"
Về Tác Phẩm ""Nâng Cao Đạo Đức Cách Mạng, Quét Sạch Chủ Nghĩa Cá Nhân""
🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Về Tác Phẩm ""Nâng Cao Đạo Đức Cách Mạng, Quét Sạch Chủ Nghĩa Cá Nhân""
Ebooks
Nhóm Zalo
Chịu trách nhiệm xuất bản:
Q. GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP
PHẠM CHÍ THÀNH
Chịu trách nhiệm nội dung:
ỦY VIÊN HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP - XUẤT BẢN TS. VÕ VĂN BÉ
Biên tập nội dung: PHẠM THỊ NGỌC AN ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH
BÙI BỘI THU
Trình bày bìa: Chế bản vi tính: Đọc sách mẫu:
ĐẶNG THU CHỈNH NGUYỄN QUỲNH LAN PHẠM THỊ NGỌC AN VIỆT HÀ
Số đăng ký kế hoạch xuất bản: 4854-2020/CXBIPH/28-347/CTQG. Số quyết định xuất bản: 5636-QĐ/NXBCTQG, ngày 01/12/2020. Nộp lưu chiểu: tháng 12 năm 2020.
Mã ISBN: 978-604-57-6288-2.
Biên mục trên xuất bản phẩm
của Thư viện Quốc gia Việt Nam
Về tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” / Hồ Chí Minh, Nguyễn Thị Quang, Chu Ngọc Lan... - Xuất bản lần thứ 5. - H. : Chính trị Quốc gia, 2020. - 304tr. ; 15cm
ISBN 9786045758014
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh 2. Đạo đức cách mạng 3. Chủ nghĩa cá nhân
172.1 - dc23
CTM0392p-CIP
LỜI NHÀ XUẤT BẢN
Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài, người thầy vĩ đại của Đảng và cách mạng Việt Nam. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Người luôn quan tâm giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Ngay từ những
năm 20 của thế kỷ XX, trong tác phẩm Đường cách mệnh, Người đã xác định “tư cách của một người cách mạng”, với những nội dung rất sâu sắc và toàn diện.
Ngày 03/02/1969, đúng vào dịp kỷ niệm 39 năm ngày thành lập Đảng, giữa lúc sự nghiệp cách mạng nước ta đang giành được những thắng lợi to lớn, song cũng gặp nhiều thử
5
thách, cam go, đòi hỏi sự cố gắng cao độ của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, Người đã cho công bố trên báo Nhân dân tác phẩm quan trọng: Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Nội dung tác phẩm đề cập hai vấn đề lớn là đạo đức cách mạng và chủ nghĩa cá nhân - hai vấn đề ảnh hưởng đến sự sinh tử, tồn vong của Đảng và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Nêu bật những ưu điểm của cán bộ, đảng viên, Người cũng chỉ rõ những khuyết điểm, thiếu sót của họ, thẳng thắn vạch rõ sự nguy hại của chủ nghĩa cá nhân, nêu lên những biện pháp cụ thể, toàn diện và kiên quyết nhằm khắc phục những ảnh hưởng xấu của chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.
Ngày nay, trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, bên cạnh những mặt tích cực cũng đang nảy sinh nhiều vấn đề nhức nhối, đòi hỏi “Mỗi cán bộ, đảng
6
viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng... Phải đi sâu đi sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân. Phải cố gắng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ”, xứng đáng “là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”.
Nhằm giúp cho độc giả có tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt những lời dạy quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tuyển chọn và xuất bản lần thứ năm cuốn sách Về tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch
chủ nghĩa cá nhân”.
Cuốn sách gồm tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân của Bác và một số bài viết của các nhà khoa học
7
nghiên cứu về tác phẩm quan trọng này, đã được công bố nhân dịp kỷ niệm 40 năm tác phẩm ra đời.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách quý cùng đông đảo bạn đọc.
Tháng 6 năm 2020
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT 8
NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG, QUÉT SẠCH CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
HỒ CHÍ MINH
Nhân dân ta thường nói: đảng viên đi trước, làng nước theo sau. Đó là một lời khen chân thành đối với đảng viên và cán bộ chúng ta.
Trải qua 39 năm đấu tranh oanh liệt, làm Cách mạng Tháng Tám thành công, kháng chiến lần thứ nhất thắng lợi và ngày nay vừa chiến đấu chống Mỹ, cứu nước, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
miền Bắc, nhân dân ta tin tưởng rằng: 9
Đảng ta lãnh đạo rất sáng suốt đã đưa dân tộc ta tiến lên không ngừng từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Trong lịch sử đấu tranh của Đảng và trong mọi hoạt động hằng ngày, nhất là trên mặt trận chiến đấu và sản xuất, rất nhiều cán bộ, đảng viên ta đã tỏ ra anh dũng, gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau và đã làm nên những thành tích rất vẻ vang.
Đảng ta đã đào tạo một thế hệ thanh niên cách mạng, gái cũng như trai, rất hăng hái, dũng cảm trong mọi công tác.
Đó là những bông hoa tươi thắm của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nhân dân ta và Đảng ta rất tự hào có những người con xứng đáng như thế.
Song bên cạnh những đồng chí tốt ấy, còn có một số ít cán bộ, đảng viên mà đạo đức, phẩm chất còn thấp kém.
10
Họ mang nặng chủ nghĩa cá nhân, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”.
Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ.
Cũng do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân dân.
11
Tóm lại, do cá nhân chủ nghĩa mà phạm nhiều sai lầm.
Để làm cho tất cả cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, Đảng ta phải ra sức tăng cường giáo dục toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên. Phải thực hành phê bình và tự phê bình nghiêm chỉnh trong Đảng. Phải hoan nghênh và khuyến khích quần chúng thật thà phê bình cán bộ, đảng viên. Chế độ
sinh hoạt của chi bộ phải nghiêm túc. Kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh. Công tác kiểm tra của Đảng phải chặt chẽ.
Mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng
12
tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật. Phải đi sâu đi sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân. Phải cố gắng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ.
Đó là một cách thiết thực để kỷ niệm ngày thành lập Đảng ta, Đảng vĩ đại của giai cấp công nhân và nhân dân anh hùng của chúng ta. Đó cũng là một việc làm cần thiết để giúp tất cả cán bộ, đảng viên đều tiến bộ, góp sức nhiều hơn nữa cho sự
nghiệp chống Mỹ, cứu nước toàn thắng và xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công.
T.L.
Hồ Chí Minh: Toàn tập,
Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.15, tr.546-548.
13
VỀ BẢN THẢO TÁC PHẨM “NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG, QUÉT SẠCH CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN” CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN THỊ QUANG*
CHU NGỌC LAN**
Sưu tập tài liệu bản thảo của Chủ tịch Hồ Chí Minh là bộ sưu tập hiện vật hết sức quý giá trong Kho Cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh. Đó là bản thảo những bài viết, bài báo, bài trả lời phỏng vấn, thư, điện trong nước và nước ngoài của Chủ tịch ________
*, ** Bảo tàng Hồ Chí Minh.
14
Hồ Chí Minh..., phản ánh toàn diện, sâu sắc và toát lên được cốt lõi, linh hồn tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong số đó có một sưu tập bản thảo được lưu giữ đầy đủ nhất, có ý nghĩa sâu sắc về nội dung tư tưởng và còn là tài liệu trưng bày gây ấn tượng đặc biệt đối với khách tham quan là sưu tập bản thảo bài báo Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bút danh T.L., đăng trên báo Nhân dân, số 5409, ngày 03/02/1969. Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ra đời tác phẩm, góp phần tìm hiểu sự ra đời, giá trị lý luận và thực tiễn của tác phẩm, chúng tôi xin giới thiệu sưu tập bản thảo bài Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá
nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ viết và bàn nhiều về đạo đức cách mạng và chính
15
Người là tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng. Theo Người, đạo đức như gốc của cây, nguồn của sông, người cách mạng phải có đạo đức làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng, mới lãnh đạo được nhân dân, cũng như sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Vấn đề đạo đức cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm rất sớm, nhất quán và xuyên suốt, từ bài học đầu tiên Tư cách một người cách mệnh năm 1927, Sửa đổi lối làm việc năm 1947, Đạo đức cách mạng năm 19581 đến Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân tháng 02/1969. Qua những tác phẩm đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vai trò,
________
1. Trần Lực: Đạo đức cách mạng, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1959, lưu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, số 815/G.629.
16
ý nghĩa, những chuẩn mực cơ bản và các nguyên tắc xây dựng, rèn luyện đạo đức cách mạng.
Sưu tập bản thảo bài Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh (số kiểm kê: TP. 828) hiện lưu trong Kho Cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh gồm 13 bản, được thảo làm ba lần. Quá trình hình thành tác phẩm (từ ý tưởng cho đến bản dự thảo đầu tiên, sau đó là những đóng góp ý kiến của các đồng chí trong Bộ Chính trị đến bản thảo cuối cùng để đăng báo) là một quá trình làm việc hết sức khoa học, dân chủ và đầy tâm huyết của Chủ tịch Hồ
Chí Minh. Căn cứ vào những bản thảo gốc của tài liệu, bản ghi nhớ, các bản xác minh tài liệu của đồng chí Cù Văn Chước - nguyên cán bộ Văn phòng Phủ Chủ tịch, dựa theo hồi ký của đồng chí Vũ Kỳ -
17
thư ký của Chủ tịch Hồ Chí Minh, khớp với Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử và các nguồn tài liệu khác có thể xác định các bước ra đời bản thảo sau đây:
1- Bản thảo lần thứ nhất (ký hiệu TP.828/1) là tài liệu do đồng chí Tố Hữu chuẩn bị theo yêu cầu của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ cuối năm 1968. Bản dự thảo này được đánh máy làm hai bản.
- Bản thứ nhất được đánh số ký hiệu TP. 828/1.a gồm 5 trang, đánh máy tiếng Việt, chữ xanh trên giấy trắng mỏng, kích thước 21 x 27cm. Trên cả 5 trang tài liệu đều có nhiều đoạn gạch bỏ, sửa, viết chèn thêm dòng (phía trên hoặc bên lề trái của trang). Bút tích sửa và chữ viết thêm của Chủ tịch Hồ Chí Minh màu mực đỏ hồng Parker. Những nét chữ đỏ
thẫm là chữ của đồng chí Tố Hữu. Đây là kết quả làm việc, thống nhất cách viết,
18
đặt vấn đề, cách diễn giải vấn đề giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và đồng chí Tố Hữu. Người nói rõ mục đích, nội dung và nhấn mạnh yêu cầu: ngắn, gọn, tập trung vào chủ đề: Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.
- Bản thứ hai, ký hiệu TP.828/1.b giống hoàn toàn bản TP.828/1.a vì cùng táp đánh máy. Không có dấu sửa nào trên tài liệu.
Trong Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử có ghi: Ngày 25/01/1969, “7 giờ 30 phút sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với đồng chí Tố Hữu về nội dung bức thư
gửi Việt kiều ở Pháp và bài viết nhân dịp kỷ niệm ngày 3-2 sắp tới”1. Và đồng chí
________
1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng: Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t.10, tr.263.
19
Cù Văn Chước kể lại: Lúc đó đang là mùa xuân, thời tiết còn lạnh, Bác mặc chiếc áo len màu be, bên ngoài là chiếc áo gụ nhạt màu, ngồi đúng vị trí Bác vẫn ngồi chủ tọa khi họp với Bộ Chính trị. Anh Tố Hữu ngồi bên trái Bác, còn tôi ngồi cạnh anh. Bác nêu từng vấn đề trong bài viết và trao đổi với đồng chí Tố Hữu. Ấn tượng đặc biệt mà tôi vẫn nhớ là hai người trao đổi về đầu đề bài viết. Trong dự thảo, lúc đầu đồng chí Tố Hữu lấy đầu đề là “Nâng cao đạo đức cách mạng”, sau bổ sung thêm mệnh đề “Phải chống chủ nghĩa cá nhân” viết dòng trên bằng bút bi đỏ, gạch chữ “Phải”. Bác cẩn thận cân nhắc, gợi ý nên dùng đầu đề nào, có những chữ như “đập nát”, hay “chống”, hay “rửa sạch”, hay “quét sạch” chủ nghĩa cá nhân. Cuối cùng, Bác chọn đầu đề cho bài viết là Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.
20
Sau khi các ý kiến thống nhất, Bác đọc cho tôi chép lại rồi cho đi đánh máy. 2- Bước thứ hai của dự thảo là: Sau khi bản dự thảo lần đầu được sửa chữa, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho đánh máy thành nhiều bản gửi đến từng đồng chí ủy viên Bộ Chính trị, yêu cầu nghiên cứu và góp ý kiến. Hiện Bảo tàng Hồ Chí Minh lưu giữ 11 bản giống nhau do Văn phòng Phủ Chủ tịch đánh máy, tiếng Việt, 2 trang, kích thước 21 x 27cm đánh máy (ký hiệu TP.828/2a-2k). Trong đó có 8 bản gửi cho các đồng chí: Tố Hữu - Trưởng ban Tuyên huấn kiêm Trưởng ban Giáo dục Trung ương; Trường Chinh - Chủ tịch Ủy ban thường vụ Quốc hội; Nguyễn Duy Trinh - Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; Văn Tiến Dũng - Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam; Trần Quốc Hoàn - Bộ trưởng Bộ Nội vụ;
21
Phạm Văn Đồng - Thủ tướng Chính phủ, Lê Thanh Nghị - Phó Thủ tướng Chính phủ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ
trưởng Bộ Quốc phòng. Bản gửi cho đồng chí Tố Hữu và Đại tướng Võ Nguyên Giáp là bản chữ đen trên giấy trắng mỏng, còn lại là bản ruy băng xanh, giấy trắng mỏng. Mỗi bản trước khi gửi đi đều có nét bút bi đỏ sửa theo ý Chủ tịch Hồ Chí Minh của đồng chí Vũ Kỳ hay của đồng chí Cù Văn Chước. Có 9 chỗ sửa như: ở trang 1 dòng thứ 3 “những người cách mạng” gạch đi thay bằng “đảng viên và cán bộ chúng ta”; dòng thứ 7 chữ “tin tưởng” thay cho chữ “hiểu rõ”; dòng thứ 17 chữ “những” thay cho “rất nhiều”, chữ “cũng” thay bằng chữ “còn” và gạch bỏ chữ “rất” (toàn câu sẽ là “Song bên cạnh những đồng chí tốt ấy, còn một số ít cán bộ, đảng viên mà đạo đức,
22
phẩm chất còn thấp kém”); dòng thứ 25 gạch chữ “trở thành” thay vào chữ “mắc bệnh” quan liêu mệnh lệnh; tại trang 2, dòng thứ 2 thêm chữ “tăng cường” giáo dục; dòng thứ 3 câu “về vai trò và đường lối của Đảng” sửa thành “về đường lối và chính sách của Đảng”.
Các đồng chí ủy viên Bộ Chính trị đã đọc, nghiên cứu và góp ý cho bản thảo bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Có đồng chí thì sửa trực tiếp vào bản thảo, như
bản của các đồng chí Tố Hữu, Trường Chinh, Văn Tiến Dũng, Trần Quốc Hoàn, Lê Thanh Nghị, Võ Nguyên Giáp. Còn đồng chí Phạm Văn Đồng và đồng chí Nguyễn Duy Trinh góp ý với hình thức viết riêng ý kiến của mình ra một tờ giấy khác. Đồng chí Nguyễn Duy Trinh viết nội dung góp ý ra tờ giấy trắng mỏng, khổ 21 x 19cm, viết bằng bút bi đỏ. Với tiêu đề
23
“Đề nghị một số chỗ sửa đổi”, đồng chí Nguyễn Duy Trinh đã trình bày 6 ý kiến góp ý, tương đương với 6 chỗ mà đồng chí đánh số thứ tự ở bên lề của bản thảo bài báo. Đồng chí Phạm Văn Đồng viết nội dung góp ý trên một nửa trang giấy kẻ
ngang, trắng ngà, kích thước 18,5 x 13,5cm, nét bút bi đỏ, ký tên Tô. Ý kiến về bài viết của Bác, đồng chí viết là đồng ý tập trung nói về bệnh chủ nghĩa cá nhân nhằm nâng cao đạo đức cách mạng và đưa ra hai gợi ý là nên gắn liền ý: chống chủ nghĩa cá nhân, với ý: nâng cao đạo đức cách mạng và nội dung, cách trình bày tập trung vào ý nói trên.
3- Bước thứ ba hình thành bản thảo là bước tập hợp các ý kiến góp ý của các đồng chí ủy viên Bộ Chính trị, bổ sung và sửa lần cuối để hoàn thành bản thảo. Chiều ngày 30/01/1969, “Từ 14 giờ đến 16 giờ 30 phút,
24
Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với đồng chí Tố Hữu về bài viết”1, xem lại các ý kiến góp ý của các đồng chí trong Bộ Chính trị, bổ sung vào bản thảo. Tài liệu này có ký hiệu TP. 828/2.i. Bản thảo này cùng táp với các bản thảo TP.828/2, chỉ khác là các chữ bút bi đỏ là chữ đồng chí Vũ Kỳ sửa theo ý Bác, sau khi tiếp thu các ý kiến đóng góp của 8 đồng chí ủy viên Bộ Chính trị. Đây cũng chính là bản tài liệu sau này được đưa đi đăng báo Nhân dân, số 5409, ngày 03/02/1969. Tiêu đề có dấu sửa bằng cách ngoặc mệnh đề “Nâng cao đạo đức cách mạng” chuyển lên trước mệnh đề “Quét sạch chủ nghĩa cá nhân” và ghi bút danh T.L. bên cạnh.
________
1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng: Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Sđd, t.10, tr.265.
25
Theo đồng chí Vũ Kỳ nhớ lại, tại buổi làm việc này, sau khi đọc kỹ bản sửa cuối cùng của Bác, so với bản dự thảo đầu tiên, đồng chí Tố Hữu thưa với Bác rằng Bác đã chữa hết cả rồi. Bác mỉm cười độ
lượng và nói: Bác sửa nhưng vẫn giữ nguyên ý chính của bài là Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Cái đó là quan trọng nhất. Đồng chí Tố Hữu mạnh dạn đề nghị với Bác chuyển vế sau thành vế trước, vì nói chung cán bộ, đảng viên ta là tốt, ưu điểm là cơ bản, chỉ có một số ít thoái hóa biến chất, nên đặt đầu đề như Bác có vẻ mạnh quá. Bác quay sang hỏi đồng chí Vũ Kỳ: “Ý kiến chú thế nào?”. Đồng chí Vũ Kỳ đồng ý với ý kiến đề xuất của đồng chí Tố Hữu. Cuối cùng, Bác nói: “Ý kiến của các chú Bác thấy cũng có lý. Nhưng Bác còn phân vân điều này. Gia đình các
26
chú tiết kiệm mua sắm được bộ bàn ghế, giường tủ mới. Vậy trước khi kê vào phòng, các chú có quét dọn nhà cửa sạch sẽ hay cứ để rác rưởi bẩn thỉu mà khiêng bàn ghế, giường tủ vào”1. Và Bác đồng ý với ý kiến của hai đồng chí, nhượng bộ đổi tên đầu bài thành Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nhưng ở trong bài thì dứt khoát phải để nguyên ý Bác: “Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng”.
Như vậy, sưu tập hiện có tất cả 13 bản, được đánh máy làm 2 táp. Bản thảo đầu tiên do đồng chí Tố Hữu thảo có 2 bản, mỗi bản 5 trang, 1 bản có bút tích sửa của Bác và đồng chí Tố Hữu, 1 bản không có bút tích sửa. Sau khi sửa bản dự thảo ________
1. Học tập tấm gương đạo đức Bác Hồ, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 451.
27
đầu tiên, Văn phòng Phủ Chủ tịch đánh máy làm 11 bản giống nhau, rút gọn còn 2 trang. Trong 11 bản: 8 bản gửi đi xin ý kiến 8 đồng chí ủy viên Bộ Chính trị, 1 bản có bút tích sửa của đồng chí Vũ Kỳ
theo ý Bác (sau khi tiếp thu ý kiến 8 bản trên); 2 bản (mang ký hiệu 828/2.k): 1 bản có chữ sửa nội dung nét bút bi đỏ của đồng chí Vũ Kỳ, bản kia không có dấu sửa nội dung.
So sánh bản thảo đầu tiên do đồng chí Tố Hữu dự thảo với bản thảo đánh máy lần 2 sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc, trao đổi, sửa từng câu, từng ý, nghiên cứu những đoạn gạch, sửa, các cụm từ thêm vào, các chữ thay đổi theo ý Bác, chúng ta thấy bài viết trở nên có bố cục chặt chẽ, nội dung súc tích, cô đọng, ngắn gọn hơn, các từ thay thế rất đắt làm nổi rõ mục đích, yêu cầu, ý tứ mà
28
Chủ tịch Hồ Chí Minh muốn truyền tải trong bài viết. Ví dụ: Ngay cách đặt tên bài, lúc đầu chỉ là “Nâng cao đạo đức cách mạng”, sau thêm thành “Quét sạch chủ
nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng” và cuối cùng là Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Ở trang 2, 3, 4 bản dự thảo đầu tiên trình bày theo cách diễn giải ba căn bệnh lớn các cán bộ, đảng viên kém phẩm chất thường mắc phải: Một là, chủ nghĩa cá nhân; hai là, quan liêu mệnh lệnh; ba là,
kém tinh thần học tập. Bác đã sửa lại cô đọng từ hơn 2 trang còn 1/3 trang, ngắn mà đầy đủ ý lớn, rõ ràng, dễ hiểu, nhấn mạnh được các căn bệnh nguy hiểm đó là do cá nhân chủ nghĩa mà ra: “Do cá nhân chủ nghĩa mà sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao tự đại,
29
coi thường tập thể, xem khinh quần chúng. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu khó học tập để tiến bộ. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu mệnh lệnh.
Cũng do cá nhân chủ nghĩa mà thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, xâm phạm đến lợi ích của nhân dân.
Tóm lại, do cá nhân chủ nghĩa mà phạm mọi khuyết điểm sai lầm”1. Phần cuối của bài báo, từ cuối trang 4 và trang 5 của bản dự thảo đầu tiên, rút gọn lại còn hơn nửa trang của bản thảo
________
1. Bản thảo bài báo Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lưu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, số TP.828/2.
30
lần hai, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên phương hướng cụ thể để cán bộ, đảng viên sửa chữa, tiến bộ, khắc phục những thiếu sót, làm cho Đảng luôn luôn xứng đáng với vai trò lãnh đạo của mình. Đó là việc làm thiết thực nhất để kỷ niệm ngày thành lập Đảng.
Việc Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu các đồng chí ủy viên Bộ Chính trị đọc, nghiên cứu, góp ý vào bài viết của Người, một mặt thể hiện tính dân chủ, tranh thủ
được trí tuệ của tập thể, mặt khác có thể coi đây là hình thức sinh hoạt chính trị đặc biệt. Để đưa ra ý kiến của mình, mỗi đồng chí ủy viên Bộ Chính trị phải đọc kỹ bài viết của Bác, có dịp ôn lại những thành tích vẻ vang 39 năm tranh đấu của Đảng, được cảnh báo và thấy rõ tác hại, nguy cơ tiềm ẩn của chủ nghĩa cá nhân,
31
những căn bệnh vô cùng nguy hiểm mà nó gây ra. Từ đó, rút ra được phương cách phòng chống, để tiến tới quét sạch chủ nghĩa cá nhân.
Sưu tập bản thảo bài Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh là sưu tập gồm nhiều bản, ghi dấu bút tích không chỉ riêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn có bút tích của nhiều đồng chí lãnh đạo khác, cũng như có bút tích của đồng chí Vũ Kỳ, đồng chí Cù Văn Chước. Chính vì thế, sưu tập này được lấy làm mẫu để xác minh bút tích của một số đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, phục vụ cho công tác kiểm kê khoa học các tài liệu văn bản khác.
Nhân kỷ niệm 40 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài báo quan trọng
32
Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân với bút danh T.L., đăng báo Nhân dân, số 5409, ngày 03/02/19691, chúng ta cùng nhau tìm hiểu quá trình ra đời bản thảo, các câu chuyện xung quanh việc Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo, lấy ý kiến, sửa chữa và hoàn thiện bản thảo, để hiểu hơn nữa giá trị lý luận, thực tiễn to lớn của tác phẩm. Trong 40 năm qua, sưu tập bản thảo bài Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân cùng với một loạt các bản thảo khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng lưu tại Kho Cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh luôn phát huy tác dụng rất tốt,
________
1. Sau đó được Nhà xuất bản Sự thật (nay là Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật) in thành sách và tái bản nhiều lần.
33
phục vụ nghiên cứu và tuyên truyền tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Đây cũng là dịp mỗi chúng ta càng thêm thấm thía với những bài học sâu sắc về chống chủ nghĩa cá nhân để thực hiện tốt cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
34
Ý NGHĨA THỰC TIỄN
CÓ TÍNH THỜI SỰ SÂU SẮC CỦA TÁC PHẨM “NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG,
QUÉT SẠCH CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN” HỮU THỌ*
Toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đang tiến hành cuộc vận động lớn “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, đồng thời kỷ niệm 40 năm công bố tác phẩm: Nâng cao đạo đức cách mạng,
________
* Nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
35
quét sạch chủ nghĩa cá nhân, 39 năm ngày thành lập Đảng (03/02/1969), v.v.. Việc làm này có ý nghĩa quan trọng nhằm thúc đẩy cuộc vận động làm cho Đảng ta trong sạch, vững mạnh, xã hội lành mạnh hơn; tiếp tục công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
1- Xã hội nào cũng có cách phân định thiện - ác, tốt - xấu, vinh - nhục... Những phạm trù đó có những tiêu chí giống nhau nhưng có những điểm khác nhau của mỗi hình thái kinh tế - xã hội, của mỗi dân tộc trong từng giai đoạn phát triển, hình thành hệ giá trị - cốt lõi của văn hóa mỗi dân tộc, chủ yếu để định hướng phát triển của xã hội và là tiêu chí để bình xét, đánh giá các hiện tượng và con người.
36
Cùng với hệ giá trị của mỗi dân tộc, lại có chuẩn mực đạo đức có ý nghĩa ràng buộc với những ai ở trong cộng đồng đó. Đạo đức cách mạng là chuẩn mực đạo đức của những người cách mạng, có những tiêu chí chung và nhất quán như sự hy sinh vì lý tưởng, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần hết lòng phụng sự Tổ quốc, nhân dân,... đồng thời lại có những yêu cầu riêng của từng thời kỳ cách mạng.
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Ngay trong tác phẩm Đường cách mệnh, tập hợp những bài giảng cho lớp thanh niên tiến bộ chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Người đã đề cập các nội dung đạo đức của người chiến sĩ cách mạng. Khi cách mạng thành công, Đảng lãnh đạo chính quyền, đảng viên có nhiều
37
cơ hội, có địa vị, quyền hành. Chủ tịch Hồ Chí Minh lại đặc biệt quan tâm tới việc giáo dục cán bộ, đảng viên mà có tác giả nước ngoài đã đánh giá là vị lãnh tụ
quan tâm nhất tới việc giáo dục đạo đức của cán bộ cầm quyền. Ngay từ rất sớm, những nhà nghiên cứu thường nhắc tới hai bức thư Người gửi cho các đồng chí Bắc Bộ, Trung Bộ khi mới trải qua hơn một năm Cách mạng Tháng Tám thành công và tác phẩm Sửa đổi lối làm việc mà chúng ta vừa kỷ niệm 50 năm ngày công bố. Ngay từ lúc đó, Người đã nhìn ra bệnh “quan cách mạng” có thể phát triển, nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải tránh các bệnh địa phương chủ nghĩa, óc bè phái, hẹp hòi, quân phiệt, quan liêu, ham chuộng hình thức, làm việc bàn giấy, xa rời nhân dân, bệnh kiêu ngạo tự mãn, vô kỷ luật, ích kỷ, hủ hóa, óc địa vị,
38
cố tranh cho được ủy viên này, chủ tịch kia, chỉ lo ăn ngon, mặc đẹp, lo phát tài, lo chiếm của công làm của tư, giữ thói một người làm quan cả họ được nhờ, đem bà con bằng hữu vào chức này việc kia, rồi không phê bình giúp nhau sửa đổi, mà lại che đậy cho nhau1 làm hỏng việc của đất nước, làm mất niềm tin của nhân dân.
Theo Người, cán bộ, đảng viên phải là người vừa có đức vừa có tài nhưng đức là gốc vì “Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến.
Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho
________
1. Xem Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.5, tr.94-95.
39
người ta bắt chước... Hô hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm trước đã”1... Rèn luyện đạo đức cách mạng là để làm cách mạng, làm tròn nhiệm vụ nhân dân giao, để xứng đáng là công bộc của dân, được nhân dân tin yêu.
2- Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng, sau khi nêu rõ “Thói quen và truyền thống lạc hậu cũng là kẻ địch to; nó ngấm ngầm ngăn trở cách mạng tiến bộ”2 cho nên phải đổi mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập kẻ
địch thứ hai là chủ nghĩa cá nhân. Tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân tập trung đề cập “kẻ thù thứ hai” mà Người cho là cội nguồn sinh ra các thói hư tật xấu của cán bộ, đảng viên khi Đảng cầm quyền.
________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.6, tr.16. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.605.
40
Người cho rằng, người mắc chủ nghĩa cá nhân thì việc gì cũng chỉ muốn “mọi người vì mình”. Tuy nhiên, khi chỉ ra phải đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là giày xéo lên lợi ích cá nhân, mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng, của bản thân và gia đình. Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với tập thể thì không phải là xấu.
Khi nói về tác hại của chủ nghĩa cá nhân, Người nhấn mạnh: “Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh.
41
Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ... do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân dân”1.
Đọc lại những dòng viết này vào những ngày này khi liên hệ với thực tiễn, tôi có cảm giác như thấy Người đang nhìn chúng ta vừa âu yếm với tình thương bao la, vừa nghiêm khắc với cháu con khi chưa làm được những điều Người dặn lại, vì Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X (8/2006) vừa qua đã đánh giá: “Một bộ
________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr. 547. 42
phận không nhỏ đảng viên, cán bộ, công chức suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống. Không ít cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, các ngành, kể cả cán bộ lãnh đạo cao cấp, còn thiếu gương mẫu trong việc giữ gìn phẩm chất đạo đức”1 và chỉ rõ: “cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí còn nhiều hạn chế, khuyết điểm, hiệu quả thấp. Tham nhũng, lãng phí vẫn diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực với phạm vi rộng, tính chất phức tạp, gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin của nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta”2.
________
1, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2006, t.65, tr.521, 520-521.
43
3- Trong cuộc đấu tranh về tư tưởng, đạo đức, lối sống, bao giờ cũng phải giải quyết mối quan hệ giữa xây và chống, phòng ngừa và đấu tranh; về cơ bản và lâu dài thì bao giờ cũng lấy xây và phòng ngừa là chính, khuyến khích và phát huy những cái tốt đẹp để át đi cái xấu. Đó là tư tưởng xuyên suốt của Nguyễn Ái Quốc. Từ năm 1924, Người đã cho rằng một tấm gương sáng có thể hiệu quả hơn nhiều bài diễn thuyết. Và vào cuối đời, Người trực tiếp chỉ đạo viết sách Người tốt, việc tốt để nêu gương sáng cho mọi người cùng làm theo. Do đó, sau khi nêu lên những tác hại của chủ nghĩa cá nhân, trong tác phẩm quan trọng này, Người đã nêu lên năm giải pháp để khắc phục chủ nghĩa cá nhân. Đó là:
Phải thực hiện phê bình và tự phê bình nghiêm chỉnh;
44
Phải hoan nghênh và khuyến khích quần chúng thật thà phê bình cán bộ, đảng viên;
Phải nghiêm túc thực hiện chế độ sinh hoạt;
Phải nghiêm chỉnh thực hiện kỷ luật Đảng;
Tiến hành chặt chẽ công tác kiểm tra của Đảng.
Có lẽ, trong lúc này, đã qua 40 năm, đã có nhiều nghị quyết, hướng dẫn của Đảng và Nhà nước, theo tôi, nghĩa là không thấy có biện pháp nào mới hơn, chỉ có điều các biện pháp đó đều làm chưa tốt, có biện pháp làm rất ít hiệu quả, do đó các tiêu cực do chủ nghĩa cá nhân sinh ra vẫn cứ phát triển ngày một nghiêm trọng. Từ “một số ít” đến “một số”, “một số không nhỏ” mắc tiêu cực, từ chỗ chỉ là cán bộ sơ cấp, trung cấp, cán bộ thừa
45
hành tới chỗ “Không ít cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, các ngành, kể cả cán bộ lãnh đạo cao cấp, còn thiếu gương mẫu trong việc giữ gìn phẩm chất đạo đức”1 như Nghị quyết Trung ương 3 khóa X đã khẳng định.
Nghe các đồng chí giúp việc Bác kể lại, đầu đề của bản thảo tác phẩm lúc đầu là Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng nhưng khi đưa cho một số đồng chí góp ý kiến thì Bác sửa lại như đã công bố; tuy sửa lại theo ý kiến đóng góp nhưng Bác vẫn nói rằng: lúc này phải nhổ cho sạch cỏ thì cây cối mới mọc lên được. Nghe kể lại như thế tôi chợt nhớ tới buổi bế mạc Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng
________
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t.65, tr.521.
46
khóa X, trong bài phát biểu, đồng chí Tổng Bí thư đã phân tích: “Nhìn xuyên suốt cả nhiệm vụ đấu tranh thì phòng ngừa là chính. Nhưng trước tình hình bức xúc hiện nay, phải hết sức coi trọng việc kiên quyết đấu tranh, phát hiện, xử lý kịp thời; kiên quyết xử lý cũng là để răn đe, là một biện pháp phòng ngừa”1.
Cuộc đấu tranh khắc phục chủ nghĩa cá nhân vị kỷ là một nhiệm vụ lâu dài nhưng trong tình hình hiện nay lại có ý nghĩa cấp bách, do đó tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân có ý nghĩa thực tiễn mang tính thời sự nóng hổi.
________
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t.65, tr.546.
47
VAI TRÒ VÀ Ý NGHĨA
LỊCH SỬ CỦA TÁC PHẨM “NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC
CÁCH MẠNG, QUÉT SẠCH CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN”
GS. NGND. ĐINH XUÂN LÂM*
1- Nhân dịp kỷ niệm 79 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930 − 03/02/2009), cũng là ngày kỷ niệm 40 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh
________
* Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội.
48
viết tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân (03/02/1969 − 03/02/2009), việc phát động học tập nghiên cứu tác phẩm đó để rút ra những bài học cần thiết trong tình hình hiện nay là một hành động dũng cảm, có tính cách mạng. Khẳng định như vậy là trên cơ sở nhận thức đúng đắn về giá trị lý luận và thực tiễn của tác phẩm, để từ đó đi thẳng vào vấn đề, vạch ra những phương sách và biện pháp thích hợp nhằm giải quyết những tồn tại, vướng mắc, cản trở trên con đường đi lên của cách mạng lúc này đây được đặt ra một cách cấp thiết.
2- Nói về tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, có một đặc tính chung với các tác phẩm khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là được viết rất ngắn gọn, súc tích. Chỉ với chưa
49
đầy 700 từ (684 từ), Chủ tịch Hồ Chí Minh đi ngay vào vấn đề, nêu rõ mục đích cụ thể của việc viết tác phẩm. Ngay tên tác phẩm đã cho thấy căn bệnh trầm kha, gốc của mọi tệ hại, đó là “chủ nghĩa cá nhân” và khẳng định phương thuốc cơ bản, lợi hại nhất để diệt trừ căn bệnh là “nâng cao đạo đức cách mạng”.
Mở đầu bài viết là những dòng tổng kết ngắn gọn về truyền thống yêu nước, cách mạng của nhân dân ta, mà tiêu biểu là cán bộ, đảng viên dưới sự lãnh đạo của Đảng. “Đảng ta lãnh đạo rất sáng suốt, để đưa dân tộc ta tiến lên không ngừng từ thắng lợi này đến thắng lợi khác... Đảng ta đã đào tạo một thế hệ thanh niên cách mạng, gái cũng như trai, rất hăng hái, dũng cảm trong mọi công tác...”. “Đó là những bông hoa tươi thắm của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nhân
50
dân ta và Đảng ta rất tự hào vì có những người con xứng đáng như thế”. Chuyển sang phần 2, bài viết đã đi vào nhận định, đánh giá tình hình, nêu rõ bên cạnh mặt tốt còn một số ít cán bộ, đảng viên mà đạo đức, phẩm chất còn thấp kém vì mang nặng “chủ nghĩa cá nhân”, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”... Tóm lại, do cá nhân chủ nghĩa mà phạm nhiều sai lầm”. Cuối cùng khẳng định phía Đảng phải làm những gì, mỗi cán bộ, đảng viên phải xác định tư tưởng và hành động ra sao để nâng cao đạo đức cách mạng, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ cách mạng, góp sức nhiều hơn nữa cho sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước toàn thắng và xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công.
51
3- Để nhận thức đầy đủ giá trị lý luận và thực tiễn của tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, điểm đầu tiên cần làm rõ là tại sao Chủ tịch Hồ Chí Minh lại viết tác phẩm và cho công bố tác phẩm này vào năm 1969. Đối chiếu với lịch sử nước ta, năm 1969 mở đầu cho một thời kỳ đấu tranh đầy cam go, thử thách, đòi hỏi một tinh thần đấu tranh quyết liệt đầy hy sinh - một sự hy sinh cao cả, không bờ bến. Trong cuộc đấu tranh “cuối cùng” này, mọi tư tưởng riêng tư, quyền lợi ích kỷ của cá nhân đều phải lùi bước.
Sau cuộc Tổng tấn công và nổi dậy năm 1968, mở đầu bằng cuộc tập kích chiến lược Tết Mậu Thân, một đòn bất ngờ góp phần quyết định chiều hướng của cuộc chiến tranh ở Việt Nam, làm phá sản chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mỹ,
52
làm chấn động dư luận nước Mỹ và thế giới. Tổng thống Mỹ là Níchxơn đã đưa ra chiến lược quân sự “Ngăn đe thực tế”, một chiến lược toàn cầu mới nhằm khôi phục lại sức mạnh của Mỹ, cố giữ vai trò “sen đầm quốc tế”, vai trò lãnh đạo “thế giới tự do” cố bám lấy lợi ích đế quốc chủ
nghĩa thế giới. “Học thuyết Níchxơn” được thực hiện thí điểm ở Việt Nam, đó là chiến lược “Việt Nam hóa” chiến tranh với âm mưu cơ bản là dùng người Việt đánh người Việt với bom đạn, đôla Mỹ, do người Mỹ chỉ huy và vì lợi ích của Mỹ. Với chiến lược “Việt Nam hóa” chiến tranh, Mỹ rút quân khỏi Việt Nam với mục đích tránh những tổn thất lớn hơn đối với quân viễn chinh Mỹ, nhưng vẫn cố tình bám giữ miền Nam Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, với âm mưu thâm độc của đế quốc Mỹ như vậy, tất nhiên
53
cuộc chiến đấu của dân tộc ta cho độc lập, thống nhất càng trở nên quyết liệt, gian khổ hơn. Ngay từ trong những năm đầu (1969-1970) của “Việt Nam hóa” chiến tranh, Mỹ đã gây cho ta không ít khó khăn: cơ sở của ta ở nông thôn bị tổn thất, căn cứ cách mạng bị phá hoại, phong trào quần chúng bị giảm sút. Để vượt qua những khó khăn to lớn do đế
quốc Mỹ và tay sai gây ra, quân dân ta trên cả hai miền Nam - Bắc nghe theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 15 năm ký Hiệp định Giơnevơ về
Đông Dương (21/7/1954), đã (và phải) nêu cao hơn nữa chủ nghĩa anh hùng cách mạng, không sợ hy sinh, gian khổ, quyết kiên trì đẩy mạnh cuộc kháng chiến, quyết chiến quyết thắng, đánh cho quân Mỹ phải rút hết sạch, đánh cho ngụy quân và ngụy quyền phải sụp đổ hết, giải phóng
54
miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình, thống nhất nước nhà.
Đáp lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, miền Nam tiếp tục giành thêm nhiều thắng lợi trong cuộc chiến đấu chống “Việt Nam hóa” chiến tranh trên tất cả các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao và đã thu được những thắng lợi to lớn, đáng phấn khởi, tự hào. Ngay năm 1969 đã được mở đầu bằng những cuộc phản công chiến lược của quân dân ta, liên tiếp đánh bại ba cuộc hành quân lớn của Mỹ - ngụy. Bước sang năm 1970 đến năm 1971, quân dân ta trên đà thắng lợi đã phối hợp với quân giải phóng Lào và Campuchia đánh bại các cuộc hành quân của hàng chục vạn quân Mỹ và quân đội Sài Gòn sang Lào và Campuchia.
Căn cứ vào những điều kiện thực tế lúc bấy giờ của cả hai phía: phía lực lượng
55
cách mạng của quân, dân miền Nam và phía Mỹ cùng bè lũ tay sai, trong thế đối lập và mối tương quan của hai phía, rõ ràng đứng về phía cách mạng phải có một bước nhảy vọt và nâng cao vượt bậc về tinh thần, ý chí, về quyết tâm chiến đấu đến thắng lợi cuối cùng.
4- Bài học lịch sử cao quý đó vẫn không ngừng phát huy giá trị và gần như là một quy luật, là cứ mỗi khi cuộc chiến đấu của nhân dân ta sắp bước vào một giai đoạn ác liệt, đạt tới đỉnh điểm thì bài học lịch sử đó vẫn giữ nguyên giá trị ban đầu của nó. Liên hệ đến tình hình hiện tại, rõ ràng là cách mạng Việt Nam đã có nhiều thuận lợi so với các thời kỳ trước. Từ sau Đại thắng mùa Xuân (1975), miền Nam đã hoàn toàn giải phóng, lãnh thổ Tổ quốc đã giành lại trọn vẹn, đất nước bước đầu đi lên chủ nghĩa xã hội, Việt Nam
56
bắt đầu thực hiện đổi mới, rồi bước vào thời kỳ hội nhập. Đó là các điều kiện tốt tạo đà cho Việt Nam phát triển. Tuy nhiên, không phải chỉ có các thuận lợi đưa tới các thành tựu và tiến bộ, mà vẫn có những khó khăn to lớn, những mặt yếu kém và hạn chế nặng nề. Các yếu kém và hạn chế nặng nề đó có nhiều loại, khách quan có, chủ quan có, nhưng Chủ tịch Hồ
Chí Minh trong tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân vẫn chỉ đề cập tới loại mang tính chủ quan, là “chủ nghĩa cá nhân” mà Người đánh giá nguy hiểm nhất, là nguyên nhân của mọi sai lầm, sa ngã. Và theo Người, để chữa trị tận gốc căn bệnh nguy hiểm đó, chỉ có phương thuốc hiệu nghiệm - một thần dược - đó là nâng cao đạo đức cách mạng. Thực ra phương thuốc này đã được dùng trong các giai
57
đoạn cách mạng trước. Trước đây, cứ mỗi khi cách mạng có một yêu cầu mới, đòi hỏi một nhận thức đúng đắn và đầy đủ về nhiệm vụ, về ứng xử và hành động thì đều có tổ chức học tập nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ và đảng viên. Các lớp chỉnh huấn cho cán bộ, chỉnh huấn cho bộ đội được tổ chức trước kia chính là để nhằm mục đích nâng cao
nhận thức, đi tới hành động đúng đắn. Liên hệ tới hiện nay, rõ ràng là yêu cầu của cách mạng đối với mỗi cán bộ, mỗi đảng viên là rất cao. Cách mạng đòi hỏi ở mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải có lòng trung thành tuyệt đối, phải toàn tâm, toàn ý phục vụ cách mạng. Thế mà đối chiếu với thực tế xã hội, thực tế cơ quan, tình hình đội ngũ cán bộ và đảng viên, có nhiều hiện tượng rất đáng lo ngại. Đó là tệ nạn quan liêu, tham nhũng và tình
58
trạng suy thoái về phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên làm cho bộ máy Đảng và Nhà nước suy yếu, lòng tin của nhân dân đối với Đảng, đối với chế độ bị xói mòn, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước bị thi hành sai lệch, dẫn tới chệch hướng xã hội chủ nghĩa là mảnh đất thuận lợi cho “diễn biến hòa bình”.
Tất cả các hiện tượng trên là nguy cơ lớn đối với sự nghiệp cách mạng. Phân tích, mổ xẻ các tệ nạn trên, đi tới tận cùng thì vẫn là “chủ nghĩa cá nhân” được trá hình dưới muôn hình vạn trạng. Cần phải có một tinh thần sắc bén cách mạng, một ý chí cảnh giác thường trực và cao độ - các tính năng này chỉ có khi được đặt trên nền tảng một chủ nghĩa yêu nước chân chính, mới có thể phanh phui, vạch trần.
59
Nâng cao đạo đức cách mạng, đó là mục tiêu phấn đấu và lý tưởng hướng tới của người cán bộ, người đảng viên. Có sự bồi dưỡng tự nguyện đạo đức cách mạng với sự hỗ trợ của tổ chức, của đoàn thể thì người cán bộ, người đảng viên mới chiến thắng được “chủ nghĩa cá nhân” nguy hại, để có thể vững tiến trên con đường cách mạng gập ghềnh quanh co, lắm thác nhiều ghềnh, nhưng cũng đầy hoa thơm quả ngọt.
Đó là những lời dạy dỗ ân cần và tâm huyết của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với toàn dân, toàn quân ta trên bước đường đi lên của cách mạng. Chúng ta có nhiệm vụ
chân thành noi theo và ra sức thực hiện vì mục tiêu tối cao: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
60
GIÁ TRỊ VÀ Ý NGHĨA
CỦA TÁC PHẨM “NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG,
QUÉT SẠCH CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN” GS.TS. HOÀNG CHÍ BẢO*
1. Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân - một di huấn tư tưởng và đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân là tác phẩm cuối cùng
________
* Hội đồng Lý luận Trung ương.
61
của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chủ đề đạo đức cách mạng.
Tác phẩm này được viết và công bố trong dịp kỷ niệm lần thứ 39 ngày thành lập Đảng (03/02/1930 − 03/02/1969). Bài viết của Bác khi đăng trên báo Đảng chưa đầy 700 chữ, là một trong những tác phẩm vào loại ngắn nhất, xét về mặt dung lượng ngôn từ, nhưng lại chứa đựng những tư tưởng lớn, đề cập tới vấn đề quan trọng nhất đối với người cách mạng và Đảng cách mạng, nhất là khi Đảng đã trở thành Đảng cầm quyền. Đó là vấn đề
tu dưỡng đạo đức cách mạng và chống chủ nghĩa cá nhân. Thời gian càng lùi xa, thực tiễn và kinh nghiệm lịch sử, chẳng những của cách mạng Việt Nam mà còn của cách mạng thế giới, càng cho thấy tính thời sự và hiện đại của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng.
62
Rõ ràng, học thuyết cách mạng không chỉ là tư tưởng, lý luận và phương pháp cách mạng mà còn là đạo đức và văn hóa. Đây là bảo đảm không thể thiếu để Đảng cách mạng và người cách mạng đi đến cùng sự nghiệp phụng sự giai cấp và dân tộc, Tổ quốc, nhân dân và nhân loại, giữ trọn vẹn và toàn vẹn lòng trung thành với lý tưởng và mục tiêu đã lựa chọn. Không có sự trong sạch về đạo đức thì không thể có sức mạnh vượt qua mọi sự tha hóa ở đời, mà cạm bẫy dẫn con người ta tới tha hóa chính là chủ nghĩa cá nhân. Không vượt qua sự tha hóa thì Đảng không còn là Đảng chân chính cách mạng nữa, nhất là khi đã cầm quyền, và phong trào cách mạng khó tránh khỏi thất bại, bởi tự đánh mất sức mạnh tự bảo vệ và cơ sở xã hội là quần chúng nhân dân. Không được nhân dân tin cậy và ủng hộ thì không
63
một lực lượng nào, một đảng nào có sức sống để tồn tại và phát triển. Tác phẩm này của Chủ tịch Hồ Chí Minh vì vậy là một tổng kết lý luận - thực tiễn sâu sắc, có giá trị và ý nghĩa về nhiều phương diện. Có thể nói, đây là di huấn tư tưởng và đạo đức mà Bác Hồ để lại cho Đảng và nhân dân ta, cho mọi thế hệ cách mạng - không chỉ đương thời mà còn mai sau, mãi mãi về sau.
Từ lúc vạch đề cương và tổ chức chỉ đạo viết văn kiện lịch sử này cho đến khi tác phẩm được hoàn thành với sự sửa chữa, hoàn thiện công phu, trực tiếp của Bác, thời gian vẻn vẹn chỉ có một tuần lễ; và lúc ấy, Bác Hồ đã tuổi cao, sức yếu, phong trào cách mạng ở miền Nam và cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc lại đang quyết liệt, khẩn trương, với biết bao
64
thử thách và hy sinh to lớn. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu rõ thêm tầm nhìn chiến lược, tầm tư tưởng, trí tuệ và nhân cách Hồ Chí Minh.
Trong cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ở thời điểm hiện nay, việc nghiên cứu và vận dụng tác phẩm này trong đời sống hằng ngày của mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi tổ chức đảng, mỗi cơ quan nhà nước và các đoàn thể cũng như trong toàn dân trở nên hết sức cần thiết. Điều ấy được tỏ rõ qua những căn cứ sau đây: Càng phát triển kinh tế thị trường, càng tiến tới xã hội giàu có, văn minh, hiện đại càng phải chú trọng tới đạo đức và thực hành đạo đức cách mạng, trước hết là trong Đảng và xây dựng Đảng. Đó là xét về mặt lâu dài, xu hướng và triển vọng phát triển. Mặt khác, khi tình trạng đạo đức xã hội,
65
kể cả đạo đức trong Đảng bị suy giảm nghiêm trọng như hiện nay thì việc ra sức trau dồi đạo đức cách mạng, kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân càng trở nên cấp thiết, bức xúc hơn bao giờ hết.
Dù 40 năm đã trôi qua, song tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn mãi mãi là sách gối đầu giường của những người cách mạng.
2. Một vài nhận xét khái quát về giá trị và ý nghĩa của tác phẩm - nhìn từ thực tế hiện nay
a) Những giá trị cốt yếu, nổi bật trong tác phẩm
- Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân là sự phát triển nhất quán dòng tư tưởng đạo đức học mácxít của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách 66
mạng là một bộ phận không thể tách rời hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, hơn nữa, những chỉ dẫn của Người về đạo đức và đạo đức cách mạng làm cho tư tưởng của Người không chỉ là tư tưởng lý luận chính trị, là triết học và triết lý chính trị mà còn là đạo đức và văn hóa. Nhờ đó, chính trị Hồ Chí Minh, theo chủ kiến của Người là chính trị
nhân sinh và hành động, một nền chính trị đạo đức, nhân nghĩa và nhân văn. Đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh đã nâng chính trị lên tầm đạo đức học chính trị, làm cho hoạt động chính trị của con người và tổ chức được bảo đảm bởi văn hóa chính trị với cái cốt lõi của nó là đạo đức, là thực hành văn hóa đạo đức trong chính trị.
Chính trị là khoa học, do đó hoạt động chính trị tự giác đòi hỏi phải giác ngộ
67
chân lý khoa học, nắm vững lý luận, không ngừng học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ tư tưởng lý luận, tức là nắm vững quy luật, giác ngộ chân lý.
Khoa học phải được bảo đảm bởi đạo đức. Khoa học chính trị liên quan trực tiếp tới cuộc sống, số phận con người nên càng phải chú trọng tới cơ sở đạo đức của nó. Bởi thế mà Chủ tịch Hồ Chí Minh phát hiện ra điều cực kỳ sâu sắc này: Người có đạo đức dễ tiếp thu chân lý hơn. Vậy là, Thiện là bảo đảm của Chân, là sự định hướng, dẫn dắt và là động lực thúc đẩy con người nhận thức chân lý.
Chính trị như một khoa học thực hành, là chính trị hành động vì giải phóng con người, phục vụ nhân dân và dân tộc nên càng có đạo đức bao nhiêu thì càng dễ thực hành chính trị nhân nghĩa, thân dân và dân chủ bấy nhiêu.
68
Người định nghĩa chính trị một cách mới mẻ, hiện đại khác hẳn nhiều người, kể cả các tác gia kinh điển, bởi Người thấu hiểu chính trị từ cảm quan đạo đức, kể cả chính trị trong chủ nghĩa xã hội.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, chính trị là đoàn kết và thanh khiết, thanh khiết từ việc nhỏ đến việc lớn. Chỉ trong một luận điểm này, một nền chính trị trong sạch phải thống nhất khoa học với đạo đức. Chính trị đạo đức là chính trị khoa học nhất, nhờ đó, chính trị là văn hóa chính trị. Nói nhiều tới đạo đức cách mạng trong chính trị bởi hơn ai hết, Người thấu hiểu, đạo đức như cái đập chắn sóng ngăn ngừa mọi thoái hóa, tha hóa chính trị. Chống chủ nghĩa cá nhân, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, tẩy sạch quan liêu, tham nhũng là vì thế. Người nói tư tưởng xã hội chủ nghĩa là đối lập
69
với tư tưởng chủ nghĩa cá nhân. Muốn xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội phải đánh bại chủ nghĩa cá nhân.
Chính trị không chỉ là khoa học mà còn là nghệ thuật. Nghệ thuật ở đây là phép xử thế, là cách ứng xử, là thuật dùng người, nó phải thấu lý đạt tình, có tình có nghĩa, bao dung, độ lượng, vị tha, nhân ái, làm nảy nở cái tốt, ngăn ngừa, hạn chế, xóa bỏ dần dần rồi làm mất hẳn cái xấu, cái ác.
Nhân tính là vấn đề của con người, là cái mà chính trị lành mạnh, tốt đẹp phải theo đuổi. Không có ai kiên quyết đấu tranh diệt trừ ác quỷ đế quốc thực dân phi nhân mà lại nói được điều thấm thía như Chủ tịch Hồ Chí Minh: Con người ta, dù xấu hay tốt, văn minh hay dã man thì xét ra đều có tình. Đó là tình người. Phải nỗ lực làm cho cái tình người ấy nảy nở.
70
Đổ máu là điều không tránh khỏi trong chiến tranh, nhưng đã đổ máu thì máu nào cũng là máu đỏ. Có hiểu chiều sâu nhân bản, nhân văn ấy mới thấy hết tầm cao tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
Nếu làm một thống kê về văn bản và tần số ngôn ngữ thì trong văn phẩm Hồ Chí Minh, Người nói và viết nhiều nhất về dân, nhân dân, dân chủ và quyền làm chủ của dân. Người cũng nói và viết rất nhiều về đạo đức và đạo đức cách mạng. Năm 1927, Đường cách mệnh đặt lên hàng đầu “Tư cách một người cách mệnh”; năm 1947, Sửa đổi lối làm việc, nói kỹ lưỡng về đạo đức và thực hành đạo đức; năm 1948, Người viết về Chủ nghĩa cá nhân - một thứ giặc ở trong lòng; năm 1949, Người viết tác phẩm Cần kiệm liêm chính, đó là bốn đức để làm người; tháng 01/1955, Người viết về đạo đức công dân;
71
tháng 6/1955 và năm 1958, Người viết về đạo đức cách mạng. Những năm 60 cho đến tận cuối đời, không một lúc nào Người không nói tới rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng, cán bộ, đảng viên phải làm gương mẫu cho dân. Đặc biệt gây xúc động lòng người là bản Di chúc
được Người viết và sửa liên tục trong suốt 4 năm liền (1965-1969). Sau khi viết bài báo Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, Người dành tâm sức sửa chữa lần cuối cùng bản Di chúc lịch sử, trong đó âm hưởng nổi bật là đạo đức cách mạng mà Người đã thực hành suốt đời. Chỉ riêng đoạn nói về Đảng, bốn lần Người nói tới chữ “Thật”, căn dặn toàn Đảng phải đoàn kết, giữ gìn đoàn kết như giữ gìn con ngươi của mắt mình, phải có tình thương yêu đồng chí lẫn nhau. Đó là giá trị đạo đức cách mạng mà
72
Người là một minh chứng sống động về thực hành đạo đức ấy.
- Như đã nói, giá trị của tác phẩm là ở chỗ đã tổng kết lý luận và thực tiễn về đạo đức cách mạng, trong đó sức sống của nó là sự gương mẫu thực hành đạo đức của cán bộ, đảng viên, nó là một giá trị làm nên sự vĩ đại và cao thượng của một đảng cách mạng của giai cấp công nhân và của nhân dân anh hùng của chúng ta1. Người chỉ rõ, thắng lợi của cách mạng là nhờ ở sức mạnh đạo đức ấy trong chiến đấu, trong sản xuất, trong xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng đã đào tạo một thế hệ thanh niên cách mạng hăng hái, dũng cảm, họ là những bông hoa tươi thắm của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là niềm
________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.548. 73
tự hào của Đảng và của nhân dân. Tổng kết này là sự khẳng định giá trị bản chất và truyền thống của Đảng.
- Tác phẩm dành một phần lớn để vạch rõ thực trạng về một số ít cán bộ, đảng viên mà đạo đức, phẩm chất còn thấp kém, do họ mang nặng chủ nghĩa cá nhân. Với tính phê phán nghiêm khắc, Người vạch rõ những biểu hiện và những hậu quả của chủ nghĩa cá nhân: không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”, ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa, tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành, tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền, xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh. Người còn vạch rõ, do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ
74
luật, kém tinh thần trách nhiệm..., mắc nhiều sai lầm1.
Đoạn phê phán chủ nghĩa cá nhân trong bài báo này là một thâu tóm đầy đủ nhất những gì gọi là phản đạo đức, xa lạ với cách mạng và đạo đức cách mạng. Đúng như Người nói, phải quét sạch những rác rưởi bẩn thỉu này để làm trong sạch Đảng.
- Sau khi vạch rõ những thói xấu của chủ nghĩa cá nhân mà một số cán bộ, đảng viên đã mắc phải, Người chỉ ra cách sửa chữa hết sức cụ thể, rõ ràng, mà ngày nay ta thường gọi là giải pháp. Với toàn Đảng, phải hết sức coi trọng việc tăng cường giáo dục trong toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và ________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.546-547.
75
đạo đức đảng viên. Người lưu ý mỗi tổ chức Đảng và mỗi đảng viên phải thực hành phê bình và tự phê bình nghiêm chỉnh. Người đặc biệt chú trọng việc quần chúng thật thà phê bình cán bộ, đảng viên. Đảng phải hoan nghênh và khuyến khích quần chúng làm việc đó. Ở đây nổi lên một tư tưởng lớn mà Người đề ra từ
rất sớm: dựa vào dân mà xây dựng Đảng. Người cũng nêu rõ yêu cầu: giữ nghiêm chế độ sinh hoạt đảng, tăng cường công tác kiểm tra của Đảng, đòi hỏi công tác này phải thường xuyên, chặt chẽ. Lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân phải đặt lên trên hết, trước hết, phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Muốn vậy phải bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật, tôn trọng quần chúng, gần gũi quần chúng, sát thực tế,
76
gắng sức học tập rèn luyện về mọi mặt. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là cách thiết thực nhất để kỷ niệm ngày thành lập Đảng và là một việc làm cần thiết giúp tất cả cán bộ, đảng viên tiến bộ, góp sức cho sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước toàn thắng và xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công1. Tác phẩm này cũng như nhiều tác phẩm khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang một đặc điểm là tính hướng dẫn tư tưởng đi liền với sự thúc đẩy hành động. Đặc điểm ấy lại thể hiện sinh động qua một hình thức biểu đạt rất đúng với phong cách của Người: chữ ít nhất mà nghĩa nhiều nhất, đem cái tối thiểu của ngôn từ để tải cái tối đa tư tưởng.
Giá trị và bài học ấy qua 40 năm vẫn còn nguyên vẹn tính mới mẻ, tính thời sự, ________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.548. 77
tính hiện đại cho ngày hôm nay, khi Đảng ta đã có lịch sử 79 năm, khi Đảng ta đang đẩy mạnh xây dựng Đảng, coi đó là khâu then chốt, và trong tình hình hiện nay, xây dựng Đảng không chỉ là xây dựng về chính trị - tư tưởng - tổ chức mà còn là xây dựng Đảng về đạo đức, lối sống. Đảng trong sạch, vững mạnh phải là một đảng đạo đức, văn minh.
b) Ý nghĩa thức tỉnh và cảnh báo trước hiện tình của Đảng
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có lần nhắc nhở chúng ta rằng, một đảng, ngày hôm qua là vĩ đại và anh hùng, thì ngày hôm nay không nhất định và mãi mãi là như vậy nếu không tiếp tục rèn luyện, không vượt qua được những yếu kém, sai lầm và thoái hóa. Leo dốc, lên đỉnh núi thì khó nhọc mà tụt xuống dốc
78
"""