Cá Voi Trắng (Moby Dick)

Moby Dick – Cá voi trắng được xuất bản lần đầu năm 1951. Tác phẩm là lời kể của nhân vật Sailor Ishmael về cuộc truy tìm đầy ám ảnh của Ahab – thuyền trưởng một con tàu săn cá voi.

Trên hành trình, Ishmael sớm nhận ra rằng Ahab đã có mục đích tìm bằng được con cá voi trắng có tên Moby Dick. Đó là một con cá voi rất thông minh, hung dữ, đầy bí ẩn. Trong một cuộc chạm trán trước đó, con cá voi đã phá hủy thuyền của Ahab, cắn cụt chân của vị thuyền trưởng, nên giờ đây ông quyết trả mối thù.

Tàu của thuyền thưởng Ahab luôn truy tìm, theo sát Moby Dick. Trong chuyến săn bắt cuối cùng, cuộc quyết đấu giữa đoàn người đi săn với con cá voi đã diễn ra.

Tác giả viết cuốn sách dựa trên kinh nghiệm của mình về biển cả, đọc sách về cá voi, nguồn cảm hứng từ các tác phẩm của Shakespeare và Kinh thánh. Con cá voi trắng mô tả trong tác phẩm dựa trên một con cá voi có thật, và cái kết của tác phẩm dựa trên một sự kiện chìm tàu bởi một con cá voi.

Trong Moby Dick, tác giả Melville sử dụng biểu tượng cách điệu, ngôn ngữ và ẩn dụ để khai mở nhiều chủ đề phức tạp như: cuộc sống trên tàu săn cá voi giữa các thủy thủ đoàn đa dạng về văn hóa, đẳng cấp xã hội, thiện ác và sự tồn tại của Thiên chúa… Ngoài văn xuôi, Melville còn sử dụng nhiều phong cách, thể loại văn học khác trong tác phẩm, từ các bài hát, thơ, cấu trúc trong tác phẩm sân khấu của Shakespeare, các bài diễn văn…

Khi tác giả Herman Melville còn sống, tác phẩm chưa thực sự thành công. Chỉ có 3.200 bản sách được bán trong suốt cuộc đời tác giả. Cho tới khi ông qua đời (năm 1891), cái tên Herman Melville gần như bị quên lãng. Nhưng những nghiên cứu sau đó khiến cho tiểu thuyết Moby Dick – Cá voi trắng trở thành tác phẩm hay nhất của văn học Mỹ.

Khoảng những năm 1900, một vài nhà phê bình dành thời gian nghiên cứu và có những lời khen ngợi đối với Melville và tiểu thuyết của ông. Năm 1917, tác giả Carl Van Doren là người đầu tiên ca ngợi Melville; một nghiên cứu của ông vào năm 1921 có tên “The American Novel” đã gọi Moby Dick – The Whale là đỉnh cao của chủ nghĩa lãng mạn Mỹ.

Một cuốn sách minh họa tiểu thuyết Moby Dick – The Whale được xuất bản vào năm 1930. Cuốn tiểu thuyết đã được chuyển thể và gợi cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm nghệ thuật như phim, sách, phim hoạt hình, truyền hình, và hơn một chục phiên bản truyện tranh.

Năm 2017, trong diễn văn nhận giải Nobel của nhà thơ, nhạc sĩ Bob Dylan có trích dẫn Moby Dick và cho biết đây là một trong ba cuốn sách có ảnh hưởng nhất tới ông.

Tại Việt Nam, Moby Dick – Cá voi trắng đã được chuyển ngữ cách đây khoảng 50 năm trước. Mới đây, phiên bản đầy đủ của tác phẩm tái xuất với bạn đọc Việt.

Nhà văn Herman Melville (1819-1891) sinh trưởng và sống tại New York. Ông là một nhà văn, nhà thơ, người viết tiểu luận. Những tiểu thuyết đầu tiên trong sự nghiệp của ông là các tác phẩm bán chạy, ăn khách. Nhưng danh tiếng của Melville bị suy giảm thê thảm vài năm sau đó. Quãng thời gian Melville qua đời là lúc gần như ông bị lãng quên.

Tuy nhiên, tiểu thuyết Moby Dick – Cá voi trắng đã được khám phá lại ở thế kỷ 20, được coi là một trong những kiệt tác hàng đầu của văn học Mỹ nói riêng, văn chương thế giới nói chung.