🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Giao dịch lớn Ebooks Nhóm Zalo taduinv.com MC LC LI CM T LI M U LI GII THIU CHNG 1. PHÁ V TRUYN THNG CHNG 2. IU KIN THAY I CHNG 3. QUÁ TRÌNH RÈN LUYN CHNG 4. KHI TH TRNG BIN NG CHNG 5. KHONG BIN NG LÀ NG MINH CHNG 6. LI KT PH LC A PH LC B PH LC C PH LC D taduinv.com LI CM T Trc ht, tôi mun gi li cám n chân thành n các ng nghip ca tôi Phoenix Capital Group, nhng ngi ã cùng tôi tri qua nhiu th thách dng xây c mt iu gì ó có ý ngha t nhng iu kin ht sc khó khn. Tôi mun gi li cám n n Châu Nguyn, ngi ã luôn sát cánh bên tôi t lúc nhng ý tng v quyn sách này bt u nhen nhóm. Tôi có th khng nh rng, quyn sách này s không th n c tay các bn nu không có nhng s giúp và ng viên t cô y. K n, tôi mun gi li cám n n Andy Lê và nhng ngi bn ã dành rt nhiu thi gian và công sc giúp tôi có th hoàn thành bn dch này sang ting Vit. Vic truyn ti mt quyn sách t ngôn ng này sang ngôn ng khác không phi là iu d dàng và i vi mt sách thiên v k thut phân tích nh th này thì càng khó khn hn. Tuy nhiên, các bn tôi ã h tr cho vic truyn ti ngôn ng tr nên d dàng nht có th. Sau cùng, tôi mun cám n tt c nhng ai quan tâm n vic u t và giao dch c phiu trên th trng, bi vì chính h là ngun cm hng tôi t bút ghi li các phng pháp ca mình và chia s chúng vi nhng ai ang tìm kim mt chin lc giao dch mi. PETER PHAM 1 / 148taduinv.com LI M U Tôi n Vit Nam vào nm 2007, khi mà th trng chng khoán Vit Nam ang tri qua nhng giai on thng hoa nht t lúc th trng chng khoán c hình thành. Ging nh mi nhà u t, tôi ã k vng rt nhiu v s trin vng ca nn kinh t và xu hng ca th trng chng khoán Vit Nam khi ó. Tôi tin tng s bùng n ca ngành thông tin tài chính s là mt xu th tt yu trong bi cnh ó nhm ci thin tính minh bch ca th trng. Nhng tôi ã lm, mt nm sau ó cn bão tài chính toàn cu bt u cun phng tt c, không nhng nhng thành tu ca nn kinh t trong nhng nm trc ó mà còn tt c tài sn tôi tích góp. Ngi ta thng nói, may mn chính là ni mà s chun b có th gp c c hi, còn i vi tôi và th trng chng khoán, s bt hnh n tn cùng dng nh xy ra khi các yu t him ha p n và bn li hoàn toàn không có s chun b. Tuy nhiên khi nhìn li, chúng ta hc c nhiu t nhng tht bi hn thành công. Chính trong nhng au kh tn cùng ca tht bi, chúng ta mi có c hi chiêm nghim li nhng gì chúng ta ã suy ngh và thc hin. Nhng khó khn trong giai on sng còn ó cng vi nhng k nng phân tích giao dch chng khoán mà tôi ã hình thành và thc hin th trng New York, Toronto ã giúp tôi vit nên quyn sách The Big Trade (Ta sách ting Vit là Giao dch Ln). ây là quyn sách vit v các k thut giao dch chng khoán, nhng ng sau ó là nhng câu chuyn không ch có ý ngha cho tôi mà còn cho các bn, cho nhng th mà tt c chúng ta ã và ang mong mun s tri qua trong i. Tôi ã tng có cm giác rt t v th trng chng khoán Vit Nam và sau gn 10 nm, cm giác ó tr li vi tôi ln na. Nhng ln này rt khác, mt cm giác tin tng nhng không còn cm giác háo hc ca tui tr nh 10 nm trc. Thay vào ó là mt nim tin tht thn trng. Quyn sách này c xut bn M vào nm 2013 nhng ti sao tôi li chn thi im này mi cho ra mt Vit Nam? Ging nh vic giao dch chng khoán, bn cn phi xác nh mt thi im xut hin trên th trng mà khi ó xác sut chin thng ca bn là cao nht có th. Bi vì tôi thy, ây là lúc các c hi s n chín nht có th. Tôi ã ch gn 10 nm và ã tri qua 5 nm liên tc chun b cho iu này. Tôi và các ng nghip ã thành lp hai công ty trong giai on này, ó là Phoenix Capital c thành lp ti Cayman Islands, hin có vn phòng ti thành ph H Chí Minh và Phoenix Global Wealth Management - là công ty c thành lp ti M. Hai công ty này ang thc hin hot ng qun lý qu, t vn, xây dng sn phm u t… Chúng tôi nhìn thy nhng trin vng ca th trng t nhng phc hi trong thi gian gn ây, cng nh nhng c hi c to ra t bi cnh kinh t v mô lc quan ca khu vc và quc gia. Hin nay, Vit Nam là mt t nc ang thay i rt nhiu so vi 10 nm trc ây. Vit Nam ang hi nhp ngày càng sâu rng vào khu vc và chúng tôi ang ngh v mt sn phm u t c cu trúc mt cách phù hp, giúp các nhà u t trong và ngoài nc có th tn dng nm bt xu hng hin ti. Bn s thy ti sao tôi rt lc quan v nhng sn phm này. ó là vì nhu cu ca th trng v nhng sn phm này rt ln, mà nhng sn phm hin cung cp li có cht lng rt kém. Mt c hi nh th ti sao chúng ta li không nm bt? 10 nm trc, tôi ã tht bi vi vic xây dng mt kênh thông tin tài chính Vit Nam. Ngoài lý do v th trng mà tôi ã nói vi các bn trên thì còn mt lý do khác, ó là khi ó th 2 / 148taduinv.com trng mi ni này cha thc s sn sàng cho nhng sn phm nh th, mc dù chúng là nhng th ht sc ph bin ti các th trng phát trin. Nim tin v mt c hi th hai ó không n t nhng gic m cha c thc hin ca tôi, mà nó n t nhng c hi thc s ca th trng. Các công ty chuyên cung cp các báo cáo phân tích tài chính chuyên nghip v công ty và th trng ã bt u vào khu vc ông Nam Á. Tht s, chúng tôi ang hp tác vi mt trong s công ty ó h tr h trong vic cung cp thông tin phân tích chuyên sâu cho các nhà u t quc t v khu vc châu Á. H bt u quan tâm n nhng c hi nhng th trng mi ni nh Malaysia,Thái Lan và Philippines. Tôi ngh rng, không có lý do gì mà Vit Nam li không có mt c hi k tip. Hu ht các báo cáo phân tích chng khoán và th trng ca Vit Nam u n t các công ty chng khoán, do ó tính thiu khách quan ca các báo cáo này rt cao. Th trng ang rt cn các báo cáo phân tích c lp, cp nht hàng ngày v các c hi u t và th trng nói chung. Vic xây dng mt kênh thông tin tài chính c lp cung cp các báo cáo phân tích, h tr quá trình ra quyt nh ca các nhà u t, c bit là các nhà u t cá nhân thc s là mt th trng mà cha có ai khai phá. Các gói sn phm u t hiu qu kèm theo vic xây dng mt kênh thông tin tài chính c lp là nhng gì mà chúng ta ang chun b và theo ui trong sut nhng nm qua. Tôi ngh rng, giá tr c to ra khi chúng ta có th cung cp nhng sn phm vt trên mc c k vng t khách hàng. Vi mt th trng mà phn ln các bn có mc k vng rt thp v các sn phm và các dch v tài chính nh Vit Nam hin nay (thm chí ôi khi các bn còn cha nhn thc c nhng nhu cu ht sc c bn mà mình cn c áp ng) thì tôi ngh, c hi chin thng cho nhng ngi bán hàng tn ty và bit nm c các xu hng phát trin ca th trng là rt ln. ó là mt câu chuyn, nhng nó không ch v riêng cá nhân tôi mà nó còn có ý ngha cho tt c các bn. Trong mi chúng ta, ai cng u p cho riêng mình mt “Big Trade”, có th ôi khi nó nm ln trong tn sâu tâm hn khin chúng ta không th nhn ra. Nhng ri mt ngày khi các iu kin cn thit c hi t, nó s tri dy mnh m và thôi thúc chúng ta phi hành ng. Nó khin chúng ta sn sàng dn thân, chp nhn nhng ri ro có th lt i cùng con sóng. Chúng ta không bit nó có th a chúng ta n âu, nhng chc chn nó s cho bn nhng cm giác thú v nht trong i. TP. HCM, tháng 11 nm 2015. PETER PHAM 3 / 148taduinv.com LI GII THIU Hn bn th k trc, vic phát minh ra kính vin vng và kính hin vi ã làm cho cuc cách mng o lng d liu có nhng bc t phá áng k. Kh nng kéo nhng vt rt xa v gn hn và làm cho nhng vi sinh vt tr nên to hn gp nhiu ln ã khai sáng và a th gii n vi nhng tm cao mi. Các thành tu ca ngành quang hc ã nuôi dng s tò mò và kích thích trí tng tng ca con ngi i vi các s vt, hin tng quanh mình. Ngày nay, th gii ca chúng ta ang ngp chìm trong d liu; chúng ta ang bi trong ó. Chúng ta gi nó là Thi i thông tin nhng cng hoàn toàn có th là Thi i d liu. Ngh thut thng kê và khai thác D liu ln (Big data) ang dn n nhng cuc cách mng trong nhiu lnh vc khác nhau, t vt lý, th thao cho n kinh t. Bt k bn là ngi qun lý ca mt i bóng hay mt k s công ngh ang làm vic trong mt nhà máy sn xut pin mt tri thì d liu cng óng vai trò cc k quan trng, nu không có d liu úng n và chính xác thì chúng ta không th có c nhng bc tin ã có. Vic s dng thông tin h tr quá trình ra quyt nh chính ang thay i nhng yu t nn tng ca xã hi. Tng t nh vic ng dng các thu kính cách nay bn th k ã m ng cho Thi k Khai sáng, chúng ta cng ang tri qua mt bc nhy trong kiu cách và cht lng ca nhng quan sát ca chúng ta v th gii. Không còn nhng quyt nh da trên trc giác bng nhng n oán và các phng oán. Chúng ta có th quan sát, kim tra tính xác thc và ra quyt nh da vào ó. D liu là vn ct lõi ca hot ng kinh doanh và là c s giá c hình thành ngoài th trng. Tôi nhn ra rng, nghiên cu d liu chính là yu t c bn ã thay i cách cuc sng vn hành hàng ngày.Nhng ngi có th tn dng nhng d liu này mt cách khôn ngoan s to ra c li th cnh tranh so vi ngi khác trong cùng lnh vc. iu này c bit úng trong th trng vn, ni mà phép phân tích nh lng kt hp vi vic huy ng tng lc các ngun vn khng l trên th trng ã to nên mt môi trng rt khc nghit i vi các nhà u t. Tôi hy vng rng, nhng ni dung c trình bày trong Giao dch ln s phn nào giúp cân bng li sân chi ln này cho các nhà u t cá nhân. Nh tôi ã nói, chúng ta sng trong mt th gii ngp tràn d liu. Thông tin rít lên trc mt chúng ta theo tng t sóng và khin chúng ta d b áp o, lc li. D liu ln có th và thng xuyên làm nhng tay chi nh bé nht ngp th. Nhng không nht thit lúc nào cng th. Càng ln thì càng khó sp . Mt ai ó có sáng kin và ý chí hin thc nó trong thi i cho phép truy cp nhng thông tin cht lng cao cha tng có s phá v mi th, và khai thác chúng nh nhng li th cnh tranh. Trc ây, thông tin là rào cn khi thâm nhp các th trng. Bây gi thì mi lo lng áng k nht i vi các tay chi chuyên nghip không phi i mi bng cách to ra nhiu thông tin mi mà là gi thông tin nm trong vòng kim soát ca h và tránh xa chúng ta. Ch cn ngh n ngành âm nhc hay v kin ca Apple chng li Samsung là có th hình dung ra vin cnh tng lai ca chúng ta. 4 / 148taduinv.com Vì th, hãy vng tin lên bi bên trong mi ngi chính là Ý tng ln. Tôi tin vy. T mi ngi u có ít nht mt ý tng ang ch i chúng ta t nim tin vào nó. Vi thi gian, s chú tâm và khai thác hp lý D liu ln, tt c chúng ta u có c hi nhìn thy Ý tng ln ca mình thành hin thc. Tht vy, iu ó là n gin thôi, khi mà bn ngng li và suy ngh v nó. Nó là mt cái gì ó nh bé trong th gii rng ln, nhng li là mt bí mt a chúng ta i tìm và làm nên Giao dch ln. 5 / 148taduinv.com CHNG 1 PHÁ V TRUYN THNG Ngh xem ta s phi làm gì, nu ta có th làm tt c mi th. - Tôn T - Và tôi thy hng phn(1) Tôi không bit bn th nào nhng ngày mà tôi quyt nh bt tay vào vic gì ó mi m thì tôi s dành trn tâm trí cho nó. Nó ging nh mùi ca mt chic xe mi. Chúng ta không thc s bit nó t âu n và ti sao li tác ng n chúng ta; ch bit là nó thc s kích thích. Lúc nào cng có mt s phn khích khi chúng ta bt u mt iu tht mi m. Mi th u có th xy ra. ó là s quyn r ca vic kinh doanh, là nhn thc tnh táo v nhng ri ro vt khi tm kim soát ca chúng ta; là mt bc nhy ca nim tin vào th gii y tim nng – và ri ro ó làm chúng ta say sa. Trong trí tng tng ca chúng ta, làm ra tin trên th trng có v d dàng hn rt nhiu so vi chuyn nhc nhn kim sng bng nhng công vic bình thng hàng ngày. giai on cui cùng ca bt c th trng tng giá(2) nào, iu này có th úng vi rt nhiu ngi nhng chng chóng thì chày, chúng ta cng phi ri khi th gii tng tng tr v vi thc t. S tht là, giá tài sn bt c th trng tng giá nào – cho dù ó là chng khoán, vàng hay hoa tulip – u là o(3)hoàn toàn so vi giá thc ca chúng, và c hi nhn ra rng th gii ca trí tng tng s trôi qua rt nhanh và cn phi hành ng nhanh chóng. Hình 1.1 cho thy s sp kinh khng ca ch s Nikkei 225 ca th trng Nht mà nu tôi chú ý thì ã nhn ra ó là ch du báo hiu cho nhiu chuyn khác s xy n. 6 / 148taduinv.com H B th ng chng khoán Nht qua ch s Nikkei - Ngun: Yahoo! Finance Chng ai b tin vào th trng vi ý nh thua l. Không mt ai. Th nhng rt nhiu ngi tht s l. Tôi là mt trong s ó. Câu châm ngôn “trâu chm ung nc c”(4) có l áng c áp dng trong th trng vn. Ging nh hu ht mi ngi, tôi ã ngi bên bàn làm vic và ngh rng cuc chi rt n gin ch không phc tp nh vn nghe, tôi u li nhng ngi mà mình không bit và trông ch là s thng ngay ván u tiên. Và mt chuyn khác na khin tôi thua cuc là vn ngi yên y ngay lúc cuc chi n thi khc gay cn nht ca nó. Nm 2000, nh nhiu ngi khác, tôi thua l hoàn toàn. Khi nhng huyên náo lng xung và tôi nhìn xung quanh thì nhn ra rng hu ht mi ngi trong cuc chi u là nhng con trâu chm ging mình. Mi hai nm sau, mt nhiu thi gian và suy ngm, tôi nhìn thy khung cnh vn b hoen bi rt nhiu nhng ngi nh vy, vn tip tc ph nhn nhng mt mát và tht bi ca chính h. H có th không giao dch các chng khoán trên th trng có may ri tng ng vi bài Poker kiu Texas(5)(ging nh các c phiu ca công ty có vn hóa nh không chia c tc và chng ch ca các công ty thm dò du khí), h có th ch b my ng xu vào máy chi t ng (ging nh trái phiu phát hành rng rãi và các qu u t trái phiu hoc c phiu a dng)(6). Nhng kt qu vn nh th: H vn không c tng thng xng áng vi thi gian và tin bc ã b ra so vi mong mun ca h. S mnh ca cuc i tôi là không còn là tay m trong th trng na. Ngay c nu không th tr thành nhà giao dch c phách thì ít ra tôi cng mun bit nhng gì mà h bit có th d oán hành ng và gim thiu ri ro cho mình. Khi tt nghip i hc, tôi nhn ra rng con ng s nghip ã chun b li không phi là cái tôi mun. Nói cách khác, tôi không c ào to và không có s h tr chính thc nào trong lnh vc mi va c chn là giao dch chng khoán. Tn áy lòng mình, tôi bit mình mun sng bng trí thông minh ca bn thân, bng vic u t trong th trng vn. Tuy nhiên, cha m tôi không hiu iu ó và nói mt cách nh nhàng, không ng ý vi quyt nh quan trng ca tôi. Quan im ca ông bà còn rt truyn thng và mang c thù vn hóa Á ông là tìm kim 7 / 148taduinv.com mt cuc sng n nh, nghiêm túc. S an toàn c ánh giá rt cao, còn k hoch mi ca tôi thì hoàn toàn ngc li. S va chm gia vn hóa vi mong mun cá nhân ã t n nh im và tôi phi thu xp cuc sng theo mt cách khác, trong khi ó tôi tp trung dành mt nm t ào to mình v th trng. Tôi chuyn n cùng mt ngi bn, Andrew, và thc t là ã sng trên gh tràng k khi dành ht thi gian nghiên cu. Nu bn ã tng xem Steve Jobs phát biu trong l tt nghip Stanford nm 2005 thì bn s nh chuyn ông y nhn ra bc ngot áng k nht trong i: quyt nh ngh hc. Hiu theo mt cách nào y, tôi ã làm mt vic tng t. Tôi quay lng li vi nhiu th mà mình ã tng hc và c nhng mong i ca cha m. Không cn so sánh thêm nhiu nhng on phát biu ó ca ông y vn còn nh hng n tôi n tn bây gi. Vn ling n di nhiu hình thc, nhng mt trong s ó là ngun vn con ngi, và tình bn gia tôi và Andrew ã tr nên quan trng hn nhng món tit kim ca tôi. Không có s giúp sc ca anh y thì tôi ã không có c hi s dng tin ca mình cho ngh nghip tng lai trong th trng chng khoán. Bt c ai ã tng tham gia giao dch u bit rng có bao nhiêu ngi trên th trng thì có by nhiêu cách tip cn khác nhau. Cho dù mi ngi chúng ta là duy nht thì vn có nhng mô hình hành vi xut hin trên th trng có th phân tích c, t ó a ra nhng phán oán có phng pháp hn v giá ca mt chng khoán trong tng lai. Tôi thng t hi ti sao mt ngi sn sàng dành hai tun tìm hiu và mua mt chic xe hi, ng thi mc c vi nhân viên bán hàng, li có th ngoan ngoãn giao tin ca mình cho mt tay t vn u t hay qun lý qu nào ó mà không n o suy ngh. Tt c chúng ta u có chuyên môn riêng ca mình nên khi ngi ta gi thit rng nhng ngi t vn tài chính(7)có nng lc chuyên môn cng là iu t nhiên, nhng nhng ai ã tng làm vic di vai trò ca nhà phân tích ca bên bán thì u bit là cn t câu hi v gi thit ó. Và bn cng nên nh th. S tht là ngi bán xe và ngi t vn tài chính u là ngi bán hàng; tt c h u cn phi cht c thng v. Các sn phm tài chính cng không khác gì xe hi, có qu ngt và không thiu nhng trái ng. Và nu nh có nhng nhà t vn tài chính chm ch và sâu sc thì cng có nhng ngi li bing. Có nhng ngi dùng thi gian thu thp kin thc và xây dng h thng phng pháp ca riêng mình to ra s khác bit vi nhng ngi khác, và có nhng k ch bit lp li nhng gì ngi khác ã làm. Khi c xong quyn sách này bn s không ch có kh nng t quyt nh v mt giao dch c th nào ó mà còn có th ánh giá phm cht ca ngi trình bày c hi ó vi bn. Và bn có th quyt nh là không s dng bt c chuyên gia t vn nào. Quá trình rèn luyn ã n lúc tôi phi nói lý do ti sao bn nên chú ý n tôi. Ngi ta vn nói rng có mt s khác bit gia làm vic chm ch và làm vic thông minh. ôi khi bn phi bt u bng s chm ch trc khi làm mt vic gì ó mt cách sáng to. Tôi ã chn mt con ng mà sau 8 / 148taduinv.com này nhìn li thì thy khá iên r, nhng ri ro i cùng và sc ép nó to ra ã thu hút toàn b s tp trung ca tôi vào mt mc ích duy nht, bi vì ch cn khác i mt chút thì có ngha là s cht ói. Lúc ó tôi không nhn ra rng mình ã t bn thân vào tình th him nghèo trong vài nm sau ó – tôi ngh mình ã bit ht nhng gì cn phi chu ng t mc tiêu. Tt c nhng gì tôi ã làm là tìm cách kim c li nhun mt cách n nh bng cách khai thác li th t nhng c hi mà có v th trng ã bày sn. Tôi cn tìm ra cách giao dch kim tin. Nu giao dch thành công vi nm xu thì sau ó tôi có th thành công vi mt hào, cho n cui cùng tôi có th giao dch vi lng tin xng áng vi thi gian ã b ra. Nói cách khác, nhng k nng cn thit kim ra 20 ô la trên th trng cng y ht nh nhng k nng cn thit kim 2.000 hay 200.000 ô la. C ch mà ngi ta m hay óng mt giao dch là nh nhau. S khác bit duy nht là quy mô ca giao dch ch không phi là chính xác ca quyt nh mà bn a ra. Quá trình hc hi rt lâu dài và phc tp. Thành thc mà nói, tôi b th trng ám nh. Tôi không ch phi tr thành mt nhà giao dch tt mà phi là gii nht trong kh nng ca mình. Mt khon tin áng k mà tôi kim c trong hai nm c s dng cho sách, các khóa hc, các hi tho và nhng th tng t. Tôi tip thu tt c, th tt c và tht bi rt nhiu. Khi c quyn sách này, bn s thy rng s th thách tôi ã vt qua tng ng vi vài chc nm thu lm kin thc v phân tích th trng Tôi ang c thuyt phc bn rng tôi không rút ra kt lun này mt cách d dàng. Nu bn là mt nhà giao dch thiên v phân tích k thut tin tng vào các ng trung bình MACD (moving average convergence/divergence)(8)hay các du hiu phá mc kiu hình nêm gim dn(9) thì ng cho rng phn bác ca tôi i vi các công c này là s lp lim ca vic cha ánh giá thu áo công dng ca chúng. Có th chúng có tác dng i vi bn, còn i vi tôi thì tin cy ca chúng rt áng ng và có th a ai ó n nhng quyt nh ngày càng kém cht lng. Sau nhng tht bi u tiên t s ngây th tin rng có th d dàng thng ln, tôi mt nhiu êm vt óc suy ngh tìm ra cách tt hn. Nu ã tng tri qua cnh ng ó thì bn s hiu. Tôi theo ui cuc chi này vi mt mc ích duy nht, và cui cùng, tôi bt u nhn ra ng ng không lôi kéo bn thân tin vào s tn ti ca mt phng pháp giao dch c xây dng trên các c s cho phép gim thiu s lm tng v các tín hiu xác nhn xu hng và chúng ta t do ra quyt nh gn nh không ph thuc vào cm xúc. Khi tôi nói rng mình theo ui cuc chi vi mt mc tiêu duy nht nh vy thì tôi không ngh mình ã gii thích c ht ý ngha ca nó. Nu các bn ã tng xem phim The Prestige(10) ca Christopher Nolan thì s d mng tng ra tình cnh mà tôi ã gò ép bn thân trong my nm ó, cng hin mi th mt cách ám nh vào mc tiêu tr thành nhà giao dch chng khoán gii nht mà bn thân có th t ti. Ng là vic không cn thit. n ung là có sc làm vic, ch không phi là thng thc. Hai o thut gia trong phim chy theo gii hn tuyt i trong ngh thut ca h, a h n vi nhng tai ha, ngay bên b vc ca s iên lon. y là mt câu chuyn tuyt vi. Nó không ch ng li trong tôi mà còn là mt li cnh báo rng bn thân kin thc là mt kiu cm by có th dn chúng ta vào nhng con ng không có tht – ánh la lý trí ca chúng ta. 9 / 148taduinv.com Tôi không bo rng nhng gì tôi ã làm là iên r hoc ó là iu bt buc thành công; tôi ch nói rng ó là nhng gì tôi ã làm. Mi ngi xung quanh ã lo lng cho sc khe ca tôi, c v tinh thn ln th cht. H e rng tôi ã bt bn thân mình làm vic quá sc, nhng tôi li chng thy có vn gì. Nu bn say mê mt iu gì ó và may mn nhn ra nim am mê ca mình sm nh tôi (và có l ây là iu may mn nht tôi có c), và có c hi theo ui nó, thì bn có theo ui không? Có phi là tôi ã theo ui nó mà không ánh i iu gì? Hn nhiên là không; mi th u có giá ca nó, nhng nó là iu tôi mun hn mi th khác. Mt hàng nghìn gi theo úng ngha en hc tt c các khía cnh ca phân tích c bn và phân tích k thut, và giao dch da vào nhng kin thc ó, tôi cm thy t tin là ã tìm ra mt phng pháp chc chn phù hp vi bn thân mình. Trong quyn Nhng k xut chúng (Outliers), Malcolm Gladwell a ra lun im là có c hi làm tt mt vic gì ó thì bn phi dành cho nó 10.000 gi hc tp và thc hành. y cng không phi là s m bo cho thành công mà mi ch là tin mà thôi. Không u t 10.000 gi ó thì c hi thành công s mt i. Lun im ca Gladwell không hn hoàn ho nhng nó áng suy ngh. Ri bn s thy phn sau, y có th là mt cách khác din t mt quá trình gi là t hc(11), óng mt vai trò rt quan trng trong vic hình thành phng pháp giao dch mà tôi ang mun trình bày vi bn. Nu nó không phát huy tác dng thì tôi ã không vit quyn sách này. n gin là vy. Các khái nim mà chúng ta s kho sát có th c iu chnh phù hp vi phng pháp giao dch ca bn. Tôi không nói rng mình luôn luôn thc hành phng pháp này mt cách hoàn ho – dù gì i na, tôi cng là con ngi và có nhng ngày tt hn nhng ngày khác – nhng mc tiêu cui cùng mi là quan trng. Ch bi vì bn bit mình không th t n s hoàn ho nên không cn n lc na thì có nên không? Tt nhiên là không. Có mt s khác bit rt ln gia vic xác nh con ng bn nên i và kh nng có th bc i trên con ng ó. ó là s khác nhau gia hoch nh và thc hin. Hoch nh ngha là tôi mun nói n vic xác nh mt vn cn gii quyt hay quá trình cn c thc hin. y tht s là im khi u ca mi c gng ca con ngi. Nó là khonh khc nhn ra rng nhng gì chúng ta ang làm không tha mãn c nhng nhu cu hin ti, a chúng ta n quyt nh là phi làm gì ó. Nó có th n gin ch nh là nhn thy mình ói bng và cn n, hoc cng có th phc tp hn nh mun có mt cái nhà kho cha c dng c, hoc mong mun có mt khonh khc yên tnh cho bn thân. Trong c hai ví d, u có mt nhu cu cn c áp ng. Thc hin là mt quá trình riêng bit. ó là nhng hành ng mà bn s thc thi áp ng nhu cu ca mình. Nh vy, y chính là lúc bn vào bp và nu n cho mình hoc chun b xây dng nhà kho ng công c ó. T làm mt cái sandwich d hn rt nhiu so vi xây mt cái nhà kho, nhng u cn nhng k thut nht nh. Vic gp chung quá trình xác nh vn (bc hoch nh) và các gii pháp có th (bc thc hin) s gây ra hin tng thiên v trong vic ánh giá, ngn cn bn tip cn nhng hng hành ng hp lý. Chuyn này ã xy ra rt nhiu trong các din vn chính tr và c các phân tích kinh t. Các hn ch trong phân tích k thut Mc ích ca tôi không ch là cung cp kin thc mà còn xua tan i mt nim tin sai lm cho rng các th trng có th d báo c. Không h. Chúng c vn hành da trên xác sut. Phng pháp giao dch ca tôi xoay quanh vic xác nh và ánh giá nhng thng kê này da trên nhng bin ng trong quá kh ca mt chng khoán và phân b ca các din bin y. 10 / 148taduinv.com Mt mt, phân tích nh lng c nh ngha là phng pháp ánh giá chng khoán thông qua phân tích các s liu thng kê thu thp t din bin ca th trng, ví d nh giá giao dch và khi lng giao dch. Trong khi ó, phân tích k thut (technical analysis) s dng các th và các công c khác xác nh các mu hình xu hng có kh nng gi ý din bin trong tng lai. Thm chí ngi ta không cn quan tâm n giá tr thc ca chng khoán. Phân tích k thut Là cách tip cn i vi phân tích biu giá trong ó tp trung vào din gii các kiu dng ca biu . ây là cm t tng quát bao hàm nhiu k thut khác nhau. n gin hn, hãy quan sát mt ngi ang i trên ph. Nu anh ta r trái ba ln liên tc thì phân tích k thut n gin s cho là anh ta s tip tc r trái góc ng k tip. Tuy nhiên, anh ta li có th r phi. Nh th là ã có nhng hn ch trong li tip cn thc chng(12) trong giao dch. Nhn thc v hn ch này s xua tan bt c quan im nào cho rng có th tìm ra mt công thc thn k hay mt chu k ph quát mô t din bin tng lai ca th trng. Nói nh th không phi là ph nhn hoàn toàn nhng óng góp ca phân tích k thut i vi vic giao dch chng khoán, nhng bn cn phi lu ý nhng iu ó tránh sa vào sai lm. Thay vào ó, chúng ta có th s dng nhng công c c xây dng t vic tính toán các con s thng kê n gin giúp bn a ra d báo da trên các thng kê quá kh ca nhng gì ang din ra và iu chnh chin lc u t. Vi các thông tin c bn nh th, nu nhìn qung cáo ca mt công ty môi gii thì bn s thy h nhn mnh các công c giao dch ca h nh sau: “Các công c cao cp cho phép bn giao dch nh mt tay chuyên nghip” hoc mt s thông ip vô ngha khác. Hu ht các tay chuyên nghip li không giao dch. Hu ht là không c phép vì lut chng khoán không cho phép h s hu bt c chng khoán nào mà h khuyn ngh cho khách hàng. iu này gây ra mt s thiu kt ni v cm xúc gia cá nhân các nhà phân tích vi nhng khuyn ngh ca h. Không thc s chm tay vào cuc chi, làm sao h có th cm nhn c ni au ca bn, vn là hu qu ca li khuyên ti t ca h? Bán thì khó hn mua. Vy nu h không bán cho bn nhng tri thc sâu sc v giao dch thì h ang bán gì th? 11 / 148taduinv.com H bán cho bn o tng rng bn có th hc c cách ch ng th trng bng phn mm và vô s các công c khác ca h. H chng bán cho bn bt c iu gì c áo (90% các công c là có sn min phí trên mng), ngoi tr cái giao din s làm choáng ngp bt c tay chi non tr nào, vì th cui cùng, tt c cng ch là vô dng. Hàng th k qua, k t thi ca th trng lúa go c truyn Trung Quc, ngi ta ã phân tích s tng tác gia giá – khi lng mua bán – thi gian tìm ra nhng ch dn cho các quyt nh tài chính. Cho dù h quyt nh dùng các ng xu hng(13) hay vt chân gà(14), sóng Elliott hay phân b hình lá(15), tt c các công c này, mt cách tun t và/hoc liên tc, cng c t ra d oán tng lai. Tuy nhiên, nh tôi s cp các phn sau, d báo th trng là vic làm vô ngha. T ý ngha cn bn ca nó, phân tích k thut là phng pháp s dng kh nng k diu ca não nhn ra các mu hình xu hng, nhng iu này cng có cái giá ca nó. Có hai khái nim xut phát t trng phái tâm lý hc ca Gestalt mà tôi tin là có ý ngha trong vic giao dch. ó là hình tng hóa(16) và din t a chiu(17). Hình tng hóa là kh nng ca não cho phép thêm nhng chi tit cha th hin rõ ràng vào mt mu hình ã c xác nh. Hình 1.2 cho chúng ta thy các ví d, trong ó các hình màu en giúp th hin các hình khác không tht s c v ra. Não ca chúng ta cc k gii trong vic lp y các thông tin hình hc nh vy. H H ng hóa. (A: Tam giác, B: Hình sâu róm, C: Hình cu gai, D: Quái vt bin) 12 / 148taduinv.com Các hình khi ngm nh không c th hin hình 1.2 c dng lên trong t duy ca chúng ta. Các khi hình nón và không gian gia chúng gi ý v mt khi cu, trong khi thc t thì ch có các khi hình nón mà thôi. Não ca chúng ta c bit gii trong vic nhn bit các hình khi và mu hình, phân bit màu sc ca lông chim hay b da ca con nai ra khi phông nn là cây và lá rng. Phân tích k thut truyn thng c xây dng da vào kh nng tìm ra các mu hình ng xu hng và các hình dng th giá theo thi gian. T duy ca chúng ta mun cht lc nhng thông tin hn n trên th và sp xp chúng thành mt cái gì ó có th hiu c. Vn nm ch bn thân các mu hình li không phi là ch du ca bt c iu gì. Chúng ch là nhng mu hình mà chúng ta nhn ra và không nht thit phi có mt ý ngha nào. Trong khi c gng khng nh rng chúng có mt ý ngha nào ó thì chúng ta ã t to ra cho mình mt kiu thiên kin khng nh khi ch c gng tìm kim nhng thông tin nào cng c nhng nh kin ban u(18). Não ca chúng ta c rèn luyn phát hin ra nhng khác bit. Thc t cho thy là mt ngi s không chú ý gì n nhng th quen thuc xung quanh mình cho n khi anh ta nhn ra mt s thay i ó. Ví d, ngi làm vic ti bàn ca mình, bn ng dy và i ly mt ly cà phê, khi quay li thì thy con chut nm bên trái bàn phím ch không phi bên phi thì iu ó có th làm ny sinh s cnh giác. Ngay lp tc, bn bt u c gng tìm tòi và tìm xem bng cách nào iu ó có th xy ra và nó làm bn phân tâm. Tôi ngh là nu mình vào hoàn cnh ó thì s nghi ng là ai ó ã lc li bàn ca tôi hoc mun chc phá gì ó. Chuyn này s làm tôi khó chu mt thi gian dài, và ch ngi làm vic không còn c thoi mái hay an toàn nh trc. ó là lý do ti sao mt ngi nào ó s ni cáu khi có ai ó dn dp phòng ca anh ta mà không c s ng ý trc, làm mt i tình trng vn có ban u. i vi ngi ó, ây là mt s ln-xn-có-trt-t. Hãy nh li các phiên bn khác nhau ca câu chuyn ci k v mt ông chng không th tìm ra c bt c món dng c nào sau khi v anh ta dn dp ga-ra. y là do não không mun phi hc li và ghi nh li không gian ó. Hn na, s cn nhiu thi gian thích nghi tr li sau s t quãng ca nhng gì ã là thng nht. Não li bing và ch mun thêm các thông tin mi vào h thng nhng thông tin ang có, bi nó không mun phi bt u li t u. Gi ý Hãy g b nhng ánh du tha thãi trên các th, c nhng im biu din các con s tròn (nh 10, 11, 12 ô la...). Hãy b tt c các thông tin không cn thit. ây là cách giúp bn tp trung. 13 / 148taduinv.com Vic luyn tp nh vy rt có ý ngha. Nu không, chúng ta s không còn kh nng nhn ra c nhng th quan trng nm ln trong nhng th tm thng và nhng nguy him ln khut trong nhng vic làm quen thuc. Ngay c khi bn n vi phân tích k thut mt cách trong sáng(19), không h c mt quyn sách hay website nào có nói n tam giác, hay u và vai, hoc hình nêm(20), thì khi t tìm tòi theo cách ca mình, bn s nhn ra rng chúng không xut sc trong vic a ra các kt lun nht quán. Thay vào ó, bn s thy rng chúng ch là nhng ch dn tt cho kiu hành vi tng lai nhng li không có kh nng lng hóa mc chính xác hay mc thay i ca giá khi mu hình i n hoàn chnh(21). Ngay ln u tiên khi mt chng khoán không i theo xu hng mà mu hình xu hng ã d báo là bn bt u nghi ng. Bn bt u tìm tín hiu xác nhn t các ngun khác nh hng cho quyt nh ca mình và thi gian ã không còn bn kp ra quyt nh có li cho mình. Nói cách khác, c hi mua bán trôi qua trong lúc bn ngi suy ngh xem cn phi làm gì. Quá trình ó lp li càng nhiu thì các mu hình này – vn không có giá tr d báo c th nào vì th trng din bin theo xác sut ngu nhiên – s càng th hin các thuc tính suy din a chiu. Suy din a chiu là quá trình mà não ca chúng ta không th phân bit c hai kt qu din dch t cùng mt hình dng không gian. Các mu hình u hp lý nh nhau khi c nhìn t hai hng khác nhau; iu ó a n s mp m. Tác phm ca M. C. Escher, mt ngh s ha xut sc ngi Hà Lan, cha y nhng hình nh suy din a ngha. Hình 1.3 là mt ví d. 14 / 148taduinv.com Hình 1.3 Suy di T P) Trong phân tích k thut, bn thân các mu hình xu hng tr thành tâm im ch không phi là quyt nh giao dch c rút ra t nó. Vì não ca bn không còn phân bit c các din gii khác nhau cho nên nó có khuynh hng coi tt c chúng u là quan trng. Mi th u tr thành c bit. Và, bi vì chúng ta ã b chúng ám th cho nên bn phi da vào nhng th y ra quyt nh. Nu bn bn thân mc kt trong mê cung ca nhng nhn thc sai lm ging nh trong tác phm ca Escher thì tc là bn ã a não ca mình vào trng thái bi ri cc (22), lúc nào cng thy tt c mi th u quan trng. Khi ó, thay vì ã bit rng cái toilet trong nhà tm nm góc xa bên phi, bn li i vào nhà tm ch thuyt phc bn thân mình là cn phi xác nhn li v trí ca nó. Cùng lúc ó thì bn b qua mt s tht là ng dn nc trong nhà tm b rò, bn không nhn ra iu ó cho n khi chân b t. Vic a chính bn vào tình trng tê lit hoàn toàn khi coi mi th u quan trng là hoàn toàn có th xy ra và bn b mc kt trong ó, c gng mt cách iên cung ghi nhn tt c s khác bit mt cách liên tc, ó là mt vic làm hoàn toàn bt kh thi. ó là lý do ti sao tôi u tiên cho s n gin. Khi bn không nhn chìm b não bng quá nhiu th thì nó s t do nhn ra và hp th thông tin, phát hin ra các yu t c bit, nhn thc ri hành ng da vào chúng mà không phi phân vân gia nhiu kt lun. Trong thi i quá ti thông tin hin nay, chúng ta rt d ri vào cái by này, cho rng nhiu thông tin s giúp chun b tt hn cho giao dch. Cng nh vi mi th khác, có s khác nhau 15 / 148taduinv.com gia s lng và cht lng. Vi cách tip cn ca tôi trong giao dch, bn ch cn tìm ra nhng thông tin có cht lng và tp trung vào xác sut ca s kin im th sau s cao hn hay thp hn im trc. Hình 1.4 là mt ví d hay v mt th có th làm cho mt tay phân tích k thut truyn thng phát iên. Không có mt tín hiu rõ ràng nào ây. Ngi ta có th v mt khung gii hn mc giá trên toàn b th, hoc chú ý n na bên phi nh mt mu hình phá v kênh xu hng(23), nhng tt c u là s din dch ch quan, a ngha v giá ca mt chng khoán vn cha rõ v xu hng. Tt nht, ngi ta nên v mt ng trung v(24) qua toàn b th và gi ó là giá trung bình, coi nh th trng din bin xung quanh mc giá ó. Hình 1.4 Bi giá gây nhm ln. Ngun: Yahoo! Finance Nhà phân tích k thut huyn thoi John Murphy ã phân loi phân tích k thut truyn thng theo các nh ngha t khoa hc thng kê: “Khoa hc thng kê phân bit gia thng kê mô t và thng kê quy np. Thng kê mô t trình bày d liu bng ha, chng hn nh d liu giá trên mt th dng ct tiêu chun. Thng kê quy np là các phép khái quát hóa, d báo hay ni suy t d liu ó. Nh vy, th giá thuc v phn c gi là mô t, trong khi ó các phân tích mà các tay phân tích k thut thc hin trên d liu giá ó thì li thuc v phn quy np(25)”. Cho dù tôi có th ng ý vi John Murphy rng vic s dng d liu quá kh d báo hành vi tng lai chính là da vào nn tng vng chc ca lý thuyt thng kê, thì tôi vn có vn vi phân tích k thut truyn thng, ó là vic mô t d liu (ví d: th giá theo thi gian) và phép thng kê quy np mà ngi ta thc hin trên d liu ó ch là các quan sát n gin không da vào bt c c s ca mt gi thuyt nào. Vn không nm nhng phép tính thng kê mà là nên s dng loi thng kê nào mi là câu hi áng quan tâm. Phân tích k thut truyn thng hoàn toàn là quy np, vi ý ngha quan sát thc t, nhng bi nó thiu yu t u vào quan trng nht ca bt c mô hình thng kê nào – gi thuyt có th kim nh – cho nên nó không có kh nng d báo bt c iu gì c th. 16 / 148taduinv.com Phng pháp khoa hc là mt hình thc ca phng pháp lun thc chng, chú trng vào kh nng bác b ca mt gi thuyt hay lý thuyt. Nu bn có th ch ra mt kt qu có th d báo c là mâu thun vi gi thuyt, bng cách quan sát hay thc nghim, thì gi thuyt ó coi nh b chng minh là sai. Nu bn không ch ra c mt kt qu nh vy thì gi thuyt ó có kh nng là úng và vn úng cho n khi b chng minh là sai. Ví d ni ting nht ca li t duy này là phép thc nghim t duy thiên nga en. Gi thuyt ca chúng ta là, bi vì chúng ta cha bao gi thy mt con thiên nga en nào nên tt c thiên nga u là trng. Lúc mà chúng ta quan sát thy mt con thiên nga en là lúc mà gi thuyt ã sai – tc là b chng minh là sai – và chúng ta cn phi b nó i, bt chp chúng ta có nhìn thy bao nhiêu thiên nga trng i na. Vic chúng ta nhìn thy 100 triu thiên nga trng trc khi thy mt thiên nga en không có ngha là s tn ti ca thiên nga en có th b qua ch bi vì nó không phù hp vi gi thuyt (hay mô hình). S xut hin n l ca mt thiên nga en không th b 100 triu quan sát trc ó che khut. Phân tích k thut không th a ra bt c gi thit có th kim nh nào, vì nó hoàn toàn da vào phép lp lun quy np. Nh nhà trit hc Karl Popper ã kt lun, không có gi thuyt, lý thuyt hay nh lý nào có th gii thích mt s quan sát tr khi nó kim nghim c. Sâu xa hn, các quy tc ca phân tích k thut tng t nh mt phép nghiên cu quan sát thc t, trong ó ghi nhn mi quan h tng quan nhng li không chng minh c nguyên nhân khi hai i lng tng quan vi nhau nhng cng không có quan h vi nhau v mt nhân – qu. Hn na, bn thân gi thuyt phi xut phát t mt quá trình phân tích din dch, da vào các d liu thng kê mô t. Sherlock Holmes là biu tng ca phép din dch và iu này ã bin ông thành mt nhân vt có ý ngha c bit trong vn hc. Tr thành mt k bit din dch có phng pháp là iu mà tt c chúng ta u mun, trong lnh vc mà chúng ta quan tâm sâu sc. i vi tôi thì ó là giao dch và u t. i vi ngi khác thì am mê ca h có th là bóng chày, àn cello hay cha bnh ung th. Lp lun quy np mà không gn cht vi mt gi thuyt c hình thành nh t duy suy din thì s thiu vng nn tng lý thuyt và thc t, bi nó ch là s liu. D liu chng nói gì vi bn v chính nó. D liu mà không có bi cnh thì cng ging nh mt th không có n v trên các trc ta . Nh vy, nó ch cho thy các quan sát d liu t tham chiu ln nhau và v c bn là sai. Hình thành gi thit giao dch và u t là mi quan tâm chính ca tôi khi quan sát th trng; vì th các quan im ó cn phi c kim nghim. Phân tích k thut da vào vic nhn ra các mu hình và nó cha ng y ry các vn nh ã ch ra trên ây. Vì th trng chng là gì khác hn ngoài hành vi ca mi ngi ang giao dch các hàng hóa trên ó, cho nên th giá và khi lng giao dch theo thi gian v nên mt bc tranh suy ngh ca mi ngi v giá ca mt loi hàng hóa trên th trng. Khi ó ngi phân tích k thut s c gng tr thành chuyên gia trong vic nhn dng các mu hình. Nói mt cách bóng by thì h nh ang xây lâu ài trên cát. 17 / 148taduinv.com Hành vi ca con ngi b dn dt bi khuynh hng có li cho bn thân. Nhng con ngi rõ ràng li luôn thay i hành vi ca mình khi b quan sát hoc ra nhng quyt nh i vi nhng ngi quan sát bên ngoài ó theo hng ngc li vi li ích tt nht ca mình. ó là lý do ti sao phng pháp khoa hc (thc chng) khi ng dng vào khoa hc xã hi li tr thành mt phng pháp không hoàn m nghiên cu hành vi con ngi. Và ó là lý do ti sao, bt chp mi mong mun, chúng ta không th xây dng c mt mô hình d báo cho th trng. Nm gia s thiu vng nhng thông tin hoàn chnh v lý do ti sao chúng ta hành ng và mt biên phn ng ca chúng ta i vi khim khuyt ó thì iu tt nht mà chúng ta có th làm c vi nhng suy din ca mình là gán cho mi chuyn có th xy ra mt xác sut. Do ó ng thc mc ti sao h chn hành ng nh th ging nh cng s chng bao gi thc mc ti sao li chn món n nào ó ti qua. th giá ch cho thy nhng gì ngi ta ã làm. Chúng không cho chúng ta bit ti sao h ã làm nh vy. Nhiu tác phm v tài chính ã tìm cách bàn v s dch chuyn ca th trng di góc ng c ca con ngi. Bi vì chng có cách nào bit c ti sao ngi ta li hành ng nh ã hành ng cho nên nhà giao dch chng khoán nht thit không nên quan tâm n iu ó nu mun thành công. c là nn tng c bn ã là mt nhà giao dch chng khoán thì ng c ca con ngi không phi là iu mà bn quan tâm; cng không phi là úng hoàn toàn khi nói rng ng c hành ng ca con ngi không th bit c. D nhiên, tôi có th nói cho bn bit ti sao tôi li chn bít tt cho ba n ti qua. S hiu bit ó có th hu ích cho bn nhng li không liên quan n tôi, s tht vn là nh th. iu ó úng xét theo quan im thc dng. Mc dù vy, khi xem xét thun túy quy mô ca th trng thì nó rt ng ngn. Nh vy, iu quan trng là phi b qua nhng gì mà chúng ta cho là ng c ca nhà giao dch, thúc y h mua mt chng khoán nào ó ch không phi là bán ra. Tt c nhng gì chúng ta bit là h ã làm nh th và vy là ã xây dng nên mt phng pháp giao dch có kh nng thành công. Phân tích ng c ca bn thân ã khó; c gng phân tích ng c ca khong vài nghìn ngi khác thì ngay c vi nhng k có sc mnh phi thng(26)cng là chuyn ngoài tm tay. Nu cui cùng phân tích k thut là mt công c cho phép mô t quá kh mà không nói gì nhiu v tng lai thì phân tích c bn là mt b công c dùng nghiên cu các cu trúc nn tng ca th trng hay c phiu. Phân tích c bn nghiên cu tình trng hot ng ca mt công ty bng cách tính toán các ch s c dy nhng trng kinh doanh và lý do ti sao chúng li quan trng. Nó cng xem xét các iu kin kinh t v mô xung quanh công ty, bao gm mc n nh v chính tr ca quc gia, xu hng ca các chi phí u vào nh nguyên liu hay nhân công, chi phí vay n so vi chi phí vn c phn, kh nng tip cn vi các h tng công cng và/hoc các hp ng t chính ph, và quan trng nht là xu hng kinh t v mô và dòng tin chy vào ni a. 18 / 148taduinv.com Phân tích c bn chú trng vào nghiên cu: thu thp thông tin và tng hp. Nó bt u bng vic t câu hi ch không phi là nhìn vào con s. Câu hi quan trng nht là: “Tôi cn nhng thông tin gì?” Mt khi ã nm chc các câu hi cn thit, bn có th bt u thu thp thông tin cn thit i n quyt nh cho mt khon u t tim nng. Nu phân tích k thut là mt bc nh chp mt thi im nào ó trong lch s công ty thì phân tích c bn là câu chuyn k v công ty ó. Nghiên cu ca bn có th bt u vi mt lnh vc mà bn tin là mình có chút ít kin thc v nó, có th liên quan n công vic hay thói quen ca bn. Bn có th nghiên cu báo cáo tài chính ca mt công ty và lu ý n nhng thông tin nh sut thu li trên vn u t (ROI), dòng tin ròng, t l lãi gp, t l c tc... Bt c ngi môi gii bình thng(27) nào cng có th cung cp thông tin ó cho bn. Vic nghiên cu ó cho bn nhng hiu bit cn bn v nng lc ca công ty trong vic khai thác tài sn và làm ra tin. Tuy nhiên, không nht thit mi th u a n chuyn tng giá chng khoán vì vô s nhng yu t ngoi sinh khác, ging nh nhng yu t ã c lit kê trên ây. iu quan trng cn nh là phân tích c bn mà bn thc hin có th tn ti hoàn toàn riêng bit, tách bit khi nhng thng trm ca th trng. Bt chp chuyn các thông s c bn ca công ty có tt n âu chng na, nu xu hng ca th trng là ang i xung thì c phiu cng không tng giá và vic giao dch ngn hn vi mt c phiu không c th trng a thích ch lãng phí thi gian và tin bc. Bn phi chu chi phí c hi khi u t vào mt công ty hay lnh vc khác ang c th trng thc s a thích và ang em n li nhun u t. Chng hn, hin ti tôi ang làm vic Vit Nam và c gng tìm giá tr ca th trng này. Th trng này mang trong nó nhng khác bit cn chú ý, không ging nh khi tôi tìm hiu th trng M hay châu Âu. Vit Nam, th trng vn là cc kì non tr và thông tin v các công ty thì rt thiu minh bch. Cho nên nhng thông tin mà tôi có th tìm c ngay nhng nc nh c thì li rt xa x Vit Nam. Hn th na, thông tin tng tác gia công ty niêm yt và các nhà phân tích quan tâm din ra rt chm. i vi nhng th trng phng Tây, các kênh thông tin nhiu n mc quá ti thì Vit Nam, các nhà giao dch vn phi ào bi tìm kim. ó là mt thách thc, nhng suy cho cùng cng chính là các c hi kinh doanh, phi vt qua nhng thách thc áp ng khong trng ca nhu cu. Sau ó thì các câu hi tr nên thn bí hn: Công ty ó dn u th trng hay ch là k chy theo ngi khác? ó là Apple hay là LG? Nhng công ty i mi sáng to c nh giá khác vi nhng công ty theo uôi, do ó vic so sánh ch s giá trên mc tng trng (PEG) ôi khi li không phù hp. Ví d, lúc nào cng có mt th mà tôi quen gi là “phn thng Picasso” gn lin vi các công ty. ó là s tha mãn v tâm lý khi nm gi c phn ca mt công ty mà bn tôn trng và ngng m, cng ging nh mt ngi su tm tranh cm thy kiêu hãnh khi gi tác phm ca mt danh ha ni ting nh Picasso. Tôi phát hin ra iu thú v là phân tích c bn thay i cùng vi chính din bin ca th trng khi mà các nhà phân tích c gng tìm thêm nhiu thông tin lng hóa nhm to ra li th vt tri so vi i th. Tôi vn cm thy bn khon phng pháp ó có th h tr gì cho bn khi giao dch hay không, tuy nhiên nu không có nghiên cu thì s không có tin b. 19 / 148taduinv.com Sai lm kép do quy np có th hiu rõ hn s bn khon ca tôi, hãy nhìn vào nhng l hng mi trong phép phân tích da vào nghiên cu, ó là các chin lc khai thác d liu c các nhà kinh t hc, các nhà giao dch s dng trong thi gian gn ây. H t ra câu hi liu rng có tn ti mt h thng duy nht các quy tc chi phi giá ca toàn b th trng trong mi khung thi gian. Các quan sát ca Victor Niederhoffer ã khng nh rng các th trng vn ng trong nhng chu trình không ngng bin i. iu ó có ngha là kiu giao dch phát huy tác dng trong th trng ang i lên(28) vào cui nhng nm 1990 s có th hoàn toàn không phù hp vi th trng i xung(29) vào nhng nm t 2000 n 2003. Mt trong nhng mi nguy thc s ca vic lm dng khai thác d liu là c gng a ra các mô hình phân tích mô t quá kh mt cách hoàn ho, nhng không có kh nng d báo tng lai. D liu thc nghim ch hu ích cho vic phc v mc ích bác b mt gi thuyt nào ó. Và nh chúng ta ã bit, tng quan không nht thit ng ý nhân qu, vic tìm ra mt mi tng quan va vn trong d liu quá kh không m bo cho thành công nu thiu vng mt lý thuyt vng chc trong lôgic và lp lun. ôi khi quá trình tìm kim s phù hp trên d liu thc nghim cng dn n vic suy din các kt qu c tính ra t mô hình. Nói cách khác, d liu thc nghim có kh nng phn nh mt s tht có th c suy din ra mt cách tiên nghim, hay suy ra t li t duy suy din. Mô hình d báo hoàn toàn có th phù hp vi d liu quá kh mt cách ngu nhiên. Mt trong nhng ví d kinh in v loi sai lm này là câu chuyn v nhà vt lý hc Niels Bohr và mô hình nguyên t kiu nht tâm ca ông. Bohr ã thit lp c mt phng trình tìm ra nng lng ca mt in t trong nguyên t hydro bao gm mt proton và mt electron. Mô hình ca ông phù hp va vn vi các bng chng thc nghim. Tuy nhiên phng pháp ca ông li hoàn toàn sai i vi bt k nguyên t nào khác (ví d nh các nguyên t có nhiu hn mt in t). Phng pháp ca Bohr cho câu tr li úng vi hydro nhng vì tt c các lý do khác, nó li là mt sai lm áng tic trên tt c các nguyên t khác. Gi thit ca ông v s hình thành nguyên t ã a ông n vic s dng các công c không thích hp – trong trng hp này là c hc Newton – th và gii mt bài toán nm di s chi phi ca c hc lng t. Tht bi trên th trng c xác nh mt cách n gin da vào chuyn giao dch có gây l hay không. Cho dù trong sách này có rt nhiu tho lun v phân tích và nghiên cu thì i tng mà nó tht s nhm n vn là nhng nhà giao dch ch không phi các nhà phân tích. Tht vy, bn cn có các k nng phân tích tt có th tìm ra ý ngha nhng d liu có trong tay. Vic bn t các câu hi hp lý v th trng và i n các kt lun giúp bn có c mt cái nhìn thu áo hn v th trng m ra các giao dch có xác sut thành công cao. Tuy nhiên bn cng cn sn sàng ly tin ca ngi khác. Nhà giao dch không bn khon gì v vic này. H không to ra giá tr, mà ch tn dng các c hi ánh giá li giá tr ca c phiu, trái phiu, hp ng tng lai hay các hàng hóa khác. Hn na, mt cách cn bn nht, bn không cn quan tâm n chuyn ngi u bên kia giao dch lãi hay l. Chuyn ó không liên quan gì c. 20 / 148taduinv.com Bn có th nhìn vào trong gng và xác nh xem mình có phi loi ngi không cm thy thng hi gì khi ngi xung bàn poker và lim mép thèm thung khi ngh n chuyn quét sch nhng k ngc không bit chi poker. Bn có phi là mt ngi nh th không? Hay là loi ngi s thc trng c êm ngh xem u im ca mình là gì ri mt ng vì suy ngh ó? Nu bn nhn ra mình hành ng nh th, tc là v bn cht, chúng ta ging nhau. Còn nu không thì bn có th là kiu ngi hay phân tích th trng, ánh cc mt hai ln da vào phân tích ca mình và ri ri xung vc thm cùng vi chúng bi vì bn luôn cho rng mình úng, còn th trng thì sai. Nu nhng iu này nghe rt quen thuc thì bn không phi nhà giao dch, mà là nhà phân tích. Quyn sách này s thuyt phc bn ng i tìm ng c ca th trng mt cách vô ích. Vic áp dng các khái nim này cng vt v cho bn và bn s phi tri qua nhiu khó khn và tht bi hn là nhng nhà giao dch. Nhà giao dch s nhn ra li th ca mình, i vi nó n cùng khai thác ht giá tr ri lp tc ngng li bt tay vào giao dch k tip. Nhà phân tích thì s c gng giao dch mt cách úng n nhng li t chi không chu t b nhu cu cn phi chng t là mình úng. i vi nhng ai có li t duy ca nhà phân tích, vic cn làm là phi xây dng cho bn thân mt phng pháp da vào t tng giao dch kiu máy móc(30). Bn ang l hoc giá ã t n mc giá mc tiêu – ó là tt c các lý do bn thoát khi mt giao dch. Mi yu t khác – tôi nhn mnh là mi yu t khác – ch gây nhiu cho k hoch ca bn. Nu bn không lu tâm n li khuyên này thì kt qu tht t và tht bi s c th hin trên bng cân i k toán(31) ca bn, cho dù nhng lý lun ban u ca bn ã chng minh tính úng n sau này. Giao dch ln Tôi chn t bng cân i k toán mt cách thn trng sau khi ã t mt s câu hi thng thn v ng c giao dch ca bn. Nh tôi ã nói, tr thành nhà giao dch thì bn không nhng phi chia tay vi cm xúc bn thân, càng trit càng tt, mà còn vi cm xúc ca ngi u bên kia ca giao dch. Tuy nhiên, ó là mt ranh gii mong manh. Giao dch là chuyn kinh doanh, cng nh mi công vic kinh doanh khác. Vì th nhng nhà giao dch mi bt u u là nhng ngi khi nghip và tôi tin tng mnh m vào tinh thn khi nghip. Khi tôi ang hc tr thành mt nhà giao dch tt hn, tôi ã thc s to ra mt o tng cho bn thân. iu mà tôi thc s ã làm chính là hc cách tr thành mt ngi khi nghip. Tôi là mt ngi khi nghip mà ngh kinh doanh ca tôi là mua bán c phiu và chng khoán phái sinh(32), ch không phi là nhà hàng. Ri ro là nh nhau. Ch có iu gì hiu qu và iu gì không hiu qu là khác nhau thôi. Lý do tôi vit quyn sách này là cho nhng ai mun th bc vào con ng khi nghip có thêm mt hng dn. Hàng ngày, Internet ang to ra nhng c hi có th thúc y tinh thn khi s kinh doanh mà trc ây nhiu ngi không bit n. Bn cht ca Internet là luôn to ra các mô hình kinh doanh mi, thm chí là hàng ngày. Giao dch ch là mt trong s ó. Trong khong thi gian cha n mt th h, rt nhiu ngành kinh doanh và mô hình kinh doanh ã tr nên lc hu. iu 21 / 148taduinv.com này to ra nhiu c hi cho mi ngi khám phá li bn thân theo mi cách h mun khi mà nó cho phép h thay i và i mi theo nhng hng cha tng m n trc ây. Cn bn thì, tôi rt tin tng(33) vào con ngi và bit rng, nu cho h c hi và s khích l thì h s làm nên nhng thành qu áng kinh ngc. Nu h thng hóa các kiu giao dch ca tôi vào mt quyn sách có th giúp ai ó gy dng vic kinh doanh bng cách kim thêm thu nhp, kim soát tt hn s vn ang c các nhà u t chuyên nghip qun lý, tit kim ti a thi gian trong khi ó gim ri ro v mc thp nht, thì ti sao tôi li không làm? Mc dù giao dch chng khoán là mt trò chi có tng bng không(34), nhng mt mc nào ó, nó cng có tính cht ca kinh doanh theo ngha là nhà giao dch phi tìm cách tn dng ngun lc tài chính ca mình mt cách hiu qu, y ht nh trong bt c lnh vc kinh doanh nào khác. Vic giao dch không ng ngoài dòng chy ca thi gian, cng nh kinh doanh nhà hàng vy. Chúng u phi nhn ly nhng gì ang có và thit k nó li thành mt dng thc mà ai ó s yêu thích, và khi bn là mt nhà giao dch thì ngi ó chính là bn. Trong mi cuc chi kinh doanh, ri ro luôn tn ti. Và vic giao dch cng không ngoi l, nó mang li li nhun cao song song vi t l ri ro cng cao không kém. 70 phn trm các công ty mi s tht bi. Xác sut bn tr thành mt nhà giao dch thành công cng thp ht vy, nu không nói là thp hn. Nhng ai ã khi s kinh doanh u bit rng, gy dng nó, h phi làm vic chm ch hn và bn b hn – ngay c khi kim c ít tin hn – so vi bt c khong thi gian nào trc ó và xác sut rt cao là vic không thành. Nh vy, liu tht bi có phi là mt s la chn? Chc chn ri. Nhng ng iu ó làm bn ngng n lc. Tp hp mi th Tht bi ca Niels Bohr cui cùng li là mt vic rt tt cho vt lý và hóa hc vì nó thúc y quá trình nâng cao s hiu bit ca con ngi v cu trúc nguyên t. Mc ích ca tôi và c ca bn, không phi là gi mãi nhng tht bi ca mình. Tht bi là c hi ln lên và hiu bit hn, d nhiên ch vi iu kin là chúng ta thành công. Khi ó, tht bi cn c xác nh trong tng giao dch mt ch không phi là tht bi mt cách có h thng ca phng pháp giao dch. Nói cách khác, vic vun p mt mi quan h gia nhng tình hung có xác sut xy ra cao và các phng pháp nghiên cu nh lng mi là mc ích xa hn. Phng pháp giao dch tt nht là phng pháp da trên xác sut và phân b, ch không phi các d báo tuyt i. Cn phi hiu rng vic tt nht mà chúng ta có th làm là xác nh c xu hng dch chuyn ca th trng di nhng iu kin nào ó s giúp chúng ta thoát khi s cng thng v cm xúc và, quan trng hn, tit kim c nhiu tin. C gng thoát khi t tng cho rng tn ti mt phng pháp hoàn ho có kh nng d oán th trng chính là tâm im ca phng pháp giao dch ca tôi. Bt c ai chi bài poker u cn bit rng cm trên tay nhng lá bài tt nht, mt ôi át chng hn, nhiu nht cng ch em n cho bn 60% c hi thng cuc. c chia ôi át là tuyt vi nhng làm th nào kt thúc ván bài vi tin còn nm cht trên tay không th là mt quá trình hi ht. Trên th trng cng ging ht vy. Mt c phiu có th mt ngành ang có 22 / 148taduinv.com các yu t c bn tuyt vi, có li nhun và dòng tin n tng, và bn thm chí có th m giao dch vi mc giá hp lý trong thi im hp lý nht có th. Và hãy oán xem iu gì xy ra? Bn vn có th mt tin vì giao dch ó. y là mt tin xu. Còn tin tt là tôi tin rng s kt hp gia phân tích nh lng và kin thc chuyên sâu v th trng, phân tích biu giá – và la chn thi im giao dch không ch làm tng tính kh thi mà còn là cách tip cn thành công nht hin nay. Mt mt, mt báo cáo gn ây cho thy u th vt tri ca vic s dng b phn phân tích(35) các qu u c(36), ây là b phn có các chuyên gia toán hc gii các bài toán hi quy bc cao và các phng trình vi phân tìm ra mô hình ri ro và mc thu li k vng. V bn cht, h c gng tinh gim hot ng ca th trng v mt thut toán. Mc ích ca vic tìm ra các thut toán này là loi b các ánh giá ch quan ca con ngi khi giao dch, vì cho rng vic ra quyt nh ca con ngi là im yu nht trong toàn b h thng. Mt khác, mt s nhà u t tên tui – Warren Buffet và Peter Lynch chng hn – s dng các nghiên cu sâu rng và thm nh các c hi u t theo cách riêng ca mình, nhng cui cùng thì luôn luôn da vào trc giác ca cá nhân h ra quyt nh. H tip nhn tt c các thông tin mình có và tin hành n gin hóa d liu theo cách ca h. S thành công ca h chng minh rng, cho dù các chin lc nh lng thun túy có th nm bt th trng n mt mc nào ó nhng chúng không th n gin hóa mi th v mt công thc hi quy tru tng ca các con s mà không liên h gì vi t duy con ngi. Cui cùng, iu mà tôi ng h là mt phng pháp giao dch có thit k n gin (tôi ã hc t Steve Jobs nhiu hn mình tng). iPad và iPhone nhn mnh li thit k n gin, to ra thit b mà ngay lp tc ã vô cùng hp dn trong khi vn m bo mnh m các tính nng d kin. Trong sut quá trình tinh chnh k thut phân tích ca mình, tôi ngày càng ánh giá cao li tip cn ó. Thay vì s dng các th vi vô s ch s và các ng xác nh nhng gì ã xy ra trong quá kh và thng a ra nhng thông ip ri rm bt não phi x lý, tôi ch tp trung vào hai yu t quan trng nht: giá và khi lng giao dch. Ging nh mt ha s bt u vi mt tm vi b trng, các nhà u t cng ch thêm vào nhng gì cn thit làm nên bc v. ây là phng pháp giao dch ca tôi, sau khi ã cht lc li ch còn bn bc: 1. Xác nh xác sut ca mt c phiu tng hoc gim so vi mc giá cao nht hay thp nht ca ngày hôm trc; 2. Xác nh khong m ca cho c hi giao dch tim nng; 3. o lng phân phi xác sut ca các mc bin ng i vi giá c phiu hàng ngày; 4. Xác nh xác sut khi nào xu hng o chiu. 23 / 148taduinv.com Nhn thc hình thành t vic xem li bng in tng hp và quan sát vic các mu hình giá c thit lp, và tôi ch gi li nhng thng kê quan trng nht nhc nh mình xác sut mt dch chuyn s xy ra trên th trng. Thông qua quá trình th lp i lp li và quan sát, mt quy trình giao dch theo bn nng ã hình thành. Tóm tt - Hãy kim ch s phn khích. Th trng là ni nguy him, sinh ra ly tin ca bn. Hãy hc cách giao dch trc khi t bt c món tin nào vào ó. - Hc tp là iu em li giá tr nhiu nht. Liu bn có nên i ng dây in trong nhà khi không có chút kin thc gì v nó không? - Phân tích k thut da trên mt lot các gi nh khim khuyt gây ra nhng nhn thc sai lm: · Não vn có xu hng ánh la bn vào vic c ra nhng mu hình vô ích trong giao dch. · Vic tinh lc thông tin th trng n mc ch còn các xác sut s giúp g b nhng chi tit gây nhiu lon, vn hình thành t li t duy thích nhn bit các mu hình. - Phân tích c bn ch yu là tìm kim các giá tr thc ca tài sn. D oán da trên vic mô hình hóa d liu quá kh là vic làm ng ngn. - Nhà giao dch chng khoán là doanh nhân và cách mà bn tin hành qun lý ri ro i vi vn ca mình chính là yu t c bn trong mô hình kinh doanh. - Phng pháp giao dch s: · Xác nh xác sut thành công bng cách o lng s bin ng ca giá c phiu so vi mc bin ng trong quá kh; · Xác nh xác sut o chiu da vào cùng các thng kê tng t; · ng bao gi giao dch kiu cá cc(37) và n xi(38). 24 / 148taduinv.com CHNG 2 IU KIN THAY I Vn tc ca vt là không i nu không chu tác ng ca mt lc t bên ngoài. - nh lut 1 v chuyn ng ca Isaac Newton Sinh tn da trên li th cnh tranh Mi bc tranh u có mt im chung, bt chp ch và giá tr ca nó: tt c chúng u bt u t nhng mnh vi b trng. Chính quá trình mà ngi ha s v xung nhng ý tng ca mình ã to nên bc tranh. Vic v ra mt bc tranh s ph thuc rt nhiu vào tâm trng ca ngi ha s lúc anh ta v ra nó. Nu trì hoãn mt ngày thì chc tác phm cui cùng có th s khác so vi mt ngày trc ó. Khi mà kinh nghim c tích ly li, chúng ta s tr thành mt ngi khác, vic tích hp nhng kinh nghim mi vào nhng kinh nghim trong quá kh s to nên con ngi chúng ta hin ti. Khi xem tranh, ngi ha s s ý thc c nhng thay i bên trong bn thân anh ta, ngi xem s không nhn ra iu ó. Thc t thì, ngi thng tranh s áp t kinh nghim ca riêng mình vào vic din gii bc tranh, to ra mt cm nhn c áo v tác phm, vn không th có nu không có hai ngi. y là mt n d tt trc khi chúng ta ngh v mt th giá c phiu. Tuy nhiên, nó cng là mt cái by, nh ã cp Chng 1, nhng hình dng ca th giá có th c din dch theo nhiu cách khác nhau. Chúng ta nh hình nhng th trong bi cnh tình hình ca công ty, và lu ý rng ây ch là mt bc nh chp cm nhn ca th trng v giá tr công ty thôi. Mt khác, chúng ta có th xem nó nh mt t vi b trình bày li theo các cách hiu riêng ca chúng ta, v lên nhng ng và di màu khác nhau nêu bt lên ý ngha. Chúng ta s nhìn nhn th nh nó vn có hay chúng ta s hình tng hóa nó, tìm ra nhng tam giác và hình nêm, hình ly và quai(39), hình u và vai? Hình 2.1 và bng 2.1 cho thy rõ quan im này. Hình 2.1 là th giá hai nm ca c phiu Merck (MRK). Tôi ã v vài ng xu hng truyn thng ni các im cao nht và thp nht, to thành các ng thng gn nh song song trên th, nh th hin phía phi ca th. Các chi tit này cho thy nhng gì mà tôi cho là quan trng trên th này. iu này hn kém v ý ngha so vi din dch ca ngi khác nh th nào nh? Ti sao không ln theo vt chân gà thay th cho phân tích k thut? Bng 2.1 ch n gin là mt bng d liu mi nht mà tôi có th thu thp c v MRK và nó cho tôi bit rt nhiu thông tin v hot ng ca công ty và mt s kt qu mà h có th t c. Bn nên s dng nhng con s mà mình có th xác minh và kim tra hay mt nhóm quy tc và ký hiu nguch ngoc hoàn toàn ch quan? 25 / 148taduinv.com Hình 2.1 Ví d v thut. - Ngun: Yahoo! Finance Bng 2.1 Thông tin tóm tt ca công ty. Giá th ng $38,56/c phiu Vn hóa th ng $117,5 t Li nhun/c phn k c $1,37 T sut c tc trên giá mua 4,40% P/E k c 28,19 26 / 148taduinv.com P/E k ti 10,07 PEG 2,23 T sut li nhun sau thu 8,84% T sut li nhun trên vn c phn 7,52% i vi tôi, chiêm nghim các th là vic thú v, nhng cng ch là nhìn nhn li tng vic ã qua mà thôi. Chúng có th cho bn bit vic áng ra phi làm trong quá kh nhng li không th nói cho bn bt c iu gì hin ti và vì th là vô dng i vi mt nhà giao dch nh bn. phn sau tôi s tho lun v các th trng giá hi t trong biên (40) và các th trng theo xu hng(41), nhng ngay c các nh ngha ó cng là ch quan. Các khái nim xu hng và khong bin ng giá(42) thng khin ngi khác hiu sai. Nhng gì chúng ta bit n gin ch là nhng gì ã xy ra. Cui cùng ch có duy nht các mc giá: cao nht, thp nht, m ca, óng ca, khi lng giao dch... Mi nhà giao dch u cn mt bí quyt riêng và ây là bí quyt ca tôi. Trong mt th gii quá ti v thông tin, loi b thông tin nhiu và tp trung vào mt nhóm nh các xác sut và k thut giao dch là con ng duy nht a n thành công n nh trong giao dch. ó là cái s cho phép bn lu ý n nhng thông tin áng chú ý nht và dùng chúng ra các quyt nh nhanh chóng, chính xác và không bao gi phi hi tic. Mi chuyn nm s n gin ca phng pháp, khai thác ti a tác dng ca công c và cht lc các công c ó sao cho chúng em n nhiu thông tin có giá tr nht mà không gây bi ri. Khi xem xét s mâu thun gia s phc tp trong chc nng và n gin trong thit k, CEO ca Yahoo, Marissa Mayer, khi còn làm vic ti Google ã tng nói: “Google có chc nng nh mt con dao quân i Thy S – rt phc tp – nhng trang ch là cách tip cn ngi dùng rt thân thin. Nó n gin và trang trng tng t nh vic mi dao c xp li to s an toàn. Bn có th b nó vào trong túi nhng li rt hu dng khi cn. Rt nhiu i th cnh tranh ca chúng tôi cng ging nhng con dao Thy S ang m vy – e da và ôi khi cng rt nguy him.”(43) 27 / 148taduinv.com Nói cách khác, chng có lý do gì chúng ta dùng các dòng lnh vn hành máy tính na. Tôi mun các công c giao dch ca mình phi ging nh con dao Thy S ang xp li – luôn sn sàng em n nhng thông tin chun xác lúc cn và ri c ct i cho n ln sau. Bn thân s n gin cng không phi là mc tiêu. Nu không khéo, vic n gin hóa s làm mt i nhng thông tin quan trng. Mc ích ca vic n gin hóa là b bt nhng gì hin nhiên và tìm thêm các ý ngha. Trong th ca, ngôn t là rt cht lc. Mc ích ca th là s dng tht ít ngôn t din t tht nhiu ý ngha. Th Haiku buc bn phi nói c iu gì ó có ý ngha v cm xúc ca mình ch trong mi by âm tit. Ti sao bn li không th có các công c giao dch n gin nh th Haiku? Lúc nào tôi cng c gng n gin hóa công c giao dch ca mình sao cho nhng cái còn li em n nhiu thông tin nht và ít b tác ng nhng s din gii ch quan con ngi nht. y là lý do ti sao tôi không có thi gian dành cho các phân tích k thut truyn thng. Tôi cm thy là chúng phc tp hóa câu chuyn mà giá và khi lng giao dch ã k mt cách không cn thit và phó mc cho h t xoay s. Cui cùng chúng s làm lãng phí trí lc ca con ngi, phá hng kh nng ra các quyt nh sáng sut ca anh ta. S tng ng gia giao dch và bài poker là rõ ràng và in hình, nhng bi quyn sách này hng n s n gin, cho nên chúng ta s s dng mt ví d n gin hn – trò chi chuyn khoai tây nóng(44). Ai cm c khoai tây nóng cui cùng s là ngi thua cuc. Trên th trng vào cui mt chu k, ai là ngi mua c phiu cui cùng s là ngi thua cuc. Anh ta mua vào mc giá mà ngay sau ó s là o chiu, mc anh ta mua h. Bí quyt ca bn là bit khi nào bán ra và chuyn c khoai tây trc khi bn nhc dng li. Vic cân nhc thi im mt cách chín chn s giúp bn dn có lãi trong tng giao dch. y là nhng iu mà tôi ã cp Chng 1 v nhng tht bi trong chin thng. Bn có th không kim c nhiu tin trong mt ln giao dch nh bn mun nhng s vn có lãi. ng tht vng v bn thân vì nhng gì mình ã không t c; tht bi s ngày càng nng n hn khi t duy tiêu cc. Hãy t ng viên mình v nhng gì ã t c và tìm kim c hi ci thin ln sau. Mi nhà u t trên th trng u cn mt bí quyt. Mc ích ca các phn tip ngay sau ây là xác nh mt khung c bn phát trin phng pháp giao dch. Tôi s trình bày vi bn cách thc vn hành ca nó. Sau ó s là nhng ví d giao dch c áp dng t nhng nguyên tc ó kèm theo nhng chia s kinh nghim bn thân tôi, cho n khi bn tr thành nhà giao dch tt nht trong kh nng ca bn. Thi im óng giao dch Tuy nhiên, tìm ra bí quyt, bn phi hc c mc quan trng ca các bin ng v giá. Trong bt k mt khong thi gian nào u có bn mc giá có th xác nh c. Cui cùng thì chúng ta vn là nhng k nghin con s. Não ca chúng ta là c máy x lý thn k có chc nng chính là tip nhn tác nhân, gán ý ngha vào ó và cui cùng là ra quyt nh da trên nhng gì chúng ta nhn ra. 28 / 148taduinv.com Bn mc giá áng chú ý là giá cao nht, giá thp nht, giá m ca và giá óng ca(45). Chúng khá d hiu: giá cao nht là mc giá c giao dch cao nht trong on thi gian ó, còn giá thp là mc thp nht. Giá m ca có th c hiu là mc giá u tiên c khp lnh, trong khi ó giá óng ca là mc giá dành cho giao dch cui cùng c thc hin. Ví d v tng mc giá c trình bày trong bng 2.2. Bng 2.2 D liu giá lch s theo tun. Có th nói mi loi giá – m ca, óng ca, cao nht, thp nht – có nhng ý ngha khác nhau. Chúng ta xem xét riêng và lý gii nhng iu c gn lin vi tng cái. Cho dù tt c các khái nim này u có th áp dng c cho bt c khung thi gian nào thì vn có mt s iu kin nào ó ch xy ra vào u và cui mi phiên giao dch. Nh vy, vi cách hiu nh th, phc v cho vic tho lun, mi thanh giá(46) hay mi nn(47) s biu din cho mt ngày. th hình nn là công c n gin biu din bn mc giá, ã có t hàng nghìn nm nay. Hình 2.2 trình bày hai loi nn. Ging nh nhng công c khác thi xa, chúng d s dng và có nhiu thông tin. 29 / 148taduinv.com Hình 2.2 Bi giá hình nn - Giá m ca, cao nht, thp nh a. Ging nh trong nhng câu chuyn thng c k t u, tôi ngh tt nht chúng ta nên bt u t vic phân tích giá m ca. n trong mc giá m ca là tt c nhng thông tin mi c th trng hp th c t khi óng ca ngày hôm trc. ó có th là thông tin rt quan trng nh mt báo cáo thu nhp b b sót hay d liu v t l tht nghip M hoc trin vng tng trng GDP Estonia. iu quan trng cn phi nh là mc giá m ca là mc giá cha n nh, nó th hin nhng d oán và c tính ca nhng tay thao túng th trng v xu hng giá th trng hoc c phiu i vi nhng gì s xy ra trong th trng tng lai và các yu t khác. i cùng vi mc giá m ca là rt nhiu nng lng dn nén cho c tâm lý tng giá và gim giá. thi im m ca, nhng ngi giao dch ch yu là các nhà u t nh ã t lnh ch vi bên môi gii ca h trc khi i làm và nhng nhà giao dch chng khoán nghip d, b nhng phn khích và say sa ca thi im m ca theo ui. Nu mc giá m ca thp hn mc óng ca ngày hôm trc thì iu ó s a th trng vào mt xu hng i xung ri s phi ging co trong ngày. Tình hung ngc li cng úng: mt th trng m ca vi giá cao hn giá óng ca ngày hôm trc s cha y áp lc tng giá và không bt u giao dch các mc giá bán. Tuy nhiên, nói th không có ngha không th xy ra tình hung khi nhng ngi u c giá xung s ln át nhng ngi u c giá lên và a giá i xung trong ngày hôm ó. Nó ch có ngha là xu hng vào lúc m ca là tng hay gim trong tng quan tng i vi thi im óng ca ngày hôm trc mà thôi. iu quan trng cn nh là vic ca các ngun tin tài chính là làm cho tt c các thông tin kinh t tr thành quan trng và khin bn tin rng, trong mi trng hp, nhng gì h nói n u vô cùng quan trng – cui cùng thì doanh thu ca h n t vic ánh giá xp hng và lng truy cp ca các c gi. Là mt nhà giao dch chng khoán, vic bn cn làm là phi bng qua nhng nhiu lon ó, ý n giá trc tiên, ri lng nghe th trng. Nhng nhiu lon t các trao i ngoài l cng làm mt tp trung ht các ng xu hng và ng trung bình. 30 / 148taduinv.com Giá cao nht và giá thp nht là các hình nh i xng ca nhau và chúng xác nh khong bin ng giá trong ngày. C hai thng c xác lp vào khong 15 - 30 phút u tiên ca phiên giao dch. Cho dù mc giá cao nht c xác nh trong giai on th trng có nhiu bin ng nht nhng nó cng ã tr thành mt rào cn v mt tâm lý cho các mc giá mun vt qua mc giá ó. Các mc giá cao nht ca nhng ngày trc cng là nhng mc kháng c, bi chúng i din cho nhng mc giá mà nhng ngi u c giá lên ca ngày hôm trc ã không th duy trì. Nh vy chúng t nhiên tr thành nhng im mà nhng ngi u c giá xung s nm ch và ánh giá xu hng th trng xem liu lc cu hin ti có kéo giá lên cao na hay không. Mc giá thp nht i xng vi mc giá cao nht, và tt c các iu kin áp dng i vi mc giá cao nht thì u áp dng i vi mc giá thp nht. D nhiên, khác nhau ch là vai trò s o li. Nu nhng ngi u c giá xung mun y giá xung thp hn thì h s phi xuyên qua các mc thp trong ngày và có l là các mc giá thp trc ó na. Các mc giá thp nht tm thi tr thành các mc h tr, là ni mà nhng ngi u c giá lên nm ch mua vào nhng gì ngi u t giá xung bán ra, gom c phiu và làm kit sc h. C mc giá thp nht và mc giá cao nht u có th b phá v nhiu ln trong ngày, và vì th chúng có th không còn là mc kháng c và h tr hiu qu na. Tuy nhiên, nó s là nhng ngng ban u mà chúng ta cn phi xem xét li v th ca các trng thái. Mc dù vy, tt c các bin ng này ch có ý ngha rt nh khi so vi ý ngha ca mc giá cui phiên, tc là giá óng ca. Mt cách khác hiu v giá óng ca thì ó là mc giá mà nhng ngi nm gi c phiu hin ti cm thy chp nhn c khi chu ri ro ca vic nm gi cho n ngày giao dch tip theo. i vi nhiu ngi, nó bao hàm luôn c ri ro ca vic s dng òn by(48). Theo nh li Peter Brandt, giá óng ca là mc giá “mua hoc không và không mc c”(49). Nó chu nh hng ca tt c mi th có th to thành nng lng giao dch ca phiên ngày mai và nó quyt nh trng thái giao dch ca bn là n hn hay kém i. Nu nh thi im m ca b chi phi bi các nhà u t cá nhân thì thi im óng ca hay giai on ngay trc khi óng ca s b chi phi bi các nhà u t t chc. H, rt ít hoc gn nh không có ri ro s dng òn by i vi giao dch ang m nên s vui v ngi ch các nhà u t cá nhân, nhng nhà giao dch ngn hn và các h thng giao dch t ng (HFT)(50) tham gia th trng cho n khi h tt toán các giao dch ca mình (ví d nh bán ra và thu tin v), trc khi có các giao dch tip theo. Mc giá óng ca th hin mc giá trao tay mnh nht trong ngày ca c bên mua và bên bán vi y các thông tin ã tích hp vào giá. Các nhà u t t chc làm vic theo khung thi gian dài hn ngày và tun rt nhiu. H tìm c hi a mình vào giao dch bng cách mua tng phn c phiu nh trong mt quãng thi gian nhm xác lp mt mc giá mua trung bình, trong khi tích ly thành mt giao dch ln mà không y giá lên mt cách quá mc. H cng li dng khi lng giao dch phát sinh do nhà giao dch ngn hn mua và bán mà không nh hng n giá. Hiu ng cui cùng là chiu bin ng ca giá óng ca so vi các giao dch trong ngày s cho thy hành ng và dòng tin ca các nhà u t t chc, khi so sánh lng mua và lng bán. Nu giá tng vào cui ngày thì có ngha là h mua vào và ngc li. 31 / 148taduinv.com Ri ro òn by(51) i kèm vi vic gi mt giao dch qua êm là lý do ti sao phiên óng ca cui cùng ca tun, thng vào th Sáu, là c bit quan trng. Nó không ch là giá óng ca ca mt ngày mà còn là ca tun, cho nên ri ro liên quan n vic nm gi qua êm s nhân lên theo hàm m khi nm gi qua cui tun. iu ó cng lý gii ti sao nhng s kin quan trng liên quan n giao dch – ví d nh xuyên thng mt mc cn hay kháng c mnh nào ó – xy ra vào ngày th Sáu có ý ngha hn nhiu so vi xy ra vào ngày th T chng hn. Vào ngày 15 tháng Sáu nm 2012, ch s S&P 500 cho thy các khi lng chng khoán ln c giao dch nhiu gp nm ln so vi khi lng thng thy, trong vòng 30 phút cui cùng ca phiên giao dch và ch ngay sau thi im óng ca ca th trng phái sinh. ó là phiên giao dch cui cùng trc khi cuc bu c có th tàn phá th trng Hy Lp xy ra vào sáng th Hai. Nhng bng vic mua nhiu nh th, nhng “ng tin thông minh”(52) ã an toàn khi Hy Lp chn duy trì quan h vi E.U và tip tc s dng ng Euro nh là ng tin chính thc ca mình. Nhng nhà u c giá lên hóa ra li úng trong hành ng ca mình khi tính n tình hung Hy Lp, bi vì cuc bu c ã din ra theo hng mà th trng mong mun và S&P 500 ã m ca mc gn vi mc óng ca trc ó là 1342,42 và tng nh khi óng ca mc 1344,78. Trong khi tình hình bu c Hy Lp ã a n tâm lý tng giá cho th trng thì th trng trái phiu Tây Ban Nha li din ra hoàn toàn trái ngc, s hng phn ca nhng nhà u c giá lên ang có ngày hôm ó tiêu tan hoàn toàn. Mc giá óng ca ca ngày 15 tháng Sáu ó là mc giá óng ca cao nht k t ngày 11 tháng Nm nm 2012, ngày th Sáu ngay sau phiên bu c u tiên Hy Lp ã làm th trng hong lon. Mua hay bán gì vào cui tun ó u ri ro hn bình thng cho dù các t chc u u c giá lên i na. Nhng ngày giao dch ngoài biên Bí quyt u tiên mà bn cn khi tìm kim thành công trong giao dch là nhn thc rõ v mt trong nhng hành vi thc t và nht quán nht là biu hin ca th trng chng liên quan gì n các yu t c bn, hay khi nào “nhc tt”(53). Ngày giao dch trong biên (54) Là ngày mà khong dao ng giá ca nó nm trong khong bin ng giá ca ngày hôm trc. 32 / 148taduinv.com Tôi ã cp trong Chng 1 rng mt trong nhng nguyên tc ct lõi trong phng pháp giao dch ca tôi là xác nh xác sut ca vic mt c phiu vt qua các mc giá cao nht và thp nht ca ngày hôm trc bng cách ánh giá tn sut xy ra các s kin này trong quá kh. Trong khi nghiên cu tìm ra mt khuôn mu cho các nguyên tc này, tôi ã xem các thng kê liên quan n các hành vi giao dch ca ch s S&P 500: k t nm 1999, tng cng hn 3.248 ngày giao dch, ch có 395 ngày c xác nh là ngày giao dch trong biên . Hóa ra trong sut mt th k qua, nhng hành vi ó luôn luôn nht quán; by trên tng s tám ngày giao dch thì S&P 500 phá v mc giá cao nht hoc thp nht ca ngày hôm trc, và ôi khi c hai. ây là mt quan sát rt có ý ngha. Mt kt lun khác rút ra t các thng kê ó là khi khi lng giao dch tng lên thì mc bin ng cng s tng lên. Bng 2.3 Nhng ngày giao dch vi phm các cn ca ngày hôm trc. Tôi khuyên bn nên phân tích bt c c phiu nào mà bn cho rng áng u t. Hãy thu thp các d liu có ý ngha ca nó t ba n nm nm (mc giá cao nht, thp nht, m ca, óng ca và khi lng giao dch hàng ngày) và lp thành bng tính trong Excel. Sau ó dùng mt hàm iu kin (hàm If/then), bn có th thy các mc giá cao nht và thp nht ca ngày hôm trc (bng 2.3). Giá tr “1” trong ct “Phá v mc giá cao/thp nht” có ngha là mc giá cao nht hay thp nht ca ngày hôm trc b phá v. Khi thc hin xong, bn hãy cng toàn b giá tr ct trên và chia kt qu ó cho tng s lng d liu quan sát. Khi ó, bn có c xác sut ca vic bin ng giá trong mt ngày vt qua các mc biên dao ng ca ngày trc ó. Bng 2.3 ch là mt ví d n gin vi nm mc d liu. Tp d liu mà bn s dng cho phép phân tích nh tính này càng ln thì chc chn v mt thng kê s càng cao. Mt ngi không cn phi có kin thc tt v thng kê mi làm c, nó ch là mt phép tính n gin. i vi tp d liu ba nm trên (t 2008 n 2011), xác sut ca vic mc giá cao nht b phá v là 45,6 % và mc giá thp là 54,5%. Khong bin ng giá trung bình trong ngày là 1,77 im. Có ít hn 10% s ngày là nhng ngày giao dch trong biên . 33 / 148taduinv.com Khi mà giá giao dch tim cn các mc giá cao nht và thp nht ca ngày hôm trc thì tc là chúng ta ang nhìn thy mt c hi giao dch bi chúng ta bit rng li th ang nm trong tay mình khi mc giá ó b phá v. K t thi im bt u ca làn sóng cng thng v tài chính hin nay thì 90% s ngày ã din ra úng nh vy. Nh tôi ã nói, bí quyt này là mt trong nhng bí quyt áng tin cy nht trong giao dch và nó áng c lu ý. Trên tng s mi ngày thì có n chín ngày th trng mang n cho bn c hi to ra li nhun t s bin ng giá, ch n gin là ngi mua và ngi bán u c gng dò dm vt ra khi khong bin ng giá ca ngày hôm trc. Chúng ta s bàn n các c ch t lnh làm th nào m ra mt giao dch khi mc giá vt khi biên giao dch ca mt ngày giao dch ngoài biên (55) nhng phn ti. Sng sót mi ngày Bây gi, hãy xem mt ví d v cách xây dng mt công c nh lng h tr các hot ng giao dch ca bn. Mt s các công c mà tôi xây dng n gin xut phát t nhng quan sát th trng và nhn ra nhng iu mà tôi cho là thú v. Tuy nhiên, s là không tt nu chúng ta ch quan sát mà không tin xa hn chút na tìm ra xem quan sát ó có ý ngha không hay ch là c gng xác nhn li nhng thông tin chúng ta ã bit trong quá kh, khi mà chúng ta ch nhn thy nhng gì chúng ta ang mun thy và ra quyt nh da vào ó. Bn vn còn nh nhng hình nh din dch a ngha trong Chng 1 ch? Não ca chúng ta tìm kim nhng quan sát loi ó và li bing mt cách c hu, cho nên bn cn phi lùi li và s dng mt cái gì ó khách quan – nh toán chng hn – kim nghim ý ngha ca nó. Hãy ly mt ví d n gin va ny sinh t th trng và va c minh chng bi nhng gì chúng ta ch i t th trng, và tôi s phát trin nó thành mt công c. Chúng ta sp quan sát các hiu ng ca các ngày trong tun theo din bin ca th trng. V c bn, chúng ta t câu hi: “Liu cách th trng giao dch vào ngày th Hai có khác vi các ngày khác trong tun không?” Chúng ta có th gi nh rng iu này là úng, bi vào thi im th trng m ca vào sáng th Hai, th gii ã có gn ba ngày thay i và to ra nhng thông tin mi mà nhng nhà giao dch và các nhà u t thy cn phi hành ng theo. Bên cnh mt lng thông tin ln nh vy, còn có mt tác ng t nhng ngi phi c gng theo kp nhng din tin ca tun trc ó. Không phi ai tham gia th trng cng n, th và theo dõi mi th trong sut tun. Ngay c vi s tin b ca công ngh t s xut hin ca nhng smartphone, các kênh thông tin tc thi, kênh truyn hình cáp 24 gi và các kênh thông tin tài chính a dng trên Internet thì s ông nhng ngi tham gia th trng vn phi bn bu vi các công vic khác ca h. Nu ai cng ngi theo dõi th trng thì s chng có công vic thc s nào xy ra c, khi ó tình hình s ra sao nh? Nh vy, s hp lý nu cho rng mt t l áng k c các nhà u t cá nhân ln t chc s s dng mt phn thi gian ngh cui tun xem li các din bin trong tun và hình thành k hoch hành ng cho tun tip theo. Và có l chúng ta ã úng. Th Hai là ngày giao dch bin ng nht trong tun. Hình 2.3 là th giá nm nm ca S&P 500 k t 2007. 32% các ngày th Hai ã thit lp mc giá thp nht trong tun, trong khi ó 26% s ngày th Hai ã thit lp mc giá cao nht trong tun. 34 / 148taduinv.com Trong s 282 tun trong b d liu này, ngày th Hai thit lp mc giá thp nht hoc cao nht 159 ln, tc là chim 56.3%. Ch có hai ngày th Hai k t 2007 thit lp c mc giá thp nht và cao nht trong tun, nh vy thì nu mt ngày th Hai nào ó mà ang có xu hng i xung thì tc là nó cho bn c hi tt óng bt c giao dch nào mà bn ang nh thc hin trong tun ó. Hình 2.3 Hiu ng ngày trong tun t hành vi ca th ng. (S&P 500 t - 06/2012) - Ngun: Yahoo! Finance Hãy quan sát hình 2.3 k hn, rõ ràng th Sáu và th Hai là nghch o ca nhau v tn sut thit lp mc giá cao nht và thp nht trong tun. iu này thc s làm ny ra mt câu hi tuyt vi tip theo: Nu th Hai là ngày thit lp mc giá thp nht hoc cao nht ca tun thì ngày nào iu kin ngc li s d xy ra nht? Hình 2.4 s em n câu tr li. ó là biu phân b tn sut ca vic các ngày trong tun thit lp mc giá cao nht hay thp nht, khi th Hai ã thit lp mc giá cao nht hoc thp nht ca tun ó. Các ct màu xám biu din nhng ngày mà th trng thit lp mc giá cao nht ca tun sau khi mc giá thp nht ã c thit lp vào th Hai. Các ct màu en thì hoàn toàn ngc li, là phân b ca các mc giá thp nht trong tun sau khi mc giá cao nht ã c thit lp vào ngày th Hai. Hình 2.4. Phân b các mc giá Cao nht/Thp nht. 35 / 148taduinv.com Xin nhn mnh, th Sáu là ngày d xut hin iu kin nghch o vi ngày th Hai nht. 49% trng hp khi mc giá thp nht c thit lp vào th Hai thì mc giá cao nht s c thit lp vào th Sáu, nh trên thanh màu xám. Nhng quan sát n gin v th trng này da trên mt phép din gii khá thn trng v hành vi ca con ngi, không ch em n nhng d liu xác nhn gi thuyt ca chúng ta mà còn a ra c s hng dn chúng ta cách ra quyt nh trong mt xác sut thành công ã bit. Bây gi thì chúng ta ã bit rng nu mua gn giá thp nht ngày th Hai trong lúc th trng ang có xu hng gim giá, là trng thái rt d hình thành mc giá thp nht ca tun, thì chúng ta ã nm mt c hi rt tt (78%) có th bán ra vi giá cao nht ca tun vào ngày th Nm hoc th Sáu. Vic ct l mc giá thp nht ca ngày th Hai s m bo an toàn cho khon vn ca bn. i vi nhng nhà u t nào có mi quan tâm xa hn thì nó còn cho h mt k hoch hành ng, có nên tham gia vào th trng vào ngày nào trong tun hay không. Nu th trng ang trong tâm lý gim giá vào ngày th Hai thì h có th mua vào mt cách t tin hn, nh chn c mt im vào có giá thp cho giao dch ó. Tình hung ngc li thm chí còn hay hn. Mt phn ba s ngày th Hai ã thit lp mc giá cao nht trong tun và hn mt na ngày th Sáu sau ngày th Hai có giá cao nht ó ã thit lp mc giá thp nht trong tun. Sau mt ngày th Hai có giá cao nht, vic ch n th Nm hoc th Sáu mi mua c phiu s cho bn c hi ln mua vi giá thp hn nhiu hn là mua vào ngày th Hai. Lý do ca hành vi này là các trng thái cm xúc thng b cng iu lên trên th trng và cn phi c iu chnh li. Nhng thông tin trong dp cui tun có th tác ng làm th trng phn ng cc oan vào lúc m ca ngày th Hai, tuy nhiên sau ó trong sut tun thì khuynh hng t nhiên ca mi ngi li là tin vào s n nh ch không phi là bt thng. Hn na, không phi tt c mi ngi u tin vào cm tính ca s ông hoc là phn ng vi nó theo cùng mt thi im; vì vy, s có mt vn ng t nhiên tránh khi tình trng cc oan. Bn cht có tính chu k ca giao dch trong tun ch là mt ví d cho thy bn có th tìm ra kh nng thc hin mt giao dch có lãi. Tôi va minh ha bng S&P 500 cho thy th trng ang giao dch nh th nào mt cách tng quát nht. Sau khi v Vit Nam, tôi ã làm mt phân tích tng t vi ch s VN Index và quan sát c cùng mt mu hình kiu hành vi cho ngày giao dch th Hai và th Sáu, cho dù cu trúc ca th trng Vit Nam là hoàn toàn khác. Mi c phiu s giao dch khác nhau, d nhiên ri, và tôi khuyên bn nên tin hành phân tích này cho bt c c phiu nào mà bn ang nm gi hoc có k hoch u t. Bán cho ngi mua tr giá cao nht Tn sut mà th trng phá v mc giá cao nht hay thp nht trc ó s cho chúng ta mt nn tng c im ca nhng bin ng giá s có th nhìn thy hàng ngày. Tôi ngh ã n lúc chúng ta lùi li mt chút và t nhc nh xem mình ã thc s làm gì khi giao dch. 36 / 148taduinv.com Tht d ri vào suy ngh thin cn là th trng ch gm ngi mua và ngi bán. Nó là mt sàn u giá khng l ni mà mi th u ang c rao bán và ngi ra giá cao nht s mua c. Tt c các th trng u hot ng trên cùng mt nguyên tc: cung và cu. Cui cùng, nu nhu cu ca ngi mua vt qua kh nng cung cp ca ngi bán mt mc giá nào ó thì giá s phi tng lên cân bng lng cung hàng hóa. Tuy nhiên nói nh vy là cha hiu úng vn vì giá tng là kt qu ca vic u giá trên th trng, nó không phi là ng lc th trng. Trong mt th trng kiu u giá nh th này, ngi bán a hàng hóa mun bán giá mà h mong mun, còn ngi mua thì tuyên b gii hn sn sàng tr. Ch khi nào có nhng ngi mua và ngi bán ng ý vi nhau mt mc giá nào ó thì giao dch mi xy ra. Lý thuyt v th trng u giá (AMT)(56) kt hp giá và khi lng giao dch vào trong phân tích ca nó i n khái nim iu kin cân bng ca th trng. Nó n gin là trng thái ca th trng vi s lng ngi bán và ngi mua quanh mt mc giá hp lý. Mc ích là hiu c chúng ta ang loi th trng nào và xác sut mà th trng s dch chuyn t trng thái này sang trng thái khác. Theo AMT thì ch có hai trng thái th trng: giá hi t trong biên (57) và theo xu hng(58). Th trng s có giá hi t trong biên nu ang c giao dch trong mt khong bin ng giá xung quanh mt mc giá hp lý nào ó. Nu nhng thông tin mi n và th trng xác nh rng khong bin ng giá ca quá kh không tha mãn ngi mua và ngi bán thì nó s ri khong bin ng giá ó và hng n mt mc giá mi, cao hn hoc thp hn. Các th trng tài chính dao ng gia hai trng thái này mt cách liên tc, u tiên là giá hi t trong biên , sau ó là có xu hng cho n khi xác lp xung quanh mt mc giá mi, mãi mãi không có hi kt thúc(59). Khi nào còn con ngi trên trái t này thì dao ng ca giá và khi lng giao dch s vn còn tip tc. Bi s dao ng không ngng y cho nên th truyn thng biu din giá theo thi gian, mc dù là hu dng, li không phi là gii hn kin thc cui cùng ca chúng ta v nhng gì thc s xy ra trong mt phiên giao dch. th giá theo thi gian biu din cho chúng ta thy bn mc giá quan trng (m ca, óng ca, thp nht, cao nht) và tng khi lng giao dch, nhng không cho bit bao nhiêu phn ca khi lng ó c giao dch trong các tình hung sau ây: 1. mt mc giá c th nào ó trong khong thi gian biu din bi mt thanh th; 2. c giao dch giá t mua(60) hay giá chào bán(61); 3. mc giá c giao dch nhiu nht. Trc khi i xa hn, có l tôi nên nói qua mt chút v giá t mua và giá chào bán. Các cách gi này khá d hiu. Mt mt, chúng ta có giá t mua, n gin ó là giá c a ra bi mt ngi mua tim nng. Anh ta a ra mt lnh nói rng: “Tôi sn sàng mua 1.000 c phiu ca 37 / 148taduinv.com công ty XYZ vi giá không cao hn 1,10 ô la mt c phiu”. Giá u ca anh ta là 1,10 ô la, ging ht nh trong phiên u giá thông thng. Mt khác, chúng ta có giá chào bán là cái hoàn toàn ngc li. ó là giá mà mt ngi bán tim nng mun bán c phiu ca anh ta, ni dung chính là: “Tôi sn sàng bán 1.000 c phiu ca công ty XYZ vi giá 1,12 ô la mt c phiu.” Trong trng hp này 1,12 ô la là giá chào bán và 0,02 ô la là khong chênh lch giá, là sai bit gia giá chào bán và giá t mua. Vi nhng hiu bit ó, bây gi bn có th ngi xung và xem các mã chng khoán(62) thy th trng bc l bn thân nó nh th nào trong sut thi gian giao dch, ánh giá xem tng quan cung cu s thay i ra sao theo thi gian. Bng cách thit lp mt th th hin mc giá c t mua và bán các mc khi lng khác nhau, bn s bt u cm nhn c nhng nhp iu ca th trng Tin xa thêm mt bc na, bn có th thit lp mt lung thông tin v thi gian và lng bán, là công c s cho bn bit nhng giao dch nào va xy ra trong phiên. Lung thông tin này s cho bn bit có bao nhiêu c phiu c giao dch, giá nào và giá ó là giá t mua, giá chào bán hoc là mc giá gia hai giá trên. Nu quan sát lâu bn s nhn ra là các giao dch xy ra các mc giá không phi là giá t mua cng không phi là giá chào bán; có nhiu lý do iu ó xy ra, nhng gn nh toàn b các giao dch – hn 99,9% – xy ra mc giá nm gia giá t mua và giá chào bán. Tôi không khuyên giao dch ngay bng tin tht. Thay vào ó, hãy s dng mt tài khon giao dch o, nh là tài khon vn c dch v môi gii ca bn hay Yahoo! Finance cung cp. Hãy th xem nó là mt trò chi có mc tiêu và chi mt thi gian. ng chuyn ngay sang giao dch bng tin tht ch sau ít ngày; bây gi giao dch ã phc tp hn rt nhiu so vi trc ây do s tin b ca các h thng giao dch t ng (HFT)(63) và các sàn giao dch chéo(64). Các nguyên tc vn nh vy, nhng cm xúc ca ngi chi trong hai tình hung s hoàn toàn khác nhau. Chúng ta s xem xét lý do ti sao và quá trình ó din ra nh th nào phn sau. Trong khi bn thc hành hiu cách t lnh, c lnh mua và lnh bán, tham gia vào th trng thì bn cng chuyn t mt tay non nt c tìm ra kh nng d báo th trng thành mt tay chuyên nghip hiu rng th trng là không th d báo c, ch có xác sut mà thôi – và xác sut ó phi liên tc c ánh giá li theo thi gian. Trong nhng giao dch ban u này, bn có th bt u t ra các quy tc ca riêng mình v quy mô mt giao dch, thi gian nm gi... Hn na, bn cng có cm nhn v sc mnh ca th trng và các din bin s n theo tng sóng, ôi khi hình thành chm chp sau mt thi gian khá dài gn nh không có giao dch và có lúc n ào t nh dòng thác, nhanh n ni bn chng kp phn ng gì. Tuy nhiên y không phi là hành vi ch yu ca th trng. Trong hu ht thi gian, th trng tri qua trng thái giá hi t trong biên . ôi khi khong hi t ó là rt rng hoc ôi khi cng rt hp, ph thuc vào khung thi gian xem xét và các iu kin ca th trng. Hn na, giá hi t trong biên không ch là trng thái ch yu ca th trng xét theo thi gian mà ó còn là trng thái mà phn ln khi lng giao dch xy ra. Theo phép thng kê thông thng, th trng s giao dch 68% khi lng trong khong ±1 38 / 148taduinv.com lch chun(65) khi mc giá hp lý ca th trng, là mc giá trung bình ca khong bin ng. 32% khi lng còn li c giao dch vào nhng lúc th trng ang trong trng thái có xu hng i n mt khong giá hi t khác. Giá tr trung bình ca khong bin ng rt có ý ngha i vi tôi. Tôi tin tng vào vic phân loi các giao dch trong mt chu k th bng cách xác nh giá trung bình ca khong bin ng và tìm xem bao nhiêu phn khi lng giao dch c thc hin trên và di mc giá ó. Thông tin ó cho bit mt du hiu quan trng v cm xúc ca th trng, u c giá lên hay u c giá xung. Nu khi lng giao dch trên mc giá trung bình là nhiu hn thì có ngha là có nhiu ngi mua hn ngi bán trên th trng và mc giá trung bình s có kh nng tng ch không gim, và ngc li. Có mt iu các bn cn lu ý trong giao dch, ó là hu ht khi lng giao dch là không quan trng. Chúng ch là nhiu, các yu t th trng ang ging co qua li ch mt thay i v nhn thc ca th trng. Khi s thay i ó xy ra – chng hn nh khi có mt tin mi c a ra – thì mt nhóm ngi mua và ngi bán mi s tham gia th trng. Nu y là phn ng theo hng giá xung thì ngi bán s ép giá(66), bán ra vi giá t mua trong lo s. Trong ngn hn, khi lng t lnh là cc ln, áp o s lng t mua hin ti và làm cho giá xung thp hn. Khi giá xung thp, vic bán ra s tip tc cho n khi giá t n im mà lng mua vt qua lng bán và gii ta ni lo lng ca th trng. Nu y là phn ng ca th trng theo hng giá lên thì nhng ngi mua mi cng làm tng t. Quá trình ó c gi là nâng giá(67). Khi lng mua áp o lng bán hin ti thì ngi bán s rút lnh bán ca mình li vi hy vng s khin ngi mua phi tr giá cao hn. Tng t trên, s dch chuyn giá này s dng li cho n khi t c trng thái cân bng khi các lng bán bt u xut hin nhiu cht li. minh ha chúng ta hãy quan sát b d liu giá ca ETF mô phng ch s S&P 500 (NYSE:SPY). Bng 2.4 và 2.5 th hin mt ví d ca vic phân tích khi lng trong mt giai on giá hi t trong biên (hình 2.4) so vi giai on có xu hng (bng 2.5). u tiên hãy nhìn vào bng 2.4 ca giai on giá hi t trong biên , giá óng ca và m ca trung bình là gn nh nhau, cho thy mc 116,1 là rt gn vi mc giá hp lý ca th trng. Khong bin ng trung bình là 7,9 im, làm nên giá hi t trong biên là t 112 n 120. Chú ý rng khi lng trung bình trong giai on này là trên 300 triu c phiu giao dch mi ngày. 39 / 148taduinv.com Bng 2.4 Phân tích AMT ca mã SPY trong giai on giá hi t nm 2011 theo d liu tun. Bng 2.5 Phân tích khi lng AMT - SPY. 40 / 148taduinv.com Bng 2.5 chúng ta thy rng giá vt qua mc 120 ô la trong sut tun 10 tháng 10 nm 2011, mc dù khi lng giao dch rt nh. ó là thi im SPY chuyn sang giai on tng liên tip trong ba tun k tip trong khong dao ng t 120 - 128 ô la. Vi 128 ô la là mc giá cao nht và 120 ô la là mc giá thp nht (d liu không trình bày ây). im áng ghi nh ây là sau khi mt khong giá hi t trong biên kéo dài hai tháng vi 2,4 t c phiu giao dch ã không th dch chuyn th trng thì ch cn có 24% ca khi lng ó ã a th trng i lên. Hn na, nu chúng ta i sâu vào các con s này hn na thì có th nhn ra rng hu ht khi lng ó là giao dch các mc giá hi t trong biên trong ngày và khi lng cn nâng giá ch là mt phn nh ca khi lng giao dch mi ngày. Khi lng tng không phi là vn , cho dù nó có th hu dng, mà chính các khi lng có th ép giá hay nâng giá mi thc s làm th trng dch chuyn. Có nhiu phn mm có kh nng tng hp các khi lng giao dch các mc giá t mua và mc giá chào bán và tính toán các mc chênh lch. D liu c biu din hoc là s âm hoc là s dng, cho chúng ta bit ngi mua hay ngi bán ang chim u th trên th trng. Chính s chênh lch v khi lng này cho chúng ta thy mt dòng chy rõ ràng ca các lnh trên th trng vi khi lng mua và khi lng bán ròng mi mc giá. Nhng thông tin này vô cùng hu dng trong vic giúp chúng ta xác nh thi im m hoc tt toán giao dch. Khó mà có c d liu này nu không ng ký mt dch v cung cp d liu hay mua mt phn mm chuyên dng. Hu ht các công ty môi gii u có th chào bán cho bn d liu giao dch theo thi gian vi kh nng v th nhng nó c tích hp không thc s hp lý cho lm. Nh vy, mt ln na, tôi tr li vi ngh là hãy quan sát th trng, phân tích tng con s chi tit liên quan n mc giá và khi lng giao dch, quan sát xem các lnh chy vào th trng nh th nào và th nào c v da trên các thông tin ó. Mt s ngi nhn ra giá tr trong loi thông tin có th gi là bng giá và khi lng khp lnh chi tit(68) ( ây chúng tôi gi tt là bng giá cp 2 – ND), thng là mt xut dch v cao cp ca dch v môi gii. Bng giá cp 2 không ch cho bn thy khi lng các mc giá t mua và chào bán mà còn a ra cho bn mt chui giá t mua và chào bán trong sut toàn b di bin ng giá. Trong hình 2.5, giá ca c phiu c giao dch trong khong gia 9,90 ô la và 10 ô la cho mt c phiu. Có nhiu lnh bán mc giá 10 ô la và khá ít lnh mua mc giá 9,90 ô la hay 9,80 ô la. Nh vy, nu ngi bán bc vào th trng và bt u ép giá thì kh nng cao là h có th a giá xung n mc 9,70 ô la mà không gp khó khn gì nhiu. Trong khi ó, bên mua có th nâng giá vt qua mc 10 ô la thì h phi mua vi khi lng gp nm ln nhng gì ngi bán phi làm trên gim giá xung di mc 9,80 ô la. 41 / 148taduinv.com Hình 2.5 Kh ng t lnh chi tit các mc giá. Nh vy, nu trong mt khong thi gian xác nh, bn nhn thy khi lng sai bit ln hn nhiu so vi c cu khi lng giao dch mc giá t mua/chào bán thì iu ó s làm tng xác sut xut hin mt dch chuyn vt lên trên hoc xuyên thng mt mc cn hoc kháng c nào ó. Bng giá cp 2 có ý ngha hn rt nhiu vào nm hay sáu nm trc, hin nay thì cái gi là các sàn giao dch ngoài th trng(69) ã thu hút mt lng cung áng k và không c phn ánh trên bng giá cp 2 bi lnh giao dch ca chúng c nhng nhà giao dch ln t ra trong iu kin c ý mun che giu s tn ti ca chúng. Vì lý do ó và nhiu lý do khác mà th trng bây gi thm chí còn khó d oán hn na. Chuyn nên làm là c các trng thái ca th trng và phn ng theo ó, ch ng c gng oán – bi y là cách làm ng nghch. Nh chúng ta ã tho lun nhng phn trc, không xét n s tác ng ca nhng gì xy ra trong khung thi gian ca các chu k th khi lng. Ngc li, lý thuyt AMT xem xét iu ó và em n nhn thc v cách mà th trng vn ng trong thc t. Chia nh các thông tin Vic xem xét các trng thái giá hi t trong biên hay có xu hng ca th trng u ng ý cùng mt ý là nghiên cu các mc h tr hay kháng c, là nhng yu t luôn xut hin trong mi hình thc phân tích k thut. S khác bit ây là AMT on tuyt vi vic d báo c tng lai. Nó không tìm kim các mô hình d báo. Thay vào ó, nó quan tâm n vic ánh giá và liên tc ánh giá li trng thái ca th trng ngay c trong thi gian giao dch và xác sut mà ngng h tr hay kháng c s xut hin trong mt khong giá nht nh nào ó. S khác bit khá nh, nhng iu tinh t ây chính là mt ni dung quan trng trong li th ca phng pháp này so vi phân tích k thut truyn thng. Nhà giao dch tìm thy các gi ý cho h t ó. Mt trong nhng iu iên r nht ca nhng tay giao dch non nt là quan sát th trng ch cho giá chy v mc mà h ngh là nó phi nh th. T quan im tâm lý hc, h c gng kim soát th trng thay vì lng nghe nó. H có th dính vào các hình hình tng hóa va phc tp va t nh mà không h nhn ra. 42 / 148taduinv.com H cm thy các thông s c bn ã khp ri, tuy nhiên, khi nhiu gi hay thm chí nhiu ngày ã trôi qua mà vn không có mt bin chuyn nào v giá và h không chu ng v bên này hoc bên kia ca giao dch. i vi các th trng y ri ro thì nhng nhà giao dch có hiu bit s mun chy theo mt xu hng ang din ra thay vì là ngi to nên xu hng y. y là mt trong các lý do ng sau hành vi ca th trng. Mi ngi ai cng mun có mt trên chuyn xe và không ai mun b b li, hay t hn na là b y lên l ng. Nhng nu bn c gng ép th trng chy theo con ng mà bn thân bn hình dung thì iu ó s nhanh chóng làm tin ca bn bc hi. Có nhiu cách nhn ra chuyn phá v hay xuyên thng các mc h tr hay kháng c, theo th t ó, tuy nhiên cho dù là phng pháp nào chng na thì kt qu luôn luôn ging nhau: khi lng giao dch mi s i vào th trng nhanh chóng và giá chng khoán trc ó s bt u bin ng nhanh ri khi các mc h tr/kháng c nm v hai phía ca khong giá hi t trong biên (70). Mc chênh lch v khi lng cc k có ích vào nhng thi khc u tiên này, khi mà sc ca th trng dn ang hình thành c v giá và khi lng giao dch. ôi khi, c mt khi giao dch ln hn bình thng bt ng xut hin trên bng giá chng khoán. Gi s rng mt c phiu nào ó ang c giao dch trong mc thanh khon rt thp, tng lô 100 n 300 c phiu mua i bán li vi rt ít tin trong nhiu gi và khi lng t lnh mua và bán hu nh không thay i áng k. Cui cùng li có ai ó mua phn ln lng cung mt mc giá nào y trong mt giao dch ln và th trng bt u phn ng li. Nó ging nh ting hét trc khi ting còi khai cuc ca mt vòng ua nga hay ting hô trc cú giao bóng. Mt khi s kin y thôi thúc ó ã xy ra ri thì mi phn ng khác u là có th và hàng lot các phn ng s din ra. Thi im a n mt cuc bt phá là thi im mà th trng nói vi bn nhiu nht, nu bn chu khó lng nghe. Chuyn này a tôi ti mt khái nim gi là khong m ca(71). Khái nim này ã có t lâu và nó c nh ngha là khong bin ng giá u tiên trong ngày. i vi nhng nhà giao dch lt sóng, nói chung nó là khong t nm n ba mi phút u tiên ca mt phiên giao dch, nhng khái nim này có th c m rng ra thành ngày th Hai nu chúng ta nhìn vào on thi gian là tun, iu này nhc chúng ta tr v vi các tho lun liên quan n tác ng ca các ngày trong tun ã c nói n u chng. Mc giá cao nht và thp nht ca khong thi gian ó c gi là khong m ca. Lý thuyt AMT s có th phát biu rng th trng ang hi t xung quanh mt mc giá hp lý trong mt khong giá nht nh. Xa hn na, khong m ca có th c nh ngha rng hn, là mt tình trng giá hi t trong biên ca th trng theo lý thuyt AMT. Khong m ca cho phép bn xác nh mt mc giá mà t ó bn có th gia nhp th trng cho dù trong trng thái mua hay bán. Khong m ca là khu vc giá mà phn ln các giao dch s xy ra nhng li không tác ng áng k lên giá. Nói theo cách ca Shakespeare thì ây là thi im mà “âm thanh và cung n chng nói lên iu gì”(72). Nói theo ngôn ng ca phân phi chun trong thng kê thì 68% các khi lng s trao i trong khong m ca này. 43 / 148taduinv.com Hãy xem th Hai là khong m ca ca mt tun giao dch. Trình bày trong hình 2.6 là phân b ca khong giá cho tt c các ngày th Hai trong nm 2011 cho n gia tháng 11 i vi S&P 500 (NYSE:SPY). H s lch s ca th trng cho thy chi tit giá ln quy mô, tn sut bin ng giá ca bt c ngày th Hai nào. Chúng ta có th dùng công c này so sánh bin ng giá hin ti vi nhng gì ã xy ra trc ây có th có t duy tt hn v trng thái ca th trng: giá hi t trong biên , có xu hng hay sp sa vt ngng(73) hoc o chiu(74). Hình 2.6 Bi phân phi tn sut các khong m ca tun - SPY (2011). Giá tr trung bình ca phân b này là 1,92 im, có ngha là trung bình vào ngày th Hai thì chênh lch bình quân gia mc giá cao nht và thp nht ca SPY là 1,92 ô la. Vào bn tun sau, khi các d liu này c tng hp thì khong bin ng giá ca các ngày th Hai ln lt là 1,7; 1,36; 1,74 và 1,81 ô la. Các mc giá ang thu hp biên dao ng li, iu ó có ngha là bn có th k vng các mc bin ng nh hn trc khi các t o chiu xy ra và nên h thp bt nhng k vng ca bn các giao dch sp ti. Vic xác nh khong m ca là tâm im ca phng pháp giao dch ca tôi. Nó là mt trong nhng nguyên tc ct lõi mà tôi ã ch ra phn trc. Khi làm nh vy, chúng ta có th ti thiu hóa nhng thông tin nhiu t th trng và tin gn n vic tr li câu hi sau: “Xác sut mà giá thanh giá k tip s tng hay gim là bao nhiêu phn trm?” Bn ch có th kim c tin trên th trng bng cách tn dng các u th ca s bin ng giá, còn giao dch trong tình trng giá hi t trong biên thì s khó khn và ít chc chn hn rt nhiu. Chính s chênh lch(75)trong nhn thc gia giá giao dch và giá tr ca c phiu trong ngn hn ca nhng ngi tham gia th trng ã em n nng lng cho th trng. Xác nh c khi nào thì nng lng ó ln dn n thay i chính là vic mà khong m ca s làm cho chúng ta. Nói cách khác, khi ó th trng ang giao dch xung quanh mc giá X, nhng ám ông a s tin rng cn phi giao dch mc giá X cng vi 50 xu. S khác bit gia các mc giá ó, chênh lch giao dch – trong trng hp này là 50 xu – là c hi kim tin. Tt c các hot ng kinh t u da trên s cm nhn bt cân xng v giá tr này. Nu tt c mi ngi u xác 44 / 148taduinv.com nh giá tr là bng nhau thì s chng có ai giao dch c. Các th trng vn cng y nh th, ch là chúng liên quan n nhiu ngi n ni các bin ng ca chúng tr nên khó hiu vì tt c các mc ích khác hn nhau mà mi cá nhân gn vào cm nhn v giá tr ca mình. Khong m ca khi c kt hp vi mc giá óng ca ca ngày hôm trc s cho chúng ta bit c liu th trng ang trong trng thái tng giá hay gim giá. Hình 2.7 cho thy mt khong m ca trong thc t và chúng ta s xem xét nó nh mt ví d v cách giao dch da vào khong m ca. Ba mi phút u tiên ca th trng c ghi nhn và cho chúng ta thy mc nhiu nht nh ca th trng. Mc giá cao nht và thp nht ca khong m ca s ln lt tr thành ngng kháng c và ngng h tr tim nng trong ngày. Mi thanh giá biu din cho nm phút. Giá óng ca ngày hôm trc nm trong khong m ca (bên phía trái xa nht ca th), không cho chúng ta mt tín hiu nào v tình trng tng giá hay gim giá rõ rt. Hình 2.7 Khong m c u tiên ca ngày. Hình 2.7 là th th hin giá c phiu xoay quanh khong m ca thêm khong 20 phút trc khi b bán mnh ra sau ó, phá v c mc giá thp nht ca khong m ca ln mc giá thp nht ca ngày hôm trc. Theo chin lc truyn thng da vào khong m ca, chúng ta s bán khng c phiu này da trên mc giá thp nht ca khong m ca, là giao dch an toàn, và mua li vào cui ngày tt toán trng thái bán khng ban u. Cng chú ý rng trong 15 phút cui cùng ca phiên giao dch giá ã ri nhanh, iu ó cho thy các nhà u t t chc, là nhng ngi quyt nh giá cho thi im óng ca mi ngày, ã bán ra. Ví d trên tp trung vào khong thi gian rt ngn nhng nguyên tc ca khong m ca cng úng cho khung thi gian dài hn. Hình 2.8 là th giá ca Apple (AAPL) t cui 2003 n cui 2005. Khong m ca là tháng Giêng. Giá óng ca ca nm 2003 là 21,37 ô la mt c phiu. 45 / 148taduinv.com Hình 2.8 Ví d khong m c t thanh giá - AAPL (d liu tháng 2003 - 2005). AAPL m ca u nm giá 21,55 ô la cho mt c phiu. Khong m ca, c nh ngha bi các giao dch trong tháng Giêng, t 21,28 n 24,84 ô la mt c phiu. Ngi ta có th s dng tháng u nm nh là khong thi gian m ca cho on thi gian nm, cng ging nh chúng ta ly th Hai làm khong thi gian m ca ca tun, hay 30 phút u tiên nh là khong m ca ca ngày. Có nhng nng lng dn nén trong th trng do hiu ng ngày tháng(76). i vi hiu ng tháng Giêng, các giao dch mi s c thit lp vì ó là khi u cho nm tài khóa mi và iu này nh hng n hành vi giao dch ca mi ngi. Vic xác nh khong m ca nói trên ã giúp tôi xác nh c tâm lý tng giá ca th trng bi vì khong m ca ã nm trên mc giá cao nht ca tháng trc. Do khong m ca c chn là mt tháng cho nên chúng ta cn nhìn vào thanh giá ngay trc ó và chú ý v trí ca mình so vi thông tin y. Nh vy, tôi không nên giao dch AAPL chng nào khong m ca b phá v bng cách này hay cách khác, dù là lên hay xung. Trong sut tháng Hai, c phiu lên xung bên trong khong m ca. Vào ngày 4 tháng Ba, AAPL xuyên thng mc giá cao nht trong khong m ca vi khi lng giao dch bng 2,5 ln khi lng giao dch trung bình ca tháng Giêng và tháng Hai, và óng ca mc 25,16 ô la. Ngày sau ó nó tng bùng n vi 5,5 ln khi lng giao dch trung bình và kt thúc mc 26,74 ô la. ây là nhng mc chênh lch v khi lng giao dch rt ln. ó là s bt u cho à tng giá chóng mt ca Apple trc khi t nh im khong 200 ô la cho mt c phiu vào tháng 12 nm 2007. Mt im na mà ví d này cho thy là, khong m ca này có th c xem là mt thanh giá c lp. Chúng ta s thc hin vic ó sau khi nh ngha li khái nim khong m ca theo cách giàu sc thái hn. 46 / 148taduinv.com Không phi tt c các c phiu u ging AAPL khi có th mang li cho các nhà u t mc li 900% nhng khong m ca là mt công c mnh xác nh thi im mà bn tham gia th trng, bt k bn mun kim 1% hay 100% trên giao dch ó. Nhng bc i hu hn trong th trng vô hn Lúc này chúng ta ã c trang b khái nim khong m ca xác nh thi im tham gia th trng, và chúng ta cng bit rng kh nng mc giá trong ngày s phá ngng cao nht hoc thp nht ca ngày hôm trc là 85%, thm chí là 90% trong các th trng không n nh. Bây gi chúng ta s xem xét xem mc bin ng là bao nhiêu và xác nh c mc li nhun k vng, nu có, t giao dch. Mc bt phá ph thuc vào khi lng giao dch, là cái tác ng ln n mc bin ng ca bt c thay i theo xu hng nào nh chúng ta ã thy. Hình 2.9 Phân phi giá trên mc m ca. ánh giá c bt phá s i bao xa k t chính mc giá m ca thì cn xem li nhng gì ã xy ra vi c phiu ó trong quá kh. Hình 2.9 là biu d liu ca ba nm quá kh giao dch ca SPDR S&P 5000 ETF (SPY). Thanh giá cho bit phn trm s ngày mà mc giá cao nht vt quá giá m ca và vt bao nhiêu. Trung v ca phân b này là 0,84, có ngha là có 50% s ln bt phá n mc ó thì SPY ngng tng giá. Vùng din tích ng sau các thanh giá là xác sut tích ly ca s kin giá t n mc giá cao nht. 47 / 148taduinv.com Bng 2.6 Phân phi tn sut giá chênh lch so vi mc giá m ca. Hình 2.9 th hin s ln mà chênh lch gia mc giá cao nht và mc giá m ca, trong trng hp này là 0,2 im. Bng 2.6 biu din cùng mt d liu nhng di dng bng. Biu din d liu này di hai dng khác nhau là có ý ngha, bi chúng nói cho chúng ta các kh nng t chc li sao cho phù hp vi phong cách ca mình. Tôi thích nhìn các con s, còn bn li có th không. Hãy xây dng công c sao cho phù hp nht vi mình. D liu này tr thành mt “lá bùa” bn s dng khi giao dch. Nó cng a ra nhng d báo vi mc sai s nht nh. Nhng tính toán này có th c thc hin trên các d liu min phí t nhiu ngun khác nhau nh Yahoo! Finance chng hn và nhp thng vào bng tính. Nu bn mun thc hin mt phép hi quy thng kê phc tp hn thì hãy n gp tôi, tuy nhiên quan im chung ca tôi là vn ang có sn các công c mnh ngay trong tm tay ca bn và bn không cn phi là mt tin s chuyên ngành thng kê. Ch n gin là nhp mt tp d liu tht ln vào mt chng trình bng tính nh Excel sau ó thì phép v phân b tn sut(77) trên d liu ó s cho bn mt hình nh rõ ràng ca các gi ý v kh nng kim li khi giao dch. Kiu thng kê này giúp bn ra quyt nh thoát khi trng thái hin ti cng nh kim soát kh nng giá o chiu. Chúng ta s bàn n c hai khái nim này phn sau ca quyn sách. 48 / 148taduinv.com Công c tip theo mà bn cn là phân b ngc li: giá m ca so vi giá thp nht. C hai s liu thng kê này u cho bit xác sut ca vic SPY thay i mt mc xác nh hng ngày. Nh vy bây gi bn ã bit là trung bình bt c thay i nào ln hn 0,93 ô la trên mc giá m ca và 0,95 ô la di mc giá m ca u có xác sut xy ra thp. Hình 2.10 biu din phân b ca bin ng giá di mc m ca. Hình 2.10 Phân phi xác sut ca các mc giá gim so vi giá m ca - SPY. Chú ý mc thng xuyên ca vic mc giá thp nht cng là mc giá m ca trong ví d này: hn 20% s ln. iu này có ngha là có mt trong s nm ngày m ca mc giá mà sau ó chc chn s b bt phá(78). Nhân tin, iu tng t xy ra vi vic mc giá cao nht là mc giá m ca, là s kin xy ra trong 18,5% s ln. Hãy quay tr li vi khái nim ngày giao dch trong biên và tho lun ây. Mi ngày hay mi thanh th giá li cho bn c hi t câu hi: âu là xác sut ca vic thanh giá k tip s vt qua mc cao nht hay thp nht ca thanh ngay trc ó. Chúng ta ã nói v chuyn này trong khung thi gian là ngày. Trong d liu s dng Hình 2.10, biu din 384 ngày giao dch ca ETF SPY, 14,6% s ngày là các ngày giao dch trong biên , có ngha là c mc cao nht và thp nht ca ngày hôm trc u không b phá v. Ngc li, ch có 5,8% trên tng s các ngày ó cho thy là c mc cao nht và thp nht u b phá v trong cùng mt ngày. Bây gi chúng ta s v bc tranh giao dch ca c phiu ó trong ngày. Chúng ta bit rng trung bình thì nó không thay i nhiu hn 1,00 ô la so vi giá m ca và 85% s ln nó s phá v mc giá cao nht hay thp nht ca ngày hôm trc. Bng 2.7 cho bit thêm mt s thng kê liên quan n d liu này. Xác sut Đ ln Kho ng bình quân $1,83 49 / 148taduinv.com Xác sut Đ ln Kh mc giá cao nh c 48,20% Kh mc giá thp nh c 43,00% Kh c giá m ca bng mc giá cao nht trong ngày 18,50% $1,96 Kh c giá m ca bng mc giá thp nht trong ngày 20,60% ($1,66) Kh mc giá cao nht và thp nht trong ngày 5,7% $1,98 Bng 2.7 Các con s thng kê ca SPY theo d liu ngày. Khái nim khong giao dch bình quân ây chính là trung bình chênh lch gia mc giá cao nht và mc giá thp nht trong ngày. “Kh nng phá v mc cao nht ngày hôm trc” cho bit xác sut tính bng % ca vic mc giá cao nht ca ngày hôm trc b phá v, trong khi ó thì “Kh nng phá v mc thp nht ngày hôm trc” cho bit xác sut tính bng % ca vic mc giá thp nht ca ngày hôm trc b phá v. Kh nng mc giá m ca bng mc giá cao nht trong ngày là xác sut ca vic mc giá m ca cng là mc giá cao nht trong ngày và mc thay i ca giá so vi mc giá ó s din ra trong ngày (tc là giá s rt 1,96 ô la vào mt lúc nào ó trong ngày hôm y); Kh nng mc giá m ca bng mc giá thp nht trong ngày cho bit các thông tin tng t nhng cho mc giá cao nht. “Phá v c giá cao nht và thp nht trong ngày” là xác sut ca vic c hai mc giá cao nht và thp nht cùng b phá v trong ngày, cùng vi khong giá trung bình ca ngày hôm ó. Chúng là các phép thng kê có sc mnh không ng. Chúng cho bn bit gn nh tt c mi th cn bit v các bin i ca c phiu trong tng ngày. Bn bit rng trong 94% s ln sau khi mc giá cao nht hoc thp nht phá v thì cái còn li (tc mc giá cao nht/thp nht) s không b xuyên thng trong ngày hôm ó. Hn na, nu c phiu m ca mc giá nm ngoài khong dao ng ca ngày hôm trc thì xác sut cao là nó s o chiu trong ngày hôm ó, nh vy là bn có th có c hi nm ly mt khon lãi d dàng trong ngày. Khi tin hành các nghiên cu nh th này trên d liu giao dch hàng tun và kt hp chúng vi kt qu ca các ngày thì chúng ta có th nhn ra nhng ngng h tr hay kháng c mnh tim nng. Ví d nh, khong bin ng giá trung bình trong tun ca SPY là 4,20 ô la. Nh vy, nu chúng ta xem xét ba ngày liên tc trong ó các lnh mua ã c nâng lên và c phiu 50 / 148taduinv.com ã dch chuyn 2,20 ô la trên giá m ca (trung bình là 2,03 ô la) và khong bin ng giá ca tun n lúc này là 4,00 ô la, thì kh nng rt cao là s không còn kim c nhiu tin trong bin ng này na và mc giá cao nht ca tun ã n rt gn. ây cha phi là im cui ca phng pháp giao dch này mà mi ch là bt u. nh li, nhng gì chúng ta tin hành ây là sáu bc sau ây: 1. Thu thp d liu lch s ca c phiu ang quan tâm. 2. Thc hin các thng kê c bn v các bin ng ca nó nm rõ các gii hn trong mt ngày nào ó trong tng quan so sánh vi mc giá m ca. 3. Tính toán xác sut phá v các mc cao nht hoc thp nht ca ngày trc. 4. Tính toán mc bt phá ca c phiu nu có ã phá v mc giá cao nht hay thp nht. 5. Lu ý các c hi nhng ngày him hoi và tim nng ca vic có các bin ng ln theo hng ngc li. 6. Thc hin các phép tính toán này cho khung thi gian dài hn (hay ngn hn); tun, tháng, nm. Nhóm thông tin thng kê cui cùng mà bn cn quan tâm là phân phi ca mc bin ng giá c phiu hàng ngày ca mt c phiu. Mt ch s quan trng mà bn nên lu ý là khong bin ng bình quân trong ngày, chúng óng mt vai trò rt quan trng. Tuy nhiên, tâm im ca phng pháp này là bit c n mc xác sut mà c phiu s bin ng mt mc c th nào ó trong mt ngày bt k. Hình 2.11 khác vi hình 2.9 bi vì nó th hin s ln SPY bin ng ít nht mc ó, trong trng hp này là 0,1 im; trong khi hình 2.9 cho thy s ln mà c phiu t n mt mc giá cao nm gia hai mc lin k. 51 / 148taduinv.com Hình 2.11 Phân phi xác su i giá m ca - SPY. Ví d, hình 2.11 nói rng 51,6% s ln SPY s bin ng ít nht 0,6 im trên mc giá m ca. ó là mt khác bit nh, nhng là cái s có kh nng giúp bn tìm ra nhng im ngt ngào có th em li li nhun trong giao dch. Hình 2.12 th hin cùng mt kiu thông tin nhng cho bin ng i xung. Hình 2.12 Phân phi kh m so vi giá m ca - SPY. Vi các thng kê này, gi ây bn có th tr li câu hi quan trng nht sau khi bn va quyt nh hành ng và m giao dch vi mt c phiu, dài hn hay ngn hn: Xác sut mà tôi s kim c khon lãi bng X là bao nhiêu trong giao dch này? 52 / 148taduinv.com Tóm tt - Tránh xa các din gii ch quan s làm cho u óc bn thoi mái, d dàng tip nhn nhng thông tin có ý ngha khi giao dch: · n gin hóa cách tip cn ca bn khi giao dch là vic quan trng giúp cho t duy tp trung vào vic cn phi làm ngay trc mt; · Xây dng các công c n gin nhng có nhiu ý ngha. - Có bn mc giá mà chúng ta cn phi quan tâm (ó là giá cao nht, thp nht, m ca và óng ca) vì chúng có th c xác nh d dàng cho tng khung thi gian khác nhau: · Giá cao nht và thp nht hình thành nên các ranh gii t nhiên ca các giao dch, vn c gi theo truyn thng là các ngng kháng c và ngng h tr; · Giá m ca em theo nhiu nhiu ng nht bi vì các thông tin k t thi im óng ca th trng cha có c hi th hin tác ng; · Giá óng ca là mc giá quan trng nht vì nó là mc giá phn nh y nhng thông tin ca th trng trong ngày. · Các nhà u t t chc thng hot ng rt tích cc thi im óng ca. - Vic kim tra li các bin ng ca mt c phiu trong quá kh cho phép xây dng mt c s d liu v các xác sut liên quan n c phiu ang quan tâm. · 80 - 90% s ngày là ngày giao d . - Th Hai và th Sáu có xu hng giao dch rt khác so vi ba ngày còn li trong tun. · Kim tra li bin ng giá trong quá kh ca c phiu bn quan tâm là mt vic nên làm. · Lý thuyt v th trng u giá (AMT) chia th trng ra làm hai trng thái: th trng giá hi t và th trng giá theo xu hng · Thông tin n thun v khi lng giao dch thì không có nhiu ý ngha. - Hu ht khi lng giao dch là nhiu và xy ra khi giá c phiu không bin ng. Khi lng giao dch duy nht có ý ngha là khi lng có th nâng giá hay ép giá. S chênh lch v khi lng giao dch giúp chúng ta nhn ra khi nào thì chuyn ó xy ra. - Khong m ca là khái nim trung tâm ca phng pháp giao dch. Nó xác nh thi im mà các bin ng có xu hng xy ra vi các mc xác sut nht nh. Nó vn c xem là lát ct thi gian(79) ca mt phiên giao dch hay là khong thi gian giá hi t trong biên . 53 / 148taduinv.com - Xác nh xem c phiu s bin ng bao nhiêu trong mt khong thi gian cho trc là vic làm quan trng tip theo. · Thông qua vic kt hp các mc bin ng trung bình trên hoc di mc giá m ca s có th hé l xác sut ca mt bin ng và xác nh thi im bc vào giao dch ca bn. T ó bn có th xác nh thi im gia nhp th trng. · Các con s thng kê cho phép bn t các câu hi theo hng tìm ra các xác sut chc chn cao hn. 54 / 148taduinv.com CHNG 3 QUÁ TRÌNH RÈN LUYN(80) n gin là nh cao ca s tinh t. - Leonardo DaVinci - Gieo gì gt ny(81) Trong chng 2, chúng ta ã gii thiu các công c mà bn cn bit bt u áp dng vào h thng giao dch. minh ha cho quan im trên, chúng ta ã có nhng lý l phn bin li phép phân tích k thut truyn thng, a ra mt s hn ch ca vic phân tích c bn thun túy, và bt u xét n nh ngha ca khong m ca và cách ng dng nó, tuy nhiên vn còn mt im cui cùng mà chúng ta cn xét n, mt bc nhy cui cùng ca trc giác mà chúng ta cn phi thc hin. Cui cùng, chúng ta cn a t tng v khong m ca n vi mt kt lun lôgíc, và nh th mà bin nó thành ct ty ca các hành ng ca bn khi giao dch. Khong m ca có th c xem là lát ct ban u ca giá ch không ch là thi gian. nh ngha kinh in nói rng ó là lát ct ban u ca giá theo thi gian: chính là 30 phút u tiên trong ngày, ngày u tiên trong tun, tun u tiên ca tháng. Không có gì sai vi nh ngha y; thnh thong tôi vn s dng nó nh mt công c a ra các câu hi v th trng. Tuy nhiên tôi phát hin ra rng vic chuyn khong m ca thành lát ct ca giá thì còn hu dng hn nhiu. Vic la chn các khung thi gian cho khong m ca là tùy thuc vào quan im ca tng nhà phân tích nhng phng pháp giao dch ca bn có th thành công thì nó cn phi nht quán v khung thi gian la chn, có ngha là bn không th chn khong m ca là 15 phút u ca ngày ch bi vì bn cm thy ó là úng n, sau ó s dng khong m ca bng 30 phút cho mt ngày khác bi vì cùng mt lý do tng t. Nu giao dch òi hi bn phi thích nghi thì chin lc ca bn phi thích nghi vi xác sut thành công nh nht mà bn có th chp nhn (tc là 65%, 85%...). Bn không th t c iu ó nu s dng nhng khong m ca da theo thi gian. Cách duy nht làm iu ó là dùng mt khong m ca da theo giá. Bng cách xác nh khong m ca da theo mt mc bin ng giá trong mt thanh th, bn có th da vào các bin ng quá kh ca c phiu lng hóa chính xác xác sut ca vic t c mc giá mc tiêu ã bit trong mt khong thi gian xác nh. Cách tip cn này cho phép bn t câu hi mà tôi vn a ra: Nu c phiu tng giá X ô la thì xác sut ca vic nó tng lên Y là bao nhiêu? Trong hình 2.8 chng 2, chúng ta xem xét th tháng ca c phiu Apple (AAPL) và coi toàn b tháng Giêng 2004 là khong m ca trong nghiên cu ca mình. 55 / 148taduinv.com Trên mt th theo tháng, vic này tách tháng Giêng 2004 ra tng ng vi mt thanh giá; tuy nhiên, nu chúng ta bit tt c các thng kê v bin ng ca AAPL trong ch mt tháng thì chúng ta cng không cn phi gii hn bn thân mình trong d liu và khung thi gian tính theo tháng. Khi chúng ta xem xét thông tin theo khung thi gian tính bng tháng thì chúng ta vn có th i sâu xung và xem các thng kê theo tun hay theo ngày tìm ra các gi ý. ôi khi các bin ng din ra trong mt tun s nhn gi vi chúng ta v mt bin ng áng k sp xy ra theo khung thi gian tháng. Bng 3.1 Mc xác sut tng ng vi các mc bin ng i vi c phiu Apple. Bng 3.1 trình bày các thng kê ca AAPL theo tháng. Câu hi mà ct u tiên t ra là: “Có bao nhiêu ln Apple tng ít nht 0,XX ô la so vi giá m ca ca tháng?” Vì d liu ca chúng ta là cho 42 tun nên có th thy kt qu là 40 trên 42 ln – 95,2% - Apple tng ít nht 0,10 ô la so vi giá m ca trong tháng ó. Mi hàng trong bng cho bit xác sut mà giá chng khoán tng thêm 0,10 ô la t mc giá trc. Ví d nh, nu giá ã tng thêm n mc 0,20 ô la thì xác sut mà nó tng thêm n mc 0,30 ô la là 97,4% (c ánh du trên th). Bng 3.1 thm chí còn hu ích hn na vì nó có th giúp tính toán c xác sut ca mt bin ng t mt mc giá bt k này sang mt mc giá bt k khác. Nó có th tr li câu hi: “Nu giá ã tng thêm 0,20 ô la thì xác sut mà nó tng thêm 0,70 ô la là bao nhiêu?” Nu bn em nhân các xác sut liên quan vi nhau thì bn s có các mc cn tìm. 56 / 148taduinv.com Chêch lch khi lng giao dch(82) Là khong chênh lch gia khi lng giao dch giá t mua và giá chào bán. Chênh lch dng có ngha là nhiu lnh rao bán ã khp giao dch, vi s lng giao dch nhiu hn phía rao bán. Chêch lch âm có ngha là nhiu lnh t mua ã khp giao dch, vi s lng giao dch nhiu hn phía t mua. Lp mt bng Excel mi và to ra hai ct bn có th nhp vào khong m ca và mc giá k vng. ct bên cnh, to mt ô tính toán s ln giá không vt qua c khong m ca. tính toán, dùng hàm COUNTIF. Xem li bng 3.1, d liu này nm ct có tên là “S ln”. COUNTIF c toàn b d liu và n s ô có giá tr không tha iu kin mà bn t ra. Vy hãy t tiêu chun là nh hn hay bng khong m ca: COUNTIF (Khong giá, giá ≤ khong m ca Cú pháp Excel y là: = COUNTIF($column$1:$column$100,”≤“& khong m ca) Trong ó: $column$1:$column$100 = (Mc giá cao nht – Mc giá m ca) trong bng có 100 mc d liu mà bn ã có “<=“& khong m ca: iu kin. (Toán t <= phi c t trong ngoc kép và con tr n ô d liu phi gn vào nó bng du &). Trong hình 3.1, các ô nm di ct “What if?” c in m. Hai ô u tiên cha khong m ca (2.5) và mc giá k vng (5). Trong mt ct khác ca bng tính này (không th hin ây) tôi ã tính toán các s liu biu din giá tr mc giá cao nht tr mc giá thp nht. COUNTIF nói rng, trong dãy s liu ó, mc giá cao nht cao hn mc giá m ca, khi ó khong m ca c chn là 2.5 im, là 151 ln. Trong ô “Khong mc tiêu”, tôi thc hin cùng mt phép tính nhng s dng mc giá mc tiêu là 5 im, s ln xy ra là 86 ln. Ly 86 chia cho 151 chúng ta c 56,96%, là con s c tính ra trong ô “Xác sut”. 57 / 148taduinv.com Hình 3.1 Ví d s d COUNTIF tính toán xác sut. Bây gi chúng ta có th kt hp nhng kt qu va rút ra vi din bin trong khi lng giao dch hin hành. Hãy nh rng, theo lý thuyt th trng u giá thì chúng ta phi i tìm phn khi lng giao dch làm thay i giá. Chúng ta có th s dng các chênh lch khi lng truy ra thông tin này. Nh vy, trong khi nhng nhà giao dch lt sóng s cn phi mua phn mm chuyên dng nm c d liu c cp nht liên tc trong phiên giao dch. Tuy nhiên, nu bn ch dùng các d liu ngày, tun, tháng… thì hoàn toàn có th ti min phí t các trang web thc hin các phân tích tng t, mô phng li các thi im AAPL bt u các cú bt phá lch s trong khong thi gian ba nm. Hình 3.2 biu din d liu v chênh lch khi lng theo d liu tháng. Chú ý rng trong nhiu tháng trc khi bt u cú bt phá ngng kháng c thì khi lng giao dch c thc hin khá tha tht khi có các lnh t bán nhiu hn các lnh t mua. Hình 3.2 Chênh lch kh ng ca AAPL (d liu tháng). Tuy nhiên bt u t tháng Hai nm 2004 thì chuyn ó ã thay i, khi mà bên bán t n nh im vào tun ngày 16 tháng Giêng và bên mua vt qua bên bán. Hình 3.3 ghi nhn s liu. Nó cng cho thy khi lng giao dch cc ln nhy vt vào ngày 5 tháng Ba ã có th nâng giá thoát khi giá hi t trong biên kéo dài trong hai tháng trc. ây chúng ta có mt ví d tuyt vi v cách s dng chênh lch khi lng quyt nh không ch thi im gia nhp th trng mà còn cho thy vì sao chúng ta không cn phi xác nh khong m ca nh mt khong thi gian c th theo thi gian (tc là bt u mt nm, mt tháng hay mt gi...). V bn cht, khong m ca ch n gin là on bt u ca mt thanh giá mi. 58 / 148taduinv.com Hình 3.3 Chênh lch kh ng - AAPL (d liu tun, 2004). Lu ý trong hình 3.3 ti sao có mt mc chênh lch khi lng âm ln trong tun kt thúc vào ngày 16 tháng Giêng 2004, tng ng vi mt thanh giá âm. ó là khi lng ã c gng dch chuyn th trng nhng không thành công. Ngi mua ã không th vt qua ngi bán và giá b kéo ngc v trong khong bin ng c. Sau ó, trong tun ngày 1 tháng Ba, trình bày trong hình 3.4, dng nh cùng mt chênh lch khi lng nh th ã có th a th trng i lên khi mc giá c và c phiu ã không bao gi quay u li na. Hình 3.4 Bi theo tun ca AAPL (2004). Trong trng hp này, ngay c khi mun giao dch AAPL theo khung thi gian tính bng tháng thì chúng ta vn có th i sâu xung các chi tit giao dch ca tun và thm chí là ngày hiu rõ thêm nhng gì xy ra và tùy chnh thi im m giao dch. 59 / 148taduinv.com Da vào ý tng này và xem li hình 2.8 cùng vi mt s thng kê ca AAPL (bng 3.2), chúng ta có th nhn ra các quan sát di ây. Các kho ng $4.11 M ng trên mc giá m ca bình quân? $2,09 M i mc giá m ca bình quân? -$2,02 Xác sut giá trong ngày phá v mc giá cao nh c? 50,00% Xác sut giá trong ngày phá v mc giá thp nh c? 35,71% Xác sut ca m 21,43% Xác sut giá trong ngày phá v c mc giá cao nht và mc giá thp nh c? 7,14% Bng 3.2 Các con s thng kê liên quan n c phiu Trong tháng Hai, mc giá cao nht là 24,10 ô la và giá óng ca ca tháng là 23,92 ô la và giá m ca vào ngày 1 tháng Ba là 24,10 ô la. Vi nhng thông tin này, hãy tìm cách t câu hi tìm ra các khong m ca ln mc giá k vng: Nu giá ca Apple trong tháng Ba tng thêm 0,10 ô la thì xác sut mà nó tng thêm 1,00 ô la trc cui tháng là bao nhiêu? Tính toán mt tp d liu thng k theo tháng tng t nh ã làm trong chng 2 (hình 2.11), tôi bit câu tr li là 70,0%. Có bn lý do ti sao tôi t ra câu hi này: 1. Chênh lch gia giá m ca ca tháng Ba và giá cao nht trong tháng Hai là 0,00 ô la. Tháng Ba m ca mc giá cao nht ca tháng Hai, a n mt kh nng rt cao là mc giá cao nht ca tháng Hai s b phá v. 2. C phiu ang trng thái tng giá vì giá m ca ca tháng Ba cao hn giá óng ca ca tháng Hai; 60 / 148taduinv.com 3. Có ti 93% c hi cho giá c phiu trong tháng Ba s không phá mc thp nht ca tháng Hai, iu này làm gim thiu ri ro giá s o chiu gim di mc 21,70 ô la. 4. Tôi cng bit rng nu giá c phiu tng thêm 0,10 ô la, phá v mc giá cao nht ca tháng trc thì s có 70% c hi là giá s tng n 1,00 ô la. Trong câu hi ca mình, tôi xác nh tiêu chun u tiên ca bin ng – 0,10 ô la – là khong m ca. Tôi t câu hi: Nu khong m ca ca tôi là 0,10 ô la và khong giá ó b phá v chiu tng giá thì âu là xác sut ca vic c phiu s t n giá k vng? Hình 3.5 ã th hin im này. Hình 3.5 Khong m ca theo mt thanh giá AAPL. Mt khi c phiu t n mc giá k vng, tôi có th t câu hi tng t, nhng khong m ca s c xác nh li là 1,00 ô la. Nu giá c phiu ã tng thêm n 1,00 ô la thì xác sut ca vic nó tng thêm n 1,50 ô la là bao nhiêu? Câu tr li thm chí còn hay hn. Trong trng hp này thì xác sut là 78,6%. Và tôi có th th giãn hn khi bit rng giao dch ca mình ã c cng c khi giá ang tng t 24,10 lên 25,10 ô la ch không phi lo rng s b o chiu vào thi im ó. Trong khi ó mc tng giá trung bình trên mc giá m ca ch hn 2,00 ô la, nh vy tôi có th ghi nh thông tin ó và lu ý n các chênh lch khi lng theo ngày và theo tun, t ó quyt nh m giao dch ri thu li nhun. Mc dù ó là tháng bùng n ca Apple thì khong bin ng giá cng ch ln hn mc bin ng trung bình trong tháng là 4,11 ô la mt chút. Mc giá thp nht là 23,60 ô la và mc cao nht là 28,14 ô la cho khong bin ng 4,54 ô la, tuy nhiên nó gn nh lúc nào cng nm trên giá m ca. Các chênh lch khi lng cho chúng ta bit rng ó là s khi u ca mt xu 61 / 148taduinv.com hng tng giá các con s thng kê cng xác nhn rng kh nng thành công ca giao dch này là rt cao. Kt qu ã chng minh iu ó úng. Mt tri không bao gi ln trên các th trng Tôi va trình bày cho bn cách thc hin phân tích mt giao dch c th nh th nào, tôi cho rng s có ích cho bn khi cùng xem th mt ngày giao dch in hình ca tôi din ra nh th nào? Tôi khi s giao dch các hp ng tng lai nh mt nhà u t cá nhân, ri sau ó là chuyên nghip, làm vic vi các công ty chng khoán Toronto và New York, phát huy khá tt bng cách ng dng các nghiên cu ca mình vào th trng. ó là quãng thi gian tuyt vi ca tôi, t 2004 - 2007, và tôi nhn thy s chm ch ã c n áp xng áng. Các khong m ca và quan h ca chúng vi khong bin ng ca ngày hôm trc hình thành c s cho quá trình phân tích các giao dch tim nng ca tôi, nhng nó không n gin nh th. Cho dù chúng ta có suy ngh k lng nh th nào chng na v các s kin hin ti và tác ng ca chúng lên th trng thì chúng ta cng không phi là nhng cái máy. Trong khi ng, mi th chúng ta tng là mình ã bit có th s tr thành vô ngha ch bi vì mt quyt nh va c a ra hay mt báo cáo va c công b. Nghe có v l nhng bui sáng ca ngày giao dch ca tôi ã thc s bt u trc khi tôi i ng. ó là lúc tôi rà soát li các ch báo nh xu hng bin ng ca th trng(83), mc bin ng(84) và các xu hng giá, chú ý n vic tìm ra các tin tc cc oan: Th trng càng cc oan trong cm tính và xu hng theo mt chiu nào ó thì xác sut o chiu càng cao khi các iu kin v mô to ra s cm tính ó thay i. Tôi thích quan sát th trng mt cách nh tính, lu ý n các thông s th trng và t các câu hi nh: · Liu các mc giá cao nht có ang liên tip b vt qua hay không? · Liu xu hng iu chnh còn mnh không trc khi chm n mc giá thp nht ngày hôm trc? · Tình trng lúc óng ca ca ngày hôm trc là giá tng hay gim? · Liu các cú bt phá v giá s xy ra hay th trng s o chiu? Nu vy thì khi lng giao dch sp ti s din bin nh th nào? Vic làm ó s v ra bi cnh c bn ca th trng v nhng gì nhìn thy trong khi quan sát tng thi khc ca giao dch và d phòng v nhng gì s xy ra trong bui sáng. Ví d, nhng tin tc gn ây tràn lan nhng trng hp thanh khon áng ng ca các quc gia trong khu vc ng euro và kh nng tip tc tr n công ca h. iu ó ã ph mt tm c r to tng lên tt c các th trng, t M cho n các nc khác trên vành ai Thái Bình Dng(85). Không có th trng nào là ng ngoài ni s hãi trong hoàn cnh này, và bt c tin 62 / 148taduinv.com tc nào c xem là gii pháp ca vn u có th nhn c phn ng là mt cuc o chiu d di, bi các nhà u t có th sn sàng t tin ca mình trong ri ro mt ln na. Thi gian và sc mnh ca t o chiu ph thuc vào tm nh hng ca tin tc. Trong nhng th trng nh th này, giao dch tr nên rt khó khn, cho nên vic soát xét thng xuyên là có tính quyt nh. Sau khi hoàn tt các công vic ca bui ti, tôi có th i ng vi tinh thn th thái và cho tim thc ca mình tip tc x lý tt c nhng th mà tôi ã tip nhn trong ngày. Khi thc dy, tôi bt u công vic vn làm mi sáng là kim tra xem th trng châu Á và châu Âu ã giao dch nh th nào và tìm kim các du hiu gia tng mc bin ng. Nghiên cu nhanh thông tin th trng qua êm(86)và so sánh vi khong bin ng ca ngày hôm trc cn c thc hin trc khi im qua các tin ni bt trên Wall Street Journal và Financial Times. Sau ó s là xem qua các thông tin liên quan n giao dch trong ngày trc khi th trng m ca(87), c gng tng hp xem th trng s phn ng nh th nào trc các báo cáo kinh t ca chính ph châu Âu ln M. n thi im này, bn s thy não mình s bão hòa vi khi lng thông tin cn x lý. Nu nhng iu này nghe có v là quá nhiu khi chun b giao dch thì có l là úng nh th tht – c bit là khi các s kin bin chuyn nhanh chóng. Thng thì thi im xut hin ca mt thông tin nào ó là rt quan trng i vi cách mà th trng s hp th nó. Bn không th tr thành chuyên gia ch sau mt êm, nhng cng ng nhng chuyn này tr thành ni ám nh i vi bn. Kh nng tip nhn và sp xp tt c các thông tin khi th trng ang giao dch là mt k nng, và cng nh mi k nng khác, nó cn phi c rèn luyn thng xuyên. Theo thi gian, vic hc cách thu thp và t chc các d liu s to cho bn nhng li th nht nh cho bn trong giao dch. Sau tt c nhng vic làm ó thì n lúc quan sát th trng. ây là lúc mà s n gin trong thit k ca phng pháp giao dch s em li giá tr. Có nhiu iu kin v mô ca th trng phi theo dõi, tuy nhiên chúng ch làm nên phông nn ca bc tranh – cho dù ó là bc tranh v ngn núi la ang hot ng hay cánh ng c chn nuôi gia súc. th ca ngày s t hình thành trên phông nn ó, in vào các chi tit s làm nên toàn b bc tranh. Vic quan sát th trng bt u vào khong 8:30 sáng gi tiêu chun b ông(88), ánh du bng vic th trng New York m ca sàn giao dch hp ng tng lai. Thng thì tôi không giao dch th trng này. Trong khong thi gian trc khi th trng New York m ca này, tôi bt u lit kê mt lot mã c phiu tim nng và c lng giá giao dch trong biên nào và mc bin ng xy ra khong bao nhiêu. Bc tip theo là hình thành gi thit v th trng. Trong khi các nhà khoa hc mt n hàng tháng hay hàng nm có th ny ra mt câu hi cn nghiên cu thì nhà giao dch phi t ra câu hi trong tng phút. Trong thi gian u, vic vit ra các gi thit là vic nên làm; qua ó bn s có th xem xét li các ánh giá ca mình vào cui ngày. Các gi thit ó có th rt c th v thi gian nh sau: 63 / 148taduinv.com Nu c phiu XYZ có th gi mc giá cao hn mc giá thp n lúc 3 gi sáng ng thi bin thiên cùng chiu vi ch s DAX(89) (ch s sàn giao dch chng khoán c), thì chúng ta có c hi ln là nó s phá v mc giá cao nht ca ngày hôm qua. Hoc có th tng quát hn: Nu S&P óng ca di khong m ca ca nm thì kh nng bc vào mt xu hng gim giá ang tng lên. Rõ ràng rng nhng tin tc quan trng, thiên tai, chin tranh, các thông báo t ngân hàng trung ng và c bu c u có tác ng ln n th trng và s buc tôi phi kim nghim li các gi thit ca mình ngay khi th trng ang giao dch. Khi th trng m ca, tôi thng có khuynh hng quan sát tng mã c phiu quan tâm mt cách k lng, tìm kim du hiu liu nhng tay chi ln ang gia nhp hoc ri khi th trng hay không. Nu có ý nh mua vào thì tôi thng i các lnh t bán khp thp xung dn và lu ý xem giá s tr c bao lâu tng mc giá. Nu nh bán ra thì tôi s làm iu ngc li: tôi xem xét các lnh mua xem ngi mua th hin quyt tâm ca h n âu và liu h có th y giá vt qua mt mc giá c th nào ó không. Tôi mun bc vào th trng sau khi mt bin ng theo mt hng c th ã t suy yu. Trong cách nói ca nhà giao dch chng khoán thì y gi là tha gió b mng. Bn ch cho xu hng hin ti kt thúc, nh vào các phân tích c bn và phân tích thng kê, bn có th thit lp mt trng thái ngc vi xu hng th trng ri ch thu li mt cách d dàng. Các giao dch ca tôi thng xoay quanh mt mc giá th thách(90) trong di bin ng mà chúng ta ã cp trong chng 1 và ri bt phá theo hng i lên hay i xung. Nói cách khác, tôi không nhy vào th trng vi khu súng trên tay khi bên mua và bên bán vn ang bn nhau d di. Tôi thích ngi ch và thu nht nhng gì mình mun còn li sau khi tàn cuc. ó là im mu cht ca vic thit lp mt khong m ca truyn thng da theo thi gian: hãy cho các nhà u t thiu chin lc giao dch trc, ri khi th trng ã thit lp xu hng nht nh hoc mt khong bin ng thì ó là lúc chúng ta s bt u tìm kim các giao dch ca mình. 64 / 148taduinv.com Tôi tr nên rt kén chn và nhiu ln tôi thm chí không giao dch nu nh các iu kin cha rõ ràng; hoc s ch chn mt giao dch nh và ch thm dò. Nu y ã không phi là c hi kim tin thì ép ung s không em li li nhun. ng bao gi có cm giác là phi tham gia th trng mi lúc. ôi khi hành ng tt nht là ng hành ng gì c. Giao dch không phi là ánh c. Hu ht nhng bin ng mà th trng th hin ch là nhiu, chúng có th và s là ngun cn ca s bi ri. Bn s phi thit lp nên quy tc giao dch ca mình. Bn luôn luôn có th quay lng li vi bng in ca th trng nu nó làm bn bi ri. T kinh nghim thc t, tôi khuyên bn nh vy. Bi ri tc là não ca bn b quá ti hoc mt tp trung. Các quyt nh úng n không bao gi xut hin trong trng thái quá nhiu cm xúc hoc bi ri. Nhiu khi tt nht là nên quay lng li vi th trng và làm mt vic gì ó không liên quan gì n nó: xem mt b phim, chi game vi con, dn ga-ra... Tôi bit mt s ngi còn tp th dc, i tn b, tp yoga hay ngi thin. iu cn nh là th trng lúc nào cng còn ó vi nhng c hi khác cho bn kim tin, cho nên ng bao gi than vãn v nhng c hi b b qua nu bn ngng giao dch mt ngày. Bây gi tr li vi ngày giao dch. Nu gi thit hin ti ang c chng minh là úng và th trng ang dch chuyn theo hng mà tôi d báo thì tôi có th t cc nhiu hn vào phân tích ban u ca mình bng cách gia tng trng thái ban u. Trong mt ngày giao dch sôi ng, tôi có th thc hin rt nhiu giao dch nh. Mc dù kiu giao dch theo khong m ca thng c xem là dành cho giao dch lt sóng – là bi cnh tôi ang dùng ây – nhng iu ó không có ngha là nó không th c iu chnh phù hp vi khung thi gian dài hn. Nh chúng ta ã trao i, khong m ca là mt khái nim c áp dng cho mt tun hay mt tháng cng ging nh khi áp dng cho mt ngày hoc mt gi. Ging nh c ch ca bn thân giao dch, nu gi thuyt ca mình có v sai thì tôi s óng trng thái mt mc giá xác nh trc (vn c gi là mc ct l(91)) và thoát khi giao dch vi mt khon l nh. Thua l hu nh lúc nào cng có ý ngha sâu sc hn là có lãi, bi nó bt bn phi ánh giá li các gi thit ca mình. Mc dù tôi vit ra ây không phi tranh lun v giá tr ca tác phm hay trit lý ca bà, nhng Ayn Rand(92) ã ni ting vi mt phát biu mà bt c nhà giao dch nào cng nên nh trong u: “Hãy luôn ánh giá li nhng gì bn ã suy ngh ban u.”(93) Khi iu ó xy ra, tôi ánh giá li các giao dch và luôn xét các giao dch l trc khi m giao dch mi. Nu không th tìm ra lý do ti sao giao dch li không nh mong i thì tôi thng s ngng giao dch ngày hôm ó. Rõ ràng là nhng gì tôi ngh ã sai và tôi không dành thi gian tìm ra cái gì úng. Mc ích ca tôi khi làm nh vy có hai ý: th nht là nht li nhng gì mà giao dch ó nói v th trng, và th hai là hc cách ci thin cách mà mình giao dch. Dành thi gian cho vic ó là mt bài tp có ý ngha và nó giúp tôi tránh nhng sai lm do cm xúc khi th trng bin ng quá nhanh. Tôi luôn rà soát li báo cáo lãi/l và tc tng trng ca tài khon giao dch ca mình – n tng xu mt, tôi không nói di âu. 65 / 148taduinv.com Mt ngày làm vic tiêu biu ca tôi khi lt sóng trên th trng có th c tóm tt ngn gn trong by bc sau ây: 1. Nghiên cu c phiu và các thông tin chung ca th trng, bao gm xu hng ca ngày hôm trc trong tng quan vi tình trng thi im trc khi m ca; 2. Hình thành gi thuyt v khong bin ng, các bt phá tim nng và các hành ng nm c hi kim tin; 3. Chú ý xem c phiu có to nên mc giá cao nht ca ngày, tun, tháng, quý, nm hay không; 4. Theo dõi nhng t sóng mua vào và bán ra ngay trong phiên giao dch, liên tc theo dõi s chênh lch khi lng trong mi quan h vi giá; 5. Xác nh rng tim nng ca khong bin ng và/hoc các mc giá quan trng; 6. Thoát khi giao dch thua l mt cách dt khoát, ôi khi hãy chp nhn mình sai; 7. Không ngng rà soát li các quyt nh úng ln quyt nh sai. Quá trình này c thit lp nên nh mt phng pháp không ngng ci tin c phng pháp ln kt qu giao dch ca tôi. Bn càng thoi mái vi thông tin mình có c bao nhiêu thì bn càng t tin khi ra quyt nh by nhiêu. Lãi và l, ging nh trong bt c vic kinh doanh nào khác, là các thc o bit bn phc v khách hàng ca mình tt n âu. Bi vì bn chính là khách hàng khi giao dch cho nên cui cùng, ngi mà bn phc v chính là bn thân mình. hp dn ca khong m ca Không ging nh trong các hình thc kinh doanh khác, trong giao dch chng khoán, khách hàng không phi lúc nào cng úng. Bn có th s có nhng giao dch t hi. Mc ích ca cách tip cn ây là nhn ra nhng c hi có xác sut thành công cao và ra quyt nh da vào ó, ngoài ra không còn gì khác. Th trng là rt nguy him và phng pháp ca chúng ta phi va linh hot va cn trng. Nó cn trng là bi vì không có nhiu s phán oán. Nó gn nh là máy móc – hoc tôi có th nói là có thut toán – mt khi bn ã quen vi nó. Mt thông tin na bn cn bit ó là th trng b chim lnh bi các h thng giao dch t ng và các thut toán ca chúng. Nói mt cách nào ó, nhng khi u ca phng pháp ã nêu ra u ca chng này ch n gin là hình thành nên thut toán ca bn. ó là quá trình phân tích và hành ng da trên các lung thông tin mi. 66 / 148taduinv.com Khi giao dch theo phng pháp này, tôi thng dùng on thi gian phân tích không di 30 phút thc hin các giao dch. Bn có th dùng khung thi gian ngn hn hay dài hn, còn tôi thì dùng 30 phút vì ó là khong thi gian mà bn thân tôi có th tp trung ti a sc lc. Nh vy tôi chia mt ngày ra làm nhiu on 30 phút. Tôi các thng kê ngay trc mt nh ã trình bày trong bng 3.1, cùng vi mt bng tính có kh nng tính toán ngay lp tc xác sut ca mt giao dch da vào các con s a vào mi khi mt thanh giá hình thành. Gi ý Quan sát các c phiu tng ngày và xem chúng giao dch nh th nào. ó chính là ngun d liu tt nht và ít tn kém nht mà bn có c. Hình 3.6 là mt ví d v bng tính các con s liên quan n AAPL, tính toán theo tun; tt c các chi tit trong ó c gii thích c th trong Ph lc B: Các ví d áp dng k thut giao dch chng khoán. Có v nó mang quá nhiu d liu, nhng tht ra ch có vài con s là áng chú ý i vi mi thanh giá. Tôi s dng khung thi gian 30 phút vì nó cho phép tôi có thi gian nm bt c nhng gì xy ra u mi thanh giá mi, hình thành nên vài gi thuyt, kim nghim chúng và vn còn thi gian ngh v nhng chuyn khác ang xy ra: kim tra các th tun và tháng xét quyt nh giao dch này trong quan h vi các khung thi gian ó, xem xét các bin ng ca ngày hôm trc... 67 / 148taduinv.com 68 / 148taduinv.com Hình 3.6 Ví d v bng tính - AAPL (d liu tun). Hình 3.6 có tt c các thng kê mà chúng ta ã va tính toán trc, cùng vi xác sut t c các mc giá mc tiêu. Bng bên di tính toán các kh nng o chiu trong dài hn, da vào các bin ng trong quá kh và dài ca khong thi gian bin ng. Trong ví d này, nu Apple ã tng giá ba tun liên tc thì s có mt xác sut 63,6% là nó s o chiu trong tun th t. Bt chp khung thi gian mà bn chn là gì thì quy tc v cách s dng khong m ca cng vn ging nh vy: · C phiu giao dch mc giá cao hn mc óng ca ca thanh th ngày hôm trc ngha là c phiu ang xu hng tng giá; · C phiu giao dch mc giá thp hn mc óng ca ca thanh giá ngày hôm trc ngha là c phiu ang xu hng gim giá; · Khi mà mc giá cao nht hoc thp nht ca thanh th ngay trc ó b phá v thì khong m ca ang hình thành s bng mc giá m ca ca thanh giá hin ti n mc giá thp nht hoc cao nht ca thanh giá ngay trc ó; · Mc giá k vng s bng mc bin ng trung bình, tính t mc giá m ca; · Chênh lch khi lng giao dch cng c thêm xác sut khi nó cho bit ai ang áp o, ngi mua hay ngi bán. Khi mà c phiu ã ri xa khong m ca thì cng là lúc cn tp trung vào các tiêu chí giúp bn xác nh xác sut ca vic nó t n mc giá k vng. ánh giá các t bt phá da trên các mc giá cao nht và thp nht các quãng thi gian trc d oán à bin ng ca c phiu khi nó vt qua khong m ca, hng v mt mc o chiu. Các thng kê và gi thuyt mà bn kim nghim s cho bn bit xu hng. Các mc giá cao nht và thp nht ca phiên giao dch trc – nht là khi chúng i kèm vi mt khi lng khp lnh ln – tr thành các ngng giá giao dch quan trng trong ngày, có th c 69 / 148taduinv.com dùng hình thành các gi nh và kim nghim trong quá trình giá c phiu thay i trong ngày. Hãy ly ví d v s bt phá ca AAPL và phân tích nó tng bc da theo hình 3.7. Hình 3.7 Bi giá ng (A) và Chênh lch kh ng (B) - AAPL T . Hình 3.7 biu din th ngày hình A và mc chênh lch khi lng hình B. Gn thi im bt u ca th là ngày 1 tháng Ba, thi im bt u ca tháng và c ca tun. Chúng ta giao dch c phiu này theo khung thi gian tính bng tháng. Vào sáng ngày 1 tháng Ba, AAPL m ca mc giá 24,10 ô la, cao hn mc giá óng ca và mc giá cao nht ca ngày hôm trc, và bng vi mc giá cao nht ca tháng Hai. Kh nng rt cao là giá s vt mc giá cao nht ca tháng trc – dù ch tng 1 xu. Chúng ta ang trong xu hng tng vì trong ba ngày va qua tt c các chênh lch khi lng u dng. Sau khi nhn ra iu này trc khi tham gia th trng, chúng ta có th t câu hi: Nu AAPL ã tng thêm 0,10 ô la thì xác sut mà nó tng lên 1,00 ô la là bao nhiêu? 70 / 148taduinv.com Câu tr li là 70%, th thì tôi s ch giá tng lên n 24,20 ô la. Nu iu ó xy ra trong tháng thì tôi có 70% c hi kim c 0,90 ô la vào cui tháng – và nó ã xy ra vào hôm ó. AAPL t n mc giá cao nht 24,30 ô la vào ngày hôm ó nhng ri li gim giá nh. Tôi không quá lo lng v chuyn ó vì trong bn nm liên tc, AAPL cha bao gi phá v c mc giá cao nht và mc giá thp nht ca tháng trc ó. Tôi mua vào mc giá 24,20 ô la và xác nh mc ct l 21,70 ô la, mc giá thp nht ca tháng Hai 2004. Ngày 2 tháng Ba, giá m ca hi thp hn mc giá óng ca ca ngày hôm trc (24,02 ô la) giá 24,00 ô la (xem Bng 3.3). Chc chn là có mt áp lc gim giá nh nhng không áng lo bi vì mc giá thp cho phép là 21,70 ô la và khong bin ng trung bình ca tun là 1.60 ô la (Hình 3.6). Kh nng rt cao là AAPL s không ri xung di 22,50 ô la trong tun ó. Trong ngày ó, nó ri xung di mc giá thp nht ca ngày hôm trc là 23,87 ô la và óng ca mc 23,81 ô la, to nên mt ngày giao dch vt ngng thông thng mà chúng ta ã cp da vào cách mà c phiu ã m ca và các con s thng kê. C hai ngày gim giá ó ã din ra vi khong bin ng di mc trung bình ca ngày mc 0,60 ô la, cho thy rng bên bán không còn thc s quyt tâm trong vic bán ra. Sau cú bt phá gi v vào khong thi gian m ca ca tháng, th giá bc vào giai on hi t. Bng 3.3 D liu giao dch theo ngày ca c phiu Apple trong nm 2004. Ngày 3 tháng Ba, giá m ca di mc giá thp nht ca ngày 2 tháng Ba, mc 23,60 ô la. Nó cng tr thành mc giá thp nht ca ngày hôm ó và giá ca Apple tng cao hn vi chênh lch khi lng dng và khi lng giao dch di mc trung bình, có ngha là ch còn rt ít ngi bán trên th trng. Khong bin ng là bình thng – 0,59 ô la – cho thy ngi mua ã thng th. Ngày 4 tháng Ba, m ca ngay ti mc giá óng ca ca ngày hôm trc. Th trng không có khuynh hng nào, nó hoàn toàn trung tính. Giá cao nht và thp nht ca ngày hôm trc cách giá m ca khong 0,30 ô la. 71 / 148taduinv.com Tuy nhiên ngi mua bc vào và nâng giá c ngày vi ln xung thp nht ch hi thp hn giá m ca và c phiu vt lên n 24,20 ô la và t ti mc giá mc tiêu ban u là 25,10 ô la (nu lên thêm 0,10 ô la thì nó s tng thêm 1,00 ô la, khi u t mc giá 24,10 ô la mt c phiu). Mc giá cao nht c ghi nhn hôm ó là 25,22 ô la và óng ca giá 25,16 ô la vi khi lng giao dch cc ln ca ngày th Nm là mt tín hiu tuyt vi, và nó a chúng ta n vi mt câu hi mi v th trng: Nu AAPL ã tng thêm 1,00 ô la thì xác sut mà nó tng thêm 2,00 ô la là bao nhiêu? Câu tr li ch hi khá hn “nm n nm thua” mt chút vi 53,7%. Tuy nhiên, xét xa hn mt chút, các thng kê cng cho thy mi ln AAPL tng thêm 2,00 ô la thì nó s tng thêm n 2,60 ô la. Bit rng c hi n 1,60 ô la bây gi cng ging nh tung ng xu, tôi gi nhng gì ang có và ch xem chênh lch khi lng ca ngày hôm sau có cho thy du hiu bán ra hay không. Khong bin ng trung bình ca tun – 1,60 ô la – ã t c ri cho nên din bin áng lo lng bi vì khi lng bán nhiu hn na thì có th dn n mt xác sut cao là s có mt s o chiu trong ngày mt mc nào ó. Do ó, s cn trng hn nu chúng ta có th bán c phiu mc giá cao nht trong ngày và xem xét mt t iu chnh nh vào tun ti. Th Sáu, ngày 5 tháng Ba, Apple m ca vi giá gim nh, nhng o chiu nhanh sau ó và tng cao rt nhanh, chm mc giá k vng k tip ca tôi là 26,10 ô la. Khi ó tôi s t câu hi tip theo: Nu AAPL ã tng lên thêm 2,00 ô la thì xác sut tng thêm 3,00 ô la là bao nhiêu? Xét theo tháng, xác sut tng s là 73,3% nhng xét theo tun ch là 11,1%. Vì c phiu ã tng n 1,00 ô la trong ngày hôm ó nên ch còn 10% là nó s tng thêm 1,00 ô la na trong cùng ngày. Nu tôi quan sát bng giá, bi vì y là mt bin ng bt thng thì tôi s phi quyt nh chn gia chi theo kh nng o chiu và tích ly ch t gim giá vào tun ti, hay là ch nm gi nhng gì tôi ã mua bi AAPL vn còn cha vt xa khi khung thi gian rt dài mà tôi giao dch, tính bng tháng. Nh chúng ta thy trên bng 3.3, Apple chm n mc giá cao trong ngày – 27,49 ô la – nên ngay c nhà giao dch chng khoán dài hn tp trung nht cng nhìn thy mt c hi bán ngay mc giá cao nht ó và ri mua li mt ít sau khi giá c phiu iu chnh. Nhng nhà giao dch chng khoán lt sóng là ngi tp trung vào các th 5 hay 10 phút sn sàng bán khng c phiu ngay ti nh và kim chút li nhun, khi mà giá c phiu ã tng quá cao. Vi giá óng ca mc 26,79 ô la, các c hi kim li c m ra, nhng vi mt c phiu ang trong à tng giá nh vy thì vic duy trì trng thái bán khng qua cui tun s là hành ng t sát. Mc giá óng ca ngày hôm ó cng s là mc giá óng ca ca tun và nh ã trao i chng 1, thì ó là mt tín hiu rt mnh: có mt s bùng n mua vào ngày th Sáu – 550% so vi mc khi lng giao dch thông thng – hu ht là do ngi mua y giá. Bán khng trong thi im này không nhng rt dng cm mà còn iên r na. Trong ví d này, các bin ng theo ngày và theo tun có ý ngha áng k khi bn s dng chúng theo dõi 72 / 148taduinv.com các hành vi ca c phiu mt cách nhanh chóng. Vào cui tháng Ba, tôi ã xem xét d liu giao dch theo tháng trong tng quan vi d liu quý và nm theo cùng mt cách mà tôi va trình bày vi bn t các góc nhìn theo ngày, theo tun và tháng tng ng. Nhng ai mun qun lý danh mc u t mt cách ch ng, ngha là danh mc thng xuyên c iu chnh và thay i, thì vic tp trung vào bin ng giá theo tun là rt cn thit. Bn ch cn dành 5 phút vào cui mi ngày giao dch quan sát din bin, lt qua các s liu thng kê, và bit chc rng liu danh mc u t ca bn ang i úng hng so vi bin ng giá trong quá kh và liu có bt c hành ng nào cn thc hin hay không. Nu bn u t theo khung thi gian tính bng tháng, d kin nm gi c phiu mt vài nm thì xem xét thông tin giá vào cui mi tun là vic làm có ý ngha. Hãy xây dng bng tính ghi nhn các d liu tun, tháng, quý ri nghiên cu chúng vào cui tun. Phng pháp này có th áp ng tt c các khung thi gian này cng nh các khung thi gian ngn hn. Nh tôi ã nói, khi giao dch, tôi s dng các thanh giá 30 phút ch không phi tính theo ngày hay gi. Nu bn thuc nhóm có th làm vic vi khung thi gian 15 phút hay thm chí là 5 phút thì iu ó còn có ích hn na i vi bn. Ba mi phút là khung thi gian mà tôi thy em n hiu qu cao nht i vi tôi. Phi hp trong thc t Do có rt nhiu phng pháp giao dch c phiu nên rt hp lý khi cho rng mi ngi s s dng hoc kt hp các công c phân tích khác nhau h tr quyt nh giao dch ca h. Mt vic mà hu ht mi ngi u quan tâm khi giao dch là tìm ra các ngng h tr và các ngng kháng c. Lý thuyt AMT xem các ngng này là các biên ca mt khong hi t mi. Cui cùng, a s nhà giao dch s dng các công c tng t nhau xác nh ngng h tr và kháng c ri t cc vào nhng gì h phát hin ra. Theo mt ngha nào ó, mc ích ca tôi là gii phóng bn khi cách làm ó bn có th tp trung vào vic tìm ra ngng kháng c hay h tr và không phi kh s bn khon lúc nào chúng s xut hin. C gng phng oán s dn ti vic tp trung quá nhiu vào mt th chng bao gi xy ra. Các thng kê theo khung thi gian dài hn s cho bn gi ý v thi im mà ngng h tr và kháng c s xut hin, nh là ã thc hin vi các mc giá cao nht và thp nht trc ó. Các nhà u t khác nhau s có các phng pháp giao dch khác nhau, không có hai nhà giao dch nào cùng nhìn thy các mc h tr và kháng c – hoc các im biên ca khong giá hi t hin thi – ging nhau. Lc y và lc kéo gia nhng ngi u c giá lên và ngi u c giá xung các im cn biên ca mt khong giá hi t là ni th trng bc l rõ nét nht. C hi giá tng lên hay gim i khi mà mt ngng nào ó b phá v s to ra nhiu c hi giao dch, nói khác i là làm cho khi lng giao dch thay i. Th trng thng có xu hng không tn ti lâu ti các ngng h tr và kháng c. iu ngc li thng xy ra hn. Khi mà mt mc giá hp lý ã c xác nh trong mt khong giá hi t trong biên thì các dao ng ca giá s gim dn cho n khi gn nh không có giao dch nào xy ra na. Ngi ta s không giao dch tr khi h tin rng h c món hi, nu tt các mi ngi u ng ý giá ã hp lý thì chng có lý do gì giao dch na. 73 / 148taduinv.com S bt phá hu nh luôn luôn xy ra khi có mt bin ng tng khi lng giao dch nhanh trong mt thi gian ngn, trong ó ngi bán nâng giá hoc ngi mua ép giá. Chênh lch khi lng trên các thanh giá tng phút s nghiêng hn v mt bên ca th trng. Mt khi ngng giá b phá v thì nhng ngi ang ch i bên l, các nhà giao dch ánh theo xu hng th trng, ngay lp tc tham gia vào kim li nhun. Nu tôi là nhà giao dch lt sóng trong ngày thì tôi là mt trong s nhng ngi ó. Nhng ngi không chu quyt nh nhanh s thy mình b y bt ra vì th trng không ng h cng nh không lôi kéo h i theo bng cách gim giá, ngay c thm chí ch là vài xu. Bt phá nào ri cng dng li, mt s ln ch n thun là bt phá gi v hoc là ch tn công vào nhng ai t ngng ct l quá thn trng. iu quan trng là phi cho t bt phá khng nh chính nó bng cách ch cho thanh th óng li sau khi giá ã vt ra khi khong m ca. Trong ví d phn trc, chúng ta t khong m ca ban u là 0,10 ô la bi vì giá m ca và giá cao nht trc ó là bng nhau. Trong ví d ó, c phiu c mua khi mà giá t n mc giá ca khong m ca. Tuy nhiên, nó hóa ra li không phi là cách giao dch ti u, và c phiu ã o chiu trong ngày và mt hai ngày tip theo mc giá ngay di khong m ca. Ch cho n khi phiên giao dch theo ngày óng ca mc giá cao hn khong m ca là cách làm thông minh hn, nht là khi nhìn t khung thi gian tính bng tháng. Trong gi thuyt mà chúng ta kim nghim – Xác sut Apple tng lên 1,00 ô la là bao nhiêu nu nó ã tng thêm 0,10 ô la? – tôi ã không cp n thi gian. Nh vy, quay tr li vi quan im cho rng mc giá óng ca là mc giá quan trng nht ca ngày (mc giá c n c, ngã v không), không ai nên vi vã t lnh mua hoc bán cho n khi tín hiu c xác nhn vi vic c phiu óng ca mc giá cao hn hoc thp hn khong m ca. Trong ví d ca chúng ta, chúng ta có th b qua hoàn toàn mc giá k vng ban u, tc là mc tng thêm 1,00 ô la u tiên, bi vì AAPL ã không óng ca mc giá cao hn 24,20 ô la mt c phiu cho n mt ngày khi nó tng vt lên và óng ca mc giá trên 25,00 ô la. Tuy nhiên, nu bn cm thy c phiu này có các yu t c bn tt và trin vng rt cao và quyt nh nm gi trong vài nm, thì 1,00 ô la tng giá ó không có ý ngha gì i vi mc li nhun tim nng ca bn, mà thc t sau ó ã lên n 900%. B i mc li nhun 1,00 ô la gia tng c hi có th t li nhun ti 175,00 ô la là mt s la chn không ti. Bng cách nh ngha khong m ca theo cách ó và ch i mt chút xác nhn, bn ã ci thin áng k c hi ca mình trong vic la chn mt giao dch s thay i t phá cái cách mà bn ã nh giao dch. Hãy tng tng bn là mt ông lão mi sáng ngm ngi qua li giao l ông úc và cho ám b câu n. Có mt quán cà phê bên kia ng. Ngày nào bn cng thy tôi i b bên này ng, n tn ngã t. Có ngày tôi i thng, gi s là trên ng n ch làm, th nhng cng có ngày tôi r ch ngã t sang ng mua mt ly cà phê. T góc ca mt ngi quan sát, bn bit rng kh nng rt cao là trong vài bc u tiên sau khi r thì tôi s n quán cà phê. Thc ra thì, bn s dng nh chú ý nhiu n vic tôi không mua cà phê hn là vic tôi vn i theo l trình quen thuc, bi vì ó là s kin ngoi l và 74 / 148taduinv.com não ca chúng ta c thit k chú ý n các s vic ngoi l nhiu hn là các s vic quen thuc. Nhng nu bn ngi ó cùng vi ngi bn vào mt bui sáng và bt u cá cc rng tôi s xut hin và i thng qua ngã t. Ri ro ca bn s cao hn khi t cc ngay lp tc so vi vic i cho tôi i bc u tiên hng v quán cà phê ri mi quyt nh. Hiu theo mt ngha nào y, s thôi thúc hành ng theo mt hng nào ó là ngay thi khc bn mun ra quyt nh; bn không mun phng oán là s kin s xy ra cho n khi nó bt u xy ra. Mt khi nó ã xy ra thì bn có th tin ti vi nh hng rõ ràng hn. Chuyn tng t cng xy ra vi c phiu. Nu bn bit rng trong nhiu ngày, khi c phiu ã tng giá mt chút so vi giá m ca thì nhiu kh nng nó s tng thêm n mt mc nào ó na, chính quan sát ó s em n cho bn mt s chun b giao dch có xác sut thành công cao. Có mt ví d na minh ha, bng 3.4 trình bày các thng kê trong hai nm ca giá c hp ng vàng tng lai. ây, N = 680 ngày giao dch trong ó mc giá cao nht vt qua mc giá m ca. Ch có 3,5% thi gian là giá m ca cng bng giá cao nht trong khi d liu này. Nu bn chn 0,1% mc tng giá trên mc giá m ca là ngng trên ca khong m ca và t ra câu hi: Xác sut giá tng thêm 0,5% sau khi nó ã tng 0,1% và phá v khong m ca là bao nhiêu? Bng 3.4 Phân b xác sut ca rng nhng ln phá v khong m ca. Bng 3.4 cho câu tr li là 63,2%. Nh vy bn có th gia nhp th trng vàng vi 63,2% chc chn kim c 0,4% nu giá ã vt qua khong m ca 0,1%. Bng 3.4 cng cho bit, nu vàng ã tng trên mc giá m ca thì 91,8% là nó s tng nhiu hn 0,1%. Theo kinh nghim ca tôi, khi mt khong bin ng b phá v, chin lc thng li duy nht là làm theo cách tôi ã din t trên ây, lu ý n mc à xu hng ca th trng và i theo dòng bin ng ca th trng cho n khi nó kt thúc, kim li và hài lòng vi nó. Nh là mt quy tc chung, bn có th k vng mt bin ng có xu hng sau mt ln phá ngng s kéo dài cho c phiu phá v khong bin ng trc ó. Ví d, nu c phiu công ty XYZ 75 / 148taduinv.com c giao dch mc giá t 6,5 - 7,25 ô la trong vòng mt tun thì bn có th k vng là mt khi c phiu vt qua mc giá 7,25 ô la mt cách thuyt phc vi khi lng giao dch áng k thì bin ng có xu hng ó s kéo dài nhiu ngày ch không phi là ít phút. Bt k quan sát nh th nào, có th hu ích hay không, thì vic xem xét các thng kê khi giá ang bin ng ngày càng xa dn so vi mc giá m ca s cho bn bit khi nào các mc xác sut không còn ng h bn na. Cui cùng, iu quan trng khi bt u là phi chm rãi. Hãy tìm mt hoc hai c hi giao dch, c gng qun lý chúng cho tt và cng ng nhm ln xu hng ca chúng vi nhau. Tôi không giao dch vi tt c các c hi n vi tôi cùng mt lúc. Tôi có mt s c hi mà tôi cm thy thoi mái vi chúng và giao dch vi xác sut thành công cao. Trong s các c hi khác nhau n vi mình, tôi c gng chn lc ra nhng c hi tôi cm thy t tin nht và ch thc hin giao dch vi chúng mà thôi. iu mà bn tìm kim là tng t nh chuyn ã xy ra vi giao dch AAPL mà tôi ã khái quát phn trc, theo ó xu hng rõ nét là s có mt s bt phá khi khong m ca t c s là mt bin ng giá rt nh. iu ó to nên mt tình hung giao dch vi xác sut thành công cao. Ri khi giao dch din ra và t n mc giá mc tiêu u tiên thì xu hng mun nm bt c các bin ng tng giá cao hn na (bin ng t +1,00 n +2,00 ô la) gim xung, nhng ri li tip tc ci thin sau ó (bin ng t +2,00 n +3,00 ô la). Hn th na, bi vì s bt phá khi khong m ca ca tháng xy ra vi mt khong bin ng rt hp – 0,60 ô la so vi khong bin ng trung bình ca tháng là 4,11 ô la (d liu không th hin) – cho nên có xác sut là tôi s nhìn thy mt khong tng giá gn 4,00 ô la ch trong tháng ó mà thôi, là iu ã thc s xy ra. Trong mt giao dch mà tôi phi t vào 24,20 ô la mt c phiu, tôi có c hi kim 3,51 ô la mt c phiu (là khong bin ng trung bình 4,11 ô la tr i chênh lch gia giá mua 24,20 ô la và giá thp nht ca tháng 23,60 ô la) tng ng vi mc lãi 14,5%. Các c hi hp dn nh th này gn nh là iu bn ang mun tìm kim t các c hi u t. Bn hoàn toàn có th d dàng kim c mt s tin áng k ch trong mt tháng, khi ó bn bán ra và quay i nu nh ngh rng mc giá cao nht trong tháng ã t ti và ch i mt c hi kinh doanh khác xut hin vào tháng sau. Hoc bn có th làm theo mt chin lc khác sau khi xác nh vic phá v khong m ca nói trên và k vng giá s còn thay i rt ln, ó là vn tip tc nm gi nó cho n khi tháng o chiu u tiên xy ra ri mi bán i. ây chính là sc mnh ca vic xác nh khong m ca theo giá ch không theo thi gian. Nó cho phép giao dch ngay trong ngày và tp trung hoàn hoàn vào nhng gì ang xy ra hin ti. iu ó cho phép bn linh hot xem xét xem giao dch ca mình có tt không và có th nó tip tc thanh giá k tip. C hai u là các chin lc có giá tr hoàn ho, khi a bn khi các ri ro ban u (bán ra) và li nhun ca bn di dng c phiu nu bn mun có c hi tip tc kim tin. Các nghiên cu ca tôi trong hai nm mà tôi ngu nghin kin thc và ng trên gh tràng k nhà Andrew ã a tôi n vi phng pháp giao dch này. Trang b bng tt c nhng lý lun này và vài bng tính vi mt ít giy ghi chú, tôi ã có th quay li th trng và kinh doanh rt tt. Vào nm 2007, k nng ca tôi ã bin tôi thành mt nhà giao dch chng khoán t 76 / 148taduinv.com doanh(94) New York và Toronto mt thi gian và ã tích ly c mt s vn áng k. Vic giao dch dn tr nên nhàm chán. Tôi bt u vit các thut toán giao dch t ng. Khi bt u ã có mt s tin áng k và nhng thành công nht nh t vic giao dch chng khoán, tôi phát hin rng mình mun làm mt cái gì ó ln lao hn làm mt chuyên viên gii phòng t doanh ca công ty chng khoán. ó là thi im mà tôi nhn ra rng tôi không mê giao dch nhiu bng vic tr thành mt doanh nhân. Tôi ã dn bc vào cuc phiêu lu kinh doanh này. Tôi ã có mt công ty rt thành công trong lnh vc giao dch chng khoán(95), nhng nó ã không còn thách thc na và ã n lúc làm chuyn gì ó khác hn. Tóm tt - Khong m ca là mt lát ct v giá ch không phi là lát ct v thi gian. · t câu hi: Nu c phiu tng thêm X thì xác sut mà nó tng lên Y là bao nhiêu? · Xây dng mt bng tính có th tính toán t ng các xác sut bng cách ct dán các s liu ã sn có t Internet; · Mc chênh lch khi lng cng c tính toán t s liu c sn có, theo ngày - tun - tháng; · H thng c thit k bn t các câu hi mi da vào nhng gì va xy ra mi khi mt thanh giá kt thúc. Ví d nh: C phiu tng giá thêm 0,50 ô la trên giá m ca. Vy xác sut mà nó s tng thêm n 1,00 ô la là bao nhiêu? - Thc hin nhng phân tích theo thói quen v th trng trc và sau giao dch; - Tuân theo các quy tc s dng khong m ca nh mt lát ct ca giá: · C phiu giao dch trên mc giá óng ca ca thanh giá trc ó là ang trng thái tng giá; · C phiu giao dch di mc giá óng ca ca thanh giá trc ó là ang trng thái gim giá; · Khi mc giá cao nht hay thp nht ca thanh giá trc ó b phá v thì khong m ca s tính t giá m ca ca thanh giá hin ti n mc giá thp nht hay cao nht ca thanh giá trc ó; · Mc bin ng giá mc tiêu ca bn s là khong bin ng trung bình theo hng bin ng ang xét, k t giá m ca; 77 / 148taduinv.com · Mc chênh lch khi lng giao dch s cho bit liu bên mua hay bên bán s dn dt th trng. - Th trng ang dao ng vi giá hi t trong biên s không có các xu hng bin ng rõ ràng, khi y các bên mua và bên bán u không th hin c rõ ràng u th ca mình · Mt khi mc giá cao nht hay mc thp nht b phá v thì th trng s bin ng nhanh chóng, ri khong bin ng c; · Khong m ca nh mt lát ct ca giá thì tng t nh vic quan sát mt chic xe hi va bt u r xem nó s r phi hay r trái; · Các c hi giao dch có mc xác sut thành công cao là các c hi có mc giá m ca hin ti gn vi các mc giá cao nht hoc thp nht ca thanh giá trc ó. 78 / 148taduinv.com