cấp trên thôi. Ấy thế, thành ra chắc chắn là ông Đoàn Văn Gia, ủy viên thường vụ, trưởng ban Công nghiệp và Quân sự của tỉnh, con người được tiếng là thẳng tính, ngồi trên ghế đoàn chủ tịch, sẽ không nhịn được, mặt đỏ tía tai, thỉnh https://thuviensach.vn thoảng lại như lên cơn động kinh đùng đùng chạy lên diễn đài, giật micrô, chõ xuống cử tọa sừng sừng sộ sộ như cãi nhau: “Thế pa lèn thủng trứ các đồng chí, có muốn nghe nữa không? Hay là giải tán để về nhà đi lấy chuối rừng về nuôi con tu mu, con lợn cho vợ nào!”. Và như chỉ chờ có thế là pa lèn thủng trứ, tức hơn một trăm đồng chí đại biểu các xã, các hợp tác xã, được dịp vỗ đùi đánh đét và cười rốc lên một chập, như để giải tỏa khỏi cơn tù hãm chán chường. Những cảnh huống như vậy sẽ lặp đi lặp lại như những điệp khúc của một bài ca dài vô tận. Nhưng, còn lần hội nghị này? Chẳng lẽ là lần hội nghị này sẽ không diễn ra một cách thông lệ như thế, sẽ ra khỏi cái quỹ đạo vừa buồn tẻ vừa khôi hài và vô bổ như thường khi? Chẳng lẽ ở hội nghị này, rốt cuộc thì sẽ xảy ra chuyện rắc rối, không dự đoán được, chứ không đơn giản như mọi lần? o O o Ô tô khách chết máy ở cây số 32. Toàn đeo ba lô túi công tác đi bộ năm cây số đến Mường Thông. Thị trấn Mường Thông ở trên độ cao 1000 mét, không ngờ đẹp thế! Mùa thu già nhuộm da trời xanh biếc. Không khí mát rượi và thơm sực mùi nhựa thông. Thông hợp thành từng vùng rừng đặc chủng xanh rì, reo vi vu trong gió thu tươi rờn. Có cảm giác con người bỗng như mất trọng lượng trong không gian trong suốt nhẹ bỗng, không cần hít thở, cứ đứng lặng, để mặc làn không khí vô cùng thuần khiết tan thấmda thịt, cơ thể mình. Ngỡ ngàng trước cảnh sắc Mường Thông, Toàn một lần nữa hiểu rằng cuộc sống của anh giờ đã tới một bước ngoặt hệ trọng. Bỏ lại tất cả những gì là quen thuộc ở phía sau, giờ đây, anh đã bắt đầu sống ở môi trường mới, tiếp cận với một hiện thực khác, với những con người ở một lĩnh vực khác. Giờ đây, anh không còn là một anh giáo dạy văn. Giờ đây anh phải đóng vai một cán bộ chính trị, hoặc ít nhất là trong vai một kẻ tập sự làm công tác chính trị. Việc gì cũng có nghiệp vụ riêng của nó. Và tất cả còn đang ở phía https://thuviensach.vn trước, đang mời gọi anh, đòi hỏi anh phải hòa nhập, phải thích nghi. Cái mới luôn là một thách thức. Huống hồ, Toàn là một kẻ tự trọng. Hăm hở cất bước, đầu cuộc họp buổi chiều, Toàn đã có mặt ở hội nghị. “Toàn đấy à! Mình đang bận quá! Ta gặp nhau sau vậy. Còn bây giờ, cậu cứ vào họp, theo dõi diễn biến của hội nghị đã nhé!”. Gặp Toàn ở cửa hội trường, ông Quyết Định vội vã bắt tay Toàn, rồi mỗi người một ngả, chưa kịp nhìn rõ được mặt nhau. Có vẻ như người đứng đầu tỉnh đảng bộ dự tính được một sự cố bất thường ngầm đang chuyển động tới từ phương trời xa, ngay trong lòng hội nghị. o O o Sự cố đến không hẹn trước. Và bất ngờ luôn là đặc tính của nó. Điều đó nếu không đúng với tất cả thì ít ra là chính xác với Toàn và đặc biệt với đoàn chủ tịch của hội nghị. Đoàn chủ tịch hội nghị có bốn người. Đó là ông Quyết Định, bí thư tỉnh ủy, ông Bế Văn Lanh thường được gọi là Ké Lanh; ông Đoàn Văn Gia, trưởng ban Công nghiệp, quân sự và ông Vi Văn Đình, ụ trách chính quyền. Thiếu ông Văn Hiến, trưởng ban Nông nghiệp nữa là trọn vẹn năm vị, tức toàn ban Thường vụ. Lúc này, thay mặt đoàn chủ tịch điều hành chương trình là ông Ké Lanh. Dong dỏng cao, mặt dài, mày rậm, ông Ké Lanh luôn giữ vẻ vô tư, hớn hở của con người làm công tác tuyên giáo. Điều đó, khác hẳn với thái độ trầm tĩnh thận trọng của ông Quyết Định. Càng khác ông Gia lúc nào cũng chau mày nghĩ ngợi, có thể đổi mặt giận dỗi ngay tức khắc. Cũng vậy, ông Ké Lanh vui vẻ và hoạt bát chứ không như ông Đình ngồi ở ngoài rìa dãy bàn đoàn chủ tịch, trắng như cục bột, lành hiền, thật thà và có phần chậm chạp. Giới thiệu một đại biểu là ông Sùng A Mang người Mông, chủ nhiệm hợp tác xã Thào Chư Phìn ở Khu vực Pha Linh, lên phát biểu xong, ông Ké Lanh ngồi xuống, xoa xoa tay, vẻ vô cùng thoải mái. Làm sao mà ông https://thuviensach.vn không thoải mái, vì tính ra tới ông đại biểu này là người thứ mười ba phát biểu đúng như dự kiến, nghĩa là nhất trí với nhận định của Trung ương, Tỉnh ủy thì hội nghị đã chắc chắn là thắng lợi rồi còn gì! Nghĩ vậy nên khi thấy ông Mang đi tay không lên diễn đài, ông Ké Lanh liền nhổm lên, hỏi: “Bản báo cáo đâu?”. rồi tiếp đó được ông này trả lời rằng, nói mồm thôi, chứ có biết chữ đâu, thì ông gật gật đầu thản nhiên ngồi xuống, giữa tiếng cười rộ lên của cả hội trường. - Yêu cầu pa lèn cố tỉ, tất cả anh em trật tự! - Gõ cọc cọc vào micrô, ông Ké Lanh nói, giọng nức nở, hào hứng. - Xin nói thêm mấy câu trước khi đồng chí Sùng A Mang báo cáo thành tích, là: Đồng chí Mang đã mười năm là chiến sĩ thi đua. Còn Thào Chư Phìn thì bảy năm là lá cờ đầu nông nghiệp của khu vực vùng cao Pha Linh và toàn tỉnh ta. Đe nghị pa lèn cố tỉ hoan hô! - Hoan hô! Lót đót một hai tiế tay lẻ loi lạc lõng giữa hội trường. Và hình như điều đó khiến ông Sùng A Mang bỗng dưng thấy rụt rè. Đứng cách trước cái micrô đến một cánh tay, khuôn mặt hóp hép, xàm xạm vì nắng gió tối sầm dưới cái vành của chiếc mũ lười trai sùm sụp, hai con mắt đỏ đọc, đuôi nứt kẽ, ông Mang chúm môi thở thào thào. - Nói đi, đồng chí Mang! Nhổm lên, ông Ké Lanh đưa tay che một bên miệng, ghé về phía ông Mang, khe khẽ nhắc. - Nói đi chứ, đồng chí chủ nhiệm! - Nói... - Ừ nói đi! https://thuviensach.vn Ông Mang quay mặt xuống phía hội trường. Trước mắt ông là hơn một trăm đại biểu. Đủ cả các dân tộc vùng cao. Đông nhất là dân Mông của ông, sau là Dao, rồi tiếp đó là Tày, Pa Dí, Tu Dí, Phù Lá, U Ní, Giáy, Sán Chỉ... Xanh đặc một sắc chàm. Nhưng sao tất cả đều như nín hơi, phăng phắc như chờ đón cái gì hệ trọng thế! - Nói đi chứ! Nói đi, đồng chí chủ nhiệm hợp tác xã lá cờ đầu vùng cao! Chần chừ một lát nữa, phải đến lần thứ hai nghe ông Ké Lanh giục, ông Mang mới tiến gần đến chiếc micrô. Tim đập thùm thụp, ông đưa tay lên trật cái mũ lười trai xanh bợt ra khỏi đầu. Đầu ông lông lốc như quả bí đỏ. Tóc ông xơ rơ đỏ quạch như râu ngô. Hai mắt ông sâu hoắm. Cằm ông vêu vao, lấm chấm những sợi râu bạc phếch. - Nói đi chứ, đồng chí Mang! Một lần nữa ông Ké Lanh lại nhổm lên. Thấy ông Mang gật gật đầu, ông liền ngồi xuống. Nhưng, một lần nữa ông Mang lại khiến ông Ké Lanh nhíu mày khó chịu. Có trời mới hiểu ông chủ nhiệm hợp tác xã lá cờ đầu này định làm gì! Vừa rồi, ông trật mũ phô ra trước mọi người cái đầu, khuôn mặt khổ ải. Giờ ông bỗng bước ra giữa diễn đài. Ông phô lộ toàn thân trước thiên hạ. Ông có ý đồ gì vậy! Kìa! Ông đưa tay lên lần sờ hàng khuy vải của tấm áo lanh chàm bạc phếch. Chiếc khuy vải trên cùng buột mở. Tiếp đó chiếc khuy thứ hai. Rồi chiếc khuy thứ ba. - Sùng A Mang nó làm cái gì thế? - Kìa xem, nó còn đang cởi áo. Người trong hội trường ngổn nghển nhìn lên. Chủ nhiệm Mang đang cởi nốt chiếc khuy áo còn lại. Điều dự đoán của mọi người đã là sự thật. Cuối cùng thì tấm áo đã lột khỏi khuôn mình, nửa tấm thân trên của ông chủ nhiệm đã lồ lộ trước mắt mọi người. Ông Mang định làm gì thế! Ông Mang mất trí rồi hay sao! Vì cứ cái đà này thì không chừng, chỉ chút xíu nữa thôi https://thuviensach.vn là ông trụt phăng cái quần chàm vặn thừng ở bụng xuống đất, phô lộ trước hơn trăm đại biểu toàn bộ cái thân xác gầy còm, đen đúa, xương xẩu thảm hại của ông! Xương sườn nổi từng vệt. Khuỷu tay, bả vai, đầu gối gồ ghề u cục. Ông, cái thân xác của một kẻ bị dồn đẩy vào cuộc sống lam lũ, cơ cầu đói khổ. Ông, với bộ cốt bọc da, là biểu tượng của kiếp người lầm than, cực nhọc. - Cái lão già này định dở trò gì vậy? Trên ghế đoàn chủ tịch, ông Gia đứng phắt dậy, miệng kêu khan khan. Đã dự đoán được phần nào chủ định của chủ nhiệm ang, ông Ké Lanh vội vã và run rẩy bước ra khỏi dãy bàn chủ tịch đoàn, tay vẫy vẫy, miệng lắp bắp: “Anh Mang! Anh Mang! Dừng lại đã!”. Không kịp nữa rồi, chủ nhiệm hợp tác xã Thào Chư Phìn đã hướng xuống cử tọa, mếu xệch miệng, rên một hồi dài: - Sùng A Mang mười năm liền là chiến sĩ thi đua đây! Thào Chư Phìn bảy năm là hợp tác xã lá cờ đầu của khu vực Pha Linh đây! Hãy nhìn đây. Có thành người nữa không? Có giống con ma đói ma khát không? Ma đói ma khát là dân Mông xã chúng tôi đây! Hừ, mỗi ngày phải đi bộ năm cây số mới có được ống bương nước ăn. Đi mười cây số mới lấy được chũa củi đun. Cây ngô cao hơn hai gang tay. Con chó ăn vụng cám lợn, đói vẫn hoàn đói. Con ngựa chỉ thấy cái bụng ỏng to như cái trống. Con lợn chỉ thấy cái đầu! Hợp tác xã biến người thành ma đói quỷ khát rồi! Dừng lại, giữa lúc cử tọa đã đứng hết cả dậy nhôn nhao vì bất ngờ và có tiếng người gào thống thiết: Chủ nhiệm Thào Chư Phìn nó nói đúng đấy, ông Mang nấc nghẹn, rồi ôm mặt, ngửa lên trời, bật khóc tu tu. Khóc như đứa trẻ bị đòn oan. Như tủi hờn, cay đắng. Như bấy lâu bị lừa dỗi vì quá ngây dại, ngu đần. https://thuviensach.vn o O o Ông Mang đã rời khỏi diễn đài. Nhưng từ đây không khí hội nghị đã trở nên khác lạ hẳn rồi! Khác lạ hẳn. Thì vẫn là hội trường ấy, cuộc họp ấy, người dự họp ấy, mà giờ đây tất thảy đã biến thành người xa lạ, xa lạ với chính mình, nên mặt ai cũng nhuốm vẻ ngơ ngác. Hóa ra tiếng nói của ông chiệm Sùng chỉ là khai đề. Nó mở màn cho một trạng thái tinh thần bùng nổ. Thay thế cho sự thờ ơ hay lạc quan giả tạo, tràn ngập hội trường là xúc cảm bi thương và thái độ phẫn nộ bừng bừng. Lắng nghe tiếng nói cả ở thể vô ngôn, Toàn có cảm giác mình đang rơi vào tình thế lưỡng phân. Con người đang vật lộn với chính mình, để rũ bỏ ảo ảnh, hào quang hão huyền, để thức tỉnh; con người đang rèn tập để có năng lực chống lại những tín điều sách vở đã được thể chế hóa, để bóc ra khỏi mắt bức màn che bưng bít, để trở thành con người có khả năng nhận biết và phản ánh trung thực sự thật; để gọi sự vật đúng với tên của nó; để miêu tả chính xác bức tranh đời sống hiện thực; để vẽ đúng chân dung diện mạo mình? Hay là con người đang bị một nhân tố ngoại lai kích động, đang bối rối, đang ở trong cơn bần loạn tâm thần, đang từ cực đoan này nhảy sang cực đoan khác? Thực tình là Toàn càng hoang mang hơn khi thấy cả hội trường liên tục tranh nhau bước lên diễn đài. Thào Chư Phìn của chủ nhiệm Sùng A Mang đâu có là một hiện tượng cá biệt, Thào Chư Phìn cũng chính là một phần tử của bức toàn cảnh các xã vùng cao hôm nay. Đời sống mười năm qua chẳng nhúc nhích được bao lăm, nếu không nói là thụt lui. Miếng ăn cái mặc vẫn là nỗi lo toan thường nhật. Nương ruộng vẫn chỉ một vụ. Phá cây thuốc phiện thì được, nhưng lấy cây gì để thay thế thì chưa có! So với thời Pháp thuộc, dưới ách thổ ty, chắc gì đã hơn? Xưa, có thuốc phiện là có dầu thắp, muối ăn, vải mặc. Dắt một cục thuốc phiện ở cạp quần ra chợ là đủ tiền mua sắm. Đêm tiễn đưa người chết có cây khèn, có điếu thuốc phiện, không buồn, không dài. Đừng chê ngày xưa. Thời ông Chầy bà Chầy, tức tổ tiên https://thuviensach.vn làm ra đất ruộng thênh thang, nhái bén không đo được phải nhờ diều hâu đo, đời sống không đến nỗi như thế này. Nên má con gái mới như quả đào hồng. Nên mới có tiếng khèn ve ve, tiếng sáo pừ lê lê... Xưa, thuế nương Tây tính bằng tiền. Một đồng rưỡi nương bé, hai đồng nương to. Giờ, thóc gánh oẻ vai đến huyện mà còn bhê ỏng chê eo. Xưa, con lợn nuôi được một tạ là của mình một tạ. Hay là bây giờ Trời nổi sấm sét, con ong cái kiến biết tìm đâu chỗ ở. Đặt ra hợp tác xã làm gì? Nó là cái áo mặc không vừa. Nếu chỉ là tiện đóng thuế, tiện thu mua thì hãy cởi cái áo chật ra, cho mọi người tự làm tự ăn như từ thời xưa đi! Người này tiếp người kia. Cơn phẫn khích đã lan truyền và dâng tới đỉnh điểm, bột phát, có lúc, vừa nói vừa nhìn mặt người nghe rồi tự nhìn lại mình, người đang nói bỗng khóc oà. Và cả trăm người cùng lúc nức nở khóc theo. Xấu hổ quá! Ai oán quá! Như bây giờ mới nhận ra cuộc sồng của mình nó thảm thê, khốn khó đến mức nào. Toàn ngồi nghe, từ hoang mang rơi vào lo âu bồn ngộn. Toàn cảnh sao mà đen tối. Và, dẫu chỉ mới nhập vai một kẻ giúp việc, anh cũng thấy cần phải chia sẻ lo toan với những người gánh vác trọng trách ở tỉnh này. Vì rõ ràng là tình hình chất chứa những bất ngờ không thể lường và lúng túng đã hiện lên ở từng cử chỉ, nét mặt của mỗi ông thường vụ. Cuối buổi, trên đoàn chủ tịch, một ghế ngồi đã bỏ trống. Đó là ghế ông Đoàn Văn Gia. Ông Gia, thường vụ phụ trách công nghiệp, quân sự đã nhảy lên chiếc môtô Jawa, nói là phải về gấp tỉnh để làm việc với thiếu tướng tư lệnh Quân khu Hai. Sáng hôm sau nữa thì ông Nông Văn Đình, thường vụ mới được bầu làm chủ tịch tỉnh, lấy cớ chuẩn bị đi họp hội nghị về công tác tổ chức ở Trung ương, cũng rút nốt. Còn lại trên đoàn chủ tịch là ông Ké Lanh và ông Quyết Định. Thì ông Ké Lanh chốc chốc lại bỏ chỗ, đi tìm ống điếu thuốc lào, kề cà chuyện vãn với mấy ông già người Tày, sau khi mất hút hàng giờ, trở lại ghế ngồi trên đoàn chủ tịch thì ngơ ngơ ngác ngác chõ xuống hỏi thư ký đoàn: “Đến đâu rồi, các cậu?”. https://thuviensach.vn Tiếng là toàn ban Thường vụ tỉnh ủy chỉ đạo hội nghị, nhưng trên thực tế, trung tâm linh hồn hội nghị, bây giờ cũng như trước đó làng Quyết Định. Chà! Chỉ còn mỗi ông Quyết Định, bí thư! Ông Quyết Định, bí thư tỉnh ủy, lạ chưa, trước sau vẫn nghiêm ngắn một khối hình đầy đặn, phăng phắc ngồi ở chính giữa hàng ghế đoàn chủ tịch. Gương mặt vuông vức. Mái tóc rẽ ngôi bên loe hoe trắng ở tuổi năm mươi sáu, điềm đạm, tự tại, an nhàn, không nét vẻ âu lo, ban bíu. Ông Quyết Định bí thư tỉnh ủy giữa cơn chấn động, trước sau vẫn tai lắng nghe, tay ghi chép, thần thái ổn định ở vị trí người đứng cái chịu sào. Cho đến cuối ngày thứ ba, buổi cuối cùng của hội nghị, khi ông Ké Lanh vin lý do phải đi dự một cuộc họp của ngành văn hóa tổ chức ở gần đó, vắng mặt nốt ở đoàn chủ tịch thì Toàn có cảm giác ông Quyết Định đã hoàn toàn ở vào thế một mình một cõi ở nơi đầu sóng ngọn gió. Chống trả lại cả một khối đông đảo đại biểu nhân danh quần chúng đang đòi hỏi thay đổi thực tại chỉ còn lại một mình ông. Tiên duyên chỉ còn lại một lô cốt cố thủ. Ông Quyết Định đã ở vào thế đối đầu. Mọi người dõi theo ông, từng cử chỉ, nét mặt, dáng vẻ; mọi người đang chờ đợi câu trả lời từ ông! Cuối cùng, điều không tránh khỏi đã đến. Hội nghị đang lào xào bỗng lặng ngắc đi mấy phút. Ông Quyết Định bước lên diễn đài. Ở vị trí thủ lĩnh tinh thần một địa phương, một bên là đường lối nguyên tắc của tổ chức phải được chấp hành, một bên đòi hỏi của thực tiễn đời sống quần chúng, ông sẽ xử sự thế nào đây? Chính Toàn cũng thấy lo ngại cho ông. o O o - Thưa các đồng chí! Mây mưa trên trời có thể tan rã vì tiếng hò hét của tám trăm triệu nông dân. một câu nói được truyền tụng ở nước bạn ta. Câu nói đó phản ánh sức mạnh dời non lấp bể của người nông dân. Có phải không, các đồng chí? https://thuviensach.vn Giọng đầm ấm, giản dị, ông Quyết Định mở đầu bài nói tổng kết hội nghị. Và Toàn có cảm giác mọi người hơi bị bất ngờ. Chả ai trả lời ông cả. Nhưng mọi người đều nghển cả dậy. Người bí thư giữ im lặng vài giây và đưa con mắt lướt qua gương mặt tất cả các đại biểu. Ông nói tiếp trong nụ cười mỉm thật hiền lành: - Thành ra, chính vì thế, tôi phải kể ngay cho các đồng chí nghe một giai thoại, một câu chuyện cổ sau đây. Giai thoại gì vậy? Toàn nhìn ông. Và thế là Toàn hiểu rồi. Đó là một câu chuyện cổ của nước Ba Tư. Chuyện kể rằng, ở xứ nọ, có một nhà văn trẻ tuổi. Lên ngôi vua lúc hai mươi tuổi, ngài mong muốn mình sẽ thật sự là một đấng minh quân. Vì vậy, vừa ngồi vào ngai vàng trị vì đất nước được một tháng, ngài đã ra lệnh tập trung tất cả các nhà bác học trong nước để viết một bộ lịch sử nhân loại. Với mục đích là để ngài đọc và rút kinh nghiệm, để không bao giờ đi vào vết xe đổ, mắc phải sai lầm như các vị vua tiền bối. Hai mươi năm sau, các nhà bác học mới hoàn thành công trình của họ và trước tác của họ phải một trăm năm mươi con lạc đà mới thồ hết. Lúc này nhà vua đã bốn mươi tuổi. Ngài nói: Ta không còn nhiều thì giờ nữa đâu! Hãy tóm tắt công trình của các ngươi lại cho ta! Lại hai mươi năm nữa trôi qua! Và lần này công trình tóm tắt của các nhà bác học cũng phải một con lạc đà oằn lưng mới chở nổi. Lúc này nhà vua đã sáu mươi tuổi. Mắt ngài đã mờ. Ngài không còn sức để đọc nữa! Câu chuyện cổ mọi người đều hiểu là mang tính ngụ ngôn, vậy mà vẫn gây được một hồi cười vang rộn cả hội trường. Lác đác tiếng vỗ tay. À thì ra là vậy. Chả ai học được bài học lịch sử cả. Chả ai học được bài học lịch sử cả! Chính ông Quyết Định cũng bật cười vì cái kết luận thú vị nọ. Nhưng ông nín lại ngay được. Và như đã lay được đà, ông nói tiếp: https://thuviensach.vn - Thêm nữa, tôi cũng xin nói với các đồng chí điều này nữa. Trên đời này, mọi thứ phân phối đều không công bằng. Vàng, không công bằng! Ngoại trừ một thứ. Toàn ngẩng lên nhìn ông. Đưa mắt nhìn bao quát cử tọa, ông mủm mỉm: - Đó là gì vậy? Thưa các đồng chí, đó là... trí tuệ! - Ồ! - Đúng thế! Chỉ có trí tuệ là được phân phối xem ra là công bằng cho tất cả mọi người. Thế cho nên, có ai tự cho mình là ngu dốt, kém cỏi đâu! Bây giờ thì chính Toàn là người đã nhổm lên vỗ tay đầu tiên. Anh đã phán đoán được cách thức luận giải khôn ngoan của ông. Anh nhận ra, ông Ké Lanh sau khi dự khai mạc cuộc họp của ngành văn hóa nọ, cũng đã quay về hội trường và đứng vụt dậy, quay lại cử tọa, giơ hai tay lên đầu vỗ vỗ, như để gây dựng phong trào. Cả hội trường rào lên những tiếng vỗ tay và tiếng cười vui vẻ. Chính trị là thủ đoạn, là quyền biến, là sự từng trải, là một thái độ khẳng định và khéo léo. Hơn nữa còn là sự mê hoặc. Lần đầu tiên Toàn thấm thía điều đó qua câu chuyện tiếp theo của người bí thư. Chà! Toàn không thể tưởng tượng được rằng, chính Toàn cũng bị ông mê hoặc vàường. Sau cách vào đề và dẫn chuyện đầu tiên thật sự linh hoạt và hóm hỉnh, ông dẫn mọi người đến một mệnh đề quan trọng: Mọi người đều cho mình là thông minh, vậy thì hãy lắng nghe xem người khác có thông minh dĩnh ngộ bằng mình không? Và thế là, một cách thật tự nhiên, ông đưa mọi người tiếp cận ý kiến của các tác gia triết học, kinh tế học, chính trị học. Ông dẫn mọi người đến với Các Mác, Vơlađimia Ilích Lênin, Jôdép Vitxariônôvich Xtalin. Ông nói về đường lối chính sách của Đảng đối với đồng bào dân tộc và miền núi, về quy luật hợp tác hóa, tập thể hóa nông nghiệp của chủ nghĩa xã hội. Ông nói về quy luật hợp tác làm nên năng suất cao. Ông bảo người https://thuviensach.vn ta đã thí nghiệm, một tập thể người lao động cùng cuốc trên một mảnh ruộng so với một người cuốc đơn lẻ, bao giờ những người trong một tập thể cũng tạo được năng suất cao hơn. Một ngân hàng của nhà nước mạnh hơn một nhà tư bản. Ông nói, chân lý là cụ thể. Cần phải hiểu rằng lúc này là lúc cả nước đang dồn sức vào mục tiêu chiến lược là đánh thắng giặc Mỹ giành độc lập thống nhất thì hợp tác hóa là con đường duy nhất đúng. Ông Quyết Định quả nhiên là một năng lực chính trị đặc sắc. Chính Toàn cũng không khỏi ngạc nhiên. Vẫn một giọng nói điều hòa, từ tốn, không lên cao, thậm chí mềm mại, rủ rỉ rù rì, pha chút đùa nghịch, lần lần từng bước một, ông đưa đám đông đang trong cơn thác lũ của những bức xúc, phẫn khích trở lại tâm thái yên tĩnh, cân bằng. Mỗi lời nói của ông đều có gốc, có nguồn và sự ích dụng. Không a dua, theo đuôi. Không nịnh nọt mọi người. Không nao núng, dao động. Bí thư tỉnh ủy lúc này tưởng như một cá thể cô độc, nhưng ngoài mềm trong cứng, thật sự là một linh hồn thép, một lập trường kiên định, trước sau như một. Toàn nhận ra ông đã thuyết phục mọi người, không chỉ bằng sự già dặn về chính trị, bằng tài năng lý luận, bằng sự sáng láng của trí tuệ, bằng phong độ và cá tính riêng, mà còn bằng niềm tin mạnh mẽ và bằng cái uy vững vàng của ông. Ông, thế hệ ông có cái uy được tạo dựng bằng cả cuộc đời! Thêm nữa, như các danh nhân, hình như ông còn tạo ra được một trường ảo giác, một sức thôi miên, ít ra thì cũng là với riêng Toàn. Manh nha, từ trên diễn đài này, bí thư đã tự phác thảo hình mẫu một tượng đài trong con mắt Toàn. Toàn, vốn là người duy cảm. Bức bối đã được giải tỏa căn bản. Một giờ sau, bí thư tỉnh ủy, bằng một giọng chân thành trình bày bản tự phê bình của ban Thường vụ, trong đó ông công nhận sự kém cỏi của cá nhân ông trước những khó khăn của cuộc sống tích tụ từ lịch sử. Ông nói: Cái thời chúng tôi tay không vào tận hang ổ của thổ ty chúa đất thuyết phục họ theo Việt Minh đánh Pháp xem ra còn dễ hơn bây giờ! Bây giờ, nói thật với các đồng chí, nhiều lúc tôi thấy mình như ở giữa đám sương mù, chỉ nhìn xa được có ba bước chân. Chúng tôi mới chỉ https://thuviensach.vn có thể hình dung tương lai với đôi ba nét sơ sài nhưng tin tưởng chắc chắn hợp tác hoá nông nghiệp là con đường đi đúng đắn không sai. Dứt khoát là không sai! - Dứt khoát là không sai! Và tôi mong rằng các đồng chí hãy cùng tôi tin tưởng. Trưởng ban Tuyên giáo Ké Lanh, nhảy ngay lên bục khi bí thư tỉnh ủy vừa dứt bài nói tổng kết hội nghị bằng câu nói đanh thép nọ. Lúc này cả hội trường ồn ồn ào ào trong cảm xúc tán loạn. Coi như hội nghị đã kết thúc, chẳng còn ai muốn nghe ông Ké Lanh nói thêm một câu nào nữa. o O o Một gương mặt vuông vức. Hai con mắt một mí đối nghịch với một khuôn miệng rộng có cái cười thật hiền. Một đôi vai rộng quen gánh vác hòa hợp với đôi cánh tay căng nở từng cơ bắp. Tất cả những nét đó ở ông Quyết Định đều hiển lộ rõ rành. Bất ngờ là da thịt nơi lưng ông, nó trắng nhễu, nhúng nhính như của đàn bà. Ông nhặt hòn đá nhám bằng quả xoài, đưa Toàn, giục: “Cậu xát thật mạnh vào cho tớ!”. Toàn đặt hòn đá kỳ lên lưng ông. Hòn đá cứ dụn dịu như bị mút xuống lằn thịt mỡ màng mềm nhẫy, như chính nó cũng ngỡ ngàng: đấy chả lẽ là một phần thân thể của một ông cán bộ cao cấp xuất thân nông dân dân tộc Tày - ông Quyết Định! Trưa mùa thu, nắng vàng mỏng mảnh như tơ lụa phơi giăng. Sau hội nghị Tổng kết nông nghiệp, ông Quyết Định rủ Toàn đi thăm Trại lợn giống Mường Thông vì nghe nói ở đó đã gây thành công giống F1 lợn lai giữa con Ỉ Móng Cái và con I oóc sai nước Anh, nhiều nạc, tăng cân nhanh, rồi bây giờ ra suối tắm. Dòng suối nhỏ nước từ trên cao đổ xuống, đọng lại thành một hủm sâu trong suốt cạnh một lèn đá hấp thụ nhiệt năng của mặt trời hâm hấp nóng. Cảnh và người lúc này như đang ở giữa thời nguyên thủy vô tư, lúc con người còn hòa hợp với cỏ cây, sông nước và chưa cách bức với nhau. Thú vị thế, chan hòa trong cái thú tự nhiên, Toàn không ngờ gặp lại https://thuviensach.vn cái vui vẫy vùng lặn ngụp thời trẻ thơ nơi đầu nguồn, mình chỉ đối diện với mình. Nhất là khi bắt gặp cái trẻ trai hồn hậu của ông Quyết Định. Ông khoe ông biết bắt cá. Rồi ném một hòn đá xuống nước, nhìn tăm cá, ông lặn theo, vớ được một cá mương to bằng nửa bàn tay. Ông bảo thạo về cá về chim, về các con vật thì phải kể đến ông Đồng. “Tay Đồng đặt bẫy lồng bẫy cụp không lần nào không có cá về ăn xíu dề 1”. Ông bơi một lúc mười vòng trong hủm nước. Có lúc nổi hứng lại chúc đầu xuống. Chổng chân lên trồng cây chuối! - Cái hồi còn trẻ mình gầy lắm! Mệt lử sau những phút bơi lặn, cùng Toàn nằm dài trên lèn đá, đột ngột ông Quyết Định lên tiếng. Tâm hồn thư thái, chẳng còn mối bận bịu, con người trong bản chấtồn nhiên, ai mà chẳng thích giao hòa. Nữa là ở giữa khung cảnh tự nhiên khoáng đạt tươi đẹp thế này. Thành ra thấy Toàn tỏ vẻ chăm chú lắng nghe, ông Quyết Định liền xoay người nằm nghiêng, nheo nheo mắt nhìn Toàn và chành khuôn miệng rộng hở hàm răng đều chằn chặn cười cười, nói tiếp: - Vì lúc mới đẻ tở bị tẩu hỏa nhập ma nên lớn lên vừa loẻo khoẻo vừa nhút nhát. Đã thế năm lên mười đi rừng kiếm củi lại bị con rắn hổ trâu nó cắn. May không sao! Từ mười sáu tuổi là cao dần lên, khỏe ra. Ông nội mình tên Nông Dinh Phàn bảo: Làm thằng đàn ông phải có ba thứ, đó là một túi lý sự và hai cánh tay khỏe. Mình, lý sự chẳng hiểu có được không, còn hai cánh tay và sức vóc từ tuổi thanh niên cũng tạm được, tuy là lúc đó có hơi gầy. Chỉ phải mỗi tội là hay bị tai nạn bất thường. Lục phủ ngũ tạng tốt, chẳng bệnh tật gì. Nhưng da thì dữ. Động phải cái gai, vết xước là sưng u cả tháng. Vuốt vạt tóc ướt ở trán, ông tiếp: - Năm bốn ba, có anh cán bộ Việt Minh ở Cao Bằng sang gây cơ sở, bắt rễ vào mình, thấy mình cứ rụt rụt rè rè, không tự nhiên như khẩu dú nà, pa https://thuviensach.vn dú nậm, thóc ở ruộng, cá ở nước, chẳng dám quyết định một cái gì, anh liền bảo: Này, đồng chí Nông Đình Khoan, tôi đặt bí danh cho đồng chí là Quyết Định để đồng chí nhớ mà rèn luyện theo nhé. Thế là từ đó mình có tên này! Quyết Định! Đã hơn hai chục năm nay ông Khoan - tên khai sinh của ông - mang cái bí danh ấy. Đã hơn hai mươi năm nay, ông, một thanh niên nông dân Tày giác ngộ cách mạng, lần lần theo sự trưởng thành của tài năng nhân cách, qua các chức vị công tác từ thấp lên cao, giờ ở tuổi năm mươi vẫn là người đứng đầu tổ chức đảng ở một tỉnh miền núi này, định hình một gương mặt đầy đặn phúc hậu, một đức tính cần cù, nhẫn nnhiệt tình cộng sản trước sau không biết đến phôi phai. Ở chân thư ký cho ông, việc của Toàn theo ông nói sẽ phải là ghi chép soạn thảo tài liệu, diễn văn cho ông, tháp tùng ông mỗi khi ông về họp ở Trung ương hay đi cơ sở chỉ đạo. Không có người giúp việc giấy tờ thì ông gặp khó khăn. Vì ông viết chậm, đọc chậm. Nhưng, công việc của Toàn không chỉ có thế. Do ông bận rộn nhiều việc lớn, lại hay quên mọi sự việc nhỏ nhặt, bình thường, nên cũng lại lời ông, Toàn có thể thì sẽ còn lo giúp ông cả những việc lặt vặt trong sinh hoạt hàng ngày, như thanh toán tem gạo, lĩnh lương, đóng đảng phí, công đoàn phí cho ông; vợ ông, Yên, một phụ nữ xinh xắn, kém ông hơn chục tuổi, hai con mà vẫn như chân son mình rỗi, tính tình nhẹ nhõm lại ham vui bạn bè. - Thuở thanh niên mình không có da có thịt như bây giờ đâu - ông Quyết Định kể tiếp - Ngồi trên mình ngựa mà cảm thấy nhẹ như không ấy. Nhưng không hiểu sao, tháng giêng năm bốn sáu, khi mình cưỡi con ngựa tiến vào châu ly Pa Kha, đi giữa hai hàng lính choảng pín của thổ ty Hoàng Yên Chao bồng súng chào, lại thấy oai phong lẫm liệt thế cơ chứ! Chả là hồi đó mình là đại diện của Tổng bộ Việt Minh lên tỉnh Hoàng Liên này thuyết phục các thổ ty họ Hoàng, họ La, họ Nông, họ Lục bên miền Đông cùng chính phủ hội quân đánh bọn Việt gian Quốc Dân đảng, giải phóng tỉnh nhà. Chà, mới hai mươi tuổi đầu, một mình một ngựa, khắc điêu khúy tu mạ https://thuviensach.vn xông khẩn, từ Yên Bái lên, vượt sông Chảy, vào tận hang ổ của thổ ty chúa đất, thần phục họ! Một mình một ngựa! Khắc điêu khúy tu mạ xông khẩn! Một mình một ngựa xông lên! Chẳng cần bình luận thì bức tranh nọ trong tâm cảm Toàn cũng đã trở nên quá hào hùng, đầy thi vị rồi! Chao ôi! Một tuổi trẻ! Một chiến mã! Một tâm hồn lãng mạn! Một lý tưởng cao cả! Những khoảnh khắc phiêu bồng! Một tính cách đã hình thành! Oai hùng và tráng lệ còn hơn cả các trang hiệp sĩ anh hùng thời cổ điển. Vì một thân một mình thế mà bọn thổ ph lâm cướp đường chuyên nghiệp cũng không dám ho he gây sự. Vì thân cô thế cô vào tận hang cọp mà cả bầy đàn thú dữ phải rạp mình, tuân phục. Một mình một ngựa! Thế đấy, một con người trong cuộc đời mình sao lại có những tháng ngày chói lọi lạ lẫm như lạc ra khỏi quỹ đạo đời mình, đến nỗi sau này hồi tưởng lại đã có lúc không khỏi ngơ ngác: sao lại có những khoảnh khắc oai hùng đẹp đẽ đáng yêu đến thế nhỉ! Toàn tự hỏi, sức mạnh nào làm nên nội lực của ông Quyết Định vậy? Thế thượng phong về mặt trí tuệ? Hay niềm tin tưởng là hóa chất màu nhiệm có khả năng biến thể cả những năng lực nguyên thủy thành những sức mạnh thiêng liêng? Nhớ lại hình ảnh ông cô độc mà vững chãi như tượng đài khi đứng trên diễn đài ở hội nghị Tổng kết nông nghiệp vừa rồi, cuối cùng thì Toàn hiểu, sau ông, trong ông là cả một cuộc cách mạng long trời lở đất, là cả đất nước đang sôi trào khí thế quật cường. Toàn hiểu, thời đại đã đẩy ông lên vị trí ấy đã cho ông giá trị ấy. Ông và thế hệ ông không thể cưỡng, không được phép cưỡng lại. Ông là sức mạnh, là cái uy lực của một lực lượng mới, của thời đại mới, thời đại anh hùng. Ông là một biểu trưng, một đại diện, ông không chỉ là cá nhân ông. https://thuviensach.vn MỘT MÌNH MỘT NGỰA Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 3 Vừa nghe thấy tiếng chiếc mô tô Jawa nổ máy pình pình, chánh văn phòng Duyễn từ nhà bếp chạy lên, đã nghe thấy tiếng ông Đoàn Văn Gia ầm ĩ gọi tên mình. Ông Đoàn Văn Gia mới đi Mường Hum về, vừa dựng chiếc xe mô tô ở đầu hồi văn phòng. Thấp mập. Đầu húi cua. Mày rậm. Mắt dài. Lỗ mũi rộng hoác. Phanh hai vạt áo bu dông, phành phạch cái quạt giấy, thấy chánh văn phòng, ông liền xáp tới khìn khịt mũi: - Này Duyễn, nghe nói thằng Quàn, bí thư Cam Đồng vừa biếu các cậu con chó gié phải không? Bị hỏi bất ngờ, Duyễn ấp úng, chưa biết trả lời thế nào thì ông Gia đã gập cái quạt, dứ dứ vào ngực Duyễn: - Thằng Quàn đang có nhiều chuyện lắm đấy! Liều liệu, không ăn xôi chùa là ngọng miệng đấy, cha! Duyễn gãi đầu, lảng chuyện: - Anh mới từ Mường Thông ra hôm qua ạ? - Tớ dự có mỗi hai ngày thôi. - Nghe nói hội nghị diễn ra rất gay go. Nhưng anh Quyết Định đã khéo léo tháo được ngòi nổ. Ông Gia đập cái quạt vào vai Duyễn, rối ghé vào tai ông chánh văn phòng, nhăn mũi: https://thuviensach.vn - Nổ nung đếch gì! Lão Quyết Định nhà cậu thì đến hôn vợ cũng đếch biết thì làm ăn được cái cóc khô gì! Mà này, thằng Đống nó giỏi tử vi Tàu, nó bảo lão Quyết Định với con mẹ Yên lá số đếch hợp nhau đâu! Nhìn thấy Kiến đang xách phích nớc từ bếp đi ra, ông Gia liền quay lại hất hàm: - Có phải không đồng chí phó văn phòng phụ trách quản trị? - Dạ, em chỉ phụ trách cái bếp ăn thôi. Em có biết gì đâu ạ. - Thôi đi bố tướng. Đừng có vờ vịt. Có phải thằng Đồng nó gọi con mẹ Yên là đệ nhất phu nhân không? Kiến ngoẹo đầu, gãi gãi cổ: - Dạ, thì em cũng nghe mọi người nói thế! - Nói thế nào. Mày nói lại tao nghe xem có đúng không nào? - Dạ, anh Đồng anh ấy bảo: Nhan sắc đệ nhất phu nhân mang tính hiếu động, làm vui mắt người. Thêm nữa, có dáng vượng phu ích tử, nhân hình diện mạo đẹp một cách đôn hậu mà oai vệ, lại thêm hành xà tước bộ, tức dáng đi của đàn bà cao sang; hai con rồi mà vẫn lưng gù chữ cụ, vú lối chữ tâm, tức vú vừa to vừa nhọn mà không chảy sệ, đẹp rất chuẩn ạ. - Vớ vẩn! Tao nghe nó nói, tử vi của con mẹ Yên và ông Quyết Định chênh nhau thế nào kia! Nhìn xuống con đường mòn chạy qua đầu hối, thấy một bóng người nhỏ choắt, đeo cái xa cốt da to bằng cái quạt nan, đang lắt nhắt như chim sẻ bước, ông Duyễn trong thâm tâm muốn cắt đứt câu chuyện có vẻ tầm phào, liền cất tiếng reo: https://thuviensach.vn - Kìa, anh Văn Hiến đã đến! Mời các anh lên nhà thường trực họp luôn > - Xin chào! Cô Tình có đấy không? Cho tôi gặp một tí. Ông Văn Hiến giơ tay, đánh tiếng, mắt nhay nháy, bước lên gian nhà Văn phòng. Cô Tình tay xách cái cặp lồng nhôm ba ngăn đựng mỡ từ nhà bếp hớn hở chạy lên: Em đã mua đủ phiếu thịt quy ra mỡ ba tháng cho anh rồi đây ạ! Thường vụ Tỉnh ủy theo thường lệ mười ngày họp một lần. Khi ông Gia bước vào phòng họp thì đã thấy ông Quyết Định ngồi ở ghế chủ tọa, đang cắm cúi đọc một văn bản đánh máy. Cạnh ông là ông Ké Lanh, kính trễ mũi, tay bút đang nắn nót như trẻ con tập tô từng chữ trên cuốn sổ tay dày oẻ ngửa. Sau ông Ké Lanh là Toàn. Cạnh Toàn là ông Bình, cán bộ văn phòng, trợ lý thường vụ, theo dõi công tác quân sự và an ninh. - A, thầy Toàn - ông Gia xòe tay tiến lại phía Toàn, xởi lởi - Thế là mày sang đây hẳn rồi, hả? Tao có thấy mày loáng thoáng ở Hội nghị Mường Thông. Nhưng tao vội đi ngay. Dạo này trông trẻ trai ra dáng. Thế vợ vẫn đi học Bách khoa chưa về à? - Dạ, thưa anh... Toàn lập bập. Nhưng dừng lại ngay. Ông Gia hỏi là hỏi thôi, chứ có cần nghe trả lời đâu. Toàn biết tính ông. Ông bỗ bã ồn ào, thẳng ruột ngựa. May năm trước, Toàn dạy Bổ túc văn hóa cho ông. Hết lớp bảy thì ông chuyển sang học chuyên Toán, Lý, Hóa. Giờ nghe nói ông đã vào chương trình Dự bị Đại học Bách khoa. Quả nhiên, ông Gia đã quay sang Bình: - Bình này, ông Tướng Đàm Tư lệnh Quân khu Hai lên gặp tớ, đặ đề sẽ tổ chức Hội thao toàn Quân khu ở Mường Hum. https://thuviensach.vn Bình ngẩng lên: - Dạ, lát nữa tôi sẽ trình Thường vụ kế hoạch về việc này ạ. Ngoài cửa có bóng người. Phục phịch, mặt tròn phính, trắng hồng, hai vệt lông mày đen nhánh như bôi mực tàu. Quân phục xanh rêu. Bụng thắt khẩu súng ngắn K59. Vai khoác khẩu cácbin. Đó là ông Vi Văn Đình, thiếu tá tỉnh đội phó, mới được bổ sung thường vụ, vừa rồi lại trúng cử chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh. “Chào chào... các các... đồng chí!”. Ông Đình vừa thở è è vừa lắp bắp vì cố tật nói lắp, chào mọi người. Rối khép nép bước vào cạnh ông Ké Lanh. Và ghé đầu nhìn trang sổ tay đang ỏe ngừa trước mặt ông này, thật thà: “Ủa, anh làm thơ à!” khiến ông này vội gập ngay quyển sổ tay lại. Theo sau ông Đình là ông Văn Hiến. Xách cái xa cốt da to hơn người, mắt hếch hếch lại chớp chớp nhay nháy liên hồi. Ông Văn Hiến có cái vẻ tự tin chủ động đặc biệt. Vừa kéo ghế ngồi, ông đã lia mắt nhìn mọi người: - Hôm qua có ông nào ở đây đi với Ty Nông nghiệp vào thăm cánh đồng lúa cao sản ở Quang Kim không? Lúa nông nghiệp lai trổ đòng xanh như mực. Phải nói là rất đẹp. Nơi nào cũng thế này thì năm nay mặt trận nông nghiệp ở tỉnh ta ăn chắc 55.000 tấn quy thóc! Thường vụ Tỉnh ủy đã đủ năm người. Ông Duyễn cầm xấp báo cáo cô Tình vừa đánh máy xong, rải trước mặt từng ủy viên. Tới ông Quyết Định thì ghé tai: “Dạ, còn cái báo cáo về Hội nghị Mường Thông, anh bảo anh Toàn viết thì đang đánh máy ạ”. Ông Quyết Định ngẩng dậy, hơi trịnh trọng: - Anh Duyễn đã có dự thảo báo cáo sáu tháng gửi các anh. Ta họp> Ông Ké Lanh xoay người, lia mắt qua gọng kính trễ sang hàng ghế sau, nơi ngồi của Toàn và các ông trợ lý, e hèm, đưa đẩy: “Các đồng chí ta đến đủ cả rồi chứ nhỉ!”. Thật ra thì lúc ấy ông Căn mới đeo cái túi vải nhuộm https://thuviensach.vn pin đèn lếch thếch đi từ cửa vào. Mặt xương xương. Quai hàm bành bạnh. Tóc ốp hai bên như cánh gà, vừa đi ông vừa cao rao tự nhiên như với bạn bè cùng trang lứa. Rằng thì là, Văn phòng làm việc chẳng ra cái đếch gì, họp mà có thông báo đâu, thêm nữa hôm nay ông đã đặt kế hoạch làm việc với Ty Giao thông rồi. Các ông có biết là trận lũ cuốn vừa rồi, riêng đường đi Pha Linh, đường đi Pa Kha đã sập hai cây cầu và đất núi sụt lở gây ách tắc trên hai chục điểm không. Ai cũng biết, ông Căn luôn có ý coi thường mấy ông Thường vụ. Tất cả đều ít tuổi hơn ông. Ông cũng đã từng là ủy viên Ban chấp hành tỉnh đảng bộ. Đã từng là bí thư huyện Mường Thông. Vướng chuyện tình ái bị nhắc nhở, điều sang làm phó Ty Giao thông. Rồi nghe nói lại mắc chuyện tình tang với cô thủ quỹ, cuối cùng được điều về đây giữ chân trợ lý cho thường vụ. Vợ ông mất sớm. Ông gà trống nuôi con gái. Một cô gái xinh xắn là học trò của Toàn. Ông Quyết Định đã bắt đầu đọc dự thảo báo cáo! Mặc! Ngồi xuống hàng ghế kê sát vách, cạnh ông Bình, ông Căn quay ngang quay ngửa, như ở giữa chốn không người: - Ơ, cái lão Đồng sao chưa thấy đến nhỉ? Thì vừa lúc, ông Đồng xuất hiện ở cửa. Nước da hun khói, cao gầy, hom hem, lom khom như người đau thận, ông Đồng vừa giơ cái quạt nan che một bên mặt, vừa đánh tiếng, giọng đùa bỡn: - Dạ, báo cáo, có cái mặt thằng em rồi đây > Ông Bình ngồi dịch sang một ghế, dành chỗ cho ông Đồng, rồi quay lại, đưa tay che một bên miệng: - Nghe nói anh mới sang làm việc với bên tòa án? - Thì thế! - Có chuyện gì hay sao mà nghe dư luận xôn xao lắm? https://thuviensach.vn Ông Căn vỗ hai túi áo, lôi ra hộp thuốc lào, kẹp cái điếu cày vào hai đầu gối, liếc mắt sang ông Đồng. - Xôn xao là cái chắc! Ông Đồng nói. Ông Căn chặc lưỡi, điềm nhiên: - Chuyện gì mà kinh khủng thế? - Hừ, phen này thì cha con không biết tàng hình hay độn thổ để khỏi xấu cái mặt đây! Nhưng mà này, tôi hỏi, hôm rồi những ông nào ăn thịt con chó gié thằng Quàn nó gửi biếu? - Quàn nào? Quàn bí thư Cam Đồng á? Tóm lại, tình hình của toàn tỉnh về mọi mặt kể cả việc gây xôn xao tại Hội nghị Mường Thông, nói chung là ổn định và có chiều hướng phát triển tốt! Ông Quyết Định vừa đọc hết một trang báo cáo. Có tiếng máy bay Mỹ tăng tốc nổ ùng ùng hai tiếng trên bầu trời phía Nam. “Mặc nó! Còn xa. Ta cứ tiếp tục họp”. Ông Quyết Định nói. Ông Gia nghếch cằm, tay lần mần tìm sợi râu, rồi quay sang Toàn, bâng quơ: “Thằng nào chấp bút báo cáo này mà khôn ngoan, kín kẽ thế nhỉ?> Ngoài cửa có bóng cô Tình. Ông Duyễn ngẩng dậy, nhìn cô Tình, đối thoại bằng ngón tay trỏ. Ông trỏ vào ông, thầy cô Tình lắc, ông trỏ vào Toàn, cô Tình gật. Toàn đứng dậy. Có việc gì mà gọi Toàn thế? Anh đi vòng ra sau lưng ông Quyết Định, rồi qua sau ghế ông Văn Hiến. Lạ sao, chính lúc ấy, anh quay lại và thật hết sức vô tình, chạm vào ánh mắt liếc chéo sắc lẻm của ông. Hay là ông Văn Hiến khó chịu với anh vì anh bỏ ngang dở cuộc họp? Không! Đi theo con đường đất đánh bậc xuống nhà văn phòng, quay lại, anh còn thấy ông ngoái cổ nhìn theo. Cái nhìn tò mò, thóc mách rất lạ. https://thuviensach.vn Có chuyện gì thế, cô Tình? Chưa kịp hỏi cô Tình, người dẫn lối, Toàn đã thấy một người đàn ông đang đứng đợi anh ở cạnh nhà Văn phòng. Người này mặc áo sơ mi cộc tay màu cỏ úa, mặt trái xoan, có mấy nốt rỗ huê ở gồ mũi, trông quen quen. - Anh Toàn, anh còn nhớ tôi không? Tôi là kỹ sư Thân, trại trưởng trại lợn giống ở Mường Thông, hôm roi anh Quyết Định và anh, sau hội nghị Tổng kết nông nghiệp tỉnh có vào thăm đó. Người nọ bắt tay Toàn, mừng rỡ. Toàn vui vẻ: - Tôi nhớ rồi. - Thế này, anh Toàn ạ, tôi có một việc... Người nọ chỉ tay ra phía sau. Bấy giờ Toàn mới nhận ra, sau người tên Thân trại trưởng, là chiếc xe đạp ghếch vào một gốc cây màng tang lớn. Trên cái đèo hàng của chiếc xe là con lợn giống chừng mười cân chằng buộc kỹ trong một cái rọ tre. Thì ra người trại trưởng Mường Thông muốn đem con lợn giống F1 lai giữa con Ỉ Móngái và con Ioócsai nước Anh biếu ông Quyết Định. “Không phải ông bí thư ngỏ lời muốn nuôi đâu. Không! Không có chuyện gợi mở. Mà là tôi muốn bí thư mục sở thị”. Người trại trưởng trại lợn nói thêm. Không biết nhà ông, anh muốn nhờ Toàn dẫn đường. Nhà ông Quyết Định ở khu rừng phía sau quả đồi O Tròn ở. Yên vợ ông, đang có nhà. Nét quen thuộc của chị, kể từ hôm gặp chị khi qua con ngòi vào O Tròn, anh nhận ra ngay. Vừa gội đầu xong, tóc ướt khoanh tròn trên đầu. Thoang thoảng vẻ yểu điệu thanh tân trìu mến. Trên gương mặt trái đào mảnh dẻ trắng hồng, hai con mắt Yên lung liêng sáng như hai hạt bạc. Con lợn giống F1 được thả ngay vào chuồng. Trong chuồng đã có sẵn một con nái gần tạ rưỡi nằm chềnh ềnh một góc. Hóa ra Yên là người nuôi lợn rất mát tay. “Cám ơn anh Toàn nhé!”. https://thuviensach.vn Thân còn ở lại, hướng dẫn cách nuôi con lợn lai này, tiễn Toàn ra cửa, Yên nói giọng thật thân thiết, dịu dàng. Toàn trở lại phòng họp của Thường vụ khi chương trình đã thông qua dự kiến kế hoạch khắc phục hậu quả trận lũ cuốn đảm bảo giao thông thông suốt do ông Căn trình bày. Và ông Đồng đang nói, giọng choang choang như chuông: - Báo cáo các đồng chí Thường vụ, tình hình là như thế! Sáng nay tôi đã đến tận Chi cục Khai hoang cơ giới gặp đồng chí Nguyễn Chí Hưng chi cục trưởng. Và đồng chí ấy lại một lần nữa phản đối quyết liệt: Chiếc MTZ 50 mã lực đâu có phải là cái va ly mà các anh muốn xách đi đâu thì xách! - Hừ! Gầm lên, phản ứng tức thời là ông Văn Hiến. Mặt quạu cọ ông đứng phắt ngay dậy. Cao chỉ hơn cái mặt bàn một chút, nhưng tiếng ông to như tiếng loa: - Hừ! MTZ đâu có phải là chiếc va ly! Anh Đ! Lão Hưng nhà anh mà dám ăn nói xấc xược thế à! - Xin lỗi anh! - Không ngờ vừa ngồi xuống, ông Đồng đã bật ngay đậy, vung tay, cắt ngang lời ông Văn Hiến - Anh Văn Hiến, anh nói thế là không được! - Sao lại không được! - Anh đừng cho mình là thượng cấp thì anh có quyền... - Tôi có quyền! - Nếu thế thì tôi cũng xin nói: là trợ lý cho thường vụ thì tôi cũng có quyền được làm tham mưu, góp ý kiến cho các anh... - Nhưng mà đã bàn là không bàn lùi! https://thuviensach.vn - Đã bàn bạc là phải dân chủ chứ. - Tôi yêu cầu anh Đồng thôi không nói nữa! Một cú đập bàn đã cắt đứt lời ông Đồng. Ông Đồng lắc đầu, rũ mớ tóc dày đốm bạc, ngồi xuống, nghênh nghênh mặt lộ rõ nét ngang ngạnh. Vẫn đứng như cây mọc từ nãy, giờ như được đà, ông Văn Hiến đập tiếp bàn tay xuống mặt bàn: - Tôi yêu cầu anh Đồng không tự ái hộ anh Hưng! Anh Hưng rõ ràng là có tư tưởng chồng đối ngầm. Việc đưa máy MTZ lên cày năm hécta ruộng để gieo lúa mì là quyết định của Thường vụ. Một trăm cây số đường xa! Đất nương dốc bốn mươi độ. Không kinh tế! Không an toàn! Các anh định đem kỹ thuật ra để lòịp anh em công nông, định đội váy nát mẹ, hả? Một lúc mấy nghìn bà con người Mông, người Dao thấy được con trâu sắt như thấy được chủ nghĩa xã hội. Thử hỏi, có nhiệm vụ chính trị nào lớn lao quan trọng như thế không? Vậy thì quan điểm giai cấp, quan điểm khoa học kỹ thuật phải phục vụ chính trị các anh là ở chỗ nào? Đón ý ông Văn Hiến, ông Ké Lanh ngật ngật đầu, chèm chẹp môi: - Đúng thế! Đúng thế! Quan điểm giai cấp các anh để đâu rồi? Hừ, chỗ này là có vấn đề tư tưởng. Tư tưởng gì? Giới trí thức, nhà kỹ thuật, trong tư tưởng rõ ràng là chưa dứt khoát về hai con đường tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa... Cạnh Toàn, ông Đồng cụ cựa đôi vai rồi xoay người xây lưng lại cuộc họp. Toàn hiểu, ông muôn tỏ thái độ bất bình với thói chuyên quyền của ông Văn Hiến và lối a dua a tòng, tát nước theo mưa của ông Ké Lanh. Chính lúc này Toàn cũng đang khó chịu với ông. Vì đang nói, ông lại quay về phía sau, đưa mắt lướt qua anh. Như ám chỉ anh, như chính anh là đối tượng cần phải phê phán, rèn dũa vậy. Toàn biết ông Ké Lanh từ hồi đi học một lớp chính trị - kinh tế học ngắn ngày ở trường Đảng tỉnh. Năm đó, ông https://thuviensach.vn là giám đốc trường Đảng và mới vào tuổi bốn mươi lăm. Mặt dài, lông mày bạc phếch tua tủa như lông nhím, tai chảy như tai Phật. Trông cũng hơi già thật. Nhưng mọi người đã nhất loạt tặng thêm vào tên ông tiếp đầu ngữ Ké, Ké trong tiếng Tày là già, chủ yếu có lẽ là vì tính cách già nua, ề à lê thê trong nói năng và nhất là lẩm cẩm của ông. Ông mà giảng công thức sản xuất tư bản chủ nghĩa C-V-M thì đến trời cũng chẳng hiểu nổi! Gần như không để ý mấy lời phụ họa nhạt nhẽo của ông trưởng ban Tuyên giáo, ông Văn Hiến tiếp, giọng độc thoại càng hùng dũng, lấn át: - Hừ! MTZ đâu phải là cái va ly! Luận điệu này hiển nhiên là có mùi vị của chủ nghĩa xét lại rồi. Xin nói để các ngài xét lại biết, cái gì các ngài run rẩy, các ngài sợ hãi, thì chúng tôi, những người vô sản, sẽ làm và làm được hết! Ông Quyết Định lại vẫn như hôm nào ở Hội nghị Mường Thông Toàn đã thấy, vẫn lặng lẽ một vóc hình đầy đặn. Không nói một câu. Gương mặt vuông vức không một nét biểu cảm. Nhưng ông cũng không gằm mặt đọc tài liệu, để lảng tránh phải bày tỏ thái độ như ông Đình. Ông Quyết Định lắng nghe, nhưng điềm nhiên, tĩnh tại. Thi thoảng lại hất mắt qua gọng kính gật đầu đánh khục, đón ý tán thưởng với ông Văn Hiến là ông Ké Lanh. Ngọ nguậy là ông Gia. Chốc chốc ông lại quay sang Toàn và mấy ông trợ lý, thì thầm những chuyện linh tinh về khí hậu, thời tiết, về tin tức thời sự. Cuối cùng, khi ông Văn Hiến vừa dứt lời ngồi xuống, thì ông ghé tai Toàn, lầm nhầm: “Toàn là loại thầy bói sờ voi cả!”. Rồi ông đứng dậy, xách cặp, khạng nạng bước ra khỏi chỗ ngồi, đoạn quay lại, giơ một ngón tay lên cao, thật thản nhiên: - Thôi! Các đồng chí họp tiếp nhé! Tôi xin phép về hội ý thường trực bên ủy ban, lo việc hội thao Quân khu Hai ở Mường Hum đây! Xin chào. Như sực nhớ, ông Đình từ lúc vào họp chỉ chắm chúi vừa đọc vừa đánh vần mấy trang báo cáo đánh máy, giờ vội chống tay đứng dậy, lắp bắp một https://thuviensach.vn tràng dài: - Tôi... tôi à cũng xin xin phép... à ừ tí nữa họp xong sẽ xuống xuống... xã Nam... Cường họp với... với chi ủy lúa xuân vừa qua mới... mới loe loe cổ đòng đòng đã à ừ bạc trắng cờ... lau lau... Đình chưa dứt lời đã thấy ông Căn vừa cười hằng hặc vừa mổ ngón tay vào lưng ghe, bả lả: “Bố Đình ơi, nhân tiện có thầy giáo Toàn về đây rồi thì vác sách đến xin học thầy tí văn vẻ để ăn nói cho khúc chiết đi! Không là bỏ bố đấy!”. o O o Tan cuộc họp Thường vụ thường kỳ. Toàn xuống văn phòng hội ý. Vừa bước vào phòng đã thấy ông Đồng tay cầm điếu cày, tay đỡ ngực, vừa thổ khói vừa cười khùng khục: - Thì chính tôi nói: nhan sắc cô Yên là thứ nhan sắc hiếu động, làm vui mắt người, là... như thằng Kiến ton hót với ông Gia đấy. Còn ông Quyết Định thì đúng là tuổi Bính Tý, mệnh Thủy, trong khi cô Yên tuổi Canh Tý, mệnh Thổ; Thủy phá Thổ, hợp nhau thế nào được, tuy khởi đầu là anh hùng gặp giai nhân thật! Yết hầu nháy một nhịp, ông Đống tiếp: - Còn việc các vị ấy bàn vừa rồi thì... rặt một lũ binh cua tướng ốc đếch biết gì cả! Nói thật đấy, máy kéo MTZ mà bắt nó leo đồi Na Ẳng thì nó lăn kềnh, chổng bố nó bốn vó lên trời, chứ cày cái con tườu! Ông Căn đỡ cái điếu từ tay ông Đồng, hất cái cằm nhọn vào ông Duyễn rồi hướng cái nhìn vào ông Đồng đang phanh áo ngực hở cái ức xàm xạm in hình con đại bàng xòe cánh xăm màu chàm thích chí. https://thuviensach.vn - Đúng là chích chòe học dốt có đuôi. Bởi vì nhí nhoẻn nên đuôi phất cờ, các ông ạ. Nhưng thôi, sang tòa án có chuyện gì? Kể cho anh em nghe đi, ông Đồng! Tức khí vặt vớo Văn Hiến và các cha ấy làm gì cho nó mệt. Ông Duyễn vỗ vỗ hai bàn tay: - Thôi, chuyện gì thì cũng để tối nay xíu dề ăn tối rồi nói! Ông Bình nghển cổ: - Nhưng mà, trước hết là... Hôm nay phải có lời khen ông đồng chí Đồng. Rõ là không hổ danh một trang nam nhi bất chấp cường quyền thật! Còn bây giờ, tối nay làm bữa cháo cá hay cháo cóc đấy? Nói là cháo cóc ngon lắm bổ lắm mà đã thấy ông cho anh em thưởng thức bao giờ, ông Đồng! Ông Đồng phanh ngực áo, lắc đầu: - Cháo cóc công phu lắm. Để bữa khác! Còn tiện đây tôi cũng xin nói lại với đồng chí chánh văn phòng là tôi nể đồng chí và ông bí thư lắm lắm nên tôi mới nín nhịn thế đấy. Nhịn như đại trượng phu Lạn Tương Như chịu nhục trước cái ngông ngạo của tướng quân Liêm Pha nước Triệu thời Đông Chu bên Tàu ấy. Hừ, đi con đường trái nước ngược gió thế mà cứ vỗ ngực tự cho rằng mình đúng là thế nào! Chứ chung quy ông ấy chỉ là một anh chàng cố nông láu tôm láu cá, ranh mãnh, khôn ngoan. Cơ hội thôi. - Cái gì? Ông nói cái gì cơ hội? Ông Căn khơi chuyện. Ông Duyễn xua xua tay: - Thôi đi, các ông. Ông Đồng găng: https://thuviensach.vn - Tôi nói ai thì các ông thừa biết rồi đấy! Hừ, kẻ tiểu nhân lên một bước đã thẳng lưng, lên hai bước đã nguẩy đầu, lên ba bước đã múa tay trong bị! Trong khi người quân tử ấy à, lên một bước thì khom lưng, lên hai bước thì cúi đầu, lên ba bước thì vịn tường mà đi kia! Ông Duyễn vỗ tay một lần nữa: - Thôi, vào việc nhé! Trước hết là cần một đồng chí soạn thảo văn bản nghị quyết của Thường vụ về công tác quý ba! Lần này đến lượt ai nhỉ? - Ông Đồng chứ còn ai? Ông Bình nhỏ nhẻ. Ông Đồng trợn mắt: - Nói láo ông Táo bẻ răng! Làm gì đã đến lân tôi! Mà... có đến lân em đây cũng xin rút. Dạ, thưa các anh, em thất học, văn hóa thấp. Chỉ biết hò hét, hối thúc, chém to kho mặn, chỉ đâu đánh đấy thôi! - Văn hóa cao thấp đếch gì ở chỗ này! Ông Căn chép miệng. Ông Bình nhìn Toàn, mắt nhay nháy: - Văn hóa cao ở đây chỉ có đồng chí Toàn thôi. Mặt Toàn ưng ửng. Ông Căn quay sang Toàn, thủng thẳng: - Đúng là ở đây chỉ có cậu Toàn là văn hay chữ tốt. Học trò thị xã bao năm nay nó ca ngợi thầy Toàn thế nào, tôi đều đã nghe hết. Con cháu tôi nó học lớp mười, nó bảo nghe thầy Toàn giảng văn, người cứ mê đi như bị thôi miên ấy. Mà các vị ở đây chưa biết hết tài năng đức độ của cậu Toàn đây đâu. Nhưng mà cậu Toàn này, tôi nói thật với cậu nhé... Ông Căn ngập ngừng. Toàn nhấn nhá: https://thuviensach.vn - Tôi thì không ngại công việc đâu. Có điều là tôi vừa mới về nhận công việc. - Ấy đấy! - ông Căn ngẩng lên, vỗ bộp miệng ống điếu cao giọng - Đúng là thế. Nhưng mà đồng chí Toàn này, có ở lâu tôi cũng khuyên đồng chí... không nhận viết. Như được thể, ông Đồng tung vổng hai tay lên trời: - Đúng! Đúng là như thế đấy! Không viết là bởi vì, Thường vụ thì mỗi ông một phách. Có thống nhất đếch với nhau bao giờ đâu mà viết. Đấy, ngay như chuyện điều cái máy kéo MTZ lên Na Ẳng. Ông nói. Ông không. Ông ậm ờ. Viết nghị quyết thì viết cái con khỉ gì? Ông Bình cắn cắn môi, dè dặt: - Kể ra giúp việc các cụ Thường vụ ở đây cũng khó thật. Đấy, vừa rồi tôi soạn thảo cái chỉ thị về công tác quân sự. Văn bản dự thảo đưa các cụ đã cả tháng nay rồi. Nhưng, ngoài ông Quyết Định ra, có ai đọc đâu. Vào họp mới giở ra. Ê a dăm câu cũ rích như cụ Ké. Ầm ừ là ông Đình. Còn bố Văn Hiến, bố Gia thì nói rất hăng, đòi thêm chỗ nọ, bổ sung chỗ kia, nhưng lại toàn những điều văn bản có ghi rồi. Nhưng mà thôi... đem thân đi làm kẻ giúp việc không xay lúa thì phải bế em thôi. Trời đã ngâm ngẩm tối. Ngoài trời đã thấy xập xè những bóng dơi bay lượn. Ông Duyễn cười hề hề: - Anh em ới nhau mấy năm rồi còn lạ gì. Thường vụ thì cũng là mấy anh em qua bầu cử mà lên. Để là đất, nặn thành bụt! Còn lạ gì nhau nữa. Nhưng thôi, đây là trách nhiệm, phân công. Vả lại ở đời, cờ ngoài bài trong. Kẻ đứng ngoài nhiều khi tỉnh táo sáng suốt hơn là cái lẽ đương nhiên. Còn về tài năng thì các vị ở đây kể ông Bình, ông Căn, ông Đồng, toàn những anh đã từng kinh qua lãnh đạo, có sừng có mỏ cả. Lại am hiểu tình hình, thông https://thuviensach.vn tỏ ngọn ngành đường lối chủ trương của tỉnh và trung ương cả, ai viết mà chẳng được. - Thôi, không có trâu thì mèo lại đi cầy vậy, chứ biết làm thế nào bây giờ? Cuối cùng, ông Duyễn vừa sờ đầu gối, vừa nhoẻn cười nói. Nghĩa là ông lại nhận phần chấp bút vậy. Ông Bình hoan hỉ, vỗ tay nhè nhẹ: - Thôi, nhờ bác thật lực giúp cho là tốt rồi. Đứng dậy, gãi sườn, ông Đồng kêu: - Trời oi quá! Chắc thể nào cũng có cá lớn nổi ngoài ngòi đây! Ông Căn nói: - Thôi, chuyện bên tòa án báo cáo thế nào, ông Đồng? Kể đi, để lâu nó ôi oai đi đấy. Ông Đồng quay đi quay lại ngó quanh, mắt liu riu như tìm cái gì, lát sau hất hàm: - Này, cẩn thận, xem có thằng Muôi nghe trộm không đấy? - Làm gì có thẳng Muôi nào ở đây! - Thằng Muôi ba đời nhà nó ăn củ chuối chúa là hay ton hót với lão Văn Hiến, phải cảnh giác! Nói thật chứ cha con nhà này làm ăn thì rất dở nhưng cứ thử động vào nó xem, nó lập tức xù lông nhím ra, quy chụp đủ tội Cho mà xem! - Vuốt hai bên mép, ông Đồng tiếp - Còn chuyện... thì sẽ kể, chứ cất vào kho làm gì. Nhưng mà này... Đột ngột dừng lời, hai con mắt ông Đồng ngưng lại trên gương mặt trái xoan của Toàn một cái nhìn hơi có chút sững sờ và dò xét. Cứ như là bây https://thuviensach.vn giờ ông mới nhìn thấy Toàn lần đầu. Và ông chìa bàn tay xương xẩu về phía Toàn: - E hèm, bắt tay thầy giáo Toàn một cái nào! Chà, bàn tay mềm của người thư sinh có hảo tâm đây. Thầy Toàn này, lẽ ra thì ngay từ hôm thầy mới đến, như người xưa nói tôi chạy ra đón, mừng đến mức xỏ nhầm cả giày cơ! Toàn nghiêng nghiêng hai con mắt hiền hiền: - Nghe anh nói tích chuyện Lạn Tương Như nhịn Liêm Pha thì tôi biết khẩu khí của anh rồi. - Thầy có biết tích chuyện đó? - Sách Đông Chu liệt quốc có kể lại chuyện này. Lạn Tương Như dùng mưu bảo toàn được viên ngọc quý và danh diện vua Triệu trước vua Tần, nên được vua Triệu phong là thượng đại phu, giữ chức thượng quan, đứng trên cả Liêm Pha đại thần. Do vậy Liêm Pha tức giận, ganh ghét, thậm chí còn nói ra miệng là sẽ hãm hại. Nhưng Lạn Tương Như chỉ một mực nhịn nhục. Đến mức các thực khách của Lạn đòi bỏ ông đi. Sau họ mới hiểu, ông nhịn nhường chẳng qua là do coi việc nước làm trọng. Bởi vì, nếu ông và Liêm Pha là hai cây trụ cột của nước Triệu mà giữ được hòa khí thì nước Triệu sẽ suy yếu và trở thành miếng mồi ngon của ngoại bang. - Giỏi! Thầy Toàn giỏi! Huơ huơ hai bàn tay lên trời, ông Đồng reo to: - Vậy thì, xin thông báo, bữa xíu dề cháo cáo tối nay là để nghênh đón thầy Toàn, đồng nghiệp mới của chúng ta. - Rồi ông ngả đầu về phía Toàn hạ giọng, thân mật: - Toàn này, còn bây giờ, nhân có việc phân công nhau viết lách vừa rồi, tôi nói để Toàn biết ý kiến của tôi. Người ta vẫn thường nói, làm đầy tớ cho thằng khôn còn hơn là làm thầy thằng dại, còn ở đây, https://thuviensach.vn trái khoáy quá, chúng ta lại làm đầy tớ cho những thằng dại. Tôi nói không đúng sao? Thầy giáo Toàn à. Nói một cách văn vẻ thì... Hiện thời tất cả chúng ta đang ở trên một cỗ xe. Cỗ xe này do năm con ngựa kéo. Năm con ngựa này, may là có con ngựa đầu đàn tên là Quyết Định còn khả dĩ. Ừ, con này kể ra cũng có thể gọi là tuấn mã được, nó có cái uy riêng, khi nào rỗi tôi kể cho Toàn nghe. Mặc dầu còn rất hay nể nang, ngại va chạm, thấy đúng không dám bênh, thấy sai không dám chống lại. Còn thì hỏng cả! Ngựa Gia thì nóng nảy, bộp chộp. Ngựa Văn Hiến thì láu cá, tinh ma, hăng xằng vô lối. Ngựa Ké Lanh thì già nua lẩn thẩn. Ngựa Đình thì lờ ngờ, ngô ngọng món tập đọc còn chưa sạch nước cản. Văn bản văn phòng người ta viết sẵn là: Mùa đông năm nay rét kéo dài, mạ chết. Nhiều người hoang mang, bỏ đi buôn... Thế mà bố đọc thành: Mùa đông năm nay rét kéo dài mà chết nhiều người... thì mọi người cười không đứt ruột chết là may đấy! Với bầy ngựa này thì có ngày chúng... đưa tất cả chúng ta xuống hố đấy! - Ha há! Thằng cha này hóm và quái kiệt thật! Ông Căn vừa mổ ngón tay vào ông Đồng vừa khoái trá kêu to. Ông Duyễn như chột dạ đẩy vai ông Đồng: - Thôi, ông ra ngòi nhấc cụp đi. Xem có con cá to thật lực không? Ở nhà tôi bắc sẵn nồi cháo nhé! Chép miệng một tiếng rõ to, ông Đồng phanh ngực áo, chụp cái mũ cọ rộng vành lên đầu, bước ra sân. Bóng ông gầy gùa lòa nhòa lất phất trong hơi sương đang dâng lên từ mấy mảnh ruộng hoang. Toàn nhìn theo ông Đồng. Trong cái dáng đi đầu chúi phía trước lầm lụi vất vả của ông, vẫn thấy phảng phất cái nét cân quắc rắn rỏi hơn người. Trong cái vẻ xô bồ, tạp bồi và như là bất đắc chí của lời ăn tiếng nói của ông, vẫn nhận ra vẻ nghiêm cẩn của cốt cách, thần thái ông. Vẻ như ông là một khối u uẩn bị ức chế bất thường. https://thuviensach.vn MỘT MÌNH MỘT NGỰA Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 4 Chiếc Uoát do Đích lái vừa nổ máy, rẽ ra quốc lộ 7, ông Quyết Định đã quay lại băng ghế sau với Toàn: - Tối qua, ở văn phòng các cậu họp nhau làm gì mà ầm ĩ đến khuya thế? Mười hai giờ, tớ xách đèn bão từ trên nhà Thường vụ đi xuống vẫn còn thấy cậu Đồng nói choang choang như chuông đồng ấy. Đích đánh một vòng cua nhẹ, nhếch mép, hé chiếc răng nanh bịt vàng: - Chín giờ tối, thấy ùm ũm ở ngoài ngòi, em chạy xuống còn thấy ông Đồng đang lặn ngụp nhấc cụp. Được con trắm đến ba cân. Chắc các cụ lại xíu dề rồi họp hội tổ tôm. Ông Đồng trông lẻo khẻo vậy mà khỏe gớm đấy. Ông Quyết Định quay sang Đích, gật đầu: - Cậu Đồng hồi còn trẻ đẹp phong trần lãng tử lắm! Năm bốn sáu, tớ một thân một mình đại diện Việt Minh cưỡi ngựa vào Pha Linh, vùng đất của thổ ty La Văn Đờ, người quen và là cơ sở đầu tiên chính là cậu Đồng đấy. Không có cậu ta thì hồi đó mình gặp nguy, mà Pha Linh cũng chẳng thành lập được chính quyền cách mạng. Còn nhớ, cậu ấy đội cái mũ nan rộng vành, mặc áo lanh khuy vải, quần rộng, xắn ống cao, chân đi hải xảo, ngang tàng, oai vũ hệt một trang hảo hán. Quê ở Xuân Lũng, Lâm Thao, Phú Thọ, đất khoa bảng nổi tiếng. Đồng lên đất này ở với ông bác từ hồi còn là chú thiếu niên. Ông bác mất. Tự lực sống bằng đủ nghề. Quen thung thổ. Thông hiểu cổ sử. Chữ Hán giỏi. Tiếng Mông, tiếng Quan, tiếng Dao, cả tiếng Phù Lá, U Ní cũng thạo. https://thuviensach.vn Đường mới rải cấp phối, xe đi nhiều, đã xuất hiện ổ gà. Lá ngụy trang lòa xòa tỏa bóng mát dịu trước kính xe. Mặt ông Quyết Định trầm trầm trong hồi ức. Đích liếc ngang sang phía ông Quyết Định, nhẩn nha: - Mỗi ông trợ lý một tính một nết. Ông Duyễn vốn hương sư thì vui vẻ cẩn thận. Ông Bình thì hiền lành dễ dãi. Ông Căn đúng là phong thái ông thợ cạo, thung dung, đĩnh đạc, tỉ mẩn, thóc mách. Sắc sảo, nói năng vừa thâm nho vừa ngang tàng bạo miệng thì phải là ông Đồng. Toàn nghĩ, chân dung ông Đồng đẹp quá trong hồi ức của ông Quyết Định. Còn bây giờ thì đúng là ông Đồng có tầm kiăn, có nghĩa khí, ăn nói bạo tợn, và thâm thúy thật. Vẻ như trong đời, ông đã gặp phải nhiều điều bất như ý, có lắm khúc mắc, không thuận chiều, nên mới sinh ra thất chí, nhưng mà là cái thất chí của kẻ rất có ý thức về giá trị của mình. Nghe ông ví mình như Lạn Tương Như trong tích chuyện với Liêm Pha thời Đông Chu bên Tàu, Toàn đoán chừng ông với ông Văn Hiến quan hệ đã có trục trặc, nhưng cũng phải công nhận rằng ông là con người bộc trực, thẳng thắn, có chính kiến rõ ràng. Thì đấy, chính là ông đã khảng khái bảo vệ ý kiến của mình trước ông Văn Hiến đó thôi! Ông còn dám ví ban Thường vụ tỉnh ủy Hoàng Liên như bầy ngựa kéo cỗ xe năm ngựa! Rồi lại còn điểm mặt từng con, chỉ ra từng khuyết tật của mỗi con; trừ ông Quyết Định ra, còn thì chê bai tất. Người ta vẫn thường nói, muốn biết cấp trên thế nào, chỉ cần hỏi anh cần vụ. Nhưng nghe ông Đồng, ông Bình, ông Căn, ông Duyễn vừa ăn xíu dề cá vừa bình phẩm từng ông Thường vụ, thì Toàn nửa tin nửa ngờ. Căn cứ vào kỳ hình dị tướng để đặt ra các hỗn danh châm chọc, hoặc dựa vào đôi ba nét yểu nhược để quy kết thành một tính cách, thói thường xưa nay vẫn vậy. Đám các ông trợ lý phải chăng cũng không ra khỏi vòng quy tắc nọ? Tuy vậy trong cái xô bồ phổ biến thường quy ấy, Toàn vẫn có thể lọc ra được đôi ba nét phác thảo về từng người, từng nhân vật của cuốn sách từ nay anh sẽ phải đọc ngày ngày. Với ông Quyết Định thì vẫn là một ấn tượng https://thuviensach.vn tốt đẹp ngay từ buổi đầu về sự từng trải vững vàng, đẹp đẽ một cách oai vệ, như hình ảnh ông một mình một ngựa đi vào sào huyệt của đối phương ngày nào. Kể cả mối tình của ông với Yên. Một mối tình giữa giai nhân và anh hùng, đẹp lãng mạn đến kỳ lạ. Lấn cấn chăng là gần đây có giáo Cầu được Ty Giáo dục cử sang dạy bổ túc hết chương trình văn hóa cấp hai cho ông, lại có ý bờm xơm với Yên và nghe nói, với tâm hồn trẻ trung ưa bay bướm, đã có lúc Yên tỏ ra thích thú chiều chuộng y. Tất nhiên, được nói đến với thái độ chê bai quyết liệt không phải là ông Quyết Định. Mà là ông Văn Hiến. Ông Văn Hiến xuất thân cố nông, chuyên cày thuê cuốc mướn, vóc hình còi cọc xấu xí, mắt có lẹo lại ngưỡng thiên chỉ địa, chỉ là gã thanh niên nông dân lên khai hoang ở huyện Pa Kha, rồi lân la anh được giữ chân cắt cỏ ngựa, rồi làm giám mã, tức giữ chức Bật mã ôn ở huyện đội từ hồi ông Căn còn làm bí thư huyện ủy ở đây. Tựu trung, ông này chỉ là một anh chàng cố nông láu cá, tinh ma, biết tranh thủ cơ hội. Gây cười cho mọi người là hai ông Lanh và Đình. Ông Lanh được gọi là Ké Lanh người Tày Lạng Sơn. Theo cách mạng từ năm 1945, xuất thân cán bộ xã, là con ngựa thứ tư kéo cỗ xe. Ông này phụ trách công tác tuyên huấn. Tuyên huấn nhưng nhạt nhẽo lắm. Ông Đình thiếu tá vừa được bổ sung thường vụ, là con ngựa thứ năm. Mặt mũi thì sáng sủa vậy mà sao đần quá! Cũng ề à như ông Ké Lanh, nhưng lại còn tật nói lắp. Chẳng bao giờ có chính kiến riêng. Toàn nói dựa. Tội nghiệp nhất là nghe ông đọc diễn văn. Ông đọc như trẻ con tập đánh vần chẳng biết chấm phẩy là gì. Bài đáng đọc hai mươi phút ông kéo dài cả tiếng. Có lần, bài nói của ông do Duyễn viết, cô Tình đánh máy vô ý để kẹp díp hai tờ cùng số trang. Ông cứ thế đọc lặp lại mà không hay biết. Những điều thu nhận được sau buổi trò chuyện ăn xíu dề cháo cá với mấy ông kỳ cựu ở văn phòng, đối với Toàn thật lạ lùng. Nhưng Toàn nghĩ, có lẽ ông Quyết Định đều đã được biết tất cả. Tai vách mạch rừng. Thêm nữa, Kiến phó văn phòng phụ trách nhà ăn là anh trống khẩu, tếu táo, chắc https://thuviensach.vn đã toang toác đây đó rồi. Và ông Căn, ông Đồng đâu có phải là những kẻ biết dè giữ, nể nang ai. Tuy vậy, chắc chắn là ông bí thư không thể biết hết chuyện Toàn đã nghe đêm qua. Chắc chắn là thế. Vì từ lúc sáng, Đồng đi sang tòa án để nắm tình hình về báo cáo Thường vụ, đã kín kín hở hở dá dênh cho mọi người biết là vừa có một vụ việc kỳ quái xảy ra, nhưng vẫn ập ờ khất lần chứ đã nói ra đâu> Đêm qua cũng vậy. Mãi tới khi buổi cháo cá sắp tàn để chuyển sang họp hội tổ tôm, ông Căn, ông Bình giục giã mãi, ông Đồng mới e hèm, dọn giọng. Thì ra công an huyện Yên Bình vừa bắt được một cái cặp da ở nhà khách của huyện ủy. Cái cặp là của một cán bộ tầm cỡ ở tỉnh ta. Mở cặp ra, ngoài những vật tùy thân một anh cán bộ đi công tác thường mang theo như: bàn chải, thuốc đánh răng, xà phòng, khăn mặt... còn có một cái bọc giấy. Mở bọc giấy ra thì thay bốn cái quần lót nữ. Bồn cái xi líp đàn bà thêu tên Cúc, Huệ, Hồng, Lan. Trời! Nghe tiếng kêu vừa bàng hoàng vừa thích thú của các ông Duyễn, Bình, Căn, Toàn thấy cánh tay rơn rởn nổi da gà. o O o Chắn ngang đường là một dòng suối đục lờ chảy êm ru. Lần chần tí chút như đắn đo, Đích cho chiếc Uoát sục mũi xuống dòng nước, rồi đổi chiều, hất ngược lên, sục sặc quay tít bốn bánh, vượt chéo sang bờ bên. Rồi tiếp đó sang số, bám mặt đường trơn nhuội nhớt nhát, bắt đầu leo dốc. Con dốc không ngờ dài quá. Nhưng, rất may, vừa lúc có cảm giác chiếc Uoát hết hơi, lực cạn thì bốn bánh của nó đã nằm trên một chiều phẳng ngang bằng. Cao nguyên phẳng lì miên man như một phẩm vật thiên nhiên kỳ lạ, đã hiện ra trước kính xe. Cảnh trí đã đổi hoàn toàn. Không còn những cánh rừng hỗn giao giữa tre nứa và bụi cây tầm thấp ướt át sũng nước. Không còn những thung lũng chật hẹp toen hoẻn mấy khoanh ruộng mạ vàng úa. Không còn những khe hẻm đột ngột xuất hiện và những con suối đục ngầu https://thuviensach.vn đổ nước ào ào. Trước mắt Toàn, đất đai rộng dài, tít tắp, thông thoáng. Trần mây đột ngột chuyển đổi thành xanh thắm. Trời sáng choang trong ánh nắng thu rung rinh hơi gió. Tạt vào cửa xe làn gió mang mùi đồng cỏ tươi non rười rượi hiền hòa, thân mật. Chiếc xe như con tuấn mã gặp ngọn gió phóng khoáng hí rờn tăng tốc. Đích đưa mắt sang trái sang phải liên tục, sục sạo tìm kiếm. Còn ông Quyết Định, thì lạ chưa, ông như đã thoát khỏi cái vẻ trầm mặc thường thấy khi ngồi trên xe. Nhấp nhổm trên ghế xe, ông nhăm nhăm nhìn về phía trước. Phía trước ông, những khu đồng trồng đậu tương đã vào mùa quả chín. - Đỗ lại! Đỗ lại! Đích! Cuối cùng thì ông Quyết Định không thể kìm được nữa. Chiếc Uoát đứng khựng. Ông bật cửa xe, nhảy ngay xuống và xăm xăm bước vào một mảnh ruộng đậu tương rùm ròa rậm rạp ngay bên dệ đường. Ràn rạt ràn rạt, đậu tương lúc lỉu từng chùm quả trĩu nặng quệt vào ống quần ông. - Tốt quá! Đậu tương năm nay sai quả quá! Ông reo khe khẽ. Dang hai tay, ông đưa mắt nhìn quanh. Quanh ông, bên trái bên phải, và xa tít, là đậu tương đang vào mùa kết quả. Tràn ra, lênh láng quanh ông là sắc vàng của đậu tương chín, của tạo vật đang cố gắng tự thể hiện sự sung mãn của mình. - A lúi! Đầy no! Tốt quá! Thắng lợi rồi! Ông thì thầm như nói với chính mình bằng thứ tiếng Tày mẹ đẻ. Rồi ngồi thụp xuống, ông nâng trên tay từng chùm quả vàng. Thầm thào, ông đếm Nâng, thoong, tham, thí, hả, xốc, chất... Một, hai, ba, bốn, năm, sảy... Như sợ không đảm bảo sự chính xác tuyệt đối, ông đếm số quả trên một cây đậu bằng chính thứ tiếng Tày mẹ đẻ của ông. Rồi ông nâng cả chùm quả trân trọng như thứ vật phẩm vừa được đấng tối cao là thiên nhiên ban tặng, đứng dậy. Tiếng ông vang vang giữa khu đồng: https://thuviensach.vn - Toàn ơi, lại đây mà xem, đậu tương mùa này của chúng ta thắng to rồi! Đậu tương! Ôi! Đậu tương! Thứ quả hiền lành vậy mà với ông chức phận nó mang sao lại cao cả thế! Đậu tương! Đậu tương! Nó là thực phẩm, là lương thực chống lại cả một mùa băng giá ở vùng cao. Nó giúp nông dân biến ruộng một vụ thành hai vụ. Nó là thứ cây diệt đói trừ nghèo. Nó là thứ cây duy nhất có khả năng thay thế cây thuốc phiện độc tôn thống ngự cả chục thế kỷ ở vùng đất giá lạnh này. Đậu tương! Nó là thứ cây kỳ diệu, với bộ rễ có nốt u sần có khả năng biến oxy thành nitơ bồi bổ cho đất. Và như vậy ngoài giá trị thương phẩm, nó còn có khả năng cải tạo đất đai bạc màu. Đậu tương! Nỗi lao tâm khổ tứ bao năm nay của ông. Niềm mơ ước vàng! Khát vọng vàng của ông. Của toàn Đảng bộ. Và, sau bao năm thử nghiệm ở không biết bao vùng đất khác nhau, thất bại có thành công có, sau bao nhiêu là hồi hộp, lo âu, để bây giờ thu được thắng lợi mỹ mãn trên đồng ruộng đại trà ở Bản San này, thì cơ hội mở rộng ra ở tất cả các xã vùng cao coi như đã nắm chắc trong tay rồi. Và như vậy thì chỉ ít lâu nữa thôi, tất cả đất đai vùng cao khốn khó từ tiền kiếp của tỉnh nhà sẽ bước một cuộc hóa thân vĩ đại, sẽ mở ra một hoạt cảnh tưng bừng của lễ hội! Trong giây lát, quay lại nhìn ông, Toàn như rơi vào trạng thái mê hoặc. Gió đồng tạt vào ông. Mái tóc muối tiêu hất ngược. Mặt ông ngây ngây. Hai con mắt lấp láy trẻ thơ của ông sáng láng bừng ngộ. Tồn thông hội với cơ cấu tự nhiên vô thức, đang mê man giữa ánh vàng mùa quả chín, ông, cái hình thể thô mộc mang thiên chất bẩm sinh là có sức gợi ảo giác chập chờn cho Toàn từ buổi nghe ông kể chuyện một mình một ngựa đi thuyết phục các thổ ty, tới buổi ông một mình một ý tưởng đứng trên diễn đài tổng kết Hội nghị Mường Thông, lúc này hiện lên với phong nghi, tài khí đẹp vô cùng! Có tiếng ngựa hí rộn rã đâu đây. Ngửng lên, ông Quyết Định và Toàn nhìn thấy một bóng ngựa hồng từ một bản nhỏ phía bên tay phải đang phi tới. Và thoáng cái, vừa ngửi thấy mùi mồ hôi ngựa, hai người đã thấy một https://thuviensach.vn con ngựa hồng hai tuổi yên cương bóng lọng dừng vó ngay trước mặt mình, rỗi một người đàn ông mặc áo xám quần đen đội mũ cát két từ trên mình ngựa nhảy xuống. - Chào chủ nhiệm Voòng Chí Nình! - Chào đồng chí Quyết Định! Chúng em nhận được điện từ O Tròn. Mời đồng chí lên ngựa. Đậu tương của chúng em lan rộng đến tận chân núi Cô Tiên rồi. Phải đi ngựa mới thấu đấy. Thành thạo và vui vẻ, ông Quyết Định nhận sợi giây cương từ tay chủ nhiệm Nình. Con ngựa non, da hồng, bờm vàng, bụng thon, móng guốc đen bóng sạch sẽ như tranh vẽ dậm chân, brừ brừ một hơi. Rồi quay đuôi. Mặt ông Quyết Định bừng men đỏ hồng: - Chào các đồng chí! Mình đi một lát nhé! Con ngựa hí vang một hồi rồi cất vó. Rạp mình xuống bờm ngựa, toàn thân người bí thư thả lỏng, hòa hợp, mềm mại chuyển động theo nhịp phóng nước đại của con vật. Toàn đứng lặng. Bó Quyết Định trên mình ngựa lồng lộng trong sắc vàng như kim nhũ của mùa đậu tương đang chín tới. Ông Quyết Định đang tái tạo hình ảnh mình một mình một ngựa ngày nào hào hùng và lãng mạn. Hai mươi tuổi, một mình một ngựa, đương đầu với đủ các thế lực chống phá cách mạng. Hai mươi tuổi đã đứng đầu một tổ chức cách mạng ở một tỉnh thượng du. Hai mươi tuổi đã đảm trách công việc quốc gia hệ trọng, gánh vác việc đại sự có quan hệ đến hưng vong của phong trào cách mạng cả một địa bàn. Một mình một ngựa! Một tuổi trẻ, một chiến mã, một lý tưởng cao cả, một sự nghiệp huy hoàng! Vị thống lĩnh tối cao của đạo quân hỗn hợp Tày, Nùng, Dao, Mông ba nghìn người, mở đột phá khẩu đánh tan bọn quân quan Quốc Dân đảng đang co cụm ở thị trấn Hoàng Liên biên giới. Rồi lập chính quyền liên hiệp. Rồi tổ chức Tuần lễ vàng. Rồi mở chiến https://thuviensach.vn dịch chống giặc dốt, giặc đói. Rồi tổ chức tiêu thổ kháng chiến, đón đánh đạo quân xâm lược Pháp từ bên kia biên giới trở về. Rồi trước thế giặc mạnh đành làm cuộc rút lui chiến lược trở thành bí thư tỉnh ủy kiêm chủ tịch tỉnh lưu vong trên đất tỉnh bạn, ngày đêm ra sức xây dựng lực lượng để trở về giải phóng tỉnh nhà lần thứ hai. o O o Hợp tác xã toàn xã Bản San của chủ nhiệm Voòng Chí Nình chiêu đãi bí thư tỉnh ủy, Toàn và lái xe Đích một bữa cơm thức ăn được chế biến hoàn toàn từ đậu tương. Thoạt tiên cầm cốc sữa đậu nành thơm mát do chủ nhiệm hợp tác xã đưa, Toàn đã thích rồi. Tuy nhiên, tiếp đó, vào bữa, Toàn mới thật sự ngạc nhiên. La liệt trên mặt bàn là hạt đậu tương qua tay chế biến tài tình của con người đã hóa thân thành đủ các món thức ăn. Đậu phụ thì Toàn đã biết. Có thể luộc, nướng, kho rán, rim. Tương đậu nành thì Toàn cũng đã biết, ngọt và thơm lắm. Lạ ming là giá đậu tương dai nhách nhưng nhai lâu thì thấy bùi bùi. Canh giá đậu cũng vậy. Lạ miệng nữa là món đậu phụ nhự. Chà, miếng đậu phụ xắt quân cờ, rắc men trộn ớt, phơi nắng cho se mặt rồi ủ, ăn với cháo vừa ngậy vừa bùi sao mà hợp khẩu vị thế! Lạ nữa là tầu xì, hột đậu xay, rồi pha trộn gia vị, ủ thành một thứ thức ăn mằn mặn cay cay, bùi bùi, ngầy ngậy, rất khoái khẩu. Ấy là chưa kể đậu nhồi thịt, đậu xào giá, đậu rán trộn trứng gà. Đích xin phép đánh xe đi thăm mấy cái đõ ong đặt ở trên rừng thông về, ngồi cạnh Toàn, nói: - Thường vụ được cái ông nào cũng mê, không cây này thì cây khác. Ông Gia thì chỉ thích đao giềng và quế. Ông Văn Hiến dạo này thì toàn cổ vũ cho lúa mì vụ thu và giống lúa lai ngắn ngày. Đưa máy cày lên Na Ẳng cũng là để phát động toàn tỉnh trồng mì đấy. Nhưng xem ra, ông Quyết Định chỉ đạo thí điểm đậu tương đại trà ở vùng Bản San này là sát sao nhất, có hiệu quả nhất. https://thuviensach.vn Toàn ghé tai Đích: - Mấy cái đõ ong của anh thế nào? - Có một đàn nó bốc bay. Đang bu đầy ở cây mít rừng cạnh đấy. Tí nữa, tôi phải ra tìm con ong chúa bắt lại. Ông Quyết Định ăn như nhấm nháp. Mọi người còn đang xì xụp, ông đã đứng dậy, vui vẻ khác thường: - Thôi, thời gian ít. Ta vừa ăn vừa nói chuyện nhé. Trước tiên, cám ơn bà con cho chúng tôi ăn một bữa cơm đặc sản rất ngon. Tôi nghĩ, sau này khách sạn của tỉnh có thể dùng những đặc sản này để chiêu đãi khách quốc tế đấy. Đúng không? Chủ nhiệm Nình vừa cho tôi ngựa c5;i đi xem mấy khu đồng trồng đậu của hợp tác xã nhà. Tôi có mấy ý kiến thế này, đồng chí chủ nhiệm và bà con nghe xem thế nào nhé! Thì ra, bí thư tỉnh ủy thăm vùng trồng đậu của hợp tác xã không phải chỉ bằng cảm hứng ngợi ca. Ông còn có tư duy của một nhà nông học. Ông bảo nhìn lướt qua thì thấy đậu năm nay là năm thứ ba mở rộng diện tích ra đại trà là khá tốt. Cả cánh đồng Nà Khẩu Má, cả khu ruộng Na Giang ở sát chân núi Cô Tiên cũng vậy. Điều đó chứng tỏ là cây đậu thích hợp với thời tiết mười một xã vùng này. - Tuy nhiên, tôi có nhận xét thế này. - Bí thư tỉnh ủy ngưng lại tí chút rồi tiếp - Đại để vùng ta có ba loại đậu. Loại gieo trước Tết. Loại gieo sau Tết. Loại gieo đầu tháng Ba. Thế thì phải nói ngay, loại gieo đầu tháng Ba ra quả muộn, gặp mưa, hạt không mẩy. Có đúng không đồng chí Nình? Chủ nhiệm Nình vóc cao gầy, mũi gồ, cằm nhọn, đã đứng dậy từ nãy, giờ chắp tay, kính cẩn: - Báo cáo bí thư. Năm rồi, Bản San gieo bốn mươi phần trăm trước Tết, bốn mươi phần trăm sau Tết. Còn đầu tháng Ba chỉ gieo hai chục phần trăm https://thuviensach.vn số hạt thôi ạ. - Đúng đấy ạ! - Có tiếng một phụ nữ nói. Ông Quyết Định quay lại: - Chị Trâm đội Tám có ý kiến gì không? Người phụ nữ tên Trâm mặc áo đen cài khuy nách, tóc vấn trần, mặt trái đào đứng dậy, nhanh nhẩu: - Dạ, thưa, ở đội em đậu gieo tháng Ba giờ có chỗ còn xanh ngắt. Mọi năm, giờ đã nhổ đậu, cấy được một nửa diện tích lúa rồi ạ. Còn năm nay trời ra tai, dịp Tết rét quá, sương mù dày đặc cả tuần, trâu đứng trong chuồng còn tê chân, chết cóng, cây đậu lên ngọn chỉ nhú nhú như sợi chỉ thôi ạ. Ông Quyết Định gật gật: - Vậy nên phải xem lại thời vụ, đồng chí Nình ạ. Còn bây giờ thì cần lên ngay kế hoạch thu đậu và làm lúa vụ thu. Kinh nghiệm cho biết, thu đậu cũng cần phải kịp thời, không để quả già quá là nổ, mất hạt ngay. Thế đã bàn chỗ phơi đậu chưa? - Báo cáo, phơi ở sân kho thôi ạ: Chủ nhiệm Nình đáp. Người phụ nữ tên Trâm nhấp nhểnh, tiếp: - Đội em cũng phơi ở sân kho. Có một con chó canh giữ không gà nó vào nó mổ hạt ăn ạ. Ông Quyết Định cười. Người phụ nữ đứng thẳng dậy. Chị cho biết, đội Tám cách mười ngày gieo một đợt, nay đã có đủ mạ cấy. Mạ năm nay đẹp vì thóc giống sảy kỹ, phơi già, ngâm ba sôi hai lạnh chiều nay, mai vớt, hôm sau nữa gieo, gặp đất là hạt thóc ngồi ngay dậy, mọc mầm ngay. Năm nay, thi đua với miền Nam Tổng tiến công nổi dậy, đội chị quyết định, trước https://thuviensach.vn tiết tiểu thử mồng bảy tháng Bảy, phải cấy xong ba nghìn cân giống diện tích. - Ơ kìa, mời đồng chí bí thư ăn cơm đi chứ ạ. Như sực nhớ, người phụ nữ, đột ngột chển làn câu chuyện. Ông Quyết Định cười cười: - Cám ơn đồng chí Trâm. - Mời đồng chí ăn cơm xong, nghỉ lại rồi đi tham quan Nhà trẻ Hoa Hồng của hợp tác xã mới khánh thành ạ. Chủ nhiệm Nình vòng tay trịnh trọng. Ông Quyết Định xua xua tay: - Thôi thôi, để dịp khác. Chiều nay chúng tôi có kế hoạch làm việc với các đồng chí trên Pha Linh rồi mà. - Ôi dà, trời hôm nay có thể có mưa to. Mà đường đi Pha Linh dốc lắm. Tuần trước sạt núi tắc đường hai ngày đấy. Còn nghe nói cầu Bản Phiền cũng bị lở đường kia, đồng chí bí thư à. Ông Quyết Định giơ tay, tiến lại phía ông Nình: - Cám ơn các đống chí! Đã trót hẹn với các đồng chí ở trên Pha Linh rồi. Khi quay về, tôi sẽ ở lại đây một hôm. Còn bây giờ tôi có việc cần bàn riêng với đồng chí chủ nhiệm và chị Trâm. Thế nhé! Tạm biệt! o O o Xe rì rì nổ máy. Nhoai người sang cửa bên, Đích bật chốt. Ông Quyết Định né người, chui vào, tay nắm thanh chắn trước mặt, miệng lẩm nhẩm câu gì. - Anh nói gì ạ? Đích quay sang. Ông Quyết Định nhằn nhằn môi: https://thuviensach.vn - Tớ tính ra, năng suất đậu tương ở vùng Bản San mười một xã thì điểm này có thể đạt một tấn hai một hécta. - Thế là cao hay thấp ạ? - Trung bình. Đập đập tay vào thanh chắn, ông Quyết Định quay sang Đích: - Thế nào, mấy đàn ong ra sao? - Nó bốc bay mất một đàn anh ạ. Em đoán có thể là mùa này nó thiếu thức ăn. - Không phải, mùa này có mật hoa sèo, hoa chân chim. Cậu phải xem kỹ lại đi. Có khi có đàn kiến vống vào phá. Có khi có con ong bò vẽ ở đâu tới bắt ong mật cũng nên. Thế mỗi đõ cải tiến cậu để mấy cầu? - Để năm cầu ạ. - Mỗi cầu cách nhau bao nhiêu? - Dạ, chừng sáu đến tám ly. - Xa nhau quá. Dịch cầu vào không nó thấy trống trếnh là nó xẻ đàn đấy. Hôm nọ tớ sang thăm Công ty ong. Anh em bên ấy người ta tạo được ong chúa quanh năm rồi đấy. Quay sang Toàn, ông Quyết Định tiếp: - Toàn này. Kỳ lạ là cái con ong dã sinh này! Tớ nhớ là Các Mác có nói đại ý: Con ong làm ra cái tổ của nó thật kỳ diệu. Nhưng khác với con ong, con người trước khi làm ra công trình gì thì trong óc đã hình dung ra công trình đó rồi. Nghĩa là con người có tư duy. https://thuviensach.vn Đích đủng đỉnh: - Em nuôi ong nhiều, để ý quan sát chúng thấy chúng làm việc, phân công lao động cực kỳ khoa học luôn. Chẳng hạn, ong non một đến bảy ngày tuổi thì được giao nhiệm vụ là sửa sang bánh tổ. Từ tám đến mười hai ngày tuổi thì chế biến mật. Từ mười hai đến mười bảy ngày tuổi thì xây bánh tổ. Còn từ bốn mươi đến sáu mươi lăm ngày tuổi thì đặc trách việc bảo vệ, canh gác cửa tổ. Những con này độc ác nhất, dính ngòi nó chỉ có khóc. Toàn hơi nhổm dậy: - Về bản năng thì con người có nhiều điểm thua con vật! Con kiến mang vác được một trọng lượng gấp ba chục lần nó. Con sói nhìn xa được tám trăm mét trong đêm đen. Con voi nghe được âm tần thấp cách một cây số rưỡi. Con bướm với hai cái râu nhỏ tí có thể đánh hơi được mùi hương xa năm nghìn mét. Nhưng... con người có bộ óc năm tỉ nơ ron! Ông Quyết Định ngả người vào lưng ghế, lim dim mắt: - Con người có tư duy. Có khả năng phân tích, phán đoán, dự cảm tương lai. Con người có khả năng hiệu chỉnh bản thân mình... Tiếng ông Quyết Định thấp dần, thấp dần, như tan thấm vào cõi tâm linh sâu thẳm mịt mờ. Bí thư tỉnh ủy đang chìm đắm trong dòng suy tưởng nào, lúc này Toàn chưa thể biết, nói cách khác ông cũng chưa muốn cho Toàn biết. Đó là những điều bí mậ những công việc đang ở trong quá trình thực nghiệm, nhằm biến đổi phương thức quản lý để tạo nên một hiệu quả năng suất cao hơn, trên cơ sở kích thích sức lao động của mỗi cá thể và điều này còn đang nằm trong vùng cấm kỵ, nếu lộ ra còn có thể tạo nên hiểm họa cho ông và mọi người. Đó là những điều sau này mới phong thanh bị tiết lộ và số phận ông Quyết Định cũng vì thế mà bị quyết định theo. Chiếc xe Uoát đã sang số. Máy nổ rầm rì nặng nhọc. Mũi xe hếch dần lên. Những khu ruộng vàng ánh mùa đậu tương chín đã lùi về phía sau. Lùi https://thuviensach.vn về phía sau cả một buổi trưa đầu thu êm ắng. Bóng bụi mai già. Rặng mơ, đào lất phất lá. Những làng bản người Giáy cổ xúm xít như một ổ nấm có vòng hàng rào gỗ vây quanh. Giờ đây, bên đường chốc chốc đã thấy những tràn ruộng bậc thang lóng lánh nước mưa đọng ngửa mặt nhìn trời như những tấm gương soi. Thấp thoáng dáng cây tống quá sủ gốc ngoằn ngoèo, cành đen thui, cheo leo bám vách núi. Những nương sèo ba góc đỏ sậm màu hoa mười giờ. Những nương ngô đã thu hoạch xác xơ vàng úa và những thân chè cổ thụ gốc cây phủ một lớp địa y dày đứng trơ trụi giữa vùng đất hoang hoải, xòe những búp non mởn, loe hoe hoa trắng nở. Pha Linh! Pha Linh đã hiện lên trước mũi xe! Một dải sơn mạch giăng giăng nơi chân trời xa, chĩa lên không trung hình những chiếc kích khổng lồ ngập trong sương mây trắng mờ. Pha Linh, mái nhà của tỉnh. Vùng đất cao nhất xa nhất. Mảnh đất không có tên trên bản đồ. Nơi quanh năm thời tiết chỉ một vòng tuần hoàn, qua mùa thu non là tới mùa đông già! Pha Linh! Nơi đá lấn đất, nơi đá lớn nhanh hơn người. Nơi đất chỉ đủ sức nuôi cây ngô cao hai gang tay. Pha Linh đi năm cây số để lấy nước ăn. Đi mười cây số để lấy được một bó củi đun. Pha Linh, con ngựa chỉ thấy bụng. Con lợn chỉ thấy đầu. Và con người thì lam lũ như từ tiền kiếp lầm than hiện về. Tóc xơ rơ đỏ quạch như râu ngô. Mặt đen cháy. Mắt lỗ đáo. Tay không nổi múi bắp. Chân chỉ có gân. Thịt da đã tiêu hết. Mình mẩy chỉ rặt những xương cùng xẩu. Như hồn ma bóng quỷ dật dờ. Pha Linh! Quê hương của chủ nhiệm Sùng A Mang. Nơi ông Quyết Định để lại hình ảnh một thời trai trẻ hào hùng, một mình một ngựa, khắc điêu khúy tu mạ xổng khẩn! vào tận hang ổ của thổ ty La Văn Đờ thuyết phục y hội quân đánh Quốc Dân đảng giải phóng tỉnh nhà. Pha Linh! Lần này ông Quyết Định sẽ lên đó thâm nhập, khảo sát tình hình thực tế. Sẽ là một chuyến đi dài ngày và lăn lóc thật sự vào cuộc sống. Để cởi gỡ khó khăn. Để đề xuất một kế hoạch xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Để giải thoát con người khỏi cảnh khốn khó, cơ hàn. https://thuviensach.vn Dốc càng lúc càng gắt và trơn trượt. Đích phải đánh tay lái lựa đường liên tục. Nhưng cuối cùng, sau một khúc quành nhỏ bất ngờ, một bánh sau của chiếc xe đã trượt chân, trụt xuống một cái hủm đất nhão nhoét. Đích tăng ga, gài số. Bánh xe sục bùn, bắn tóe nước ra phía trước phía sau, chỉ một lát hủm đất đã hoắm xuống một vệt sâu hoẳm. Cùng lúc, Toàn và ông Quyết Định mở cửa xe bước xuống. Hai người đứng ở đuôi xe, kết hợp với ga số của Đích, dún chân dồn sức đẩy. Ú ú... chiếc xe rú, phụt khói mù mịt. Bùn văng bàm bạp vào áo quần cả hai người. Tình hình xem ra càng tệ hại. Vì cả bánh xe bên, lúc này cũng cày đất sục lên một đống bùn và khoét thành một cái rãnh sâu, chìm nghỉm xuống, rồi khực một tiếng, xe đột ngột tịt máy. Đích hốt hoảng nhảy ra khỏi xe. Khói từ gầm xe phả ra xanh đặc. Đúng lúc ấy, phía trước có tiếng chân ngựa nện lịch bịch. Ngẩng lên, Toàn nhận ra, theo đà dốc trượt, dẫn đường là một con ngựa bạch và tiếp đó là một tốp sáu người Mông, tất thảy đều xanh nhờ một sắc chàm phai, lếch thếch, dặt dẹo. Một ông già tóc và râu cằm đỏ quành quạch, khô xác. Một cặp vợ chồng. Anh chồng mặc áo lanh, sau lưng địu một cái chảo gang. mặt lờ ngư ngái ngủ. Chị vợ xanh bủng, mặc váy xanh, lưng địu một đứa nhỏ, tay dắt một bé gái. Theo sau con ngựa bạch, lông bờm mình mẩy lấm láp, ướt rượt, dính đầy quả ké là một chú thiếu niên tóc cờm cợp da ngăm, mắt trắng dã. Trên lưng ngựa nghềnh ngàng một cái bàn gỗ chân thấp, hai cái nệm lau, lổng chổng mấy cái cán cuốc, mấy lưỡi dao phát thò ra ở miệng chiếc mã làn. - Pê tu mông trang! Anh em người Mông ta! Anh em đi đâu đấy? Đích nhanh miệng tiến ra. Con ngựa bạch như lần đầu nhìn thấy chiếc ô tô, choại móng, giật lùi vào bụi mâm xôi, sợ hãi như gặp thú dữ, hí rơn rởn. Chú thiếu niên gò cương kéo. Một lát, con ngựa dạt vào sau bụi cây, co cẳng huỳnh huỵch len lén qua chỗ Đích đứng. Ông Quyết Định phủi bùn ở ngực áo, bước tới trước ông già: - Chào cụ. Cụ và gia đình ta chuyển cư đi đâu đấy? https://thuviensach.vn Dừng lại, hai bàn chân to xều trong chiếc hải xảo đay rụn rịn, ông già ngoái lại phía sau, nói một tràng tiếng Mông. Người đàn ông địu chảo gang lập tức bước dấn lên. - Chào anh! - ông Quyết Định nói - Tôi nghe được lời ông cụ rồi. Anh nói được tiếng Kinh không? Gia đình ta từ đâu đến, định đi đâu? - À từ Thào Chư Phìn thôi. - Thào Chư Phìn có Sùng A Mang làm chủ nhiệm hợp tác xã, có phải không? - Đúng đấy! Nhưng bây giờ không còn hợp tác xã nữa rồi. Đánh kẻng xã viên nó cũng không đi làm. Vì làm không nên ăn á - Thế bây giờ gia đình mình định đi đâu? - Chưa biết đi đâu đâu. Cứ đi đã. Gặp đâu đất hoang còn tốt thì ở lại mà. Người đàn ông vừa nói vừa nhìn chiếc ô tô và đưa mắt một lần nữa, đánh giá ông Quyết Định, thấy có thể tin cậy được, liền mạnh dạn: - Này, thế đồng chí cán bộ có cho tôi hỏi không? Nghe người đi trước nói, ở xã Phong Niên huyện Bảo Sơn có đất ven sông Hồng còn rộng và tốt lắm. Đã có người Mông tôi đến ở đấy rồi, đúng không? Đích vần vò mảnh giẻ lau tay, nhanh nhảu đáp: “Đúng rồi đầy!”. Rồi hích vai Toàn, ngụ ý bảo Toàn có lời nhờ mấy người này đun đẩy hộ chiếc ô tô đang sa lầy khỏi vũng bùn. Người đàn ông hiểu ý ngay. Anh bỏ cái chảo đang đeo sau lưng xuống dệ đường, gọi ông cụ và chú thiếu niên lại. Năm người hợp sức. Đích nổ máy, cài số đúng nhịp. Chiếc xe phắt ngay lên khỏi vệt bùn sâu hoăm hoắm. o O o https://thuviensach.vn “Đi thôi, Đích!”. Sập cửa xe, ông Quyết Định nhắc Đích, rồi ngồi thần mặt. Chốc chốc ông lại như giật mình, chồm lên trước xe. Có một tiếng gọi giục giã ông ở phía tr Bốn bánh nhoe nhoét bùn, chiếc Uoát ầm ì chạy. Được chừng hai cây số nữa, nó như hết sức, bỗng đứng khựng. Ngó lên phía trước, Toàn thấy một cây cầu xi măng cao lênh khênh. Dưới nó là một hẻm núi sâu vẳng lên tiếng rí rách tỉ tê của một con lạch. Bên kia cầu, sau rặng thông đuôi ngựa, loáng thoáng một vệt đường ngoằn ngoèo vắt vẻo trên một sườn núi chênh vênh. Đích xuống xe. Đây là cầu Bản Phiền, điểm nối tiếp Pha Linh và Bản San. Linh cảm của nghề lái ở Đích thật chính xác. Cũng có lẽ là vì anh đã trông thấy con ngựa bạch của gia đình người Mông di cư nọ ướt sũng. Không qua được chiếc cầu này, nó phải lội qua con lạch ở tít dưới khe sâu. Phía bên kia chiếc cầu, sau mấy cơn lũ quét, đất đã bị lở, hở hoác một đoạn dài từ mặt cầu tới bờ đất. “Giờ mới thật chết tắc đây!”. Đích vừa nói vừa dún chân nhảy qua khe đất lở. Toàn nhảy theo. Hai người nhìn thấy, gần chân cầu có một ngôi nhà lợp ván thông. Trên mảnh sân trước nhà, một ông lão, tóc búi sau gáy, áo chàm đen, quần xắn ống cao, ngậm chiếc ống tẩu dài ngoẵng, vừa dựng đứng một khúc gỗ thông. Đích tiến lại. Phập phè thổ khói, ông lão nhấc chiếc rìu. Choác! Khéo chưa! Lười rìu vừa hạ, khúc gỗ đã tách làm đôi, nét chém phẳng như bào. Chưa xong. Nửa khúc gỗ lại được dựng thẳng. Lần này ông lão nheo mắt. Nhoáng cái, lưỡi rìu như ánh chớp. Nửa khúc gỗ vừa dựng đã bửa làm đôi, mặt ván nhẵn thín. Nhìn mái nhà nọ, thấy những tấm ván thông đen xỉn dài gần thước rải sõng sượt như ngói, đầu mỗi tấm lại khoan một lỗ nhỏ để lồng mây níu vào đòn tay, Toàn hiểu, ván này để lợp nhà. - Chào cụ ạ. https://thuviensach.vn Đích bước tới phía ông cụ khi khúc gỗ đã đượ chẻ hết thành ván. Nghe tiếng Đích, ông cụ rút tẩu khỏi miệng, ngẩng lên, rồi bất thình lình ngoái ra sau, rành rọt: - Cán bộ muốn thuê ván để bắc cho ô tô đi qua chỗ đất lở trên cầu à? Bây giờ cả Toàn và Đích mới nhận ra, vách nhà sau lưng ông cụ dựng hai tấm ván gỗ xương gấu dày, vàng nhờ bùn đất, in dấu bánh xe bò cải tiến. Đích hơi cúi xuống: - Phải thuê, hả cụ? - Năm đồng một lượt hai tấm đấy! - Năm đồng! Sao đắt thế! - A, không muốn thuê thì thôi mà. Nhíu nhíu mày, Đích liếm môi: - Cụ ơi cụ có biết đồng chí Quyết Định bí thư tỉnh ủy không? - Không biết đâu. - Không biết thật à? - Không biết! Chỉ biết Sùng A Mang chủ nhiệm hợp tác xã Thào Chư Phìn trên Pha Linh thôi. Đích bật cười. Ông Quyết Định đã nhảy qua khe đất lở. Trên vai ông là cái túi dết đựng tư trang. Gọi Đích quay trở lại nơi đất lở ở đầu cầu, vỗ vai Đích, ông bảo: - Thôi, Đích cho ô tô quay về đi! Có đặt ván ô tô cũng không sang được đâu. Mạo hiểm lắm! https://thuviensach.vn Đích tần ngần: - Nhưng còn xa, những hơn hai chục cây số đường dốc nữa cơ, anh ạ. - Không sao. Tớ và Toàn hai anh em vừa đi vừa trò chuyện, đường xa cũng hóa gần. Chia tay Đích, Toàn và ông Quyết Định bắt đầu đi bộ. Ra khỏi cây cầu xi măng, họ gặp ngay một con dốc uốn lòng vòng đường rắn lượn, quấn quanh một quả núi đá. Leo hết một đoạn, dừng lại thở, nhìn xuống còn thấy khúc đường vòng vừa đi qua nhô ra ở phía dưới. Ngước lên, lại thấy đoạn đường vòng ở phía trên thòi ra như cái vành quai. Ông Quyết Định bảo: - Tên dốc này là dốc chín quai. Gọi theo hình tượng chín lần vòng quai chảo của nó. Đây là dốc độc đạo. Hồi phỉ La Văn Đờ nổi loạn, bộ đội ta tiến vào Pha Linh, qua đây bị địch phục kích. Hai mươi mốt chiến sĩ ta đã hy sinh. Nhưng cuối cùng kịp phản kích, đuổi dạt hơn năm trăm tên phỉ ra khỏi trận địa. Bây giờ bận rộn quá, chứ sau này hòa bình lập lại nhất định ở đây phải dựng bia kỷ niệm chiến tích anh hùng, bi thương này. Đến đỉnh dốc, hai người ngồi nghỉ trên một tảng đá. Nhìn xuống, thấy hun hút xa những khu ruộng bậc thang im lìm, những bản làng xanh mơ, ủ ê mờ mờ sương khi. - Toàn này, Toàn nghĩ thế nào về hiện tượng ông già vừa rồi cho thuê ván? Đột ngột, ông Quyết Định quay lại nhìn Toàn. Toàn chớp chớp mắt, bỗng dưng thấy mình như đắn đo: - Ông già ấy, theo tôi... https://thuviensach.vn - Có thế nào Toàn cứ nói. - Theo tôi, hiện tượng này phải coi là... một tiến bộ. - Một tiến bộ? - Anh cứ để tôi nói. Nếu không đúng với ý anh thì anh trao đổi lại. Theo tôi, đây là một hiện tượng tiến bộ, có nghĩa là hợp quy luật. Tôi nói thế, có lẽ là vì theo tôi lâu nay chúng ta nhiều lúc đã quên nhãng điều quan trọng này: Con người ta chỉ là đích thực, khi nó là một cá nhân, anh ạ. Toàn tưởng ông Quyết Định sẽ rất khó chịu vì câu trả lời của anh. Nhưng không, kìa, gương mặt chất phác của ông trong giây lát bỗng như giãn ra, thanh thản lạ lùng. Lặng đi một lát rồi tiếng ông mới thoát ra cùng hơi thở nhè nhẹ. - Toàn à. Mình còn nhớ, hồi đi học trường Đảng Trung ương, đọc tài liệu tham khảo, thay trên tờ Le Parias, Nguyễn Ái Quốc viết: Khi người ta biết mình là nô lệ thì đó đã là một cách tự giải phóng. Câu nói đó làm mình suy nghĩ rất nhiều! - Tôi - Con người ta, đúng như Toàn nói, trước hết là một cá thể. Làm gì thì làm cũng không thể quên điều ấy. Nói rộng ra thì một cuộc cách mạng càng không thể quên điều ấy, không thể triệt tiêu lợi ích cá nhân được. Vấn đề của mọi cuộc cách mạng là giải phóng sức sáng tạo của mỗi cá nhân. Toàn có hiểu hết ý mình trong bài phát biểu tổng kết ở Hội nghị Mường Thông không? Chẳng ai học được bài học lịch sử cả. Đúng thế! Nhưng cũng buồn thay, lịch sử thật vĩ đại và cũng vô cùng hạn hẹp. Chẳng ai thoát ra khỏi cái bóng của nó cả! Một làn sương từ đỉnh núi như một cánh chim sà xuống, phủ che bóng hình của cả Toàn và ông Quyết Định. Lăn tăn bay quanh họ những hạt https://thuviensach.vn sương trắng li ti. Mát lạnh. Cả hai đều có cảm giác thoáng chút run rẩy như vừa vượt qua được một quãng đường rất xa, như vừa xuất hiện một bước nhảy vọt, để leo tới một đỉnh dốc cao và đứng đây, tầm nhìn của họ đã trở nên thông thoáng, đã có thể bao quát được toàn cảnh, một toàn cảnh xa lạ chưa hề được nhìn thấy bao giờ. Giữa hai người lúc này là một khoảng lặng mênh mông. Không ai nói một lời. Cả khi nhìn đồng hồ, thấy đã ba giở chiều, ông Quyết Định đề nghị, bỏ con đường ô tô đi tắt qua một cánh rừng già để đến Pha Linh trước khi trời tối. Hào hứng như tìm được tri kỉ tri âm, hai người trước sau như dắt díu nhau lần theo con đường rừng mờ mờ ẩn hiện dưới tán rừng âm âm tối. Khu rừng còn trọn vẹn bóng hình nguyên thủy. Lợp kín tầng cao, thông bách tán thân tròn như thoa vuốt giao cành cùng giẻ oằn oại vóc hình. Dưới thấp, tầng lâm hạ rậm rịt cỏ dại và dương xỉ, thấp thoáng đôi ba bụi thảo quả lấp ló chùm quả đỏ chót. Lác đác một vài cây que thân chắc như cây chay, vỏ cây mốc hoa, lá khô rụng đầy đất. Lội qua một khe nước nhỏ, dừng lại vừa tháo giày dốc nước, Toàn nghe thấy tiếng ông Quyết Định gọi ở phía trước. Vội vã dấn lên, anh đã nhìn thay ông bí thư đang đứng chờ, tay xách đôi giầy vải, quần xắn ống cao, để hở hai bắp chân vập vạp và hai bàn chân dày nặng như hai chiếc vồ, đúng chân dân leo núi đi rừng. Cùng lúc nhìn thấy ông, theo hướng tay ông chỉ lên cao, Toàn nhận ra một chùm phong lan với bộ lá xanh mướt, uốn vòng một giò hoa tím biếc thập thò ở trên một cái chạc cây ngõa già! Chà! Phong lan đang ở đúng quê hương xứ sở mình! Lẩn khuất đâu đây thứ u hương, thanh nhã, vương giả khi gần khi xa, lúc ẩn lúc hiện. - Toàn có thích hoa không? - Tôi thấy đời mình bận rộn quá. Còn bao nhiêu sách chưa đọc. Còn bao nhiêu việc chưa làm. Thành ra... - Mình cũng vậy. Nhưng mình rất thích loài hoa này: cẩm chướng! Toàn nghe mấy câu thơ này nhé! Chúng mình chỉ biết yêu nhau. Lẫn trong muôn https://thuviensach.vn vàn đồng bào gái trai. Giữa bao lòng đất rộng dài. Để cho cẩm chướng đâm chồi nở hoa. Thế còn thơ, Toàn có thích không? - Thích chứ! A, anh Quyết Định này, thế anh có thích đọc sách văn học không? Ông Quyết Định quay lại: - Mình thích lắm! - Thế anh đã đọc được những cuốn gì rồi? Còn nhớ không? - Đọc thì chưa. Nhưng mình nhớ hồi học tiểu học ở làng có ông giáo người Kinh hay kể cho bọn mình nghe. Thích nhất là chuyện Không gia đình của Hectô Malô. Sau nữa đến chuyện của Víchto Huyg có chú bé ngủ đêm trong bụng tượng con voi và thằng cha tên là Tênacđiê. - Đó là tiểu thuyết Những người khốn khổ. - Đúng rồi! Còn hồi đi học trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc thì được nghe giới thiệu và xem phim Sông Đông êm đềm. - Toàn những kiệt tác văn chương thế giới đó, anh. Tôi sẽ tìm mấy cuốn đó cho anh đọc. Phải đọc sách văn học anh ạ. Anh nên nhớ, Các Mác rất mê văn học nghệ thuật. Còn Ăngghen mơ trở thành nghệ sĩ pianô đấy! Ông Quyết Định nhíu mày, ưu tư: - Văn học hay lắm chứ! Thế nào mà cái gã Tênacđiê nó gớm guốc quá! Trận Oateclô xong, nó dám bò trên xác các binh sĩ tử trận moi móc lục soát lấy đi từng đồng tiền, từng đồ vật quý. Rồi trở về Môngphécmơi mở quán trọ, tiếp tay cho bọn đầu trộm đuôi cướp. - Tôi sẽ tìm mấy cuốn sách đó cho anh đọc. Anh Quyết Định ơi, Các Mác và Ăngghen đều là những tâm hồn nghệ sĩ lớn cả đấy, anh à. https://thuviensach.vn Ông Quyết Định cười chúm chím: - Thế thì Toàn nghe mình đọc một bài thơ nữa nhé! Đôi ta anh hỡi biết đâu/ Chưa từng tha thiết yêu nhau thế này/ Nếu từ anh đấy tới đây/ Hồn chưa thông cảm từ ngày còn xa/ Biết đâu anh hỡi đôi ta/ Chưa từng gắn bó thiết tha mặn nồng/ Nếu trăm năm cuộc tao phùng/ Đời không chia cách giữa lòng đôi ta Những câu thơ hé lộ tâm tình của ông Quyết Định vừa dứt thì ông và Toàn ra khỏi cánh rừng già. Trời là lạ như bị quên lãng bẫy lâu. Nắng chập chờn loang lổ một sườn đồi gianh vàng ố. Gió xông xổng thấm đẫm hơi lạnh. Cây sơn tra rũ lá rào rào, cạnh một vệt đào lòa xòa lá xanh. Xa xa, bóng cây sa mu đứng bâng quơ hình cây cọc cuốn sợi chỉ rối. Pha Linh, xứ sở lạ, một vùng mông quạnh đang ở trước mặt Toàn. https://thuviensach.vn MỘT MÌNH MỘT NGỰA Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 5 Aha! Cái Tình đấy hả? Mày có nghe thơ tao vừa mới sáng tác không? Gáy và hai bên thái dương trắng hếu. Trước trán the le một lưỡi tóc trông như cái móng lừa. Cao lểu đểu, ngật ngưỡng cái đầu mới húi, sản phẩm của ông Căn, Kiến từ nhà bếp đi lên, ghé vào văn phòng, bước tới cạnh cô Tình đang chải đầu, toe toét: Miền Nam đang thắng rất to Tỉnh ta ta quyết phất cờ tiến lên! Đồi trọc phủ xanh triền miên. Cô Tình buông cái lược, cười phô hàm răng hạt bầu: - Ê! Thế mà cũng đòi là thơ... anh! - Chả thơ tao thì là thơ ai? Còn đây nữa. Bài này tao mới sáng tác ở Hội nghị Mường Thông: Cải xoong, cải bắp, su hào Trong ba cây ấy cây nào anh ưa Em hỏi thì anh xin thưa Su hào xuất khẩu anh ưa suốt đời. chưa hết đâu? Đây nữa: https://thuviensach.vn Sáng nay em đi tới trường Đi đến giữa đường nhặt được con dao... Cô Tình bĩu mỏ: - Ê ê... Nhận vơ là vợ thằng nhân. Thơ của ông Ké Lanh! Ngả người, Kiến cười khề khề: - Ừ, thì thơ của ông Ké Thường vụ tỉnh ủy, trưởng ban Tuyên giáo. Nhưng Tình này, thế mày đã nghe chuyện Chiếc cặp da và bốn cái ần lót đàn bà chưa? - Khiếp! - Thôi đi. Còn mày đấy! Có tình rình trong bụi. Có tật giật mình. Tao biết hết rồi. Khai ra, không có ngày mày chết. - Anh chỉ nói nhăng! - Nhăng cuội gì! Trai Cát Ngạn nổi danh ngang tàng, gái Đô Lương xứ Nghệ mày nức tiếng xinh đẹp và đáo để tao còn lạ. Mà mày hồi này cơm gạo cơ quan vào, đã có vú có ví, mông vại, mình trắm, khoang khoáy trông hay ra phết rồi đấy. Liều liệu mà giữ thân! Chứ mày mòng mọng như múi bưởi đào đến tao cũng còn thèm nữa là lão ấy xa vợ cả năm trời. Này, cho tao hôn một cái rồi tao kể cho nghe câu chuyện Chiếc cặp da... Cô Tình nguẩy đầu: - Em biết thừa đi rồi! - Nhưng mà bài học với đàn bà là thế nào, mày biết chưa? Là có cái gì ở người thì phải giữ rịt lấy, chớ có để đàn ông nó... lột ra. https://thuviensach.vn