Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca Quyển 2: Từ Lý đến Nguyễn Tây-sơn – Lê Ngô Cát & Phạm Đình Toái full mobi pdf epub azw3 [Thơ Ca]

Bản Đại-Nam Quốc-sử diễn-ca này do ông Hoàng Xuân-Hãn phiên-âm theo đúng nguyên-văn chữ nôm bản khắc năm 1870. Vì thế có nhiều chữ khác với các bản quốc-ngữ đã in ra từ trước tới nay.

Trong nguyên-bản, bài ca không chia ra từng đoạn, từng mục, và có lời giải bằng Hán-văn.

Nhưng lời giải ấy có chỗ thì quá vụn vặt, có chỗ thì quá sơ-lược, có chỗ thì sai hẳn chính-sử.

Nhà xuất-bản soạn riêng lời giải để ước-lược, bổ-khuyết và đính-chính ; lại chia bài ca ra từng phần, từng đoạn, từng mục để tiện việc tra-cứu.

NHÀ XUẤT-BẢN

***

1) Lý-Thái-Tổ

Bắc-giang trời mở thánh-minh, ¹

Lý-Công tên Uẩn nhân-tình đới-suy. ²

Lê-triều làm chức chỉ huy,

Lũ Đào-Cam-Mộc ứng-kỳ phù lên. ³

Đầu năm cải-hiệu Thuận-thiên, ⁴

Thăng-long mới đổi đặt tên kinh-thành.

Định ra thuế lệ phân-minh,

820. Túc-xa quản-giáp quân-danh cũng tường. ⁵

Hỗn-đồng một mối phong-cương, ⁶

Hai mươi bốn lộ các đường mới chia. ⁷

Cử-long sấm dậy binh-uy, ⁸

Diễn-châu gió động tinh-kỳ thân-chinh. ⁹

Biện-loan gặp lúc hối-minh, ¹⁰

Hương-nguyền cảm cách, sóng kình cũng êm. ¹¹

Bốn phương trong trị, ngoài nghiêm,

Chiêm-thành, Chân-lạp xa đem cung-cầu. ¹²

Ngựa man sang tiến Bắc-triều,

830. Tống-hoàng ban-thưởng quan bào thêm vinh. ¹³

Ví hay đạo học tinh-minh, ¹⁴

Đế-vương sự-nghiệp nước mình ai hơn

Cớ sao tín-hoặc dị-đoan, ¹⁵

Say vui đạo Phật, lưu-liên cảnh chùa ?

Để cho dân tục tranh đua,

Ni-cô nối gót, tăng-đồ chen vai. ¹⁶

Bởi vì sinh cửa Như-lai, ¹⁷

Tiêu-sơn từ thuở anh-hài mới ra. ¹⁸

Sóng tình chìm nổi ái-hà, ¹⁹

840. Chín ngôi hoàng-hậu, phép nhà cũng sai.

Tự mình đã dựng lệ-giai, ²⁰

Khiến nên con cái, thêm bài tương-tranh. ²¹

Lời-giải. – Lý-Công-Uẩn người làng Cổ-Pháp, nay là làng Đình-Bảng, phủ Từ-Sơn, tỉnh Bắc-Ninh. Giữ chức Điện-tiền-chỉ-huy-sứ dưới triều Lê. Khi Lê-Ngọa-Triều mất, bọn Đào-Cam-Mộc tôn lên làm vua. Đó là Lý-Thái-Tổ.

Thái-tổ đổi niên hiệu là Thuận-thiên, dời kinh-đô từ Hoa-Lư về Đại-la, đổi tên thành ra là Thăng-long (nay là tỉnh Hà-nội) (1010). Thái-Tổ lại đặt lệ-luật về thuế-khóa, chia nước ra làm 24 lộ để cai-trị và tổ-chức quân-đội.

Thái-Tổ dẹp giặc ở đất Cử-long (thuộc tỉnh Thanh-hóa) và ở Diễn-châu (thuộc Nghệ-an).

Tục-truyền khi về cửa Biện-loan (nay thuộc phủ Tĩnh-gia Thanh-hóa) thì giời đất u-ám, nổi sóng gió. Thái-Tổ thắp hương cầu-khẩn thì sóng gió lại im. Những chuyện hoang-đường như thế, về thời Lý, rất nhiều.

Sau Thái-Tổ lại đánh dẹp giặc Hạc-xác từ Vân-nam kéo tới vùng Kim-hoa-bộ (nay thuộc huyện Kim-anh, tỉnh Phúc-yên).

Ngài sai đem ngựa mán sang cống nhà Tống (bên Tầu), Vua Tống nhận. Chiêm-thành và Chân-lạp đều sang triều-cống nước ta.

Lý-Thái-Tổ lúc nhỏ được nhà sư ở chùa Tiêu-Sơn (Bắc-Ninh) là Lý-Khánh-Văn nuôi dạy, nên khi lên ngôi hết sức khuyến-khích đạo Phật và tin-dùng các người đi tu. Trong nội-cung, Thái-Tổ đặt chín ngôi Hoàng-hậu, vì vậy gây ra sự anh em tranh giành nhau về sau.

Thái-Tổ làm vua từ 1010 đến 1028.