"Xoá mù linux 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Xoá mù linux Ebooks Nhóm Zalo Xóa mù Linux Cài ∞t và s˚ dˆng Fedora Core 2 Biên so§n: Nguyπn ˘c Kính Phiên b£n 1.02, ngày 31 tháng 07 n´m 2004 Trong thÌi gian biên so§n tài liªu này, tôi ã tham kh£o rßt nhi∑u h˜Óng d®n v∑ Linux cıa các anh ch‡ em thuÎc khËi Kosen Vietnam t§i trang www.vcsj.net và tham kh£o ˛ ki∏n cıa mÎt sË ng˜Ìi có chuyên môn v∑ Linux  trang www.vnlinux.org. Xin c£m Ïn nh˙ng ng˜Ìi sau ây: Bùi Minh Tr˜Ìng, Lê Hoàng Nam, Lê H˙u Hoàng Quân, Nguyπn VÙ H˜ng, Tr¶n Trung Thành, Lê H£i oàn, Hàn Th∏ Thành, Larry Nguyπn, Nguyπn §i Qu˛, Lai Hoài Tri∏t, Nguyπn Tân Khoa, ào H£i Lâm, K˝ Anh, Ph§m Kim Long, H. Okumura, và nh˙ng ng˜Ìi khác. ây là mÎt tài liªu miπn phí. B§n hoàn toàn có th∫ phân phËi nó l§i cho nh˙ng ng˜Ìi s˚ dˆng khác ho∞c có th∫ chønh s˚a cho phù hÒp nh˜ng ph£i tuân theo nh˙ng yêu c¶u trong gißy phép b£n quy∑n GNU (phiên b£n 2 hay các phiên b£n khác). Tài liªu này ˜Òc phát hành vÓi hy vÂng r¨ng nó s≥ tr nên h˙u ích, nh˜ng nó KHÔNG KÈM THEO BáT K› S‹ BÉO ÉM NÀO, ngay c£ nh˙ng £m b£o ng¶m hi∫u v∑ viªc th˜Ïng m§i hoá hay ph£i phù hÒp vÓi mÎt ích cˆ th∫ nào ó (vßn ∑ này b§n có th∫ tham kh£o gißy phép GNU General Public License ∫ bi∏t thêm chi ti∏t). Thông th˜Ìng, b§n s≥ nh™n ˜Òc mÎt b£n sao cıa gißy phép GNU General Public License kèm theo tài liªu này; n∏u ch˜a có, b§n có th∫ vi∏t th˜ ∏n ‡a chø sau Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA. ∫ có mÎt b£n gißy phép. Mˆc lˆc 1 GiÓi thiªu chung 3 1.1 MÎt sË phiên b£n Linux ............................... 3 2 Cài ∞t Fedora Core 2 5 2.1 Yêu c¶u ........................................ 5 2.2 Chu©n b‡ ........................................ 5 2.3 Cài ∞t ......................................... 5 3 Làm quen 7 4 NËi m§ng 9 5 C™p nh™t 10 5.1 RPM Package Manager ................................ 10 6 S˚ dˆng 11 6.1 Cài thêm fonts ti∏ng Viªt và Unicode ........................ 11 6.2 Nh™p ti∏ng Viªt b¨ng X-Unikey ........................... 11 6.3 Duyªt web b¨ng Mozilla ............................... 12 6.4 Liên l§c b¨ng Gaim .................................. 13 6.5 Nghe nh§c mp3 b¨ng xmms ............................. 14 6.6 Xem video b¨ng xine ................................. 14 6.7 S˚ dˆng bÎ Open Office ............................... 14 6.8 So§n th£o v´n b£n b¨ng Emacs/Vim/gEdit .................... 14 6.8.1 Emacs ..................................... 14 6.8.2 Vim ...................................... 15 6.8.3 gEdit ...................................... 15 6.9 Á ho§ b¨ng Gimp .................................. 16 6.10 T§o £nh vector b¨ng tgif ............................... 16 6.11 V≥ bi∫u Á b¨ng gnuplot ............................... 16 6.12 Xem file pdf b¨ng Acrobat Reader .......................... 17 6.13 L™p trình C/C++ b¨ng gcc ............................. 18 6.13.1 C ........................................ 19 6.13.2 C++ ...................................... 19 6.14 L™p trình Java b¨ng Sun J2SDK .......................... 20 2 1 GiÓi thiªu chung Linux là mÎt hª i∑u hành. V∑ m∞t nguyên t≠c hª i∑u hành cÙng là mÎt ˘ng dˆng máy tính; nh˜ng ây là mÎt ˘ng dˆng ∞c biªt – ˜Òc dùng ∫ qu£n l˛, i∑u phËi các tài nguyên cıa hª thËng (bao gÁm c£ ph¶n c˘ng và các ph¶n m∑m khác). Linux ˜Òc phát tri∫n bi Linus Torvalds, d¸a trên hª i∑u hành Minix - mÎt hª i∑u hành có cßu trúc t˜Ïng t¸ Unix vÓi các ch˘c n´ng tËi thi∫u ˜Òc dùng trong d§y hÂc. Linux là mÎt hª i∑u hành vÓi các kh£ n´ng a nhiªm, a tác vˆ, a ng˜Ìi dùng. Sau hÏn m˜Ìi n´m phát tri∫n, Linux ã ch˘ng t‰ là mÎt hª i∑u hành uy∫n chuy∫n (có th∫ ho§t Îng trên nhi∑u lo§i ph¶n c˘ng), áng tin c™y và Ín ‡nh. Hiªn nay, Linux tr thành hª i∑u hành vÓi mã nguÁn m và miπn phí d˜Ói b£n quy∑n cıa tÍ ch˘c GNU (Gnu’s Not Unix). Linux ang là e do§ lÓn nhßt Ëi vÓi Microsoft Windows khi rßt nhi∑u các tÍ ch˘c chính phı và xí nghiªp trên th∏ giÓi tuyên bË o§n tuyªt vÓi Windows ∫ chuy∫n sang dùng Linux. Hª i∑u hành Linux ˜Òc dùng trong h¶u h∏t hª thËng máy chı cıa các tr˜Ìng §i hÂc, cao Øng Nh™t B£n. – ây chúng tôi chø giÓi thiªu v∑ Linux và nh˙ng thao tác cÏ b£n nhßt liên quan ∏n hª i∑u hành này. Tài liªu này n¨m trong khuôn khÍ d¸ án Xoá mù Linux, dành cho Ëi t˜Òng là các sinh viên Viªt Nam ang hÂc ti∏ng Nh™t t§i Tokyo chu©n b‡ v∑ tr˜Ìng hÂc chuyên môn. 1.1 MÎt sË phiên b£n Linux Redhat và Fedora Core B£n Linux có l≥ là th‡nh hành nhßt trên th∏ giÓi, phát hành bi công ty Redhat. T¯ n´m 2003, Redhat Inc. chuy∫n h˜Óng kinh doanh. H ¶u t˜ phát tri∫n dòng s£n ph©m Redhat Interprise Linux (RHEL) vÓi mˆc ích th˜Ïng m§i, nh≠m vào các công ty, xí nghiªp. Ëi vÓi ng˜Ìi dùng bình th˜Ìng, h open mÎt project tên là Fedora. Redhat b‰ ti∑n và mÎt sË kˇ s˜ cıa mình hÈ trÒ cho d¸ án này Áng thÌi kêu gÂi developers trên kh≠p th∏ giÓi qui tˆ l§i ∫ phát tri∫n Fedora Core. B£n Linux cıa Redhat cuËi cùng d¯ng  phiên b£n 9.0. Version cıa Fedora Core ˜Òc ∏m t¯ 1. Có th∫ nghæ §i khái là FC1 t˜Ïng ˜Ïng Redhat 10, FC2 t˜Ïng ˜Ïng Redhat 11. Th¸c t∏ thì khác nhi∑u, ∞c biªt là t¯ FC2. WhiteBox Linux B£n clone cıa Redhat Enterprise Linux 3.0. Build trên source code cıa RHEL bi mÎt nhóm các kˇ s˜  LA, Hoa K˝. Hiªn nay server Nhatban.NET ang dùng b£n này. SuSE Linux Made in Germany. B£n Linux c¸c k˝ th‡nh hành  châu Âu và B≠c Mˇ. N´m 2003, công ty SuSE b‡ ông lÓn Novell mua. Novell ang dËc s˘c ¶u t˜ cho SuSE ∫ nh≠m vào enterprise users hòng giành l§i th‡ ph¶n t¯ tay Redhat. B£n SuSE mÓi nhßt hiªn nay là 9.1 Mandrake Linux Made in France. CÙng là mÎt b£n Linux rßt th‡nh hành  châu Âu, Mˇ, và Viªt Nam. ây cÙng là b£n ˜Òc ˜u ái nhßt trong vßn ∑ Viªt hoá. Theo thông tin mÓi nhßt ngày 22/7/2004 thì quá trình Viªt hoá cho Mandrake Linux (MDK) ã §t 85%. B£n MDK mÓi nhßt hiªn nay là 10.0 Turbo Linux NÍi ti∏ng  Nh™t, Trung QuËc. Công ty Turbo ang ¶u t˜ m§nh nh¨m thËng tr‡ th‡ tr˜Ìng Linux Trung QuËc. B£n Turbo mÓi nhßt hiªn nay là 10F 3 Debian Linux MÎt ông lÓn n˙a trong làng Linux. Nhi∑u ng˜Ìi có ˛ ki∏n cho r¨ng: ng˜Ìi không chuyên nên dùng Fedora Core ∫ có th∫ làm quen ˜Òc vÓi nh˙ng kˇ thu™t mÓi nhßt cıa Linux, còn dân chuyên nghiªp nên dùng Debian vì s¸ Ín ‡nh tuyªt vÌi cıa nó. B£n mÓi nhßt: 3.0R2 Vine Linux C¸c k˝ ˜Òc ˜a chuÎng t§i Nh™t. ˜Òc phát tri∫n trên n∑n Redhat 6.2. ∞c i∫m cıa b£n này là rßt nhµ (duy nhßt 1 æa CD) và hÈ trÒ ti∏ng Nh™t 100%. Vine Linux cÙng ˜Òc tích hÒp thêm mÎt sË tính n´ng cıa Debian ví dˆ nh˜ apt-get. B£n mÓi nhßt hiªn nay là 2.6R4. B£n 3.0 s≥ ˜Òc release trong tháng 8/2004. Knoppix Linux Made in Germany. B£n live Linux ˜Òc ˜a chuÎng nhßt hiªn nay. Khi Îng tr¸c ti∏p t¯ CD mà không c¶n cài ∞t vào Í c˘ng. Phiên b£n mÓi nhßt là 3.4 Vietkey Linux Made in Vietnam. Hoàn toàn không có ti∏ng t´m gì ngoài chuyªn ˜Òc gi£i trong cuÎc thi TTVN 2003. Phát tri∫n bi nhóm Vietkey trên n∑n Redhat 7.2. CÙng nên th˚ cho bi∏t s£n ph©m o§t gi£i nhßt cıa TTVN nó ra sao. vnlinuxCD B£n live CD by Larry Nguyπn. Nguyên t≠c cıa vnlinuxCD giËng Knoppix nh˜ng ˜Òc build trên n∑n Mandrake 9.2. HÈ trÒ khá tËt các vßn ∑ v∑ ti∏ng Viªt. Các phiên b£n khác Còn rßt nhi∑u distributor khác. Các b§n t¸ tìm hi∫u thêm. Check: Slackware, Gentoo, College, Yellow Dog, SGI, Momonga,... 4 2 Cài ∞t Fedora Core 2 2.1 Yêu c¶u ∫ có th∫ th¸c hiªn h∏t nh˙ng gì ghi trong b£n h˜Óng d®n này, hª thËng cıa b§n c¶n tho£ mãn nh˙ng yêu c¶u sau: Máy cıa b§n ph£i khi Îng ˜Òc t¯ Í CD/DVD c˘ng cıa b§n ph£i còn d˜ ít nhßt 6GB Ít nhßt 128MB RAM ˜Ìng truy∑n internet tËc Î cao (ADSL ho∞c cáp quang) 2.2 Chu©n b‡ Tr˜Óc khi cài ∞t, c¶n chu©n b‡ nh˙ng th˘ sau: 1. Chu©n b‡ sÆn 1 æa DVD ho∞c 4 æa CD FC2 2. Dùng Partition Magic (trên Windows) hay mÎt ch˜Ïng trình chia Í æa nào ó t§o sÆn mÎt partition lÓn kho£ng 6 ∏n 8 GB, format d§ng nào cÙng ˜Òc (fat, fat32, ext3, v.v.). T¯ ây chúng tôi gi£ ‡nh trên máy cıa b§n có Í C cài Windows, Í D format d§ng FAT32 ∫ ch˘a d˙ liªu, Í E trËng ∫ chu©n b‡ cài FC2 3. Chønh s˚a BIOS sao cho máy có th∫ khi Îng t¯ Í CD/DVD 4. Download gói xmlinux.tbz t¯ http://vcsj.net/xmlinux.tbz, ∫  Í D 2.3 Cài ∞t Ph¶n này không trình bày thì l§i b£o không chu áo, trình bày kˇ quá thì s≥ b‡ nói là rÈi hÏi. T˘c là cài ∞t FC2 dπ nh˜ ´n kem ßy, c˘ theo chø d®n trên màn hình là xong! Th∏ này nhé: 1. Nhét æa CD ho∞c DVD vào, khi Îng l§i máy 2. Khi boot vào CD/DVD rÁi thì Enter mÎt cái ∫ b≠t ¶u cài, s≥ hiªn ra mÎt cái màn hình Welcome to Fedora Core. Nhßn Next. 3. Language Selection: English 4. Keyboard Configuration: Japanese 5. Monitor Configuration: ∫ nguyên nh˜ m∞c ‡nh 6. Upgrade Examine: Install Fedora Core 7. Installation Type: Custom 8. Disk Partitioning Setup: Manually partition with Disk Druid 5 9. Disk Setup: Mˆc này ph£i làm th™t th™n trÂng n∏u không toàn bÎ Í c˘ng s≥ b‡ format h∏t! Ph¶n æa t˜Ïng ˜Ïng vÓi Í C ∫ nguyên. Ph¶n æa t˜Ïng ˘ng vÓi Í D thì nhßn chuÎt vào ó rÁi nhßn nút “Edit”, trong hÎp Mount Point nh™p “/data”. Làm nh˜ v™y sau này s≥ dùng Í D chung vÓi Windows ˜Òc. CuËi cùng là tÓi ph¶n æa t˜Ïng ˘ng vÓi Í E. Nhßn chuÎt lên ó. Nhßn nút “New”. ChÂn Mount Point là “/boot”, File System Type là “ext3”, Size (MB) là 100. Nhßn OK. Nhßn nút “New” mÎt l¶n n˙a. File System Type: “swap”, Size (MB): 512 (kho£ng gßp ôi RAM). OK. Nhßn nút “New” l¶n cuËi. Mount Point: “/”, File System Type: “ext3”, Addition Size Options: Fill to maximum allowable size (dùng h∏t toàn bÎ ph¶n æa còn l§i, cÔ 5000 ∏n 7000 MB). Next. 10. Boot Loader Configuration: Có th∫ l¸a chÂn Windows (DOS) ho∞c FC2 làm hª i∑u hành m∞c ‡nh khi khi Îng máy. ∫ nguyên “Fedora Core”. Next 11. Network Configuration: Next 12. Firewall Configuration: Next 13. Additional Language Support: ChÂn English (USA) và Japanese. Select the default lan guage for the system: English (USA) 14. Time Zone Selection: Asia/Tokyo (nhßn chuÎt vào thı ô Tokyo trên b£n Á) 15. Set Root Password: Nh™p password cho root (root là user ∞c biªt, có quy∑n tËi cao Ëi vÓi hª thËng). Next 16. Package Installation Defaults: Customize software packages to be installed 17. Package Group Selection: Everything (cài tßt c£, Í c˘ng r¥ bèo, ti∏c gì mßy GB :) 18. About to Install: Next 19. Các b˜Óc còn l§i c˘ ∫ nh˜ m∞c ‡nh và nhßn Next. (Nó h‰i có t§o æa m∑m khi Îng hay không, tr£ lÌi là không). Có th∫ mßt 30 tÓi 60 phút. Trong thÌi gian ó ra làm ly cà phê, mªt quá rÁi... 20. Cài xong rÁi! Máy t¸ khi Îng l§i. Hoàn thành nËt các b˜Óc còn l§i theo chø d®n tên màn hình. Khi t§o user mÓi thì nh™p tên user và password, chú ˛ là tên user ∫ ch˙ th˜Ìng và không có dßu cách. Ví dˆ: penguin, tuxedo, musketeer,... T¯ nay tr i s≥ login vào máy b¨ng account v¯a t§o, chø dùng account “root” trong nh˙ng tr˜Ìng hÒp ∞c biªt. 6 3 Làm quen T¯ ây tr i s≥ dùng mÎt account gi£ ‡nh là “penguin”, các b§n hãy thay th∏ “penguin” b¨ng account th™t cıa mình. Nh˜ m∞c ‡nh, sau khi khi Îng vào FC2, b§n s≥ g∞p màn hình nh˜ d˜Ói ây: B§n nhßn vào cái mÙ ‰ (Redhat) và chÂn các ˘ng dˆng t¯ trong ó. (Cái mÙ ‰ t˜Ïng ˜Ïng vÓi Start Menu cıa Windows) FC2 cung cßp hÏn 1,000 ˘ng dˆng các lo§i - tßt c£ ∑u miπn phí. T¯ nay b§n s≥ ph£i dùng nhi∑u tÓi mÎt ch˜Ïng trình tên là “Terminal”, hãy t§o mÎt icon link ∏n “Terminal” theo cách sau: Nhßn chuÎt ph£i lên mÎt vùng trËng cıa thanh công cˆ, chÂn Add to Panel ! Launcher from menu ! System Tools ! Terminal Làm quen vÓi Terminal Nhßn chuÎt trái vào icon Terminal trên thanh công cˆ ho∞c chÂn t¯ Redhat ! System Tools ! Terminal Th¸c hiªn mÎt sË lªnh nh˜: touch foo.txt : t§o mÎt blank file tên là “foo.txt” mkdir bin : t§o th˜ mˆc tên là “bin” ls : hi∫n th‡ danh sách files và th˜ mˆc man ls : xem cách dùng lªnh ls cd bin : chuy∫n t¯ th˜ mˆc hiªn t§i sang th˜ mˆc “bin” pwd : hi∫n th‡ th˜ mˆc hiªn hành, ∫ bi∏t là mình hiªn ang  âu cd .. : chuy∫n t¯ th˜ mˆc hiªn hành lên th˜ mˆc cßp trên su : chuy∫n thành root (nh™p root password) passwd : thay Íi password (nh™p password cÙ và password mÓi) 7 uname -a : hi∫n th‡ tên và phiên b£n cıa hª i∑u hành less foo.txt : hi∫n th‡ nÎi dung file foo.txt ra màn hình Terminal cp foo.txt bar.txt : copy file foo.txt ra bar.txt mv foo.txt hoge.txt : Íi tên file foo.txt thành hoge.txt mv bin sbin : Íi tên folder bin thành sbin rm foo.txt : xoá file foo.txt rm -r bin : xoá th˜ mˆc bin rm -rf * : Xoá tßt c£ mÂi th˘  th˜ mˆc hiªn hành mà không c¶n xác nh™n l§i. H∏t s˘c th™n trÂng Ëi vÓi lªnh này! ln -s foo.txt bar.txt : t§o bar.txt links ∏n foo.txt man command_name : Âc h˜Óng d®n chi ti∏t v∑ các lªnh, nghæa là gõ man theo sau bi tên lªnh. Khi nh™p tham sË là nh˙ng file có tên dài, chø viªc nh™p 1, 2 ch˙ ¶u tiên và ßn phím Tab, tên file s≥ t¸ Îng ˜Òc hi∫n th‡. ây là tính n´ng hÈ trÒ rßt tiªn lÒi, v¯a tránh ˜Òc viªc gõ nh¶m tên file, v¯a gi£m ˜Òc rßt nhi∑u công gõ bàn phím. Ví dˆ khi muËn copy mÎt file có tên là some-file-with-very-long-name.txt thành file short-file.txt b§n chø c¶n gõ cp so và nhßn phím Tab, tên file some-file... s≥ t¸ Îng ˜Òc bÍ sung. B§n chø nh™p thêm short-file.txt là xong. Thı thu™t này s≥ phát huy tác dˆng khi b§n th¸c hiªn các ph¶n h˜Óng d®n sau. 8 4 NËi m§ng Khi cài ∞t, b§n ã ∫ Lan card (eth0) theo ch∏ Î “Active on Boot” và t¸ Îng nh™n IP do DHCP server cıa ISP (Internet Service Provider) cung cßp. Nh˜ v™y b§n nghiπm nhiên có th∫ dùng ˜Òc internet mà không c¶n cßu hình l§i bßt c˘ cái gì khác. ∫ ki∫m tra xem ã nËi m§ng ch˜a, b§n dùng trình duyªt web Mozilla (nhßn vào icon hình qu£ ‡a c¶u trên thanh công cˆ ho∞c chÂn Redhat ! Internet ! Web Browser), m mÎt trang web nào ó, ví dˆ yahoo.com. N∏u m ˜Òc trang này rÁi thì b§n có th∫ b‰ qua ph¶n “NËi m§ng” này và Âc ti∏p các ph¶n sau. Ph¶n sau ây h˜Óng d®n cách nËi m§ng qua ˜Ìng broadband (xDSL) theo giao th˘c PPPoE. 1. ´ng nh™p vÓi account ‘penguin’ 2. Khi Îng Terminal 3. Dùng lªng su ∫ tr thành root 4. Dùng lªnh /sbin/adsl-setup 5. Ph¶n LOGIN NAME: nh™p tên user do nhà ISP cung cßp 6. Ph¶n INTERFACE: ∫ nh˜ m∞c ‡nh (default eth0), nhßn Enter 7. Nó h‰i có muËn mình muËn nËi m§ng th˜Ìng xuyên hay chø nËi khi c¶n thi∏t, chÂn ‘stay up continuously’ b¨ng cách nh™p ‘no’ và Enter 8. Ph¶n DNS: Thông th˜Ìng ISP ∫ DNS là dynamic, nh™p ‘server’ và Enter 9. Ph¶n PASSWORD: Nh™p password do ISP cung cßp 10. Ph¶n USERCTRL: Nh™p ‘yes’, Enter 11. Ph¶n FIREWALLING: Nh™p ‘1’, Enter 12. Ti∏p theo nh™p ‘yes’, Enter ∫ máy t¸ Îng nËi m§ng mÈi l¶n khi Îng 13. CuËi cùng nh™p ‘y’ ∫ save nh˙ng thông tin v¯a nh™p 14. Dùng lªnh /sbin/ifup ppp0 ∫ b≠t ¶u nËi m§ng 15. Dùng lªnh /sbin/adsl-status /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ppp0 ∫ ki∫m tra xem ã nËi m§ng ch˜a. 9 5 C™p nh™t C™p nh™t các gói (packages) mÓi nhßt là viªc c¶n làm ngay. ∫ update, cách Ïn gi£n nhßt là dùng tiªn ích yum. MuËn bi∏t chi ti∏t v∑ cách dùng yum, gõ man yum. 1. ´ng nh™p vÓi account penguin, khi Îng “Terminal” 2. Th¸c hiªn lªnh su ∫ tr thành root 3. Th¸c hiªn lªnh yum update ∫ ch˜Ïng trình yum t¸ Îng download và cài ∞t nh˙ng gói mÓi nhßt. Khi ˜Òc h‰i có Áng ˛ hay không thì nhßn ‘y’, Enter 4. B§n ph£i Òi t¯ 30 tÓi 45 phút ∫ yum c™p nh™t mÂi th˘. Chú ˛: Sau khi c™p nh™t, b§n khi Îng l§i hª thËng. Trong danh sách cıa boot loader (grub) có th∫ tÁn t§i nhi∑u lo§i Linux vÓi các phiên b£n khác nhau. ây là k∏t qu£ update kernel (nhân cıa hª i∑u hành) bi yum. B§n hãy chÂn kernel mÓi nhßt (có sË version cao nhßt). Sau khi boot xong b§n có th∫ xoá b‰ nh˙ng kernel cÙ b¨ng tiªn ích rpm. 5.1 RPM Package Manager RPM là tiªn ích rßt tiªn lÒi ∫ qu£n l˛ (build, install, query, verify, update, erase) các gói. Tính dπ dùng cıa nó cÙng là mÎt y∏u tË giúp cho Redhat Linux (Fedora) tr nên phÍ c™p và khác biªt so vÓi các phiên b£n Linux khác. MuËn bi∏t chi ti∏t v∑ rpm, gõ man rpm. Sau ây là mÎt sË cách dùng rpm cÏ b£n. rpm -ivh foo.rpm : Cài ∞t gói foo (uôi file là rpm) vào hª thËng rpm -Uvh foo.rpm : Update gói foo rpm -qa | grep foo : PhËi hÒp gi˙a lªnh rpm và lªnh grep ∫ tìm tßt c£ các gói liên quan ∏n foo. rpm -e foo : Xoá gói foo kh‰i hª thËng 10 6 S˚ dˆng MuËn th¸c hiªn các h˜Óng d®n trong ph¶n này b§n ph£i có gói XMLinux.tbz, n∏u ch˜a có, b§n có th∫ download t§i http://vcsj.net/xmlinux.tbz. Sau khi download b§n ∫ gói này  /home/penguin, t˘c là  ngay d˜Ói th˜ mˆc m∞c ‡nh mÈi l¶n khi Îng “Terminal”. Ti∏p ∏n b§n dùng lªnh tar xvjf xmlinux.tbz ∫ gi£i nén các files trong gói xmlinux. Gi£i nén xong b§n cd xmlinux ∫ di chuy∫n vào trong th˜ mˆc xmlinux. T¯ ây cho tÓi h∏t ph¶n h˜Óng d®n s˚ dˆng này, b§n th¸c hiªn trên /home/penguin/xmlinux 6.1 Cài thêm fonts ti∏ng Viªt và Unicode i kèm vÓi gói XMLinux có th˜ mˆc vi ch˘a các font c¶n thi∏t cho viªc nh™p và hi∫n th‡ ti∏ng Viªt cÙng nh˜ Unicode, bao gÁm: MS Arial, MS Tahoma, MS Times New Roman, MS Verdana, VN Times (TCVN), VNI Times, VPS Côn SÏn (VPS), VI Times và UHoài 1.1 (VISCII), cÎng vÓi 3 font th˜ pháp cıa VNI. B§n chø viªc copy c£ th˜ mˆc vi vào /usr/share/fonts và th¸c hiªn lªnh fc-cache ∫ c™p nh™t. Cˆ th∫ làm nh˜ sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [root@vcsj xmlinux]# cp -r vi /usr/share/fonts/ [root@vcsj xmlinux]# fc-cache /usr/share/fonts/vi/ [root@vcsj xmlinux]# exit 6.2 Nh™p ti∏ng Viªt b¨ng X-Unikey Hiªn nay phÍ bi∏n hai tiªn ích nh™p ti∏ng Viªt trên Linux/Unix là xvnkb (Vietnam Keyboard for X) cıa ào H£i Lâm1 và X-Unikey cıa Ph§m Kim Long2. Tùy thói quen và s thích mà b§n có th∫ chÂn gi˙a xvnkb và x-unikey. C£ hai ∑u xußt s≠c và h¶u nh˜ ã gi£i quy∏t triªt ∫ các vßn ∑ b£ng mã, cách nh™p ti∏ng Viªt. Tác gi£ bài vi∏t này vËn quen dùng xvnkb nh˜ng  ây xin ˜Òc giÓi thiªu x-unikey vì rßt nhi∑u ng˜Ìi dùng Windows ã quen vÓi Unikey. ∫ cài ∞t X-Unikey, b§n có th∫ cài ∞t b¨ng tiªn ích rpm vÓi gói rpm cho X-Unikey ã ˜Òc chu©n b‡ sÆn bi tác gi£ Nguyπn §i Qu˛. Tuy v™y  ây tôi s≥ h˜Óng d®n b§n cài X-Unikey t¯ mã nguÁn, qua ó hy vÂng b§n s≥ ph¶n nào hi∫u ˜Òc th∏ nào là mã nguÁn m. B§n có th∫ download mã nguÁn cıa X-Unikey t¯ website  trên ho∞c có th∫ dùng luôn b£n copy i kèm trong gói XMLinux. Cˆ th∫ hãy làm nh˜ sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux [penguin@vcsj xmlinux]$ tar xvjf x-unikey-0.9.1d.tar.bz2 [penguin@vcsj xmlinux]$ cd x-unikey-0.9.1d [penguin@vcsj x-unikey-0.9.1d]$ ./configure [penguin@vcsj x-unikey-0.9.1d]$ make [penguin@vcsj x-unikey-0.9.1d]$ su Password: [root@vcsj x-unikey-0.9.1d]# make install 1http://xvnkb.sourceforge.net 2http://unikey.sourceforge.net 11 [root@vcsj x-unikey-0.9.1d]# exit exit [penguin@vcsj x-unikey-0.9.1d]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cat >> .bashrc export LANG=en_US.UTF-8 export XMODIFIERS="@im=unikey" export GTK_IM_MODULE="xim" [penguin@vcsj penguin]$ Gi£i thích qua v∑ các b˜Óc  trên nh˜ sau: ¶u tiên b§n cd ∫ tr v∑ ~/. Sau ó b§n chuy∫n ∏n th˜ mˆc xmlinux và gi£i nén gói x-unikey phiên b£n 0.9.1d. Gi£i nén xong b§n ˜Òc th˜ mˆc x-unikey-0.9.1d, b§n cd tÓi ó và th¸c hiªn lªnh ./configure. Lªnh này s≥ configure hª thËng chu©n b‡ cho b˜Óc sau. B§n s≥ nhìn thßy hàng lo§t k˛ t¸ khó hi∫u ˜Òc in ra màn hình “Terminal”. TËn vài ba giây ∫ configure. Ti∏p theo b§n th¸c hiªn lªnh make ∫ b≠t ¶u d‡ch ch˜Ïng trình t¯ mã nguÁn. Sau ó b§n su ∫ tr thành root và th¸c hiªn lªnh make install ∫ cài ∞t các file ã biên d‡ch vào hª thËng. Xong ph¶n này b§n ã n≠m ˜Òc quy trình cÏ b£n ∫ cài ∞t các gói t¯ mã nguÁn trên n∑n Unix/Linux. Cài ∞t xong, b§n có th∫ nh™p exit và nhßn Enter ho∞c Ïn gi£n chø nhßn Ctrl-D ∫ tr thành ng˜Ìi dùng bình th˜Ìng. CuËi cùng b§n tr v∑ ~/, s˚a l§i file .bashrc ∫ t¯ l¶n khi Îng tÓi b§n có th∫ s˚ dˆng X-Unikey. B§n dùng lªnh cat >> .bashrc ∫ ghi tßt c£ nh˙ng gì b§n s≥ nh™p sau ó vào cuËi file .bashrc hiªn hành (các file b≠t ¶u b¨ng dßu . là file ©n). Nh™p xong 3 dòng export... b§n thoát ra b¨ng cách nhßn Ctrl-C. B§n logout ra kh‰i hª thËng và login tr l§i, khi Îng “Terminal”, nh™p dòng lªnh unikey ∫ khi Îng X-Unikey. L¶n ¶u tiên b§n có th∫ g∞p mÎt thông báo lÈi là “không thßy file .unikeyrc”, b§n không c¶n ph£i lo gì bi file này s≥ t¸ Îng ˜Òc t§o ra n∏u không tÁn t§i, nghæa là t¯ l¶n sau b§n s≥ không g∞p lÈi này n˙a. Cách dùng X-Unikey thì chØng khác gì Unikey trên Windows. Tôi quen dùng  ch∏ Î gõ Telex, b£ng mã Unicode (TX: UTF8). MuËn ki∫m tra b§n có th∫ nhßn chuÎt vào icon cıa X-Unikey phía d˜Ói bên ph£i màn hình tÓi khi hi∫n th‡ ra TX:UTF8 sau ó hãy gõ ti∏ng Viªt vào ngay con tr‰ cıa màn hình Terminal. MuËn m/t≠t viªc nh™p ti∏ng Viªt, b§n dùng tÍ hÒp phím Ctrl-Shift. MuËn t≠t hØn X Unikey b§n dùng lªnh kill ‘pidof unikey‘ ho∞c logout ra ngoài, login tr l§i (Th¸c ra thì không c¶n kill unikey làm gì, chø c¶n Ctrl-Shift) 6.3 Duyªt web b¨ng Mozilla i kèm vÓi FC2 có Mozilla - trình duyªt Web rßt ˜Òc ˜a chuÎng và là gi£i pháp thay th∏ MS Internet Explorer trong các vßn ∑ b£o m™t. (Tuy nhiên g¶n ây Mozilla cÙng ã tr thành mˆc tiêu tßn công cıa mßy ˘a rÈi hÏi suËt ngày ngÁi s£n xußt virus vÓi c£ hack này nÂ). Ngoài Mozilla ra b§n còn các l¸a chÂn khác nh˜ Konqueror i kèm vÓi môi tr˜Ìng windows KDE, ho∞c Firefox - trình duyªt ˜a chuÎng cıa cá nhân tác gi£ bài vi∏t này. Sau ây là cách s˚ dˆng Mozilla. B§n có th∫ nhßn chuÎt vào hình qu£ c¶u trên thanh công cˆ ho∞c chÂn Redhat ! Internet ! Web Browser ∫ khi Îng Mozilla. M mÎt trang ví dˆ nh˜ http://vnexpress.net ∫ ... ki∫m tra chßt l˜Òng. MuËn thay Íi font ch˙ b§n có th∫ vào mˆc Edit trên thanh công cˆ cıa Mozilla rÁi t¯ ó chÂn Preferences, Appearance, Fonts ! thay Íi các font ch˙ m∞c ‡nh thành các lo§i font quen thuÎc nh˜ Times New Roman, Verdana,... (Các font này ã ˜Òc cài ∞t nh˜ h˜Óng d®n phía trên) 12 Ti∏p ∏n b§n c¶n cài plugin ∫ duyªt các trang có s˚ dˆng Java Applet ho∞c Flash. Plugin cho Java i kèm vÓi b£n Java 2 SDK ho∞c Java 2 JRE cıa Sun. M∞c dù chø c¶n cài Java 2 JRE là ı plugin cho Mozilla nh˜ng  ây tôi h˜Óng d®n b§n cài Java 2 SDK vì nó c¶n dùng cho viªc l™p trình Java sau này. B§n có th∫ vào Website cıa Sun download b£n j2sdk cho Linux ho∞c s˚ dˆng luôn b£n copy i kèm vÓi XMLinux. (T§i thÌi i∫m 19/7/2004, phiên b£n mÓi nhßt là j2sdk-1_4_2_05) [penguin@vcsj xmlinux]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [root@vcsj xmlinux]# mv j2sdk-1_4_2_05-linux-i586.bin /usr/local/ [root@vcsj xmlinux]# cd /usr/local/ [root@vcsj local]# chmod +x j2sdk-1_4_2_05-linux-i586.bin [root@vcsj local]# ./j2sdk-1_4_2_05-linux-i586.bin Nhßn Enter cho tÓi khi nào câu h‰i có Áng ˛ vÓi license terms hay không, nh™p yes. Sau ó J2SDK s≥ ˜Òc cài vào /usr/local/j2sdk1_4_2_05. Ti∏p theo b§n xóa j2sdk-1_4_2_05- linux-i586.bin và t§o mÎt ˜Ìng link tÓi j2sdk1_4_2_05 b¨ng lªnh: [root@vcsj local]# rm -f j2sdk-1_4_2_05-linux-i586.bin [root@vcsj local]# ln -s j2sdk1.4.2_05/ java CuËi cùng t§o Java plugin cho Mozilla b¨ng lªnh sau: [root@vcsj]# cd /usr/local/java/jre/plugin/i386/ns610/ [root@vcsj local]#ln -s libjavaplugin_oji.so /usr/lib/mozilla-1.6/plugins/ Ëi vÓi plugin cho Flash, b§n có th∫ download gói rpm cho FC2 t§i http://ruslug. rutgers.edu/macromedia/site_ru.html ho∞c s˚ dˆng luôn b£n copy i kèm vÓi XMLinux. [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [root@vcsj xmlinux]# rpm -ivh flash-plugin-7.0.25-1.i386.rpm Nh˜ v™y b§n ã có th∫ l˜Ót web cùng Mozilla vÓi các ch˘c n´ng Java Applet và Flash. B§n cÙng có th∫ cài ∞t plugin cho Firefox theo cách t˜Ïng t¸. 6.4 Liên l§c b¨ng Gaim Gaim là tiªn ích giËng nh˜ Yahoo!Messenger nh˜ng hÈ trÒ Áng thÌi nhi∑u giao th˘c khác nhau. B§n có th∫ dùng Gaim ∫ liên l§c vÓi b§n bè theo ı các giao th˘c nh˜: AIM, ICQ, Yahoo!, MSN, Jabber, IRC, Napster, Gadu-Gadu và Zephyr. B™t X-Unikey lên b§n có th∫ chat vÓi b§n bè b¨ng ti∏ng Viªt chu©n mà không ph£i cßu hình gì. B§n khi Îng Gaim b¨ng cách chÂn Redhat ! Internet ! Gaim Internet Messenger. Cách dùng thì xin ˜Òc l˜Òc b‰, b§n s≥ tËn không hÏn 2 phút ∫ có th∫ s˚ dˆng Gaim. 13 6.5 Nghe nh§c mp3 b¨ng xmms Xmms là trình duyªt mp3 khá nÍi ti∏ng trên n∑n X, có các tính n´ng giËng nh˜ Winamp trên Windows. xmms ˜Òc kèm theo FC2 nh˜ng do mÎt sË vßn ∑ v∑ b£n quy∑n, xmms m∞c ‡nh không chÏi ˜Òc các file mp3. Ph£i s˚a l§i chút ønh. B§n có th∫ vào http://tettnang.freshrpms.net/rpm.html?id=296 ∫ download gói xmms mÓi ho∞c dùng luôn b£n copy i kèm vÓi XMLinux. [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [root@vcsj xmlinux]# rpm -ivh xmms-mp3-1.2.10-2.2.p.1.fc2.fr.i386.rpm Khi Îng xmms b¨ng lªnh xmms&, sau ó nhßn chuÎt ph£i vào mÎt vùng nào ó trên c˚a sÍ xmms, chÂn Options ! Preferences. Trong ph¶n Audio I/O Plugins nhßn chuÎt vào MPEG Layer 1/2/3 Placeholder Plugin [lib_rhmp3.so] và gÔ b‰ l¸a chÂn Enable Plugin rÁi Apply B§n có th∫ dùng lªnh xmms mp3_file ∫ m nghe mp3. Cách dùng xmms cˆ th∫ xin ˜Òc l˜Òc b‰ vì nó không khác gì Winamp trên Windows c£. 6.6 Xem video b¨ng xine Xine là trình duyªt video khá tËt vÓi giao diªn µp (http://xinehq.de). Cài xine rßt Ïn gi£n: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ su Password: [root@vcsj penguin]# yum install xine xine-skins Ngoài xine ra b§n còn có nhi∑u l¸a chÂn khác, ví dˆ nh˜ mplayer. Có th∫ xem h˜Óng d®n cách cài mplayer cıa Bùi Minh Tr˜Ìng t§i http://nhatban.net/modules.php?name=News&file= article&sid=12 6.7 S˚ dˆng bÎ Open Office Open Office là bÎ Office miπn phí vÓi các tính n´ng so§n th£o v´n b£n Writer giËng MS Word, b£ng tính Calc giËng MS Excel, so§n phim trình chi∏u Impress giËng MS PowerPoint. B§n có th∫ dùng Open Office ∫ làm viªc vÓi các công viªc v´n phòng dùng ti∏ng Anh, ti∏ng Nh™t, ti∏ng Viªt... Open Office cÙng t˜Ïng thích vÓi MS Office. Khi Îng Open Office t¯ các icons trên thanh công cˆ ho∞c chÂn Redhat ! Office ! {Writer, Calc, Impress,...} 6.8 So§n th£o v´n b£n b¨ng Emacs/Vim/gEdit 6.8.1 Emacs Emacs là trình so§n th£o v´n b£n nÍi ti∏ng b™c nhßt trong th∏ giÓi Unix/Linux. B§n có th∫ tham kh£o cách dùng Emacs qua h˜Óng d®n cıa Bùi Minh Tr˜Ìng3. – ây tôi chø h˜Óng d®n mÎt sË cách dùng Ïn gi£n. Khi Îng emacs b¨ng lªnh emacs foo.txt. N∏u trong th˜ mˆc hiªn hành có file foo.txt thì emacs s≥ m file này, n∏u không có thì emacs s≥ t§o ra file foo.txt mÓi. Sau khi ã m foo.txt, các lªnh sau th˜Ìng ˜Òc dùng: 3http://vcsj.net/modules.php?name=News&file=article&sid=8 14 Ctrl-h : Hi∫n th‡ trÒ giúp Ctrl-k : C≠t t¯ v‡ trí con tr‰ tÓi cuËi dòng Ctrl-w : C≠t toàn bÎ o§n v´n b£n ã ˜Òc highlight Ctrl-p : Dán text trong buffer vào v‡ trí con tr‰ Ctrl-d : Xóa mÎt k˛ t¸ sau v‡ trí con tr‰ Ctrl-x u : Undo Ctrl-x Ctrl-f : T§o file mÓi ho∞c m file có sÆn Ctrl-x Ctrl-s : Save file Ctrl-x Ctrl-c : óng file, óng ch˜Ïng trình emacs Ctrl-s : Search pattern trong file Esc-% : Thay th∏ pattern Esc Ctrl-s : Thay th∏ ki∫u bi∫u th˘c chính quy Ctrl-g : Tr l§i tr§ng thái chÌ lªnh B¨ng cách k∏t hÒp phím Ctrl và phím Esc (Escape), b§n có th∫ làm ˜Òc mÂi th˘ trong Emacs. Chú ˛ r¨ng Emacs không chø Ïn thu¶n là trình so§n th£o v´n b£n mà còn dùng ∫ Âc và g˚i email, Âc tin, phát tri∫n ph¶n m∑m, v.v. 6.8.2 Vim VIM (Vi IMproved) là ch˜Ïng trình so§n th£o v´n b£n phát tri∫n t¯ VI, còn VI là ch˜Ïng trình so§n th£o cÍ i∫n và truy∑n thËng cıa ng˜Ìi dùng UNIX. Cái hay cıa Vim là tËc Î khi Îng c¸c nhanh, trong quá trình so§n th£o l§i không t§o ra các b£n backup uôi ⇠ giËng Emacs. Tác gi£ bài này th˜Ìng dùng Vim trong h¶u h∏t các công viªc so§n th£o. CÙng giËng nh˜ Emacs, có rßt nhi∑u h˜Óng d®n chi ti∏t v∑ cách dùng VIM. B§n có th∫ tham kh£o bài vi∏t cıa Bùi Minh Tr˜Ìng4 ho∞c bài vi∏t cıa Hàn Th∏ Thành5. (Trong gói XMLinux có kèm theo b£n copy cıa vim-intro.pdf) 6.8.3 gEdit gEdit là trình so§n th£o v´n b£n rßt tiªn lÒi trên n∑n X. Khi Îng gEdit b¨ng lªnh gedit ho∞c chÂn Redhat ! Accessories ! Text Editor. Nh˜ m∞c ‡nh, gEdit s≥ open và save v´n b£n theo b£ng mã Unicode (UTF-8). MuËn open ho∞c save v´n b£n  b£ng mã khác b§n làm nh˜ sau: 1. M gEdit 2. ChÂn File ! Save As 4http://vcsj.net/modules.php?name=News&file=article&sid=7 5http://vinux.sourceforge.net/vim-intro/vim-intro.pdf 15 3. Trong c˚a sÍ “Save as...”, mˆc “Character Coding” chÂn “Add or Remove...”. T¯ c˚a sÍ “Character codings” chÂn lo§i encode t¯ c˚a sÍ bên trái và Add vào c˚a sÍ bên ph£i. CuËi cùng nhßn OK. Tôi thêm Western ISO-8859-1 ∫ có th∫ save các file khi so§n ti∏ng Viªt theo các b£ng mã nh˜ TCVN, VISCII, VPS. Khi so§n v´n b£n vÓi b£ng mã khác UTF-8, b§n c¶n chÂn font thích hÒp. Thay Íi font b¨ng cách chÂn Edit ! Preferences. ChÂn Fonts & Colors và l¸a font thích hÒp t¯ hÎp Editor font. Ví dˆ, khi dùng b£ng mã TCVN tôi chÂn font .VnTime, khi dùng VISCII tôi chÂn VI Times ho∞c UHoài 1.1, khi dùng VPS tôi chÂn VPS Côn SÏn... gEdit còn cung cßp nhi∑u plugin nh˜ ki∫m tra chính t£, chÂn ngôn ng˙, thËng kê v´n b£n, ch§y command line,... B§n có th∫ s˚ dˆng các tính n´ng này b¨ng cách chÂn Edit ! Preferences rÁi chÂn tab Plugins, check nh˙ng tính n´ng c¶n thi∏t rÁi Close. T¯ l¶n sau có th∫ dùng các tính n´ng trên trong menu Tools. 6.9 Á ho§ b¨ng Gimp N∏u trên Windows có Photoshop thì trên Unix/Linux có Gimp. Phiên b£n mÓi nhßt Gimp 2.0 cho phép b§n làm ˜Òc tßt c£ nh˙ng gì Photoshop có th∫! Khi Îng Gimp b¨ng cách gõ lªnh gimp ho∞c chÂn Redhat ! Graphics ! GIMP Image Editor. Công viªc còn l§i thì phó m∞c cho sense nghª thu™t cıa b§n. Chú ˛ là có th∫ s˚ dˆng ti∏ng Viªt tËt trong Gimp. 6.10 T§o £nh vector b¨ng tgif ∫ t§o các £nh hình hÂc d§ng vector (trái ng˜Òc vÓi £nh raster nh˜ bitmap, jpeg, gif,...) b§n dùng Tgif. Cài ∞t Tgif rßt Ïn gi£n. B§n vào http://bourbon.usc.edu:8001/tgif download gói rpm Tgif ho∞c có th∫ s˚ dˆng luôn b£n copy kèm theo XMLinux. Cài ∞t theo cách sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [root@vcsj xmlinux]# rpm -ivh tgif-4.1.43-1.i386.rpm Khi Îng Tgif b¨ng lªnh tgif. V≥ hình xong có th∫ save file d§ng EPS (Encapsulated PostScript). 6.11 V≥ bi∫u Á b¨ng gnuplot GNUPLOT là trình v≥ Á th‡ b¨ng dòng lªnh cÍ i∫n trên Unix/Linux. B¨ng GNUPLOT b§n có th∫ t§o ra các bi∫u Á d§ng vector chßt l˜Òng cao (∫ nhúng vào các file tex chØng h§n). Rßt nhi∑u kˇ s˜ và nhà khoa hÂc s˚ dˆng GNUPLOT làm ch˜Ïng trình chính th˘c t§o bi∫u Á cho các báo cáo g˚i hÎi ngh‡. Khi Îng GNUPLOT b¨ng lªnh gnuplot. Sau ây là h˜Óng d®n cách dùng cÏ b£n nhßt. 1. Chu©n b‡ mÎt file d˙ liªu tên là force.dat vÓi nÎi dung nh˜ sau (file này có i kèm XMLinux). Save file này vào d˜Ói th˜ mˆc xmlinux, th¸c hiªn các lªnh d˜Ói ây  xmlinux. # This file is called force.dat # Force-Deflection data for a beam and a bar # Deflection Col-Force Beam-Force 16 0.000 0 0 0.001 104 51 0.002 202 101 0.003 298 148 0.0031 290 149 0.004 289 201 0.0041 291 209 0.005 310 250 0.010 311 260 0.020 280 240 2. Khi Îng gnuplot (gõ lªnh gnuplot) 3. T¯ prompt cıa gnuplot (dßu >), gõ splot -x**3 -y, ti∏p theo gõ splot sin(x)*cos(y), cuËi cùng là plot sin(x) title ’Sine Function’, tan(x) title ’Tangent’. B§n s≥ thßy ˜Òc s¸ tiªn lÒi cıa GNUPLOT khi v≥ các Á th‡ toán hÂc ki∫u z = x3 y, z = sin x cos y,... 4. V≥ Á th‡ t¯ d˙ liªu chu©n b‡ tr˜Óc b¨ng lªnh > set title "Force Deflection Data for a Beam and a Column" > set xlabel "Deflection (meters)" > set ylabel "Force (kN)" > set key 0.01,100 > set label "Yield Point" at 0.003,260 > set arrow from 0.0028,250 to 0.003,280 > set xr [0.0:0.022] > set yr [0:325] > plot "force.dat" using 1:2 title ’Column’ with linespoints , \ "force.dat" using 1:3 title ’Beam’ with points > set terminal postscript eps color > set output "force.eps" > replot B¨ng cách trên b§n có th∫ t§o ra ˜Òc file force.eps vÓi Á th‡ nh˜ hình 1 Cách dùng GNUPLOT chi ti∏t b§n có th∫ tham kh£o  rßt nhi∑u trang web. Chø c¶n vào Google và search Gnuplot Tutorial 6.12 Xem file pdf b¨ng Acrobat Reader Trong FC2 ã có nh˙ng ch˜Ïng trình xem PDF rßt tËt nh˜ ggv ho∞c xpdf, tôi h˜Óng d®n thêm cách dùng Acrobat Reader vì d®u sao nó cÙng quen thuÎc, nhi∑u tính n´ng, và dπ dùng Ëi vÓi nh˙ng b§n th˜Ìng làm viªc vÓi Windows. [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ tar xvzf linux-508.tar.gz [penguin@vcsj xmlinux]$ su Password: [penguin@vcsj xmlinux]# ./INSTALL 17 Force (kN) Force Deflection Data for a Beam and a Column 300 Yield Point Column Beam 250 200 150 100 50 0 0 0.005 0.01 0.015 0.02 Deflection (meters) Hình 1: V≥ Á th‡ b¨ng GNUPLOT Nhßn Enter mÎt hÁi cho tÓi khi nó h‰i mình accept hay decline vÓi các i∑u kho£n s˚ dˆng, nh™p accept và Enter. Nó s≥ h‰i mình có Áng ˛ cài vào /usr/local/Acrobat5 hay không, Áng ˛ b¨ng cách nhßn Enter. Ti∏p theo ph£i cài thêm mßy font ti∏ng Nh™t. [root@vcsj xmlinux]# tar xvzf jpnfont5x.tar.gz [root@vcsj xmlinux]# cd JPNKIT/ [root@vcsj JPNKIT]# ./INSTLANG Khi ˜Òc h‰i là có muËn Continue installation hay không thì tr£ lÌi có b¨ng cách nhßn Enter. Ti∏p ∏n nh™p accept, Enter ∫ chßp nh™n i∑u kiªn s˚ dˆng. L§i nhßn Enter ti∏p khi ˜Òc h‰i v∑ chÈ cài ∞t. V®n ch˜a xong. [root@vcsj JPNKIT]# cd .. [root@vcsj xmlinux]# tar xvzf jpnfont4x.tar.gz [root@vcsj xmlinux]# cd JPNKIT/ [root@vcsj JPNKIT]# tar xvf LANGJPN.TAR [root@vcsj JPNKIT]# mv CIDFont/Heisei* /usr/local/Acrobat5/Resource/Font/ CuËi cùng là t§o mÎt ˜Ìng link tÓi acrobat ∫ tiªn viªc khi Îng. [root@vcsj JPNKIT]# ln -s /usr/local/Acrobat5/bin/acroread /usr/bin/acroread T¯ nay có th∫ dùng Acrobat Reader b¨ng cách gõ lªnh acroread foo.pdf, nghæa là dùng Acrobat Reader ∫ xem file foo.pdf 6.13 L™p trình C/C++ b¨ng gcc Gcc (GNU Compiler Collection) là mÎt t™p hÒp các th˜ viªn (glibc, libgcc, ...), preprocessor (cpp0), assembler (as), compiler (cc1), linker (collect2 or /usr/bin/ld),... dùng ∫ phát tri∫n các ch˜Ïng trình C/C++. Gcc th™m chí còn hÈ trÒ c£ Java cÙng nh˜ mÎt sË ngôn ng˙ khác. – ây tôi chø trình bày cách dùng sÏ Øng nhßt ∫ biên d‡ch và ch§y mÎt ch˜Ïng trình C/C++ trên Linux. 18 6.13.1 C Dùng Emacs, Vim, ho∞c gEdit so§n mÎt file tên là hello.c nh˜ sau, save vào th˜ mˆc ~/xmlinux: #include main() { printf("Xin chao C!\n"); } Ti∏p theo b§n biên d‡ch file hello.c và ch§y th˚ nh˜ sau: [penguin@vcsj xmlinux]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ cc hello.c [penguin@vcsj xmlinux]$ ./a.out Xin chao C! [penguin@vcsj xmlinux]$ B§n có th∫ thay lªnh cc b¨ng lªnh gcc vì th¸c t∏ thì cc chø là mÎt link cıa gcc. B§n dùng gcc (hay cc) ∫ biên d‡ch các file C. Theo m∞c ‡nh output file s≥ là mÎt file executable tên là a.out. MuËn t§o ra file khác b§n thêm option -o file_name vào nh˜ sau [penguin@vcsj xmlinux]$ cc -o hello hello.c [penguin@vcsj xmlinux]$ ./hello Xin chao C! [penguin@vcsj xmlinux]$ 6.13.2 C++ Dùng Emacs, Vim, ho∞c gEdit so§n mÎt file tên là hello.cpp nh˜ sau, save vào th˜ mˆc ~/xmlinux: #include using namespace std; main() { cout << "Hello C++!\n"; } Ti∏p theo b§n biên d‡ch file hello.cpp và ch§y th˚ nh˜ sau: [penguin@vcsj xmlinux]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ cd xmlinux/ [penguin@vcsj xmlinux]$ g++ -o hi hello.cpp [penguin@vcsj xmlinux]$ ./hi Hello C++! [penguin@vcsj xmlinux]$ B§n chú ˛, dùng g++ ∫ biên d‡ch các file C++. 19 6.14 L™p trình Java b¨ng Sun J2SDK Java là mËt thÌi th˜Òng hiªn nay! H¶u h∏t các công ty s£n xußt ph¶n m∑m cıa Nh™t ∑u dùng Java nh˜ mÎt ngôn ng˙ chính. B§n có th∫ xin ˜Òc viªc làm v∑ IT dπ dàng n∏u s˚ dˆng ˜Òc Java. Ph¶n này h˜Óng d®n nh˙ng thao tác cÏ b£n ∫ b≠t ¶u tu luyªn th˘ ngôn ng˙ hiªn §i và siêu m§nh này. Trong ph¶n cài plugin cho Mozilla b§n ã cài J2SDK vào th˜ mˆc /usr/local/java. B§n c¶n chønh s˚a mÎt chút ∫ có th∫ biên d‡ch và ch§y các file java. Tr˜Óc h∏t c¶n thêm vào bi∏n môi tr˜Ìng PATH ˜Ìng d®n ∏n bin cıa java. [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ su Password: [root@vcsj penguin]# cat >> /etc/profile PATH=/usr/local/java/bin:$PATH export PATH [root@vcsj penguin]# exit [penguin@vcsj penguin]$ source /etc/profile [penguin@vcsj penguin]$ Nh™p xong dòng export PATH b§n nhßn Ctrl-C ∫ k∏t thúc viªc biên so§n file /etc/profile, ti∏p ó nhßn Ctrl-D ∫ tr l§i làm “penguin”. B§n th¸c hiªn lªnh source /etc/profile ∫ ph£n ánh nh˙ng thay Íi Ëi vÓi file /etc/profile. ∫ ki∫m tra xem Java có ˜Òc cài ∞t chu©n hay không b§n gõ java -version ∫ ˜Òc k∏t qu£ t˜Ïng t¸ nh˜ sau (vÓi sË version mÓi hÏn): [penguin@vcsj penguin]$ java -version java version "1.4.2_03" Java(TM) 2 Runtime Environment, Standard Edition (build 1.4.2_03-b02) Java HotSpot(TM) Client VM (build 1.4.2_03-b02, mixed mode) [penguin@vcsj penguin]$ Ti∏p theo b§n chu©n b‡ mÎt file tên là Hello.java (ch˙ H vi∏t hoa) và save  th˜ mˆc ~/ (t˘c là /home/penguin/) class Hello { public static void main (String args[]) { System.out.println("Hello Java!"); } } Biên d‡ch và ch§y th˚ file trên nh˜ sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ javac Hello.java [penguin@vcsj penguin]$ java Hello Hello Java! [penguin@vcsj penguin]$ 20 Xem trong th˜ mˆc hiªn hành (b¨ng lªnh ls) b§n s≥ thßy mÎt file Hello.class ˜Òc t§o ra. ó chính là class file cıa Java. B§n dùng lªnh java class_file ∫ ch§y ch˜Ïng trình (có th∫ l˜Òc b‰ uôi .class). Chú ˛ thêm là tên file (không có uôi .java) ph£i giËng tên class!. Ví dˆ n∏u b§n t§o mÎt class là Hello thì tên file ph£i là Hello.java. Khi biên d‡ch, javac (Java Compiler) tham chi∏u bi∏n môi tr˜Ìng CLASSPATH ∫ tìm các th˜ viªn (th¸c chßt là t™p hÒp nh˙ng file *.class ã ˜Òc biên d‡ch sÆn thành các gói và ˜Òc nén d˜Ói d§ng *.jar). – ví dˆ trên, b§n không tham chi∏u mÎt th˜ viªn nào nên không c¶n chø ‡nh classpath, tuy v™y, trong nh˙ng ˘ng dˆng Java ph˘c t§p hÏn mÎt chút, CLASSPATH là không th∫ thi∏u. Cách Ïn gi£n nhßt là t§o bi∏n môi tr˜Ìng CLASSPATH tr‰ ∏n các th˜ viªn (*.jar) i theo J2SDK. Làm nh˜ sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ su Password: [root@vcsj penguin]# cat >> /etc/profile JAVA_HOME=/usr/local/java CLASSPATH=./:$JAVA_HOME/lib/tools.jar:$JAVA_HOME/jre/lib/rt.jar export JAVA_HOME CLASSPATH [root@vcsj penguin]# exit [penguin@vcsj penguin]$ source /etc/profile [penguin@vcsj penguin]$ B§n có th∫ chø ‡nh ˜Ìng d®n ∏n th˜ viªn c¶n tham chi∏u b¨ng cách thêm tham sË -classpath vào dòng lªnh cıa javac. Th¸c hiªn lªnh man javac ∫ bi∏t cách dùng javac. Ph¶n d˜Ói ây h˜Óng d®n chi ti∏t hÏn v∑ cách vi∏t package, cách biên d‡ch... Gi£ s˚ b§n muËn vi∏t mÎt th˜ viªn cıa riêng mình, tên là mylib.jar trong ó có 2 lÓp là Foo và Bar. Sau ó b§n vi∏t mÎt ˘ng dˆng Java tên là Hoge.java tham chi∏u ∏n th˜ viªn mylib.jar. Tr˜Óc tiên, t§i th˜ mˆc ~/ t§o 2 file Foo.java, Bar.java nh˜ sau: /* List of Foo.java */ package mylib; public class Foo { int i = 100; public void display() { System.out.println("Foo! i = " + i); } } /* End of Foo.java */ /* List of Bar.java */ package mylib; 21 public class Bar { int i = 10; public void display() { System.out.println("Bar! i = " + i); } } /* End of Bar.java */ B§n biên d‡ch c£ hai nh˜ sau: javac -d . Foo.java Bar.java B§n dùng tham chi∏u -d ∫ chø ra ‡a i∫m nÏi package s≥ ˜Òc t§o (là th˜ mˆc hiªn hành, th∫ hiªn b¨ng dßu .). Sau lªnh này, t§i th˜ mˆc hiªn hành s≥ có th˜ mˆc mylib ˜Òc t§o ra bên trong ch˘a hai files: Foo.class và Bar.class. B§n dùng lªnh ti∏p theo ∫ nén th˜ mˆc này thành gói mylib.jar jar cvf mylib.jar mylib/ Ti∏p theo b§n vi∏t mÎt o§n ch˜Ïng trình mÓi mà trong ó có s˚ dˆng các lÓp cıa th˜ viªn mylib. Chu©n b‡ file Hoge.java nh˜ sau: /* List of Hoge.java */ import mylib.*; public class Hoge { public static void main (String args[]) { Foo f = new Foo(); f.display(); Bar b = new Bar(); b.display(); } } /* End of Hoge.java */ B§n biên d‡ch file Hoge.java này nh˜ sau: [penguin@vcsj penguin]$ cd [penguin@vcsj penguin]$ javac -classpath mylib.jar Hoge.java [penguin@vcsj penguin]$ java Hoge Foo! i = 100 Bar! i = 10 [penguin@vcsj penguin]$ Th™t dπ dàng úng không §? B§n ã bi∏t cách t§o các class, cách t§o package (library), cách dùng library, cách biên d‡ch, cách th¸c thi. T¯ ây b§n ã có th∫ b≠t ¶u Java. Vào trang web cıa Sun t§i http://sun.com Âc tutorial. B£n thân tác gi£ bài vi∏t này cÙng mÓi tr thành fan cıa Java và hiªn ang “c£m Îng” vì nh˙ng gì Java làm ˜Òc. Có th∫ hÂc h‰i các l™p trình viên Java ng˜Ìi Viªt t§i http://www.javavietnam.org. 22 """