Giáo trình phân tích hệ thống môi trường nông nghiệp

Nhân loại hiện nay đã và đang phải đứng trước những vấn đề cấp thiết về môi trường như sức ép gia tăng dân số ngày càng gia tăng, nhiều hệ sinh thái đang bị mất cân bằng, cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. Trong sản xuất nông nghiệp, việc sử dụng phân bón, chất kích thích sinh trưởng và hoá chất bảo vệ thực vật, sự mặn hoá của các cơ sở nuôi trồng thuỷ sản đang trở thành vấn đề thời sự, nhưng đồng thời cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề về ô nhiễm môi trường. Sự phát triển của nông nghiệp hiện đại đặt ra 2 vấn đề trọng tâm cần giải quyết: (i) làm thế nào để phát triển nông nghiệp đồng hành với bảo tồn được tài nguyên thiên nhiên; (ii) làm thế nào xây dựng và phát triển hệ thống nông nghiệp có năng suất ổn định, an toàn về mặt môi trường, gần gũi và khăng khít với hệ thống tự nhiên. Do đấy, việc phân tích hệ thống môi trường trong nông nghiệp chủ yếu để trả lời cho hai vấn đề trên nhằm phát triển một nền nông nghiệp dựa nhiều hơn vào việc khai thác hợp lý các nguồn lợi tự nhiên của hệ sinh thái và bảo vệ môi trường sống.
Giáo trình “phân tích hệ thống môi trường nông nghiệp” được ra đời nhằm mục đích cung cấp cho sinh viên khối nông-lâm-ngư các khái niệm cơ bản và các kỹ năng về phân tích hệ thống môi trường trong sản xuất nông nghiệp nhằm đánh giá vai trò, chức năng của hệ thống sản xuất nông nghiệp dưới tác động của con người. Điểm mấu chốt của giáo trình này là giúp cho người học phương pháp tư duy tổng hợp thông qua các phương pháp tiếp cận hệ thống đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng thay thế cho cái nhìn đơn lẻ trước đây. Đồng thời cuốn sách này cũng gợi ý cho người học phương pháp lựa chọn các chỉ số thích hợp trong từng trường hợp cụ thể phụ thuộc vào yêu cầu công việc và khả năng của nhà phân tích.
Với thời lượng 3 đơn vị học trình, giáo trình này bao gồm 5 chương nhằm cung cấp cho người học khái niệm chung về phân tích hệ thống môi trường, lý thuyết về phân tích hệ sinh thái nông nghiệp, phân tích cân bằng dinh dưỡng, phân tích nông nghiệp bền vững và kỹ năng mô hình hoá trong nghiên cứu hệ thống môi trường nông nghiệp.
Để giúp cho sinh viên học tốt môn này, trong từng chương có phần đầu giới thiệu nội dung, mục đích và yêu cầu đối với sinh viên. Sau mỗi chương, chúng tôi trình bày phần tóm tắt, câu hỏi ôn tập và tài liệu đọc thêm. Phần cuối của giáo trình là danh mục tài liệu tham khảo và phần từ vựng (Glossary) để mô tả các khái niệm và các định nghĩa quan trọng được sử dụng trong giáo trình này.
Do hạn chế về trình độ và do có những quan điểm khác nhau giữa tác giả và người dùng sách, chắc chắn là lần xuất bản đầu tiên này còn nhiều khiếm khuyết, rất mong nhận được nhiều ý kiến góp ý từ người học và từ bạn đọc xa gần. Nhóm tác giả xin chân thành cảm ơn và sẵn lòng tiếp thu các ý kiến đó để lần xuất bản sau chúng ta sẽ có một cuốn sách tốt hơn.