Một Số Vấn Đề Về Đường Lối Quân Sự, Chiến Lược Quốc Phòng Trong Sự Nghiệp Xây Dựng Và Bảo Vệ Tổ Quốc Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa Thời Kỳ Mới

Dựng nước đi đôi với giữ nước là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam trong hàng ngàn năm lịch sử. Kế thừa truyền thống đó, từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn luôn chú trọng nhiệm vụ xây dựng và tổ chức lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, giải phóng dân tộc cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cùng toàn Đảng, toàn dân lập nên nhiều chiến công hiển hách, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, xứng đáng là Quân đội anh hùng của một dân tộc anh hùng. Nhân tố quan trọng, có ý nghĩa quyết định làm nên những thắng lợi vẻ vang đó là sự lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối và trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam với đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng đúng đắn, sáng tạo, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Ngày nay, tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường, công cuộc đổi mới của đất nước ta đạt được nhiều thành tựu quan trọng, song bên cạnh thời cơ, thuận lợi là cơ bản, cũng chứa đựng khó khăn, thách thức, tiềm ẩn nhiều nhân tố mất ổn định, cùng với âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, phản động ngày càng tinh vi, cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền diễn biến phức tạp, đòi hỏi đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng phải đổi mới, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đó, ngày 25/10/2013, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, khẳng định mục tiêu, nhiệm vụ là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết thể hiện sự phát triển tư duy lý luận của Đảng trong việc bổ sung, phát triển một số quan điểm, tư tưởng chỉ đạo và nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới; tập trung làm rõ những thuận lợi, cơ hội cần nắm bắt, những khó khăn, thách thức phải vượt qua để luôn bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc trong mọi tình huống; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ; bảo vệ lợi ích quốc gia – dân tộc; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình để phát triển đất nước. Cụ thể hóa “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Bộ Chính trị khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 16/4/2018 về “Chiến lược quốc phòng Việt Nam”; Kết luận số 31-KL/TW ngày 16/4/2018 về “Chiến lược quân sự Việt Nam”, tiếp tục khẳng định nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với lực lượng vũ trang, sự nghiệp quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời là bước phát triển mới về tư duy, nhận thức của Đảng đối với công cuộc bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”. Việc thực hiện “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” cùng với nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại được triển khai đồng bộ, rộng khắp, góp phần quan trọng vào những thành tựu của hơn 35 năm đổi mới đất nước.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đánh giá, sau 35 năm đổi mới, chúng ta luôn “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, lợi ích quốc gia – dân tộc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Tư duy về quốc phòng, an ninh, đối tác, đối tượng, bảo vệ Tổ quốc có bước phát triển mới và ngày càng hoàn thiện”. Sự kết hợp giữa nhiệm vụ quốc phòng, quân sự đối với kinh tế, văn hóa, xã hội ngày càng chặt chẽ, hiệu quả, góp phần ngăn ngừa nguy cơ xung đột, chiến tranh từ sớm, từ xa, “giữ nước từ khi nước chưa nguy”.

Nhằm hệ thống hóa sự lãnh đạo, chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương trong xây dựng và hoạch định đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng và quán triệt thực hiện trong toàn quân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng và phát triển đất nước, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Một số vấn đề về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thời kỳ mới.

Cuốn sách gồm 39 bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương, thể hiện tư tưởng nhất quán, xuyên suốt của người đứng đầu Đảng ta về quan điểm, mục tiêu chỉ đạo và phương hướng, giải pháp thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Nội dung những chỉ đạo này kế thừa truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, đồng thời đúc rút những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn phong phú, sinh động, thể hiện sự sâu sát, quyết liệt, toàn diện và đầy sức thuyết phục của đồng chí Tổng Bí thư, góp phần làm sáng tỏ bước phát triển trong tư duy lý luận của Đảng về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng, đặc biệt là vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng ta đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Nội dung cuốn sách gồm ba phần:

Phần thứ nhất: Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong thời kỳ mới, gồm 21 bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của đồng chí Tổng Bí thư về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng và phương hướng xây dựng Quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh mới. Những thành tựu có ý nghĩa lịch sử trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng là nhân tố quan trọng nhất quyết định sự trưởng thành, lớn mạnh của Quân đội nhân dân Việt Nam gần 80 năm qua. Được sự chăm lo, rèn luyện, lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, Quân đội ta luôn luôn mang bản chất của giai cấp công nhân, tính dân tộc và tính nhân dân sâu sắc, giữ vững lý tưởng cách mạng, mục tiêu chiến đấu, bản lĩnh chính trị, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới, xây dựng quốc phòng, an ninh được Đảng ta xác định là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên nhằm bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia – dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế. Trong đó, xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại; là đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân lao động, sản xuất; đóng vai trò nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân; chủ động tham mưu cho Đảng, Nhà nước về quân sự, quốc phòng, hoạch định đường lối chiến lược bảo vệ Tổ quốc; đánh giá, dự báo đúng tình hình, xử lý tốt các tình huống, không để bị động, bất ngờ, nhất là trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo và sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; thực hiện tốt công tác đối ngoại quốc phòng, góp phần tạo môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.

Đồng chí Tổng Bí thư với tư cách là Bí thư Quân ủy Trung ương, đã có nhiều chỉ đạo quan trọng nhằm: “tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội”; đồng thời “tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội”. Để xây dựng Quân đội vững mạnh toàn diện, trước hết phải nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị trong toàn quân, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị. Tổng Bí thư yêu cầu: “nâng cao chất lượng công tác chính trị; có nhiều chủ trương, giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng”. Đồng thời, yêu cầu xuyên suốt và cũng là bài học cốt lõi dẫn đến thắng lợi của cách mạng Việt Nam là xây dựng thế trận lòng dân, huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, vì vậy phải phát huy “vai trò nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân và xây dựng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc; tăng cường được tiềm lực, sức mạnh quốc phòng của đất nước”. Đây là những nội dung quan trọng, có ý nghĩa chiến lược, góp phần phát triển, hoàn thiện đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc cả trước mắt và lâu dài.

Phần thứ hai: Xây dựng các lực lượng quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống, gồm 18 bài viết, bài nói, bài phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư, Bí thư Quân ủy Trung ương Nguyễn Phú Trọng đối với các quân chủng, binh chủng, học viện, nhà trường.

Với Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu “nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn nữa vị trí, vai trò của công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội, mà rộng ra là hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với quân đội trong tình hình mới”; đồng thời “phối hợp thật tốt với các cơ quan, các binh chủng làm công tác tư tưởng, lý luận, công tác giáo dục chính trị, xây dựng tổ chức đảng, công tác dân vận; phối hợp với các địa phương phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò xung kích, mẫu mực của quân đội”.

Với Quân chủng Phòng không – Không quân, đồng chí Tổng Bí thư yêu cầu phải tích cực tổ chức huấn luyện, nâng cao sức mạnh, trình độ và khả năng tác chiến; quản lý và khai thác, sử dụng có hiệu quả các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật, góp phần bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển, biên giới, hải đảo, các vùng kinh tế, chính trị của Tổ quốc. Đối với Hải quân nhân dân Việt Nam, đồng chí đề nghị cán bộ, chiến sĩ phải “thấu suốt quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong đó có vị trí chiến lược của biển, đảo”, nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, khả năng quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Lực lượng Bộ đội Biên phòng phải thực sự là đội quân chính trị tốt, đội quân công tác giỏi của Quân đội nhân dân Việt Nam trên mặt trận bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn an ninh, trật tự ở khu vực biên giới; làm tốt công tác vận động quần chúng, kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội với củng cố quốc phòng, an ninh biên giới và thực hiện nhiệm vụ đối ngoại biên phòng. Lực lượng Tình báo quốc phòng cần chú trọng xây dựng thế trận tình báo vững chắc, linh hoạt; phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của các phương thức, lực lượng; bảo đảm tốt an ninh, an toàn tình báo; nghiên cứu phát triển lý luận nghệ thuật tình báo mang đặc sắc, phong cách Việt Nam.

Với các học viện, nhà trường trong Quân đội, đồng chí Tổng Bí thư chỉ rõ cần đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, giảng dạy và nghiên cứu khoa học; kết hợp chặt chẽ tổng kết thực tiễn với nghiên cứu lý luận để phát triển nghệ thuật quân sự, văn hóa quân sự Việt Nam; tích cực tham gia đấu tranh trên mặt trận tư tưởng lý luận, góp phần bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng. Phát biểu tại buổi gặp gỡ đại biểu ưu tú của Đoàn Thanh niên Quân đội, đồng chí Tổng Bí thư nhắc nhở thanh niên Quân đội phải xây dựng “Khát vọng đẹp – Trách nhiệm cao; Học tập tốt – Hành động giỏi; Đoàn kết tốt – Kỷ luật nghiêm”, thực sự tiêu biểu cho bản lĩnh, trí tuệ, phẩm chất của thanh niên Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh; đồng thời ra sức rèn luyện, học tập về chính trị, tư tưởng, đạo đức, kế thừa, phát huy truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

Phần thứ ba là bài viết Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương – một người có tư duy biện chứng và tầm nhìn chiến lược trong việc xây dựng đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Với ngôn ngữ giản dị, tư duy sắc sảo, tác giả bài viết đã khái quát sự lãnh đạo, chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, Bí thư Quân ủy Trung ương – “nhà chiến lược kiến tạo nên những định hướng cơ bản và then chốt trong đường lối bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thời đại mới”. Không phải là một nhà quân sự chuyên nghiệp, song quá trình xây dựng Chiến lược quốc phòng Việt Nam – chiến lược quốc gia trọng yếu nhằm thể chế hóa các quan điểm cơ bản của Đảng ta về quốc phòng, sự chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rất tường tận, cụ thể, cặn kẽ và sâu sát, cho thấy “sự uyên bác, vốn hiểu biết sâu rộng” cũng như “tư duy tầm chiến lược” của người đứng đầu Đảng ta. Điểm cốt lõi, bước đột phá trong tư duy của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương trong xây dựng Chiến lược quốc phòng Việt Nam chính là tư tưởng “bảo vệ nền độc lập, tự chủ của đất nước phải gắn với bảo vệ hòa bình”, bởi hòa bình được coi là một giá trị thiêng liêng, “bảo vệ môi trường hòa bình, ổn định” để đất nước phát triển.

Các bài nói, bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của đồng chí Tổng Bí thư, Bí thư Quân ủy Trung ương thể hiện sự am hiểu sâu sắc, tư duy chiến lược của người đứng đầu Đảng ta về đường lối quân sự, quốc phòng Việt Nam; trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tinh hoa nghệ thuật quân sự Việt Nam và bằng nhãn quan chính trị sắc bén, những kinh nghiệm phong phú trong thực tiễn cách mạng. Những quan điểm chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư là định hướng quan trọng để tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, đồng thời thể hiện sự lãnh đạo sâu sát, toàn diện đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, đội quân từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.

Tháng 5 năm 2023
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT