🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook You Can Win - Bí Quyết Của Người Chiến Thắng Ebooks Nhóm Zalo Winners don’t do different things. They do things differently. Người chiến thắng không làm những điều khác biệt. Mà chính cách họ làm tạo nên sự khác biệt! 1 LỜI GIỚI THIỆU Thành công không có nghĩa là không có thất bại, mà là đạt được mục tiêu cuối cùng: thắng lợi toàn cục, chứ không phải từng trận riêng lẻ. – Edwin C. Bliss Với cách đặt vấn đề dễ hiểu, thiết thực và sâu sắc, You can win - Bí quyết của người chiến thắng sẽ giúp bạn tránh rơi vào cảm giác mất phương hướng, biết xác định mục tiêu và những giá trị cần ưu tiên trong cuộc sống. Có thể xem cuốn sách này như một quyển sổ tay liệt kê những công cụ cần thiết để kiến tạo thành công và giúp bạn tạo lập một cuộc sống tốt đẹp. Cũng có thể xem nó như một cuốn cẩm nang dạy nấu ăn, bao gồm những chỉ dẫn về nguyên liệu, công thức và cách pha trộn theo tỉ lệ thích hợp để có được thành công. Nhưng trên hết, đây là cuốn sách từng bước dẫn dắt bạn đi từ mơ ước, khát vọng thành công đến khám phá năng lực của bản thân và biến ước mơ thành hiện thực. You can win - Bí quyết của người chiến thắng sẽ giúp bạn xây dựng mục tiêu mới, hình thành ý niệm mới về mục đích sống, phát triển tư tưởng mới về bản thân và tương lai. Nếu chỉ đọc lướt qua một vài trang, hoặc lật giở cuốn sách một cách vội vàng, bạn khó có thể tiếp thu hết được những vấn đề cuốn sách đưa ra. Nên đọc từ từ và suy ngẫm, từng chương một. Chỉ đọc chương tiếp theo khi chắc chắn bạn đã hiểu các vấn đề của chương trước. Một trong những mục đích của cuốn sách là giúp bạn đề ra Kế hoạch hành động cho tương lai. Nếu chưa bao giờ làm vậy, bạn hãy xác định xem: - Bạn muốn đạt được điều gì? - Bạn muốn đạt được mục tiêu bằng cách nào? - Thời điểm bạn muốn đạt được mục tiêu là khi nào? 2 Những nguyên tắc trình bày trong cuốn sách đều mang tính phổ quát, áp dụng cho mọi tình huống, tổ chức hoặc quốc gia. Hy vọng cuốn sách sẽ mang lại cho bạn nhiều điều mới mẻ và những khám phá thú vị! - Shiv Khera 3 TẦM QUAN TRỌNG CỦA THÁI ĐỘ Xây dựng thái độ tích cực Có một chàng trai kiếm sống bằng nghề bán bong bóng ngoài chợ. Hàng của anh đủ mọi sắc màu: xanh, đỏ, tím, vàng... Mỗi khi ế ẩm, anh thường thả lên không trung một quả bong bóng căng tròn. Nhìn bóng bay trên cao, trẻ con lại xúm xít tới mua. Hàng của anh lại đông khách trở lại. Cứ thế, mỗi khi vắng khách, anh lại tiếp tục thả bong bóng. Một hôm, thấy có người kéo áo mình, anh quay lại, thì ra đó là một chú nhóc da đen. Cậu bé tần ngần hỏi: “Nếu chú thả bong bóng màu đen thì nó cũng bay ạ?”. Vẻ ngây thơ và sự băn khoăn của cậu bé khiến anh thấy thương cảm. Anh mỉm cười đáp: “Cậu bé à, quả bóng bay được không phải do màu sắc, mà là do chất khí bên trong nó”. Nguyên lý ấy cũng đúng trong cuộc sống chúng ta: Thực chất mới quyết định vấn đề. Thực chất giúp ta thăng hoa trong đời chính là thái độ của mình. Triết gia, nhà tâm lý học William James (1842 – 1910) từng nói: “Khám phá lớn nhất của thế hệ chúng tôi là con người có thể thay đổi đời mình thông qua việc thay đổi thái độ”. THÁI ĐỘ CỦA BẠN GÓP PHẦN VÀO THÀNH CÔNG Nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy người ta tìm được việc làm hoặc được thăng chức, 85% là nhờ thái độ của họ, chỉ có 15% là do trí thông minh và kiến thức thực tiễn. Trong khi đó, gần như 100% tiền bạc được đầu tư vào việc giảng dạy kiến thức thực tiễn - điều chỉ đảm bảo được 15% khả năng thành công trong cuộc sống. Quả là đáng ngạc nhiên! Hầu như toàn bộ nội dung cuốn sách YOU CAN WIN - Bí quyết của người chiến thắng bàn về 85% khả năng thành công còn lại. Thái độ là yếu tố quan trọng trong mọi lĩnh vực cuộc sống, từ đời tư cho đến công việc. Giám đốc có thể làm tốt nhiệm vụ của mình không nếu không có thái độ tốt? Học sinh có thể học giỏi không nếu không có thái độ tích cực? Bố mẹ, thầy cô, người bán hàng, thủ trưởng, hoặc nhân viên có thể hoàn thành tốt vai trò được giao hay không nếu thiếu thái độ đúng đắn? 4 Trong bất cứ lĩnh vực nào chăng nữa thì nền tảng của thành công vẫn là thái độ. Một khi thái độ là nhân tố quan trọng đối với thành công như vậy, chúng ta cũng nên xem xét lại thái độ của mình đối với cuộc sống, tự hỏi nó ảnh hưởng như thế nào đến mục tiêu đời mình? Cánh đồng kim cương Hafiz là một nông dân châu Phi, anh sống vui vẻ và bằng lòng với cuộc sống của mình. Một ngày kia, có người đàn ông lịch duyệt ghé qua nhà anh và kể chuyện về kim cương, về sự giàu sang và quyền lực mà nó mang lại. Người đàn ông nọ cho anh biết rằng: “Chỉ cần viên kim cương to bằng ngón tay cái thôi là anh đủ sức mua nguyên một thành phố. Còn nếu kim cương lớn như nắm tay, chắc chắn anh sẽ làm chủ cả một vương quốc”. Đêm đó, Hafiz không tài nào chợp mắt. Anh buồn rầu và bất mãn - buồn vì không có được thứ mình muốn và bất mãn vì biết mình không thể vui vẻ như trước. Sáng hôm sau Hafiz thu xếp bán nông trại, nhờ người chăm lo gia đình rồi lên đường tìm kiếm kim cương. Anh đi khắp châu Phi nhưng tuyệt nhiên không thấy có. Sang cả châu Âu cũng vậy. Khi đến Tây Ban Nha, cả tâm hồn lẫn thể xác và tiền bạc của anh đều kiệt quệ. Anh nản lòng gieo mình xuống sông Barcelona tự vẫn. Ở quê nhà, người mua lại trang trại của Hafiz thường dẫn lũ lạc đà ra tắm ở dòng suối chảy ngang trước nhà. Phía bờ đối diện, ánh mặt trời chiếu vào một viên đá sáng long lanh như cầu vồng bảy sắc. Anh nghĩ để viên đá ấy trang trí phòng khách cũng hay. Thế là anh đem về nhà và đặt trên bệ lò sưởi. Chiều đó, người đàn ông từng trải năm xưa lại ghé qua và thấy viên đá lấp lánh. Ông hỏi: “Hafiz về rồi à?”. Người chủ mới đáp: “Không, sao bác lại hỏi vậy?”. Ông đáp: “Vì đây là kim cương chứ sao nữa. Mới nhìn là ta nhận ra ngay”. Anh nông dân thật thà bảo: “Không phải, đó chỉ là hòn đá cháu nhặt ở bờ suối thôi mà. Để cháu chỉ bác xem. Còn nhiều lắm”. Họ cùng ra suối nhặt vài viên rồi gửi đi phân tích. Đương nhiên, chúng là kim cương. Cuối cùng họ phát hiện trang trại quả thật là một mỏ kim cương. Ý nghĩa của câu chuyện 5 1. Khi có thái độ đúng, ta sẽ thấy mình đang đi trên cánh đồng kim cương. Cơ hội luôn ngay đâu đó bên cạnh ta, chẳng cần tìm kiếm đâu xa. 2. Người ta thường đứng núi này trông núi nọ. Khi ta ngắm nhìn ngọn núi bên cạnh, cũng có người thèm thuồng chỗ đứng của ta và sẵn sàng đổi chỗ. 3. Người không biết cách nhận ra cơ hội thường hay than phiền về tiếng ồn khi cơ hội gõ cửa. 4. Thường con người chỉ nhận thấy cơ hội khi chúng đã rời bỏ mình hơn khi chúng tìm đến. 5. Cơ hội chỉ gõ cửa một lần. Cơ hội tiếp theo có thể tốt hoặc xấu hơn, nhưng không có cơ hội nào như nhau cả. Vì vậy cần biết lựa chọn đúng lúc. Quyết định hợp lý tại thời điểm không thích hợp sẽ trở thành quyết định sai. Chàng tí hon David và kẻ khổng lồ Kinh Thánh có câu chuyện kể về David và Goliath. Goliath là tên khổng lồ khiến mọi người đều kinh hãi. Một hôm, chàng chăn cừu trẻ tuổi David đến thăm người anh trai, thấy mọi người đều sợ Goliath nên hỏi: “Sao mọi người không đứng lên đánh lại hắn?”. Vì rất sợ Goliath mọi người đều nói: “Em không thấy hắn quá to lớn và chúng ta sẽ chẳng thể nào chọi nổi sao?”. David điềm nhiên bảo: “Không, chính vì hắn quá to nên hắn khó mà né tránh sự tấn công của ta”. Phần còn lại thì bạn đã rõ. David hạ gục kẻ khổng lồ chỉ bằng giàn ná. Cùng nhìn một gã khổng lồ, nhưng giữa họ lại có những nhận thức khác nhau. Thái độ quyết định cách nhìn nhận trở ngại của mỗi chúng ta. Với những người suy nghĩ tích cực, thái độ sẽ trở thành một tấm ván giậm nhảy, tạo đà đưa họ đến thành công. Ngược lại, với những người luôn suy nghĩ tiêu cực, thái độ sẽ trở thành chướng ngại vật khó mà vượt qua. Vì vậy, có thể nói, mọi vấn đề đều ẩn chứa cả cơ hội lẫn khó khăn. TẦM QUAN TRỌNG CỦA THÁI ĐỘ TRONG MÔI TRƯỜNG LÀM VIỆC Có bao giờ bạn tự hỏi tại sao một số cá nhân, tổ chức hay quốc gia lại có được những thành công vượt bậc như vậy không? 6 Câu trả lời là: chẳng có gì bí mật cả. Họ thành công vì họ có cách suy nghĩ và hành động hiệu quả hơn, cụ thể là họ biết đầu tư vào tài sản giá trị nhất của mình – nguồn nhân lực. Mỗi khi có dịp nói chuyện với các giám đốc điều hành ở những tập đoàn lớn trên thế giới, tôi đều hỏi: “Đâu là phép màu đem lại lợi thế cạnh tranh trên thương trường, nâng cao năng suất và lợi nhuận?”. Và câu trả lời tôi nhận được luôn là: Hãy thay đổi thái độ làm việc của nhân viên. Khi có thái độ làm việc tốt, nhân viên sẽ có tinh thần hợp tác tốt, giảm lãng phí và gắn bó với tổ chức hơn. Khi đó, công ty sẽ là một môi trường làm việc tuyệt vời. Thực tế cho thấy nhân lực chính là nguồn tài sản quý giá nhất của bất cứ doanh nghiệp nào. Nhưng thật đáng tiếc khi nhân lực cũng là nguồn tài nguyên bị lãng phí nhiều nhất. Con người có thể là tài sản hoặc cũng có thể là món nợ lớn nhất. TQP – TOTAL QUALITY PEOPLE (Nhân lực hội đủ chất lượng) Từng tham dự nhiều chương trình tập huấn về dịch vụ khách hàng, kỹ năng bán hàng và hoạch định chiến lược, tôi nhận thấy rằng hầu hết những chương trình đó sẽ không mấy hiệu quả nếu không quan tâm đúng mức đến TQP. Vậy TQP là gì? TQP là ký tự viết tắt của Total Quality People tức Nhân lực hội đủ chất lượng. Điều này cần người lao động có đủ năng lực, đạo đức và thái độ làm việc tốt. Quả thực, những chương trình tập huấn hay đào tạo là điều cần thiết, nhưng chúng chỉ thực sự hiệu quả khi có nền tảng là Nhân lực hội đủ chất lượng. Chẳng hạn, một vài chương trình đào tạo về dịch vụ khách hàng khuyên thành viên tham dự nói “làm ơn” và “cảm ơn” đồng thời mỉm cười, bắt tay khách hàng. Nhưng thực tế thì nụ cười ấy sẽ duy trì được bao lâu nếu nhân viên không nhiệt tình phục vụ? Đấy là chưa kể, nụ cười giả tạo thường sớm bị lộ tẩy và càng khiến người khác khó chịu hơn. Có một câu chuyện về một người đến gặp triết gia nổi tiếng của Pháp - Blaise 7 Pascal và trầm trồ bảo: “Nếu có được bộ óc như ngài, tôi sẽ thành người giỏi hơn!”. Pascal đáp: “Là người giỏi hơn rồi anh sẽ có được bộ óc như tôi”. Thước đo giá trị của những tổ chức danh tiếng không phải là đồng lương và điều kiện làm việc mà chính là cảm xúc, thái độ và mối quan hệ. Câu nói “Tôi không làm được” của nhân viên có thể bao hàm hai ý nghĩa: họ không biết cách làm hoặc không muốn làm. Nếu đó là không biết cách làm thì chỉ là vấn đề tập huấn kỹ thuật, nhưng nếu không muốn làm thì vấn đề khó khăn hơn nhiều, vì đó là về thái độ (họ không quan tâm), hoặc tư cách (họ cho rằng mình không nên làm việc ấy). Tháp Calgary1 có độ cao 190,8 mét, nặng 10.884 tấn, trong đó phần đế ngầm dưới đất là 6.349 tấn, tức chiếm gần 60% tổng trọng lượng. Điều này chứng tỏ những công trình vĩ đại đều có nền móng cực kỳ vững chắc. Tòa nhà lớn đứng trên móng vững, thành công cũng thế. Và nền móng đó chính là thái độ. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN TOÀN DIỆN Không chỉ có sự kết hợp giữa tay chân, tai mắt, tim não, mà mỗi người chúng ta còn là một sự kết hợp hoàn hảo. Thực thể nguyên vẹn ấy đi làm và cũng nguyên vẹn thực thể ấy trở về nhà. Ta đem theo việc nhà đến cơ quan và ngược lại. Điều gì sẽ xảy ra khi ta đưa chuyện gia đình đến nơi làm việc? Mức độ stress sẽ tăng lên và năng suất suy giảm. Tương tự, những vấn đề gặp phải trong công việc cũng tác động đến gia đình và mọi khía cạnh của cuộc sống. Tất cả các vấn đề cá nhân, công việc cũng như xã hội đều có ảnh hưởng lẫn nhau. NHÂN TỐ NÀO QUYẾT ĐỊNH THÁI ĐỘ? Vậy thái độ thuộc về bẩm sinh hay được phát triển trong quá trình trưởng thành của con người? Những nhân tố nào góp phần hình thành thái độ ở chúng ta? Nếu vì những nguyên nhân nhất định nào đó khiến ta có cái nhìn tiêu cực đối với cuộc sống, liệu ta có thể thay đổi thái độ ấy không? Câu trả lời là: Hầu hết thái độ của chúng ta được định hình qua những năm đầu 8 đời. Bên cạnh một số yếu tố bẩm sinh ảnh hưởng đến thái độ sống của chúng ta, còn có ba nhân tố bên ngoài quyết định sự hình thành thái độ. Đó là: 1. Môi trường (Environment) 2. Trải nghiệm (Experience) 3. Giáo dục (Education) Cụ thể từng yếu tố như sau: Môi trường Môi trường bao gồm: • Gia đình: có ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực • Trường học: áp lực từ các bạn đồng trang lứa • Công việc: được cấp trên hỗ trợ hoặc ngược lại - bị chỉ trích quá mức • Phương tiện truyền thông: truyền hình, báo chí, truyền thanh, phim ảnh • Nền tảng văn hóa • Tôn giáo • Truyền thống và niềm tin • Môi trường xã hội • Tư tưởng chính trị Dù ở bất cứ đâu (ở nhà, cơ quan, hay quốc gia) đều có những nét văn hóa nhất định. Chẳng hạn: có những cửa hàng mà người quản lý cũng như nhân viên ở đó rất lịch sự, thân thiện, nhiệt tình, vui vẻ. Ngược lại, cũng có những cửa hàng nhân viên ứng xử bất nhã và hách dịch. Tương tự, trong gia đình, có những gia đình cha mẹ và con cái cư xử với nhau gần gũi, yêu thương; lại cũng có những gia đình cha mẹ và con cái hành xử với nhau chẳng khác gì người xa lạ. Quốc gia nào có chính phủ và môi trường chính trị trung thực, nhìn chung bạn sẽ thấy người dân rất đỗi lương thiện, ân cần và có ý thức luật pháp tốt. Ngược lại, 9 trong môi trường tham nhũng, người lương thiện gặp nhiều cam go. Trong khi đó, ở môi trường trung thực, kẻ xấu cũng rất khó sống. “Trong môi trường tích cực, thành quả của người có năng suất trung bình sẽ được tăng lên. Trong môi trường tiêu cực, thành quả của người có năng suất tốt sẽ giảm xuống”. Nền văn hóa ở bất kỳ nơi đâu cũng ảnh hưởng từ trên xuống, chứ không bao giờ từ dưới lên. Ta cần ngẫm xem mình đã tạo nên môi trường như thế nào cho bản thân và những người chung quanh. Rất khó có được hành vi tích cực trong một môi trường tiêu cực. Một khi xã hội thiếu luật pháp, kỷ cương, người lương thiện rất dễ bị biến thành kẻ gian lận, lừa đảo hoặc trộm cướp. Hãy dành chút thời gian đánh giá môi trường hiện tại ảnh hưởng đến bản thân bạn như thế nào và tác động đến người khác ra sao. Trải nghiệm Hành vi thay đổi tùy theo những trải nghiệm ta có được. Nếu đó là những trải nghiệm tích cực, thái độ ta dành cho người khác sẽ tích cực và ngược lại, trải nghiệm tiêu cực khiến ta có xu hướng thận trọng và đề phòng trước người khác. Có thể nói, trải nghiệm và biến cố trong cuộc sống chính là những điểm tham chiếu giúp ta rút ra bài học để ứng xử trong tương lai. Giáo dục Giáo dục không chỉ gói gọn trong việc học ở trường mà còn mở rộng ra các môi trường xã hội khác. Ngày nay, con người chìm ngập trong biển thông tin nhưng lại luôn khát khao tìm kiếm tri thức và sự thông tuệ. Nếu được vận dụng đúng cách, kiến thức sẽ chuyển hóa thành sự thông tuệ và đưa đến thành công. Nhà giáo dục có vai trò và ảnh hưởng cực kỳ to lớn. Trọng tâm giáo dục là không những cho con người biết cách kiếm sống mà còn chỉ cho họ nên sống như thế nào. NHẬN DIỆN NGƯỜI CÓ THÁI ĐỘ TÍCH CỰC BẰNG CÁCH NÀO? Không gặp vấn đề về sức khỏe không có nghĩa là đã khỏe mạnh; tương tự, không 10 có thái độ tiêu cực chưa thể nói là người tích cực. Rất dễ nhận biết người có thái độ tích cực qua một số nét tính cách điển hình ở họ như: hay quan tâm mọi người, tự tin, kiên nhẫn, khiêm tốn. Đặt kỳ vọng cao cho bản thân cũng như người khác, họ đồng thời cũng mong đợi kết quả khả quan. Người có thái độ tích cực ví như loại trái cây có quanh năm vậy: họ luôn được chào đón, trân trọng. ÍCH LỢI CỦA THÁI ĐỘ TÍCH CỰC Duy trì thái độ tích cực có rất nhiều cái lợi. Lợi ích cho bản thân: • Tạo tính cách vui vẻ • Tăng sức sống • Thăng hoa niềm vui tận hưởng cuộc sống • Truyền cảm hứng cho những người xung quanh • Giúp ta thành người có ích cho xã hội, đất nước Lợi ích cho môi trường làm việc: • Tăng năng suất • Thắt chặt tinh thần tập thể • Nhanh nhạy trong cách giải quyết vấn đề • Nâng cao chất lượng • Tạo bầu không khí thân ái • Nuôi dưỡng lòng trung thành • Tăng lợi nhuận • Giúp quan hệ giữa nhân viên với cấp trên hoặc nhân viên với khách hàng tốt hơn • Giảm căng thẳng HẬU QUẢ CỦA THÁI ĐỘ TIÊU CỰC 11 Cuộc sống là hành trình đan xen nhiều trở ngại, trong đó trở ngại lớn nhất chính là bản thân chúng ta khi ta có thái độ tiêu cực. Người có thái độ tiêu cực khó duy trì tình bạn, công việc, hôn nhân, cũng như các mối quan hệ khác. Thái độ tiêu cực dẫn đến: • Đau khổ • Căm phẫn • Cuộc sống không có mục đích • Sức khỏe kém • Gia tăng căng thẳng đối với bản thân và người khác Thái độ tiêu cực dễ dẫn đến bầu không khí khó chịu trong gia đình cũng như nơi làm việc. Từ một người, nó có thể lan truyền sang những người xung quanh và cả thế hệ tương lai, đồng thời trở thành hành vi tiêu cực. KHI NHẬN RA THÁI ĐỘ TIÊU CỰC, SAO TA KHÔNG THAY ĐỔI? Nói chung, con người có xu hướng chống lại sự thay đổi. Thay đổi khiến người ta cảm thấy khó chịu và căng thẳng, cho dù kết quả của những thay đổi ấy có như thế nào đi nữa. Đôi khi người ta sẵn sàng chấp nhận hạn chế của bản thân chỉ vì cố chấp và lười làm mới chính mình. Trong một tác phẩm, nhà văn Charles Dicken từng kể về một tù nhân bị giam cầm nhiều năm trong ngục tối. Mãn án, anh được thả tự do. Khi thoát khỏi xà lim và bước ra ngoài cuộc sống với nắng, với gió và thế giới bao la, anh ta ngơ ngác, cảm giác tự do mới mẻ này khiến anh khó chịu đến nỗi anh đòi được đưa trở vào xà lim. Với anh ta, ngục tối, dây xích và bóng đêm thân thuộc, an toàn và dễ chịu hơn vạn lần so với thế giới tự do bên ngoài. Ở một khía cạnh nào đó, lựa chọn của nhân vật trong truyện cũng là lựa chọn của không ít người trong cuộc sống. Căng thẳng khi đứng trước môi trường mới khiến họ cố tình phạm sai lầm nào đó để được trở lại “nhà tù” - nơi tự do bị hạn chế, nhưng họ ít phải quyết định đại sự. Thái độ tiêu cực sẽ giới hạn cuộc sống của bạn. Thành công trong sự nghiệp của 12 bạn sẽ bị hạn chế, bạn sẽ có ít bạn bè, và niềm vui tận hưởng cuộc sống cũng vì thế mà suy giảm. Trong chương hai, chúng tôi sẽ chia sẻ với bạn đôi điều về cách xây dựng thái độ tích cực. Chắc chắn, việc chủ động xây dựng thái độ này sẽ đưa lại những kết quả tốt đẹp, xứng đáng với những căng thẳng và sự bất ổn tạm thời mà bạn gặp phải khi chấp nhận thay đổi. 13 CÁCH XÂY DỰNG THÁI ĐỘ SỐNG TÍCH CỰC Dù chuyện gì xảy ra chăng nữa cũng không quan trọng bằng thái độ của ta trước sự việc đó, bởi thái độ quyết định sự thành bại. - Norman Vincent Peale Thái độ hình thành từ tuổi ấu thơ và ảnh hưởng suốt đời người. Nếu tính khí bẩm sinh kết hợp những trải nghiệm thời thơ ấu mang đến cho bạn thái độ tích cực thì bạn là một người may mắn. Ngược lại, nếu thái độ tiêu cực, có thể do bẩm sinh hay do môi trường đeo đẳng bạn thì liệu thái độ ấy có theo bạn suốt đời không? Dĩ nhiên là không. Bạn vẫn có thể thay đổi! Mặc dù không dễ, nhưng đáng phải làm như vậy. Vậy, chúng ta có thể xây dựng và duy trì thái độ tích cực bằng cách nào? • Có ý thức về những nguyên tắc hình thành thái độ tích cực. • Mong muốn trở thành người tích cực. • Trau dồi tính kỷ luật và tập trung thực hiện những nguyên tắc ấy. Với người trưởng thành, cho dù môi trường, điều kiện giáo dục và trải nghiệm sống ra sao thì chính họ phải là người chịu trách nhiệm trước thái độ và cách hành xử của bản thân. Thái độ sống hàng ngày như thế nào tùy thuộc vào lựa chọn của mỗi người. Người có thái độ tiêu cực thường tìm cách đổ lỗi cho người khác – bố mẹ, thầy cô, chồng (vợ), cấp trên, số phận, xui xẻo, chính sách kinh tế, v.v. Cần đoạn tuyệt với thái độ sống ấy để hòa nhập vào dòng chảy tích cực của cuộc đời. Hãy nhìn nhận lại những mơ ước của mình một cách nhất quán và bắt tay vào hành động. Suy nghĩ một cách lạc quan, chân thành và sống hết mình, đó chính là cách giúp bạn hình thành thái độ tích cực. 8 BƯỚC GIÚP THAY ĐỔI THÁI ĐỘ Để xây dựng và duy trì thái độ tích cực, bạn cần tập trung thực hiện các bước sau: Bước 1: Thay đổi trọng tâm cuộc sống – tìm kiếm giá trị tích cực Bạn phải là người đi tìm cái tốt trong đời sống bằng cách tập trung vào mặt tích 14 cực. Bắt đầu từ việc tìm kiếm điều tốt, hợp lý ở con người hoặc tình huống cụ thể thay vì chỉ để ý đến những cái xấu. Do bản năng và quán tính, phần lớn chúng ta hay bắt lỗi và chú trọng cái sai của người khác mà quên nhìn nhận giá trị tích cực ở họ. Tìm vàng Andrew Carnegie, người gốc Scotland di cư sang Mỹ từ nhỏ. Ông từng làm đủ mọi việc vặt trước khi trở thành một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất Hoa Kỳ. Có thời điểm, 43 nhà triệu phú cùng làm việc cho ông. Ngày nay một triệu đô-la vẫn là số tiền lớn, vào thập niên 1920 nó còn giá trị gấp nhiều lần. Có người từng hỏi Carnegie về cách đối nhân xử thế của ông. Andrew Carnegie trả lời đơn giản rằng: “Đối nhân xử thế cũng giống như việc tìm vàng. Tìm một ounce2 vàng thôi nhưng người ta phải di dời hàng tấn đất đá”. Thật vậy, đôi khi bản tính tốt đẹp của con người vì một lý do gì đó mà bị chìm lấp, chúng ta cần đào sâu để tìm cho được giá trị tích cực ở họ. Bản chất tốt đẹp chính là thứ vàng ròng ẩn giấu trong mỗi con người. Nếu chỉ chăm chăm nhìn vào khuyết điểm của người khác, ta sẽ chẳng bao giờ thấy được. Đấy là chưa kể ta sẽ phải sống trong tâm trạng bực dọc, khó chịu. Xét nét người khác Một số người gặp chuyện gì cũng chỉ trích. Dù sự việc tiến triển hết sức tốt đẹp, họ vẫn tìm cách bắt lỗi. Có thể xem họ là những chuyên gia trong việc chỉ trích vì họ phê bình như thể đang tranh giải thưởng. Kiểu người này có thể xuất hiện trong bất cứ gia đình hoặc môi trường làm việc nào. Họ đi loanh quanh, không ngừng ca cẩm và đổ lỗi cho mọi người. Họ chính là nguyên nhân hút cạn năng lượng sống của những người xung quanh. Họ ra quán nước, uống café hoặc hút thuốc lá liên tục vì cái cớ: họ đang cố gắng thư giãn. Thực chất, họ chỉ gây thêm căng thẳng cho chính mình và những người xung quanh mà thôi. Những thông điệp tiêu cực từ họ giống như một thứ bệnh dịch, dần dần hình thành môi trường chỉ toàn đem lại kết quả tiêu cực. Robert Fulton - nhà phát minh tàu hơi nước, có lần tổ chức triển lãm phát minh 15 của mình trên bờ sông Hudson. Trong số đám đông tụ tập quan sát sự kiện này, có kẻ hoài nghi cho rằng con tàu sẽ chẳng bao giờ chạy được. Nhưng thật kỳ lạ, tàu đã chạy. Khi tàu đang xuôi dòng, dù tận mắt chứng kiến điều đó, kẻ hoài nghi kia vẫn hét toáng lên là tàu không bao giờ ngừng được. Quả là thái độ vô lý! Một anh thợ săn tậu được chú chó tài ba, biết đi trên nước. Anh nôn nóng chờ dịp khoe báu vật của mình với bạn bè. Anh rủ một người bạn cùng đi săn vịt trời. Một lúc sau, họ bắn hạ được vài con và anh lập tức ra lệnh cho chú chó đem con mồi về. Suốt ngày hôm đó, mỗi khi cần đem mồi về, chú chó lại chạy trên nước để thực hiện ý chủ. Anh thợ săn sốt ruột chờ bạn mình có lời khen hoặc nhận xét về khả năng kỳ diệu ấy, nhưng tuyệt nhiên bạn anh không nói một lời. Khi cả hai cùng về nhà, anh mới hỏi bạn có thấy gì khác lạ ở con chó này không. Người ấy đáp: “Có chứ, đúng là mình thấy nó có điều khác thường. Con chó của cậu không biết bơi”. Có những người lúc nào cũng chỉ nhìn thấy cái tiêu cực. Họ là ai? Sau đây là đặc điểm của họ - những người bi quan: • Mất vui khi không có vấn đề gì cho họ chỉ trích. • Bực mình khi trong lòng thấy thoải mái. Họ sợ rằng cảm xúc sẽ xấu đi sau những phút giây vui vẻ bất thường. • Phần lớn thời gian chỉ dành cho than phiền. • Không biết tận hưởng sức khỏe của bản thân vì cứ nghĩ ngày mai mình sẽ bị ốm. • Không chỉ cầu mong điều xấu xảy ra mà còn khiến mọi việc tồi tệ hơn. • Chỉ thấy thiếu sót mà không nhìn ra cơ hội tiềm ẩn. • Tin rằng chuyện tốt đẹp cũng mau chóng thành tin xấu mà thôi. • Quên mất phúc lộc đang có mà chỉ chú trọng rắc rối. • Biết sự nỗ lực rất ích lợi cho mọi người nhưng luôn tự hỏi “Sao mình phải cố vậy?”. Lưu ý: Tìm giá trị tích cực không có nghĩa là xem nhẹ sai lầm. Trở thành người lạc quan 16 Làm thế nào để trở thành người lạc quan? Đoạn văn sau đây trong quyển “The Best of … Bits and Pieces” của Christian D. Larsen sẽ là lời giải đáp cho bạn: Hãy mạnh mẽ để không gì có thể khuấy động sự bình yên trong lòng. Nói chuyện về sức khỏe, hạnh phúc và sự thành đạt với những người mình gặp. Gieo vào lòng bạn bè cảm giác mình trân trọng phẩm chất tốt đẹp và sở trường của họ. Luôn nhìn sự việc ở khía cạnh tươi sáng. Nghĩ và làm những gì tốt đẹp nhất. Nhiệt tình chia sẻ niềm vui thành công của người khác như thể mình đang đón nhận thắng lợi. Quên đi lỗi lầm quá khứ và nỗ lực hòng gặt hái thành quả lớn hơn trong tương lai. Mỉm cười thân thiện với mọi người. Dành nhiều thời gian hoàn thiện bản thân để không còn thời gian rảnh rỗi phê bình người khác nữa. Hãy là người rộng lượng, không bận tâm âu lo, hãy cao thượng và không bao giờ nổi giận. Bước 2: Tạo thói quen làm ngay mọi việc Người ngủ dưới ánh trăng Phơi mình trong ánh nắng Chỉ biết nuôi bao dự định đến chết chẳng làm được gì. - James Albery Chúng ta đều có những lúc chần chừ và không ít lần hối tiếc vì sự chần chừ ấy. Lưỡng lự dẫn đến thái độ tiêu cực. Thói quen chần chừ khiến ta mệt mỏi hơn cả nỗ lực bỏ ra để hoàn tất công việc. Hoàn thành công việc đem lại cảm giác mãn nguyện và tiếp thêm sinh lực; ngược lại việc dang dở sẽ bòn rút sinh lực của mỗi người. Vì vậy, để xây dựng và duy trì thái độ tích cực, hãy tập thói quen sống cho hiện tại và làm mọi việc ngay bây giờ. “Khi nào con lớn…” Câu nói này làm chúng ta dễ liên tưởng đến hình ảnh chú nhóc con vô tư bảo “Khi nào lớn lên, làm được chuyện này, chuyện nọ con mới thực sự hạnh phúc”. Đến khi thành thiếu niên, cậu lại bảo tốt nghiệp đại học rồi cậu mới thấy vui. Xong đại học, cậu nói tìm được công việc tốt mới thấy thỏa mãn. Có được việc làm lại bảo 17 khi nào kết hôn rồi mới thấy hạnh phúc. Lấy vợ xong thì nói con cái học thành tài rồi mình mới thấy hài lòng. Con tốt nghiệp rồi lại bảo lúc nào về hưu mới thấy thanh thản. Tới lúc về hưu, người ấy thấy được điều gì? Chỉ thấy cuộc sống trôi qua ngay trước mắt mình từ lúc nào không biết. Có người quen thói chần chừ bằng cách nấp sau những câu nói đao to búa lớn, đại loại như “Mình đang phân tích tình hình” và sáu tháng sau họ vẫn cứ phân tích như vậy. Điều họ không nhận ra là mình đang mắc phải căn bệnh mang tên Tê liệt do phân tích (Paralysis by analysis) và chẳng bao giờ có được thành công. Chần chừ cũng thể hiện ở một số người với thói quen biện minh rằng “Tôi đang chuẩn bị”. Một tháng sau họ vẫn “đang chuẩn bị” và nửa năm sau cũng vẫn “đang chuẩn bị”. Họ không nhận ra mình mắc phải chứng “viện cớ” nên cứ liên tục bào chữa cho sự chần chừ của mình. Sống trong hiện tại Cuộc sống không phải là buổi tổng duyệt trên sân khấu. Có thể bạn có triết lý sống khác – nhưng chúng ta chỉ có một lượt đi trong trò chơi có tên là cuộc đời mà thôi. Vốn liếng dồn vào trò chơi nhiều đến mức chúng ta không thể nào lãng phí cuộc sống của chính mình vì vốn liếng ấy bao hàm cả những thế hệ nối tiếp chúng ta. Hoạt động sống của chúng ta bao giờ cũng diễn ra trong hiện tại. Vì thế hãy tận dụng tốt nhất mỗi thời khắc bạn đang sống và sống một cách trọn vẹn cho giây phút hiện tại. Điều này không có nghĩa là ta không cần lập kế hoạch cho tương lai; mà ngược lại ta vẫn cần hoạch định những gì sắp tới. Khi biết tận dụng từng phút giây của hiện tại tức là ta đang gieo mầm cho một tương lai tốt đẹp hơn. Để xây dựng thái độ tích cực, bạn hãy bắt tay vào làm những việc cần thiết ngay lúc này và chấm dứt thói quen trì hoãn. Những câu nói đáng buồn trong cuộc sống là: • “Lẽ ra có thể như vậy.” • “Lẽ ra mình nên làm thế.” • “Đúng ra mình có thể làm được.” 18 • “Ước gì mình đã làm.” • “Phải chi mình có thêm chút nữa.” Tôi dám chắc hầu hết những người thành công đều có những lúc muốn trì hoãn nhưng họ không bao giờ ngả theo nó. Đừng để đến ngày mai những việc bạn có thể làm hôm nay. - Benjamin Franklin” Có người cứ chờ đèn xanh bật hết rồi mới ra khỏi nhà. Tình huống hoàn hảo ấy rất hiếm có nên họ đã bị thất bại dù chưa bắt tay vào việc. Quả là đáng buồn. Hãy chấm dứt thói chần chừ bởi đã đến lúc chúng ta cần gạt bỏ thói quen trì hoãn! Bước 3: Xây dựng thái độ biết ơn Chúng ta thường than phiền về những điều mình không có đến mức quên đi những giá trị mình đang có. Cuộc sống có rất nhiều điều đáng để ta biết ơn. Vì vậy, hãy tận hưởng và cảm ơn những phúc lành ta đang được đón nhận. Quan tâm đến những điều tốt lành ta đang có không có nghĩa là tự mãn. Hiểu được thông điệp ấy, bạn sẽ biết lắng nghe một cách có chọn lọc. Xin nêu ví dụ lắng nghe có chọn lọc qua câu chuyện kể của một vị bác sĩ sau đây. Được mời nói chuyện với một nhóm người nghiện rượu, vị bác sĩ này muốn tạo ấn tượng để khán giả nhận thức rõ tác hại của bia rượu đối với sức khỏe. Ông lấy hai chiếc ly, một cái đựng nước sạch và một cái chứa rượu. Ông thả một con giun vào ly nước sạch, nó bơi ngoe ngoảy rồi ngoi lên mặt nước. Ông thả chú giun khác vào ly rượu, thân thể nó nhanh chóng rã rời ngay trước mắt mọi người. Sau thí nghiệm chứng minh bia rượu cũng có tác hại tương tự đối với nội tạng con người, ông đề nghị những người tham dự đưa ra suy nghĩ của họ. Ngay lập tức, một người ở hàng ghế cuối đáp: “Nếu uống rượu thì đâu có bị bệnh giun”. Đó có phải là thông điệp vị bác sĩ muốn đưa ra hay không? Tất nhiên là không. Điều này cho thấy, người ta chỉ nghe điều mình muốn nghe chứ không đón nhận nội dung được truyền thụ. 19 Bước 4: Học hỏi suốt đời Nhiều người xưa nay vẫn cho rằng chúng ta được giáo dục nhờ những năm tháng ngồi trên ghế nhà trường. Khi tham dự một số hội thảo quốc tế, tôi thường hỏi khán giả: “Thực sự có phải chúng ta được giáo dục trong nhà trường phổ thông và đại học không?”. Câu trả lời đa phần là không. Vậy ý nghĩa đích thực của giáo dục là gì? Giáo dục trí tuệ ảnh hưởng đến nhận thức, còn giáo dục trên nền tảng giá trị tác động vào trái tim con người. Khi giáo dục không tập trung vào trái tim, nó có thể sẽ dẫn đến nhiều hiểm họa. Khi muốn xây dựng nhân cách ở công sở, gia đình và xã hội, ta phải đạt được văn hóa đạo đức và luân lý ở mức độ tối thiểu nào đó. Nhiệm vụ quan trọng của giáo dục là xây dựng cho con người những đức tính tốt đẹp như lương thiện, vị tha, can đảm, nhẫn nại và trách nhiệm. Có thể không cần thêm giáo dục mang tính học thuật nữa; nhưng rất cần một nền giáo dục đi sâu vào giá trị con người. Lý do là vì giáo dục đạo đức luôn là hành trang đắc lực giúp con người thăng tiến và thành đạt trong đời, khác với những kẻ có kiến thức học thuật cao siêu nhưng tinh thần sa đọa. Giáo dục không đi sâu vào giá trị nhân phẩm Ngày nay, một số trường đại học đang tạo ra những kẻ “mọi rợ” có kỹ năng lao động cao nhưng thiếu giá trị nhân phẩm do không được trang bị hệ thống giá trị đạo đức cần thiết. - Steven Muller, Hiệu trưởng trường Đại học Johns Hopkins Nền giáo dục chân chính là nền giáo dục đào tạo con người cả về khối óc lẫn trái tim. Kẻ trộm thiếu học thức có thể chỉ trộm đồ ở toa chở hàng, nhưng nếu có học vấn, tên trộm ấy có thể tính chuyện trộm cả đoàn tàu. Điều chúng ta cần thi đua ở nhà trường chính là kiến thức, sự thông tuệ chứ không phải điểm số. Kiến thức là thực tiễn được đúc kết, còn sự thông tuệ chính là khả năng vận dụng kiến thức đơn giản hóa vào cuộc sống. Có người đạt điểm cao, bằng cấp giỏi nhưng kiến thức trong đầu chẳng có bao nhiêu. Ngày nay, không ít người vẫn còn hiểu nhầm giáo dục với khả năng ghi nhớ sự việc. Khi giáo dục không dựa trên các giá trị đạo đức, 20 nó sẽ tạo ra những kẻ lập dị trong xã hội. Kiến thức chưa hẳn đã là sức mạnh Ta vẫn thường nghe nói kiến thức là sức mạnh. Không hẳn vậy. Kiến thức là những thông tin cần thiết và nó chỉ phát huy sức mạnh khi được chúng ta vận dụng vào thực tiễn. Người không biết đọc chữ và người biết chữ nhưng không đọc khác nhau như thế nào? Nói như Ben Franklin thì: “Chẳng khác nhau là mấy!”. Học tập cũng khá giống việc ăn uống. Ăn nhiều thế nào không quan trọng mà vấn đề là ta tiêu hóa được bao nhiêu. Kiến thức là sức mạnh tiềm ẩn; sự thông tuệ mới là sức mạnh đích thực. - Shiv Khera” Giáo dục có nhiều hình thức chứ không chỉ thể hiện qua điểm số, bằng cấp. Giáo dục là: • Trau dồi sở trường cá nhân • Rèn luyện kỷ luật tự giác • Lắng nghe • Nhiệt tình học hỏi Đầu óc con người cũng như cơ bắp vậy, tâm trí phát triển hay cùn mòn đi đều tùy thuộc vào mức độ được rèn luyện ít hay nhiều. Nếu nghĩ phải trả giá quá đắt cho giáo dục, bạn hãy thử ngu dốt mà xem. - Derek Bok” Có kiến thức không có nghĩa là giỏi suy xét Chuyện kể về người bán bánh hotdog bên đường. Do mù chữ nên ông không bao giờ cầm tới tờ báo. Lại bị nặng tai, nên ông cũng không khi nào nghe đài. Mắt yếu, nên ông chưa bao giờ xem truyền hình. Nhưng bằng sự nhiệt tình của mình, công việc buôn bán của ông rất phát đạt. Lợi nhuận tăng vùn vụt. Ông mua thêm nhiều thịt và một chiếc lò nướng lớn tốt hơn. Giữa lúc kinh doanh tiến triển thuận lợi, con trai ông vừa mới tốt nghiệp đại học 21 đã đến phụ giúp bố. Bỗng có chuyện lạ xảy ra. Người con hỏi: “Bố ơi, bố không thấy dạo này tình hình suy thoái nghiêm trọng đang ảnh hưởng đến chúng ta hay sao?”. Ông đáp: “Bố không biết, con phân tích rõ cho bố nghe xem nào”. Người con bảo: “Nền kinh tế thế giới đang cực kỳ bi đát. Trong nước lại càng tồi tệ hơn. Gia đình ta nên chuẩn bị cho lúc khốn khó dần đi là vừa bố ạ”. Người bố nghĩ con mình học đại học, biết đọc báo, nghe đài nên hẳn là hiểu biết hơn rồi, vì thế không nên xem nhẹ lời khuyên của con trai. Ngày hôm sau, ông bắt đầu rút bớt số lượng thịt và bánh mì lại và cũng không mấy nhiệt tình buôn bán nữa. Chẳng mấy chốc, khách ghé tiệm hotdog của ông thưa dần, lợi nhuận vì thế nhanh chóng giảm sút. Người bố bảo con: “Con trai bố nói chí phải. Chúng ta đang sống giữa lúc suy thoái. Cũng may con đã cảnh báo trước cho bố”. Ý nghĩa của câu chuyện 1. Đừng nhầm lẫn trí thông minh với kỹ năng suy xét. 2. Nhiều người có thể rất thông minh nhưng khả năng suy xét kém. 3. Cẩn thận khi chọn người tư vấn cho mình. Cần có chính kiến riêng của bản thân. 4. Con người có khả năng và chắc chắn sẽ thành công dù được học hành đàng hoàng hay không nếu họ hội đủ các điều kiện sau (trong tiếng Anh gọi tắt là 5C): • nhân cách (character) • sự tận tâm (commitment) • niềm tin (conviction) • nhã nhặn (courtesy) • can đảm (courage) 5. Bi kịch là ở chỗ nhiều người uyên bác giống như pho bách khoa toàn thư sống nhưng lại thất bại trong cuộc đời. Khác với trí thông minh - giúp người ta tiếp thu rất nhanh, kỹ năng là vấn đề 22 thuộc về khả năng. Năng lực là khả năng kết hợp với thiện chí và mong muốn vận dụng kiến thức đã học. Nhiệm vụ đầu tiên của một trường đại học là truyền dạy sự thông tuệ, chứ không phải cách kiếm sống, đạo đức, hay các môn khoa học kỹ thuật. - Winston Churchill Mong muốn chính là thái độ giúp người có kỹ năng phát triển năng lực. Nhiều người có kỹ năng nhưng lại bất tài. Cho nên, khả năng không đi đôi với thái độ thích hợp sẽ bị lãng phí. Thế nào là người “có giáo dục”? Trước hết, người có giáo dục phải là người biết xử lý tốt tình huống gặp phải hàng ngày; biết suy xét tình hình một cách hợp lý khi phát sinh vấn đề và ít khi bỏ lỡ dịp hành động thích hợp. Tiếp theo, họ phải khéo léo trong cách đối nhân xử thế, biết đón nhận điều người khác cho là khó chịu hay xúc phạm và biết phân biệt phải trái với đồng sự. Hơn nữa, họ còn phải biết kiềm chế lạc thú và không bị ảnh hưởng quá mức trước sóng gió cuộc đời, biết chịu đựng một cách kiên cường và xứng đáng với bản chất con người. Quan trọng nhất, họ là người không bị thành công của bản thân làm cho biến chất, không từ bỏ cái tôi đích thực, mà luôn giữ vững lập trường như người thông tuệ và tỉnh táo. Với họ, những điều tốt đẹp đến trong cuộc sống nhờ may mắn thì cũng giá trị giống như kết quả đạt được bằng chính phẩm cách và trí thông minh bẩm sinh của mình. Người có giáo dục là người có tính cách dung hòa tất cả những yếu tố trên, chứ không phải chỉ thể hiện một điểm. Họ hội tụ mọi đức hạnh tốt đẹp trên đời. - Socrates (470-399 trước Công nguyên) Nói tóm lại, người có giáo dục là người biết chọn lựa khôn ngoan và can đảm trong bất kỳ tình huống nào, biết phân biệt sự thông tuệ với ngốc nghếch, tốt với xấu, đức hạnh với thô tục. Thế nào là giáo dục toàn diện? 23 Truyện kể rằng, trong một khu rừng nọ, loài vật quyết định mở trường. Học viên gồm chim, sóc, cá, chó, thỏ và một chú lươn chậm phát triển. Ban giám hiệu được thành lập để lên chương trình đào tạo. Họ quyết định sẽ xoáy vào giáo dục đa năng với các ngành bay lượn, leo cây, bơi lội và đào hang. Mọi học viên đều phải học đủ tất cả các môn này. Chim bay rất giỏi nên được nhận điểm A trong môn học này, nhưng đến môn đào hang thì liên tục gãy mỏ, trật cánh và bị đánh rớt. Chẳng bao lâu, nó chỉ đạt toàn điểm C ở môn bay và đương nhiên, điểm F cho hai môn leo cây và bôi lội. Sóc trèo cây rất tài, nhưng rớt môn bơi. Cá bơi giỏi nhất nhưng lại không lên bờ được nên chỉ đạt điểm F trong các môn học khác. Chó không chịu học, ngừng luôn nghĩa vụ đóng học phí và liên tục đấu tranh đòi ban quản lý nhà trường phải đưa môn sủa vào chương trình đào tạo. Thỏ đạt điểm A môn đào hang nhưng leo cây quả là vấn đề nan giải với nó. Chú ta liên tục bị té và chấn thương não, nên sau đó cũng không đào hang tốt được và rốt cuộc cũng bị điểm C ở môn sở trường này. Riêng chú lươn chậm phát triển, do học môn nào cũng ở mức trung bình, cho nên được tuyên dương là tấm gương tiêu biểu của lớp. Ban giám hiệu lấy làm vui mừng vì mọi học sinh đã được giáo dục một cách toàn diện. Tôi rất thích câu chuyện này, đó là một câu chuyện thú vị và sâu sắc. Nó cho thấy giáo dục toàn diện đúng nghĩa là phải trang bị cho người học những kiến thức cơ bản trước khi bước vào cuộc sống mà không làm mất đi sở trường và năng lực riêng của mỗi người. Sở trường bẩm sinh Kích thước và trọng lượng nhỏ bé của chim ruồi khiến cho loài vật này trở nên linh hoạt và có thể thực hiện được những thao tác phức tạp như đập cánh 75 lần/giây. Điều này giúp chúng hút mật hoa trong lúc bay dù không thể vút lên cao, lượn hay nhảy như những loài chim khác. Ngược lại, với trọng lượng gần 150 kg, đà điểu là loài chim nặng cân nhất, nhưng lại không biết bay. Tuy vậy, với đôi chân to khỏe, chúng có thể chạy tới vận tốc 80 km/ giờ, mỗi sải chân từ 3,5 - 4 mét. Sự dốt nát 24 Dốt nát không đáng xấu hổ bằng thái độ không muốn học hỏi. - Benjamin Franklin” Bản thân dốt nát không có gì sai, nhưng nó tạo nên nhiều bi kịch. Có người cứ tích tụ cái dốt mà lầm tưởng đó là học vấn. Dốt nát đưa đến khổ sở, nghèo đói và bệnh tật. Thiếu hiểu biết vốn đã là nguy hiểm, dốt nát còn đáng sợ hơn, nó thường đi liền với sự nhỏ nhen, sợ hãi, võ đoán, ích kỷ và thành kiến. Chúng ta đang sống trong thời đại thông tin. Theo ước tính, lượng thông tin hàng năm tăng lên gấp đôi. Với điều kiện như vậy, ta rất dễ chiến thắng sự dốt nát. Có ý kiến cho rằng ngày nay người ta được truyền thụ rất nhiều điều nhưng lại thiếu những điều cơ bản nhất. Ta được học ba kỹ năng: đọc, viết, làm toán, nhưng giáo dục trí tuệ phỏng ích lợi gì nếu không hiểu biết phẩm giá và thiếu lòng vị tha ở con người? Trường học là suối nguồn kiến thức: có người đến uống, có người nhấp từng ngụm và cũng có người tu ừng ực. Lương tri Bẩm sinh, con người vốn có năm giác quan: xúc giác, vị giác, thị giác, khứu giác và thính giác. Ở người thành công còn có thêm một giác quan nữa – giác quan thứ sáu – đó là lương tri. Lương tri là khả năng nhìn nhận đúng bản chất sự việc và làm theo lẽ phải. Có học vấn và kiến thức mà không có lương tri thì cũng vô nghĩa. Được ăn học đàng hoàng, không có nghĩa là có lương tri. Nền giáo dục có tiến bộ đến mấy chăng nữa mà không có lương tri cũng trở nên vô dụng. Lương tri là yếu tố cơ bản đưa đến sự thông tuệ. Mài sắc lưỡi rìu John làm nghề đốn cây cho nông trại nọ năm năm liền mà chưa được tăng lương. Trong khi đó, Bill làm chung nông trại với anh mới được một năm mà đã được nâng lương. Ghen tức với Bill, John quyết định tìm gặp ông chủ để hỏi cho ra nhẽ. Chủ anh bảo: “Năng suất hiện tại của anh cũng chỉ bằng nhiều năm qua mà thôi. Chúng tôi tính lương dựa trên thành quả lao động và vẫn sẵn sàng tăng lương cho 25 anh nếu anh cải thiện năng suất”. John trở về, bắt đầu nỗ lực nhiều hơn, làm việc nhiều giờ hơn nhưng vẫn không tăng thêm số cây đốn hạ. Anh tìm người chủ và băn khoăn kể về vấn đề mình gặp phải. Ông chủ khuyên anh đến nói chuyện với Bill. “Chắc có chuyện gì đó cậu Bill biết rõ mà tôi với anh không biết”. John hỏi Bill làm sao có thể đốn thêm nhiều cây nữa. Bill đáp: “Sau khi đốn xong mỗi thân cây, tôi nghỉ hai phút và mài lại lưỡi rìu. Lần cuối cùng anh mài lưỡi rìu là khi nào?”. Lần cuối cùng bạn mài lưỡi rìu của mình là khi nào? Đừng sống dựa vào vinh quang và học vấn của quá khứ. Hãy không ngừng mài sắc lưỡi rìu của bản thân. Nuôi dưỡng tinh thần Hàng ngày cơ thể chúng ta cần thức ăn bổ dưỡng, đầu óc chúng ta cần có những suy nghĩ tốt đẹp. Nếu chỉ nuôi dưỡng cơ thể bằng quà vặt và nuôi dưỡng tinh thần bằng tư tưởng xấu, những gì ta nhận được sẽ là một cơ thể ốm đau và một tinh thần bệnh hoạn. Hãy nuôi dưỡng tinh thần mình bằng những tư tưởng trong sáng, tích cực, lành mạnh để vững vàng trong cuộc sống. Học vấn là kho dự trữ Giáo dục tích cực, liên tục sẽ đưa đến tư duy tích cực. Người tư duy tích cực cũng giống như vận động viên nhờ khổ luyện mà tạo cho mình sức bền nội tâm dự trữ để dùng khi thi đấu. Không tập luyện, họ sẽ chẳng có vốn liếng để xoay xở. Tương tự, kho dự trữ của người tư duy tích cực được hình thành từ quá trình nuôi dưỡng đầu óc bằng những suy nghĩ trong sáng, không ngừng trau dồi điều hay lẽ phải. Họ hiểu đã là con người, ai cũng có lúc phải đối diện với khó khăn; nhưng chúng ta luôn có thể vượt qua nếu không ngừng rèn luyện. Người tư duy tích cực không phải là kẻ khờ, cũng không sống theo kiểu che tai bịt mắt, mà họ là người biết nhận ra giới hạn của bản thân, đồng thời biết tập trung vào sở trường của mình. Trái lại, người thua cuộc ý thức được điểm mạnh của mình nhưng lại bị ám ảnh quá nhiều vì điểm yếu. Bước 5: Xây dựng hình ảnh tích cực về bản thân 26 Hình ảnh bản thân là gì? Hình ảnh bản thân là điều ta cảm nhận về chính mình. Khi cảm thấy thoải mái trong lòng, hiệu quả làm việc của chúng ta sẽ tăng lên, quan hệ công việc và gia đình cũng được cải thiện. Mọi chuyện dường như tốt đẹp hơn. Lý do là vì cảm nhận và hành vi của chúng ta tương quan trực tiếp tới nhau. Cách xây dựng hình ảnh tích cực về bản thân Để xây dựng hình ảnh tích cực về bản thân, một trong những cách nhanh nhất là làm việc gì đó cho người khác mà không để người ta trả ơn bằng tiền bạc. Vài năm trước, tôi bắt đầu tình nguyện dành thời gian tập huấn chương trình xây dựng thái độ và hình ảnh bản thân tích cực cho một số tù nhân. Chỉ sau vài tuần, những điều tôi học được quả thực quý giá. Sau khi tham dự chương trình được hai tuần, một tù nhân tìm gặp tôi và bảo: “Anh Shiv, vài tuần nữa là tôi mãn hạn tù”. Tôi bèn hỏi anh đã tiếp thu được gì qua chương xây dựng thái độ. Ngẫm nghĩ một lát, anh bảo bản thân cảm thấy rất thoải mái. Tôi nói: “Cảm giác thoải mái chung chung quá. Anh có thể cho biết cụ thể hành vi gì đã thay đổi ở mình?” (vì theo tôi nếu hành vi không thay đổi thì không diễn ra quá trình học hỏi). Anh kể từ khi bắt đầu chương trình, anh đọc Kinh thánh hàng ngày. Tôi hỏi việc này có hiệu quả thế nào với anh. Anh đáp bây giờ anh cảm thấy thoải mái với chính mình và người khác, đó là điều trước đây anh chưa bao giờ cảm nhận được. Tôi nói: “Nghe cũng hay, thế anh dự định làm gì khi ra tù?”. Anh bảo “sẽ cố gắng làm người có ích cho xã hội”. Tôi lại hỏi anh câu ấy và anh vẫn nói như vậy. Rồi tôi gặng tiếp: “Anh sẽ làm gì khi ra tù?”. Đương nhiên, ý tôi mong đợi một câu trả lời khác. Khi đó, bằng giọng có vẻ giận, anh đáp rành rọt: “Tôi sẽ làm người có ích cho xã hội”. Lúc này, tôi mới phân tích cho anh thấy sự khác biệt lớn giữa lời nói ban đầu của anh và bây giờ. Đầu tiên anh chỉ bảo “sẽ cố gắng” nhưng hiện tại là “sẽ làm”. Sự khác biệt nằm ở từ “cố gắng”, nó có nghĩa là hoặc anh sẽ làm, hoặc là không. Điều 27 này cũng đồng nghĩa với việc cánh cửa nhà giam vẫn để ngỏ chờ anh trở lại. Trong khi đó, từ “sẽ làm” lại như một lời khẳng định chắc chắn về một con người hoàn lương sắp tới. Một tù nhân khác, nãy giờ lắng nghe câu chuyện của chúng tôi, bèn hỏi: “Anh Shiv, anh làm việc này thì được trả lương thế nào?”. Tôi bảo cảm giác được trải nghiệm với tôi giá trị hơn đồng tiền. Người ấy hỏi tiếp: “Tại sao anh đến đây?”. Tôi nói: “Tôi đến vì lý do cá nhân, tôi muốn thế giới này trở thành môi trường sống tốt đẹp hơn”. Sự ích kỷ như vậy rất lành mạnh. Nói tóm lại, một khi ta đã đầu tư có hệ thống thì luôn được đền đáp, mà thường là nhận nhiều hơn những gì mình bỏ ra. Một người tù khác có ý kiến: “Bất kỳ chuyện gì người ta làm cũng đều có lý do riêng của họ cả. Khi họ chích ma túy thì đâu phải là việc của anh. Sao anh không để họ yên?”. Tôi đáp: “Anh bạn thân mến, dù không đồng tình điểm này, nhưng tôi vẫn chấp nhận ý anh – tức là chuyện đó không phải việc của tôi. Nếu anh chắc chắn khi có người chơi ma túy rồi lái xe gây tai nạn, thứ duy nhất họ đụng vào chỉ là một gốc cây bên đường thì tôi xin nhượng bộ với anh. Nhưng nếu anh không thể đảm bảo được điều này, vì có thể nạn nhân tai nạn ấy là anh, tôi hoặc con cái chúng ta, thì anh nên tin rằng chuyện đó liên quan đến tôi. Tôi phải đưa người ấy ra khỏi con đường lầm lạc”. Câu nói: “Đó là cuộc đời tôi, tôi sẽ làm điều mình muốn” dễ dẫn đến những suy nghĩ ích kỷ. Người ta sẽ tìm cách phớt lờ tinh thần tích cực của câu nói mà chỉ tập trung vào ý nghĩa sao cho có lợi với mình. Họ quên mất rằng giữa con người luôn có sự liên hệ với nhau. Điều bạn làm có tác động đến tôi và ngược lại. Giữa chúng ta có một sợi dây vô hình gắn kết, vì vậy cần học cách hành xử có trách nhiệm. Là con người, tất cả chúng ta đều có nhu cầu cho và nhận với những mức độ khác nhau. Người tốt là người luôn biết cho đi và ít quan trọng chuyện nhận lại. Bước 6: Tránh xa những ảnh hưởng tiêu cực Người thiếu bản lĩnh thường bị ảnh hưởng vì cách ứng xử của người khác cũng như từ các phương tiện truyền thông. Thực tế cho thấy, áp lực đồng trang lứa 28 không chỉ tác động đến trẻ vị thành niên mà còn tác động đến cả người lớn. Khi không biết từ chối và tránh xa những ảnh hưởng tiêu cực, chứng tỏ đó là người thiếu ý thức về bản thân. Thế nào là ảnh hưởng tiêu cực? Truyện kể rằng, có một quả trứng đại bàng lạc vào ổ gà rừng. Trứng nở, chú đại bàng tí hon lớn lên cứ ngỡ mình là gà con. Nó cũng hành động như bao con gà khác: bới đất tìm hạt mầm, cục ta cục tác và chưa bao giờ bay xa quá vài mét. Một hôm, khi thấy một cánh chim đại bàng ngạo nghễ, duyên dáng lướt trên trời cao, nó hỏi bầy gà rừng: “Con chim xinh đẹp kia tên gì?”. Gà bảo: “Đó là đại bàng. Nó rất cừ khôi, nhưng chú mày không thể bay như nó được vì chú chỉ là gà rừng thôi”. Thế là chú đại bàng này không bao giờ bận tâm việc đó nữa vì tin sự thật là như vậy. Chú sống rồi chết đi như bao con gà rừng khác và tự đánh mất bản năng loài của mình. Tất cả chỉ vì thiếu tầm nhìn. Chú sinh ra để bay lượn, nhưng do môi trường xung quanh tác động, chú đã không làm được điều đó. Không ít người trong số chúng ta từng gặp phải kết cục tương tự. Theo diễn giả Oliver Wendall Holmes thì bất hạnh của nhiều người là ở chỗ: “Khi đến gần nấm mồ mà tài năng của họ vẫn còn ở dạng tiềm ẩn”. Đôi khi, chúng ta không đạt được thành tích vượt trội chỉ vì thiếu tầm nhìn. Nếu muốn bay vút như chim đại bàng, bạn phải học cách thức của đại bàng. Nếu kết giao với người thành đạt, bạn cũng sẽ được như vậy. Nếu kết giao với bậc hiền triết, bạn cũng sẽ giống thế. Nếu kết giao với người bao dung, bạn sẽ biết cho đi. Nếu kết giao với người tiêu cực, bạn rất dễ thành người tiêu cực. Trước thành công của người khác, kẻ nhỏ nhen hay ghen tức và tìm cách gièm pha. Khi từ chối đối đầu với kẻ nhỏ nhen, tức là bạn đã chiến thắng. Trong võ thuật có một chiến lược là khi có người đá móc, thay vì khóa chân đối thủ, bạn nên bước lùi lại. Tại sao? Khóa chân đòi hỏi phải dùng sức, còn bước lùi lại thì bạn không cần tốn sức vẫn có thể vô hiệu sức mạnh của đối phương. Đó là chiến lược sử dụng công lực một cách hiệu quả. Việc bỏ qua sự nhỏ nhen của kẻ khác cũng vậy, đối đầu với họ chỉ khiến bạn phải hạ thấp mình giống họ. 29 Đừng để người tiêu cực lôi mình xuống. Nên nhớ tính cách con người không chỉ được nhìn nhận qua bạn bè của họ mà còn qua cả những người họ tránh xa. Thuốc lá, ma túy và bia rượu Khi đi công tác nhiều nơi, tôi nhận thấy ở một số quốc gia, bia rượu trở thành thú tiêu khiển chính của nhiều người dân. Nếu bạn không uống, họ sẽ nhìn bạn bằng ánh mắt ngạc nhiên. Việc uống rượu và hút thuốc ngày nay trở nên hết sức phổ biến. Không ít người chỉ định “thử một lần cho biết”, và rồi sau đó chẳng thể nào dứt ra. Tôi không uống rượu vì tôi còn muốn tận hưởng cuộc sống này! - Lady Astor Nếu hỏi tại sao họ uống rượu hay dùng ma túy, họ sẽ viện hàng mớ lý do: nào là ăn mừng kỷ niệm, liên hoan, quên sầu, thư giãn, muốn thử, tạo ấn tượng với người khác, hợp thời, xã giao, vì công việc, v.v. Một trong những nguyên nhân phổ biến đó là muốn chứng tỏ bản thân với người đồng trang lứa. Những câu nói kiểu như: “Anh không phải là bạn tôi sao?”, “Làm một ly chúc thượng lộ bình an”, “Làm một ly chúc mừng sức khỏe”… trở nên hết sức quen thuộc. Lái xe trong tình trạng say rượu khiến cho không ít người thiệt mạng. Theo trích dẫn (trang xv) của Jerry Johnson trong tác phẩm “It’s Killing Our Kids” (tạm dịch Giết hại con em chúng ta), Hiệp hội bệnh viện Hoa Kỳ cho biết một nửa số ca nhập viện có liên quan đến rượu bia. Ấn phẩm Thống kê tai nạn năm 1989 của Hội an toàn quốc gia Mỹ cho biết cứ mỗi phút trôi qua lại có một người bị thương do tai nạn liên quan bia rượu. “Rượu chè khiến người ta khó kiểm soát bản thân và dễ nảy sinh những hành động dại dột. - Shiv Khera” Sản phẩm khiêu dâm Khiêu dâm dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, như: • Bôi nhọ nhân phẩm phụ nữ • Biến trẻ em thành nạn nhân 30 • Phá hoại hôn nhân gia đình • Truyền bá tình dục bạo lực • Bôi nhọ các giá trị đạo đức, tinh thần • Gây hại cho cá nhân, gia đình và cộng đồng Ở Mỹ, cứ 46 giây là có một phụ nữ bị hãm hiếp (theo số liệu thống kê năm 1992 của Viện Nghiên cứu và trị liệu tội ác thuộc Trung tâm nạn nhân quốc gia). 86% kẻ hiếp dâm đều thú nhận thường xuyên sử dụng các sản phẩm khiêu dâm, và 57% cho biết bắt chước các cảnh làm tình khi thực hiện hành vi tội ác của mình (số liệu nghiên cứu năm 1988 của Tiến sĩ William Marshall, trích dẫn từ Báo cáo thường niên năm 1995 của Liên hiệp bảo vệ gia đình và trẻ em quốc gia). Phim ảnh và các chương trình truyền hình tiêu cực Ngày nay trẻ em tiếp nhận rất nhiều thông tin phim ảnh, truyền hình cũng như từ nhiều nguồn khác. Theo ước tính ở Mỹ, đến lúc tốt nghiệp trung học, trẻ vị thành niên xem ti-vi hơn 20.000 giờ, trong đó có 15.000 vụ giết người và 100.000 quảng cáo liên quan đến bia rượu (trích dẫn từ tác phẩm của Jerry Johnson). Những chương trình này ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách ở trẻ. Đáng báo động ở chỗ, không ít chương trình vô tình khiến trẻ hiểu lệch lạc rằng rượu bia đem lại vui thú, hút thuốc tạo vẻ quyến rũ, còn chơi ma túy là “mốt”. Bởi vậy, không có gì ngạc nhiên khi tỉ lệ tội phạm ngày càng tăng cao như vậy! Âm nhạc kích động Phần lời một số bài hát thịnh hành ngày nay rất thô tục. Âm nhạc và trình diễn nói chung có thể ảnh hưởng tiềm thức của chúng ta. Bước 7: Học cách thích việc cần làm Bắt đầu bằng cách làm việc cần thiết, sau đó là việc phù hợp khả năng, dần dần bạn sẽ thấy mình làm được những việc phi thường. - Thánh Francis thành Assisi” Có những việc cần phải làm, dù ta có thích hay không, chẳng hạn như việc một người mẹ phải chăm sóc con nhỏ. Loại công việc này không phải lúc nào cũng vui 31 vẻ, dễ chịu, đôi khi có thể bực bội là đằng khác. Nhưng nếu học được cách yêu thích công việc mình làm, mọi chuyện chắc chắn sẽ trôi qua một cách nhẹ nhàng, vui vẻ. Bước 8: Khởi đầu ngày mới bằng những việc làm tích cực Sau một đêm ngon giấc, đầu óc ta được thư giãn, tinh thần tinh tấn trở lại và sẵn sàng đón nhận những điều mới mẻ. Để tăng cường hơn nữa năng lượng cho ngày mới, bạn nên chọn đọc hoặc lắng nghe một chương trình tươi sáng, vui vẻ. Điều đó sẽ giúp bạn bắt nhịp ngày mới và đưa tâm trí vào chế độ hoạt động thích hợp cho một ngày tích cực. Để tạo thay đổi, cần có ý thức nỗ lực biến suy nghĩ và hành xử tích cực trở thành nhân tố trong cuộc sống hàng ngày. Tập suy nghĩ và hành xử tích cực tới khi nó trở thành một thói quen. Nhà tâm lý học William James từng nói: “Nếu có ý định thay đổi cuộc sống của mình, bạn cần bắt đầu ngay từ bây giờ”. Thực hiện 8 bước trên, thành công sẽ mỉm cười với bạn! SO SÁNH NGƯỜI THÀNH CÔNG VÀ NGƯỜI THẤT BẠI • Người Thành Công luôn biết cách tháo gỡ vấn đề. Người Thất Bại chỉ biết gây ra vấn đề. • Người Thành Công luôn có chương trình hành động. Người Thất Bại chỉ biết viện cớ. • Người Thành Công nói: “Để tôi làm giúp bạn”. Người Thất Bại nói: “Việc đó không phải của tôi”. • Người Thành Công nhìn thấy giải đáp cho mọi vấn đề. Người Thất Bại thấy có vấn đề trong mọi giải pháp. • Người Thành Công nói: “Chuyện này có vẻ khó nhưng vẫn có thể làm được”. Người Thất Bại bảo: “Chuyện có thể làm được nhưng khó quá”. • Khi phạm lỗi, người Thành Công nói: “Xin lỗi. Tôi đã sai”. Khi phạm lỗi, người Thất Bại bảo: “Đó không phải lỗi của tôi”. 32 • Người Thành Công đưa ra cam kết. Người Thất Bại chỉ toàn hứa hẹn. • Người Thành Công có ước mơ. Người Thất Bại chỉ có âm mưu. • Người Thành Công nói: “Tôi phải làm gì đó”. Người Thất Bại bảo: “Phải làm gì đó”. • Người Thành Công là một thành viên gắn kết với tập thể. Người Thất Bại xa rời tập thể. • Người Thành Công nhìn thấy lợi ích đạt được. Người Thất Bại chỉ thấy khổ sở. • Người Thành Công thấy các khả năng. Người Thất Bại chỉ thấy vấn đề. • Người Thành Công tin vào kết quả mọi người cùng chiến thắng. Người Thất Bại cho rằng mình thắng tất phải có kẻ thua. • Người Thành Công nhìn thấy tiềm năng. Người Thất Bại chỉ nhìn thấy quá khứ. • Người Thành Công giống như bộ ổn nhiệt. Người Thất Bại giống chiếc nhiệt kế. • Người Thành Công lựa chọn điều mình muốn nói. Người Thất Bại nói điều họ lựa chọn. • Người Thành Công có lý lẽ mạnh mẽ nhưng lời nói dịu dàng. Người Thất Bại dùng lý lẽ yếu ớt nhưng lời nói lại đao to búa lớn. • Người Thành Công giữ vững lập trường và biết bỏ qua những điều vụn vặt. Người Thất Bại bám lấy những điều vụn vặt và chùn bước trước những vấn đề lớn lao. • Người Thành Công sống theo nguyên tắc thấu cảm: “Đừng gây cho người khác những việc bạn không muốn họ gây ra cho mình”. Người Thất Bại lại nghe theo triết lý: “Thà phụ người chứ không để người phụ 33 mình”. • Người Thành Công thúc đẩy thành công đến với mình. Người Thất Bại để việc tự xảy ra. • Người Thành Công lập kế hoạch và chuẩn bị gặt hái chiến thắng. Cụm từ mấu chốt là “chuẩn bị”. CÁC BƯỚC HÀNH ĐỘNG “Bạn có thể thất vọng nếu bị thất bại, nhưng cuộc sống sẽ bi đát hơn nếu bạn không nỗ lực. - Beverley Sills” Có thể tóm tắt ngắn gọn tám bước hành động vừa trình bày như sau: • Tìm kiếm giá trị tích cực. • Tạo thói quen làm ngay mọi việc. • Xây dựng thái độ biết ơn. • Hình thành chương trình giáo dục suốt đời cho bản thân. • Xây dựng hình ảnh bản thân tích cực. • Tránh xa ảnh hưởng tiêu cực. • Học cách thích việc cần phải làm. • Khởi đầu ngày mới bằng việc làm tích cực. 34 THÀNH CÔNG Những chiến thuật chiến thắng Người thành công không lãng phí thời gian vào những suy nghĩ viển vông, xa rời thực tế. Họ tư duy một cách tích cực và biết cách tư duy ấy quyết định thành công của bản thân. - Tiến sĩ Seymour Epstein Hãy lưu tâm đến điều mình muốn hơn là những điều mình không muốn. Thành công không ngẫu nhiên có được mà nó là kết quả của thái độ, và thái độ là sự lựa chọn riêng của mỗi người. Đang lái xe trên đường, vị linh mục kia chợt thấy trước mắt mình một trang trại tuyệt đẹp. Ông dừng lại, xuống xe, đứng lặng im nhìn ngắm. Thấy thế, bác nông dân lái máy kéo gần đó bước lại chào khách. Linh mục cất tiếng bảo: “Chúa đã ban cho ông một trang trại thật đẹp. Ông nên biết ơn điều đó”. Bác nông dân mỉm cười: “Phải, Chúa đã ban cho con một trang trại trù phú, con biết ơn điều đó, và còn tuyệt hơn nữa khi trang trại này là duy nhất - có một không hai trong vùng!”. Có bao giờ bạn đặt ra cho mình những câu hỏi: Tại sao có người cứ gặt hái hết thành công này đến thành công khác, trong khi có những người lúc nào cũng ở trong tư thế đang chuẩn bị? Có những người liên tục bị cản trở mà vẫn đạt được mục tiêu, trong khi nhiều người cũng vất vả mà chẳng tới đâu? Nếu lời đáp cho hai câu hỏi trên là điều bạn cần trong tiến trình học hỏi, thì cuộc đời bạn sẽ thay đổi rất nhiều. THÀNH CÔNG LÀ GÌ? Nếu thực sự muốn thành công, hãy tập thói quen làm những việc mà người thất bại không muốn làm. - Khuyết danh Dù sống ở thời đại nào hay hoạt động trong lĩnh vực nào chăng nữa, người thành 35 công vẫn có một số phẩm chất chung. Nếu biết học hỏi và trau dồi những phẩm chất ấy, chúng ta cũng sẽ có được thành công. Tương tự, ở người không thành công cũng có nhiều điểm yếu giống nhau, nếu biết tránh những điểm yếu ấy, chúng ta sẽ tránh được thất bại. Thành công không có gì là bí ẩn. Đơn giản đó là kết quả của một quá trình vận dụng những nguyên tắc cơ bản. Nói ngược lại cũng đúng: thất bại là kết quả của việc liên tục phạm một số sai lầm. Điều này có vẻ như ta đang đơn giản hóa vấn đề nhưng thực tế là như thế. Định nghĩa thành công Một số người cho thành công là giàu sang, số khác lại cho thành công là được xã hội công nhận; là được khỏe mạnh, gia đình êm ấm, hạnh phúc, thỏa mãn và thanh thản tâm hồn… Thực ra những cách hiểu trên đều mang tính chủ quan. Có thể đưa ra một khái niệm chung, ngắn gọn về thành công như sau: Thành công là quá trình thực hiện được một mục tiêu xứng đáng. - Earl Nightingale Chúng ta hãy đi sâu phân tích định nghĩa này: “quá trình” nghĩa là thành công nằm ở hành trình, chứ không phải đích đến. Chúng ta không bao giờ đến đích vì sau khi đạt được mục tiêu này rồi, ta lại tiếp tục tiến tới những mục tiêu khác, và cứ liên tục như vậy trong cuộc sống. “thực hiện” có nghĩa thành công là sự trải nghiệm của chính mỗi người. Thế lực bên ngoài không thể làm ta có cảm giác thành công. Ta phải cảm nhận từ nội tâm. Thành công ở nội tâm chứ không phải ở bên ngoài. Đó là lý do tại sao những gì mà người ngoài cho là thành công đôi khi chỉ đem lại cho ta cảm giác trống rỗng trong lòng. “xứng đáng” nhắc chúng ta về hệ thống các giá trị nhân phẩm của bản thân mà nếu không có chúng thì mục tiêu sẽ không còn giá trị. Chúng ta nhắm đến định hướng nào? Mục tiêu tích cực hay tiêu cực? Ý nghĩa “xứng đáng” quyết định chất lượng của hành trình. Đó là nhân tố mang lại ý nghĩa và sự toại nguyện cho cuộc sống. Tôi không biết bí quyết thành công là gì, nhưng mấu chốt dẫn đến thất bại là cố 36 gắng làm vừa lòng tất cả mọi người. - Bill Cosby Thật vậy, thành công phải đi liền với cảm giác toại nguyện. Thành công mà không có được sự toại nguyện thì đó chỉ là sự trống rỗng. Để có được thành công, ta cần có thêm may mắn, nhưng cái may ấy phải bắt nguồn từ cảm hứng, khát vọng, nỗ lực và một chút liều lĩnh của bản thân. Thành công và hạnh phúc song hành. Thành công là có được cái bạn muốn và hạnh phúc là vui với cái bạn có. - Shiv Khera Sự tồn tại đơn thuần không phải là thành công! Cuộc đời có ý nghĩa nhiều hơn thế! Không chỉ là tồn tại – mà hãy sống. Không chỉ tiếp xúc – mà hãy cảm nhận. Không chỉ nhìn – mà hãy quan sát. Không chỉ đọc – mà hãy hấp thu. Không chỉ lắng nghe – mà hãy thấu hiểu. - John H. Rhoades MỘT SỐ RÀO CẢN TRÊN ĐƯỜNG CHINH PHỤC THÀNH CÔNG • Cái tôi • Sợ thất bại • Đánh giá thấp bản thân • Không biết lên kế hoạch • Dễ thay đổi • Hay chần chừ • Trách nhiệm gia đình • Tài chính • Thiếu trọng tâm • Vì mục đích kiếm tiền trước mắt mà từ bỏ tầm nhìn tương lai • Ôm đồm quá nhiều việc • Thiếu ý chí 37 • Thiếu chuyên môn • Thiếu sự nhẫn nại • Không biết xác lập ưu tiên LỢI THẾ THÀNH CÔNG Để có lợi thế thành công, ta cần nỗ lực đạt được sự vượt trội, chứ không phải sự hoàn hảo. Nỗ lực vì sự hoàn hảo chỉ đem đến những tác động xấu đối với thần kinh; nỗ lực vì sự vượt trội mới là tiến bộ, vì chúng ta đều có thể làm tốt hơn hoặc cải thiện mọi việc. Tất cả những gì ta cần là một chút lợi thế. Chú ngựa về nhất cuộc đua có thể chỉ về đích trước chú ngựa sau nó khoảng 5 cm, thậm chí là 10 mm. Đôi khi, chỉ cần nhanh hơn một tích tắc nhưng phần thưởng nhận được lại lớn hơn gấp nhiều lần. Điều này có công bằng hay không? Không quan trọng lắm, bởi đó là quy luật của cuộc chơi. Cuộc sống của chúng ta cũng vậy. Người thành công chưa chắc đã thông minh hơn nhiều lần so với kẻ thất bại. Họ có thể chỉ nhỉnh hơn một chút, nhưng phần thưởng lại lớn hơn rất nhiều. Không nhất thiết phải nỗ lực cải thiện mọi lĩnh vực của cuộc sống, chỉ cần cải thiện 1% trong 1.000 lĩnh vực khác nhau, điều này có vẻ khả thi hơn, và đó chính là lợi thế chiến thắng! NỖ LỰC Lịch sử cho thấy những người chiến thắng vĩ đại nhất thường là những người hay gặp phải trở ngại đau lòng. Họ thành công vì không muốn bịthất bại quật ngã. - B. C. Forbes Thử thách trong đời có thể trở thành bi kịch hoặc chiến công tùy theo cách thức chúng ta xử lý vấn đề. Không có chiến thắng nào không gắn liền với sự nỗ lực. Trong phòng thí nghiệm, thầy giáo giảng bài về quá trình sâu hóa bướm. Thầy bảo học trò rằng vài tiếng nữa, con bướm sẽ cố gắng chui ra khỏi kén và không bạn nào được giúp nó. Rồi thầy có việc cần ra ngoài. 38 Cả lớp ngồi chờ, mọi chuyện xảy ra đúng như lời thầy. Thấy bướm chật vật chui ra khỏi kén, một học sinh động lòng thương bất chấp lời thầy dặn, quyết định ra tay giúp bướm. Cậu bé phá kén với ý tốt, đâu ngờ chỉ ít phút sau, bướm chết. Khi thầy giáo quay lại, cả lớp kể cho thầy nghe câu chuyện. Thầy mới giảng giải rằng theo quy luật tự nhiên, loài bướm phải tự đẩy mình ra khỏi kén, có thế mới tạo sức mạnh cho đôi cánh. Khi can thiệp vào quá trình ấy, cậu bé kia đã phá vỡ quy luật tự nhiên và vì vậy mà bướm không sống được. Hãy vận dụng nguyên tắc này vào cuộc sống chúng ta. Trong đời không có gì đáng giá đến với chúng ta mà không đòi hỏi sự nỗ lực. Đặc biệt, nhiều bậc cha mẹ thường có xu hướng làm hỏng đứa con yêu dấu của mình vì không cho chúng cơ hội nỗ lực và chứng tỏ khả năng của bản thân. VƯỢT QUA TRỞ NGẠI Những người từng vượt qua trở ngại thường bản lĩnh hơn người chưa bao giờ đối mặt với khó khăn. Là con người, ai rồi cũng có lúc gặp phải sóng gió, có cảm giác chán nản, thất vọng. Người chiến thắng là người không để tinh thần bị lung lạc, biết kiên trì và sẵn sàng vươn lên. Nhiều người thường đầu hàng ngay khi sắp đạt được thành công. Họ bỏ cuộc khi chỉ còn cách đích một khoảng ngắn. Họ bỏ cuộc vào giây phút cuối cùng của trận đấu, chỉ cách bàn thắng chung cuộc một bàn chân. - H. Ross Perot Ngạn ngữ Anh có câu: “Biển lặng không tạo nên thủy thủ giỏi”. Mọi chuyện đều phải qua khó khăn rồi mới hóa dễ dàng. Chúng ta không thể chạy trốn vấn đề của mình. Chỉ có người thất bại mới bỏ cuộc và đầu hàng. THƯỚC ĐO CỦA THÀNH CÔNG Thành công đích thực được đo bằng cảm giác nhận biết mình đã làm tốt công việc và đạt được mục tiêu đề ra. Thành công không đo bằng địa vị mà bằng những rào cản ta đã vượt qua để có được vị thế ấy. 39 Thành công không định giá qua việc hơn-thua với người khác mà qua việc mình đã làm được gì so với khả năng thực sự của bản thân. Người thành công cạnh tranh với chính mình. Họ vượt thành tích riêng và liên tục cải thiện bản thân. Thành công không hẳn được đo bằng mức độ vươn lên trong cuộc sống mà đúng hơn là bằng việc ta bật lại thế nào sau khi vấp ngã. Chính khả năng bật lại ấy mới quyết định thành công. MỌI CÂU CHUYỆN VỀ THÀNH CÔNG ĐỀU GẮN LIỀN VỚI NHỮNG THẤT BẠI Thất bại là cha đẻ của thành công. Ngài Tom Watson của tập đoàn IBM từng nói: “Nếu muốn thành công, hãy nhân đôi tỉ lệ thất bại”. Nhìn vào lịch sử phát triển, ta sẽ thấy tất cả những câu chuyện về thành công đều gắn liền với thất bại. Nhưng thường thì người đời không biết đến những thất bại đó. Bởi vậy họ cho rằng thành công là phần thưởng do may mắn đem lại. Câu chuyện cuộc đời một người nổi tiếng sau đây là một minh chứng cho điều đó. Năm 21 tuổi, người ấy thất bại trên chặng đường kinh doanh, năm sau lại bị đánh bại trong cuộc đua vào hội đồng lập pháp, năm 24 tuổi lại kinh doanh thua lỗ; người yêu mất năm anh 26 tuổi, năm sau suy sụp thần kinh. Năm 34 tuổi lại thất bại trong cuộc đua vào quốc hội. Năm 45 tuổi ra tranh cử chức nghị sĩ nhưng không thành. Hai năm sau không giành được chiếc ghế phó tổng thống; năm 49 tuổi cũng lại không thành công với chiếc ghế nghị sĩ. Năm 52 tuổi được bầu làm tổng thống Hoa Kỳ. Con người ấy là Abraham Lincoln. Bạn có cho rằng Abraham Lincoln là người thất bại không? Lẽ ra ông có thể bỏ cuộc và trở lại hành nghề luật sư, nhưng ông không làm thế. Với Lincoln, thất bại chỉ là con đường vòng, chứ không phải ngõ cụt. Bài xã luận trên The New York Times đăng ngày 10/12/1903 ngờ vực trí thông minh của anh em nhà Wright khi họ nỗ lực chế tạo một chiếc máy nặng hơn không khí nhưng lại biết bay. Một tuần sau, tại Kitty Hawk, hai nhà phát minh này đã thực hiện chuyến bay nổi tiếng trong lịch sử. 40 Năm 65 tuổi, tài sản duy nhất đại tá Sanders có được là một chiếc xe cũ kỹ và 100 đô-la tiền bảo hiểm xã hội. Ông thấy mình cần làm gì đó để cải thiện cuộc sống. Nhớ lại cách mẹ từng làm món gà chiên, ông cũng làm rồi đem đi bán. Ông đã gõ cửa không biết bao nhiêu ngôi nhà mới có được đơn đặt hàng đầu tiên. Để rồi sau đó, món gà rán của chuỗi cửa hàng KFC đã chinh phục toàn thế giới. Thời trẻ, họa sĩ vẽ tranh hoạt hình Walt Disney từng bị nhiều chủ tòa soạn từ chối vì cho rằng ông không có tài. Một hôm, vị mục sư ở nhà thờ nọ thuê anh vẽ một số tranh. Anh làm việc trong một cái lán cũ đầy gián, chuột gần nhà thờ. Thấy một chú chuột nhắt chạy loanh quanh, anh nảy ra cảm hứng vẽ hình ảnh hoạt họa mới. Đó chính là hình ảnh khởi đầu của chú chuột Mickey lừng danh thế giới sau này. Một hôm, cậu bé lên bốn bị lãng tai về nhà đưa cho mẹ xem lời phê của thầy giáo ở trường: “Con trai chị khờ lắm, không học được gì cả. Nên cho cháu nghỉ học”. Người mẹ xem rồi bảo: “Con tôi đâu đến nỗi quá khờ không học được, tôi sẽ tự dạy con”. Cậu bé ấy sau này trở thành nhà phát minh vĩ đại Thomas Edison. Thực chất, cả đời ông đi học chính thức chỉ có ba tháng. Người thành công chưa hẳn đã làm những việc vĩ đại, mà họ là người làm những việc bình thường theo kiểu vĩ đại. - Shiv Khera Những người ấy thành công bất chấp có vấn đề, chứ không phải vì không gặp vấn đề. Tất cả các câu chuyện thành công cũng là câu chuyện về những thất bại to lớn. Sự khác biệt duy nhất là mỗi khi bị thất bại, họ lại bật lên. Thất bại như một bước ngừng nghỉ tạo đà cho họ. Hãy học hỏi từ thất bại và liên tục tiến lên. Năm 1914, ở vào tuổi 67, toàn bộ nhà máy và những phát minh của Thomas Edison đều bị lửa thiêu rụi. Số tiền bảo hiểm ông nhận được rất ít ỏi. Dù không còn trẻ nữa, nhưng nhìn công sức cả đời của mình tan theo mây khói, ông vẫn tràn đầy lạc quan: “Tai họa cũng có cái hay của nó. Mọi sai lầm của chúng ta đều bị cháy ra tro. Ơn Chúa là bây giờ chúng ta có thể bắt đầu lại hoàn toàn”. Và chỉ ba tuần sau tai họa này, ông đã phát minh ra máy hát. Quả là thái độ đáng học tập! 41 Dưới đây là một số ví dụ khác về thất bại của những người thành công: • Thomas Edison thất bại gần 10.000 lần khi chế tạo bóng đèn tròn. • Lee Iacocca bị Henry Ford II sa thải ở tuổi 54, để rồi sau đó trở thành vị chủ tịch vực dậy và phát triển tập đoàn xe hơi Chrysler. • Lúc trẻ, Beethoven bị cho là không có năng khiếu âm nhạc. Nhưng ông đã trở thành một nhạc sĩ vĩ đại, để lại cho nhân loại những tác phẩm bất hủ. Thất bại là chuyện không thể tránh khỏi. Cú giật lùi cũng có thể tạo động lực và dạy ta khiêm tốn. Trong đau buồn, bạn sẽ tìm thấy can đảm và niềm tin để vượt qua thất bại. Hãy rút kinh nghiệm để trở thành người chiến thắng chứ không phải nạn nhân. Sợ hãi và ngờ vực chỉ khiến tâm trí rơi vào bế tắc. Sau mỗi lần thất bại, hãy tự hỏi: Mình đã học được gì từ trải nghiệm này? Chỉ khi ấy, bạn mới có thể biến chướng ngại thành bàn đạp để tiến lên. MÓN QUÀ LỚN NHẤT So với các sinh vật trên trái đất, loài người được tạo hóa ban cho không nhiều kỹ năng. Người không biết bay như chim, không chạy nhanh như báo hay bơi như cá sấu, cũng không biết leo cây như khỉ. Người không có đôi mắt tinh tường như đại bàng, cũng không có móng và răng nhọn như mèo rừng. Về thể chất, con người thực sự yếu ớt; chỉ cần một con côn trùng nhỏ xíu cũng có thể giết chết con người. Nhưng tạo hóa rất hữu lý và nhân từ. Món quà lớn nhất tạo hóa ban tặng con người là khả năng tư duy. Con người có thể tạo ra môi trường sống riêng cho mình, trong khi các loài vật chỉ biết thích nghi với môi trường. Có hai loại người thất bại: người hành động mà không bao giờ suy nghĩ và người suy nghĩ nhưng không bao giờ hành động. Sống trên đời mà không vận dụng khả năng tư duy của mình chẳng khác nào bắn súng mà không nhắm vào mục tiêu. - Shiv Khera Nhưng thực tế, không ít người vẫn chưa biết phát huy tối đa hiệu quả của món quà vĩ đại ấy – khả năng tư duy. Cuộc đời giống như quán ăn tự phục vụ. Bạn lấy đĩa, chọn món và trả tiền ở cuối 42 quầy. Bạn có thể mua bất cứ món gì miễn là sẵn lòng trả theo giá đã định. Trong quán ăn tự phục vụ, nếu chờ người phục vụ mình, bạn sẽ mãi mãi phải chờ đợi. Cuộc sống cũng giống như thế. Bạn phải thực hiện sự chọn lựa và trả giá để có được thành công. CUỘC SỐNG CHO TA RẤT NHIỀU CHỌN LỰA VÀ THỎA HIỆP “Số phận không phải là vấn đề may rủi mà là vấn đề biết chọn lựa. Con người sinh ra vốn không để “chờ đợi” mà để “đoạt lấy” số phận cho chính mình. - William Jennings Bryan” Thoạt nhìn, tiêu đề trên dường như có vẻ mâu thuẫn, mâu thuẫn giữa chọn lựa và thỏa hiệp. Nếu cuộc sống có nhiều lựa chọn, thì sự thỏa hiệp nằm ở đâu? Nhưng, thỏa hiệp cũng chính là một sự lựa chọn. Ta hãy cùng đi sâu vào vấn đề này. Tại sao lại nói cuộc sống có nhiều chọn lựa? Khi ăn quá nhiều, ta đối mặt với lựa chọn sẽ thừa cân. Khi uống bia rượu quá nhiều, ta gặp phải lựa chọn hôm sau bị nhức đầu. Nếu uống rượu rồi lái xe, đó là lựa chọn nguy cơ gây tai nạn chết người. Khi ta cư xử tệ bạc với ai đó, ấy là lựa chọn mình sẽ bị xử tệ lại. Khi ta không bận tâm đến người khác, đó là lựa chọn không được người khác quan tâm. Lựa chọn có kết quả của nó. Ta tự do thực hiện chọn lựa nhưng khi đã chọn rồi, thì sự lựa chọn đó kiểm soát chúng ta. Mọi người đều có cơ hội bứt phá ngang nhau. Có thực hiện được điều đó hay không là tùy thuộc vào mỗi người. Mỗi chúng ta có thể định hình cuộc sống theo bất kỳ hình dạng nào ta muốn. Tại sao nói cuộc sống có nhiều thỏa hiệp? Không chỉ có tiệc tùng, vui thú, cuộc đời còn có đau khổ và tuyệt vọng. Chuyện không thể ngờ lại xảy ra. Đôi khi mọi việc lật ngược lại hoàn toàn. Chuyện xấu lại xảy đến với người tốt. Có những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của con người (chẳng hạn những bệnh lý và khuyết tật bẩm sinh). Ta không thể chọn bố mẹ hay hoàn cảnh chào đời cho mình. Đúng là không phải lúc nào quả bóng cuộc đời cũng 43 tung đúng theo hướng bạn muốn. Nhưng vào thời điểm đó, bạn có thể chọn: kêu khóc, hoặc nhận bóng và sẵn sàng nhập cuộc? Những ngày đẹp trời có hàng trăm chiếc thuyền giương buồm tỏa ra muôn hướng trên biển. Gió thổi một chiều, trong khi những con thuyền ấy lại đi theo nhiều hướng khác nhau. Điều này tùy vào cách giương buồm, mà chuyện đó lại do người lái quyết định. Trong cuộc sống cũng vậy, ta không thể chọn hướng gió, nhưng có thể chọn cho mình cách giương buồm. Sức khỏe, hạnh phúc và thành công tùy thuộc vào ý chí vươn lên của mỗi người. Vấn đề quan trọng không phải là điều gì xảy ra với chúng ta mà là ta đã làm gì với những điều ấy. - George Allen Dù không phải lúc nào cũng được lựa chọn hoàn cảnh sống, nhưng lúc nào ta cũng có thể chọn thái độ cho mình. Hoặc đó là thái độ và hành động như một người chiến thắng hoặc như một nạn nhân đáng thương. Chính tính cách chứ không phải địa vị xã hội quyết định vận mệnh mỗi người. Cầu vồng chỉ xuất hiện khi có nắng sau cơn mưa. Cuộc đời cũng vậy. Có hạnh phúc và đau khổ; có tốt và xấu, có khoảng thời gian tươi đẹp và tăm tối. Khi khéo léo ứng phó với nghịch cảnh, ta sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Không thể kiểm soát mọi việc xảy ra nhưng ta có thể kiểm soát mức độ xử lý của mình. Tại Hội chợ Quốc tế tổ chức ở thành phố St. Louis, Richard Blechnyden muốn quảng bá sản phẩm trà Ấn Độ. Nhưng trời quá nóng và chẳng ai muốn dùng thử trà của ông. Nhận thấy đồ uống lạnh bán rất chạy, Blechnyden liền nảy ra ý định chế biến trà nóng của mình thành đồ uống lạnh, pha thêm đường. Và quả thực, món trà của ông được mọi người hưởng ứng nhiệt tình. Đó là khởi đầu của trà ướp lạnh trên thế giới. Điều quý giá con người có được là sự lựa chọn. Nếu cuộc đời cho ta quả chanh, ta có thể dùng nó để pha nước giải khát thay vì than phiền nó quá chua. Khi gặp vấn đề gì đó không như ý, ta có thể tìm cách giải quyết thay vì phẫn nộ… Tất cả phụ thuộc vào chọn lựa của chúng ta. 44 NHỮNG PHẨM CHẤT GIÚP CON NGƯỜI THÀNH CÔNG 1. Khao khát Niềm khát khao cháy bỏng muốn đạt được mục đích là động lực mạnh mẽ đưa con người tới thành công. Napoleon Hill từng viết: “Bất cứ điều gì tâm trí con người có thể hình dung và tin tưởng thì đều có thể thực hiện được”. Một thanh niên hỏi Socrates về bí quyết thành công. Socrates bảo chàng trai sáng mai đến tìm ông gần dòng sông trong thành phố. Khi họ gặp nhau, Socrates bảo người thanh niên đi dạo dọc bờ sông với ông. Tới chỗ nước sâu, nhân lúc chàng trai sơ ý, Socrates xô cậu ta xuống nước. Cậu ta vùng vẫy cố ngoi lên nhưng Socrates khỏe hơn và ghìm cậu xuống. Tới khi cậu tím tái cả mặt, Socrates mới nâng đầu cậu khỏi mặt nước. Việc đầu tiên cậu làm là há to miệng thở một hơi thật sâu. Socrates mới hỏi: “Vừa rồi khi ở dưới nước, anh muốn điều gì nhất?” Cậu ta đáp: “Không khí”. Socrates mới bảo: “Đó chính là bí quyết thành công. Khi anh mong muốn thành công mạnh mẽ như muốn có không khí lúc ở dưới nước thì anh sẽ có được nó ngay thôi. Chẳng có bí quyết nào khác cả”. Khao khát cháy bỏng là điểm khởi đầu cho mọi thành tựu. Một đốm lửa nhỏ không thể tỏa nhiều nhiệt lượng; cũng vậy, một khao khát yếu ớt chẳng bao giờ đưa đến kết quả lớn lao. 2. Sự cam kết Đừng cố làm người thành công mà hãy gắng trở thành người có giá trị. - Albert Einstein Sự chính trực và thông tuệ là hai cột trụ chính chống đỡ và duy trì sự cam kết. Một nhà quản lý từng khuyên nhân viên của mình rằng: “Chính trực là duy trì cam kết của bản thân dù phải tốn kém bao nhiêu chăng nữa, còn thông tuệ là đừng bao giờ tạo ra những cam kết ngốc nghếch như vậy”. Thịnh vượng hay thành công đều là kết quả của tư duy và lựa chọn của con người. Lựa chọn suy nghĩ nào sẽ chi phối cuộc đời mình cũng là vì chính bản thân mình. Thành công không phải là chuyện ngẫu nhiên mà là kết quả của thái độ sống. 45 Phải có sự cam kết mới đạt được thành công Giữa chơi để thắng và chơi để đừng thua có sự khác biệt lớn. Khi chơi để thắng, ta vào trận với sự nhiệt tình và quyết tâm cao độ; trong khi đó chơi để đừng thua nghĩa là chơi để tránh thất bại và đang ở vào vị trí yếu thế. Ai cũng muốn chiến thắng nhưng rất ít người chuẩn bị tâm lý sẵn sàng trả giá cho chiến thắng ấy. Người chiến thắng tạo dựng môi trường cho mình và cam kết nỗ lực vì chiến thắng. Chơi để thắng xuất phát từ cảm hứng, trong khi đó chơi để đừng thua xuất phát từ sự tuyệt vọng. Chẳng có môi trường sống nào tuyệt đối lý tưởng. Để đạt được mục đích trong đời, bạn không thể phó mặc số phận hoặc cứ neo đậu một chỗ. Có khi bạn phải nương theo gió và có khi đi ngược hướng gió, nhưng dù theo hướng nào chăng nữa bạn đều phải giương buồm lên. Bạn thử hỏi huấn luyện viên hoặc vận động viên thể thao xem sự khác biệt giữa đội chơi hay và đội chơi dở là gì. Chắc chắn, họ sẽ trả lời cho bạn rằng, sự khác biệt ấy không nằm ở thể chất, năng khiếu, hay khả năng, mà nằm ở tinh thần thi đấu. Đội chiến thắng có sự quyết tâm và nỗ lực hết mình. Khao khát chiến thắng của họ lớn hơn. Với họ, thi đấu càng gian khó thì: • Tinh thần càng được khích lệ • Động cơ càng lớn • Thành tích càng cao • Thắng lợi càng ngọt ngào Thử thách giúp phát huy tiềm năng. Hầu hết vận động viên đều đạt thành tích tốt nhất khi gặp nhiều vấn đề bất lợi. Khi ấy, họ phải cậy đến sức mạnh tinh thần dự trữ của mình. Khi mệt mỏi và muốn ngừng lại, tôi thường tự hỏi không biết đối thủ sắp tới của mình lúc này đang làm gì. Chỉ cần hình dung rằng họ vẫn đang tập luyện, tôi liền tự nhủ mình phải cố lên. Khi nghĩ họ đang tắm táp nghỉ ngơi, tôi lại càng khổ luyện hơn nữa. - Dan Gable, vận động viên đấu vật, huy chương vàng Olympic 46 Ý nghĩa thành công không nằm ở thành tích đạt được mà ở việc đạt được thành tích ấy. Có những người không bao giờ cố gắng vì sợ thất bại. Cùng lúc, họ không muốn sống với vị trí hiện tại vì sợ mình bị tụt hậu. Đường nào cũng tiềm ẩn nguy cơ. Chuyến tàu ra khơi cũng là chuyến tàu đối mặt với nguy cơ gặp giông bão, nhưng nếu cứ neo trong cảng, nó sẽ bị gỉ sét. Chơi vì chiến thắng khác với chơi để đừng thua ở chỗ sự quyết tâm luôn đi đôi với việc đối mặt nguy cơ. Người chơi để thắng thành công trong áp lực còn người chơi để đừng thua không biết cách thành công. Áp lực khiến người chơi vì chiến thắng phải chuẩn bị tốt hơn. Với người chơi để đừng thua, áp lực làm họ hao mòn dần sinh lực. Họ muốn chiến thắng, nhưng lại sợ thua đến nỗi không thể phát huy hết tiềm năng của mình. Họ tiêu hao sinh lực vì lo lắng thua cuộc thay vì tập trung vào nỗ lực giành chiến thắng. “Chất lượng cuộc đời mỗi người tỉ lệ thuận với mức độ nỗ lực vươn đến sự xuất sắc, cho dù sự cố gắng ấy nhằm vào những mục đích khác nhau. - Vince Lombardi” Người thua cuộc chỉ muốn được yên phận; người chiến thắng tìm kiếm cơ hội. Thất bại không có lỗi mà thiếu nỗ lực mới chính là có lỗi với bản thân. Niềm tin đưa đến cam kết nỗ lực Ưu tiên và niềm tin khác nhau. Trái với ưu tiên, ở niềm tin không có sự thương lượng. Ưu tiên phải nhường bước trước áp lực; còn niềm tin lại mạnh mẽ hơn nhiều. Điều này lý giải tại sao phải có một hệ thống giá trị nhân phẩm tốt đẹp làm nền tảng cho niềm tin của mình, bởi niềm tin sẽ dẫn đến sự cam kết nỗ lực. 3. Trách nhiệm Người có nghị lực biết nhận trách nhiệm. Họ quyết đoán và tự tạo nên số phận cho chính mình. Gánh vác trách nhiệm buộc họ phải chấp nhận liều lĩnh và biết lý giải hành động của mình. Có những người thà an phận trong môi trường quen thuộc còn hơn phải gánh vác trách nhiệm. Họ thụ động chờ thành công đến thay vì chủ động biến điều đó thành hiện thực. Gánh vác trách nhiệm đòi hỏi phải biết liều lĩnh một cách có tính toán chứ không phải dại dột. Nghĩa là biết nhìn nhận tất cả 47 lợi hại rồi định ra kế sách hay hành động thích hợp nhất. Người có trách nhiệm không cho rằng cuộc đời mình là do số trời định đoạt. 48 Khi bổn phận trở thành niềm đam mê, nó sẽ mang đến hạnh phúc. - George Gritter Không thể giàu sang nếu không biết tằn tiện. Không thể khiến kẻ yếu mạnh lên bằng cách làm suy yếu người mạnh. Không thể giúp người nghèo giàu lên bằng cách lấy của người giàu chia cho người nghèo. Không thể thiết lập sự an toàn bền vững bằng đồng tiền vay mượn. Không thể giúp người làm công ăn lương bằng cách khiến người chủ sụp đổ. Không thể xây dựng nghị lực và can đảm bằng cách chiếm đoạt sáng kiến và sự độc lập của người khác. Không thể truyền bá tình anh em bằng cách kích động lòng thù hận. Không thể tránh rắc rối bằng việc tiêu xài phung phí. Không thể giúp đỡ người khác về lâu dài bằng cách làm giúp những gì họ có thể và nên làm cho chính mình. - Abraham Lincoln Khi leo lên núi băng hay tham gia chiến đấu, chỉ cần một sai lầm nhỏ cũng đủ khiến bạn mất mạng. Tuy nhiên, phản ứng như thế nào trước lỗi lầm của bản thân quan trọng hơn việc phạm lỗi. Người có trách nhiệm biết nhận lỗi và rút kinh nghiệm từ lỗi lầm của bản thân. Ba cách ứng xử thường gặp sau khi phạm lỗi đó là: • Phớt lờ • Phủ nhận • Nhận lỗi, rút kinh nghiệm và không lặp lại sai phạm đó Phương án thứ ba đòi hỏi phải có lòng can đảm, cũng nhiều mạo hiểm nhưng có giá trị hơn nhiều. Ngược lại, nếu chọn hai phương án đầu, chẳng khác nào chúng ta bảo thủ, biện minh cho điểm yếu của bản thân. Và như vậy, mãi mãi chúng ta sẽ chẳng thể nào tiến bộ được. Khi gặp vấn đề, người tiêu cực thường hay đổ lỗi cho hoàn cảnh. - Shiv Khera Tại tiệc liên hoan chia tay, trước khi về hưu, vị chủ tịch của một tập đoàn nọ tặng 49 hai phong bì có đánh dấu số 1 và 2 cho người kế nhiệm và bảo: “Mỗi khi anh gặp vấn đề quản lý gì đó không tự giải quyết được, hãy mở phong bì số 1 ra xem. Lần sau, lại mở tiếp phong bì số 2”. Vài năm sau, công ty xảy ra chuyện nghiêm trọng. Chủ tịch mở két sắt lấy ra phong bì số 1. Nội dung thư như sau: “Cứ đổ lỗi cho người tiền nhiệm”. Mấy năm sau cũng gặp chuyện rắc rối, ông tìm chiếc phong bì số 2, chỉ thấy vẻn vẹn một dòng chữ: “Hãy chuẩn bị hai phong bì cho người sắp kế nhiệm”. 4. Sự nỗ lực May mắn ư? Tôi không biết may mắn là gì cả. Tôi chưa bao giờ trông chờ điều đó, thậm chí còn ngại tiếp xúc với những người gặp may. Với tôi chỉ có sự nỗ lực và nhận biết cái gì là cơ hội cho mình, cái gì là không. - Lucille Ball Ai cũng thích chiến thắng, nhưng không phải ai cũng nỗ lực và đầu tư thời gian chuẩn bị giành thắng lợi. Điều đó đòi hỏi sự hy sinh và kỷ luật tự giác. Không có gì thay thế được sự nỗ lực. Henry Ford từng nói: “Càng nỗ lực làm việc, càng may mắn nhiều hơn”. Trong cuộc sống, rất nhiều người có tinh thần lao động cao. Và với những người này, nhà tuyển dụng sẵn sàng mở rộng cửa chào đón họ. Nếu mọi người biết tôi từng phải làm việc vất vả thế nào mới có được tài nghệ hiện giờ, e rằng họ sẽ thấy chẳng còn gì đáng ngạc nhiên nữa. – Michelangelo Ta không thể học đánh vần nếu cứ ngồi lên quyển từ điển, cũng không thể phát huy khả năng nào đó nếu không nỗ lực. Người chuyên nghiệp làm việc trôi chảy bởi họ nắm vững quy tắc của bất kỳ công việc nào cần làm. Người trung bình dành 25% năng lượng và khả năng cho công việc. Thật đáng trân trọng với những ai biết đầu tư hơn 50% năng lực của mình, và thật sửng sốt trước những người đôi khi đầu tư 100% nỗ lực và khả năng của bản thân. - Andrew Carnegie Người thành công hỏi về mức độ công việc nhiều chứ không phải ít như thế nào; họ quan tâm làm việc nhiều giờ chứ không giảm bớt. Nhạc công giỏi thường luyện đàn nhiều tiếng liền hàng ngày. Người thành công không cần phải giải thích cho thành tích đạt được vì họ đã vất vả, nỗ lực trong một thời gian dài. 50 Mọi thứ chúng ta tận hưởng đều là thành quả nỗ lực của người khác. Có khi ta nhìn thấy, cũng có khi không, nhưng hết thảy đều quan trọng. Vì vậy, hãy tự hào với công sức của mình và mỗi khi có dịp, hãy cảm kích sự khó nhọc của người khác qua cách đối xử tôn trọng, chu đáo. Nỗ lực và làm tốt, bạn sẽ được nếm trải cảm giác thỏa mãn khi nhìn thấy thành quả của mình. Đôi khi người khác cũng cảm kích thành quả ấy, nhưng phần thưởng lớn nhất vẫn là sự mãn nguyện của bản thân. Có người ngừng làm ngay khi tìm được công việc. Họ không hiểu ăn không ngồi rồi và rảnh rỗi khác nhau như thế nào. Thừa thời gian mà không làm gì tức là lãng phí hoặc ảnh hưởng thời gian người khác. Sự lười nhác sẽ rút dần sinh khí và nhiệt tình của con người. Trái lại, khi làm việc hết mình và phải tranh thủ thời gian rảnh rỗi để nghỉ ngơi tăng thêm sinh lực, người ta sẽ cảm thấy sảng khoái và mãn nguyện hơn. Sự vượt trội không phải do may mắn mà là thành quả của rất nhiều nỗ lực và luyện tập. Nỗ lực và luyện tập khiến cho con người ngày càng thạo hơn trong bất kỳ việc gì mình làm. Bản thân sự nỗ lực vừa là khởi đầu vừa là kết thúc của hành trình. Càng chăm chỉ làm việc, người ta sẽ càng cảm thấy thoải mái hơn; càng thoải mái hơn, họ lại càng chăm chỉ hơn. Ý tưởng hay nhất cũng vô dụng nếu nó không được ứng dụng vào thực tiễn. Có tài mà thiếu ý chí sẽ chẳng làm nên điều gì. Phần thưởng lớn nhất đời sống ban tặng chính là được nỗ lực cho điều gì đó đáng làm. - Theodore Roosevelt Có lần Fritz Kreisler - một nghệ sĩ violin lỗi lạc vừa chơi xong bản nhạc, một khán giả lên sân khấu và ngưỡng mộ bảo: “Tôi sẵn sàng đánh đổi cả đời mình để có thể chơi nhạc như ngài”. Nghệ sĩ đáp: “Thì tôi đã làm vậy đấy!”. Thực tế, thành công chỉ đến với người hành động chứ không phải người đứng nhìn. Ngựa bận kéo hàng sẽ không thể nào vung chân đá; ngựa đá lại không biết kéo hàng. Hãy nỗ lực vì cuộc sống thay vì xao nhãng mục đích cần đạt được. Không có nỗ lực, sẽ không có thành công. 51 Thiên nhiên ban cho loài chim thức ăn nhưng không để sẵn trong tổ. Chúng phải bay đi tìm mồi. Chẳng có gì đến một cách dễ dàng cả. Hàng ngày nhà văn Milton phải dậy từ lúc 4 giờ sáng để hoàn thành kiệt tác Paradise Lost (Thiên đường đánh mất). Noah Webster phải mất ròng rã 36 năm mới soạn xong bộ từ điển Webster. Thậm chí thành quả nhỏ nhặt nhất cũng cần chúng ta phải nỗ lực. Và dù thành tích nhỏ bé đến đâu chăng nữa vẫn tốt hơn lời lẽ đao to búa lớn. 5. Tư cách Tư cách bao quát tất cả các giá trị, niềm tin và nhân phẩm con người. Nó phản ánh qua cách cư xử, hành động và cần phải được gìn giữ hơn bất kỳ thứ châu báu quý giá nào trên đời. Làm người thành công phải có tư cách. George Washington từng nói: “Hy vọng tôi sẽ luôn có sự kiên định và phẩm chất để giữ vững điều tôi cho là quý giá nhất trong mọi danh hiệu được ban cho con người, đó chính là tư cách của một người chân chính”. Kết quả bỏ phiếu hay công luận không quyết định tiến trình lịch sử mà chính là tư cách của nhà lãnh đạo mới quyết định điều đó. Đường tới thành công luôn có nhiều cạm bẫy, vì vậy mỗi người cần giữ tư cách và đừng để mình sa ngã. Bên cạnh đó cần phải giữ vững lập trường để không nản lòng trước những lời lẽ chỉ trích, phê phán. Tại sao người ta đều thích thành công nhưng lại ghét người thành công? Mỗi khi có ai đó vươn lên, họ lại tìm cách kéo người đó xuống. Điều này dường như đã trở thành một quy luật của cuộc sống. Trong bất kỳ nghề nghiệp nào, người thành công đều khó tránh khỏi con mắt ghen tị của những kẻ hẹp hòi. Không ít kẻ luôn thích chĩa mùi dùi công kích. Họ chính là người có thành quả kém cỏi nhưng lại thích lên giọng chỉ bảo, quát nạt người khác. Đối với những người này, không nên để họ làm bạn mất tập trung, xao nhãng mục tiêu. Càng đạt được nhiều thành tích, bạn sẽ càng phải đối diện với nhiều lời chỉ trích soi mói. Chẳng ai thích bị phê bình, nhưng với những lời phê bình chân thật, ta có thể học 52 hỏi được rất nhiều điều. Vì vậy, hãy giữ cho mình bản lĩnh để không nản lòng trước những lời chỉ trích, đồng thời phải biết lắng nghe và rút kinh nghiệm. Quan trọng hơn nữa, cần phải biết phân biệt đâu là lời phê bình chân thật và đâu là lời phê bình do ghen tị. Đó cũng chính là chìa khóa giúp ta thành công. Như bao người khác, người thành công không thích bị chỉ trích, nhưng trước những lời phê bình có giá trị, họ biết bình tĩnh, tự chủ và chăm chú lắng nghe. Họ xin lời khuyên để cải thiện tình hình. Tư cách là sự kết hợp của nhiều yếu tố Tư cách là sự kết hợp giữa chính trực, vị tha, hiểu biết, niềm tin, can đảm, trung thành và tôn trọng. Người có tính cách lạc quan và giàu nghị lực thường: • Điềm tĩnh • Đĩnh đạc • Vững vàng, tự tin nhưng không ngạo mạn Chu đáo • Không bao giờ viện cớ • Biết bỏ qua chuyện nhỏ nhặt vì sự nhã nhặn và cư xử lịch thiệp • Rút kinh nghiệm sai lầm quá khứ • Không ỷ vào tiền bạc hay dòng dõi • Không bao giờ tiến thân bằng cách chà đạp người khác • Biết nhìn vào bản chất, chứ không phải hình thức • Sánh bước cùng giới thượng lưu nhưng vẫn giữ được phong cách giao tiếp đại chúng • Lời nói dịu dàng, nụ cười đôn hậu • Thoải mái với chính mình và người khác • Giữ được phong cách tạo lợi thế chiến thắng • Làm nên những điều kỳ diệu trong cuộc sống • Đạt được thành tích phi thường • Biết nhận trách nhiệm 53 • Khiêm tốn • Giữ được bản lĩnh khi thành công cũng như khi thất bại • Không gây sự khó chịu • Tao nhã, lịch sự, không quỵ lụy • Thể hiện đẳng cấp nhưng không tự phụ, vênh váo • Có tính kỷ luật tự giác • Độc lập • Lịch thiệp trong chiến thắng và hiểu biết khi thất bại Khó hơn cả thành công chính là xử lý thành công ấy như thế nào. Nhiều người biết cách đạt được thành công, nhưng lại không biết cách xử trí với thành quả ấy như thế nào. Qua đây để thấy rằng năng lực cần đi đôi với tư cách. Năng lực giúp bạn đạt được thành công; tư cách giúp bạn duy trì thành công ấy. Một điều thường thấy là người ta bắt đầu chểnh mảng ngay khi đã đạt được thành tích. Bởi vậy, thành công rồi, ta cần phải có tinh thần kỷ luật tự giác cao hơn để không đánh mất trạng thái cân bằng, khiêm tốn và luôn nỗ lực trong cuộc sống. - H. Ross Perot Ta không chứng tỏ hay khám phá bản thân mà là sáng tạo và phát triển con người mình theo mẫu hình mong muốn. Người làm vườn phải liên tục nhổ cỏ để ngăn cỏ dại không ăn hết dưỡng chất và ảnh hưởng cây cối trong vườn, tương tự, tư cách cần vun đắp từ thuở ấu thơ cho đến lúc lìa đời. Hãy liên tục xây dựng và phát huy tư cách bằng cách loại bỏ những lỗi lầm của mình. Nghịch cảnh tạo nên/thể hiện tư cách Trước sóng gió, có người bứt phá ngoạn mục, lại có người suy sụp. John F. Kennedy từng nói rằng dấu ấn của tư cách thể hiện khi người ta hành xử hiệu quả trước những khó khăn. Khi mọi chuyện tiến triển tốt đẹp, việc thể hiện tư duy logic, tác phong đĩnh đạc và lịch thiệp là chuyện hết sức bình thường. Nhưng ngược lại, nếu nảy sinh vấn đề và bản thân phải chịu nhiều áp lực, không phải ai 54 cũng có thể suy nghĩ sáng suốt và đối xử với người khác trân trọng. Do đó, có thể nói rằng nghịch cảnh cho thấy tư cách của con người. 6. Niềm tin tích cực Tư duy tích cực và niềm tin tích cực khác nhau thế nào? Nếu biết lắng nghe tiếng nói lòng mình, ta sẽ có được điều gì? Đó là suy nghĩ tích cực hay tiêu cực? Bạn đang lập trình tư duy của mình vì mục tiêu chiến thắng hay thất bại? Cách nghĩ chi phối rất nhiều đến cách thể hiện và thành tích của bạn. Thái độ tích cực và động cơ hành động là sự chọn lựa ta nên đề ra mỗi ngày. Không dễ sống cuộc đời tích cực; nhưng cuộc đời tiêu cực cũng không dễ dàng. Tư duy tích cực giúp bạn phát huy tối đa khả năng bản thân. Niềm tin tích cực không đơn thuần là tư duy tích cực mà là thái độ tự tin dựa trên cơ sở vững chắc nào đó. Có thái độ tích cực mà không nỗ lực thì chẳng khác nào đang nuôi một giấc mơ hão huyền. Câu chuyện sau đây sẽ giúp bạn thấy giá trị của niềm tin tích cực. Nhiều năm trước hãng Lockheed tung ra chiếc máy bay Tristar đời L-1011. Để đảm bảo an toàn và kiểm tra công suất động cơ, họ cho thử nghiệm bay trong điều kiện khắc nghiệt nhất suốt 18 tháng, chương trình này tiêu tốn đến 1,5 tỉ đô-la. Đòn bẩy thủy lực, bộ cảm ứng điện tử và máy tính kiểm tra vận tốc máy ròng rã suốt 36.000 lượt bay mô phỏng (tương đương 100 năm sử dụng máy bay) và không có một lỗi chức năng nào. Cuối cùng, sau hàng ngàn thử nghiệm, chiếc máy bay đã được đóng dấu phê chuẩn. Tập đoàn Lockheed có lý do cho niềm tin của mình không? Chắc chắn có. Có rất nhiều lý do để họ tin tưởng chiếc máy bay này rất an toàn khi sử dụng, vì họ đã đầu tư mọi nỗ lực vào khâu chuẩn bị ban đầu. 7. Cho nhiều hơn nhận Nếu muốn thăng tiến, bạn hãy cố gắng nhiều hơn nữa. Điều này không nhất thiết bạn phải cạnh tranh với người khác mà vấn đề là bạn có sẵn lòng làm nhiều hơn một chút so với mức lương mình được nhận hay không? 55 Hầu hết mọi người không mấy hứng thú với công việc mình đang được trả lương, một số người lại chỉ muốn làm với định mức trung bình. Họ làm đúng hạn mức chỉ để giữ việc làm. Chỉ có một số rất ít là nỗ lực nhiều hơn so với đồng lương được hưởng. Khi nỗ lực như vậy, những gì họ nhận được đó là: • Nâng cao giá trị bản thân dù công việc và hoàn cảnh thế nào đi nữa • Tăng sự tự tin • Được mọi người coi trọng • Được mọi người tin cậy • Cấp trên bắt đầu quý mến • Có được niềm tin và sự gắn bó từ cấp trên cũng như thuộc cấp • Phát huy tinh thần hợp tác • Đem lại niềm tự hào và mãn nguyện Ở bất cứ môi trường làm việc nào cũng cần người chăm chỉ dù tuổi tác, kinh nghiệm hay trình độ văn hóa của họ thế nào chăng nữa. Người chăm chỉ: • Có thể làm việc không cần giám sát • Đúng giờ và chu đáo • Chăm chú lắng nghe, thực hiện chính xác hướng dẫn của cấp trên • Trung thực • Không bực mình khi được yêu cầu giúp đỡ trong hoàn cảnh cấp bách • Tập trung vào kết quả làm việc hơn là nhiệm vụ được giao • Vui vẻ và lịch thiệp Hãy giữ nhiệt tình cho đi nhiều hơn mong đợi của khách hàng, bạn bè, vợ (chồng), bố mẹ, hoặc con cái. Mỗi khi làm gì đó, hãy tự hỏi: “Làm sao để việc mình làm giá trị hơn nữa?” hay “Mình nên chuyển những điều tốt đẹp ấy đến người khác bằng cách nào?”. Bí quyết thành công có thể gói gọn trong bốn từ: “và hơn thế nữa”. Người thành công làm việc họ buộc phải làm - và hơn thế nữa. Người thành công thực hiện bổn phận - và hơn thế nữa. Người thành công lịch thiệp, phóng khoáng - và hơn thế 56 nữa. Người thành công được tin cậy - và hơn thế nữa. Người thành công đầu tư 100% - và hơn thế nữa. Không ít người mặc dù rất thông minh, có thành tích học tập xuất sắc, nhưng lại thất bại trong cuộc sống. Lý do là vì họ chỉ giỏi chỉ trích tại sao chuyện này, chuyện nọ không như mong muốn, cũng từ đó mà nảy sinh thái độ sống tiêu cực. Họ không muốn làm việc theo mức lương được hưởng hoặc chỉ muốn làm cho có. Có khả năng mà không đáng tin cậy, thiếu tinh thần trách nhiệm và sự linh hoạt thì chỉ là của nợmà thôi. - Shiv Khera Khi cho đi hoặc làm nhiều hơn mức lương được nhận, ta đã loại bỏ sự cạnh tranh từ người khác. Thực vậy, nhân tố cạnh tranh nằm ngay trong bản thân ta. So với trí thông minh hay bằng cấp chuyên môn, thái độ cạnh tranh với chính mình quan trọng hơn rất nhiều. 8. Sức mạnh của lòng kiên trì Không gì thay thế được sự kiên trì. Tài năng cũng không, bởi lẽ cuộc sống thường có rất nhiều người tài giỏi mà không thành công. Năng khiếu cũng không, vì rất nhiều thiên tài không được công nhận. Giáo dục cũng không, vì thế gian đầy ắp những người có học nhưng không được tuyển dụng và nhìn nhận. Chỉ có sự kiên trì và quyết tâm là thể hiện sức mạnh vô hạn. - Calvin Coolidge Hành trình phấn đấu trở thành người như mẫu hình mong muốn không dễ dàng. Có rất nhiều chông gai, trở ngại. Người chiến thắng có khả năng vượt qua và phục hồi sinh lực với quyết tâm thậm chí còn mạnh mẽ hơn lúc ban đầu. Có người hỏi Fritz Kreisler - nghệ sĩ violin thiên tài rằng: “Làm sao ngài chơi nhạc hay như vậy? Có phải do may mắn không?”. Ông đáp: “Đó là nhờ khổ luyện. Nếu một tháng không tập luyện, khán giả sẽ nhận thấy tiếng đàn của tôi có sự khác biệt. Nếu bỏ không luyện trong một tuần, vợ tôi sẽ nhận ra sự đổi khác. Nếu tôi không luyện đàn trong một ngày, chính tôi nhận ra sự khác biệt”. Sự kiên trì bắt nguồn từ cam kết nỗ lực và quyết tâm. Sự nhẫn nại đem đến niềm vui riêng của nó. Vận động viên đầu tư rất nhiều năm khổ luyện chỉ vì một vài phút giây chinh phục đỉnh cao. 57 Sự kiên trì thể hiện ở tinh thần quyết tâm hoàn thành công việc mình đã chọn. Những lúc kiệt sức, ta thường muốn bỏ cuộc. Với người thành công thì khác. Họ biết chịu đựng và hoàn thành việc mà họ đã bỏ ra công sức. Có những người thoạt tiên khởi đầu rất tốt nhưng khi gặp trở ngại, họ lại chùn bước, kết quả là họ chẳng bao giờ làm trọn vẹn việc gì cả. Sự kiên trì được động viên nhờ mục đích mà ta muốn đạt được. Cuộc đời không có mục đích giống như sống mòn. Người không có mục đích sẽ không bao giờ kiên trì vượt khó và không bao giờ trải nghiệm được cảm giác mãn nguyện trong đời. 9. Tự hào về thành tích Khi nản lòng, ta thường hay tìm đến lối tắt. Nhưng thực tế ta nên tránh những con đường ấy, dù chúng hấp dẫn thế nào đi nữa. Niềm tự hào chân chính xuất phát từ nội tâm – đó mới là điều tạo nên lợi thế chiến thắng. Tự hào về thành tích không có nghĩa là phô bày cái “tôi”, mà là sự hài lòng một cách khiêm tốn. Chất lượng công việc và năng lực của người làm việc ấy luôn hòa quyện vào nhau. Thái độ nửa vời sẽ chẳng đem lại kết quả gì cả. Ba anh thợ xây đang làm việc. Một người đi đường hỏi họ đang làm gì. Anh thứ nhất đáp: “Bộ không thấy tôi đang kiếm miếng ăn hả?”. Anh thứ hai bảo: “Không thấy người ta đang lát gạch à?”. Anh cuối cùng trả lời: “Tôi đang xây một đài tưởng niệm rất đẹp”. Cả ba người cùng làm một việc nhưng lại có cách nhìn hoàn toàn khác nhau, đồng thời thể hiện ba thái độ khác biệt về việc làm của mình. Thái độ ấy có ảnh hưởng đến thành tích lao động của họ không? Chắc chắn có. Kết quả vượt trội chỉ có được khi người lao động tự hào vì đã nỗ lực hết sức mình. Mọi công việc đều là chân dung tự họa của người làm việc ấy, cho dù đó là rửa xe, quét nhà, sơn tường hay việc gì đi nữa. Hãy làm việc đàng hoàng ngay từ đầu, và lúc nào cũng giữ thái độ đó. Bảo hiểm tốt nhất cho tương lai chính là làm tốt công việc ngày hôm nay. Giai thoại kể rằng Michelangelo - họa sĩ thiên tài người Ý thời Phục hưng, đã lao 58 động liên tục nhiều ngày để cho ra đời một tác phẩm điêu khắc. Ông bỏ nhiều thời gian chỉnh sửa lại từng chi tiết một. Một người đi đường thấy những chỗ chỉnh sửa ấy chẳng mấy quan trọng nên hỏi họa sĩ tại sao phải mất công như vậy. Michelangelo đáp: “Mỗi chi tiết nhỏ làm nên sự hoàn hảo, nhưng hoàn hảo không phải là chuyện nhỏ.” Người ta thường quên tốc độ làm việc của bạn và chỉ nhớ bạn đã làm công việc ấy tốt đến mức nào mà thôi. Nếu phải làm người quét đường, hãy làm việc ấy giống như Michelangelo vẽ tranh, Beethoven sáng tác nhạc, hay Shakespeare làm thơ. Hãy quét sao cho thật sạch để bất kỳ một người nào đó cũng có thể ngừng bước và thốt lên rằng: “Nơi đây từng in dấu của một người quét đường vĩ đại”. - Martin Luther King, Jr. Cảm giác mình đã làm tốt công việc cũng chính là phần thưởng. Làm tốt một việc bình thường còn hơn là làm nhiều việc mà không đến nơi đến chốn. 10. Có thiện chí học hỏi Nếu Thượng Đế và một vị thầy đứng cạnh nhau, học trò sẽ chào ai trước? Theo văn hóa Ấn Độ thì câu trả lời sẽ là chào thầy trước, vì nếu không có sự hướng dẫn của thầy, người học trò ấy có thể không có cơ hội gặp Thượng Đế. Người cố vấn hay người thầy là người truyền thụ tri thức cho ta để ta được nhìn xa trông rộng. Nên tìm người có thể làm cố vấn tinh thần cho mình. Hãy cẩn thận khi lựa chọn. Cố vấn tốt sẽ hướng dẫn và chỉ đường, còn cố vấn tồi sẽ khiến ta lầm đường. Nên thể hiện sự kính trọng đối với họ. Hãy là người học trò biết quan tâm, chú ý để vận dụng tốt nhất bài học từ thầy mình. Người thầy tốt nhất là người không cho bạn đồ uống, mà sẽ chỉ cho bạn con đường kiếm tìm dòng nước mát. BẠN CÓ HỘI ĐỦ TỐ CHẤT ĐỂ THÀNH CÔNG HAY KHÔNG? Mỗi người trong chúng ta đều hội đủ mười tố chất như đã đề cập trên. Có thể chúng vẫn đang ở dạng tiềm năng, có thể chúng chưa được phát huy đúng mức như mong muốn, thậm chí có thể ta không hay biết về chúng… Nhưng một khi 59 nhận ra những tố chất ở mình và biết phát huy chúng trong thực tế, chất lượng cuộc sống của chúng ta sẽ thay đổi rất nhiều. Điều này cũng giống như một kho vàng được chôn dưới sân nhà mà chúng ta không hề hay biết. Nhưng ngay khi tìm thấy kho báu ấy, suy nghĩ và hành động của chúng ta sẽ thay đổi. Mỗi người trong chúng ta đều có những kho báu bí mật. Chỉ cần ta biết khám phá và sử dụng chúng, mọi thứ sẽ trở nên rất tuyệt vời. 60 TRỞ NGẠI CỦA THÀNH CÔNG Hạn chế duy nhất cản trở hành động của chúng ta đó chính là sự ngờ vực. - Franklin D. Roosevelt Nếu vừa lái xe vừa giữ thắng thì kết quả sẽ thế nào? Chắc chắn bạn sẽ chẳng bao giờ đạt được tốc độ tối đa. Đấy là chưa kể xe sẽ bị nóng máy và mau hỏng vì lực cản của thắng khi ấy ảnh hưởng không tốt cho động cơ. Trong cuộc sống, nhiều người trong chúng ta thường hãm thắng cảm xúc giống như vậy. “Thắng” ở đây có thể là những nhân tố ngăn cản thành công như sợ hãi, chần chừ, thiếu tự tin về thành tích đạt được, v.v. Cách nhả thắng cảm xúc tốt nhất là xây dựng thái độ tích cực, biết nhìn nhận về bản thân thông qua việc gánh vác trách nhiệm. 20 LÝ DO KHIẾN BẠN KHÔNG THÀNH CÔNG Sau đây là 20 nhân tố khiến bạn dễ thất bại. Biết nỗ lực khắc phục chúng, bạn mới có thể loại bỏ những chiếc thắng đang kìm hãm bạn thành công. 1. Không sẵn lòng mạo hiểm Thành công buộc phải mạo hiểm có tính toán. Mạo hiểm không có nghĩa là đánh bạc một cách ngu ngốc và hành xử vô trách nhiệm. Người ta đôi khi vẫn hiểu nhầm hành vi vô trách nhiệm và cẩu thả là mạo hiểm. Điều này dẫn đến những kết quả tiêu cực hoặc thói quen đổ lỗi rằng mình xui xẻo. Mạo hiểm mang ý nghĩa tương đối. Mỗi người có cách hiểu khác nhau về rủi ro và điều đó phản ánh quá trình rèn luyện của họ. Ai cũng cho rằng leo núi là môn thể thao mạo hiểm, nhưng với người có tập luyện trước, đó không phải là sự mạo hiểm thiếu chuẩn bị. Mạo hiểm có chuẩn bị là mạo hiểm dựa trên nền tảng kiến thức, rèn luyện, nghiên cứu cẩn thận, lòng tự tin và năng lực; đó là các nhân tố giúp chúng ta can đảm hành động khi đối mặt với sợ hãi. Người không bao giờ thử bất cứ chuyện mạo hiểm nào thì chắc chắn sẽ không bao giờ phạm lỗi. Tuy nhiên, không dám mạo hiểm thường lại là sai lầm lớn hơn cả việc thử và bị thất bại. 61 Tính do dự tạo ra một thói quen xấu và ảnh hưởng đến người khác. Nhiều cơ hội bị vuột mất chỉ vì thiếu quả quyết. Hãy mạo hiểm, nhưng đừng mang tâm trạng của kẻ đánh bạc. Người mạo hiểm tiến lên với đôi mắt mở to, trong khi đó kẻ đánh bạc chỉ biết tung vốn liếng của mình trong bóng tối. Có người hỏi bác nông dân kia rằng bác có định trồng lúa mì trong vụ này không. Bác bảo: “Không, tôi e trời không mưa đâu”. Người kia hỏi tiếp: “Vậy trồng bắp không?”. Bác nông dân đáp: “Không, tôi lo côn trùng sẽ phá hết”. Cuối cùng người kia hỏi: “Vậy bác trồng cây gì?”. Bác nông dân nói: “Không cây gì cả. Vậy chắc hơn”. NGUY CƠ Cười có nguy cơ bị cho là vô duyên. Khóc có nguy cơ bị cho là yếu đuối. Tiếp xúc với người khác có nguy cơ bị dính líu Thể hiện cảm xúc có nguy cơ bộc lộ cái tôi đích thực của mình. Trình bày ý tưởng, mơ ước trước đám đông có nguy cơ đánh mất chúng. Yêu có nguy cơ không được đền đáp tình yêu. Sống có nguy cơ phải chết Hy vọng có nguy cơ bị thất vọng Thử sức có nguy cơ bị thất bại. Nhưng phải chấp nhận nguy cơ, vì nguy cơ lớn nhất trong đời chính là không mạo hiểm chuyện gì cả. Người không mạo hiểm chuyện gì, không làm gì, không có gì, và không là gì cả. Họ có thể né đau khổ và buồn phiền, nhưng không được học hỏi, cảm nhận, thay đổi, trưởng thành, yêu thương hoặc sống trọn vẹn. Họ là nô lệ bị giam hãm bởi chính thái độ của mình, Họ đã tước mất tự do của bản thân. Chỉ người mạo hiểm mới được tự do. 2. Thiếu kiên trì Trong đời, mỗi người chúng ta đều có những lúc phải trải qua những cú giật lùi, nhưng vấp ngã không có nghĩa chúng ta thành người thất bại. Nhưng người chiến 62 thắng là người có thể bị đánh ngã mà không bị hủy diệt. Kiên trì và bảo thủ khác nhau thế nào? Kiên trì là quyết tâm theo đuổi điều gì đó đến cùng, dù có gặp khó khăn. Còn bảo thủ là cố giữ lấy cái cũ, cái hạn chế, không chịu đổi mới. Hầu hết người ta thất bại không phải vì họ thiếu kiến thức hay tài năng mà vì họ bỏ cuộc. Bí quyết thành công đơn giản nằm ở hai yếu tố: kiên trì và tự chủ. Kiên trì trong công việc cần phải làm và tự chủ, tránh những việc không nên làm. Người ta thành anh hùng không phải vì can đảm hơn kẻ khác, mà vì họ can đảm thêm được mười phút. - Ralph Waldo Emerson” 3. Đốt cháy giai đoạn Khao khát nhanh chóng kiếm được bạc triệu của bao người đã giúp ngành kinh doanh vé số vớ bở. Ngày nay, con người có xu hướng muốn có được thứ mình mong muốn một cách nhanh nhất. Cũng vì thế mà không ít người đã tìm đến những con đường tắt và bỏ qua sự liêm chính của mình. Khi mưu cầu lợi ích chóng vánh, người ta không bao giờ nghĩ tới hậu quả mà chỉ tập trung vào thú vui chốc lát. Ngoài ra, khi chỉ biết nghĩ đến những mục tiêu ngắn hạn thay vì lâu dài, tầm nhìn của người ta sẽ bị hạn chế. Một khi tầm nhìn bị giới hạn, họ sẽ không bao giờ thấy mục tiêu nào xứng đáng cả. 4. Thiếu ưu tiên trong cuộc sống Người ta thường có những sự thay thế “rất không nên”. Ví dụ, trong các mối quan hệ, họ đổi chác tiền bạc, quà tặng để lấy tình cảm và thời gian. Nhiều người thường lấy việc mua quà cho con cái, người thân để bù đắp lại thời gian mình vắng mặt hơn là dành thời gian bên họ. Khi không biết đặt ra ưu tiên một cách thích hợp, chúng ta sẽ vô tình lãng phí thời gian, mà lãng phí thời gian chính là lãng phí cuộc sống. Xác lập ưu tiên buộc phải có tính kỷ luật để thực hiện những việc cần phải làm thay vì làm việc tùy theo tâm trạng và ý thích nhất thời. 63 Một trong những bí quyết chinh phục thành công là hiểu được những ưu tiên của mình. Chẳng hạn, có người lưu tâm chuyện tiền bạc, lại có người lưu tâm chuyện quyền lực, danh tiếng, hoặc tài sản. Nói chung chúng ta phải biết mình cần ưu tiên cho việc gì trong cuộc sống. Thành công không đến bằng cách đọc và thuộc lòng những quy tắc dẫn đến thành công, mà từ sự hiểu biết chúng và thiết lập ưu tiên thích hợp nhằm vận dụng các nguyên tắc ấy. 5. Tìm lối tắt Không có gì là miễn phí Nhà vua nọ triệu tập các quan đại thần, yêu cầu họ viết sách lưu giữ tri thức thông tuệ truyền lại cho hậu thế. Sau khi bỏ ra nhiều công sức, các quan đại thần mang đến một lượng sách lớn trình nhà vua. Nhà vua cho rằng tài liệu ấy quá dài, dân chúng không thể nào đọc hết được, họ phải viết cô đọng hơn. Các quan lại quay về biên soạn và kết quả chỉ trình lên vua một tập sách. Vua vẫn chê dài, họ lại cố gắng rút ngắn chỉ còn một chương. Vẫn bị chê dài dòng, nên họ viết gọn chỉ còn một trang, nhưng kết quả nhà vua vẫn không hài lòng. Cuối cùng, các vị quan này tóm gọn lại chỉ còn một câu, nhà vua mới thực sự ưng ý. Ngài phán nếu chỉ có duy nhất một chân lý tri thức nhằm truyền lại cho thế hệ tương lai, thì đó phải là câu: “Không có gì là miễn phí”. “Không có gì là miễn phí” nghĩa là chúng ta sẽ phải trả giá cho bất kỳ điều gì mình đạt được. Nói cách khác, ta nhận lại cái mình đã bỏ ra. Nếu không đầu tư nhiều vào việc mình làm, kết quả ta nhận được cũng chẳng đáng bao nhiêu. Hậu quả của sự lười biếng Một chú chim chiền chiện đang hót véo von trong rừng, thấy người nông dân đi ngang qua với hộp giun đất trong tay, chú bảo: “Anh đựng gì trong hộp vậy? Anh đang định đi đâu?”. Anh nông dân bảo ra chợ đổi giun lấy lông vũ. Chim bảo: “Tôi có nhiều lông đây này, để tôi nhổ một cái cho anh và tôi đỡ phải mất công tìm giun”. Người nông dân đưa hộp giun cho nó, đáp lại con chim nhổ một sợi lông đưa 64 cho anh. Hôm sau mọi chuyện cũng xảy ra tương tự và cứ thế cho đến lúc con chim chiền chiện không còn sợi lông nào nữa. Giờ nó cũng không thể bay đi tìm mồi. Nó bắt đầu tàn tạ, không hót nữa và chẳng bao lâu sau thì chết. Trong cuộc sống, nhiều khi ta cố tìm cách đạt được kết quả theo cách dễ dàng nhất, nhưng rút cuộc kết quả nhận được lại thật thê thảm. Giải pháp chóng vánh thường đưa đến sự thất bại Để loại bỏ cỏ dại trong vườn, có hai cách: hoặc chạy máy cắt cỏ (dễ làm), sân vườn trông sẽ đẹp được một thời gian, nhưng chẳng bao lâu cỏ dại sẽ mọc lại như cũ; hoặc ngồi xổm nhổ tận gốc từng cây cỏ. Cách này tốn thời gian và công sức hơn, nhưng sẽ tránh cỏ dại được lâu hơn. Tương tự, thái độ sống của chúng ta cũng vậy. Không ít người tìm kiếm giải pháp trong tích tắc cho mọi chuyện. Họ dùng mì ăn liền và cũng muốn hạnh phúc lập tức có sẵn như vậy. Nhưng, thái độ này chỉ đưa đến những thất vọng mà thôi. 6. Ích kỷ và lòng tham Lòng tham và sự ích kỷ chẳng khác nào liên tục đưa xô cho người khác múc nước giùm mà không bận tâm rằng người ấy có đủ nước dùng hay chưa. Sự tham lam khiến con người ta lúc nào cũng muốn nhiều hơn. Với “nhu cầu” thì có thể thỏa mãn, còn với lòng tham thì không bao giờ có điểm dừng. Đó chính là tâm bệnh khó chữa. Lòng tham còn hủy hoại quan hệ tình cảm. Lòng tham xuất phát từ tầm nhìn yếu kém về bản thân, thích lên mặt giả tạo, hoặc viện cớ. Để thoát khỏi sự tham lam, tốt nhất hãy học cách sống tùy theo khả năng của mình và biết thỏa mãn với điều đó. Mãn nguyện không có nghĩa là thiếu tham vọng. Kết thúc ở đâu? Anh nông dân giàu có nọ được treo giải thưởng rằng anh sẽ được quyền sở hữu toàn bộ đất đai anh đi được trong một ngày, với điều kiện anh phải trở về điểm xuất phát trước lúc mặt trời lặn. Sáng hôm đó anh dậy that sớm và vội vã đi thật 65 nhanh để được càng nhiều đất càng tốt. Dù thấm mệt nhưng anh vẫn không chịu dừng bước. Xế chiều, anh mới sực nhớ ra điều kiện có được số đất đai ấy là phải trở về điểm xuất phát trước khi mặt trời xuống núi. Lòng tham đã khiến anh đi quá xa. Anh bắt đầu tìm đường quay lại, vừa đi vừa tính toán xem mình còn cách thời gian mặt trời lặn là bao. Càng gần tới thời điểm ấy, anh càng cố sức chạy nhanh. Anh kiệt sức, mệt đứt hơi, nhưng vẫn cắm đầu cắm cổ chạy. Kết quả anh gục ngã khi về đến điểm xuất phát và chết ngay sau đó. Thực tế anh đã hoàn thành chặng đường trở về trước khi mặt trời lặn. Anh được chôn cất đàng hoàng và tất cả đất đai anh cần khi ấy chỉ là một nấm mồ nhỏ nhoi. Những kẻ tham lam thường gặp phải kết cục đáng tiếc như vậy. 7. Thiếu niềm tin Không có niềm tin thì không có lập trường. Người không có niềm tin dễ xuôi theo người khác vì thiếu tự tin và can đảm. Họ tuân theo số đông để được chấp nhận dù biết mình đang làm chuyện sai trái. Cho dù không ủng hộ việc sai trái, nhưng thấy việc sai mà không lên tiếng phản đối thì chẳng khác nào ta đang ủng hộ chuyện ấy. Một trong những bí quyết của thành công là, thay vì chống lại, ta hãy ủng hộ một điều gì đó. Như vậy, ta không trở thành nhân tố tạo ra vấn đề mà là nhân tố góp phần mang lại giải pháp. Phải có niềm tin mới xây dựng được lập trường cho mình. Bạn đều đúng khi nghĩ mình có thể làm được hoặc không thể làm được một điều gì đó. - Henry Ford Người thiếu niềm tin giống như người đi ở giữa đường. Bạn thử đoán người ở giữa đường sẽ gặp chuyện gì nào. Họ sẽ bị xe đụng! Ai cũng có những giờ phút nản lòng, vấp ngã và tổn thương, những thời khắc ngờ vực bản thân và than thân trách phận. Vấn đề là biết vượt qua những cảm xúc ấy và phục hồi niềm tin. Có niềm tin mà không hành động thì chỉ là thứ lý thuyết suông. Niềm tin không chờ đợi phép màu tới mà khuyến khích ta tự tạo ra chúng. - Shiv Khera 66 8. Thiếu hiểu biết về quy luật tự nhiên Thiên nhiên luôn gợi mở cho con người những phát minh kỳ diệu. Cứ liên tục như vậy, tầm hiểu biết của con người ngày một nâng cao. - Robert Frost Thành công là vấn đề quy luật và chúng ta nên tham chiếu quy luật của tự nhiên. Trong số những quy luật ấy thì “thay đổi” là một quy luật tất yếu. Hoặc chúng ta tiến lên hoặc lùi lại; hoặc sáng tạo hoặc tàn phá. Không tồn tại một trạng thái đứng yên. Hạt mầm, nếu không gieo vào lòng đất, sẽ không thể trổ sinh hoa trái. Thay đổi là điều không tránh khỏi, bất kể ta thích hay không. Mọi tiến bộ là thay đổi nhưng không phải mọi thay đổi đều là tiến bộ. Vì vậy, cần nhìn nhận sự thay đổi và chấp nhận nó khi thấy hợp lý. Chấp nhận không có nghĩa là không cân nhắc, nếu không, sẽ dẫn đến thỏa hiệp, buông xuôi - biểu hiện của sự thiếu tự tin và xem nhẹ bản thân. Thành công không nằm ở may mắn, mà nằm ở quy luật. Quy luật nhân quả Để thành công, ta cần hiểu luật nhân quả và mối quan hệ giữa hành động và kết quả. Cụ thể là: 1. Hãy nuôi dưỡng khao khát, vì khao khát chính là khởi điểm của vấn đề. 2. Gieo gì gặt nấy. Nếu gieo khoai tây, bạn sẽ thu hoạch được khoai tây. 3. Phải gieo rồi mới gặt. Có cho đi mới mong được nhận lại. Có cung cấp chất đốt, lò sưởi mới tỏa nhiệt. Không ít người chỉ chờ đợi được nhận rồi họ mới chịu cho đi. Cuộc sống không tuân theo quy luật ấy. 4. Khi gieo hạt, kết quả gặt hái được rất đa dạng. Nếu hạt giống tốt, sẽ hứa hẹn một vụ mùa bội thu. Ngược lại, hạt giống xấu, cây trồng sẽ què quặt, kết quả thu về sẽ không như mong đợi. 5. Không thể gieo và gặt trong cùng một ngày. Phải có thời gian cho hạt nảy mầm và phát triển. 6. Khi bạn gieo thật dè sẻn thì kết quả thu về sẽ thật ít ỏi. Ngược lại, gieo nhiều sẽ được gặt nhiều. 67 Cũng như quy luật vật lý, mọi hành động luôn sinh ra một phản lực tương đương với lực đã tác động. Cần liên tục nuôi dưỡng tâm trí bằng những giá trị tích cực, nếu không điều tiêu cực sẽ xâm chiếm tâm hồn. Ngay từ xưa, nhiều nhà thông thái đã nói những câu tương tự như James Allen trong cuốn As a Man Thinketh, rằng: “Tâm trí con người cũng như khu vườn. Nếu ta trồng hạt giống tốt, khu vườn sẽ tươi tốt. Nếu không trồng gì, thứ ta nhận được sẽ là loài cỏ dại. Đó chính là quy luật tự nhiên”. Một thực tế cho thấy, dù ta trồng hạt mầm tốt đi nữa, cỏ dại vẫn mọc. Bởi vậy, nhổ cỏ dại phải là công việc liên tục. Nếu cho nước vào ly rồi để ở 0oC, nước sẽ đóng băng. Điều này chẳng có gì ngạc nhiên. Đó là quy luật tự nhiên và là kết quả tất yếu trong một môi trường như vậy. Suy nghĩ chính là nguyên cớ cho mọi hành động. Luật hấp dẫn Ta thu hút không phải điều mình muốn mà là điều hợp với tính cách và con người mình. Câu tục ngữ: “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã” là một đúc kết cho quy luật ấy. Người suy nghĩ tiêu cực rất nguy hiểm. Họ thu hút những kẻ tiêu cực khác, phản ứng tiêu cực và chờ đợi những gì tệ hại nhất. Đã bao giờ bạn gặp người thành công thu hút người thành công khác đến với mình, và kẻ thất bại thu hút kẻ thất bại khác đến với mình chưa? Khi những người thành công kết hợp với nhau, thành quả họ có được sẽ vô cùng to lớn. Ngược lại, khi những kẻ thất bại tụ tập lại, những gì họ nhận được chỉ là lời than van, rên rỉ và phàn nàn. Có câu thành ngữ rằng: Hãy cho tôi biết bạn của bạn thế nào, tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai! 9. Không lập kế hoạch chuẩn bị Ai cũng mong muốn chiến thắng nhưng lại rất ít người có ý thức chuẩn bị cho chiến thắng ấy. - Vince Lombardi 68 Chúng ta thường dành thời gian lên kế hoạch mở tiệc hay đi nghỉ hơn là lập kế hoạch cho cuộc sống của mình. Chuẩn bị đưa đến tự tin và thành công Nếu luyện tập không tốt, thành tích thể thao của ta sẽ rất tồi. Sự khác biệt giữa thành công và thất bại là sự khác biệt giữa làm việc đúng một cách chính xác và làm việc gần như đúng. Sự chuẩn bị thấu đáo về tinh thần và thể chất là kết quả của sự hy sinh và kỷ luật tự giác. Làm người trung bình rất dễ nhưng để thành người giỏi nhất thì rất khó. Chẳng có gì lạ khi người trung bình chỉ chọn cách dễ mà thôi. Sự chuẩn bị tạo lợi thế cần thiết để thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào. Chuẩn bị = mục đích + nguyên tắc + lập kế hoạch + thực hành + bền chí + kiên nhẫn + lòng tự hào Chuẩn bị nghĩa là biết chịu đựng thất bại nhưng không bao giờ chấp nhận nó, là can đảm đối mặt thất bại nhưng không có cảm giác bị đánh bại, thấy thất vọng nhưng không nản lòng. Chuẩn bị nghĩa là biết rút kinh nghiệm từ sai lầm của mình. Ai trong chúng ta rồi cũng có lúc mắc sai lầm. Kẻ khờ dại là kẻ phạm hai lần trước cùng một lỗi. Khi phạm lỗi mà không sửa tức là đã phạm lỗi nghiêm trọng hơn. Để xử lý sai lầm, tốt nhất hãy làm như sau: • Nhanh chóng nhìn nhận sai lầm • Đừng mãi day dứt về vấn đề đó nữa • Rút kinh nghiệm • Không bao giờ lặp lại sai phạm ấy • Không đổ lỗi hay viện cớ Càng chuẩn bị tốt, sự tự tin của bạn sẽ càng cao. Do đó, để có được sự tự tin, không gì hơn là lập kế hoạch thật tốt. Người thành công đặt áp lực lên bản thân. Đó là áp lực chuẩn bị chứ không phải áp lực lo lắng phải thành công. 69 Áp lực nảy sinh là do không được chuẩn bị. Không gì thay thế được sự chuẩn bị, thực hành và nỗ lực. Chỉ biết khao khát và mơ tưởng sẽ chẳng làm nên điều gì, chỉ có chuẩn bị chu đáo mới đem lại cho bạn lợi thế cạnh tranh. Áp lực có thể khiến bạn tê liệt nếu bạn thiếu sự chuẩn bị. Nước tìm đến dòng chảy riêng cho nó, và thành công cũng tìm đến những ai đã có sự chuẩn bị. Nỗ lực yếu ớt chỉ đem lại kết quả kém cỏi mà thôi. Sự bền chí thể hiện trong tất cả những khía cạnh sau đây: • Có mục đích • Lập kế hoạch • Chuẩn bị • Lòng tự hào • Kiên nhẫn • Thực hành • Đề ra các nguyên tắc • Chấp nhận trả giá • Thái độ tích cực Hãy tự hỏi những điều sau: • Mình đã xác định mục đích rõ ràng hay chưa? • Có kế hoạch hành động không? • Đang nỗ lực ra sao cho khâu chuẩn bị? • Sẵn sàng trả giá như thế nào? Sẵn sàng tiến bao xa? • Có đủ kiên nhẫn chờ đợi giai đoạn ủ mầm của hạt giống thành công không? • Có sẵn sàng hành động vì sự vượt trội không? • Có dựa trên nguyên tắc vững vàng nào trong cuộc sống không? • Có tự hào về thành quả của mình không? • Có đủ tự tin hay không? 10. Đổ lỗi 70 Người thành công có thể phân tích nhưng họ không bao giờ đổ lỗi – đó là chiêu thức của người thất bại. Kẻ thất bại luôn viện dẫn hàng trăm ngàn lý do giải thích tại sao họ không thể làm được. Thường lý do của họ như sau: • Tôi không gặp may • Tôi sinh nhằm giờ xấu • Tôi còn trẻ quá • Tôi già quá rồi • Tôi bị tàn tật • Tôi thiếu khéo léo • Tôi không được học hành • Tôi không có ngoại hình • Tôi không có vai vế • Tôi không có đủ tiền • Tôi không có đủ thời gian • Kinh tế khó khăn • Giá mà tôi có cơ hội • Giá mà tôi chưa có gia đình • Giá mà tôi lấy đúng người Cứ vậy, gặp chuyện gì họ cũng tìm cách viện cớ và đổ lỗi. Đừng quên rằng, hai yếu tố cơ bản quyết định sự thành công đó là lý do và kết quả. Lý do không có giá trị gì nhưng kết quả đem lại lợi ích rất lớn. Cách người Ấn Độ bắt khỉ Thợ săn khỉ dùng một chiếc hộp, nắp hộp có một khe hở vừa đủ để khỉ đưa tay vào. Trong hộp là những loại hạt khỉ thích. Chúng thò tay lấy hạt và bàn tay nắm lại. Sau đó chúng cố lấy tay ra, nhưng với khe hở nhỏ xíu, chúng cho tay vào thì dễ, rút tay ra lại khó. Điều này buộc chúng phải lựa chọn: hoặc bỏ lại các hạt để được tự do, hoặc cứ loay hoay giữ những hạt ấy và bị bắt. Và kết quả thế nào, chắc bạn cũng biết. Loài khỉ cứ tìm cách lấy hạt khô và bị con người tóm gọn. 71 Tương tự, chúng ta cũng vậy, cứ loay hoay bám vào những lực cản ngăn mình đến thành công. Ta luôn miệng phân trần: “Mình không làm được việc này là vì …” và bất cứ điều gì sau hai chữ “là vì” ấy cũng chẳng khác nào thứ “hạt khô” khiến ta mắc lại. 11. Không rút kinh nghiệm từ sai lầm quá khứ Trong khi anh chần chừ không hành động vì sợ mình không đủ khả năng thì người khác đã nhanh chóng rút kinh nghiệm từ sai lầm của bản thân, và vì thế họ nhanh chóng vượt lên. - Henry C. Link Khi không biết rút ra bài học từ sai lầm của bản thân, kể như ta đang tự hủy diệt chính mình. Thất bại là đường vòng, chứ không phải ngõ cụt; là sự chậm trễ, chứ không phải thua cuộc. Kinh nghiệm cũng là tên gọi cho những sai lầm của chúng ta trong cuộc sống. Có người sống và biết rút kinh nghiệm, lại cũng có những người chỉ làm được vế đầu. Người khôn học hỏi từ sai lầm của bản thân, còn người khôn hơn thì biết học hỏi từ sai lầm của người khác. Cuộc sống mỗi người không đủ dài để chúng ta chỉ biết rút kinh nghiệm từ lỗi lầm của bản thân mà thôi! 12. Không nhận ra cơ hội Thoạt đầu, cơ hội có thể giống như chướng ngại vật. Đó là lý do tại sao hầu hết mọi người không nhận ra cơ hội đến với mình. Hãy nhớ, trở ngại càng lớn, cơ hội càng to. 13. Sợ hãi Sợ hãi có thể có lý do chính đáng nhưng cũng có thể do hoang tưởng. Cảm giác này khiến người ta nảy sinh những hành động lạ lùng, chủ yếu là vì thiếu hiểu biết. Sống trong sợ hãi chẳng khác nào sống trong tù ngục cảm xúc. Sợ hãi là do bất an, thiếu tự tin và chần chừ, ảnh hưởng xấu đến đời sống tinh thần và năng lực cá nhân, khiến người ta khó có thể suy nghĩ một cách minh mẫn. Sợ hãi còn có thể hủy hoại quan hệ tình cảm và sức khỏe con người. Một số cảm giác sợ hãi thường gặp là: 72 • Sợ thất bại • Sợ điều mình chưa biết • Sợ chưa được chuẩn bị tốt • Sợ phạm phải quyết định sai lầm • Sợ bị từ chối Có nỗi sợ chúng ta giãi bày được, nhưng có nỗi sợ chỉ tồn tại trong cảm nhận mà thôi. Sợ hãi sinh ra âu lo, và điều này lại dẫn đến những suy nghĩ viển vông. Đây là một trong những lý do làm suy yếu khả năng giải quyết vấn đề của chúng ta. Phản ứng thông thường trước sợ hãi là trốn chạy. Điều này đưa người ta đến một không gian thoải mái hơn và tạm thời giảm được tác động của nỗi sợ, nhưng thực chất của vấn đề vẫn chưa được giải quyết. Những nỗi sợ hãi hoang tưởng càng khiến vấn đề trở nên phức tạp. Chúng có thể khiến ta mất kiểm soát và ảnh hưởng không tốt đến hạnh phúc cũng như các mối quan hệ trong cuộc sống. Từ sợ hãi trong tiếng Anh “FEAR” có thể tách ra như sau: FEAR = False Evidence Appearing Real (Bằng chứng giả nhưng lại có vẻ thật) Thường thì cảm giác sợ thất bại còn tồi tệ hơn cả bị thất bại. Khi không chịu cố gắng, đó đã là một thất bại. Một đứa trẻ mới tập đi có thể bị té liên tục; nhưng với trẻ, đó không phải là thất bại, mà là học hỏi. Nếu để mất tinh thần, chúng sẽ không bao giờ làm được những điều mình mong muốn. 14. Không biết phát huy năng lực Albert Einstein từng nói: “Trong đời mình, tôi đã dùng khoảng 25% trí lực của bản thân”. Theo William James thì trung bình, người ta chỉ vận dụng 10-12% năng lực mà thôi. Và điều đáng buồn nhất là “đa phần, người ta mang theo năng khiếu của mình xuống nấm mồ”. Khi còn sống, họ đã không sống hết mình. Họ chết dần mòn chứ không phải suy nhược vì hoạt động quá sức. Và thật đáng buồn với những người chỉ biết than thở rằng: “Lẽ ra ta nên làm vậy”. 73 Đừng nhầm lẫn giữa sống mòn với sự kiên nhẫn. Kiên nhẫn là một thái độ sống tích cực trong đó con người bền bỉ và kiên trì vượt khó. Sống mòn lại là cuộc sống nhàn rỗi và thụ động. Có người từng hỏi bậc cao niên: “Gánh nặng lớn nhất trong đời là gì?”. Đáp rằng: “Là không có gì mà gánh cả”. 15. Thiếu tinh thần kỷ luật Bạn có một lựa chọn trong đời: hoặc là chấp nhận cái giá của kỷ luật, hoặc là hối tiếc. - Tim Connor Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao có những người chẳng bao giờ đạt được mục tiêu của mình? Tại sao họ luôn vỡ mộng trước thời thế thay đổi và biến cố bất ngờ? Ngược lại, lại có những người liên tục thành công? Câu trả lời là: để có được thành công ấy, dù là ai và dù hoạt động trong lĩnh vực nào chăng nữa, những người thành công đều có tinh thần kỷ luật. Thiếu nó, mọi thứ sẽ trở nên lỏng lẻo, thiếu nhất quán. Người thiếu tính kỷ luật có thể làm mọi việc nhưng lại không thực sự chú tâm vào việc nào. Tinh thần kỷ luật đòi hỏi người ta phải có sự tự chủ, hy sinh bản thân, tập trung và tránh được những cám dỗ. Chúng ta đều biết câu chuyện chạy thi giữa thỏ và rùa. Thỏ huênh hoang về sự nhanh nhẹn của mình và thách rùa đấu với nó. Rùa nhận lời. Cuộc đua bắt đầu và chú rùa cứ mải miết chạy, dù rất chậm. Trong khi đó thỏ đã phóng như tên bắn và nhanh chóng bỏ xa rùa. Chắc mẩm mình thế nào cũng thắng nên nó quyết định nghỉ ngơi chốc lát. Đến lúc tỉnh giấc, thỏ sực nhớ cuộc đua rồi co cẳng chạy, nhưng rùa đã đến đích tự đời nào và giành chiến thắng. Sự nhất quán đòi hỏi tính kỷ luật, điều này quan trọng hơn sự nỗ lực nhất thời. Một đứa trẻ được nuông chiều, sống trong tự do quá mức và thiếu kỷ luật, khi trưởng thành nó sẽ không biết tôn trọng bản thân, cha mẹ và những người xung quanh. Kết quả tất yếu là nó khó gánh vác trách nhiệm cho chính cuộc đời mình. 74 16. Tự ti Tự ti là thiếu ý thức tự trọng và kém hiểu biết về giá trị bản thân. Điều này dẫn đến việc ỷ lại và phụ thuộc vào người khác. Họ dễ thỏa hiệp và không nghĩ đến việc đạt được mục tiêu của mình. Người tự ti thường liên tục tìm kiếm “cái tôi” của bản thân, họ không hiểu rằng cái tôi ấy không bao giờ có sẵn trong mỗi người mà mỗi người cần phải nỗ lực để tạo ra nó. Ăn không ngồi rồi, lười biếng là hậu quả của sự tự ti và thói quen viện cớ thanh minh. Nhàn rỗi cũng giống như gỉ sắt, ăn mòn cả những bề mặt kim loại sáng bóng. 17. Thiếu kiến thức Sáu mươi năm trước tôi biết mọi thứ; giờ tôi không biết gì cả. Giáo dục là sự khám phá không ngừng cái dốt của chính mình. - Will Durant Bước đi đầu tiên hướng đến tri thức là nhận biết những lĩnh vực mình chưa biết. Càng có kiến thức, con người càng nhận rõ những lĩnh vực mình còn dốt nát. Người cho rằng mình biết mọi thứ mới là người cần học nhiều nhất. Người dốt là vì họ không biết mình dốt. Và nghiêm trọng hơn cả sự ngu dốt đó là ảo tưởng rằng mình biết tất cả, trong khi thực tế kiến thức mình có chẳng đáng bao nhiêu. 18. Đổ lỗi cho số phận Thái độ đổ lỗi cho số phận khiến người ta không biết nhìn nhận trách nhiệm của bản thân. Người có thái độ này quy kết sự thành công hay thất bại là do may mắn. Họ cam chịu số phận, chấp nhận tương lai đã định trong lá số tử vi. Họ tin rằng chuyện gì phải đến rồi cũng sẽ đến. Do vậy, họ không bao giờ nỗ lực trước bất cứ việc gì và vô tình thói tự mãn trở thành lối sống đặc trưng của họ. Họ chờ mọi chuyện xảy ra thay vì chủ động giúp chúng tìm đến với mình. Với họ, “Thành công là chuyện hên xui”. Người thiếu bản lĩnh dễ mắc lừa những kẻ bói toán, xem tử vi, hoặc tự nhận là “con trời”. Thực chất họ chỉ là phường lừa đảo. 75 Nếu muốn thất bại, bạn cứ tin vào vận số. Nếu muốn thành công, hãy tin vào luật nhân quả, và bạn sẽ tạo ra chính “vận may” cho mình. Samuel Goldwyn từng nói: “Càng nỗ lực, tôi càng thấy mình may mắn”. Nhiều người cho rằng chẳng qua mình không gặp may Suy nghĩ này ẩn chứa thái độ đổ lỗi cho số phận. Người chỉ làm việc nửa vời thường nói những câu kiểu như: • Tôi sẽ thử xem. • Tôi sẽ coi như vậy được không. • Tôi cũng định làm chuyện đó. • Có mất mát gì đâu. • Suy cho cùng mình cũng chẳng hao tốn nhiều công sức vào chuyện này. Nếu có những suy nghĩ trên, chắc chắn bạn sẽ thất bại vì không có quyết tâm hay sự tận tụy dành cho công việc đang thực hiện. Cố gắng nửa vời chẳng khác nào chờ mong thất bại và cuối cùng nếm trải đúng kết quả ấy. Giá trị của sự nỗ lực Anh chàng kia tậu được một chú ngựa đua, đem về thả trong kho thóc, ngoài treo bảng to với dòng chữ: “Chú ngựa nhanh nhất thế giới”. Anh ta không cho ngựa tập luyện cũng không giúp nó duy trì phong độ hay dáng vẻ. Một hôm, anh ta đem ngựa đi thi, nó về chót. Tức giận, anh ta về nhà sửa lại nội dung ghi trên bảng như sau: “Mọi thứ đều quá nhanh đối với con ngựa này”. Chỉ biết sống ì ra, không thực hiện việc nên làm, chắc chắn khi thất bại, người ta sẽ đổ lỗi rằng số phận mình thiếu may mắn. Cuộc sống không có tầm nhìn, lòng can đảm và chiều sâu nhận thức thì chỉ là một trải nghiệm mù mờ. Người có tâm địa hẹp hòi, lười biếng và hèn nhát thường chọn cách dễ nhất, hay đường đi ít gặp trở ngại nhất. Hãy hỏi những vận động viên tập luyện 15 năm chỉ để đạt được 15 giây thành tích đỉnh cao ở Thế vận hội Olympic xem có phải huy chương vàng họ đạt được là do 76 may mắn hay không? Hãy hỏi cảm giác của họ sau những buổi tập luyện với cường độ cao. Họ sẽ bảo rằng họ có cảm giác như đã tiêu hết tất cả sức mạnh cơ thể, trí lực của mình. Nếu không có cảm giác ấy, chắc chắn họ chưa tập luyện hết khả năng của mình. Người thất bại cho rằng cuộc sống không công bằng. Khi vấp ngã trên đường đua, họ chỉ chú ý đổ lỗi cho bộ thắng kém hiệu quả mà không biết rằng người có chuẩn bị và thi đấu tốt vẫn gặp bộ thắng tương tự, nhưng những người ấy đã tìm cách khắc phục. Đó chính là sự khác biệt. “Ngưỡng chịu đựng gian khổ của người thành công dần nâng cao vì với họ, công sức tập luyện không phải chỉ để thi đấu mà còn để tôi luyện nghị lực bản thân. - Shiv Khera” May mắn mỉm cười với những ai biết tự giúp mình Lũ lụt đe dọa cuộc sống người dân trong thị trấn nọ, ai nấy nhanh chóng tản cư tìm nơi an toàn, trừ một người. Anh ta nói: “Chúa sẽ cứu tôi! Tôi tin tưởng vào Người”. Khi mực nước dâng cao, một chiếc xe tải nhỏ đến cứu, nhưng anh từ chối, bảo rằng: “Chúa sẽ cứu tôi! Tôi tin tưởng vào Người”. Nước lên cao hơn, anh phải trú trên lầu. Có chiếc thuyền tìm đến, nhưng anh cũng khước từ: “Chúa sẽ cứu tôi! Tôi tin tưởng vào Người”. Nước dâng lên mãi đến mức anh phải bò lên tận mái nhà. Trực thăng cứu hộ tìm đến, nhưng anh cũng vẫn giữ câu nói cũ: “Chúa sẽ cứu tôi! Tôi tin tưởng vào Người”. Cuối cùng, anh chết đuối. Khi được gặp Chúa trên thiên đàng, anh giận dữ hỏi: “Con có niềm tin tuyệt đối ở Người. Sao Người lại phớt lờ lời cầu nguyện của con mà để con chết đuối như vậy?”. Chúa bảo: “Thế con nghĩ ai đã phái xe tải, thuyền và trực thăng tới chỗ con?”. Cách duy nhất khắc phục thái độ đổ lỗi cho số phận là nhận trách nhiệm của bản thân và tin vào quy luật nhân quả hơn là may mắn. Để đạt được bất kỳ mục tiêu nào trong đời, đều cần phải lập kế hoạch, chuẩn bị và hành động hơn là chờ đợi, băn khoăn và mơ tưởng hão huyền. May mắn tỏa sáng ở những người xứng đáng 77 Alexander Graham Bell cố tìm tòi phát minh thiết bị trợ thính cho người vợ bị lãng tai. Ông không đạt được mục đích ấy nhưng trong quá trình tìm tòi ông đã phát hiện ra nguyên tắc cấu tạo máy điện thoại. Hẳn bạn không cho người như vậy là may mắn chứ? May mắn là khi sự chuẩn bị của chúng ta gặp đúng cơ hội. Nhưng nếu không có sự nỗ lực và chuẩn bị, những trùng hợp như thế sẽ không xảy ra. 19. Thiếu mục đích Những bộ óc vĩ đại sống có mục đích, kẻ tầm thường thì chỉ có mơ ước. - Washington Irving Rất nhiều câu chuyện về cuộc đời của những người khuyết tật cho thấy khao khát được thành công chính là động lực sống với họ. Họ muốn chứng tỏ với bản thân rằng mình vẫn có thể thành công bất chấp nghịch cảnh – và họ đã làm đúng vậy. Khao khát là điều làm Wilma Rudolph - người phụ nữ bị liệt, trở thành vận động viên chạy nhanh nhất trên đường đua Thế vận hội năm 1960, giành ba huy chương vàng chung cuộc. Vận động viên Glen Cunningham nói về thành công của mình như sau: “Khao khát là động cơ làm cậu bé phỏng chân lập kỷ lục thế giới trong cuộc thi chạy 1.500 mét”. Lên năm, một bé gái bị bại liệt bắt đầu học bơi để phục hồi sức khỏe. Vì khao khát thành công, cô gái ấy về sau trở thành người giữ kỷ lục thế giới ở ba nội dung thi đấu và đoạt huy chương vàng tại Olympic năm 1956 ở Melbourne. “Cô gái vàng” ấy chính là Shelley Mann. Là nền tảng xây dựng nên mọi nhân tố khác, nghị lực chính là nguồn năng lượng trường tồn. - Shiv Khera Khi thiếu mục đích và phương hướng trong đời, chúng ta không nhìn ra cơ hội. Nếu có khao khát đạt được điều gì đó, người ta mới biết hướng đến mục tiêu, mới có sự nỗ lực tập trung, thể hiện tinh thần kỷ luật trong mọi cố gắng của mình, và sau đó thành công sẽ đến. Nếu bạn không có mục đích và định hướng thì dù có tố 78 chất nào đi nữa, bạn cũng sẽ không thành công. 20. Thiếu can đảm Người thành công không mong đợi phép màu hay những việc dễ dàng đến với mình mà chỉ tìm kiếm can đảm và sức mạnh để vượt qua trở ngại. Họ nhìn vào những khả năng còn lại hơn là những thứ đã mất. Chỉ ao ước không thôi thì không bao giờ thành hiện thực; niềm tin và kỳ vọng có cơ sở thuyết phục mới thực hiện được điều đó. Lời cầu nguyện chỉ được đáp lại khi chúng ta biết can đảm hành động. Can đảm và nghị lực là sự kết hợp quan trọng mang lại thành công. Đó cũng là sự khác biệt giữa người bình thường và người khác thường. Khi lòng can đảm ngự trị trong tâm trí, chúng ta quên đi bao nỗi sợ hãi và vượt qua trở ngại. Can đảm không phải là không sợ hãi mà là vượt qua sự sợ hãi. Nghị lực (khả năng và sự chính trực) mà không có lòng can đảm thì cũng mất hiệu quả, trái lại can đảm mà không có nghị lực thì chỉ là sự chống đối. CÁCH THỨC DẪN ĐẾN THÀNH CÔNG Thành công giống như nướng bánh. Nếu không làm đúng công thức, sẽ không thể làm ra loại bánh bạn cần. Ngoài việc sử dụng nguyên liệu hảo hạng, pha chế theo đúng tỷ lệ, ta còn phải nướng đúng thời gian tiêu chuẩn. Một khi đã dùng đúng công thức làm bánh, nhờ thực hành và sau nhiều lần rút kinh nghiệm từ những lần hỏng, công việc sẽ trở nên dễ dàng hơn. BÍ QUYẾT CHINH PHỤC THÀNH CÔNG • Chơi vì chiến thắng chứ không phải để thất bại. • Học hỏi từ sai lầm của người khác. • Giao thiệp với người có nhân cách tốt. • Cho nhiều hơn nhận. • Đừng tìm kiếm bất kỳ điều gì mà mình không phải trả giá. • Luôn nghĩ chuyện lâu dài. • Đánh giá thế mạnh của bản thân và lấy chúng làm nền tảng cuộc sống. • Khi quyết định, nên nhìn nhận tổng quát vấn đề. 79