Phê bình văn học – con vật lưỡng thê ấy

phê bình văn học, con vật lưỡng thê ấy không phải là một cuốn lịch sử phê bình văn học Việt Nam. Bởi, nói đến lịch sử thì không thể bỏ qua được đời sống văn học uốn gắn liền với những sinh hoạt văn chương, những “vụ án”, những tranh cãi dày đặc. Ở đây, tôi chỉ đưa ra một cái nhìn tư tưởng phê bình, thứ có khi là cốt lõi của những ngôn từ tranh luận ào ạt trên mặt báo, nhưng thường hơn, lặng lẽ ẩn mình trong lý thuyết văn chương và, đặc biệt, phương pháp phê bình. Vì, phương pháp, như tôi quan niệm, là sự vận dụng một lý thuyết nào đó vào xử lý một tác phẩm cụ thể. Tên phương pháp, do vậy, gắn luôn vào tên lý thuyết, như phê bình văn hóa-lịch sử, phê bình thi pháp học, phê bình phân tâm học. Như vậy, cùng lắm, cuốn sách này cũng chỉ có thể là một thứ lịch sử tư tưởng phê bình. Có điều, những tư tưởng chung ấy đã trải qua nước và lửa của những trải nghiệm cá nhân và nghề nghiệp, nên ít nhiều đã trở thành riêng, nhất là trong tâm niệm người viết.