Dịch Thuật Và Tự Do

”Tri thức là sức mạnh”. Tri thức là nền tảng phát triển của xã hội. Nhận định này từ lâu đã được thừa nhận như một chân lý. Nhưng khi bước chân vào hội nhập thế giới, người trẻ Việt Nam bỗng thấy mình trắng tay trước di sản trí tuệ của nhân loại. Trước bối cảnh đó, không còn cách nào khác là phải nhanh chóng đưa tinh hoa tri thức thế giới về khoa học, kỹ nghệ, kinh tế, xã hội, giáo dục, văn hóa… về thông qua việc biên dịch những cuốn sách chuyên ngành tốt nhất ra tiếng Việt. Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy, việc hiện đại hóa nước Nhật đã được bắt đầu bởi việc biên dịch các sách khoa học và triết học phương Tây ra tiếng Nhật, khởi đi từ nửa sau thế kỷ XVII và kéo dài từ đó đến nay. Nếu không có cuộc dịch thuật này, nước Nhật đã không thể hiện đại hóa thành công và phát triển thành cường quốc được cả thế giới ngưỡng mộ. Với cách trình bày khoa học nhưng đơn giản cho các vấn đề chuyên môn, cùng một văn phong trong sáng, nhiều chỗ gần gũi như văn nói, Dịch Thuật Và Tự Do không khô khan và đi quá sâu vào những lãnh vực liên quan (như các lý thuyết ngôn ngữ học, thuyết nữ quyền), nhưng vẫn giúp bạn đọc nhìn rõ ra thế giới dịch thuật một cách toàn diện – bao gồm: dịch văn chương, dịch tin tức và báo chí, dịch âm thanh và hình ảnh cho phim, thuyết cảm ý trong dịch nói và dịch viết, phân biệt dịch chuyên ngành và không chuyên ngành, đạo đức dịch thuật…, cùng những vẫn đề hiện còn tranh cãi và cần tìm hiểu của nó. Phần thư mục tương đối chi tiết ở cuối sách có thể thỏa đáp nhu cầu tra cứu mở rộng của người đọc. Tuy được cấu trúc và trình bày một cách khách quan và bao quát như thế, nhưng như tựa sách đã nêu rõ, tác giả không áp đặt lý thuyết nào cho người đọc, mà chỉ dựa trên lý thuyết để đề xuất các giải pháp cho các tình huống dịch thuật cụ thể, như thế người học có thể “tự do” lựa chọn giải pháp khi thực hành dịch thuật. Dịch Thuật Và Tự Do được đánh giá là cuốn sách không thể thiếu đối với các bạn trẻ muốn đặt chân vào địa hạt dịch thuật. Nó như một cây gậy lý thuyết hàm chứa một cách đầy đủ và phong phú những thông tin giúp các bạn thêm tự tin vào con đường mình đã chọn. Về phương diện thực hành, cuốn sách của tác giả Hồ Đắc Túc hẳn cũng sẽ bổ ích như một người bạn đường tri âm đối với những dịch giả nhiều kinh nghiệm. Từ viễn quan kép của nhà nghiên cứu về ngành dịch thuật học và một ngòi bút nhiều trải nghiệm chữ nghĩa trong sáng tác và chuyển ngữ, tác giả biết đâu là chỗ tạm dừng của lý thuyết, và đâu là “chân trời” của khả năng dịch thuật, để viết nên một tác phẩm có sức quyến rũ đặc biệt và đầy hứng khởi. Những xung đột của các lý thuyết dịch thuật nghiêm túc và những “xung đột” của các văn bản dịch xanh tươi phập phồng đã được trình bày ở đây mà không có tiếng nói dõng dạc cuối cùng. Bạn có thể suy đoán, âm thầm phản đối, hoặc có thể nghe ra ý tình của tác giả. Và đó là khi bạn thấy mình bị thôi thúc muốn làm việc nhiều hơn…