🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Xuất Bản Việt Nam - 70 Năm Xây Dựng Và Phát Triển (1952 - 2022) Ebooks Nhóm Zalo XUẤT BẢN VIỆT NAM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN Chịu trách nhiệm xuất bản GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP PGS.TS. Phạm Minh Tuấn Chịu trách nhiệm nội dung ỦY VIÊN HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP - XUẤT BẢN TS. Võ Văn Bé Biên tập nội dung: Trình bày bìa: Chế bản vi tính: Đọc sách mẫu: ThS. Phạm Thị Kim Huế ThS. Nguyễn Minh Huệ Trần Thị Thanh Phiệt ThS. Nguyễn Trường Tam ThS. Hoàng Ngọc Điệp ThS. Đào Duy Nghĩa ThS. Trịnh Thị Ngọc Quỳnh Nguyễn Thị Kim Thoa Đường Hồng Mai Nguyễn Thu Thảo Ban sách Kinh tế NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT Số 6/86 Duy Tân, Cầu Giấy, Hà Nội, ĐT: 080 49221, Fax: 080 49222, Email: [email protected] Website: www.nxbctqg.org.vn, Sách điện tử: www.stbook.vn, www.thuviencoso.vn S ng ký k ho ch xu t b n: 3602-2022/CXBIPH/3-126/CTQG. S quy t nh xu t b n: 1743-Q /NXBCTQG, ngày 20/10/2022. N p l u chi u: tháng 10 n m 2022. Mã ISBN: 978-604-57-8141-8. BAN CHỈ ĐẠO NGUYỄN TRỌNG NGHĨA Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo NGUYỄN MẠNH HÙNG Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Thành viên TRẦN THANH LÂM Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Thành viên PHẠM ANH TUẤN Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Thành viên HOÀNG VĨNH BẢO Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Thành viên PHẠM MINH TUẤN Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Thành viên LỜI NHÀ XUẤT BẢN Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi sách, báo là vũ khí sắc bén trong công tác tư tưởng để tuyên truyền, cổ vũ và tổ chức quần chúng đấu tranh giành độc lập, tự do cho đất nước. Những tác phẩm của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong những năm 20 của thế kỷ XX đã đặt nền móng cho sự nghiệp xuất bản cách mạng Việt Nam. Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, xuất bản cách mạng có điều kiện phát triển, thể hiện vai trò to lớn của mình trong công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân dân tham gia xây dựng và bảo vệ chính quyền nhân dân còn non trẻ, giữ gìn thành quả cách mạng. Năm 1952, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp chuyển sang giai đoạn mới, nhu cầu sách, báo ngày càng tăng về cả số lượng và chất lượng. Trong bối cảnh đó, cần có một cơ quan thống nhất điều hành cả ba khâu xuất bản, in và phát hành để đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ mới. Theo đề nghị của Nha Tuyên truyền Văn nghệ, ngày 10 tháng 10 năm 1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 122/SL thành lập Nhà in Quốc gia. Đây là lần đầu tiên ngành xuất bản có một cơ quan vừa là doanh nghiệp quốc gia, vừa là cơ quan quản lý nhà nước thống nhất trên cả ba khâu: Xuất bản, In và Phát hành trong phạm vi cả nước. Ngày 10 tháng 10 năm 1952 cũng chính thức được lấy làm ngày truyền thống của ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam. Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống của ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng, - 5 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia Xuất bản Việt Nam - 70 năm xây dựng và phát triển. Trên cơ sở các tham luận của các nhà quản lý, nhà khoa học, những người làm công tác Xuất bản, In, Phát hành sách và các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực tham gia Hội thảo, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng tuyển chọn và phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Xuất bản Việt Nam - 70 năm xây dựng và phát triển (1952 - 2022). Kết cấu cuốn sách gồm hai phần: Phần thứ nhất: Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam - Hành trình 70 năm. Phần thứ hai: Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam - Tầm nhìn và định hướng phát triển. Nội dung cuốn sách tập trung làm rõ những đóng góp quan trọng của ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế; đánh giá công tác lãnh đạo, chỉ đạo cũng như thực trạng thể chế pháp lý cho hoạt động xuất bản và công tác quản lý nhà nước về xuất bản; tác động của quá trình hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến hoạt động xuất bản và những thách thức đặt ra cho hoạt động xuất bản; các giải pháp nhằm xây dựng ngành xuất bản Việt Nam theo hướng ngành công nghiệp văn hóa hiện đại, khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận văn hóa - tư tưởng. Cuốn sách gồm bài viết của nhiều tác giả, đề cập nhiều nội dung, vấn đề khác nhau trong các lĩnh vực xuất bản, in và phát hành sách. Nhà xuất bản cố gắng giữ các ý kiến, quan điểm cá nhân trong các bài viết của các tác giả. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc. Tháng 9 năm 2022 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT 6 Hà Nội, ngày 20 tháng 9 năm 2022 THƯ CHÚC MỪNG CỦA ĐỒNG CHÍ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG gửi Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam nhân dịp Kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống (10/10/1952 - 10/10/2022) ----- Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 - 10/10/2022), tôi thân ái gửi tới toàn thể các thế hệ cán bộ, viên chức, người lao động làm công tác xuất bản, in và phát hành sách những tình cảm thân thiết, lời thăm hỏi chân tình và lời chúc mừng tốt đẹp nhất! Như chúng ta đều biết, cách đây 70 năm, ngày 10/10/1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 122/SL quyết định thành lập Nhà in Quốc gia với nhiệm vụ thống nhất tổ chức và quản lý nhà in Chính phủ, đánh dấu bước phát triển mới của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách cách mạng nước ta; và từ đó, ngày 10/10 hằng năm đã trở thành Ngày truyền thống của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam. Trong suốt 70 năm qua, các thế hệ cán bộ, viên chức, người lao động làm công tác xuất bản, in và phát hành sách đã luôn luôn đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận văn hóa - tư tưởng, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ghi nhận những đóng góp quan trọng của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã tặng nhiều phần thưởng cao quý. Nhân dịp này, tôi xin thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, nhiệt liệt biểu dương và chúc mừng những thành tựu rất đáng tự hào - 7 - của các thế hệ cán bộ, viên chức, người lao động Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam trong 70 năm qua. Càng tự hào về truyền thống vẻ vang của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách, chúng ta càng thấy hết vinh dự và trách nhiệm lớn lao của Ngành trong thời kỳ mới. Đảng, Nhà nước và đông đảo bạn đọc tin tưởng và mong rằng, Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách tiếp tục phát huy những thành tích đã đạt được, luôn luôn giữ vững định hướng chính trị, tư tưởng, bảo đảm hài hòa giữa nhiệm vụ chính trị và sản xuất kinh doanh, phục hồi và phát triển mạnh mẽ văn hóa đọc; xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác xuất bản, in và phát hành sách có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng; chuyên môn, nghiệp vụ giỏi, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, góp phần khẳng định vị thế, vai trò là một trong những hoạt động tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; là một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Với tình cảm thân thiết và lòng tin tưởng, tôi xin chúc đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam dồi dào sức khỏe, không ngừng nỗ lực, phấn đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, có nhiều niềm vui và hạnh phúc. Chào thân ái và thắng lợi! NGUYỄN PHÚ TRỌNG Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam 8 PHÁT BIỂU chỉ đạo CỦA ĐỒNG CHÍ NGUYỄN TRỌNG NGHĨA - BÍ THƯ TRUNG ƯƠNG ĐẢNG, TRƯỞNG BAN TUYÊN GIÁO TRUNG ƯƠNG TẠI HỘI THẢO khoa học “XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN” Ngày 28 tháng 9 năm 2022 Kính thưa các nhà khoa học, Thưa các vị đại biểu và các đồng chí, Với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm cao, Hội thảo khoa học với chủ đề: Xuất bản Việt Nam - 70 năm xây dựng và phát triển đã thu hút sự tham gia của đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học từ nhiều cơ quan, đơn vị xuất bản và cơ sở đào tạo trên cả nước. Hội thảo đã hoàn thành tốt nội dung, chương trình đề ra. Thay mặt các cơ quan tổ chức Hội thảo, tôi cảm ơn các đồng chí đã dành thời gian đến dự Hội thảo, đóng góp nhiều ý kiến rất sâu sắc, thiết thực. Như chúng ta đã biết, Hội thảo khoa học Xuất bản Việt Nam - 70 năm xây dựng và phát triển nằm trong khuôn khổ chuỗi hoạt động kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 - 10/10/2022). Hội thảo có ý nghĩa thiết thực, nhằm ôn lại những - 9 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) dấu mốc lịch sử của ngành trong 70 năm qua; đánh giá những đóng góp của ngành với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc cũng như công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đổi mới và hội nhập quốc tế. Đồng thời, đây cũng là diễn đàn để các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý cùng trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm quý báu của ngành, qua đó đóng góp ý kiến, quan điểm để hoạt động xuất bản, in và phát hành sách tiếp tục phát huy truyền thống, trí tuệ; nâng cao năng lực, tiềm lực của ngành trong thời gian tới. Từ hơn 70 bài tham luận, Ban Tổ chức Hội thảo đã lựa chọn hơn 40 bài đăng trong Kỷ yếu nhân kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống của ngành. Các tham luận gửi đến Hội thảo là kết quả của sự nghiên cứu công phu, nghiêm túc và tâm huyết, trách nhiệm của những người làm công tác xuất bản, cung cấp thêm nhiều luận chứng, luận cứ, bổ sung nguồn tư liệu có giá trị, góp phần làm sâu sắc thêm những vấn đề liên quan đến hai chủ đề lớn của Hội thảo. Ở chủ đề lớn thứ nhất: Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam - Hành trình 70 năm, các bài tham luận không chỉ khái quát quá trình hình thành, phát triển và những dấu mốc quan trọng của Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam trong 70 năm qua, mà còn đi sâu, làm rõ những đóng góp của ngành đối với sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Có thể kể đến một số bài tham luận tiêu biểu như: Xuất bản Việt Nam - Phát huy truyền thống 70 năm, đẩy mạnh phát triển theo hướng tinh gọn, chất lượng và hiện đại hóa; Xuất bản quân sự với sự nghiệp giải phóng dân tộc và bảo vệ 10 PHÁT BIỂU CHỈ ĐẠO CỦA ĐỒNG CHÍ NGUYỄN TRỌNG NGHĨA... Tổ quốc hiện nay; Xuất bản Việt Nam với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; Xuất bản Việt Nam với phát triển văn hóa đọc, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc... Bên cạnh đó, các tham luận còn góp phần làm rõ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động xuất bản, in và phát hành sách; đóng góp của ngành đối với phát triển phong trào văn hóa đọc và một số yêu cầu quan trọng trong hoạt động xuất bản. Ở chủ đề lớn thứ hai: Ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam - Tầm nhìn và định hướng phát triển, các bài tham luận đã tập trung làm rõ những vấn đề đang đặt ra trong hoạt động xuất bản, in và phát hành sách ở Việt Nam hiện nay, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quan trọng từ thực tiễn hoạt động của các cơ quan, đơn vị xuất bản, in và phát hành sách. Đó là kết quả và kinh nghiệm trong đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản và phát hành sách lý luận, chính trị trong tình hình mới của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; về thực hiện nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế trong hoạt động xuất bản của Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thông qua hoạt động xuất bản của Nhà xuất bản Tư pháp; nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại nhìn từ hoạt động xuất bản của Nhà xuất bản Thế giới; xây dựng, bảo tồn và truyền bá các tác phẩm, công trình văn hóa của Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh... Đồng thời, các bài tham luận cũng nhấn mạnh vai trò của các nhà xuất bản trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo của đất nước; trong đào tạo cán bộ, nguồn nhân lực xuất bản, phát hành theo hướng 11 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) liên kết và hội nhập; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá địa phương... Từ đó, khẳng định những nỗ lực của các cơ quan, đơn vị xuất bản, in và phát hành sách trong quá trình hoạt động, nhằm thích ứng với bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những yêu cầu ngày càng cao của thị trường và bạn đọc. Các bài tham luận cũng chỉ ra những cơ hội và thách thức đối với hoạt động xuất bản, in và phát hành sách ở Việt Nam thời gian tới, như: vấn đề chuyển đổi số, ứng dụng khoa học và công nghệ trong hoạt động xuất bản, trong đó có xuất bản điện tử, truyền thông số, thương mại điện tử... Trên cơ sở đó, chỉ rõ những yêu cầu tất yếu, bức thiết hiện nay, đó là phải nhận diện rõ bối cảnh, điều kiện, phương hướng để có giải pháp đổi mới công tác xuất bản, in và phát hành sách đáp ứng yêu cầu phát triển thời kỳ mới, phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; đổi mới công tác quản lý nhà nước về xuất bản, in và phát hành sách, tích cực học hỏi kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển như vũ bão hiện nay. Kính thưa các đồng chí, Trong suốt quá trình lịch sử 70 năm xây dựng và phát triển, nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò đặc biệt của hoạt động xuất bản, Đảng ta luôn xác định xuất bản là bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng, văn hóa, là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng; đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng; tích cực tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật 12 PHÁT BIỂU CHỈ ĐẠO CỦA ĐỒNG CHÍ NGUYỄN TRỌNG NGHĨA... của Nhà nước, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Sắp xếp ngành xuất bản, in và phát hành theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hoá”1. Tiếp thu những chỉ đạo mang tính định hướng của Đảng, các cơ quan tham mưu, cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, những người làm công tác xuất bản, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản phải đổi mới tư duy, có giải pháp triển khai đồng bộ, kịp thời; nhạy bén trong triển khai thực hiện, đồng thời giải quyết những vấn đề chiến lược của ngành. Bên cạnh đó, cần có sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chủ quản và cơ quan lãnh đạo, quản lý trong việc chỉ đạo, định hướng, giám sát chặt chẽ và tạo cơ chế thông thoáng cho hoạt động xuất bản để ngành thực hiện tốt hơn nữa sứ mệnh lưu giữ, truyền bá tri thức và triển khai hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trong bối cảnh tình hình mới, các thế lực thù địch đang ra sức chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng ta, Nhà nước ta với nhiều hình thức tinh vi trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, tư tưởng, văn hóa, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; xuyên tạc, phủ nhận giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam... Với vai trò, trách nhiệm của mình, hoạt động xuất bản phải trở thành công cụ đắc lực, _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I, tr.146. 13 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) một binh chủng đặc biệt trong việc đấu tranh, phản biện, cung cấp thông tin, tri thức định hướng dư luận xã hội, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo; bảo vệ, củng cố và phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng; đấu tranh chống các tư tưởng, luận điệu sai trái, thù địch, phản động; loại bỏ những phong tục, tập quán, lối sống lỗi thời, lạc hậu, không lành mạnh; xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; góp phần tích cực vào những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới. Ban Tổ chức Hội thảo xin trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, các chuyên gia, các đơn vị làm công tác xuất bản, in và phát hành sách đã tham gia Hội thảo với những nghiên cứu có giá trị, những suy nghĩ tìm tòi mới; đề xuất các giải pháp kịp thời, có ý nghĩa, góp phần làm sáng rõ chủ đề, giá trị của Hội thảo. Ban Tổ chức xin tiếp thu ý kiến của các đồng chí, tiếp tục nêu cao tinh thần trách nhiệm, vận dụng sáng tạo các nội dung, kết quả của Hội thảo vào quá trình công tác, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; phát huy khát vọng xây dựng và phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, đoàn kết, thống nhất, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Thay mặt Ban Tổ chức, một lần nữa, xin kính chúc các nhà khoa học, quý vị đại biểu và các đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Xin trân trọng cảm ơn. 14 BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO KHOA HỌC “XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN”* Ngày 28 tháng 9 năm 2022 Kính thưa đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Kính thưa đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Kính thưa đồng chí Trần Thanh Lâm, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Kính thưa đồng chí Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Kính thưa các nhà khoa học, các quý vị đại biểu, khách quý, Trong không khí phấn khởi kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 - 10/10/2022), 68 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2022), hôm nay tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: Xuất bản Việt Nam - _______________ * Báo cáo do PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trình bày. - 15 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) 70 năm xây dựng và phát triển. Thay mặt Ban Tổ chức Hội thảo, tôi nhiệt liệt chào mừng và trân trọng cảm ơn các quý vị đại biểu, khách quý đến dự Hội thảo và chúc Hội thảo thành công! Kính thưa các quý vị đại biểu, Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi sách, báo cách mạng là vũ khí sắc bén trong công tác tư tưởng để thực hiện tuyên truyền, cổ vũ và tổ chức quần chúng đấu tranh giành độc lập, tự do cho đất nước. Những tác phẩm của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong những năm 20 của thế kỷ XX đã đặt nền móng cho sự nghiệp xuất bản cách mạng Việt Nam. Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, xuất bản cách mạng có điều kiện phát triển, thể hiện vai trò to lớn của mình trong công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân dân tham gia xây dựng và bảo vệ chính quyền nhân dân còn non trẻ, giữ gìn thành quả cách mạng. Bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, hoạt động xuất bản đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đóng góp quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến, kiến quốc. Sau năm 1954, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền Nam. Trong điều kiện vô cùng cam go, khốc liệt của chiến tranh, hoạt động xuất bản đã có đóng góp xứng đáng trên mặt trận tư tưởng, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong công cuộc 16 BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO KHOA HỌC... đổi mới, hoạt động xuất bản đã lớn mạnh cả về quy mô, năng lực, trình độ, phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, chủ động hội nhập với khu vực và quốc tế. Nội dung, hình thức, cơ cấu, thể loại ngày càng phong phú. Phương thức, cơ chế hoạt động, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý công tác xuất bản, in, phát hành đã được đổi mới đáng kể. Ngành xuất bản tiếp tục đi tiên phong trên mặt trận văn hóa - tư tưởng, góp phần quan trọng bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố và tăng cường niềm tin khoa học vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; giữ vững sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận xã hội và niềm tin của nhân dân với Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn và hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động trong tình hình mới. Kính thưa các quý vị đại biểu, Thực tế cho thấy, tuy hoạt động xuất bản đã đạt được những thành tựu quan trọng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công cuộc đổi mới. Tỷ lệ xuất bản phẩm bình quân đầu người còn thấp, cơ cấu sách chưa hợp lý; chưa có nhiều cuốn sách có giá trị cao, có sức lan tỏa mạnh trong xã hội; chất lượng chính trị, khoa học, tính thực tiễn, tính chiến đấu, tính thuyết phục chưa đáp ứng được yêu cầu. Văn hóa đọc tuy được cải thiện nhưng chưa thật bền vững. Công nghiệp xuất bản với tư cách là một bộ phận của công nghiệp văn hóa chưa phát triển đúng tầm. Tiềm lực của các nhà xuất bản còn hạn chế. Việc thực hiện nhiệm vụ chính trị 17 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) và nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh còn có độ “vênh” nhất định. Phương thức xuất bản còn nhiều bất cập, việc ứng dụng công nghệ thông tin và đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật trong điều kiện Cách mạng công nghiệp lần thứ tư chưa đồng bộ. Bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của một bộ phận cán bộ trong ngành còn hạn chế. Chế độ, chính sách đối với những người làm công tác xuất bản chưa tương xứng với lao động nặng nhọc của họ. Hoạt động in và phát hành trước những thách thức của kỷ nguyên số còn có phần lúng túng, dễ bị tụt hậu... Đó là những thách thức đặt ra cho những người làm công tác xuất bản, in, phát hành và quản lý nhà nước về xuất bản. Kính thưa các quý vị đại biểu, Với sự tham gia nhiệt tình của các cơ quan, tổ chức, cá nhân các nhà khoa học, những người đang hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, in và phát hành, Ban Tổ chức đã nhận được hơn 70 bài tham luận có chất lượng, đề cập nhiều vấn đề ở các khía cạnh khác nhau: từ việc đánh giá khách quan kết quả, thành tựu, bài học kinh nghiệm đến những hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân của những hạn chế, vướng mắc của hoạt động xuất bản trong những năm qua; từ việc phân tích sâu sắc bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến hoạt động xuất bản đến việc đề xuất các giải pháp tiếp tục đổi mới toàn diện công tác xuất bản theo đúng định hướng của Đảng, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước. Đây là những vấn đề mà những nhà quản lý, những người trực tiếp làm công tác xuất bản, in, phát hành và bạn đọc quan tâm. 18 BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO KHOA HỌC... Với tinh thần đó, tại Hội thảo hôm nay, Ban Tổ chức đề nghị các quý vị đại biểu tập trung thảo luận, làm rõ một số nội dung sau đây: Một là, đánh giá trên những nét cơ bản kết quả, thành tựu của hoạt động xuất bản, in, phát hành trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong quá trình đổi mới, hội nhập quốc tế và những bài học kinh nghiệm rút ra từ quá trình này. Hai là, đánh giá công tác lãnh đạo, chỉ đạo cũng như thực trạng thể chế pháp lý cho hoạt động xuất bản và công tác quản lý nhà nước về xuất bản, đề xuất hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho hoạt động xuất bản. Ba là, tác động của quá trình hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến hoạt động xuất bản và những thách thức đặt ra cho hoạt động xuất bản; các giải pháp xây dựng ngành xuất bản Việt Nam theo hướng ngành công nghiệp văn hóa hiện đại. Bốn là, đề xuất các giải pháp khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận văn hóa - tư tưởng, tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị; Kế hoạch số 14-KH/TW ngày 25/3/2019 của Ban Bí thư thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới; Chỉ thị số 44-CT/TW ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị. 19 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Kính thưa các quý vị đại biểu, Bối cảnh tình hình hiện nay đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao, nhiệm vụ ngày càng nặng nề đối với hoạt động xuất bản, in và phát hành. Tại Hội thảo này, Ban Tổ chức mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp chất lượng của các đại biểu và hy vọng rằng, kết quả Hội thảo sẽ góp phần thiết thực trong việc tiếp tục đổi mới hoạt động xuất bản trong thời gian tới. Kính chúc các quý vị đại biểu sức khỏe và hạnh phúc! Xin trân trọng cảm ơn. 20 PHẦN THỨ NHẤT NGjNH XUẤT BẢN, IN Vj PHÁT HjNH SÁCH VIỆT NAM - HjNH TRÌNH 70 NĂM - 21 - - 22 - CÔNG TÁC LÃNH ĐẠO, CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG xuất bản VIỆT NAM TRẦN THANH LÂM* T rong tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam, nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò quan trọng của hoạt động xuất bản, Đảng ta luôn xác định xuất bản là một lĩnh vực hoạt động tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng. Ngay từ trước khi thành lập, đến khi ra đời và lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan tâm đến công tác xuất bản. Trong thời gian từ năm 1920 đến trước khi thành lập Đảng, những tác phẩm nổi bật như: Yêu sách của nhân dân An Nam, Con rồng tre, Bản án chế độ thực dân Pháp, Đường kách mệnh,... là những di sản quý báu, những tác phẩm tinh thần bất hủ trong việc lên án chế độ thực dân của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã được xuất bản và đưa về nước để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, mở đường, dẫn lối cho cách mạng Việt Nam bằng hoạt động tuyên truyền, khơi dậy lòng yêu nước và tự hào dân tộc, mở đường cho sự nghiệp xuất bản cách mạng nước ta. Ngay sau khi thành lập Đảng, _______________ * Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. - 23 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hàng loạt xuất bản phẩm được ra đời, như: Ngày Quốc tế đỏ mồng Một tháng Tám, Lịch sử nước ta, Vượt ngục, Tự chỉ trích, Các quyền tự do dân chủ của nhân dân Đông Dương... góp phần tuyên truyền, cổ vũ tinh thần kháng chiến chống Pháp của cả dân tộc trong những giai đoạn quan trọng của lịch sử đất nước. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ngành xuất bản cách mạng đã góp phần đắc lực, khẳng định vai trò tiên phong trên lĩnh vực tư tưởng của Đảng, tuyên truyền, giáo dục nhân dân tham gia bảo vệ và xây dựng chính quyền non trẻ. Ngày 10 tháng 10 năm 1952, tại Thủ đô kháng chiến ở Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 122/SL thành lập Nhà in Quốc gia với bốn nhiệm vụ liên quan đến việc quản lý và phát triển công tác xuất bản, in, phát hành sách báo. Sắc lệnh đã tạo cơ sở pháp lý đầu tiên quan trọng để ngành xuất bản Việt Nam phát triển; cũng từ đó, ngày 10/10 hằng năm trở thành Ngày truyền thống của ngành xuất bản, in và phát hành sách Việt Nam. Trải qua các cuộc kháng chiến trường kỳ, giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, ngành xuất bản đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, khẳng định vai trò quan trọng trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp sức mạnh tinh thần với sức mạnh thời đại, cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sĩ và nhân dân hoàn thành tốt nhiệm vụ kháng chiến, kiến quốc. Trong những năm đất nước tiến hành sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, ngành xuất bản tiếp tục thể hiện vai trò nòng cốt trong việc cung cấp tri thức, đổi mới tư duy lý luận, tuyên truyền sâu rộng đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, động viên, trang bị kiến thức cho cán bộ, nhân dân 24 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh, mở rộng đối ngoại, tích cực hội nhập quốc tế, khẳng định vai trò, vị thế và uy tín của đất nước trong khu vực và trên thế giới. Trải qua 70 năm hình thành, xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, ngành xuất bản, in và phát hành sách đã có bước phát triển vượt bậc trên cả ba lĩnh vực: xuất bản, in và phát hành sách. Chất lượng nội dung xuất bản phẩm không ngừng được nâng lên, góp phần quan trọng trong công tác thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân; thúc đẩy, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tăng cường quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế. Lĩnh vực in có bước phát triển mạnh mẽ, tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật vào hoạt động sản xuất kinh doanh, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của hoạt động xuất bản. Lĩnh vực phát hành sách đã phục vụ tốt các nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước và chương trình phát triển kinh tế - xã hội của từng ngành, địa phương; tổ chức đa dạng các hình thức tuyên truyền giới thiệu sách, tham gia tích cực các hoạt động triển lãm, hội chợ... Trước mỗi giai đoạn lịch sử, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, Đảng ta đều ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quy định để chỉ đạo, định hướng và tạo điều kiện cho xuất bản phát triển. Tại Đại hội IX, Đảng Cộng sản Việt Nam định hướng: “Phát triển đi đôi với quản lý tốt hệ thống thông tin đại chúng. Báo chí, xuất bản... làm tốt chức năng tuyên truyền thực hiện 25 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; phát hiện những nhân tố mới, cái hay, cái đẹp trong xã hội, giới thiệu gương người tốt việc tốt, những điển hình tiên tiến, phê phán các hiện tượng tiêu cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh với những quan điểm sai trái; coi trọng nâng cao tính chân thật, tính giáo dục và tính chiến đấu của thông tin... Khắc phục khuynh hướng “thương mại hoá” trong hoạt động báo chí, xuất bản. Nâng cao bản lĩnh chính trị, tư tưởng, ý thức trách nhiệm, trình độ văn hoá và nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức của đội ngũ báo chí, xuất bản”. Tại Đại hội X, Đảng Cộng sản Việt Nam đặt ra yêu cầu: “Tạo điều kiện cho các lĩnh vực xuất bản, thông tin đại chúng phát triển, nâng cao chất lượng tư tưởng và văn hoá, vươn lên hiện đại về mô hình, cơ cấu tổ chức và cơ sở vật chất - kỹ thuật; đồng thời xây dựng cơ chế quản lý phù hợp, chủ động, khoa học”. Sang đến Đại hội XI, XII, Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục xác định phương hướng, nhiệm vụ: “... Khắc phục xu hướng thương mại hoá, xa rời tôn chỉ, mục đích trong hoạt động báo chí, xuất bản. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ hoạt động báo chí, xuất bản vững vàng về chính trị, tư tưởng, nghiệp vụ và có năng lực đáp ứng tốt yêu cầu của thời kỳ mới. Rà soát, sắp xếp hợp lý mạng lưới báo chí, xuất bản trong cả nước theo hướng tăng cường hiệu quả hoạt động, đồng thời đổi mới mô hình, cơ cấu tổ chức, cơ sở vật chất - kỹ thuật theo hướng hiện đại...”. “Làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản. Các cơ quan truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, nâng cao tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao 26 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, góp phần xây dựng văn hóa và con người Việt Nam”. 1. Triển khai những chỉ đạo mang tính định hướng của Đảng, thời gian qua, công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản đã có nhiều đổi mới, đạt được nhiều kết quả quan trọng, thể hiện ở một số khía cạnh sau: Thứ nhất, xây dựng định hướng chiến lược, tạo điều kiện cho hoạt động xuất bản phát triển trong cơ chế thị trường, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Đảng lãnh đạo xuất bản bằng nghị quyết, chỉ thị là phương thức quan trọng nhất trong hoạt động lãnh đạo của Đảng. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, mọi nghị quyết, chỉ thị của Đảng đều có tác động trực tiếp đến đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực xuất bản. Mặt khác, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về xuất bản trở thành cơ sở để Nhà nước thể chế hoá các quan điểm của Đảng đối với xuất bản, từ đó Nhà nước thực hiện quyền hạn, trách nhiệm quản lý nhà nước đối với xuất bản, giúp thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Trong quá trình lãnh đạo hoạt động xuất bản, Đảng đã ban hành hệ thống các văn bản chỉ đạo toàn diện, sâu sắc, có thể điểm một số văn bản quan trọng chính như: Chỉ thị số 08-CT/TW ngày 31/3/1992 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo và quản lý nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác báo chí, xuất bản, nêu rõ yêu cầu đối với các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí, xuất bản, cơ quan chủ quản báo chí, nhà xuất bản và các cơ quan báo chí, nhà xuất bản, trên cơ sở đó, định hướng cho việc xây dựng, ban hành Luật Xuất bản năm 1993; Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 17/10/1997 27 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quản lý công tác báo chí, xuất bản, nêu ra hệ thống quan điểm chỉ đạo cơ bản; khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, xuất bản; khẳng định những nét đặc thù của lĩnh vực công tác này để nâng cao hiệu quả và chất lượng của sự lãnh đạo và quản lý; Thông tri số 07-TT/TW ngày 11/8/2000 về việc xuất bản sách viết về hoạt động cách mạng của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong việc đề xuất danh sách các đồng chí lãnh đạo chủ chốt cần viết sách để Bộ Chính trị phê duyệt. Đặc biệt, sự ra đời của Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư khóa X về nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động xuất bản khẳng định quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò của xuất bản, xác định định hướng phát triển của xuất bản trong điều kiện đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đảng tiếp tục khẳng định xuất bản là một lĩnh vực tư tưởng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, là một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam. Trong năm 2010, Ban Bí thư đã ban hành 3 văn bản: Quyết định số 281-QĐ/TW ngày 26/01/2010 của Ban Bí thư Trung ương ban hành Quy định về việc chỉ đạo, định hướng chính trị, tư tưởng đối với các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm trong nội dung xuất bản phẩm; Quyết định số 282-QĐ/TW ngày 26/01/2010 của Ban Bí thư Trung ương ban hành Quy định trách nhiệm, quyền hạn và việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản; Quyết định số 283-QĐ/TW ngày 26/01/2010 của Ban Bí thư Trung ương ban hành Quy định về sự phối hợp giữa Ban 28 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Tuyên giáo Trung ương, Ban Cán sự đảng Bộ Thông tin và Truyền thông với các cơ quan đảng, cấp ủy, tổ chức đảng các cơ quan nhà nước, tổ chức đoàn thể trong công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động xuất bản nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng trong chỉ đạo, định hướng nội dung xuất bản phẩm; trong việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản; xác định rõ tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo nhà xuất bản; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chỉ đạo, quản lý, chủ quản trong hoạt động xuất bản. Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Đảng, công tác thể chế hoá, xây dựng pháp luật được đẩy mạnh. Luật Xuất bản đã qua 3 lần sửa đổi, bổ sung với mục tiêu tăng cường quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản, bảo đảm tính thống nhất trong quá trình thực thi luật, đáp ứng các yêu cầu hội nhập quốc tế của đất nước. Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước đã ban hành một hệ thống văn bản dưới Luật để cụ thể hóa các quy định của Luật Xuất bản, tạo hành lang pháp lý để hoạt động xuất bản phát triển ổn định, đúng định hướng. Thứ hai, tạo chuyển biến tích cực, tiến bộ trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản từ Trung ương đến các ban, bộ, ngành, địa phương. Thông qua công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản, các cơ quan chủ quản ngày càng nhận thức rõ hơn về vị trí, vai trò của công tác xuất bản và trách nhiệm của mình trong việc quản lý và hỗ trợ hoạt động của các đơn vị xuất bản. Công tác lãnh đạo, quản lý của cơ quan chủ quản đã có nhiều chuyển biến tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà xuất bản phát triển, quan tâm chỉ đạo, củng cố đội ngũ cán 29 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) bộ xuất bản, đầu tư vốn, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất cho hoạt động xuất bản, đồng thời kiểm tra, hướng dẫn thực hiện định hướng chính trị tư tưởng của Đảng, pháp luật của Nhà nước, biểu dương những điển hình tiên tiến, phê bình, xử lý kỷ luật tổ chức và cá nhân sai phạm. Hằng năm, cơ quan chỉ đạo đã bám sát tình hình hoạt động xuất bản, định hướng, hướng dẫn các nhà xuất bản phương hướng, nhiệm vụ công tác, tập trung vào những nhiệm vụ chính trị của đất nước để xây dựng kế hoạch xuất bản. Trên cơ sở triển khai kế hoạch, cơ quan chỉ đạo, quản lý tổng kết, đánh giá hoạt động xuất bản; đánh giá nội dung xuất bản phẩm; đánh giá công tác chủ quản trong năm thông qua các hội nghị giao ban, hội nghị tổng kết, từ đó đề ra những biện pháp để điều chỉnh, bổ sung, bảo đảm hoàn thành kế hoạch của toàn ngành. Đồng thời, với việc bám sát hoạt động của các nhà xuất bản, cơ quan chỉ đạo đã kịp thời chỉ đạo, điều chỉnh, uốn nắn nhiều lệch lạc, sai phạm. Hoạt động thanh tra, kiểm tra hoạt động xuất bản có chuyển biến tốt, kịp thời uốn nắn và xử lý nhiều sai phạm. Cơ quan quản lý xuất bản phối hợp với cơ quan hữu quan xử lý nhiều xuất bản phẩm sai phạm về nội dung. Việc xử lý sai phạm được tiến hành kịp thời, nghiêm minh, đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý, định hướng tư tưởng và hạn chế thấp nhất tác động xấu đến xã hội. Công tác tài trợ, đặt hàng xuất bản phẩm ngày càng phát huy hiệu quả, góp phần phát triển văn hoá đọc, giúp một số đơn vị xuất bản vượt qua khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Chính sách trợ giá cước vận chuyển xuất bản phẩm giúp ngành phát hành sách tăng số đầu sách, bản sách và 30 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM góp phần vào việc tuyên truyền chính sách, pháp luật, phổ biến khoa học, kỹ thuật để phát triển kinh tế tới các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng miền núi, hải đảo và thực hiện nhiệm vụ thông tin đối ngoại. Công tác quảng bá, giới thiệu sách và phát triển văn hoá đọc có nhiều khởi sắc, tạo được sự lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền và nhân dân về vai trò, tầm quan trọng của sách trong đời sống xã hội, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Các hoạt động của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam được tổ chức lồng ghép vào việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đất nước và của từng địa phương, đơn vị, dần tạo dựng nét đẹp văn hóa được cộng đồng đón nhận và tôn vinh, góp phần phát triển, khuyến khích phong trào đọc sách trong mọi tầng lớp nhân dân, hình thành thói quen đọc sách của từng cá nhân; tạo nên những giá trị văn hóa từ gia đình, dòng họ đến cơ quan, đoàn thể. Các hội chợ triển lãm sách trong nước và quốc tế thường niên đã trở thành ngày hội lớn không chỉ thúc đẩy hoạt động thương mại mua sách, bản quyền mà còn là cơ hội tôn vinh giá trị của sách. Thứ ba, nâng cao hiệu quả hoạt động xuất bản, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. Đảng lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản thông qua định hướng kế hoạch, đề tài, đặc biệt đối với những vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm. Chất lượng xuất bản phẩm từng bước được nâng lên, xuất bản được nhiều bộ sách có giá trị cao, phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của đất 31 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) nước, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người đọc, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao dân trí, phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội... Sách lý luận chính trị phục vụ kịp thời, hiệu quả các nhiệm vụ chính trị trọng tâm theo từng năm, các lễ kỷ niệm lớn của Đảng, dân tộc. Sách pháp luật đã góp phần tích cực vào phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho mọi đối tượng trong xã hội. Sách giáo khoa, giáo dục đã đáp ứng kịp thời nhu cầu dạy và học. Sách khoa học - công nghệ đã đi vào được một số lĩnh vực quan trọng phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước. Sách văn hoá, văn học, nghệ thuật tiếp tục có bước phát triển mới, mở rộng cả về phạm vi, thể loại. Sách cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng có bước phát triển mạnh, phong phú về đề tài, hấp dẫn về nội dung, phù hợp với nhu cầu của nhiều lứa tuổi thanh niên, thiếu niên, nhi đồng. Hệ thống tổ chức các nhà xuất bản được giữ vững, ổn định; năng lực, trình độ của một số nhà xuất bản được tăng cường, nhiều nhà xuất bản đã tạo dựng được thương hiệu, chỗ đứng trong lòng bạn đọc. Trải qua lịch sử 70 năm hình thành và phát triển, đến nay, cả nước có 57 nhà xuất bản, trong đó các ngành, lĩnh vực quan trọng đều có nhà xuất bản. Số nhà xuất bản thuộc các trường đại học tăng nhanh, đáp ứng yêu cầu xuất bản sách, tài liệu phục vụ đào tạo đại học và sau đại học. Điều kiện cơ sở vật chất và tiềm lực của nhiều nhà xuất bản được tăng cường, một số nhà xuất bản đã xây dựng trụ sở, nơi làm việc khang trang, đổi mới trang thiết bị, hướng dần tới tiêu chuẩn hiện đại và chuyên nghiệp. Năng lực tài chính của toàn ngành có bước phát triển so với những 32 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM năm trước. Việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật được chú trọng. Phạm vi ứng dụng công nghệ mới và công nghệ thông tin được mở rộng. Thứ tư, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý công tác cán bộ lãnh đạo của ngành xuất bản. Xác định rõ tầm quan trọng của công tác cán bộ là khâu then chốt, là “công việc gốc của Đảng”, Đảng, Nhà nước rất quan tâm, chăm lo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác xuất bản, nhất là cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản. Việc thực hiện quy định về bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật đối với cán bộ lãnh đạo các nhà xuất bản đảm bảo chặt chẽ, minh bạch, khách quan, dân chủ, nhất là trong thực hiện quy trình bổ nhiệm với nhiều bước được kiểm soát chặt chẽ, đã góp phần tăng cường kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, qua đó lựa chọn được những đồng chí đảm bảo các điều kiện tiêu chuẩn, có đủ năng lực, phẩm chất để bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo ở các nhà xuất bản. Việc khen thưởng, kỷ luật được thực hiện nghiêm túc. Căn cứ vào quy định, đến nay có nhiều lãnh đạo các nhà xuất bản đã được khen thưởng với nhiều thành tích xuất sắc và cống hiến trong hoạt động xuất bản. Công tác xử lý vi phạm đối với lãnh đạo các nhà xuất bản được thực hiện công khai, minh bạch. Như vậy, với sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng, hoạt động xuất bản ở nước ta cơ bản đã thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, thực hiện tốt nhiệm vụ sản xuất kinh doanh. Các nhà xuất bản đã chủ động hội nhập, vươn lên, khắc phục khó khăn, giữ vững định hướng chính trị, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, 33 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động trong xã hội, góp phần vào sự nghiệp đổi mới đất nước, đáp ứng nhu cầu văn hoá đọc của nhân dân; các xuất bản phẩm ngày càng đa dạng, phong phú, có nhiệm vụ truyền bá các giá trị tinh thần, nâng cao dân trí, phát triển văn hóa, xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng và khoa học; xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam... Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực xuất bản được mở rộng và tăng cường, góp phần quan trọng nâng tầm thế và lực của xuất bản Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Việt Nam hiện là thành viên sáng lập của tổ chức Hiệp hội xuất bản châu Á - Thái Bình Dương (APPA), đồng thời là thành viên sáng lập và đang giữ chức Chủ tịch luân phiên Hiệp hội Xuất bản ASEAN (ABPA). 2. Bên cạnh đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng về hoạt động xuất bản trên một số mặt chưa hiệu quả, có lúc, có nơi chưa kịp thời, chưa bám sát thực tiễn. Thứ nhất, còn nhiều nội dung quy định thiếu cụ thể, nhất là các quy định làm rõ tính đặc thù của hoạt động xuất bản, gây khó khăn trong quá trình triển khai, thực hiện. Vai trò định hướng chính trị, tư tưởng của tổ chức đảng ở các cơ quan chủ quản, tại các nhà xuất bản, các đơn vị phát hành sách và các công ty in đã cổ phần hóa chưa được làm rõ. Vai trò lãnh đạo, cơ chế kiểm tra, giám sát của Đảng trong công tác tổ chức cán bộ ở một số tổ chức cơ sở đảng còn lúng túng, chưa chặt chẽ. Thứ hai, việc thể chế hoá chủ trương, định hướng của Đảng còn chậm, đặc biệt là trong việc xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ phù hợp với tính đặc thù của xuất bản. 34 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Nhiều vướng mắc cho loại hình doanh nghiệp nhà xuất bản vẫn chưa được giải quyết. Chính sách thuế, phí và đầu tư cho xuất bản chưa phù hợp. Chính sách ưu đãi cho việc xuất bản, phát hành xuất bản phẩm tới các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; chính sách giảm giá sách đối với một số đối tượng chính sách xã hội, chính sách cho hoạt động thông tin đối ngoại, chính sách phát triển xuất bản điện tử chậm, thiếu đồng bộ. Thứ ba, nhiều cơ quan chủ quản chưa làm tốt chức năng, nhiệm vụ. Một số cơ quan chủ quản nhà xuất bản chưa thực hiện đầy đủ, nghiêm túc nhiệm vụ chỉ đạo xây dựng chiến lược phát triển, đặc biệt là chiến lược phát triển nguồn nhân lực. Việc đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, trụ sở làm việc, xây dựng và thực thi cơ chế, chính sách thích hợp, tạo điều kiện cho nhà xuất bản khai thác nguồn bản thảo, tổ chức xuất bản tài liệu, sách trong phạm vi ngành, địa phương mình phụ trách chưa được nhiều cơ quan chủ quản quan tâm. Quá trình xây dựng, hoàn thiện quy chế hoạt động giữa cơ quan chủ quản và nhà xuất bản còn chậm. Công tác xây dựng và kiện toàn tổ chức đảng, công tác thanh tra, kiểm tra, công tác tổ chức cán bộ, công tác thi đua, khen thưởng chưa tiến hành thường xuyên, hiệu quả. Những hạn chế, tồn tại xuất phát từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó, nguyên nhân khách quan là cơ chế thị trường đang trong quá trình hoàn thiện, xuất hiện nhiều vấn đề mới, chưa có tiền lệ, kinh nghiệm trong xử lý và giải quyết; mở rộng hợp tác quốc tế tạo nhiều cơ hội song cũng đặt ra nhiều thách thức cho sự phát triển của xuất 35 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) bản, trong đó có vấn đề bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc; sự phát triển của khoa học, công nghệ, làm cho văn hóa đọc chịu sự cạnh tranh gay gắt của văn hóa nghe nhìn, từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển cả bề rộng và chiều sâu của hoạt động xuất bản. Nguyên nhân chủ quan chủ yếu là một số cấp ủy, chính quyền, cơ quan chủ quản nhà xuất bản coi các đơn vị xuất bản như những cơ sở làm kinh tế đơn thuần, thiếu quan tâm đến chức năng tư tưởng, văn hóa, giáo dục của hoạt động xuất bản; công tác lý luận chưa theo kịp thực tiễn phát triển của hoạt động xuất bản; năng lực nắm bắt, phát hiện vấn đề, chủ động kiểm soát tình hình, phối hợp tháo gỡ khó khăn của các cơ quan chỉ đạo, quản lý xuất bản, cơ quan chủ quản nhà xuất bản và các cơ quan có trách nhiệm liên quan còn nhiều hạn chế, vai trò định hướng chính trị, tư tưởng của tổ chức đảng, đoàn thể tại các nhà xuất bản chưa được phát huy. Từ thực trạng công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản, rút ra một số bài học kinh nghiệm, đó là: Tiếp tục tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản; Nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, các ban, bộ, ngành, đoàn thể từ Trung ương tới địa phương, các cơ quan chủ quản, các cơ quan quản lý nhà nước về xuất bản; Bảo đảm định hướng chính trị, chất lượng khoa học, tính thực tiễn, tính chiến đấu, tính thuyết phục và hấp dẫn của xuất bản phẩm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của đất nước và nhu cầu ngày càng cao của bạn đọc; Đổi mới mạnh mẽ tổ chức và phương thức hoạt động của các đơn vị xuất bản, bảo đảm hoạt động của nhà xuất bản và đơn vị phát hành sách thực hiện tốt hai 36 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM chức năng tư tưởng - văn hóa và sản xuất kinh doanh trong điều kiện cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế; Coi trọng xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, biên tập viên của các nhà xuất bản, đây là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm sự phát triển chất lượng, hiệu quả của hoạt động xuất bản. 3. Trong bối cảnh hiện nay, thực tiễn hoạt động của ngành xuất bản đã có nhiều thay đổi về tính chất, quy mô, loại hình, thị trường và công nghệ. Sự phổ cập của các phương tiện nghe nhìn, mạng xã hội, sự can thiệp của các thiết bị hiện đại, phương thức phát hành tiên tiến và linh hoạt đang đặt ra cho hoạt động xuất bản sự lựa chọn mới theo hướng phải tăng cường ứng dụng công nghệ, nâng cao chất lượng ấn phẩm, nâng cao tính cạnh tranh và mở rộng thị trường. Hoạt động xuất bản không thể chỉ bó hẹp trong các xuất bản phẩm truyền thống mà cần đáp ứng các nhu cầu đa dạng của thị trường về sản phẩm sách tương tác, sách điện tử, sách nói... Xu hướng phát triển xuất bản điện tử đang trở thành phổ biến và có sức lan tỏa mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ mới cho ngành xuất bản trong nước. Trên thế giới, sách điện tử đã và đang tạo ra triển vọng mới cho ngành xuất bản với sự phát triển như vũ bão của công nghệ điện tử, kỹ thuật số, thiết bị cá nhân, như: điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy đọc sách Kindle,...; xu hướng hình thành các tập đoàn, tổ hợp xuất bản ở các nước Đông Nam Á, Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, đủ sức cạnh tranh trong nước và vươn ra khu vực và thế giới, đang diễn ra mạnh mẽ đòi hỏi nội lực chính của các nhà xuất bản và cũng như cơ quan lãnh đạo, quản lý xuất bản. 37 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định phải “Sắp xếp ngành xuất bản, in và phát hành theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hoá. Tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin trên internet. Kiên quyết đấu tranh, loại bỏ các sản phẩm, thông tin độc hại, xuyên tạc, phản động, ảnh hưởng xấu đến ổn định chính trị - xã hội, thuần phong mỹ tục”1. Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ ra nhiệm vụ: “Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình Việt Nam, hệ giá trị văn hóa, giá trị của quốc gia - dân tộc”2. Trước yêu cầu, nhiệm vụ nêu trên, những người làm công tác xuất bản, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản phải đổi mới tư duy, bắt nhịp thời cuộc, nhạy bén xử lý những tình huống cụ thể, đồng thời giải quyết những vấn đề chiến lược, góp phần nâng cao năng lực hoạt động của ngành, khẳng định xuất bản là lĩnh vực tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Để xuất bản thực sự là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước trong thời gian tới, lực lượng làm công tác xuất bản cần quan tâm triển khai thực hiện một số nhiệm vụ sau: _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I, tr.146. 2. Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr.170. 38 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Thứ nhất, xây dựng nền xuất bản chất lượng, chuyên nghiệp. Đội ngũ những người làm xuất bản, biên tập viên cần không ngừng rèn luyện trí lực, đổi mới tư duy, phương pháp, cách thức hoạt động, nỗ lực sáng tạo, cũng như trang bị cho mình kiến thức, kỹ năng, công nghệ để có thể hoàn thành sứ mệnh “bà đỡ” cho những xuất bản phẩm có chất lượng tốt, hấp dẫn, định hướng dư luận đúng đắn, kịp thời. Xây dựng và hoàn thiện quy chế, tiêu chuẩn trong quy trình nghiệp vụ xuất bản vươn lên theo tiêu chuẩn chuyên nghiệp và từng bước hiện đại từ kế hoạch xuất bản, tổ chức bản thảo, quy trình biên tập đến hoàn thành xuất bản phẩm. Tính chuyên nghiệp là yêu cầu cấp bách đòi hỏi công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cần sớm tập trung làm, trong đó nhấn mạnh đến các tiêu chí: xây dựng được mục tiêu phát triển dài hạn của nhà xuất bản về quy mô, năng lực, thương hiệu, đội ngũ, chủng loại sách, quan hệ thị trường... làm nên những “thương hiệu” nhà xuất bản; nâng cao năng lực tổ chức bản thảo; tăng cường truyền thông quảng bá sách nhằm khẳng định, tôn vinh những giá trị tinh thần cao quý trong sách phục vụ bạn đọc. Thứ hai, hướng đến nền xuất bản tinh gọn, hiện đại. Xây dựng ngành xuất bản độc lập, tự chủ, hiện đại, nâng cao chất lượng toàn diện xuất bản phẩm và hiệu quả xã hội của hoạt động xuất bản, in và phát hành, đủ sức đáp ứng các nhu cầu về xuất bản ngày càng cao và đa dạng của quá trình hội nhập quốc tế, của yêu cầu nâng cao dân trí, bồi dưỡng nguồn nhân lực, nhân tài, phát triển nền tảng tri thức của dân tộc, xây dựng nhân cách, tâm hồn, đạo đức con người Việt Nam, tham gia vào thị trường xuất bản trong khu vực và thế giới. Hoàn chỉnh quy hoạch tổng thể ngành 39 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) xuất bản: Xây dựng tiềm lực và năng lực hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh tế của lĩnh vực xuất bản, in và phát hành, xây dựng các mô hình và cơ cấu mới phù hợp với sự phát triển của xuất bản hiện đại. Quy hoạch tổng thể ngành xuất bản theo hướng xây dựng các tập đoàn xuất bản, tổ hợp xuất bản, khuyến khích các nhà xuất bản chuyên ngành, chuyên sâu. Để ngành xuất bản hoạt động ngày càng “tinh gọn, chất lượng, hiện đại hóa” theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong thời gian tới, công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản cần tập trung thực hiện quyết liệt và có hiệu quả một số giải pháp sau: Thứ nhất, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động xuất bản. Trong bối cảnh phát triển và hội nhập quốc tế, phải bảo đảm, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trên tinh thần giữ vững nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện đi đôi với tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước để thích ứng với đòi hỏi của thực tiễn. Tăng cường tuyên truyền quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò của hoạt động xuất bản, khắc phục cơ bản sự thiếu nhất quán giữa nhận thức và tổ chức thực hiện các quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về hoạt động xuất bản. Thứ hai, nâng cao năng lực, hiệu quả, hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với công tác xuất bản. Thường xuyên rà soát và khắc phục những bất cập trong các văn bản pháp luật về xuất bản cho phù hợp với hoạt động thực tiễn và xu thế phát triển của ngành và các điều kiện kinh tế - xã hội. 40 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Đẩy mạnh hơn nữa vai trò quản lý nhà nước về xuất bản thông qua việc ban hành các văn bản pháp luật về quản lý xuất bản. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương, tập trung công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt là vi phạm về nội dung xuất bản phẩm, vi phạm bản quyền trong hoạt động xuất bản. Triển khai thực hiện các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam trên cả nước; Đẩy mạnh phối hợp với các cơ quan báo, đài Trung ương và địa phương đa dạng hoá các hình thức quảng bá sách; Tích cực tổ chức và tham gia hội chợ sách trong nước và quốc tế. Phối hợp triển khai Giải thưởng Sách quốc gia hằng năm, đưa giải thưởng thành giải có uy tín và giá trị hàng đầu trong các giải thưởng cho báo chí, xuất bản, văn hoá, văn nghệ hiện nay. Thứ ba, tăng cường công tác cán bộ, công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức của đội ngũ biên tập viên nhà xuất bản. Thể chế hoá chủ trương, chính sách của Đảng về nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác xuất bản, đặc biệt tập trung thể chế hoá các tiêu chuẩn cán bộ ngành xuất bản. Tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện đúng, có hiệu quả các quy định của Đảng và Nhà nước về nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác xuất bản; phát huy tính chủ động, sáng tạo của cơ sở để góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác xuất bản. Xác định vai trò, trách nhiệm của tổ chức Hội Xuất bản Việt Nam trong việc bồi dưỡng nghiệp vụ và rèn luyện phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cho hội viên... Thứ tư, tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chỉ đạo, quản lý, tổ chức xã hội nghề nghiệp (Hội Xuất bản Việt 41 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Nam, Hiệp hội In Việt Nam) với các cơ quan chủ quản nhà xuất bản, các đơn vị in và phát hành; thực hiện nghiêm túc các quy chế ràng buộc trách nhiệm của cơ quan chủ quản; nêu cao tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị xuất bản, in và phát hành nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Thứ năm, phát huy năng lực, tăng cường tính chuyên nghiệp, chủ động của nhà xuất bản trong thực hiện nhiệm vụ chính trị và sản xuất kinh doanh đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Tập trung xuất bản các xuất bản phẩm phục vụ nhiệm vụ chính trị, kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước; phục vụ công tác tuyên truyền các chỉ thị, nghị quyết của Đảng; bảo vệ nền tảng tư tưởng, xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, đấu tranh, phản bác các quan điểm, thông tin sai trái, thù địch; tuyên truyền bảo vệ chủ quyền quốc gia, phát triển kinh tế biển; phổ biến khoa học, công nghệ, nhất là ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ nhiệm vụ xây dựng chính phủ số, kinh tế số. Đối với các đề tài quan trọng, cần thực hiện tốt công tác biên tập, không xuất bản các xuất bản phẩm có nội dung phức tạp, nhạy cảm, thiếu khách quan, không phù hợp với lợi ích của đất nước. 42 XUẤT BẢN VIỆT NAM - PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG 70 NĂM, ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN theo HƯỚNG TINH GỌN, CHẤT LƯỢNG Vk HIỆN ĐẠI HÓA CỤC XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH BỘ THÔNG TIN Vk TRUYỀN THÔNG T rong dòng chảy lịch sử, nghề làm sách mà sau này phát triển thành ngành xuất bản đã xuất hiện ở Việt Nam khá sớm, từ triều Lý, cùng sự ra đời của làm giấy và khắc ván in gỗ. Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, bước vào thời kỳ hiện đại, song hành cùng bước phát triển của cách mạng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của Đảng, ngành xuất bản, in và phát hành đã không ngừng lớn mạnh và có nhiều đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trở thành một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Phát huy truyền thống 70 năm, ngành xuất bản, in và phát hành đang có bước chuyển mình mạnh mẽ thực hiện chuyển đổi số, phát triển bền vững. 1. Hoạt động xuất bản cách mạng luôn gắn chặt với sự nghiệp cách mạng ngay từ những năm tháng đầu tiên của cách mạng. Đảng luôn coi sách, báo cách mạng là vũ khí sắc bén trong công tác tư tưởng để thực hiện tuyên truyền, cổ vũ và tổ chức hoạt động của quần chúng, đồng thời thực hiện có - 43 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hiệu quả việc truyền bá tư tưởng mác xít cho nhân dân ta. Những ấn phẩm nổi bật như “Đường kách mệnh” (năm 1927) của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc; tác phẩm “Làm gì?” của Lênin cùng nhiều tài liệu quan trọng khác được in ấn, phát hành cả trong và ngoài nước đã được những thành phần tiến bộ và giai cấp công nhân, nông dân vốn có lòng yêu nước nồng nàn, khát vọng cháy bỏng đổi thay vận mệnh dân tộc, nhiệt tình đón nhận và truyền tay nhau đọc, từ đó hình thành lực lượng tiên tiến được giác ngộ lý tưởng cách mạng, trở thành một trong những yếu tố đem lại sự chín muồi cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1930. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đất nước được độc lập, nhân dân được tự do. Đảng định hướng rõ mục tiêu xây dựng nền văn hóa mới với tính chất: dân tộc, khoa học, đại chúng và xác định rõ việc xây dựng nền văn hóa mới phải đi liền với đánh đổ nền văn hóa nô dịch, ngu dân của chủ nghĩa thực dân. Từ định hướng quan trọng đó, nhiệm vụ chính trị của ngành xuất bản được xác định, tổ chức bộ máy được xây dựng, ba bộ phận xuất bản, in ấn, phát hành được kiện toàn và dần đi vào hoạt động ổn định. Ngày 10/10/1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 122/SL thành lập Nhà in Quốc gia. Đây là lần đầu tiên ngành xuất bản có một cơ quan vừa là doanh nghiệp quốc gia vừa là cơ quan quản lý nhà nước thống nhất trên cả ba khâu: xuất bản, in và phát hành trong phạm vi cả nước. Đây là mốc đánh dấu ngành xuất bản cách mạng nước ta bắt đầu tạo dựng được nền móng của mình. Ngày 10/10/1952 được lấy làm ngày truyền thống của ngành xuất bản, in, phát hành Việt Nam. 44 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, những người làm công tác xuất bản, phát hành sách đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ thực hiện xuất bản được hàng trăm đầu sách với hàng triệu bản in trong đó có nhiều tác phẩm, ấn phẩm rất quan trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh như: Báo cáo chính trị đọc tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng (tháng 2/1951), Sửa đổi lối làm việc (Bác ký tên X.Y.Z viết năm 1947), Thi đua ái quốc và chủ nghĩa anh hùng mới (Bác viết chung với Tổng Bí thư Trường Chinh - 1953)... cùng nhiều sách, báo tài liệu quan trọng tuyên truyền, giới thiệu về chủ nghĩa Mác - Lênin, về phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc, các sách giới thiệu về Liên Xô, về các nước xã hội chủ nghĩa anh em... Những ấn phẩm quan trọng trên đánh dấu sự ra đời và bước trưởng thành quan trọng của ngành xuất bản Việt Nam, góp phần không nhỏ cổ vũ, động viên toàn quân, toàn dân ta chiến đấu và chiến thắng kẻ thù xâm lược giành lại sự độc lập của Tổ quốc. Sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, thực dân Pháp buộc phải ký Hiệp định Giơnevơ (ngày 21/7/1954) chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương, mở ra một thời kỳ mới, nhân dân ta phải thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền Nam. Từ năm 1964, miền Bắc vừa phải chống chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ, vừa phải chi viện sức người, sức của cho miền Nam. Trên mặt trận văn hóa tư tưởng, nhiệm vụ trọng tâm của ngành xuất bản được xác định là phải xây dựng nền văn hóa mới, văn hóa xã 45 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hội chủ nghĩa, vừa phải đấu tranh chống lại văn hóa nô dịch của chế độ thực dân cũ và mới. Mặc dù hoạt động trong điều kiện chiến tranh khốc liệt nhưng trong 20 năm của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, công tác xuất bản đã đạt được những bước tiến đáng kể. Cơ cấu, cơ chế nội tại của ngành từng bước được hoàn thiện, đội ngũ cán bộ được tăng cường, cơ sở vật chất được củng cố. Tính riêng trong giai đoạn từ năm 1955 đến năm 1975, toàn ngành đã xuất bản được 520.810.162 bản sách (năm 1975 xuất bản được 2.905 đầu sách với khoảng 40 triệu bản)1. Với những kết quả đạt được, ngành xuất bản đã đóng góp xứng đáng vào thắng lợi chung với tư cách là một bộ phận quan trọng của cuộc cách mạng, là công cụ tư tưởng sắc bén của Đảng trong cuộc kháng chiến trường kỳ, thống nhất đất nước, giành độc lập, tự do cho dân tộc. 2. Năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, ngành xuất bản bước vào một giai đoạn phát triển mới với thế và lực mới cùng nhiệm vụ hết sức nặng nề. Vượt qua nhiều khó khăn về năng lực xuất bản, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, số lượng các nhà xuất bản ít, mạng lưới phát hành sách (nhất là khu vực phía nam) chưa rộng khắp nhưng ngành xuất bản đã nỗ lực vươn lên đáp ứng nhu cầu bạn đọc của cả nước, hoàn thành các nhiệm vụ chính trị quan trọng được giao. _______________ 1. Bộ Thông tin và Truyền thông: 60 năm ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (1952 - 2012), Nxb. Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2012. 46 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Số đầu sách Số bản sách (nghìn bản) Số trang in khổ 13 x 19 cm (nghìn trang) 1976 1.953 68.714 11.306.190 1977 2.225 67.457 10.775.189 1978 2.487 68.098 10.809.635 1979 1.850 43.098 6.253.818 1980 1.483 31.859 4.475.501 1981 1.482 33.854 4.162.380 1982 1.497 31.911 4.816.087 1983 2.500 31.001 5.299.882 1984 2.025 43.875 6.407.246 1985 2.225 52.500 8.382.625 Tổng 19.703 472.367 72.938.480 Nguồn: Các nhà xuất bản Việt Nam thế kỷ XX, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2006, tr.101. Kết quả quan trọng nhất trong giai đoạn này là hoàn thành tốt nhiệm vụ tập trung mọi nguồn lực để in được nhiều bản sách cung cấp cho vùng mới giải phóng, từng bước xây dựng các kế hoạch dài hạn tạo đà phát triển trong giai đoạn tiếp theo. Với nhiệm vụ trọng tâm là tập trung tổ chức bản thảo và xuất bản những tác phẩm có giá trị phục vụ những sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, nhiều bộ sách lý luận chính trị quan trọng đã được triển khai xuất bản. Một số nhà xuất bản dù trong điều kiện rất khó khăn cũng đã xuất bản được những bộ tổng tập, tuyển tập có dung lượng lớn, chất lượng cao. Công tác xuất bản sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu phục vụ học tập, giảng dạy... được triển khai 47 XUẤT BẢNVIỆTNAM - 70NĂM XÂYDỰNGVkPHÁT TRIỂN(1952 -2022) hiệu quả, đóng góp tích cực cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo thống nhất trên toàn quốc qua từng năm học. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng đánh dấu một bước ngoặt trong sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta, tạo ra một bước đột phá lớn và toàn diện, đem lại luồng sinh khí mới cho toàn xã hội, đưa đất nước ta tiến lên phù hợp với quy luật vận động, phát triển của lịch sử. Trong bối cảnh chung đó, ngành xuất bản đã vượt qua các khó khăn, thách thức, nỗ lực tìm tòi, thể nghiệm, từng bước phát triển nhanh, thích ứng với cơ chế kinh tế thị trường, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, phục vụ ngày càng có hiệu quả công tác tư tưởng - văn hóa, góp phần đưa chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành nền tảng vững chắc của hệ tư tưởng toàn xã hội. Tốc độ phát triển ngành xuất bản giai đoạn 1991 - 2001 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 SSốốcđuầốunsách SSốốbbảảnnsách Tổng số trang in Nguồn: 50 năm ngành xuất bản, in và phát hành sách Việt Nam, Nxb. Thống kê, Hà Nội, 2002, tr.10-11. 48 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Từ năm 1991 đến năm 2001, mặc dù còn có những khó khăn nhất định nhưng toàn ngành đã giữ vững đà tăng trưởng, những chỉ tiêu về số cuốn, số bản đều tăng gấp 4 đến 4,5 lần sau 10 năm là cơ sở để toàn ngành bước vào giai đoạn phát triển mới. Những năm đầu thế kỷ XXI, ngành xuất bản tiếp tục đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đánh giá về tình hình xuất bản giai đoạn này, Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản đã nhận định: “hoạt động xuất bản đã có bước phát triển nhanh, từng bước thích ứng với cơ chế thị trường, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người đọc, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao dân trí, phát triển kinh tế - văn hoá... Nhiều bộ sách có giá trị được xuất bản. Các mảng sách chính trị - xã hội, khoa học - kỹ thuật - công nghệ và sách cho thanh niên, thiếu niên khá phong phú, đa dạng. Chất lượng sách giáo khoa từng bước được nâng cao cả về nội dung và hình thức”. Thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ của Chỉ thị số 42- CT/TW, hoạt động xuất bản đã có nhiều chuyển biến tích cực, ngành xuất bản đã phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, ổn định hệ thống tổ chức, có bước phát triển mới về năng lực hoạt động, thích ứng tốt hơn với cơ chế thị trường, bước đầu đáp ứng nhu cầu đọc của các tầng lớp nhân dân, tiếp tục khẳng định vị thế là một lĩnh vực tư tưởng - văn hóa quan trọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, là một bộ phận của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Những kết quả nổi bật đó là: Các chỉ số phát triển về đầu 49 XUẤT BẢNVIỆTNAM - 70NĂM XÂYDỰNGVkPHÁT TRIỂN(1952 -2022) sách, bản sách vẫn cơ bản duy trì được tốc độ tăng trưởng khá (khoảng trên 4%/năm). KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN GIAI ĐOẠN 2011 - 2021 Năm 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Số đầu sách 28.761 29.028 28.232 29.569 30.375 34.278 32.651 33.001 42.770 40.893 39.672 Số bản sách (Nghìn bản) 320.088 335.684 297.985 393.328 393.627 363.068 345.511 429.824 471.012 434.766 462.230 Doanh thu (Nghìn tỷ đồng) 2.695,8 2.157,1 1.915,7 2.038,2 2.143,9 2.201,4 2.892,6 2.506,4 2.775,2 2.665,9 2.996,7 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 SSốố cđuầốunsách SSốốbbảnảnsách Doanh thu Nguồn: Tổng hợp báo cáo qua các năm của Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông. 50 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Đến năm 2021, mặc dù chịu nhiều tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, hoạt động xuất bản vẫn có bước phát triển tích cực. Toàn ngành xuất bản đạt trên 40.000 đầu xuất bản phẩm, trong đó có trên 32.000 đầu sách, trên 460 triệu bản xuất bản phẩm, trong đó có 390 triệu đầu sách (tăng trên 1,5 lần so với năm 2001); tổng doanh thu lĩnh vực xuất bản đạt 2.996,7 tỷ đồng (tăng 1,4 lần so với năm 2002). Hệ thống tổ chức các nhà xuất bản được giữ vững, ổn định; năng lực, trình độ của một số nhà xuất bản được tăng cường; lực lượng lao động có bước phát triển mới cả về số lượng và chất lượng. Lĩnh vực in và phát hành xuất bản phẩm phát triển nhanh về quy mô và số lượng, năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm được nâng cao, phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước, đáp ứng tốt nhu cầu đọc của nhân dân. Nhiều nhà xuất bản đã và đang có những bước đi thích hợp tạo sự đổi mới căn bản trong hoạt động quản lý và hoạt động sản xuất hình thành mô hình, sản phẩm mới đáp ứng những thay đổi về nhu cầu, thói quen tiếp nhận, thụ hưởng thông tin của người dân trên nền tảng số, ngành xuất bản1. Trong lĩnh vực phát hành xuất bản phẩm, phát hành xuất bản phẩm điện tử có bước tăng trưởng mạnh mẽ trong ba năm gần đây. Nhiều loại hình xuất bản phẩm điện tử hiện đại được xuất bản, đặc biệt là việc áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào việc phát _______________ 1. Tính đến tháng 5/2022, đã có 16 nhà xuất bản đủ điều kiện xuất bản điện tử; từ năm 2019 đến năm 2021 bình quân mỗi năm xuất bản được từ 2.000 đến 2.500 xuất bản phẩm điện tử. 51 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hành sách nói đã đem lại những hiệu quả đặc biệt ấn tượng1. Số lượng doanh nghiệp phát hành xuất bản phẩm điện tử không tiếp tục gia tăng về số lượng với sự hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp công nghệ đã cho thấy tính hiệu quả cùng sự tăng trưởng ấn tượng của một số Start up (doanh nghiệp khởi nghiệp) như Công ty trách nhiệm hữu hạn WeWe với ứng dụng nghe sách nói Voiz FM, Công ty cổ phần Fonos với nền tảng sách điện tử Fonos, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển giải pháp công nghệ V&V với các nền tảng quảng bá và phát hành sách trên Internet... cùng nhiều doanh nghiệp khác đã và đang tạo dựng diện mạo mới cho ngành xuất bản trên không gian số. Có thể khẳng định, ngành xuất bản (bao gồm 03 lĩnh vực: xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm) đã và đang tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong việc lưu trữ, tích luỹ và truyền bá tri thức, góp phần phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 3. Thế giới đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, một cuộc cách mạng công nghệ mới, gia tăng nhanh về tốc độ theo cấp luỹ thừa; phạm vi rộng khắp trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội tạo sự thay đổi chưa từng có trong mô hình kinh tế - xã hội. Việt Nam đang đứng trước những thời cơ lớn để vươn lên thành một quốc gia phát triển thông qua quá trình công nghiệp _______________ 1. Chỉ riêng 03 đơn vị phát hành sách nói Waka, Fonos và WeWe đã có hàng trăm nghìn Account (tài khoản) sử dụng thường xuyên với tổng lượt truy cập năm 2021 lên đến trên 20 triệu lượt. 52 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM hoá, hiện đại hóa trên cơ sở ứng dụng mạnh mẽ tiến bộ khoa học công nghệ, nhất là các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số, xây dựng chính phủ số; thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo; xây dựng và hoàn thiện các thể chế khuyến khích đổi mới sáng tạo... Trên mọi bình diện, chuyển đổi số đã và đang là xu thế chính yếu, những thay đổi về đời sống kinh tế - xã hội gắn liền với những thay đổi, nhu cầu và phương thức tiếp cận sách của độc giả cùng văn hóa đọc có nhiều sự thay đổi mạnh mẽ, ngành xuất bản đứng trước những thời cơ và thách thức mới, thực hiện chuyển đổi số như một yêu cầu tất yếu trong giai đoạn phát triển mới. Để đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ đó, thực hiện phát triển theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại dựa trên công nghệ số là hướng đi tất yếu của ngành xuất bản, in và phát hành. Trên cơ sở định hướng lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển hoạt động xuất bản, để phát huy kết quả đạt được, khắc phục hạn chế, bất cập, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước giao, tạo điều kiện cho hoạt động xuất bản vươn lên phát triển mạnh mẽ, đột phá. Giữ vững nguyên tắc, quan điểm: hoạt động xuất bản đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của Đảng, quản lý của Nhà nước theo quy định pháp luật; thực hiện tổ chức, sắp xếp theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hóa đúng với tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng; đưa xu thế tiến bộ, hiện đại của thế giới vào phát triển hoạt động xuất bản; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đưa xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử làm mũi nhọn đột phá để phát triển. 53 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Trong giai đoạn phát triển mới, ngành xuất bản, in và phát hành xác định rõ: Thứ nhất, về tầm nhìn Một là, giữ vững vai trò là lĩnh vực tư tưởng - văn hóa của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, là một bộ phận của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng nền tảng tư tưởng, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, xây dựng xã hội học tập. Hai là, xây dựng ngành xuất bản trở thành một bộ phận quan trọng của công nghiệp văn hóa, xuất bản nhiều đầu sách hay, giá trị, đúng định hướng, phát hành với số lượng lớn, tạo sức lan toả, tác động tích cực vào nhận thức xã hội, tạo lập sức mạnh quốc gia. Thứ hai, về quan điểm phát triển Một là, tổ chức, sắp xếp ngành xuất bản theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hóa đúng với tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng; đưa xu thế tiến bộ, hiện đại của thế giới vào phát triển ngành xuất bản. Hai là, phát triển ngành xuất bản thành ngành kinh tế - công nghệ hiện đại, chuyển đổi số thành công, đưa xuất bản điện tử thành mũi nhọn phát triển, khẳng định vị thế ngành xuất bản Việt Nam trong khu vực. Ba là, kết hợp giữa đầu tư của Nhà nước và xã hội hóa thu hút các nguồn lực phát triển ngành xuất bản. Thứ ba, về mục tiêu Một là, đối với lĩnh vực xuất bản: duy trì tốc độ tăng trưởng doanh thu hằng năm đạt 4,5 - 5%; tăng số lượng sách xuất bản/người/năm đạt 5 - 5,5 bản vào năm 2025; đưa tỷ lệ xuất bản phẩm điện tử (tính theo đầu sách) đạt 15% vào năm 2025; 54 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM đưa Việt Nam vào nhóm 3 nước có nền xuất bản phát triển hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á; xuất bản nhiều đầu sách hay, giá trị, đúng định hướng với số lượng lớn (số lượng trên 100.000 bản). Hai là, đối với lĩnh vực in: duy trì tốc độ tăng trưởng doanh thu hằng năm từ 5 - 5,5%; đưa Việt Nam vào nhóm 4 nước có ngành công nghiệp in phát triển ở khu vực Đông Nam Á. Ba là, đối với lĩnh vực phát hành xuất bản phẩm: duy trì tốc độ tăng trưởng hằng năm 4 - 5%; phấn đấu đến năm 2025, phát hành 500 triệu bản sách, đạt mốc doanh thu 4.600 tỷ đồng. Thứ tư, về nhiệm vụ và giải pháp, tập trung các nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu Một là, hoàn thiện thể chế trên cơ sở rà soát, sửa đổi, bổ sung và xây dựng các văn bản pháp luật, cơ chế, chính sách đồng bộ, thống nhất để quản lý hoạt động xuất bản. Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản và các văn bản pháp luật liên quan đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tập trung vào các nội dung: xây dựng chế độ, chính sách cho các nhà xuất bản, cơ sở in, cơ sở phát hành xuất bản phẩm có nhiệm vụ kinh doanh đặc thù, phục vụ nhiệm vụ chính trị; cải cách thủ tục hành chính, phát triển xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử; hỗ trợ cho các cơ sở in đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường in xuất khẩu, tham gia sâu chuỗi cung ứng hàng hóa công nghiệp toàn cầu. Hoàn thành việc xây dựng quy hoạch cơ sở xuất bản trong nhiệm vụ lập quy hoạch mạng lưới báo chí, phát thanh truyền hình, thông tin điện tử, cơ sở xuất bản giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 của Chính phủ. 55 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Hai là, đổi mới tư duy quản lý, ứng dụng công nghệ số để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý; xây dựng bộ chỉ tiêu thống kê, đánh giá các chỉ số phát triển các lĩnh vực xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm trên cơ sở so sánh với chỉ tiêu phát triển khu vực và thế giới; phát huy vai trò, trách nhiệm của Hội Xuất bản Việt Nam, Hiệp Hội in Việt Nam vào xây dựng và phát triển hoạt động xuất bản. Ba là, tăng cường năng lực hoạt động của ngành phù hợp với xu thế chuyển đổi số bằng việc tăng số lượng các nhà xuất bản và các cơ sở phát hành xuất bản phẩm tham gia xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử; xây dựng và tổ chức thực hiện các đề án phát triển nhà xuất bản chủ lực trên cơ sở tăng cường đầu tư công để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật và đặt hàng xuất bản xuất bản phẩm thiết yếu, có giá trị cao, quan trọng phục vụ phát triển đất nước; đẩy mạnh liên kết giữa nhà xuất bản với cơ sở phát hành xuất bản phẩm mạnh, hình thành chuỗi liên kết đủ năng lực dẫn dắt thị trường; hiện đại hóa, nâng cao năng lực của các cơ sở in, đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước, từng bước đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường thế giới. Bốn là, triển khai có hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia bằng nguồn ngân sách nhà nước kết hợp với các chương trình hỗ trợ xuất bản theo hình thức xã hội hóa; phát triển một số công ty giao dịch bản quyền hiện đại và chuyên nghiệp; nâng cao giá trị Giải thưởng Sách quốc gia, đưa Giải thưởng Sách quốc gia thành giải thưởng có uy tín, giá trị hàng đầu trong các giải thưởng thuộc lĩnh vực báo chí, xuất bản, văn hoá, văn nghệ; phối hợp, tạo điều kiện doanh nghiệp triển khai xây dựng quỹ hỗ trợ xuất bản bằng 56 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM nguồn lực xã hội hóa hoạt động trên nền tảng công nghệ hiện đại. Năm là, phát triển mạng lưới phát hành xuất bản phẩm trên cơ sở hạ tầng của hệ thống bưu chính, viễn thông, trước mắt là hệ thống điểm bưu điện thuộc Tổng công ty Bưu điện Việt Nam; đồng thời thực hiện đưa sách đến với bạn đọc các địa bàn xa trung tâm, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo dựa trên hệ thống hạ tầng của bưu chính và viễn thông; hỗ trợ tạo sự gắn kết giữa các cơ sở phát hành với các doanh nghiệp công nghệ thông tin, viễn thông, logistics để đáp ứng nhu cầu trong nước; phát triển thị trường xuất nhập khẩu sách, đáp ứng nhu cầu thông tin, tuyên truyền phục vụ các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Sáu là, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ mới vào hoạt động xuất bản, chú trọng đưa các xu hướng hiện đại dựa trên khai thác dữ liệu lớn (Big data), điện toán đám mây (Cloud computing), Internet vạn vật (IOT) và trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (Blockchain)...; thí điểm xây dựng nhà xuất bản số; phát triển một số sàn thương mại sách trực tuyến; xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả Kế hoạch chuyển đổi số trên từng lĩnh vực xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm. Bảy là, đổi mới nội dung, chương trình, phương thức đào tạo của các cơ sở đào tạo xuất bản, in và phát hành theo hướng gắn đào tạo với nhu cầu thị trường và xu hướng phát triển trên thế giới; xây dựng Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thông tin và truyền thông thành trung tâm bồi dưỡng hiện đại, đi đầu trong bồi dưỡng nghiệp vụ xuất bản gắn với 57 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) công nghệ số; phát triển Trường Cao đẳng công nghiệp in trở thành trung tâm đào tạo công nhân in hàng đầu của cả nước; sắp xếp, kiện toàn hệ thống các cơ sở đào tạo xuất bản, in và phát hành tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng chính quy, hiện đại, đạt trình độ tiên tiến của khu vực; xây dựng và triển khai thực hiện định hướng phát triển nguồn nhân lực xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số quốc gia. Tám là, đẩy mạnh các hoạt động thông tin, hội chợ triển lãm xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm; tổ chức đưa Ngày sách và văn hóa đọc hằng năm trở thành ngày hội văn hóa đọc của bạn đọc trong nước và đồng bào Việt Nam ở xa Tổ quốc trên cơ sở kết hợp giữa các Hội sách truyền thống và Hội sách trực tuyến; tổ chức định kỳ Hội sách quốc tế và Ngày hội bản quyền sách tại Việt Nam (5 năm/lần); tổ chức Triển lãm quốc tế về công nghệ in (5 năm/lần); huy động các phương tiện thông tin đại chúng tham gia tuyên truyền, quảng bá và giới thiệu xuất bản phẩm; phát triển một số chương trình giới thiệu sách hay trên các báo, đài; phát triển các mô hình đường sách, phố sách phù hợp đặc thù từng địa phương; tham gia và trở thành khách mời danh dự của các hội chợ sách quốc tế uy tín; xây dựng Đề án quảng bá sách nói trên các phương tiện giao thông công cộng theo hình thức xã hội hóa; tăng cường phối hợp giữa hoạt động xuất bản và ngành thông tin thư viện để hỗ trợ, phát triển hệ thống thư viện công cộng, thư viện và tủ sách dòng họ, gia đình trên cả nước. 58 T XUẤT BẢN QUÂN SỰ VỚI SỰ NGHIỆP GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Vk BẢO VỆ TỔ QUỐC HIỆN NAY Trung tướng TRỊNH VĂN QUYẾT* rong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi báo chí, xuất bản là vũ khí sắc bén để tuyên truyền, tập hợp, tổ chức và vận động nhân dân. Trải qua 70 năm hình thành và phát triển, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, ngành xuất bản Việt Nam không ngừng lớn mạnh, tiếp tục khẳng định vị thế, vai trò là một lĩnh vực tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, là một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Là một bộ phận trong hoạt động xuất bản của Nhà nước, công tác xuất bản trong Quân đội có vị trí quan trọng trong công tác tư tưởng - văn hóa, phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước và Quân đội, góp phần làm nên thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngành xuất bản, in và phát hành nước ta bắt đầu bằng dấu mốc quan trọng là việc xuất bản cuốn sách Đường kách mệnh của Nguyễn Ái Quốc năm 1927. Tiếp đến là biên tập và _______________ * Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. - 59 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) xuất bản những tác phẩm quan trọng của C. Mác, Ph. Ăngghen, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và các văn kiện quan trọng của Đảng... Những công trình xuất bản này đã trở thành những cuốn sách gối đầu giường của hàng vạn cán bộ, đảng viên, chiến sĩ và những người dân yêu nước, vừa luận giải sâu sắc, thuyết phục nền tảng tư tưởng, lý luận của Đảng, vừa tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, mặt trận dân tộc và các tổ chức yêu nước, phục vụ kịp thời công tác lãnh đạo, chỉ đạo sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, là nguồn động viên tinh thần, cổ vũ hành động cách mạng của quần chúng nhân dân; khơi dậy lòng yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc, kêu gọi toàn dân đứng lên giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công đưa nước ta vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Lần đầu tiên trong lịch sử, nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Đáp ứng yêu cầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và xây dựng Quân đội cách mạng trong tình hình mới, từ năm 1946, Bộ Quốc phòng và các cơ quan quân sự đã thực hiện hoạt động xuất bản sách quân sự. Xuất bản quân sự đặt dưới sự lãnh đạo, quản lý chặt chẽ của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là sự chỉ đạo, quản lý của Chính trị cục (nay là Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam). Do đòi hỏi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và yêu cầu lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với việc xây dựng Quân đội về chính trị, tư tưởng và tổ chức, các cơ sở in, các tờ báo lớn và nhà xuất bản của Quân đội lần lượt ra đời. 60 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Trực thuộc Chính trị cục bấy giờ có Nhà in Vệ Quốc quân, Báo - Nhà xuất bản Vệ Quốc quân, Báo - Nhà xuất bản Quân du kích; dưới các khu, liên khu (nay là quân khu) cũng có hệ thống nhà in, báo và nhà xuất bản riêng. Thực hiện Nghị quyết Hội nghị Quân sự toàn quốc của Đảng (ngày 19/10/1946): “Tổ chức việc phát sách báo Cứu quốc, Sự thật cho các bộ đội”1, Nghị quyết Hội nghị toàn quốc các chính trị ủy viên khu và các chính trị viên trung đoàn trong toàn quân đội quốc gia (họp từ ngày 14/02 đến ngày 16/02/1947) nêu rõ: “Nên ra những quyển sách cho đội viên, tủ sách ấy có thể gồm loại chính trị, loại quân sự, loại sách truyện như các gương anh dũng hay truyện dài hơn”2. Mặc dù phải liên tục di chuyển, sinh hoạt khó khăn, cơ sở vật chất thiếu thốn, song công tác xuất bản trong Quân đội đã được đẩy mạnh. Bấy giờ ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội tập trung xuất bản các cuốn sách mỏng, hình thức giản đơn, mộc mạc, lối diễn đạt dễ hiểu, nội dung chuyển tải được những nét cơ bản nhất của đường lối kháng chiến kiến quốc, những tri thức chính trị, quân sự phổ thông và phổ biến kinh nghiệm chiến đấu, công tác... Các xuất bản phẩm quân sự thực sự trở thành “món ăn” tinh thần rất quý giá của không chỉ bộ đội mà cả đội ngũ cán bộ Dân - Chính - Đảng và nhân dân ta. _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.8, tr.130. 2. Tổng cục Chính trị: Tổ chức sự lãnh đạo của Đảng trong Quân đội nhân dân Việt Nam (Biên niên những sự kiện và tư liệu), Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2012, t.I (1930 - 1945), tr.88. 61 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) Có được thành quả ban đầu đó, cán bộ, công nhân ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội đã luôn bám sát cơ sở, bám sát chiến trường để phục vụ. Từ Chiến dịch Biên giới năm 1950 đến Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, chiến dịch nào cũng có mặt cán bộ, công nhân ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội, cùng chung chiến hào với bộ đội, dân công để kịp thời xuất bản tài liệu ngay tại mặt trận phục vụ công tác chỉ đạo, chỉ huy chiến dịch, tuyên truyền thắng lợi, cổ vũ, động viên bộ đội và làm công tác địch vận. Trong điều kiện kỹ thuật in ấn còn hết sức đơn giản, việc in nguyên văn bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Báo Vệ quốc quân là rất khó khăn, nhưng với tấm lòng kính yêu Bác, cùng quyết tâm và trí thông minh sáng tạo, công nhân Nhà máy In Quân đội đã chọn thợ khắc gỗ tài hoa nhất, tỉ mỉ bóc tách để bảo đảm trung thực từng nét chữ và cả chữ ký của Bác gửi tới tay cán bộ, chiến sĩ và đồng bào. Chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp, ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội đã nỗ lực vượt qua khó khăn, xuất bản được hơn 1.000 đầu sách; luôn bám sát yêu cầu, nhiệm vụ của cuộc kháng chiến ở từng giai đoạn để tập trung tuyên truyền sâu rộng chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần làm cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ và nhân dân hiểu rõ, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng. Những tác phẩm xuất bản trong thời kỳ này đã khơi dậy lòng yêu nước và sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết dân tộc, ý chí, quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ và chiến đấu anh dũng, quật cường, lập nên những chiến công hiển hách của dân tộc, đỉnh 62 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM cao chói lọi, một kỳ tích vẻ vang là chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954. Đây cũng là tiền đề rất quan trọng để ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội vững vàng khi bước vào giai đoạn lịch sử mới. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, xuất bản quân sự đã tăng nhanh về số lượng và chất lượng. Xuất bản nhiều tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, những tác phẩm lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh... cùng nhiều tác phẩm khác, góp phần phổ biến, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, hướng dẫn hành động cho quân và dân cả nước; phổ biến rộng rãi kiến thức quân sự từ phổ thông tới nghệ thuật quân sự; giáo dục tình hình nhiệm vụ mới, tố cáo tội ác, vạch trần âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai. Đặc biệt, chấp hành chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đã xây dựng loại sách “Người tốt, việc tốt” với tiêu đề “Vì nước, vì dân” có ý nghĩa rất lớn trong việc cổ vũ các hành động cách mạng, trong lao động sản xuất và chiến đấu. Với những nội dung bổ ích, thiết thực và hình thức phù hợp với hoạt động chiến đấu của bộ đội (như xuất bản sách khổ nhỏ, xây dựng tủ sách trong balô...), các xuất bản phẩm quân sự đã theo chân bộ đội đi khắp các chiến trường và kịp thời đưa tiếng nói của Đảng, của Quân ủy Trung ương đến với nhân dân và chiến sĩ trên khắp mọi miền Tổ quốc, góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến thắng lợi cuối cùng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Sau ngày đất nước hoàn toàn giải phóng, nhất là trong công cuộc đổi mới đất nước, xuất bản quân sự đã thường 63 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) xuyên đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xuất bản các tác phẩm khẳng định tính cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội và vai trò lãnh đạo của Đảng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tập trung xuất bản các đề tài quân sự, các công trình tổng kết chiến tranh, lịch sử quân sự, các tổng tập hồi ký, các tác phẩm văn học về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng; xây dựng thành công các bộ sách phục vụ công cuộc xây dựng nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ Tổ quốc. Nhiều tác phẩm có giá trị về tư tưởng và lý luận được dư luận đánh giá cao1, góp phần nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền và việc học tập, nghiên cứu của cán bộ, chiến sĩ trong xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, giữ vững trận địa chính trị tư tưởng, nâng cao sức chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng vũ trang nhân _______________ 1. Tiêu biểu có những cuốn sách như: Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng cầm quyền; Đổi mới ở Việt Nam - Thành tựu và kinh nghiệm; Những tấm gương bình dị mà cao quý; Chiến lược “Diễn biến hoà bình” - Nhận diện và đấu tranh; Sức sống của Cách mạng Tháng Mười Nga; Tư tưởng nhân văn quân sự Việt Nam; Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam; Xây dựng Đảng bộ Quân đội ngang tầm nhiệm vụ mới; Quân đội nhân dân Việt Nam trung với Đảng, hiếu với dân; Tiến bước dưới cờ Đảng quang vinh, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ; Tổng kết công tác Đảng, công tác chính trị trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống “diễn biến hòa bình”; Sáng mãi phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ; Điển hình tiên tiến học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; các công trình lịch sử, các tác phẩm văn học về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng; sách tuyên truyền về chủ quyền biển, đảo... 64 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM dân, tham gia đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa; góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân, giữ vững ổn định chính trị, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Hoạt động in có bước phát triển, các cơ sở in trong toàn quân được quy hoạch lại theo hướng tinh, gọn, mạnh, hoạt động với chất lượng và hiệu quả ngày càng nâng lên; chủ động khắc phục mọi khó khăn, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động; giải quyết tốt mối quan hệ giữa nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ chính trị và hiệu quả sản xuất kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, quan tâm đến đời sống tinh thần và vật chất cho cán bộ, công nhân viên, tạo nên hình ảnh đẹp về ngành in Quân đội. Công tác phát hành xuất bản phẩm đã chủ động, sáng tạo trong tổ chức thực hiện, phát hành sách kịp thời đến cán bộ, chiến sĩ, nhất là các đơn vị đủ quân, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; chủng loại sách phong phú, đúng tỷ lệ, đủ tiêu chuẩn, đáp ứng nhu cầu đọc sách của bộ đội; việc lựa chọn, giới thiệu xuất bản phẩm có bước đổi mới. Sách, báo đã có mặt ở hầu hết các hoạt động ở các đơn vị quân đội từ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, sinh hoạt, học tập, cùng với hệ thống các thiết chế văn hóa đã không ngừng góp phần xây dựng và bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, bản chất cách mạng, xây dựng đời sống văn hóa tinh thần phong phú, lối sống lành mạnh ở các đơn vị trong toàn quân, góp phần thực hiện thắng lợi Cuộc vận động “Xây dựng môi trường văn hóa trong Quân đội” gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Đồng thời, thông qua tổ chức các 65 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hoạt động “Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4” hằng năm, toàn quân đã đẩy mạnh tuyên truyền xây dựng “văn hóa đọc” trong cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, góp phần xây dựng hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Nguồn nhân lực của hoạt động xuất bản, in và phát hành trong toàn quân ngày càng được nâng lên; hằng năm, các cơ quan chức năng chủ động mở các lớp tập huấn bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ hoạt động và quản lý xuất bản, in và phát hành. Đội ngũ cán bộ nghiên cứu, biên tập, cán bộ chuyên môn kỹ thuật và quản lý đã trưởng thành, tiến bộ nhiều mặt, tỷ lệ qua đào tạo, trình độ đại học và sau đại học ngày càng tăng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Cơ sở vật chất - kỹ thuật, trang thiết bị phục vụ công tác xuất bản, in và phát hành không ngừng được đổi mới và tăng cường, ngày càng hiện đại. Đặc biệt, trong những năm gần đây, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị chú trọng quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống xuất bản điện tử của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, đầu tư xây dựng hệ thống Thư viện số dùng chung trong Bộ Quốc phòng và trang thiết bị tiên tiến cho các cơ sở in... Sự quan tâm đó tạo nền tảng cho đổi mới ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội trong thời gian tới. Có thể khẳng định, trong dòng chảy lịch sử 70 năm truyền thống vẻ vang của ngành xuất bản Việt Nam, hoạt động xuất bản quân sự dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị đã không ngừng phát huy vị trí, vai trò và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, ngày càng có bước phát triển toàn diện, vững chắc, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc 66 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM và xây dựng đất nước với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Những năm sắp tới, dự báo tình hình quốc tế và trong nước có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen; sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đã và đang đặt ra những yêu cầu mới. Bên cạnh đó, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với sự cạnh tranh khốc liệt, sự phát triển như vũ bão của công nghệ truyền thông; các thế lực thù địch với âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” đã và đang tiến công ta trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực tư tưởng - văn hóa. Để hoạt động xuất bản trong Quân đội phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, phục vụ nhiệm vụ chính trị của Quân đội, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của bộ đội và nhân dân, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới, cần thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu như sau: Thứ nhất, không ngừng nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, nhiệm vụ công tác xuất bản trong Quân đội, định hướng hoạt động phù hợp với thực tiễn nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản; Thông báo số 19-TB/TW ngày 29/12/2016 của Ban Bí thư khóa XII về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao 67 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản; Chỉ thị số 44-CT/TW ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư khóa XII về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị. Tăng cường quán triệt quan điểm của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của công tác xuất bản trong Quân đội. Quá trình tổ chức thực hiện phải được tiến hành theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Quy chế xuất bản trong Quân đội và hướng dẫn của Tổng cục Chính trị; các xuất bản phẩm phải giữ vững tính đảng, tính giai cấp, là công cụ của công tác văn hóa, tư tưởng của Đảng và Nhà nước trong Quân đội, góp phần đắc lực vào việc khẳng định, phát triển và tuyên truyền lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, khẳng định tính tất yếu con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc. Trên cơ sở nhiệm vụ, cần thường xuyên quán triệt đường lối, quan điểm chính trị, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong giai đoạn mới; ra sức xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, giữ vững mối quan hệ máu thịt với nhân dân, luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Tổ quốc và Nhân dân; đáp ứng yêu cầu nâng cao trình độ kiến thức và đời sống văn hóa tinh thần cho lực lượng vũ trang nhân dân; nêu cao cảnh giác, chủ động nhạy bén tiến công địch trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, phê phán những nhận thức, quan điểm, tư tưởng sai trái và đập tan âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. 68 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM Thường xuyên quan tâm hàng đầu tới chất lượng, hiệu quả, trọng tâm là chất lượng tư tưởng, chính trị, văn hóa, khoa học. Nâng cao tính tư tưởng, tính chân thực, tính chiến đấu của các xuất bản phẩm quân sự, hướng nội dung thông tin vào nhiệm vụ chính trị trung tâm, nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”, giữ nước từ khi nước chưa nguy. Kiên quyết chống xu hướng xa rời tôn chỉ, mục đích, những biểu hiện phai nhạt lý tưởng, né tránh chính trị, “trung lập hóa” và những biểu hiện tiêu cực, lệch lạc trong hoạt động xuất bản, đặc biệt là chống khuynh hướng “thương mại hóa” tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường. Thứ hai, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn, kỹ thuật ngành xuất bản Quân đội. Thường xuyên chăm lo xây dựng, bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực ngành xuất bản Quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới; kết hợp tốt giữa đào tạo với việc tự học, tự bồi dưỡng của từng người trong thực tiễn công tác, xây dựng động cơ, thái độ đúng đắn, luôn yêu nghề và gắn bó với nghề, không ngừng vươn lên về mọi mặt. Cán bộ chủ trì nhà xuất bản và các cơ sở in, phát hành xuất bản phẩm quân đội phải thực sự tiêu biểu, là những chuyên gia đầu ngành, có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, đủ khả năng và trình độ để tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn của cơ quan, đơn vị và tham mưu cho Tổng cục Chính trị và Bộ Quốc phòng trên lĩnh vực xuất bản, in và phát hành Quân đội. Quan tâm công tác đào tạo và đào tạo lại, mở các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ ngắn hạn, dài hạn cho đội ngũ cán bộ, nhân 69 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) viên, người lao động của ngành nhằm nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành theo hướng hiện đại. Nâng cao trình độ, chất lượng đội ngũ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới của công tác quản lý nhà nước về xuất bản theo hướng cải cách thủ tục hành chính. Bảo đảm công tác quản lý đi đôi với sự phát triển của hoạt động xuất bản trong xu thế hội nhập quốc tế. Thứ ba, tích cực đổi mới trang thiết bị, từng bước đưa công nghệ mới, hiện đại vào hoạt động xuất bản. Đổi mới trang thiết bị, từng bước đưa công nghệ mới, hiện đại vào hoạt động xuất bản, in và phát hành trong Quân đội là vấn đề cần thiết và cấp bách, có tính chất quyết định sự phát triển của ngành. Trong xu thế hội nhập và giao lưu quốc tế ngày càng mở rộng, cùng với sự phát triển nhanh chóng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội cần tích cực đổi mới trang thiết bị hiện đại, đa công nghệ mới vào hoạt động xuất bản, in và phát hành, xác định phương hướng đầu tư trọng điểm để các cơ sở in Quân đội hiện đại, đồng bộ và thực hiện chủ trương hiện đại hóa hoạt động phát hành và tiếp tục quan tâm hiện đại hóa Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, luôn xứng đáng là cơ quan xuất bản tổng hợp, chuyên ngành về quân sự của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng. Ngành xuất bản, in và phát hành Quân đội cần chú trọng đầu tư ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin, tăng cường phát triển sách điện tử; đa dạng hóa các thể loại sách và phương thức xuất bản, phát hành sách. Kết hợp chặt chẽ giữa đổi mới trang thiết bị, ứng dụng công nghệ mới, hiện đại vào hoạt động 70 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM xuất bản với đổi mới cơ chế quản lý theo hướng tinh, gọn, hiệu quả. Thứ tư, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý xuất bản quân sự; kiện toàn tổ chức, thực hiện nghiêm Quy chế Xuất bản trong Quân đội. Sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương; sự quản lý, chỉ đạo của Bộ Quốc phòng mà thường xuyên, trực tiếp là Tổng cục Chính trị, ở mỗi cấp là sự lãnh đạo của cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị là vấn đề có ý nghĩa quyết định để công tác xuất bản trong Quân đội luôn phát triển vững chắc, bảo đảm chất lượng và hiệu quả ngày càng tốt hơn. Tăng cường sự chỉ đạo, quản lý toàn diện của các cơ quan chủ quản đối với công tác xuất bản. Kiện toàn và phát huy vai trò của cơ quan tham mưu. Làm tốt công tác trao đổi, nắm thông tin giữa cơ quan tham mưu, quản lý, chỉ đạo xuất bản của Quân đội với các cơ quan chức năng quản lý của Đảng và Nhà nước. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản chỉ đạo hoạt động xuất bản trong Quân đội, cụ thể hóa các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Bộ chủ quản, bảo đảm cho hoạt động xuất bản thực hiện đúng luật và phù hợp với đặc thù môi trường Quân đội, tạo lập hành lang pháp lý cho việc thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và sản xuất, kinh doanh theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, phối hợp với các cơ quan nắm tình hình, hướng dẫn các đơn vị chấp hành đúng quy định của pháp luật trong hoạt động xuất bản, áp dụng biện pháp theo thẩm quyền để xử lý kịp thời những 71 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) hành vi vi phạm và ngăn chặn tái phạm; khắc phục kịp thời sơ hở, bất cập trong công tác quản lý... Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xuất bản trong Quân đội hiện nay là yêu cầu khách quan của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy các cấp, của cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Phát huy vai trò các cơ quan chức năng, đội ngũ cán bộ, nhân viên tham gia hoạt động và quản lý nhằm đưa hoạt động xuất bản trong toàn quân luôn ổn định và có bước phát triển toàn diện mới, ngày càng khẳng định vị thế, uy tín trong ngành xuất bản Việt Nam, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới. 72 THỰC HIỆN NHIỆM VỤ BẢO VỆ AN NINH CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG TRÊN LĨNH VỰC XUẤT BẢN TRONG TÌNH HÌNH MỚI BỘ CÔNG AN X uất bản với tư cách là một ngành có quá trình ra đời, hoạt động và phát triển cho đến nay vừa tròn 70 năm (10/10/1952 - 10/10/2022), với vai trò đặc biệt quan trọng phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của con người. Trong những năm qua, cùng với sự phát triển vượt bậc của khoa học - công nghệ hiện đại đã tác động trực tiếp đến sự phát triển của ngành xuất bản với những thời cơ, thách thức lớn chưa từng có. Hoạt động xuất bản đã có những bước phát triển nhanh chóng cả về quy mô, hình thức, số lượng và chất lượng, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của người đọc. Theo thống kê, hiện nay cả nước có 57 nhà xuất bản; 119 công ty phát hành sách; trên 1.550 cơ sở in công nghiệp; 13.770 công ty, trung tâm, siêu thị, nhà sách, hộ kinh doanh sách; 9 văn phòng đại diện đơn vị nước ngoài hoạt động trên lĩnh vực xuất bản đặt tại Việt Nam. Những năm qua, các đơn vị xuất bản đã khẳng định được vị trí tiên phong của mình trong công tác tư tưởng, văn hóa, qua đó làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, - 73 - XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) pháp luật của Nhà nước đến đông đảo quần chúng nhân dân; tham gia giữ gìn, phát triển bản sắc văn hóa dân tộc; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tệ nạn xã hội, góp phần nâng cao dân trí, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước. Phần lớn các nhà xuất bản, cơ sở in, nhà sách đều có hoạt động đạt hiệu quả, góp phần thúc đẩy hoạt động xuất bản phát triển, trong đó có nhiều đổi mới về công nghệ, cải thiện nhà xưởng, phương tiện làm việc; có nhiều nhà xuất bản khép kín cả ba khâu: xuất bản, in, phát hành, được trang bị thiết bị hiện đại... kịp thời xuất bản những ấn phẩm tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của đất nước, nhất là tuyên truyền thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2025; đã có nhiều bài viết, tác phẩm phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; vạch trần âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng Việt Nam của các thế lực thù địch. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, đa số cán bộ, lãnh đạo, biên tập viên các cơ quan xuất bản chấp hành tốt sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, các quy định của pháp luật; giữ vững phẩm chất cách mạng, đóng góp trí tuệ, công sức đối với sự phát triển của lĩnh vực xuất bản Việt Nam. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được trong thời gian qua, tình hình an ninh chính trị nội bộ trên lĩnh vực xuất bản vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề phức tạp. Các thế lực thù địch 74 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM tìm mọi cách lợi dụng hoạt động xuất bản để phá hoại tư tưởng, thể hiện trong chiến lược “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng. Thực tế cho thấy, trong những năm qua, các thế lực thù địch hướng vào một số cơ quan xuất bản và cá nhân hoạt động trên lĩnh vực xuất bản với những thủ đoạn tinh vi để lôi kéo, hướng lái hoạt động theo ý đồ của chúng như: đào tạo, lôi kéo, chuyển hóa tư tưởng, ra sức thúc đẩy thành lập các “nhà xuất bản tư nhân”, “nhà xuất bản ảo” làm cơ quan ngôn luận cho lực lượng dân chủ, tạo điều kiện tuyên truyền các quan điểm, tư tưởng theo chủ nghĩa tư bản, lối sống phương Tây thực dụng, phủ nhận vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam, tuyên truyền quan điểm sai trái, tạo nghi ngờ, bức xúc trong quần chúng nhân dân. Ở trong nước, vẫn còn tình trạng cán bộ, biên tập viên một số cơ quan xuất bản có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm pháp luật; tình trạng đơn, thư khiếu nại kéo dài, mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ vẫn còn xuất hiện ở một số cơ quan xuất bản... Hành vi vi phạm pháp luật trên lĩnh vực xuất bản có biểu hiện phức tạp như: vi phạm trong khâu phát hành (phát hành sách in lậu, phát hành sách vi phạm bản quyền); vi phạm trong khâu in ấn xuất bản phẩm, vi phạm liên quan đến thủ tục in (không có quyết định xuất bản, không có hợp đồng in, cơ sở in không đủ điều kiện, in vượt quá số lượng cho phép,...). Trước tình hình trên, Bộ Công an đã chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ, mà trực tiếp, nòng cốt là lực lượng An ninh chính trị nội bộ triển khai các biện pháp, công tác trong bảo vệ an ninh chính trị, tư tưởng trên lĩnh vực xuất bản; kịp thời 75 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) phát hiện, ngăn chặn làm thất bại âm mưu, hoạt động của các loại đối tượng; tham mưu cho Đảng, Nhà nước, phối hợp với các cơ quan chức năng phòng ngừa, đấu tranh, xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực xuất bản, góp phần quan trọng giữ vững trận địa tư tưởng và sự ổn định chính trị - xã hội nói chung và an ninh chính trị nội bộ các cơ quan xuất bản nói riêng. Thời gian qua, lực lượng An ninh chính trị nội bộ đã chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, triển khai các mặt công tác nghiệp vụ, nắm chắc tình hình trên lĩnh vực xuất bản; diễn biến tiêu cực liên quan đến công tác bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, văn hóa, tư tưởng. Tập trung nắm tình hình hoạt động hợp tác, liên kết, tài trợ của nước ngoài trong hoạt động xuất bản; các bản thảo, ấn phẩm có nội dung chính trị phức tạp, nhạy cảm, tuyên truyền mê tín dị đoan, tuyên truyền lối sống dâm ô, đồi trụy; nắm tình hình in lậu, phát hành các xuất bản phẩm in lậu, vi phạm bản quyền; hoạt động của các loại đối tượng trong và ngoài nước lợi dụng hoạt động xuất bản xâm hại an ninh quốc gia; kịp thời phát hiện các cơ quan xuất bản có dấu hiệu sai phạm, vi phạm pháp luật, các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Qua đó, kịp thời tham mưu đề xuất với lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo đấu tranh làm thất bại âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; tham mưu, kiến nghị Chính phủ, Ban Bí thư chỉ đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, cơ quan chủ quản các nhà xuất bản có hình thức xử lý, chấn chỉnh; chủ động trong công tác phòng ngừa, ngăn chặn không cho tán phát, xuất bản số ấn phẩm có nội dung 76 Phần thứ nhất: NGkNH XUẤT BẢN, IN Vk PHÁT HkNH SÁCH VIỆT NAM - HkNH TRÌNH 70 NĂM chính trị phức tạp được xuất bản ở nước ngoài và tuyên truyền phản bác lại các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch. Lực lượng An ninh chính trị nội bộ đã tăng cường tham mưu, phối hợp với các cơ quan, ban, ngành trên lĩnh vực xuất bản tổ chức quán triệt, thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật, các chỉ thị, nghị quyết liên quan đến công tác bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” tại 100% các cơ quan xuất bản; thường xuyên tuyên truyền giáo dục nâng cao cảnh giác cho đội ngũ cán bộ, biên tập viên, củng cố phát triển phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc trong các cơ quan nhà xuất bản; xây dựng nội quy, quy chế bảo vệ an ninh, trật tự cơ quan. Phối hợp xác minh tuyển dụng nhân sự vào làm việc tại các nhà xuất bản. Chủ động nắm tình hình, tổ chức điều tra, xác minh kịp thời phát hiện các hoạt động phức tạp, vi phạm pháp luật, kiến nghị cơ quan chức năng xử lý, chấn chỉnh, không để tình huống đột xuất bất ngờ. Đã phát hiện và kiến nghị các nhà xuất bản sửa chữa, thẩm định lại nội dung bản thảo trước khi cấp phép xuất bản hoặc kiến nghị không cấp phép xuất bản nhiều bản thảo có nội dung chính trị phức tạp; tham mưu, kiến nghị cơ quan chủ quản phê bình, nhắc nhở cá nhân, đơn vị có sai phạm trong hoạt động xuất bản, có hình thức xử lý đối với ấn phẩm có nội dung chính trị phức tạp, nhạy cảm... Tích cực tham gia, phối hợp với các đơn vị chức năng (Cục Xuất bản, Đoàn liên ngành và các đội liên ngành, Thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông các địa phương) thanh tra, kiểm tra các cơ sở in, phát hành, photocopy, qua đó phát hiện, xử lý đối với các 77 XUẤT BẢN VIỆT NAM - 70 NĂM XÂY DỰNG Vk PHÁT TRIỂN (1952 - 2022) cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật. Chỉ tính từ năm 2009 đến nay, lực lượng An ninh chính trị nội bộ đã phối hợp thu thập, nghiên cứu trên 500 đề tài, bản thảo; kiến nghị không cho xuất bản hoặc sửa chữa lại nội dung trước khi xuất bản 350 đề tài, bản thảo; ngừng phát hành, thu hồi, tiêu hủy 150 ấn phẩm có nội dung phức tạp, nhạy cảm, vi phạm; xử phạt vi phạm pháp luật trên lĩnh vực xuất bản hơn 760 trường hợp với số tiền hàng chục tỷ đồng... Trong thời gian tới, ngành xuất bản tiếp tục được Đảng, Nhà nước quan tâm, chỉ đạo nhằm phát huy hơn nữa vai trò tiên phong trong công tác tư tưởng, văn hóa. Các nhà xuất bản cơ bản vẫn giữ ổn định, tiếp tục được quan tâm, chỉ đạo nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực hoạt động. Xu thế toàn cầu hóa, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ tác động mạnh tới ngành xuất bản, xuất bản điện tử, đa phương tiện sẽ dần khẳng định ưu thế vượt trội so với các loại hình xuất bản truyền thống. Từ đó đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với công tác quản lý, bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, văn hóa, tư tưởng. Vì vậy, để bảo đảm an ninh chính trị, tư tưởng trên lĩnh vực xuất bản, cần tập trung thực hiện một số công tác trọng tâm sau: - Đối với cơ quan quản lý nhà nước: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ trong hoạt động xuất bản. Tăng cường công tác phổ biến, tuyên truyền các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành cho các đơn vị xuất bản, in, phát hành. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật. 78