Độc chất học

Độc chất là một môn học không thể thiếu trong chương trình đào tạo dược sĩ trình độ đại học. Trong chương trình giảng dạy của Trường Đại học Dược Hà Nội môn học này có thời lượng ba đơn vị học trình tương đương với hai tín chỉ, được tổ chức giảng dạy vào năm thứ ba hoặc thứ tư trong quá trình đào tạo dược sĩ đại học. Việc tổ chức đào tạo theo học chế tín chỉ yêu cầu cần có đủ tài liệu để người học chủ động trong quá trình học tập. Tài liệu Độc chất học này là các nội dung cơ bản để tiến hành dạy và học môn học Độc chất tại nhà trường.
Nội dung chính của tài liệu này được bắt đầu từ Chương 1 giới thiệu sơ lược về môn học, khái niệm chất độc, sự hấp thụ, phân bố, chuyển hóa, thải trừ, các tác động của chất độc đối với cơ thể và nguyên tắc xử trí ngộ độc. Phân loại chất độc cho thấy chất độc rất đa dạng có thể là các hợp chất vô cơ (chủ yếu là các kim loại và nguyên tố có độc tính), đặc biệt nhiều hợp chất hữu cơ mà trong đó có các dược chất là các chất độc. Các chất độc có nguồn gốc, mức độ sử dụng, nguyên nhân gây độc, phương pháp phân tích và cách xử trí ngộ độc khác nhau.
Một số phương pháp phân tích bao gồm lấy mẫu, xử lý mẫu, định tính và định lượng các chất độc nhằm xác định một cách chính xác và nhanh nhất nguyên nhân và mức độ ngộ độc để có biện pháp xử trí và điều trị thích hợp. Những nội dung có tính chất nguyên tắc của quá trình phân tích chất độc mà chủ yếu là vấn đề xử lý phân lập chất độc được giới thiệu ở Chương 2.
Với mỗi chất độc, tài liệu tóm lược nguồn gốc, một số tính chất lý hóa, nguyên nhận xẩy ra nhiễm độc, ngộ độc, các tác động của chất độc đối với các cơ quan trên cơ thể, các biểu hiện khi bị ngộ độc, nhiễm độc, phương pháp phân tích và cách xử trí khi bị ngộ độc, nhiễm độc hoặc nghiện. Các nội dung này của một số chất độc vô cơ thường gặp gồm các kim loại nặng, nguyên tố có độc tính cao và các khí độc được giới thiệu một cách tóm lược ở Chương 3. Các chất độc hữu cơ thường gặp được lần lượt giới thiệu trong Chương 4. Một số chất độc hữu cơ có mục đích sử dụng và tác động với cơ thể khá chuyên biệt là các ma túy và các hóa chất bảo vệ thực vật được giới thiệu riêng ở Chương 5 và Chương 6.
Các chất độc rất đa dạng, cách xử trí khi bị ngộ độc cũng rất khác nhau, kinh nghiệm của bản thân người biên soạn chưa đủ nên tài liệu chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết. Tác giả xin chân thành cảm ơn và rất mong nhận được các góp ý của người đọc để tài liệu được hoàn thiện hơn.