Văn Hóa Đối Ngoại Việt Nam Trong Quá Trình Hội Nhập Quốc Tế

🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Văn Hóa Đối Ngoại Việt Nam Trong Quá Trình Hội Nhập Quốc Tế Ebooks Nhóm Zalo ! !"# "$ "% " & ' ( )* + ", - ! ./0 1 76 9 9u1 %| 6 78 & ' (9 2 !"# : $ " 2 /*; "< "1 = " 2 +> "< "?@ /*; + A "% B CD BE9 H I J 9 ?F "- G /*; "< "K N O P 9 +> "< "?@ $ " M ;/ 2Q RS( TU NÄ KR°FK 9 VWX XYXYZ . !"Z[\ XW\Z 6Ô T DH R 9 ]VVY Z . ^ (CD [_ZY]ZXYXY 1&8 cd e ( S XYXY 0¯ ,6%1 LÔ héi miÒn biÓn vw s«ng nuíc ë phó yªn %LrQ PөF WUrQ [XҩW EҧQ SKҭP FӫD 7Kѭ YLӋQ 4XӕF JLD 9LӋW 1DP 9ăQ KRi ÿӕL QJRҥL 9LӋW 1DP WURQJ TXi WUuQK KӝL QKұS TXӕF WӃ 6iFK FKX\rQ NKҧR 9Ǌ 7UӑQJ /kP FK E /r 7KDQK %uQK ĈRjQ 9ăQ 'ǊQJ 1JX\ӉQ 7Kӏ 7UDQJ + &KtQK WUӏ 4XӕF JLD WU FP 7Kѭ PөF WU ĈӕL QJRҥL 9ăQ KRi +ӝL QKұS TXӕF WӃ 9LӋW 1DP 6iFK FKX\rQ NKҧR GF &7) S &,3 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« TtP TH TÁC GIl PGS.TS. V TRNG LÂM (ChÚ biên) PGS.TS. LÊ THANH BÌNH TS. ôOÀN VuN DNG TS. NGUYN TH TRANG môc lôc /Ӡ, 1+¬ ;8Ҩ7 %Ҧ1 V ·n hóa ViÇt Nam là tÕng thÅ nháng giá trÌ v¶t ch³t và tinh th²n õÝèc t°o ra trong suÔt quá trình lÌch sà hàng nghìn n·m dâng nÝåc và giá nÝåc cÚa dân t×c ViÇt Nam. Chính vì v¶y, v·n hóa õã træ thành nÃn t®ng quan trÑng t°o nên nguÓn sßc m°nh to lån giúp dân t×c ViÇt Nam chiÄn th¹ng mÑi k¿ thù xâm lÝèc, kh¹c phÜc mÑi khó kh·n, thà thách, xây dâng và phát triÅn õ³t nÝåc. BÝåc vào công cu×c õÕi måi toàn diÇn õ³t nÝåc, ô®ng và Nhà nÝåc ViÇt Nam õã xác õÌnh xây dâng nÃn v·n hóa ViÇt Nam tiên tiÄn, õ¶m õà b®n s¹c dân t×c là sâ nghiÇp cÚa toàn dân dÝåi sâ lãnh õ°o cÚa ô®ng, coi õó vÞa là mÜc tiêu, vÞa là õ×ng lâc thúc õ´y phát triÅn kinh tÄ - xã h×i. ô¼c biÇt, trong quá trình h×i nh¶p quÔc tÄ, v·n hóa ViÇt Nam õang mæ r×ng giao lÝu våi thÄ giåi, tiÄp thu có chÑn lÑc nháng tinh hoa v·n hóa nhân lo°i, kÄt hèp hài hòa giáa truyÃn thÔng và hiÇn õ°i nh¸m không ngÞng làm giàu kho tàng v·n hóa dân t×c, góp ph²n thúc õ´y tiÄn trình phát triÅn chung cÚa õ³t nÝåc. Là m×t b× ph¶n háu cã quan trÑng cÚa v·n hóa ViÇt Nam và ho°t õ×ng õÔi ngo°i cÚa Nhà nÝåc, v·n hóa õÔi 5 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« ngo°i ngày càng khºng õÌnh õÝèc vÌ trí và vai trò quan trÑng trong viÇc thúc õ´y giao lÝu và h×i nh¶p quÔc tÄ. ôÅ giúp b°n õÑc hiÅu biÄt sâu s¹c hãn vÃ v·n hóa õÔi ngo°i ViÇt Nam trong quá trình h×i nh¶p quÔc tÄ, Nhà xu³t b®n Chính trÌ quÔc gia Sâ th¶t xu³t b®n l²n thß ba có chÊnh sàa, bÕ sung cuÔn sách chuyên kh®o V·n hóa õÔi ngo°i ViÇt Nam trong quá trình h×i nh¶p quÔc tÄ cÚa t¶p thÅ tác gi® do PGS.TS. VÛ TrÑng Lâm làm ChÚ biên. N×i dung cuÔn sách õÝèc kÄt c³u gÓm ba chÝãng, hÇ thÔng hóa m×t sÔ v³n õÃ lý lu¶n vÃ v·n hóa và v·n hóa õÔi ngo°i, trình bày kinh nghiÇm cÚa m×t sÔ nÝåc vÃ phát triÅn v·n hóa õÔi ngo°i; õi sâu phân tích thâc tiÆn ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i æ ViÇt Nam trong thäi gian qua; õÃ xu³t phÝãng hÝång, gi®i pháp chÚ yÄu thúc õ´y sâ phát triÅn nhanh hãn, bÃn váng hãn cÚa v·n hóa õÔi ngo°i ViÇt Nam trên cã sæ v¶n dÜng các quan õiÅm, õÝäng lÔi, chính sách v·n hóa õÔi ngo°i cÚa ô®ng, Nhà nÝåc và thâc tiÆn ho°t õ×ng õÔi ngo°i æ ViÇt Nam. Xin trân trÑng giåi thiÇu cuÔn sách cùng b°n õÑc. Tháng 3 n·m 2019 NHÀ XUqT BlN CHÍNH TR QUC GIA S THtT 6 /Ӡ, 1Ï, ĈҪ8 /Ӡ, 1Ï, ĈҪ8 V ·n hóa õÔi ngo°i là m×t b× ph¶n háu cã trong ho°t õ×ng õÔi ngo°i cÚa Nhà nÝåc ViÇt Nam, t°o õiÃu kiÇn thu¶n lèi cho giao lÝu kinh tÄ và chính trÌ, õÓng thäi õ¼t dÝåi sâ chi phÔi cÚa õÝäng lÔi õÔi ngo°i, bao gÓm c® kinh tÄ, chính trÌ và v·n hóa. Kinh tÄ õÔi ngo°i cùng våi chính trÌ õÔi ngo°i và v·n hóa õÔi ngo°i (hÁp hãn là ngo°i giao v·n hóa) t°o thành “kiÃng ba chân” váng chãi õÅ õ³t nÝåc h×i nh¶p våi thÄ giåi. H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 25 (tÞ ngày 25-11 õÄn ngày 1-12-2006) våi chÚ õÃ: Nâng cao hiÇu qu® ho°t õ×ng õÔi ngo°i trong giai õo°n måi, thâc hiÇn th¹ng lèi NghÌ quyÄt ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß X, õã tÕng kÄt m×t cách toàn diÇn và sâu s¹c công tác cÚa ngành ngo°i giao kÅ tÞ H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 24 (tháng 8-2003), õÃ ra phÝãng hÝång và nháng biÇn pháp cÜ thÅ nh¸m õÝa ho°t õ×ng õÔi ngo°i lên t²m cao måi, hiÇu qu® hãn, õáp ßng nháng yêu c²u, nhiÇm vÜ måi õ¼t ra khi õ³t nÝåc bÝåc vào h×i nh¶p ngày càng sâu r×ng hãn, õa d°ng hãn và æ t²m mßc cao hãn våi kinh tÄ thÄ giåi và tri thßc nhân lo°i. H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 26 7 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« (tháng 12-2008) tiÄp tÜc triÅn khai ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i và l³y n·m 2009 làm N·m ngo°i giao v·n hóa. Ngo°i giao v·n hóa õÝèc thâc tÄ kiÅm nghiÇm nhân dÌp các sâ kiÇn kë niÇm ô°i lÆ 1.000 n·m Th·ng Long - Hà N×i (2010). Sau ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XI cÚa ô®ng (2011), tinh th²n NghÌ quyÄt cÚa ô°i h×i õi vào thâc tiÆn thì tính chuyên nghiÇp, ch³t lÝèng, v³n õÃ õa d°ng hóa các lo°i hình v·n hóa õÔi ngo°i có nháng bÝåc phát triÅn quan trÑng. TriÅn khai NghÌ quyÄt sÔ 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013 cÚa B× Chính trÌ vÃ h×i nh¶p quÔc tÄ và thâc hiÇn các nhiÇm vÜ cÚa ChÝãng trình hành õ×ng do H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 28 õÃ ra (tháng 12-2013), chÚ õÃ cÚa ho°t õ×ng õÔi ngo°i nói chung và v·n hóa õÔi ngo°i nói riêng c²n õ´y m°nh là: ôÔi ngo°i toàn diÇn, õi vào chiÃu sâu, hiÇu qu®, thiÄt thâc, chÚ õ×ng, tích câc h×i nh¶p quÔc tÄ. ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XII cÚa ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam (tháng 1-2016) õã xác õÌnh phÝãng hÝång, nhiÇm vÜ xây dâng, phát triÅn v·n hóa, con ngÝäi õÄn n·m 2020 là: “ChÚ õ×ng h×i nh¶p quÔc tÄ vÃ v·n hóa, tiÄp thu tinh hoa v·n hóa nhân lo°i. ChÚ õ×ng mæ r×ng hèp tác v·n hóa våi các nÝåc, thâc hiÇn õa d°ng hóa các hình thßc v·n hóa õÔi ngo°i, õÝa các quan hÇ quÔc tÄ vÃ v·n hóa õi vào chiÃu sâu, õ°t hiÇu qu® thiÄt thâc; tiÄp nh¶n có chÑn lÑc tinh hoa v·n hóa thÄ giåi, làm phong phú thêm v·n hóa dân t×c. ChÚ õ×ng õón nh¶n cã h×i phát triÅn, vÝèt qua các thách thßc õÅ 8 /Ӡ, 1Ï, ĈҪ8 giá gìn, hoàn thiÇn b®n s¹c v·n hóa dân t×c; h°n chÄ, kh¹c phÜc nháng ®nh hÝæng tiêu câc, m¼t trái cÚa toàn c²u hóa vÃ v·n hóa”1. H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 29 (tháng 8-2016) xác õÌnh chÚ õÃ cÚa ho°t õ×ng õÔi ngo°i là: Nâng cao hiÇu qu® công tác õÔi ngo°i và h×i nh¶p quÔc tÄ - Thâc hiÇn th¹ng lèi õÝäng lÔi õÔi ngo°i cÚa ô°i h×i ô®ng l²n thß XII. T°i H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 30 våi chÚ õÃ: “Ngo°i giao ViÇt Nam: chÚ õ×ng, sáng t°o, hiÇu qu®, thâc hiÇn th¹ng lèi NghÌ quyÄt ô°i h×i ô®ng l²n thß XII” (tháng 8-2018), TÕng Bí thÝ NguyÆn Phú TrÑng õã nh³n m°nh: Công tác õÔi ngo°i õã õóng góp r³t quan trÑng vào viÇc duy trì, cÚng cÔ môi trÝäng hòa bình, Õn õÌnh, t°o thu¶n lèi cho sâ nghiÇp xây dâng và b®o vÇ TÕ quÔc; phÜc vÜ thiÄt thâc cho nhiÇm vÜ phát triÅn kinh tÄ, nh³t là kinh tÄ õÔi ngo°i; tiÄp tÜc góp ph²n quan trÑng nâng cao vÌ thÄ cÚa ViÇt Nam trên trÝäng quÔc tÄ, õÝa quan hÇ cÚa ViÇt Nam våi các nÝåc, nh³t là các õÔi tác Ýu tiên, quan trÑng õi vào chiÃu sâu, Õn õÌnh, bÃn váng2. ___________ 1. ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam: V·n kiÇn ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XII, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2016, tr.130-131. 2. Xem Toàn v·n phát biÅu cÚa TÕng Bí thÝ NguyÆn Phú TrÑng t°i H×i nghÌ Ngo°i giao 30, http://baoquocte.vn/toan van-phat-bieu-cua-tong-bi-thu-nguyen-phu-trong-tai-hoi nghi-ngoai-giao-3076033.html. 9 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« Là m×t b× ph¶n quan trÑng cÚa ho°t õ×ng õÔi ngo°i, v·n hóa không n¸m ngoài các nhiÇm vÜ trÑng tâm õó. Trong CÝãng lËnh xây dâng õ³t nÝåc trong thäi ké quá õ× lên chÚ nghËa xã h×i (BÕ sung, phát triÅn n·m 2011) õÝèc thông qua t°i ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XI, ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam õã tiÄp tÜc xác õÌnh t²m nhìn chiÄn lÝèc õÔi våi v·n hóa õÔi ngo°i là: “KÄ thÞa và phát huy nháng truyÃn thÔng v·n hóa tÔt õÁp cÚa c×ng õÓng các dân t×c ViÇt Nam, tiÄp thu nháng tinh hoa v·n hóa nhân lo°i, xây dâng m×t xã h×i dân chÚ, công b¸ng, v·n minh, vì lèi ích chân chính và ph´m giá con ngÝäi...”1. HiÇn nay, vai trò, vÌ trí quan trÑng cÚa v·n hóa nói chung và v·n hóa õÔi ngo°i nói riêng õã õÝèc thÞa nh¶n r×ng rãi không chÊ trong nghiên cßu mà còn trong viÇc ho°ch õÌnh chính sách v·n hóa, chính sách phát triÅn chung æ các quÔc gia cÛng nhÝ trên ph°m vi khu vâc và thÄ giåi. Có thÅ nói, yÄu tÔ v·n hóa ®nh hÝæng, tác õ×ng không nhÏ õÄn quan hÇ quÔc tÄ và nhiÃu khi mang tính õ×t phá. Do õó, viÇc v¶n dÜng các yÄu tÔ v·n hóa õÅ nâng cao hiÇu qu® thâc thi õÝäng lÔi õÔi ngo°i õÝèc các quÔc gia ngày càng chú trÑng. ¤ ViÇt Nam, ô®ng và Nhà nÝåc luôn ___________ 1. ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam: V·n kiÇn ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XI, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2011, tr.76. 10 /Ӡ, 1Ï, ĈҪ8 coi trÑng phát triÅn nÃn v·n hóa tiên tiÄn, õ¶m õà b®n s¹c dân t×c và phát huy sßc m°nh cÚa v·n hóa trong viÇc thúc õ´y quan hÇ hèp tác, h×i nh¶p quÔc tÄ, phÜc vÜ sâ nghiÇp phát triÅn bÃn váng, lâu dài cÚa õ³t nÝåc. Các cã quan chßc n·ng trong lËnh vâc õÔi ngo°i nói chung và v·n hóa õÔi ngo°i nói riêng õã tích câc triÅn khai õÝäng lÔi õÔi ngo°i cÚa ô®ng và Nhà nÝåc, t·ng cÝäng qu®ng bá, giåi thiÇu hình ®nh õ³t nÝåc, con ngÝäi ViÇt Nam våi thÄ giåi, tiÄp thu có chÑn lÑc nháng tinh hoa cÚa nÃn v·n hóa nhân lo°i, tÞ õó giúp chúng ta có cái nhìn xác thâc våi thÄ giåi xung quanh, vÞa t°o õiÃu kiÇn cho giao lÝu và h×i nh¶p m×t cách hiÇu qu® hãn, nâng cao vÌ thÄ cÚa õ³t nÝåc ViÇt Nam trên trÝäng quÔc tÄ. Trong tiÄn trình phát triÅn, h×i nh¶p quÔc tÄ ngày càng sâu r×ng, ViÇt Nam c²n thâc hiÇn hiÇu qu® chính sách õÔi ngo°i, hèp tác toàn diÇn và thông qua con õÝäng v·n hóa õÔi ngo°i là m×t kênh quan trÑng, õ¼c biÇt có ý nghËa khi thÄ giåi ngày càng coi trÑng tri thßc, v·n hóa, sáng t°o,... NhÝng làm thÄ nào õÅ c×ng õÓng thÄ giåi có õÝèc õ²y õÚ các thông tin vÃ ViÇt Nam, vÃ nháng thành công cÚa ViÇt Nam trên con õÝäng õÕi måi? T³t yÄu, chúng ta c²n õ´y m°nh ho°t õ×ng truyÃn thông quÔc tÄ và v·n hóa õÔi ngo°i. Hình ®nh õ³t nÝåc và con ngÝäi ViÇt Nam c²n õÝèc qu®ng bá trên thÄ giåi nhÝ thÄ nào õÅ phù hèp 11 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« våi giai õo°n h×i nh¶p sâu r×ng hiÇn nay? C²n lÓng ghép các lo°i hình truyÃn thông - v·n hóa nghÇ thu¶t nhÝ sách, báo, õiÇn ®nh, truyÃn hình, phát thanh, báo m°ng, truyÃn thông õa phÝãng tiÇn, h×i hÑa, âm nh°c, thã ca, lÆ h×i, v·n hóa õ°i chúng, v·n hóa ´m thâc - thäi trang - thÅ thao... nhÝ thÄ nào õÅ có hiÇu qu® thiÄt thâc? Các tác gi® hy vÑng cuÔn sách chuyên kh®o V·n hóa õÔi ngo°i ViÇt Nam trong quá trình h×i nh¶p quÔc tÄ sÀ góp ph²n gi®i õáp nháng câu hÏi õó và có ý nghËa trên nhiÃu phÝãng diÇn vÃ chính sách và thâc tiÆn công tác õÔi ngo°i æ nÝåc ta. M¼c dù các tác gi® õã có nhiÃu cÔ g¹ng, song ch¹c r¸ng cuÔn sách khó tránh khÏi nháng h°n chÄ. R³t mong nh¶n õÝèc ý kiÄn õóng góp cÚa b°n õÑc õÅ cuÔn sách õÝèc hoàn chÊnh hãn trong l²n xu³t b®n sau. Hà N×i, tháng 3 n·m 2019 PGS.TS. V TRNG LÂM 12 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« &+ѬѪ1* , 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1 9ӄ 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, , .+È, 1,ӊ0 &+81* 9ӄ 9Ă1 +Ï$ 9¬ 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9ăQ KyD Cho õÄn nay, õã có r³t nhiÃu bài viÄt, công trình nghiên cßu lu¶n bàn vÃ khái niÇm hay õÌnh nghËa vÃ v·n hóa, nhÝng các nhà nghiên cßu vÃ v·n hóa trong nÝåc cÛng nhÝ trên thÄ giåi vµn chÝa thÔng nh³t õÝèc m×t khái niÇm chung nh³t. NhiÃu nhà khoa hÑc khi thÔng kê các khái niÇm vÃ v·n hóa õã õi õÄn kÄt lu¶n r¸ng, khái niÇm vÃ v·n hóa là m×t khái niÇm có n×i hàm và ngo°i diên r³t r×ng. ôó là m×t khái niÇm õa nghËa mang tính mæ. N·m 1952, hai nhà nhân hÑc ngÝäi Mì là A.L. Kreber và K. Klaxon õã tÕng hèp õÝèc hãn 160 õÌnh nghËa khác nhau vÃ v·n hóa. Trong cuÔn sách TriÄt hÑc v·n hóa, M.S. Kagan tÕng hèp õÝèc hãn 70 õÌnh nghËa 13 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« khác nhau vÃ v·n hóa. T°i H×i nghÌ vÃ v·n hóa do UNESCO tÕ chßc diÆn ra t°i Mêhicô n·m 1982, ngÝäi ta õã õÝa ra kho®ng hãn 200 õÌnh nghËa vÃ v·n hóa. HiÇn nay, sÔ lÝèng khái niÇm vÃ v·n hóa ngày càng t·ng thêm, khó có thÅ thÔng kê hÄt õÝèc. Qua quá trình tìm hiÅu vÃ v·n hóa, có thÅ õÌnh vÌ m×t sÔ d°ng tiêu biÅu cÚa các khái niÇm vÃ v·n hóa và quy các d°ng khái niÇm vÃ v·n hóa nhÝ sau: Theo nghËa r×ng, v·n hóa là t³t c® sâ sáng t°o cÚa con ngÝäi. Theo nghËa hÁp, v·n hóa là nháng khái niÇm theo m×t lËnh vâc nào õó mà nó õÝèc g¹n våi chá v·n hóa (trong ngôn ngá ViÇt Nam). V·n hóa theo nghËa r×ng nh³t bao gÓm t³t c® nháng s®n ph´m v¶t thÅ và phi v¶t thÅ do con ngÝäi sáng t°o ra và mang tính giá trÌ. Theo khái niÇm này, có thÅ th³y v·n hóa bao gÓm c® giá trÌ v¶t ch³t và giá trÌ tinh th²n, c® kinh tÄ và xã h×i. NhiÃu nhà nghiên cßu, gi®ng d°y vÃ v·n hóa æ ViÇt Nam õÝèc õào t°o trong khÔi các nÝåc xã h×i chÚ nghËa trÝåc õây. Vì v¶y, khái niÇm v·n hóa cÚa Liên Xô (cÛ) õÝèc sà dÜng nhiÃu và gây ®nh hÝæng nhiÃu nh³t trong lý thuyÄt và áp dÜng thâc tiÆn æ ViÇt Nam trÝåc õây: V·n hóa, õó là toàn b× giá trÌ v¶t ch³t và tinh th²n, õÝèc nhân lo°i sáng t°o ra trong quá trình 14 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« ho°t õ×ng thâc tiÆn lÌch sà - xã h×i; các giá trÌ ³y nói lên trình õ× phát triÅn cÚa lÌch sà loài ngÝäi. ôây là m×t khái niÇm v·n hóa theo nghËa r×ng, mang tính triÄt hÑc, có ph²n nghiêng vÃ ho°t õ×ng sáng t°o trong lÌch sà xã h×i loài ngÝäi, thiên vÃ tính giá trÌ, õÝèc ra õäi trong suÔt chiÃu dài lÌch sà hình thành và phát triÅn cÚa nhân lo°i. Våi nghËa bao hàm ph°m trù r×ng lån, v·n hóa gÓm các yÄu tÔ, õ¼c õiÅm nhÝ: các tri thßc, kinh nghiÇm mà các dân t×c õã tích lÛy õÝèc thông qua nh¶n thßc và c®i t°o thÄ giåi; sßc sÔng, sßc sáng t°o cÚa mÖi dân t×c õÝèc hun õúc trong suÔt quá trình lÌch sà õ³u tranh cho sâ tÓn t°i và phát triÅn. B®n s¹c v·n hóa dân t×c chính là nháng khuynh hÝång và ph´m ch³t c·n b®n trong sáng t°o v·n hóa cÚa mÖi quÔc gia; hÇ giá trÌ và truyÃn thÔng cÚa các dân t×c là thành tÔ quan trÑng cÚa nÃn v·n hóa1. Theo õó, v·n hóa õÝèc hình thành tÞ khi con ngÝäi biÄt sáng t°o. V·n hóa gÓm t³t c® nháng s®n ph´m v¶t ch³t (v·n hóa v¶t thÅ) và tinh th²n (v·n hóa phi v¶t thÅ) do con ngÝäi sáng t°o ra. Có nghËa là, không ph®i t³t c® nháng s®n ph´m do con ngÝäi sáng t°o ra õÃu là v·n hóa mà chÊ nháng s®n ph´m có chßa õâng giá trÌ ___________ 1. Xem NguyÆn V·n Tình: Chính sách v·n hóa trên thÄ giåi và viÇc hoàn thiÇn chính sách v·n hóa æ ViÇt Nam, Nxb. V·n hóa thông tin, Hà N×i, 2009, tr.26. 15 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« (là cái có ích cho con ngÝäi và hÝång tåi cái chân, thiÇn, mì). CÛng có nghËa, nháng s®n ph´m do con ngÝäi làm ra (sáng t°o ra) nhÝng không mang tính giá trÌ thì không ph®i là v·n hóa. Nháng danh lam th¹ng c®nh tuy không ph®i do con ngÝäi làm ra nhÝng con ngÝäi tìm ra và thÝæng thßc v¿ õÁp cÚa nó (thÝæng thßc là m×t sáng t°o) cÛng là v·n hoá. N·m 1942, ChÚ tÌch HÓ Chí Minh õã õÝa ra quan õiÅm vÃ v·n hóa, õÝèc coi là khái niÇm vÃ v·n hóa theo nghËa r×ng: "Vì lÀ sinh tÓn cÛng nhÝ mÜc õích cÚa cu×c sÔng, loài ngÝäi måi sáng t°o và phát minh ra ngôn ngá, chá viÄt, õ°o õßc, pháp lu¶t, khoa hÑc, tôn giáo, v·n hÑc, nghÇ thu¶t, nháng công cÜ cho sinh ho°t h¸ng ngày vÃ m¼c, ·n, æ và các phÝãng thßc sà dÜng. Toàn b× nháng sáng t°o và phát minh õó tßc là v·n hóa. V·n hóa là sâ tÕng hèp cÚa mÑi phÝãng thßc sinh ho°t cùng våi biÅu hiÇn cÚa nó mà loài ngÝäi õã s®n sinh ra nh¸m thích ßng nháng nhu c²u õäi sÔng và õòi hÏi cÚa sâ sinh tÓn"1. ¤ khái niÇm trên, ChÚ tÌch HÓ Chí Minh nêu lên m×t sÔ s®n ph´m do con ngÝäi sáng t°o ra, trong õó có v·n hóa v¶t thÅ (nháng công cÜ cho sinh ho°t h¸ng ngày vÃ m¼c, ·n, æ,...), có v·n hóa phi v¶t thÅ (ngôn ngá, ___________ 1. HÓ Chí Minh: Toàn t¶p, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2011, t.3, tr.458. 16 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« chá viÄt, õ°o õßc, pháp lu¶t, khoa hÑc, tôn giáo, v·n hÑc, nghÇ thu¶t). Chá “giá trÌ” õÝèc ´n dÝåi câu “Vì lÀ sinh tÓn cÛng nhÝ mÜc õích cÚa cu×c sÔng... nhu c²u õäi sÔng và õòi hÏi cÚa sâ sinh tÓn”. Nháng s®n ph´m do con ngÝäi phát minh ra õÝèc ChÚ tÌch HÓ Chí Minh nêu trên là nháng s®n ph´m nh¸m phÜc vÜ cho con ngÝäi, có nghËa là chßa õâng nháng giá trÌ. Trong H×i nghÌ liên chính phÚ vÃ các chính sách v·n hóa diÆn ra t°i Venice, Italia (1970), ông Federico Mayor Zaragoza - sau là TÕng Giám õÔc UNESCO (giai õo°n 1987 - 1999) õã õÝa ra quan õiÅm vÃ v·n hóa: “ôÔi våi m×t sÔ ngÝäi, v·n hóa chÊ bao gÓm nháng kiÇt tác tuyÇt väi trong các lËnh vâc tÝ duy và sáng t°o; õÔi våi nháng ngÝäi khác, v·n hóa bao gÓm t³t c® nháng gì làm cho dân t×c này khác våi dân t×c khác, tÞ nháng s®n ph´m tinh vi hiÇn õ°i nh³t cho õÄn tín ngÝçng, phong tÜc t¶p quán, lÔi sÔng và lao õ×ng”. Theo quan õiÅm này, v·n hóa giáa các quÔc gia, dân t×c không có sâ cao - th³p vÃ trình õ× mà chÊ có sâ khác biÇt. Vì v¶y, quan õiÅm này có ý nghËa r³t quan trÑng trong viÇc khºng õÌnh mÖi dân t×c có b®n s¹c v·n hóa riêng. Quan õiÅm này tiÄp tÜc õÝèc khºng õÌnh t°i H×i nghÌ quÔc tÄ vÃ v·n hóa æ Mêhicô õÅ b¹t õ²u Th¶p kë v·n hóa UNESCO. H×i nghÌ diÆn ra tÞ ngày 26-7 õÄn ngày 6-8-1982, våi sâ tham dâ cÚa hãn 1.000 õ°i biÅu õ°i diÇn cho hãn 100 quÔc gia 17 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« và vùng lãnh thÕ trên thÄ giåi. T°i H×i nghÌ õã õÝa ra trên 200 õÌnh nghËa khác nhau vÃ v·n hóa. CuÔi cùng H×i nghÌ õi õÄn thÔng nh³t m×t õÌnh nghËa nhÝ sau: “Trong ý nghËa r×ng nh³t, v·n hóa là tÕng thÅ nháng nét riêng biÇt tinh th²n và v¶t ch³t, trí tuÇ và xúc c®m quyÄt õÌnh tính cách cÚa m×t xã h×i hay m×t nhóm ngÝäi trong xã h×i. V·n hóa bao gÓm nghÇ thu¶t và v·n chÝãng, nháng lÔi sÔng, nháng quyÃn cã b®n cÚa con ngÝäi, nháng hÇ thÔng các giá trÌ, nháng t¶p tÜc và nháng tín ngÝçng: V·n hóa õem l°i cho con ngÝäi kh® n·ng suy xét vÃ b®n thân. Chính v·n hóa làm cho chúng ta træ thành nháng sinh v¶t õ¼c biÇt nhân b®n, có lý tính, có óc phê phán và d³n thân m×t cách õ°o lý. Chính nhä v·n hóa mà con ngÝäi tâ thÅ hiÇn, tâ ý thßc õÝèc b®n thân, tâ biÄt mình là m×t phÝãng án chÝa hoàn thành õ¼t ra õÅ xem xét nháng thành tâu cÚa b®n thân, tìm tòi không biÄt mÇt nháng ý nghËa måi m¿ và sáng t°o nên nháng công trình vÝèt tr×i lên b®n thân”1. Ngày 8-12-1986, trong phiên hÑp toàn thÅ thß 100 cÚa Liên hèp quÔc, ô°i h×i õÓng Liên hèp quÔc õã tuyên bÔ phát õ×ng Th¶p kë thÄ giåi phát triÅn v·n hóa (1987 - 1997) våi bÔn mÜc tiêu là: quan tâm õÄn ___________ 1. Tuyên bÔ vÃ nháng chính sách v·n hóa t°i H×i nghÌ quÔc tÄ vÃ v·n hóa æ Mêhicô, 1982. 18 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« chiÃu c°nh v·n hóa cÚa sâ phát triÅn; khºng õÌnh và làm phong phú thêm các b®n s¹c v·n hóa; mæ r×ng sâ tham gia cÚa ngÝäi dân vào õäi sÔng v·n hóa; xúc tiÄn sâ hèp tác v·n hóa quÔc tÄ. Theo õó, trong bài phát biÅu chính thßc phát õ×ng Th¶p kë thÄ giåi phát triÅn v·n hóa, TÕng Giám õÔc UNESCO, ông Federico Mayor Zaragoza õã khºng õÌnh: “V·n hóa là m×t b× ph¶n không thÅ tách räi khÏi cu×c sÔng và nh¶n thßc - m×t cách háu thßc cÛng nhÝ vô thßc - cÚa các cá nhân và các c×ng õÓng. V·n hóa là tÕng thÅ sÔng õ×ng các ho°t õ×ng và sáng t°o trong quá khß và trong hiÇn t°i. Qua các thÄ kë, ho°t õ×ng sáng t°o ³y õã hình thành nên m×t hÇ thÔng các giá trÌ, các truyÃn thÔng và thÌ hiÄu - nháng yÄu tÔ xác õÌnh õ¼c tính riêng cÚa mÖi dân t×c”1. Quan õiÅm này cÚa ông F. Mayor Zaragoza õÝèc coi nhÝ m×t khái niÇm tÝãng õÔi hoàn chÊnh vÃ v·n hóa khi ông cho r¸ng, v·n hóa chính là tÕng thÅ các giá trÌ do con ngÝäi t°o ra, sinh ra cùng våi con ngÝäi, có m¼t trong b³t cß ho°t õ×ng nào cÚa con ngÝäi. NhÝ v¶y, v·n hóa không ph®i là m×t lËnh vâc riêng biÇt. V·n hóa là tÕng thÅ nói chung nháng giá trÌ v¶t ch³t và tinh th²n do con ngÝäi sáng t°o ra. Theo quan niÇm cÚa UNESCO, có hai lo°i di s®n v·n ___________ 1. B× V·n hóa - Thông tin và ThÅ thao: Th¶p kë thÄ giåi phát triÅn v·n hóa, Hà N×i, 1992, tr.23. 19 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« hóa: v¶t thÅ và phi v¶t thÅ, trong õó v·n hóa v¶t thÅ nhÝ õình, õÃn, chùa, miÄu, l·ng m×...; v·n hóa phi v¶t thÅ bao gÓm các biÅu hiÇn tÝèng trÝng và “không sä th³y õÝèc” cÚa v·n hóa õÝèc lÝu truyÃn và biÄn õÕi qua thäi gian1. V·n hóa theo nghËa hÁp, gÓm nháng khái niÇm g¹n tÞ “v·n hóa” våi m×t lËnh vâc nh³t õÌnh. Ví dÜ: v·n hóa dân gian, v·n hóa bác hÑc, v·n hóa tôn giáo, v·n hóa giao tiÄp, v·n hóa xã h×i, v·n hóa cã chÄ, v·n hóa chính trÌ, v·n hóa ßng xà (giao tiÄp), v·n hóa nghÇ thu¶t, v·n hóa giáo dÜc (hÑc v³n), v·n hóa kinh doanh, dân t×c hÑc v·n hóa, nhân hÑc v·n hóa, õÌa v·n hóa, sà v·n hóa, triÄt hÑc v·n hóa, xã h×i hÑc v·n hóa... ôÔi våi nháng khái niÇm v·n hóa theo nghËa hÁp, nháng tÞ õÝèc g¹n våi tÞ “v·n hóa” sÀ chiÄm vÌ trí chính yÄu trong khái niÇm õó. Ví dÜ: khái niÇm “v·n hóa nghÇ thu¶t” hay “v·n hÑc nghÇ thu¶t” là khái niÇm v·n hóa g¹n våi viÇc sáng t°o, hÝæng thÜ và phê bình các chuyên ngành v·n hóa nghÇ thu¶t nhÝ âm nh°c, mì thu¶t, sân kh³u, õiÇn ®nh...; khái niÇm “v·n hóa tÝ tÝæng” là khái niÇm g¹n våi thÅ chÄ chính trÌ và công tác lý lu¶n; khái niÇm “v·n hóa giao tiÄp” nói õÄn mÔi quan hÇ ßng xà giáa con ngÝäi våi con ngÝäi; khái niÇm ___________ 1. Xem Tr²n QuÔc VÝèng (ChÚ biên): Cã sæ v·n hóa ViÇt Nam, Nxb. Giáo dÜc, Hà N×i, 2004, tr.24. 20 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« “sà v·n hóa” nói õÄn quá trình hình thành và phát triÅn cÚa m×t nÃn v·n hóa theo trÜc thäi gian và trong m×t không gian; khái niÇm “õÌa v·n hóa” nói õÄn õiÃu kiÇn õÌa lý, khí h¶u trong m×t không gian nh³t õÌnh ®nh hÝæng õÄn m×t nÃn v·n hóa nào õó. Có õiÃu ch¹c ch¹n là trong thäi õ°i ngày nay, mÑi tÕ chßc nhà nÝåc, công ty (kÅ c® t¶p õoàn xuyên quÔc gia), tÕ chßc phi chính phÚ (NGOs) õÃu nh¶n thßc rõ r¸ng mÑi chính sách õÃu liên quan õÄn v·n hóa, bæi v·n hóa vÞa là mÜc tiêu, vÞa là õ×ng lâc phát triÅn cÚa xã h×i v·n minh, “phát triÅn v·n hóa có liên quan õÄn tiÄn b× xã h×i, mà b®n ch³t cÚa tiÄn b× xã h×i tßc là phát triÅn con ngÝäi”1. Trung QuÔc õã nh³n m°nh vai trò cÚa v·n hóa: “V·n hóa là linh hÓn cÚa m×t quÔc gia, m×t dân t×c. V·n hóa hÝng thÌnh thì õ³t nÝåc sÀ hÝng thÌnh, v·n hóa m°nh thì dân t×c sÀ m°nh. Không có sâ tâ tin m°nh mÀ vào v·n hóa, thì v·n hóa sÀ không phÓn vinh, thÌnh vÝèng”2. V·n hóa luôn hàm chßa sâ giao lÝu, lan tÏa, õa d°ng, “vì suy cho cùng cái õa d°ng måi là cái b®n ch³t ___________ 1. Ph°m Duy ôßc (ChÚ biên): Phát triÅn v·n hóa ViÇt Nam giai õo°n 2011 - 2020: Xu hÝång và gi®i pháp, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2010, tr.18. 2. Báo cáo chính trÌ cÚa ô°i h×i 19 ô®ng C×ng s®n Trung QuÔc, tháng 10-2017. 21 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« cÚa v·n hóa, còn v·n hóa thì còn õa d°ng, thÄ giåi v·n hóa không bao giä là thÄ giåi phºng”1. CÛng chính sâ õa d°ng v·n hóa måi c²n õÄn “v·n hóa õÔi ngo°i”, “ngo°i giao v·n hóa” vì “õa d°ng v·n hóa g¹n liÃn våi viÇc õ®m b®o các quyÃn cã b®n cÚa các dân t×c, cÚa mÖi con ngÝäi nh¸m mÝu c²u sâ phÓn vinh cÚa mÖi quÔc gia và cu×c sÔng h°nh phúc cÚa con ngÝäi”2. Tuy nhiên, trong bÔi c®nh toàn c²u hóa vÃ kinh tÄ, v·n hóa và nhiÃu lËnh vâc khác, khi ho°ch õÌnh chính sách phát triÅn v·n hóa, v·n hóa õÔi ngo°i ph®i chú ý õÄn các nhân tÔ måi cÚa thäi õ°i vÃ khoa hÑc - công nghÇ, dân trí, thÝãng m°i, di dân... “H×i nh¶p quÔc tÄ g¹n våi sâ tôn trÑng, sâ õa d°ng v·n hóa trong m×t thÄ giåi dÝäng nhÝ ngày càng thu nhÏ l°i bæi các tiÄn b× vÝèt b¶c cÚa công nghÇ thông tin, truyÃn thông õ°i chúng, cÚa các phÝãng tiÇn v¶n t®i hiÇn õ°i và sâ phát triÅn có tính bùng nÕ cÚa thÝãng m°i và õ²u tÝ xuyên quÔc gia”3... ___________ 1. Ngô ôßc ThÌnh: “Toàn c²u hóa v·n hóa õa tuyÄn”, t°p chí V·n hóa nghÇ thu¶t, sÔ 291-2008, tr.6. 2. Ph°m Quang NghÌ: “ôa d°ng v·n hóa trong thÔng nh³t, õÔi tho°i và phát triÅn v·n hóa nhân lo°i”, t°p chí V·n hóa nghÇ thu¶t, sÔ 10-2003, tr.3. 3. Ph°m Quang NghÌ: Công cu×c õÕi måi - õ×ng lâc phát triÅn và lý lu¶n v·n hóa, Nxb. V·n hóa thông tin, Hà N×i, 2005, tr.343-344. 22 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Ngày nay, các ngành nghiên cßu khoa hÑc xã h×i ngày càng phát triÅn, trong õó có V·n hóa hÑc. V·n hóa hÑc là m×t ngành khoa hÑc tÕng hèp bæi tính ch³t liên ngành cÚa nó, thÅ hiÇn õ²y õÚ b®n ch³t vÞa phong phú, vÞa phßc t°p cÚa v·n hóa. M¼c dù là m×t khoa hÑc liên ngành nhÝng khi nghiên cßu, tùy theo tÞng õÔi tÝèng, ph°m vi nghiên cßu mà nhà nghiên cßu õÌnh ra m×t ho¼c hai ngành trung tâm. Ví dÜ nhÝ: nghiên cßu vÃ lÆ h×i thì ph®i dâa trên cã sæ ngành v·n hóa dân gian; nghiên cßu vÃ õäi sÔng tâm linh cÚa ngÝäi Mông thì nên tham chiÄu v·n hóa phong tÜc và v·n hóa tôn giáo; nghiên cßu vÃ lý lu¶n v·n hóa cÚa m×t quÔc gia, dân t×c thì c²n chú ý õÄn cã sæ v·n hóa chính trÌ... 9ăQ KyD ÿӕL QJRҥL QJRҥL JLDR YăQ KyD YăQ KyD QJRҥL JLDR QJRҥL JLDR QKkQ GkQ a) Văn hóa ÿͩi ngo̹i Trong õäi sÔng nhân lo°i, hiÇn tÝèng tiÄp xúc, giao lÝu v·n hóa là t³t yÄu, nói cách khác, v·n hóa cÚa quÔc gia, dân t×c này giao lÝu - giao thoa - tiÄp biÄn... våi v·n hóa cÚa quÔc gia, dân t×c khác là quá trình tâ nhiên, biÇn chßng cùng våi lÌch sà phát triÅn cÚa các quÔc gia và thÄ giåi. “Giao lÝu v·n hóa là sâ tiÄp xúc và trao õÕi qua l°i trong m×t quá trình lâu dài, trâc tiÄp giáa hai nÃn v·n hóa cÚa hai c×ng õÓng ngÝäi khác nhau. 23 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« Giao lÝu v·n hóa là sâ v¶n õ×ng thÝäng xuyên cÚa v·n hóa. Nó không chÊ là õ×ng lâc phát triÅn cÚa v·n hóa mà còn là õ×ng lâc cÚa sâ tiÄn hóa cÚa xã h×i”1. BÝåc vào công cu×c õÕi måi õ³t nÝåc, thâc hiÇn chÚ trÝãng cÚa ô®ng vÃ õa phÝãng hóa, õa d°ng hóa các quan hÇ quÔc tÄ, làm sÔng õ×ng và thâc ch³t hãn quan hÇ giáa ViÇt Nam våi các nÝåc, các tÕ chßc khu vâc và quÔc tÄ, ho°t õ×ng õÔi ngo°i nói chung và v·n hóa õÔi ngo°i nói riêng õã õÝèc triÅn khai våi nhiÃu hình thßc phong phú và õa d°ng hãn. ViÇc ho°ch õÌnh chính sách v·n hóa õÔi ngo°i õòi hÏi ph®i hiÅu rõ nháng thÄ m°nh cÚa v·n hóa dân t×c mình õÅ b®o tÓn, phát huy, õÓng thäi cÛng lo°i bÏ nháng s®n ph´m thu×c vÃ truyÃn thÔng (có thÅ lâu õäi) nhÝng nay õã l°c h¶u, không phù hèp våi thäi õ°i, c®n træ sâ h×i nh¶p và phát triÅn bÃn váng; õÓng thäi, ph®i nh¶n thßc õúng cái tiÄn b×, cái hay, õÁp, bÕ ích cÚa v·n hóa thÄ giåi, bæi vì “v·n hóa thÄ giåi vÔn là tài s®n quý báu cÚa loài ngÝäi, mang giá trÌ tinh th²n cao c® và bÃn váng”2. Và suy cho cùng, tài s®n trÝäng tÓn cÚa mÖi dân t×c là vÔn con ngÝäi, v·n hóa ph®i góp ph²n làm ___________ 1. HÏi và õáp vÃ cã sæ v·n hóa ViÇt Nam, Nxb. V·n hóa thông tin, Hà N×i, 2008, tr.23. 2. DÝãng Phú HiÇp (ChÚ biên): Nghiên cßu v·n hóa và con ngÝäi ViÇt Nam hiÇn nay, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2010, tr.217. 24 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« cho nguÓn lâc con ngÝäi træ nên m°nh mÀ, háu dÜng, õáng tâ hào, c²n “dùng sßc m°nh cÚa v·n hóa õÅ nuôi dÝçng, phát huy n×i lâc, õÅ phát triÅn nguÓn vÔn xã h×i quan trÑng nh³t chính là vÔn con ngÝäi”1. Sâ õa d°ng hóa các lâc lÝèng làm công tác õÔi ngo°i và lo°i hình ho°t õ×ng õÔi ngo°i õã làm cho bßc tranh õÔi ngo°i cÚa ViÇt Nam trong nháng n·m qua træ nên sinh õ×ng, phong phú, õÓng thäi góp ph²n khºng õÌnh thÄ tr¶n õÔi ngo°i toàn diÇn, liên hoàn, g¹n kÄt và phÔi hèp ch¼t chÀ, nhÌp nhàng, nhu²n nhuyÆn. Trong thÄ tr¶n õó, yÄu tÔ v·n hóa ngày càng õÝèc õÃ cao và coi trÑng, góp ph²n phát huy sßc m°nh tÕng hèp cÚa nÃn ngo°i giao toàn diÇn ViÇt Nam, khºng õÌnh vai trò nòng cÔt cÚa v·n hóa trong ho°ch õÌnh õÝäng lÔi, chính sách õÔi ngo°i và hình thành phÝãng pháp, phong cách ngo°i giao ViÇt Nam, trong õó có v·n hóa õÔi ngo°i. Khi bàn õÄn lËnh vâc ngo°i giao, cÛng có nhiÃu quan õiÅm khác nhau. Theo TÞ õiÅn Oxford (n·m 1965): “Ngo°i giao là viÇc tiÄn hành nháng quan hÇ quÔc tÄ b¸ng cách õàm phán, õó là công tác, nghÇ thu¶t cÚa các nhà ngo°i giao”. Nhà ngo°i giao E. Stow - tác gi® cuÔn sách Ngo°i giao thâc hành l°i cho r¸ng: ___________ 1. DÝãng Phú HiÇp (ChÚ biên): Nghiên cßu v·n hóa và con ngÝäi ViÇt Nam hiÇn nay, Sõd, tr. 201. 25 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« “Ngo°i giao là sâ s¹p õ¼t trí tuÇ và lÌch thiÇp vào viÇc tiÄn hành nháng quan hÇ chính thßc giáa các chính phÚ”. TÞ õiÅn tiÄng ViÇt cÚa Hoàng Phê (n·m 1996) õÌnh nghËa: “Ngo°i giao là sâ giao thiÇp våi nÝåc ngoài õÅ b®o vÇ quyÃn lèi cÚa quÔc gia mình và õÅ góp ph²n gi®i quyÄt nháng v³n õÃ quÔc tÄ chung”1. M¼c dù mÖi õÌnh nghËa t¶p trung nh³n m°nh õÄn nháng khía c°nh khác nhau, song t³t c® õÃu chÊ rõ ngo°i giao là công viÇc õÅ thâc hiÇn nháng nhiÇm vÜ chính trÌ õÔi ngo°i cÚa các quÔc gia, là công cÜ cÚa chính sách õÔi ngo°i, là nghÇ thu¶t tiÄn hành õàm phán và ký kÄt giáa các quÔc gia. Tóm l°i, ngo°i giao là m×t khoa hÑc mang tính tÕng hèp cÚa chính trÌ, v·n hóa - xã h×i; là nghÇ thu¶t cÚa nháng kh® n·ng thÝãng thuyÄt, õàm phán, ký kÄt thÏa Ýåc, hèp õÓng; là ho°t õ×ng cÚa các cã quan õÔi ngo°i nh¸m thâc hiÇn chính sách õÔi ngo°i cÚa nhà nÝåc nh¸m b®o vÇ lèi ích, quyÃn h°n cÚa quÔc gia, dân t×c trong nÝåc và thÄ giåi; tÞ õó góp ph²n gi®i quyÄt nháng v³n õÃ chung b¸ng con õÝäng õàm phán và các hình thßc hòa bình. TÞ nháng khái niÇm vÃ v·n hóa và ngo°i giao trên có thÅ th³y r¸ng, giáa v·n hóa và ngo°i giao có mÔi quan hÇ chuyÅn hóa, giao thoa qua l°i và hÖ trè lµn nhau. ___________ 1. Hoàng Phê (ChÚ biên): TÞ õiÅn tiÄng ViÇt, Nxb. ôà N»ng - Trung tâm TÞ õiÅn hÑc, Hà N×i - ôà N»ng, 1996, tr.661. 26 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Nhân tÔ v·n hóa trong ho°t õ×ng ngo°i giao thÅ hiÇn æ quan õiÅm, õÝäng lÔi õÔi ngo°i, phÝãng pháp và phong cách ngo°i giao. Có thÅ nói, các giá trÌ v·n hóa là chÖ dâa cho sßc m°nh tinh th²n, lòng tin vào lÀ ph®i, õ°o lý, tiÄp bÝåc cho ho°t õ×ng õÔi ngo°i, làm áp lâc mÃm, m°nh, bÃn bÊ våi các õÔi tác õÅ thâc hiÇn có kÄt qu® cao các chính sách chính trÌ, kinh tÄ và v·n hóa quÔc gia. Tr®i qua nháng th·ng tr²m cÚa lÌch sà, v·n hóa õã khºng õÌnh vÌ trí then chÔt, õóng vai trò quyÄt õÌnh õÔi våi sâ hÝng thÌnh ho¼c suy vong cÚa m×t õ³t nÝåc. Trong thäi õ°i ngày nay, v·n hóa ngày càng khºng õÌnh vai trò c²u nÔi g¹n kÄt các dân t×c trên thÄ giåi, là mÜc tiêu và õ×ng lâc phát triÅn cÚa xã h×i, là nÃn t®ng giá gìn và b®o vÇ hòa bình, là nhân tÔ õÅ thúc õ´y các lËnh vâc khác cùng phát triÅn. Chính sách õÔi ngo°i là nghËa r×ng nh³t trong lËnh vâc õÔi ngo°i, “là lËnh vâc chính trÌ làm c²u nÔi qua biên giåi giáa quÔc gia và môi trÝäng quÔc tÄ cÚa quÔc gia õó”1. Khái niÇm v·n hóa õÔi ngo°i g¹n våi khái niÇm chính sách v·n hóa õÔi ngo°i. “Chính sách v·n hóa là m×t tÕng thÅ các nguyên t¹c ho°t õ×ng, các cách thßc thâc hành, các phÝãng pháp qu®n lý hành chính và gi®i pháp vÃ ngân sách cÚa Nhà nÝåc dùng làm cã sæ cho các ho°t ___________ 1. W. Wallace: Foreign Policy and the Political Process, London, Macmillan, 1971, p.7. 27 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« õ×ng v·n hóa”1. Chính sách v·n hóa õÔi ngo°i là chính sách dùng v·n hóa, phÝãng pháp liên quan õÄn v·n hóa, s®n ph´m v·n hóa, ho°t õ×ng v·n hóa, chiÄn lÝèc, sách lÝèc v·n hóa... trong hèp tác quÔc tÄ và trong lËnh vâc õÔi ngo°i cÚa m×t quÔc gia õÔi våi các quÔc gia khác. V·n hóa õÔi ngo°i õÝèc hiÅu là tÕng hèp các ho°t õ×ng mà m×t quÔc gia sà dÜng trong chính sách, chiÄn lÝèc, sách lÝèc õÔi ngo°i cÚa mình, trong õó yÄu tÔ v·n hóa là nòng cÔt nh¸m õ°t õÝèc nháng mÜc tiêu cã b®n cÚa chính sách õÔi ngo°i, t°o hình ®nh tÔt õÁp vÃ õ³t nÝåc, qu®ng bá v·n hóa và ngôn ngá cÚa mình trên thÄ giåi; thiÄt l¶p, duy trì, phát triÅn quan hÇ våi các quÔc gia khác, thông qua v·n hóa, nghÇ thu¶t, giáo dÜc, các nhân tÔ liên quan õÄn v·n hóa, nhân b®n khác. V·n hóa õÔi ngo°i là viÇc thâc hiÇn chính sách õÔi ngo°i õÅ õ°t mÜc tiêu chính trÌ b¸ng chiÄn lÝèc, thÚ pháp, công cÜ v·n hóa, biÇn pháp v·n hóa, trong õó các giá trÌ v·n hóa sÀ là thÝåc õo, là bÝåc õi, là quá trình tiÄp xúc, bàn th®o, thÝãng thuyÄt, ký kÄt hiÇp Ýåc trong quan hÇ song phÝãng, õa phÝãng... cÚa ho°t õ×ng õÔi ngo°i, t°o thành môi trÝäng, lý do, quyÃn lèi kh® thi õÔi våi các õÔi tác nh¸m thu õÝèc kÄt qu® cao ___________ 1. NguyÆn V·n Tình: Chính sách v·n hóa trên thÄ giåi và viÇc hoàn thiÇn chính sách v·n hóa æ ViÇt Nam, Sõd, tr.29. 28 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« khi triÅn khai các chính sách chính trÌ, kinh tÄ và v·n hóa quÔc gia. Nói m×t cách khái quát, v·n hóa õÔi ngo°i là tÕng thÅ các ho°t õ×ng õÔi ngo°i vì v·n hóa và b¸ng v·n hóa, và là s®n ph´m chung cÚa chính sách v·n hóa và chính sách ngo°i giao. “V·n hóa õÔi ngo°i vÞa mang õ¼c tính cÚa lËnh vâc õÔi ngo°i, hÝång tåi ngÝäi nÝåc ngoài æ trong và ngoài lãnh thÕ ViÇt Nam cÛng nhÝ ngÝäi ViÇt Nam æ nÝåc ngoài”1. V·n hóa õÔi ngo°i cÛng là m×t quá trình ho°t õ×ng õÔi ngo°i chÚ õ×ng, trong õó các thiÄt chÄ, hÇ giá trÌ và b®n s¹c v·n hóa õ×c õáo cÚa dân t×c õÝèc qu®ng bá æ c³p õ× chÚ õ×ng cÚa m×t quÔc gia ho¼c c® trong quan hÇ song phÝãng và õa phÝãng. Trong xu thÄ hòa bình, hèp tác cùng phát triÅn cÚa m×t thÄ giåi toàn c²u hóa và h×i nh¶p quÔc tÄ sâu r×ng, v·n hóa õÔi ngo°i õÝèc xác õÌnh là m×t trong nháng phÝãng cách góp ph²n b®o vÇ an ninh quÔc gia, qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc, phÜc vÜ tích câc cho phát triÅn kinh tÄ - xã h×i và nâng cao hình ®nh quÔc gia trên trÝäng quÔc tÄ. NhÝ v¶y, “V·n hóa õÔi ngo°i là m×t b× ph¶n cÚa chính sách õÔi ngo°i cÚa mÖi quÔc gia. ___________ 1. Báo cáo cÚa VÜ V·n hóa õÔi ngo°i và UNESCO t°i phiên hÑp ngo°i giao v·n hóa, H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 26, Hà N×i, tháng 12-2008. 29 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« ôó là sâ giao lÝu, trao õÕi våi quÔc tÄ cÚa m×t quÔc gia vÃ t³t c® các ho°t õ×ng v·n hóa nhÝ v·n hÑc, nghÇ thu¶t, ngôn ngá... våi m×t ph°m vi r³t r×ng bao gÓm c® ho°t õ×ng kinh doanh, buôn bán các s®n ph´m v·n hóa... V·n hóa õÔi ngo°i giåi thiÇu hình ®nh õ³t nÝåc, con ngÝäi và v·n hóa ra bên ngoài õÅ nâng cao vÌ thÄ, t·ng cÝäng hiÅu biÄt và tiÄp thu tinh hoa v·n hóa nÝåc ngoài và làm giàu b®n s¹c v·n hóa dân t×c”1. Tóm l°i, “V·n hóa õÔi ngo°i là t³t c® các ho°t õ×ng giao lÝu v·n hóa cÚa m×t quÔc gia, dân t×c hÝång vào thÄ giåi. CÛng nhÝ giao lÝu v·n hóa, v·n hóa õÔi ngo°i b¸ng nháng con õÝäng phù hèp (ví dÜ nhÝ ho°t õ×ng quan hÇ công chúng - PR) õÝa v·n hóa cÚa quÔc gia giåi thiÇu ra bên ngoài õÅ nâng cao hình ®nh, sâ hiÅu biÄt và cÛng õÅ tiÄp thu tinh hoa v·n hóa bên ngoài, làm giàu thêm v·n hóa quÔc gia, nâng t²m v·n hóa quÔc gia trÝåc c×ng õÓng thÄ giåi, hÖ trè tích câc cho các lo°i hình õÔi ngo°i khác (chính trÌ, kinh tÄ, quÔc phòng...) õÅ quÔc gia chÚ thÅ t·ng cÝäng hèp tác, phát triÅn bÃn váng våi c×ng õÓng quÔc tÄ”2. V·n hóa õÔi ngo°i là thu¶t ngá thiên vÃ ho°t õ×ng thâc tiÆn, ___________ 1, 2. Lê Thanh Bình (ChÚ biên): Giáo trình quan hÇ công chúng chính phÚ trong v·n hóa õÔi ngo°i, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2011, tr.15, 16. 30 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« bao trùm mÑi hình thßc, quy trình, cách thßc, công cÜ, hành õ×ng... liên quan õÄn v·n hóa nh¸m phÜc vÜ mÜc tiêu õÔi ngo°i cÚa quÔc gia1. b) Ngo̹i giao văn hóa và văn hóa ngo̹i giao Có thÅ hiÅu ngo°i giao v·n hóa là viÇc sà dÜng các giá trÌ v·n hóa, hình thßc v·n hóa, lèi thÄ v·n hóa õÅ thúc õ´y quan hÇ våi các quÔc gia khác, õÓng thäi sà dÜng n×i dung ngo°i giao, quan hÇ ngo°i giao õÅ tôn vinh giá trÌ v·n hóa dân t×c; giao lÝu, trao õÕi õÅ các quÔc gia, các dân t×c ngày càng hiÅu biÄt và tôn trÑng các giá trÌ v·n hóa và b®n s¹c cÚa nhau. Các ho°t õ×ng ngo°i giao v·n hóa trong thäi gian qua cÚa nhiÃu quÔc gia õã t°o dâng hình ®nh tÔt õÁp vÃ õ³t nÝåc, qu®ng bá v·n hóa và ngôn ngá cÚa mình trên thÄ giåi, thúc õ´y quan hÇ song phÝãng và õa phÝãng tích câc. ViÇc xác õÌnh ngo°i giao v·n hóa là m×t trong ba trÜ c×t cÚa nÃn ngo°i giao toàn diÇn ViÇt Nam våi n×i hàm trÑng tâm là qu®ng bá, xúc tác, mæ õÝäng, v¶n õ×ng, tiÄp thu có thÅ coi là bÝåc chuyÅn c·n b®n vÃ nh¶n thßc và tÝ duy, mæ ra m×t thäi ké phát triÅn måi cÚa ngo°i giao ViÇt Nam, góp ph²n làm tÔt công tác ___________ 1. Xem Lê Thanh Bình (ChÚ biên): Giáo trình quan hÇ công chúng chính phÚ trong v·n hóa õÔi ngo°i, Sõd, tr.20. 31 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« ngo°i giao và sà dÜng ngo°i giao õÅ tôn vinh v·n hóa dân t×c. Ngo°i giao v·n hóa, xét õÄn cùng, chính là nhân tÔ cÔt lõi cÚa “quyÃn lâc mÃm”, “sßc m°nh mÃm”, õang õÝèc các quÔc gia khai thác triÇt õÅ nh¸m khºng õÌnh vÌ thÄ, ®nh hÝæng và n·ng lâc, sæ trÝäng, thÝãng hiÇu cÚa mình trên trÝäng quÔc tÄ. Nháng ho°t õ×ng ngo°i giao v·n hóa cÚa ViÇt Nam õã góp ph²n tích câc trong viÇc làm cho b°n bè thÄ giåi hiÅu rõ hãn vÃ ViÇt Nam, qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc; cÚng cÔ nÃn t®ng quan hÇ háu nghÌ s»n có, xây dâng thêm quan hÇ måi, thúc õ´y quan hÇ hèp tác giáa ViÇt Nam våi các nÝåc; liên kÄt ch¼t hãn khÔi õ°i õoàn kÄt dân t×c ViÇt Nam; khãi d¶y tinh th²n yêu nÝåc, hÝång vÃ c×i nguÓn cÚa c×ng õÓng ngÝäi ViÇt Nam æ nÝåc ngoài. Ngo°i giao v·n hóa th¶t muôn hình v°n tr°ng. Theo nhà nghiên cßu Milton C. Cummings Jr. cÚa Trung tâm NghÇ thu¶t và V·n hóa Mì t°i Oasinhtãn, ngo°i giao v·n hóa là “sâ giao lÝu nháng tÝ tÝæng, trao õÕi thông tin, nghÇ thu¶t, lÔi sÔng, hÇ giá trÌ, truyÃn thÔng, tín ngÝçng và các phÝãng diÇn khác cÚa v·n hóa nh¸m thúc õ´y sâ hiÅu biÄt lµn nhau”1. ___________ 1. Milton C. Cummings Jr.: Cultural diplomacy and the United States Government: A Survey, Washington, D.C.: Center for Arts and Culture, 2008, I. 32 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Nhà nghiên cßu Simeon Adebolu thu×c HiÇp h×i các nhà ngo°i giao thÝãng m°i Anh cho r¸ng: “Ngo°i giao v·n hóa là m×t hình thßc ngo°i giao nh³n m°nh tåi sâ thÞa nh¶n v·n hóa và hiÅu biÄt lµn nhau nhÝ là m×t cã sæ cÚa õÔi tho°i”1. T°i H×i th®o quÔc gia Ngo°i giao v·n hóa vì m×t b®n s¹c ViÇt Nam trên trÝäng quÔc tÄ phÜc vÜ hòa bình, h×i nh¶p và phát triÅn bÃn váng (tháng 10-2008), nhiÃu quan õiÅm vÃ ngo°i giao v·n hóa cÚa ViÇt Nam õã õÝèc õÝa ra th®o lu¶n. Ngo°i giao v·n hóa là ho°t õ×ng ngo°i giao làm v·n hóa. ôiÃu õó õÝèc thÅ hiÇn c® trong õÝäng lÔi, chÚ trÝãng, chính sách cÚa ô®ng và Nhà nÝåc lµn trong ho°t õ×ng thâc tiÆn. H×i th®o rút ra các kÄt lu¶n: ôi liÃn våi ngo°i giao chính trÌ và ngo°i giao kinh tÄ, ngo°i giao v·n hóa là m×t trong ba trÜ c×t cÚa ho°t õ×ng ngo°i giao... ôó là viÇc thâc hiÇn chính sách õÔi ngo°i õÅ õ°t mÜc tiêu chính trÌ b¸ng công cÜ v·n hóa, biÇn pháp v·n hóa... Ngo°i giao v·n hóa là ho°t õ×ng ngo°i giao vì v·n hóa và b¸ng v·n hóa, và là s®n ph´m chung cÚa chính sách v·n hóa và chính sách ngo°i giao. Chính sách õÔi ngo°i cÚa ô®ng và Nhà nÝåc ViÇt Nam là sâ kÄ tÜc tÝ tÝæng õÔi ngo°i cÚa ChÚ tÌch HÓ Chí Minh và truyÃn thÔng ngo°i giao ViÇt Nam; là sâ ___________ 1. Simeon Adebolu: Cultural Diplomacy Introduction to an Essential Part of Diplomatic Relations, 2007. 33 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« tiÄp tÜc õÝäng lÔi õÔi ngo°i trong thäi ké õÕi måi våi õiÅm tâa quan trÑng là v·n hóa. B®n ch³t cÚa ngo°i giao õã là m×t ho°t õ×ng v·n hóa; và thâc tÄ, ngo°i giao v·n hóa có lÌch sà phát triÅn lâu õäi xu³t phát tÞ õ¼c trÝng v·n hóa hàng nghìn n·m lÌch sà cÚa dân t×c, tÞ nhu c²u trong quá trình dâng nÝåc và giá nÝåc, trong xây dâng và phát triÅn quan hÇ hòa bình, háu nghÌ, hèp tác våi các quÔc gia. ô®ng và Nhà nÝåc ViÇt Nam r³t quan tâm õÄn m¼t tr¶n này. Cùng våi ngo°i giao chính trÌ và ngo°i giao kinh tÄ, ngo°i giao v·n hóa våi các chßc n·ng liên quan tåi “nÃn t®ng tinh th²n”, “õ×ng lâc thúc õ´y sâ phát triÅn kinh tÄ - xã h×i”, “con õÝäng õ¼c thù õÅ hòa tiÄng nói chung giáa các quÔc gia” õã chung sßc, c×ng hÝæng, t°o thÄ chân kiÃng váng chãi, liên kÄt háu cã våi nhau trong tÕng thÅ chính sách õÔi ngo°i, góp ph²n thâc hiÇn nh³t quán õÝäng lÔi õÔi ngo°i õ×c l¶p tâ chÚ, r×ng mæ, õa phÝãng hóa, õa d°ng hóa các quan hÇ quÔc tÄ våi tinh th²n ViÇt Nam s»n sàng là b°n, là õÔi tác tin c¶y cÚa các nÝåc trong c×ng õÓng quÔc tÄ, tham gia chÚ õ×ng, tích câc, có trách nhiÇm vào tiÄn trình hèp tác quÔc tÄ và khu vâc. Ngo°i giao v·n hóa chính là m×t trÜ c×t váng ch¹c cÚa ngo°i giao ViÇt Nam hiÇn õ°i cùng våi ngo°i giao chính trÌ, ngo°i giao kinh tÄ trong mÔi quan hÇ liên thông ch¼t chÀ, bÕ sung và hÖ trè cho nhau. Ngo°i giao chính trÌ xác õÌnh õÝäng hÝång, mÜc tiêu lâu dài 34 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« cho các ho°t õ×ng ngo°i giao khác. Ngo°i giao v·n hóa t°o nÃn t®ng tinh th²n, chÖ dâa bÃn ch¼t cho quan hÇ chính trÌ và kinh tÄ. Ngo°i giao kinh tÄ t°o cã sæ v¶t ch³t õÅ cÚng cÔ và làm sâu s¹c thêm ngo°i giao v·n hóa, ngo°i giao chính trÌ. Ba lËnh vâc này t°o ra sßc m°nh tÕng lâc cho ngo°i giao ViÇt Nam, góp ph²n t°o dâng và phát triÅn các mÔi quan hÇ õÔi ngo°i theo hÝång Õn õÌnh, bÃn váng và hiÇu qu®, tích câc phÜc vÜ cho công cu×c xây dâng và b®o vÇ TÕ quÔc, õ´y m°nh sâ nghiÇp công nghiÇp hóa, hiÇn õ°i hóa õ³t nÝåc, chÚ õ×ng h×i nh¶p quÔc tÄ. Ngo°i giao v·n hóa trên thâc tÄ là viÇc sà dÜng các giá trÌ v·n hóa, hình thßc v·n hóa, lèi thÄ v·n hóa õÅ thúc õ´y quan hÇ våi các quÔc gia khác, õÓng thäi sà dÜng n×i dung ngo°i giao, quan hÇ ngo°i giao nh¸m õÃ cao giá trÌ tinh hoa v·n hóa cÚa các dân t×c; giao lÝu, trao õÕi õÅ các quÔc gia, dân t×c ngày càng hiÅu biÄt và tôn trÑng các giá trÌ v·n hóa và b®n s¹c cÚa nhau. TÞ nháng quan õiÅm nêu trên, có thÅ hiÅu ngo°i giao v·n hóa là m×t lËnh vâc ho°t õ×ng ngo°i giao õÝèc thâc hiÇn b¸ng viÇc áp dÜng các hình thßc v·n hóa: nghÇ thu¶t, lÌch sà, tÝ tÝæng, truyÃn thÔng v·n hóa, truyÃn thông quÔc tÄ - giao lÝu v·n hóa; các tác ph´m cÚa nghÇ thu¶t thÌ giác, nghe nhìn, trình diÆn, t°p kì, các hình thßc nghÇ thu¶t, v·n hóa khác... õÅ t°o ra uy tín, vÌ thÄ và ®nh hÝæng cÚa ViÇt Nam våi thÄ giåi trong thäi õ°i toàn 35 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« c²u hóa. NhÝ v¶y, n×i hàm cã b®n cÚa ngo°i giao v·n hóa là: “Sâ tÕng hòa các mÔi quan hÇ v·n hóa õÔi ngo°i mang õ²y õÚ tính h×i thông, liên thông và tÝãng thông mà nhà nÝåc m×t quÔc gia õßng ra õÌnh hÝång, chÚ trì, õiÃu hành. ôó là mÔi quan hÇ v·n hóa chính thßc (official cultural relations) và không chính thßc (unofficial cultural relations), l³y lèi ích quÔc gia, dân t×c (kÅ c® lèi ích v·n hóa quÔc gia, dân t×c) làm chÚ thÅ õÅ tiÄn hành mÑi chiÄn lÝèc, sách lÝèc ngo°i giao våi công cÜ chÚ yÄu, con õÝäng chính, cách thßc bao trùm là v·n hóa, truyÃn thông quÔc tÄ vÃ v·n hóa”1. Ngo°i giao v·n hóa õÝèc coi là m×t trong nháng nguÓn lâc t°o nên “sßc m°nh mÃm”. Trong lÌch sà nÃn ngo°i giao ViÇt Nam, õã có nhiÃu l²n sà dÜng thành công “sßc m°nh mÃm” õÅ hóa gi®i nháng xung õ×t và t°o dâng quan hÇ háu nghÌ lâu bÃn våi các nÝåc. Vì v¶y, xây dâng m×t chiÄn lÝèc lâu dài cho ngo°i giao v·n hóa nÝåc nhà cÛng là t°o thêm nguÓn lâc cho “sßc m°nh mÃm” cÚa ViÇt Nam. Bæi lÀ, trong quan hÇ quÔc tÄ không ph®i chÊ sßc m°nh quân sâ hay kinh tÄ måi có thÅ t°o nên vÌ thÄ quÔc gia mà sßc m°nh cÚa mÖi ___________ 1. Lê Thanh Bình: “Xu hÝång v·n hóa - truyÃn thông thÄ giåi tác õ×ng õÄn báo chí, ngo°i giao v·n hóa quÔc tÄ õÝãng õ°i và khuyÄn nghÌ cho ViÇt Nam”, t°p chí Nghiên cßu quÔc tÄ, sÔ 2-2009, tr.193. 36 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« quÔc gia sÀ õÝèc xác õÌnh b¸ng nhiÃu nhân tÔ, trong õó có vai trò cÚa v·n hóa, m×t trong nháng công cÜ õÅ thâc hiÇn và bày tÏ “quyÃn lâc mÃm”. Phát biÅu t°i LÆ khai m°c H×i nghÌ ngo°i giao l²n thß 29, ngày 22-8-2016, TÕng Bí thÝ NguyÆn Phú TrÑng nh³n m°nh: “Våi v·n hóa, không có sâ cao th³p, chÊ có sâ õa d°ng. Sßc m°nh mÃm cÚa ViÇt Nam õÝèc thÅ hiÇn trÝåc hÄt æ sßc h³p dµn, tÏa ra tÞ các giá trÌ v·n hóa bao gÓm các giá trÌ v¶t thÅ và phi v¶t thÅ, giá trÌ tinh th²n và giá trÌ con ngÝäi ViÇt Nam. Chúng ta ph®i phát huy õÝèc nháng giá trÌ õó õÅ t°o nên “thÝãng hiÇu” cho quÔc gia, có sßc thu hút thÄ giåi bên ngoài, góp ph²n nâng cao tinh th²n tâ tôn dân t×c, sâ tâ tin trong giao tiÄp và qu®ng bá r×ng rãi giá trÌ v·n hóa cÚa ViÇt Nam ra thÄ giåi”1. Có thÅ nói, trong thäi õ°i ngày nay, các quÔc gia õÃu v¶n dÜng ngo°i giao v·n hóa nhÝ m×t công cÜ õÁp õÀ, nhiÃu chiÃu kích, õa s¹c, dÆ th´m th³u, lan tÏa õÅ khºng õÌnh hình ®nh cÚa õ³t nÝåc mình trong c×ng õÓng quÔc tÄ. Ngo°i giao v·n hóa có vai trò hÄt sßc quan trÑng vì nó vÞa là m×t thành tÔ liên quan õÄn nÃn t®ng tinh th²n, vÞa là biÇn pháp và vÞa liên quan õÄn các mÜc ___________ 1. NguyÆn Phú TrÑng: Váng bÝåc trên con õÝäng õÕi måi, Nxb. Chính trÌ quÔc gia Sâ th¶t, Hà N×i, 2017, t.2, tr.418. 37 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« tiêu nhân v·n, hòa bình, hèp tác, phát triÅn õ³t nÝåc cÚa chính sách õÔi ngo°i ViÇt Nam. Ngo°i giao v·n hóa bÕ trè hiÇu qu® cho các ho°t õ×ng ngo°i giao chính trÌ, ngo°i giao kinh tÄ, cho các lo°i hình ngo°i giao måi xu³t hiÇn cÜ thÅ nhÝ ngo°i giao n·ng lÝèng, ngo°i giao môi trÝäng; ngo°i giao v·n hóa vÞa có vai trò õÔi ngo°i l°i vÞa có vai trò õÔi n×i (nâng cao nh¶n thßc vÃ v·n hóa, ngo°i giao v·n hóa cho toàn xã h×i; nâng cao dân trí, t²m nhìn; hình thành nÄp ßng xà v·n hóa theo chu´n thäi ké h×i nh¶p...), t°o thành m×t chÊnh thÅ chính sách õÔi ngo°i. Sâ trân trÑng các giá trÌ v·n hóa trong công tác ngo°i giao, sâ chú trÑng sà dÜng ngo°i giao v·n hóa cÚa nhiÃu quÔc gia træ thành nhÌp c²u nÔi õÅ vÝèt qua nháng khác biÇt, õÝa các dân t×c xích l°i g²n nhau và cùng chung tay gi®i quyÄt các v³n õÃ toàn c²u. Trong ho°t õ×ng chính trÌ, ngo°i giao v·n hóa là m×t công cÜ quan trÑng õÅ t·ng cÝäng hiÅu biÄt lµn nhau, là ch³t keo dính làm bÃn ch¼t quan hÇ chính trÌ våi các nÝåc. Có khi ngo°i giao v·n hóa giá vai trò khai thông, mæ lÔi, t°o bÝåc ngo¼t cho quan hÇ chính trÌ; có khi nó có thÅ õ¹p õÕi cho các lo°i ngo°i giao khác, làm n¼ng thêm bàn cân giành thÄ có lèi cho quan hÇ õÔi ngo°i. ôÔi våi ViÇt Nam, ngo°i giao v·n hóa góp ph²n qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc ViÇt Nam, v·n hóa ViÇt Nam, 38 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« con ngÝäi ViÇt Nam, tÞ õó tranh thÚ thiÇn c®m cÚa thÄ giåi õÔi våi ViÇt Nam và õ³u tranh chÔng l°i nháng âm mÝu chÔng phá cÚa các thÄ lâc thù õÌch. Ngo°i giao v·n hóa cÛng có vai trò to lån õÅ kÄt nÔi kiÃu bào æ nÝåc ngoài hÝång vÃ quê hÝãng, õ³t nÝåc và õóng góp tích câc vào công cu×c phát triÅn õ³t nÝåc trên tinh th²n trách nhiÇm, vì õ°i nghËa, tÝãng thân, tÝãng ái, xây dâng TÕ quÔc giàu m°nh. Trong ho°t õ×ng kinh tÄ, ngo°i giao v·n hóa có thÅ có nháng cách thßc õóng góp khác nhau tuy th²m l¼ng nhÝng không kém ph²n hiÇu qu® cho sâ phát triÅn cÚa õ³t nÝåc. Thông qua mÔi quan hÇ mÃm d¿o, nhân v·n, uyÅn chuyÅn, õ×c õáo, nghÇ thu¶t, õ¼c thù õÔi våi các õÔi tác quan trÑng tÞ quÔc gia khác mà ngo°i giao v·n hóa góp ph²n t°o dâng nhiÃu cã h×i hèp tác kinh tÄ giáa nÝåc ta våi các õÔi tác kh¹p thÄ giåi. Ho°t õ×ng ngo°i giao v·n hóa nhÝ qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc õã thu hút õÝèc sÔ lÝèng lån khách du lÌch và cÚng cÔ lòng tin cho các nhà õ²u tÝ t°i ViÇt Nam, ví dÜ nhÝ các cu×c thi b¹n pháo hoa quÔc tÄ t°i ôà N»ng, cu×c thi Hoa h¶u hoàn vÛ t°i Khánh Hòa, lÆ h×i Trà t°i Thái Nguyên, các Festival HuÄ, h×i chè sách quÔc tÄ, v.v.. Ngo°i giao v·n hóa không chÊ c²n thâc hiÇn æ nÝåc ngoài mà c²n thâc hiÇn ngay trên õ³t nÝåc mình, trong các hành vi, ßng xà h¸ng ngày, bæi t°i ViÇt Nam có r³t nhiÃu ngÝäi nÝåc ngoài õÄn làm ·n, hèp tác, 39 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« du lÌch... và tin tßc vÃ ViÇt Nam cÛng xu³t hiÇn khá nhiÃu trên truyÃn thông quÔc tÄ. Theo thÔng kê, n·m 2018 có 15,6 triÇu lÝèt khách du lÌch õÄn ViÇt Nam, trong õó khách Trung QuÔc õßng õ²u våi 4,96 triÇu lÝèt khách, xÄp thß hai là khách Hàn QuÔc våi 3,48 triÇu lÝèt khách1 (chÝa kÅ nháng ngÝäi nÝåc ngoài õÄn hÑc t¶p, làm viÇc æ ViÇt Nam). Theo õó, trung bình mÖi ngÝäi khách lÝu l°i t°i ViÇt Nam 5 ngày và hÑ sÀ có dÌp õÝèc tiÄp xúc våi r³t nhiÃu nét õÁp và nhiÃu khía c°nh cÚa v·n hóa ViÇt Nam. Chính vì lý do õó, công tác ngo°i giao v·n hóa ph®i õÝèc thâc hiÇn c® æ chính trong nÝåc chß không chÊ æ nÝåc ngoài. HiÇn nay, viÇc giåi thiÇu v·n hóa ViÇt Nam ra nÝåc ngoài õã õÝèc các õ°i sß quán ViÇt Nam æ nÝåc ngoài chú trÑng hãn và các chÝãng trình trao õÕi, giao lÝu v·n hóa giáa các tÕ chßc nhà nÝåc, phi chính phÚ, doanh nghiÇp, cá nhân... cÚa ViÇt Nam và các nÝåc ngày m×t õa d°ng hãn. Nhìn chung sÔ lÝèng ngÝäi nÝåc ngoài tiÄp xúc våi v·n hóa ViÇt Nam æ nÝåc sæ t°i cÚa hÑ ít hãn nhiÃu l²n so våi nháng ngÝäi nÝåc ngoài tiÄp xúc våi v·n hóa ViÇt Nam æ trên chính õ³t nÝåc ViÇt Nam. ___________ 1. Hà Trang: “Khách quÔc tÄ õÄn ViÇt Nam n·m 2018 t·ng kë lÜc, khách Trung QuÔc õßng õ²u”, http://m.dantri. com.vn/du-lich/khach-quoc-te-den-viet-nam-nam-2018-tang ky-luc-khach-trung-quoc-dung-dau-20181229064954755.htm. 40 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Nháng ngÝäi nÝåc ngoài õÄn ViÇt Nam sÀ quan sát õ³t nÝåc và con ngÝäi ViÇt Nam qua nhiÃu góc nhìn nhÝ v·n hóa ´m thâc, v·n hóa ßng xà våi con ngÝäi và thiên nhiên, nháng di s®n thiên nhiên, v·n hóa và lÌch sà, giáo dÜc, õäi sÔng v·n hÑc nghÇ thu¶t, õäi sÔng dân chÚ xã h×i... Chính trong õäi sÔng thÝäng nh¶t, nháng ngÝäi nÝåc ngoài sÀ hiÅu õúng nh³t vÃ õ³t nÝåc ViÇt Nam. Nhìn cách ßng xà có v·n hóa cÚa con ngÝäi õÔi våi con ngÝäi, nhìn cách con ngÝäi ßng xà våi môi trÝäng, nhìn hiÇn thâc cÚa nÃn giáo dÜc, cÚa y tÄ c×ng õÓng, nhìn cách con ngÝäi thâc thi lu¶t pháp, nhìn cách ch·m sóc tr¿ em..., ngÝäi nÝåc ngoài sÀ hiÅu chúng ta õang là m×t dân t×c nhÝ thÄ nào. Nháng di s®n v·n hóa là vô giá nhÝng cÛng chÊ chßng minh õÝèc bÃ dày, truyÃn thÔng và nét cã b®n v·n hóa cÚa õ³t nÝåc õó. Còn muÔn th³y õÝèc chân dung v·n hóa hiÇn t°i cÚa õ³t nÝåc õó thì c²n thâm nh¶p c® vào õäi sÔng hiÇn t°i. MuÔn ngÝäi nÝåc ngoài yêu õ³t nÝåc chúng ta thì ngoài viÇc giåi thiÇu nháng di s®n v·n hóa truyÃn thÔng, chúng ta ph®i thÅ hiÇn m×t lÔi sÔng v·n hóa và tinh th²n v·n hóa, õ°o õßc v·n hóa, sáng t°o v·n hóa... thú vÌ, õÁp õÀ, h³p dµn. NÄu t³t c® toát lên sâ thú vÌ, õÁp õÀ, õ×c õáo, nhân b®n, thì khách du lÌch, nhà ngo°i giao, nhà báo, v·n nghÇ sË, hÑc gi®, nháng ngÝäi õÄn kinh doanh, hÑc t¶p... sÀ lÝu giá m×t hình ®nh õÁp vÃ ViÇt Nam. HÑ træ vÃ õ³t nÝåc hÑ và b¹t õ²u kÅ 41 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« chuyÇn, viÄt, truyÃn thông... tåi ngÝäi thân, bè b°n và õÓng nghiÇp, láng giÃng vÃ nháng gì hÑ trâc tiÄp chßng kiÄn và c®m nh¶n. NÄu chúng ta làm tÔt viÇc ngo°i giao v·n hóa æ trong chính õ³t nÝåc mình thì hàng triÇu ngÝäi nÝåc ngoài õÄn våi ViÇt Nam sÀ vô tình træ thành hàng triÇu nhân viên ngo°i giao, hàng triÇu nháng ngÝäi làm v·n hóa hay có thÅ nói là hàng triÇu “sß gi®” cÚa v·n hóa, hÑ sÀ là nháng ngÝäi õáng tin c¶y nh³t trong viÇc truyÃn bá hình ®nh chân thâc cÚa ViÇt Nam ra thÄ giåi. Các giá trÌ v·n hóa ViÇt Nam và môi trÝäng v·n hóa tÔt õÁp là nguÓn gÔc t°o ra và phát triÅn õ×i ngÛ cán b× ngo°i giao có tài n·ng, có b®n lËnh chính trÌ, hiÅu biÄt sâu s¹c vÃ v·n hóa ViÇt Nam và v·n hóa thÄ giåi, n¹m váng chính sách õÔi ngo°i, giÏi vÃ kì n·ng chuyên môn, nhu²n nhuyÆn vÃ nghÇ thu¶t ßng biÄn, xà trí trong quan hÇ xã h×i, õ¼c biÇt trong giao dÌch quÔc tÄ. T³t c® nháng õiÃu õó t°o nên phong thái ngo°i giao. Nháng con ngÝäi làm ngo°i giao, õÔi ngo°i th³m õ¶m v·n hóa ngo°i giao, phong thái ngo°i giao là thâc lâc, õiÃu kiÇn cã b®n cÚa ngo°i giao v·n hóa. Hàm lÝèng v·n hóa trong ho°t õ×ng ngo°i giao cao hay th³p là thÝåc õo ch³t lÝèng ngo°i giao v·n hóa. Cùng våi khái niÇm ngo°i giao v·n hóa, v·n hóa ngo°i giao õÝèc hiÅu là tÕng thÅ các thành tÔ cã b®n, gÓm: v·n hóa chính trÌ, v·n hóa tÕ chßc våi õ²y õÚ các tiêu chí cÚa hÇ giá trÌ v·n hóa, v·n hóa ßng xà, giao 42 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« tiÄp cÚa chÚ thÅ tiÄn hành các ho°t õ×ng õÔi ngo°i, ngo°i giao. V·n hóa ngo°i giao, vì v¶y, vÞa mang tính phÕ quát, chu´n mâc, thÅ hiÇn õÝèc thông lÇ quÔc tÄ, công pháp quÔc tÄ, l°i vÞa mang õ¼c thù truyÃn thÔng ngo°i giao cÚa dân t×c mà chÚ thÅ ngo°i giao là õ°i diÇn; õÓng thäi bày tÏ, b×c l× phong cách v·n hóa riêng cÚa cá nhân nhà ngo°i giao cÜ thÅ. ôÅ có nhà ngo°i giao tài n·ng, hình thành v·n hóa ngo°i giao nÕi b¶t, õ°i diÇn cho õ³t nÝåc, dân t×c c²n ph®i có chính sách tÔt vÃ õào t°o, bÓi dÝçng, tuyÅn chÑn, sà dÜng, õánh giá cán b× ngo°i giao; õÓng thäi õòi hÏi tÞng nhà ngo°i giao ph®i có ý thßc tâ rèn luyÇn, hÑc t¶p, vÝãn lên không ngÞng, khºng õÌnh õÝèc cái tâm, cái t²m, n·ng lâc chuyên môn, õóng góp tích câc cho ngành ngo°i giao và sâ nghiÇp phát triÅn cÚa quÔc gia, c×ng õÓng quÔc tÄ. c) Ngo̹i giao nhân dân Trong lÌch sà quan hÇ quÔc tÄ, các nÝåc tiÄn hành các ho°t õ×ng ngo°i giao dÝåi nhiÃu hình thßc khác nhau, nhÝng tâu trung l°i có hai lo°i chính là ngo°i giao nhà nÝåc (còn gÑi là ngo°i giao truyÃn thÔng) và ngo°i giao nhân dân. Ngo°i giao nhà nÝåc chính là mÔi quan hÇ giáa chính phÚ våi chính phÚ cÚa các nÝåc có chÚ quyÃn, giáa các nhà lãnh õ°o cao c³p nh³t cÚa các nÝåc. Các quan chßc làm viÇc trong các õ°i sß quán ho¼c cã quan 43 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« õ°i diÇn ngo°i giao cÚa m×t nÝåc æ nÝåc ngoài là nháng ngÝäi õ°i diÇn cho chính phÚ cÚa hÑ æ nÝåc sæ t°i. Trong khi õó, ngo°i giao nhân dân là nháng cách thßc trong õó m×t nÝåc ho¼c m×t tÕ chßc phi chính phÚ thiÄt l¶p quan hÇ våi các thành ph²n phi chính phÚ cÚa các nÝåc khác. Nháng thành ph²n này có thÅ là nháng cá nhân ho¼c tÕ chßc qu²n chúng, ho¼c tÕ chßc phi chính phÚ. Ho°t õ×ng cÚa ngo°i giao nhân dân nh¸m mÜc õích phát huy “sßc m°nh mÃm” cÚa m×t nÝåc, hÖ trè cho ngo°i giao nhà nÝåc õÅ thâc hiÇn chính sách õÔi ngo°i mà chính phÚ nÝåc õó õã õÃ ra. M×t õ¼c õiÅm thu¶n lèi cÚa ngo°i giao nhân dân là nó có thÅ tiÄp c¶n våi õÔi tÝèng và mÜc tiêu m×t cách nhÁ nhàng hãn và hiÇu qu® hãn trong nháng õiÃu kiÇn mà ngo°i giao chính thßc cÚa nhà nÝåc khó thâc hiÇn õÝèc ho¼c thâc hiÇn ít hiÇu qu®. Ngo°i giao nhân dân là m×t hình thßc thâc hiÇn quan hÇ õÔi ngo°i, do các tÕ chßc ho¼c cá nhân (thu×c nhiÃu lËnh vâc) tiÄn hành, không mang tính ch³t chính thßc cÚa chính phÚ các nÝåc và có nhiÃu hình thßc phong phú nhÝ tiÄp xúc g¼p gç, các cu×c õi th·m háu nghÌ, h×i õàm, trao õÕi ý kiÄn, h×i th®o, h×i nghÌ quÔc tÄ, Festival... Trong nháng th¶p kë g²n õây, ngo°i giao nhân dân phát triÅn m°nh, õóng vai trò ngày càng quan trÑng trong viÇc thúc õ´y sâ hiÅu biÄt lµn nhau và hèp tác có hiÇu qu® giáa các dân t×c, õ×ng viên dÝ lu¶n thÄ giåi õ³u tranh vì hoà bình, gi®m c·ng thºng và gi®i trÞ quân bÌ. NhiÃu khi ngo°i giao 44 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« nhân dân træ thành bÝåc õi õ²u tiên t°o thu¶n lèi, mæ õÝäng cho viÇc thiÄt l¶p và phát triÅn quan hÇ chính thßc giáa các quÔc gia. ôúng nhÝ ChÚ tÌch nÝåc TrÝãng T³n Sang õã chÊ rõ: “NhiÇm vÜ bao trùm cÚa õÔi ngo°i nhân dân là vÞa chÚ õ×ng mæ r×ng quan hÇ háu nghÌ, hèp tác våi nhân dân các nÝåc, vÞa chú trÑng õi vào chiÃu sâu våi các õÔi tác quan trÑng, gÓm: các nÝåc láng giÃng, các õÔi tác lån, các nÝåc b°n bè truyÃn thÔng, mæ r×ng và làm phong phú hóa, õa d°ng hóa lËnh vâc ho°t õ×ng, lo°i hình ho°t õ×ng õÔi ngo°i nhân dân; õ´y m°nh tuyên truyÃn õÔi ngo°i, t·ng cÝäng tình háu nghÌ, thúc õ´y hèp tác vÃ kinh tÄ, v·n hóa, giáo dÜc, khoa hÑc, công nghÇ”1. ,, 9$, 75Ñ é 1*+Ƭ$ &Ӫ$ 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 7Ҫ0 1+Î1 &+,ӂ1 /ѬӦ& 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 7521* 7+Ӡ, .ǣ +Ӝ, 1+Ұ3 48Ӕ& 7ӂ 9ăQ KyD ÿӕL QJRҥL WKjQK Wӕ TXDQ WUӑQJ WURQJ FKtQK ViFK QJRҥL JLDR WәQJ WKӇ Theo nghËa hÁp, là m×t b× ph¶n cÚa ho°t õ×ng õÔi ngo°i, v·n hóa không n¸m ngoài sâ phát triÅn chung cÚa õ³t nÝåc. CÝãng lËnh xây dâng õ³t nÝåc trong thäi ___________ 1. Xem TrÝãng T³n Sang: “Công tác õÔi ngo°i nhân dân là nhiÇm vÜ cÚa c® hÇ thÔng chính trÌ và cÚa toàn dân”, t°p chí ôÔi ngo°i, sÔ 8, tháng 8-2011. 45 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« ké quá õ× lên chÚ nghËa xã h×i (BÕ sung, phát triÅn n·m 2011) õÝèc thông qua t°i ô°i h×i l²n thß XI cÚa ô®ng õã khºng õÌnh: “KÄ thÞa và phát huy nháng truyÃn thÔng v·n hóa tÔt õÁp cÚa c×ng õÓng các dân t×c ViÇt Nam, tiÄp thu nháng tinh hoa v·n hóa nhân lo°i, xây dâng m×t xã h×i dân chÚ, công b¸ng, v·n minh, vì lèi ích chân chính và ph´m giá con ngÝäi”1. Ngày nay, vai trò, vÌ trí quan trÑng cÚa v·n hóa nói chung và v·n hóa õÔi ngo°i nói riêng õã õÝèc thÞa nh¶n r×ng rãi không chÊ trong nghiên cßu mà c® õÔi våi các nhà ho°ch õÌnh chính sách v·n hóa, chính sách phát triÅn chung æ các quÔc gia cÛng nhÝ trên ph°m vi thÄ giåi. Có thÅ nói, yÄu tÔ v·n hóa còn ®nh hÝæng, tác õ×ng không nhÏ õÄn quan hÇ quÔc tÄ và nhiÃu khi mang tính khai mæ, quyÄt õÌnh. Do õó, viÇc v¶n dÜng các yÄu tÔ v·n hóa õÅ nâng cao hiÇu qu® thâc thi õÝäng lÔi õÔi ngo°i õÝèc các quÔc gia ngày càng chú trÑng. ôÔi våi ViÇt Nam, ô®ng và Nhà nÝåc luôn coi trÑng phát triÅn nÃn v·n hóa dân t×c và v¶n dÜng nó trong viÇc thúc õ´y quan hÇ hèp tác, h×i nh¶p quÔc tÄ, phÜc vÜ sâ nghiÇp phát triÅn õ³t nÝåc. B× Ngo°i giao våi chßc n·ng, nhiÇm vÜ õÝèc giao, træ thành m×t trong nháng cã quan cÚa Chính phÚ õi õ²u trong viÇc v¶n dÜng yÄu tÔ v·n hóa, góp ph²n triÅn ___________ 1. ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam: V·n kiÇn ô°i h×i õ°i biÅu toàn quÔc l²n thß XI, Sõd, tr.76. 46 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« khai õÝäng lÔi õÔi ngo°i cÚa ô®ng và Nhà nÝåc, mang nhân tÔ v·n hóa ViÇt Nam ra nÝåc ngoài õÅ qu®ng bá, giåi thiÇu hình ®nh õ³t nÝåc, dân t×c våi toàn thÅ nhân dân thÄ giåi, cÛng nhÝ tiÄp thu có chÑn lÑc nháng tinh hoa cÚa nÃn v·n hóa nhân lo°i vào ViÇt Nam. Tuy nhiên, õÅ thâc hiÇn có hiÇu qu® viÇc giao lÝu hèp tác, h×i nh¶p quÔc tÄ trong bÔi c®nh hiÇn nay, chúng ta không thÅ thâc hiÇn chính sách õóng càa, tâ giam hãm mình trong tính riêng biÇt cÚa v·n hóa, khÝåc tÞ giao lÝu, õÔi tho°i và õÕi måi, õÓng thäi cÛng không thÅ tiÄp nh¶n m×t cách dÆ dãi t³t c® nháng thß gÑi là “tân ké” cÚa v·n hóa ngo°i lai, không phân biÇt hay - dæ, tÔt - x³u. Chính vì v¶y, NghÌ quyÄt H×i nghÌ Trung Ýãng 9 khóa XI vÃ xây dâng và phát triÅn v·n hóa, con ngÝäi ViÇt Nam õáp ßng yêu c²u phát triÅn bÃn váng õ³t nÝåc nêu rõ: “ChÚ õ×ng mæ r×ng hèp tác v·n hóa våi các nÝåc, thâc hiÇn õa d°ng các hình thßc v·n hóa õÔi ngo°i, õÝa các quan hÇ quÔc tÄ vÃ v·n hóa õi vào chiÃu sâu, õ°t hiÇu qu® thiÄt thâc; tiÄp nh¶n có chÑn lÑc tinh hoa v·n hóa thÄ giåi, làm phong phú thêm v·n hóa dân t×c”1. Dâa vào nháng bài hÑc kinh nghiÇm quý báu cÚa ông cha tÞ xÝa trên cã sæ nháng õiÃu kiÇn và hoàn ___________ 1. ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam: V·n kiÇn H×i nghÌ l²n thß chín Ban Ch³p hành Trung Ýãng khóa XI, V·n phòng Trung Ýãng ô®ng, Hà N×i, 2014, tr.57. 47 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« c®nh måi hiÇn nay thì ngoài viÇc sà dÜng lu¶t pháp và các chính sách phát triÅn kinh tÄ - xã h×i khác, viÇc ch³n hÝng và phát huy nÃn v·n hóa dân t×c õÅ làm cã sæ õÌnh hÝång cho viÇc mæ r×ng giao lÝu v·n hóa giáa ViÇt Nam våi khu vâc và thÄ giåi ph®i õÝèc xem nhÝ gi®i pháp cã b®n có ý nghËa chiÄn lÝèc lâu dài. Trên cã sæ õó, có thÅ váng tin õÅ chÚ õ×ng mæ r×ng giao lÝu v·n hóa quÔc tÄ våi tinh th²n “biÄt mình, biÄt ngÝäi”, biÄt c® chÖ m°nh và chÖ yÄu cÚa mình và cÚa ngÝäi m×t cách thâc tÄ khách quan, qua õó mà lâa chÑn tiÄp thu các yÄu tÔ nhân b®n, hèp lý, khoa hÑc, tiÄn b× cÚa v·n hóa thÄ giåi - c® phÝãng ôông và phÝãng Tây - õÅ làm phong phú thêm nÃn v·n hóa dân t×c. Là m×t nÝåc vÔn có truyÃn thÔng v·n hóa lâu õäi våi bÃ dày lÌch sà hàng ngàn n·m, våi nháng chiÄn công hiÅn hách trong sâ nghiÇp b®o vÇ non sông và thành tâu b®o vÇ sâ trÝäng tÓn v·n hóa ViÇt Nam ngay c® khi õ³t nÝåc rãi vào ách ngo°i xâm, xuyên suÔt trong chÚ trÝãng, chính sách cÚa ô®ng và Nhà nÝåc ViÇt Nam là luôn coi trÑng phát triÅn nÃn v·n hóa dân t×c. TÞ õiÅm xu³t phát õó và tÞ nháng kinh nghiÇm õúc kÄt trong quá trình phát triÅn cÚa õ³t nÝåc trong nháng n·m qua, ViÇt Nam õã såm nh¶n thßc õÝèc ý nghËa to lån cÚa v·n hóa và õã tham gia Th¶p kë thÄ giåi phát triÅn v·n hóa do UNESCO sáng l¶p. N·m 1991, Chính phÚ õã thành l¶p y ban quÔc gia vÃ Th¶p kë quÔc tÄ phát triÅn v·n hóa 48 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« cÚa ViÇt Nam. Ngày 24-9-2009, ThÚ tÝång Chính phÚ tiÄp tÜc ban hành QuyÄt õÌnh sÔ 248/Qô-TTg vÃ viÇc õiÃu chÊnh chßc n·ng, nhiÇm vÜ, cã c³u tÕ chßc cÚa H×i õÓng phát triÅn bÃn váng quÔc gia, trong õó có bÔn Úy ban chuyên môn, giao cho B× Ngo°i giao chÚ trì y ban vÃ Th¶p kë giáo dÜc vì sâ phát triÅn bÃn váng. Trong công cu×c õÕi måi toàn diÇn kinh tÄ - xã h×i hiÇn nay, viÇc gia nh¶p tÕ chßc này có ý nghËa r³t quan trÑng, vì: Thß nh³t, khºng õÌnh õÝäng lÔi õúng õ¹n cÚa ô®ng C×ng s®n ViÇt Nam: v·n hóa là nÃn t®ng tinh th²n cÚa xã h×i, là sâ kÄt hèp nháng giá trÌ tÔt õÁp nh³t trong quan hÇ giáa con ngÝäi våi con ngÝäi, våi xã h×i và våi thiên nhiên. V·n hóa vÞa là õ×ng lâc thúc õ´y phát triÅn kinh tÄ - xã h×i, vÞa là mÜc tiêu phát triÅn kinh tÄ - xã h×i. V·n hóa ph®i õÝèc õ¼t ngang hàng våi kinh tÄ, chính trÌ, xã h×i. Thß hai, khºng õÌnh và làm phong phú b®n s¹c v·n hóa, õ×ng viên mÑi kh® n·ng sáng t°o cÚa cá nhân và t¶p thÅ. Thß ba, mæ r×ng sâ tham gia vào õäi sÔng v·n hóa, huy õ×ng lâc lÝèng và kh® n·ng sáng t°o cÚa cá nhân và c×ng õÓng. Thß tÝ, õ´y m°nh hèp tác v·n hóa quÔc tÄ. NhÝ v¶y, “viÇc gia nh¶p y ban quÔc tÄ phát triÅn v·n hóa sÀ làm cho chúng ta dÆ dàng h×i nh¶p våi các nÃn v·n hóa trên thÄ giåi, t°o õiÃu kiÇn thu¶n lèi cho sâ giao lÝu, h³p thu giáa các nÃn v·n hóa nói chung, v·n hóa ViÇt Nam våi các nÃn v·n hóa khác trong khu vâc và quÔc tÄ. TÞ õó, nâng cao vai trò và vÌ thÄ ViÇt Nam trên 49 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« trÝäng quÔc tÄ, t°o thu¶n lèi cho viÇc õ´y m°nh hèp tác quÔc tÄ”1. 9ăQ KyD ÿӕL QJRҥL Yj KuQK ҧQK TXӕF JLD “Xây dâng và qu®ng bá hình ®nh quÔc gia có ý nghËa r³t quan trÑng õÔi våi sâ phát triÅn cÚa m×t quÔc gia. ôó chính là sâ xác l¶p cho quÔc gia m×t vÌ thÄ nh³t õÌnh, thÅ hiÇn vai trò cÚa quÔc gia õó trên thÄ giåi. Hình ®nh quÔc gia và xây dâng hình ®nh quÔc gia là m×t mÜc tiêu hàng õ²u cÚa t³t c® các nÝåc, cÚa mÑi chính phÚ và h²u hÄt các chính trÌ gia”2. Ngay tÞ thäi xa xÝa, các nhà lãnh õ°o chính trÌ õã cÔ g¹ng qu®ng bá õ¼c õiÅm thu¶n lèi và c®i thiÇn nháng hình ®nh b³t lèi cÚa mình và nÃn chính trÌ mà hÑ õ°i diÇn. B¸ng hình thßc này hay hình thßc khác, trâc tiÄp hay gián tiÄp, các quÔc gia õã cÔ g¹ng t°o l¶p cho mình “m×t hình ®nh” trong c×ng õÓng quÔc tÄ và dân cÝ cÚa chính mình: nÃn v·n minh sông H¸ng, v·n hóa Trung Hoa cÕ õ°i, kiÄn trúc La Mã... õÃu là nháng hình ®nh riêng biÇt mà các quÔc gia qn ô×, Trung QuÔc, La Mã... õã t°o dâng õÝèc và ghi d³u ³n trong lÌch sà nhân lo°i. Xã h×i loài ngÝäi càng phát triÅn, nhà nÝåc và quÔc gia càng õÝèc tÕ chßc ch¼t chÀ và lån m°nh, ý thßc õ×c l¶p ___________ 1, 2. Lê Thanh Bình (ChÚ biên): Giáo trình quan hÇ công chúng chính phÚ trong v·n hóa õÔi ngo°i, Sõd, tr.32, 32-33. 50 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« và tinh th²n tâ tôn dân t×c cÚa mÖi c×ng õÓng dân cÝ càng õÝèc cÚng cÔ thì nhu c²u xây dâng hình ®nh cho dân t×c mình, quÔc gia mình càng õÝèc õÃ cao. Và các nhà lãnh õ°o quÔc gia cÛng nhÝ các chính trÌ gia nh¶n thßc õÝèc t²m quan trÑng cÚa viÇc xây dâng m×t hình ®nh có lèi, m×t hình ®nh õÁp (good look) cho quÔc gia mình1. Ngày nay, trong bÔi c®nh toàn c²u hóa õang diÆn ra våi tÔc õ× nhanh chóng, khoa hÑc kì thu¶t ngày càng phát triÅn, c°nh tranh giáa các quÔc gia ngày càng gay g¹t, ho°t õ×ng xây dâng hình ®nh quÔc gia træ thành m×t trong nháng mÔi quan tâm hàng õ²u cÚa t³t c® các nhà nÝåc và chính phÚ, õ¼c biÇt là các nÝåc måi phát triÅn và õang phát triÅn, õÅ xác õÌnh õÝèc vÌ trí và t·ng kh® n·ng c°nh tranh cÚa quÔc gia mình trên thÄ giåi. Hình ®nh quÔc gia õÝèc thiÄt l¶p, cÚng cÔ và duy trì qua các ho°t õ×ng kinh tÄ - xã h×i, các ho°t õ×ng ngo°i giao kinh tÄ, chính trÌ và õ¼c biÇt là vai trò cÚa v·n hóa õÔi ngo°i. V·n hóa õÔi ngo°i có sâ tác õ×ng trâc tiÄp, m°nh mÀ õÔi våi hình ®nh quÔc gia. 9ăQ KyD ÿӕL QJRҥL TXҧQJ Ei FiF JLi WUӏ YăQ KyD GkQ WӝF Trong lÌch sà ViÇt Nam, v·n hóa õÔi ngo°i õã góp ph²n quan trÑng vào công cu×c xây dâng và b®o vÇ õ³t nÝåc. ___________ 1. Xem Michiel Kunczick: Images of Nations and International Public Relations, 1997. 51 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« Trong giai õo°n hiÇn nay, viÇc sà dÜng v·n hóa phÜc vÜ mÜc tiêu õÔi ngo°i càng træ nên c²n thiÄt hãn bao giä hÄt. Våi thÄ m°nh cÚa õ³t nÝåc nghìn n·m v·n hiÄn, v·n hóa õÔi ngo°i góp ph²n t°o dâng và qu®ng bá hình ®nh m×t nÝåc ViÇt Nam tÝãi õÁp, phát triÅn n·ng õ×ng, con ngÝäi hiÃn hòa, mÄn khách và m×t nÃn v·n hóa õa d°ng, õ×c õáo, nhân b®n, giàu truyÃn thÔng. Thäi gian qua, ho°t õ×ng qu®ng bá hình ®nh ViÇt Nam thông qua viÇc triÅn khai các ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i õÝèc õ´y m°nh và õ¼t trÑng tâm trong tÕng thÅ chính sách õÔi ngo°i cÚa ô®ng và Nhà nÝåc ViÇt Nam. Hàng lo°t sâ kiÇn v·n hóa lån õÝèc tÕ chßc t°i các nÝåc õã thu hút sâ quan tâm cÚa ngÝäi dân các nÝåc trên thÄ giåi. Qua õó, ViÇt Nam vÔn trÝåc õây chÊ õÝèc biÄt õÄn nhÝ m×t õÌa danh x®y ra nhiÃu cu×c chiÄn lâu dài, õã õÝèc thay thÄ b¸ng hình ®nh m×t ViÇt Nam giàu b®n s¹c v·n hóa, mÄn khách, õang nÖ lâc phát triÅn kinh tÄ - xã h×i và tích câc h×i nh¶p quÔc tÄ. Các tu²n lÆ v·n hóa, các h×i th®o, triÅn lãm, ho°t õ×ng giao lÝu nghÇ thu¶t,... cÚa ViÇt Nam t°i các quÔc gia trên thÄ giåi õã góp ph²n qu®ng bá nháng giá trÌ v·n hóa cÚa dân t×c, làm cho b°n bè quÔc tÄ thêm yêu mÄn sâ giàu õÁp cÚa v·n hóa ViÇt Nam. V·n hóa õÔi ngo°i õã t°o nên bÝåc õÇm quan trÑng õÅ nháng s®n ph´m v·n hóa ViÇt Nam õÄn våi b°n bè thÄ giåi. Các làn õiÇu dân ca mÝèt mà cùng nh°c cÜ truyÃn thÔng, các di s®n v·n hóa phi v¶t thÅ nhÝ 52 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Không gian v·n hóa cÓng chiêng Tây Nguyên, Nhã nh°c cung õình HuÄ, Ca trù, Dân ca quan hÑ B¹c Ninh, ôän ca tài tà Nam B×, Dân ca Ví, Gi¼m NghÇ TËnh... õã thâc sâ khºng õÌnh diÇn m°o duyên dáng, nÃn nã, õÁp õÀ, õ²y b®n s¹c cÚa v·n hóa ViÇt Nam. HiÇn nay, trong h×i nh¶p toàn c²u và giao lÝu quÔc tÄ, õÅ b°n bè quÔc tÄ có thÅ hiÅu õúng vÃ ViÇt Nam phÜ thu×c r³t nhiÃu vào trình õ× qu®ng bá v·n hóa cÚa ViÇt Nam. Làm sao õÅ hình ®nh õ³t nÝåc ViÇt Nam ngày càng õÁp, h³p dµn hãn trong m¹t b°n bè quÔc tÄ õòi hÏi sâ nÖ lâc không chÊ cÚa riêng ngành ngo°i giao mà cÚa t³t c® c×ng õÓng. C²n thÔng nh³t nh¶n thßc toàn xã h×i sao cho: MÖi ngÝäi dân ViÇt Nam ph®i là m×t sß gi® tài hoa õ°i diÇn cho nÃn v·n hóa dân t×c. NÄu không quan tâm giáo dÜc, bÓi dÝçng bài b®n, thÝäng xuyên, liên tÜc õÅ nâng cao ý thßc cÚa mÑi công dân ViÇt Nam, dù æ trong nÝåc hay æ nÝåc ngoài thì hiÇu qu® truyÃn bá các giá trÌ v·n hóa dân t×c sÀ bÌ h°n chÄ, th¶m chí có thÅ bÌ triÇt tiêu. Våi nháng bÝåc õi và nh¶n thßc õúng õ¹n, cùng våi nÖ lâc cÚa các õãn vÌ chuyên trách và cÚa toàn dân, công tác v·n hóa õÔi ngo°i õÝèc triÅn khai m°nh mÀ, liên tÜc, õã thâc sâ t°o nên sâ g¹n kÄt giáa ngo°i giao v·n hóa våi ngo°i giao chính trÌ và ngo°i giao kinh tÄ, t°o nên sßc m°nh tÕng hèp s¹c nhÑn, d¿o dai, mÃm m°i cÚa ngo°i giao ViÇt Nam hiÇn õ°i. 53 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« 9ăQ KyD ÿӕL QJRҥL QkQJ FDR KLӋX TXҧ QJRҥL JLDR YӅ FKtQK WUӏ NLQK WӃ TXӕF SKzQJ V·n hóa õÔi ngo°i là ph²n giao lÝu cÚa v·n hóa ViÇt Nam våi bên ngoài nh¸m tiÄp thu tinh hoa v·n hóa thÄ giåi, ngày càng nâng cao giá trÌ, b®n lËnh cÚa nÃn v·n hóa dân t×c, phÜc vÜ õ¹c lâc sâ nghiÇp gi®i phóng dân t×c trÝåc õây cÛng nhÝ õÝäng lÔi công nghiÇp hóa, hiÇn õ°i hóa cÚa ô®ng và Nhà nÝåc trong công cu×c h×i nh¶p và phát triÅn õ³t nÝåc bÃn váng. ôÓng thäi, v·n hóa õÔi ngo°i góp ph²n bÓi dÝçng lòng yêu nÝåc, quyÄt tâm s»n sàng chiÄn õ³u b®o vÇ chÚ quyÃn thiêng liêng cÚa TÕ quÔc. V·n hóa õÔi ngo°i õÝèc sà dÜng õúng thäi õiÅm sÀ góp ph²n th¹t ch¼t quan hÇ hèp tác trong quân sâ, an ninh - quÔc phòng giáa các quÔc gia có nhiÃu õiÅm chung vÃ lèi ích. M¼t khác, v·n hóa õÔi ngo°i cÛng là vÛ khí mÃm d¿o, linh ho°t, góp ph²n thúc õ´y tiÄn õ× và sâ thành công trong thÝãng thuyÄt, tiÄp xúc õÔi ngo°i. Sßc m°nh cÚa nÃn quÔc phòng toàn dân dâa trên nÃn t®ng chiÄn tranh nhân dân và truyÃn thÔng dâng nÝåc - giá nÝåc tÞ hàng nghìn n·m cÚa dân t×c ta luôn chßa õâng yÄu tÔ v·n hóa. Trong lÌch sà, các nhà chiÄn lÝèc quân sâ, tÝång lËnh ViÇt Nam thÝäng dùng “viÄt thÝ, th®o hÌch” th¹ng gi¼c rÓi cà sß gi® mang thÝ sang kÄt hòa hiÄu våi õÔi phÝãng våi mong muÔn “t¹t làa chiÄn tranh”. ôánh tan quân õÌch vµn c³p thuyÃn bè, ngâa xe, lÝãng thâc cho hàng binh vÃ nÝåc. Ngày nay, trong õÔi 54 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« ngo°i quÔc phòng thÝäng sà dÜng ngo°i giao v·n hóa trong hèp tác quÔc phòng - an ninh õÅ b®o vÇ TÕ quÔc. ,,, .,1+ 1*+,ӊ0 &Ӫ$ 0Ӝ7 6Ӕ 1ѬӞ& 9ӄ 3+È7 75,ӆ1 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, Tìm hiÅu kinh nghiÇm v·n hóa õÔi ngo°i cÚa các quÔc gia khác là viÇc làm c²n thiÄt và góp ph²n làm giàu thêm kho tàng lý lu¶n vÃ v·n hóa, v·n hóa õÔi ngo°i. .LQK QJKLӋP FӫD 1KұW %ҧQ ChiÄn lÝèc ngo°i giao v·n hóa cÚa Nh¶t B®n õÝèc thÅ hiÇn t¶p trung trong v·n kiÇn có tính cÝãng lËnh vÃ v·n hóa là “Giao lÝu v·n hóa cÚa quÔc gia hòa bình” do ThÚ tÝång Nh¶t B®n phê duyÇt, ban hành n·m 2005. Theo õó, Nh¶t B®n õã thành l¶p riêng m×t nhóm công tác våi chßc n·ng “Chuyên gia thúc õ´y ngo°i giao v·n hóa” thu hút các hÑc gi®, chuyên gia hàng õ²u cÚa Nh¶t B®n cùng nghiên cßu các chính sách, biÇn pháp õÅ nâng cao quÔc lâc v·n hóa Nh¶t B®n, triÅn khai ngo°i giao v·n hóa, nâng cao t²m ®nh hÝæng quÔc tÄ cÚa Nh¶t B®n... Cho õÄn nay, chính sách ngo°i giao v·n hóa hay r×ng hãn là õÝäng lÔi v·n hóa õÔi ngo°i cÚa Nh¶t B®n gÓm các n×i dung chÚ yÄu sau: a) Ba mͽc tiêu M×t là, thúc õ´y thÄ giåi hiÅu biÄt nhiÃu vÃ Nh¶t B®n, nâng cao hình tÝèng v·n hóa Nh¶t B®n nh¸m 55 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« giành õÝèc tín nhiÇm r×ng rãi trong c×ng õÓng quÔc tÄ. NgÝäi Nh¶t cho r¸ng không có sâ tín nhiÇm lµn nhau vÃ v·n hóa thì không thÅ xây dâng vÛ õài v·n hóa quÔc tÄ; cÛng không thÅ phát hiÇn rõ lâc ®nh hÝæng quÔc gia, khi õó nâng cao hình tÝèng v·n hóa quÔc gia chÊ là m×t câu nói hình thßc, rÖng tuÄch, khoa trÝãng. Vì v¶y, Nh¶t B®n nâng cao quÔc lâc v·n hóa b¸ng cách thông qua hình tÝèng v·n hóa õÅ giành õÝèc tín nhiÇm cÚa công chúng các nÝåc. TÞ góc õ× khác, v·n hóa cÛng góp ph²n qu®ng cáo, PR cho sâ tín nhiÇm õó. Hai là, tránh né các xung õ×t khi có thÅ, gia t·ng sâ hiÅu biÄt lµn nhau giáa các nÃn v·n hóa và v·n minh khác nhau. Báo cáo ngo°i giao v·n hóa nói trên chÊ ra r¸ng: thâc ra giao lÝu và tín nhiÇm lµn nhau vÃ v·n hóa trong thäi õ°i chúng ta õang sÔng g¼p khá nhiÃu rào c®n, các lo°i xung õ×t và õÔi l¶p làm cho nhiÃu quÔc gia trên thÄ giåi c®nh giác và õÃ phòng lµn nhau. Vì v¶y, giá trÌ õ¼c biÇt cÚa ngo°i giao v·n hóa, cÚa giao lÝu v·n hóa ngày càng quan trÑng, c²n nh³n m°nh viÇc sà dÜng nhiÃu hãn náa. Ba là, bÓi dÝçng các giá trÌ và quan niÇm v·n hóa phÕ quát, chu´n mâc cÚa toàn nhân lo°i. ChiÄn lÝèc v·n hóa ngo°i giao cÚa Nh¶t B®n cho r¸ng sâ phát triÅn cÚa toàn c²u hóa góp ph²n làm cho m×t b× ph¶n ngÝäi dân æ nhiÃu quÔc gia thêm ë l°i lµn nhau. Sâ dâa dµm, trông chä... cÚa hÑ vÃ m×t sÔ khía c°nh trong 56 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« cu×c sÔng có thÅ không ngÞng t·ng thêm. NhÝng dù sao, viÇc b®o vÇ, tôn trÑng tính õa d°ng cÚa v·n hóa, tính t³t yÄu cÚa nhiÃu quan niÇm giá trÌ chung õÝèc hình thành giáa ngÝäi dân có bÔi c®nh v·n hóa và v·n minh khác nhau cÛng õang không ngÞng õÝèc nâng cao và quan tâm thâc sâ. ô¼c biÇt trong khu vâc châu Á, Nh¶t B®n muÔn thông qua thúc õ´y hiÅu biÄt lµn nhau và qua õÔi tho°i nh¸m bÓi dÝçng quan niÇm vÃ giá trÌ và lèi ích chung. TÞ cã sæ õó, d²n hình thành sâ c®m thông, thân thiÇn nh³t õÌnh và phong cách ßng xà nhân v·n, giàu tính v·n hóa trong toàn khu vâc. Do v³n õÃ lÌch sà và c°nh tranh lèi ích, ®nh hÝæng cÚa m×t sÔ nÝåc lån nên khu vâc châu Á vµn tÓn t°i các ý kiÄn b³t õÓng; muÔn c³u trúc quan hÇ giáa các quÔc gia tÝãng õÔi Õn õÌnh, tuân thÚ các thÏa thu¶n quÔc tÄ chu´n mâc thì l°i càng c²n ph®i tích câc triÅn khai ngo°i giao v·n hóa. Nh¶t B®n õã và õang có nháng õ×ng thái måi m¿ vÃ quan hÇ trong khu vâc. b) Ba trͽ cͱt tinh th̿n TruyÃn bá, h³p thu và c×ng sinh là ba quan niÇm lån cÚa ngo°i giao v·n hóa Nh¶t B®n và là ba trÜ c×t tinh th²n lån trong chính sách v·n hóa õÔi ngo°i cÚa Nh¶t B®n. TrÜ c×t thß nh³t là truyÃn bá v·n hóa. Nh¶t B®n chÚ trÝãng sà dÜng các biÇn pháp, phÝãng tiÇn 57 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« truyÃn bá chÚ chÔt là giao lÝu v·n hóa, nghÇ thu¶t hiÇn õ°i, tác ph´m v·n hÑc và nghÇ thu¶t sân kh³u nhÝ tranh biÄm hÑa, ho°t hình, âm nh°c, õiÇn ®nh, phim truyÃn hình và t·ng cÝäng phÕ c¶p tiÄng Nh¶t. Các phong tÜc, t¶p quán truyÃn thÔng õ¼c s¹c nhÝ trà õ°o, hoa õ°o, kiÄm õ°o, võ sË õ°o... cÛng õÝèc Nh¶t B®n chú ý truyÃn bá m°nh mÀ. TrÜ c×t thß hai là h³p thu v·n hóa. Trong lÌch sà, v·n hóa Nh¶t B®n có truyÃn thÔng h³p thu v·n hóa tÞ bên ngoài, vì thÄ trong chiÄn lÝèc v·n hóa õÔi ngo°i, Nh¶t B®n chÚ trÝãng h³p thu v·n hóa tÞ các chÚ thÅ õa d°ng và lËnh vâc õa d°ng, õó là nguÓn lâc thúc õ´y v·n hóa Nh¶t B®n õi lên. Nh¶t B®n quan niÇm rõ: “h³p thu có tính sáng t°o”, “h³p thu, chuyÅn hóa và nâng cao” nh¸m t°o cho Nh¶t B®n træ thành m×t “õÌa õiÅm sáng t°o v·n hóa” tràn õ²y sßc sÔng, n·ng õ×ng, õ×c õáo. Ngoài viÇc chÚ õ×ng cà chuyên gia sang các nÝåc nghiên cßu, tÕ chßc giao lÝu v·n hóa..., Nh¶t B®n còn tích câc tiÄp nh¶n lÝu hÑc sinh nÝåc ngoài; cung c³p õiÃu kiÇn sinh ho°t, làm viÇc, cÝ trú Ýu õãi cho hÑc gi® quÔc tÄ xu³t chúng; t°o cã h×i õÅ hÑ cÔng hiÄn õúng sæ trÝäng, tài n·ng cho nÝåc Nh¶t. TrÜ c×t thß ba là c×ng sinh v·n hóa. ChiÄn lÝèc ngo°i giao v·n hóa Nh¶t B®n Úng h× sâ “c×ng sinh v·n hóa”. Báo cáo ngo°i giao v·n hóa Nh¶t B®n õã õÃ xu³t các phÝãng thßc thúc õ´y sâ c×ng sinh nhÝ thúc õ´y 58 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« õÔi tho°i giáa các nÃn v·n hóa và v·n minh; truyÃn bá quan niÇm cã b®n vÃ hèp tác quÔc tÄ cÚa Nh¶t B®n; õÃ cao nghËa vÜ, trách nhiÇm c×ng õÓng, sâ hèp tác, chia s¿ vì ngôi nhà chung thÄ giåi. C×ng sinh mà không lo°i trÞ, triÇt tiêu nhau, tôn trÑng nhau, có trách nhiÇm õÔi våi nhau... là nháng nguyên t¹c c²n tuân thÚ. Tóm l°i, Nh¶t B®n coi v·n hóa là m×t thâc thÅ, “m×t b× ph¶n õ¼c biÇt nÔi dài” cÚa chính trÌ, kinh tÄ, thÝãng m°i và là tài s®n quÔc gia... “Do v·n hóa có tác dÜng mà kinh tÄ và chính trÌ õÃu không có, nên nháng chÖ thông qua chính trÌ, kinh tÄ mà không õ°t õÝèc thì t³t nhiên ph®i thông qua v·n hóa õÅ hoàn thành. ôiÃu càng quan trÑng hãn, phÝãng thßc cÚa v·n hóa là m×t lo°i phÝãng thßc hòa bình, m×t lo°i phÝãng thßc làm cho ngÝäi ta trong quá trình vui v¿, tr²m l¹ng l°i giành õÝèc thành công”1. ôiÃu õáng chú ý là Nh¶t B®n õã không quá chú trÑng b®o h× truyÃn thÔng v·n hóa mà quan tâm õÄn v·n hóa hiÇn thäi. M¼t khác, æ Nh¶t B®n, truyÃn bá v·n hóa õã træ thành nghËa vÜ cÚa toàn xã h×i. ôiÅm nÕi b¶t là chiÄn lÝèc ngo°i giao v·n hóa không quá nh³n m°nh nháng cái gÑi là “an ninh v·n hóa, xâm ___________ 1. Lê Thanh Bình (ChÚ biên): Giao thoa v·n hóa và chính sách ngo°i giao v·n hóa ViÇt Nam, Nxb. Chính trÌ quÔc gia, Hà N×i, 2012, tr.71. 59 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« lÝèc v·n hóa”. Nh¶t B®n quan niÇm r¸ng, nháng ngÝäi ho°ch õÌnh chính sách v·n hóa quÔc gia khi õÝa vào ho¼c h³p thu v·n hóa nÝåc ngoài nÄu nh³n m°nh nháng ph°m trù õó thì õã tâ nhiên hình thành m×t màn ch¹n ng·n c®n viÇc õÝa vào nháng n×i dung không phù hèp våi tâm lý dân t×c mình ho¼c quan niÇm v·n hóa cÚa mình. ng xà õúng mâc våi v³n õÃ này, ngÝäi Nh¶t gÑi là sâ tâ tin v·n hóa, tâ tôn mình, kính trÑng mình, hiÅu và ch³p nh¶n sâ khác biÇt, giao lÝu, tiÄp nh¶n, cùng chung sÔng. ôÔi våi thÄ giåi và khu vâc, nÝåc Nh¶t có chính sách õÔi ngo°i và v·n hóa õÔi ngo°i phù hèp. ôÔi våi các õÔi tác chiÄn lÝèc nhÝ ViÇt Nam, Nh¶t B®n cÛng có nháng chính sách rõ ràng. Ngày 18-3-2014, trong cu×c h×i õàm c³p cao ViÇt Nam - Nh¶t B®n giáa ChÚ tÌch nÝåc TrÝãng T³n Sang và ThÚ tÝång Shinzo Abe, hai bên õã quyÄt õÌnh nâng c³p quan hÇ õÔi tác chiÄn lÝèc ViÇt Nam - Nh¶t B®n lên m×t t²m cao måi thành quan hÇ õÔi tác chiÄn lÝèc sâu r×ng vì hòa bình và phÓn vinh châu Á. Hai bên õã ký Tuyên bÔ chung, trong õó có các õiÃu kho®n vÃ giao lÝu v·n hóa: “ThiÄt l¶p khuôn khÕ õÔi tho°i vÃ giao lÝu v·n hóa và giao lÝu nhân dân 49) Hai bên chia s¿ quan õiÅm vÃ õ´y nhanh th®o lu¶n hÝång tåi thiÄt l¶p m×t khuôn khÕ õÔi tho°i nh¸m thúc õ´y hèp tác v·n hóa và giao lÝu nhân dân giáa hai nÝåc. 60 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« Hèp tác v·n hóa 50) Hai bên õánh giá cao viÇc tÕ chßc thành công nháng ho°t õ×ng kë niÇm phong phú cÚa N·m háu nghÌ ViÇt - Nh¶t 2013 nhân kë niÇm 40 n·m Ngày thiÄt l¶p quan hÇ ngo°i giao giáa hai nÝåc. 51) Hai bên nh³t trí thúc õ´y giao lÝu v·n hóa giáa hai nÝåc thông qua viÇc phÔi hèp tÕ chßc các ho°t õ×ng hai chiÃu nh¸m qu®ng bá con ngÝäi, v·n hóa, nghÇ thu¶t, trong õó có viÇc phÔi hèp tÕ chßc h¸ng n·m LÆ h×i ViÇt Nam t°i Nh¶t B®n”. G²n õây nh³t, ngày 31-5-2018, ChÚ tÌch nÝåc Tr²n ô°i Quang và ThÚ tÝång Shinzo Abe õã ký Tuyên bÔ chung gÓm 42 õiÅm, khºng õÌnh thúc õ´y hèp tác giáa hai nÝåc trên t³t c® các lËnh vâc, tiÄp tÜc cùng nhau õÝa quan hÇ õÔi tác chiÄn lÝèc sâu r×ng ViÇt Nam - Nh¶t B®n bÝåc vào giai õo°n phát triÅn tiÄp theo thâc ch³t, hiÇu qu® hãn náa trên mÑi lËnh vâc. Trong õó, có các õiÃu kho®n vÃ v·n hóa, giao lÝu nhân dân: “29. Hai nhà lãnh õ°o hoan nghênh các sâ kiÇn kë niÇm 45 n·m quan hÇ ngo°i giao ViÇt Nam - Nh¶t B®n nhÝ các lÆ h×i v·n hóa õã õÝèc tÕ chßc thành công æ hai nÝåc, chia s¿ ý õÌnh tiÄp tÜc hèp tác ch¼t chÀ b®o õ®m tÕ chßc thành công các sâ kiÇn lån s¹p tåi nhÝ các lÆ h×i âm nh°c và liên hoan phim, gi®i vô õÌch ch°y tiÄp sßc EKIDEN và nháng sâ kiÇn khác trong các lËnh vâc v·n hóa và thÅ thao. 61 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« 30. HÝång tåi ThÄ v¶n h×i Olympic và Paralympic Tokyo 2020, hai nhà lãnh õ°o chia s¿ ý õÌnh thúc õ´y giao lÝu v·n hóa, thÅ thao, giao lÝu nhân dân bao gÓm n×i dung phát sóng, thÅ thao cho ngÝäi khuyÄt t¶t thông qua các chÝãng trình nhÝ “Dâ án WA”, “JENESYS”, “ThÅ thao cho ngày mai” và “Sáng kiÄn thành phÔ chÚ nhà”. 31. Hai nhà lãnh õ°o õánh giá cao và chia s¿ ý õÌnh thúc õ´y hèp tác du lÌch giáa hai nÝåc thông qua KÄ ho°ch b²u träi mæ trên các tuyÄn bay tÞ các thành phÔ có tiÃm n·ng vÃ khách du lÌch cÚa Nh¶t B®n tåi các thành phÔ du lÌch cÚa ViÇt Nam. 32. Hai nhà lãnh õ°o õánh giá cao nháng tiÄn triÅn måi trong hèp tác giáa các õÌa phÝãng cÚa hai nÝåc trong thäi gian qua và tái khºng õÌnh õây là kênh hiÇu qu® thúc õ´y hèp tác thâc ch³t, toàn diÇn nh¸m làm sâu s¹c hãn mÔi quan hÇ hèp tác háu nghÌ giáa hai nÝåc. Hai nhà lãnh õ°o quyÄt õÌnh hèp tác hÖ trè õ²u tÝ và chuyÅn giao công nghÇ cÚa các õÌa phÝãng Nh¶t B®n cho ViÇt Nam”. Cùng våi chính sách, chiÄn lÝèc bài b®n, lâu dài, cÜ thÅ, thì viÇc triÅn khai, tÕ chßc cÚa các ban, ngành, cã quan õ°i diÇn cÚa Nh¶t B®n trên thÄ giåi r³t õÓng b×, hiÇu qu®. Ví dÜ hÇ thÔng Trung tâm thông tin v·n hóa Nh¶t B®n thu×c các õ°i sß quán Nh¶t B®n æ nÝåc ngoài cÛng góp ph²n õáng kÅ trong viÇc tÕ chßc, triÅn 62 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« khai chính sách õÔi ngo°i chung và v·n hóa õÔi ngo°i cÚa quÔc gia. Các Trung tâm thông tin v·n hóa Nh¶t B®n có chßc n·ng cã b®n là thông tin, truyÃn thông, qu®ng bá, giao lÝu v·n hóa giáa Nh¶t B®n và các nÝåc. Các nhiÇm vÜ, ho°t õ×ng chÚ yÄu cÚa Trung tâm có thÅ liÇt kê, gÓm: - TÕ chßc các buÕi thuyÄt trình cÚa ô°i sß và các viên chßc quan trÑng cÚa ô°i sß quán Nh¶t B®n; - TÕ chßc h×i th®o thúc õ´y giao lÝu v·n hóa Nh¶t và nÝåc sæ t°i; - Phát hành thông tin báo chí tåi các cã quan, nhân v¶t có ®nh hÝæng õÔi ngo°i cÚa nÝåc sæ t°i; - S¹p xÄp hÑp báo và các cu×c g¼p gç thân m¶t giáa ô°i sß, các nhà ngo°i giao Nh¶t B®n (tÞ Nh¶t B®n sang th·m ho¼c cÚa õ°i sß quán) våi các nhà ho°t õ×ng v·n hóa, báo chí nÝåc sæ t°i; - Mäi các phóng viên báo chí và truyÃn hình nÝåc sæ t°i sang th·m Nh¶t B®n õÅ khi træ vÃ nÝåc mình qu®ng bá cho Nh¶t B®n; - TÕ chßc chiÄu phim õÌnh ké vÃ Nh¶t B®n cho công chúng nÝåc sæ t°i; - Là õ²u mÔi õiÃu phÔi các chÝãng trình giao lÝu v·n hóa - thÅ thao cÚa sß quán t°i nÝåc sæ t°i; - Là m×t õ²u mÔi tham gia xét c³p hÑc bÕng cho các nghiên cßu viên nÝåc sæ t°i õÄn Nh¶t B®n nghiên cßu các chÚ õÃ vÃ Nh¶t B®n b¶c sau õ°i hÑc; 63 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« - Góp ph²n giåi thiÇu và kÄt nÔi, õÝa các nhà nghiên cßu chuyên vÃ Nh¶t B®n hay các gi®ng viên vÃ chính trÌ, kinh tÄ, v·n hóa... cÚa Nh¶t B®n sang làm viÇc chuyên môn, trao õÕi nghÃ nghiÇp t°i nÝåc sæ t°i; - HÖ trè tÕ chßc các h×i nghÌ, h×i th®o nghiên cßu vÃ Nh¶t B®n nói chung và các lËnh vâc v·n hóa õÔi ngo°i, ngôn ngá, quan hÇ quÔc tÄ... nói riêng; - T¼ng sách nghiên cßu vÃ Nh¶t B®n, hÖ trè xu³t b®n sách nghiên cßu hÑc thu¶t và sách dÌch tÞ tiÄng Nh¶t; - HÖ trè õÝa giáo dÜc tiÄng Nh¶t vào các trÝäng phÕ thông cã sæ cÚa nÝåc sæ t°i; - HÖ trè, thúc õ´y ho°t õ×ng giao lÝu giáa thanh niên Nh¶t B®n và våi giåi tr¿ nÝåc sæ t°i. .LQK QJKLӋP FӫD +jQ 4XӕF Hàn QuÔc õã b¹t õ²u ý thßc õÝèc viÇc ph®i õÝa nháng hình ®nh måi, õÝèc chÑn lÑc vÃ nÝåc mình ra thÄ giåi tÞ r³t såm, kho®ng cuÔi nháng n·m 1950. Sau cu×c chiÄn tranh Nam - B¹c TriÃu Tiên, Hàn QuÔc õÝèc Mì và r³t nhiÃu nÝåc khác giúp õç õÅ khôi phÜc và phát triÅn kinh tÄ. Sâ giúp õç này kéo theo sâ giao lÝu, mæ càa và ngÝäi Hàn QuÔc õã nh¶n ra hình ®nh õ³t nÝåc mình trên thÄ giåi r³t quan trÑng. Nháng th¶p kë sau õó, Hàn QuÔc phát triÅn r³t nhanh vÃ kinh tÄ nhÝng hình ®nh vÃ Hàn QuÔc nói chung vµn không th¶t sâ tích câc trong m¹t nháng ngÝäi nÝåc ngoài. ThÄ giåi 64 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« vµn nhìn Hàn QuÔc nhÝ m×t õ³t nÝåc måi phát triÅn, làm giàu nhanh nhä sâ trè giúp cÚa bên ngoài và không thân thiÇn, không có b®n s¹c riêng. Chính phÚ Hàn QuÔc d²n nh¶n ra õiÃu õó và muÔn c®i thiÇn hình ®nh õ³t nÝåc mình. Và th¶t sâ b¹t õ²u tÞ Olympic Seoul 1988, viÇc xúc tiÄn qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc b¹t õ²u õÝèc thâc hiÇn. ôÄn World Cup 2002, qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc th¶m chí còn õÝèc Hàn QuÔc coi là mÜc tiêu quan trÑng nh³t. ôÄn tháng 8-2008, theo ý kiÄn cÚa TÕng thÔng Lee Myung Bak, viÇc chu´n bÌ thành l¶p m×t cã quan c³p nhà nÝåc vÃ xây dâng thÝãng hiÇu quÔc gia måi õÝèc hèp thßc hóa và ngày 20-2-2009, y ban hình ®nh quÔc gia thu×c V·n phòng TÕng thÔng chính thßc ra õäi. y ban hình ®nh quÔc gia có tåi 47 thành viên là các quan chßc chính phÚ, mÖi tháng có m×t cu×c hÑp riêng õÅ õánh giá công viÇc cÚa y ban cÛng nhÝ hiÇu qu® nhiÃu m¼t cÚa công viÇc qu®ng bá hình ®nh õ³t nÝåc, nháng sâ viÇc phát sinh cÛng sÀ õÝèc bàn và gi®i quyÄt æ õây. Ngoài ra, Hàn QuÔc còn chú ý xây dâng m×t tÕ chßc có tính ch³t nhÝ m×t h×i õÓng tÝ v³n, gÓm 40 thành viên là nháng ngÝäi nÝåc ngoài æ Hàn QuÔc. HÑ là Giám õÔc H×i õÓng Anh, Giám õÔc ViÇn Goethe, Giám õÔc Quì v·n hóa Nh¶t B®n... t°i Hàn QuÔc. H×i õÓng này hÑp hai tháng m×t l²n và cÛng sÀ có nháng tÕng kÄt, õánh giá õ×c l¶p cÚa mình õÅ tÝ v³n cho Chính phÚ vÃ hình ®nh Hàn QuÔc trong m¹t ngÝäi nÝåc ngoài. 65 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« ôiÃu này giúp cho Chính phÚ có sâ õánh giá toàn diÇn hãn vÃ hình ®nh quÔc gia, tÞ õó có nháng õÌnh hÝång vÃ chiÄn lÝèc, chính sách xây dâng hình ®nh quÔc gia. VÃ õÌnh hÝång lâu dài, Chính phÚ Hàn QuÔc muÔn tuyên truyÃn cho tÞng ngÝäi dân trong xã h×i tính ch³t quan trÑng cÚa viÇc mÖi công dân Hàn QuÔc ph®i hÑc cách nói chuyÇn, cách hiÅu và cách chung sÔng våi nháng ngÝäi không thu×c dân t×c mình, nháng ngÝäi õÄn tÞ nháng nÃn v·n hóa khác. Nói õÝèc våi nhau, hiÅu õÝèc nhau giáa nháng cá nhân cÚa nháng nÃn v·n minh khác nhau õó måi là cách tÔt nh³t mà hình ®nh mÖi quÔc gia õÝèc biÄt õÄn. Nh¸m nâng cao trình õ× thÝæng thßc, ßng xà v·n hóa cÚa công chúng kÌp våi trình õ× khu vâc, quÔc tÄ, B× V·n hóa, ThÅ thao và Du lÌch Hàn QuÔc õã quyÄt õÌnh chÑn ngày thß tÝ cuÔi cùng h¸ng tháng làm “Ngày có v·n hóa” tÞ tháng 1-2014. Vào ngày này, vé vào càa các r°p chiÄu phim, b®o tàng, b®o tàng mì thu¶t, thÝ viÇn và các ho°t õ×ng xem thÅ thao, tham quan cÔ cung trên toàn quÔc sÀ õÝèc miÆn phí ho¼c gi®m giá... .LQK QJKLӋP FӫD 7UXQJ 4XӕF a) Nhͅn th΁c cͿa Trung Quͩc v͙ gia tăng s΁c m̹nh văn hóa ra th͗ giͳi TÞ xa xÝa, æ Trung QuÔc, “binh pháp không õánh mà khu³t phÜc lòng ngÝäi” õã õÝèc v¶n dÜng thông qua 66 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« sâ h³p dµn vÃ v·n hóa, tÝ tÝæng chính trÌ và các chính sách õÔi ngo°i õÅ quy phÜc thiên h°. Ngày nay, Trung QuÔc tiÄp tÜc v¶n dÜng truyÃn thÔng binh pháp trên trong sâ kÄt hèp våi nháng gèi ý vÃ “sßc m°nh thông minh” (smart power), hÑc thuyÄt “sßc m°nh mÃm” (soft power) do hÑc gi® Mì Joseph S. Nye nêu lên vào õ²u th¶p niên 90 cÚa thÄ kë XX. Theo Joseph S. Nye, cái gÑi là “sßc m°nh mÃm” là kh® n·ng hÝång tåi mÜc tiêu b¸ng sßc h³p dµn cÚa mình chß không ph®i b¸ng cách cÝçng ép trong các công viÇc quÔc tÄ. ViÇc xem xét “sßc m°nh mÃm” cÚa m×t quÔc gia õÝèc c·n cß vào ba nguÓn chính: sßc thu hút quÔc tÄ cÚa nguÓn lâc v·n hóa, kh® n·ng ®nh hÝæng cÚa chính sách ngo°i giao và sâ lan tÏa cÚa giá trÌ chính trÌ - v·n hóa cÚa quÔc gia õó trên thÄ giåi. Våi thÄ m°nh v·n hóa s»n có cÚa m×t nÃn v·n minh lâu õäi, Trung QuÔc õã tích câc sà dÜng v·n hóa làm con õÝäng õÅ tiÄp c¶n các nguÓn lâc, giao lÝu våi các nÃn v·n hóa khác trên thÄ giåi. HiÇn nay, Trung QuÔc õang thâc hiÇn õÝäng lÔi xây dâng toàn diÇn xã h×i khá gi® và tiÄn hành các chiÄn lÝèc phát triÅn kinh tÄ - xã h×i, quÔc phòng - an ninh; trong õó v·n hóa õÔi ngo°i õÝèc xây dâng trên nÃn t®ng õó, våi sáu õiÅm chính là: pháp trÌ dân chÚ, chính nghËa công b¸ng, chân thành háu ái, tràn õ²y sßc sÔng, yên Õn có tr¶t tâ, con ngÝäi chung sÔng hài hòa våi thiên nhiên. 67 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« Nháng n·m õ²u cÚa thÄ kë XXI, Trung QuÔc có nháng thay õÕi lån vÃ nhu c²u v·n hóa: 1- TÕng lÝèng nhu c²u v·n hóa xu³t hiÇn sâ t·ng trÝæng våi biên õ× khá lån; 2- Nhu c²u xã h×i vÃ s®n ph´m v·n hóa và ch³t lÝèng dÌch vÜ v·n hóa õ¼t ra ngày càng cao, có nháng nhu c²u tÝãng tâ nhÝ cÚa quÔc tÄ và các khu vâc õäi sÔng cao; 3- Tiêu phí cho v·n hóa ngày càng õa d°ng hóa và thÌ trÝäng hóa; 4- ViÇc chÄ tác, biÇn pháp truyÃn bá và phÝãng thßc tiêu dùng s®n ph´m v·n hóa õÝèc kì thu¶t hóa (ví dÜ nhÝ sÔ hóa) và hiÇn õ°i hóa hãn; 5- Nhu c²u và trình õ× giao lÝu qua l°i cÚa các nÃn v·n hóa khác nhau (kÅ c® Trung QuÔc våi thÄ giåi) ngày càng õa t²ng hãn, sâu s¹c hãn. NghÌ quyÄt ô°i h×i l²n thß XVII ô®ng C×ng s®n Trung QuÔc (2007), nh³n m°nh: “Trong thäi õ°i hiÇn nay, vai trò cÚa v·n hóa trong c°nh tranh sßc m°nh tÕng hèp cÚa õ³t nÝåc ngày càng t·ng. Ai chiÄm cß õÝèc õÊnh cao cÚa phát triÅn v·n hóa, ngÝäi õó có thÅ n¹m quyÃn chÚ õ×ng trong cu×c c°nh tranh quÔc tÄ khÔc liÇt này”, õÓng thäi xác õÌnh, muÔn nâng cao sßc m°nh và t²m ®nh hÝæng cÚa v·n hóa “ph®i vâc d¶y sßc sÔng, sßc sáng t°o cÚa v·n hóa toàn dân t×c, nâng cao sßc m°nh mÃm v·n hóa quÔc gia”. ô°i h×i ô®ng C×ng s®n Trung QuÔc l²n thß XIX (2017) xác õÌnh mÜc tiêu tÞ n·m 2020 õÄn n·m 2035: “Sßc m°nh mÃm v·n hóa quÔc gia õÝèc t·ng cÝäng rõ rÇt, t²m ®nh hÝæng v·n hóa Trung Hoa sâu r×ng hãn”; nhiÇm vÜ trÑng tâm 68 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« “thúc õ´y xây dâng n·ng lâc truyÃn thông quÔc tÄ, làm tÔt công tác tuyên truyÃn, thÅ hiÇn m×t Trung QuÔc chân thâc, õa phÝãng diÇn, toàn diÇn, nâng cao sßc m°nh mÃm v·n hóa quÔc gia”. V·n hóa õÔi ngo°i cÚa Trung QuÔc vÃ dài h°n, chÚ yÄu phÜc vÜ cho mÜc tiêu phát triÅn kinh tÄ, mæ r×ng thÌ trÝäng, t·ng ®nh hÝæng cÚa quÔc gia này tåi các khu vâc mà Trung QuÔc õang có nhiÃu õ²u tÝ, kinh doanh (Trung ôông, B¹c Phi, m×t sÔ nÝåc khu vâc Mì Latinh). ôÓng thäi, Trung QuÔc cÛng dùng v·n hóa õÔi ngo°i õÅ tranh lu¶n, õ³u tranh vì các quyÃn lèi khác khi có tranh ch³p chÚ quyÃn lãnh thÕ, thÝãng m°i, an ninh, v.v.. Liên quan õÄn v·n hóa õÔi ngo°i, Trung QuÔc õã và õang t¶p trung vào các mÜc tiêu chÚ yÄu sau: - CÚng cÔ, tôn t°o hình tÝèng tÔt õÁp vÃ quÔc gia, dân t×c Trung Hoa; õÓng thäi hóa gi®i nháng cách nhìn tiêu câc cÚa m×t sÔ c×ng õÓng khác vÃ Trung QuÔc. - T·ng cÝäng v·n hóa õÔi ngo°i, giao lÝu våi các nÃn v·n hóa khác õÅ tìm hiÅu thÄ giåi và hiÅu mình hãn. - Nâng cao, mæ r×ng “quyÃn lâc mÃm”, “sßc m°nh mÃm” thông qua v·n hóa. VÃ phÝãng pháp, Trung QuÔc chÚ trÝãng: - TrÖi d¶y b¸ng con õÝäng hòa bình, kiên trì “trÖi d¶y mÃm”, b¸ng v·n hóa “vÝãng õ°o” (xây dâng Trung QuÔc hùng m°nh, không xÝng bá, không áp bßc, thanh cao, thân thiÇn, õáng kính). 69 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« - “TrÖi d¶y trong hÇ thÔng”, “trÖi d¶y cùng có lèi”, g¹n ch¼t lèi ích Trung QuÔc våi các cÝäng quÔc trên thÄ giåi. PhÝãng châm là “ba kiên trì” và “ba nâng cao”: - “Ba kiên trì”: 1- Kiên trì l³y õi ra bên ngoài là chính, làm cho v·n hóa Trung QuÔc næ hoa kh¹p thÄ giåi; 2- Kiên trì phÝãng châm: Trung Ýãng chÊ õ°o, õÌa phÝãng là quân chÚ lâc, cã quan õ°i diÇn ngoài nÝåc là m¼t tr¶n tiÃn phÝãng, t°o dâng ý thßc “toàn quÔc là m×t m¼t tr¶n”; 3- Kiên trì l³y phÜc vÜ toàn cÜc ngo°i giao làm kim chÊ nam; ra sßc triÅn khai ngo°i giao v·n hóa; mæ r×ng thêm quy mô thÝãng m°i cÚa v·n hóa õÔi ngo°i. - “Ba nâng cao”: 1- Nâng cao n·ng lâc giao lÝu v·n hóa våi các nÝåc phát triÅn phÝãng Tây; 2- Nâng cao n·ng lâc ngo°i giao v·n hóa õa phÝãng; 3- Nâng cao n·ng lâc triÅn khai thÝãng m°i v·n hóa, hình thành các doanh nghiÇp v·n hóa lån, các t¶p õoàn v·n hóa có thÅ xâm nh¶p, chiÄm lËnh thÌ trÝäng v·n hóa quÔc tÄ. Trong nháng th¶p kë g²n õây, Chính phÚ Trung QuÔc õã ban hành các biÇn pháp thâc hiÇn chiÄn lÝèc v·n hóa hÝång ra bên ngoài. Nháng biÇn pháp này õã thúc õ´y m×t cách hiÇu qu® các doanh nghiÇp v·n hóa, các s®n ph´m v·n hóa, dÌch vÜ v·n hóa cÚa Trung QuÔc hÝång ra thÌ trÝäng thÄ giåi. ôÓng thäi, tiÄp tÜc c®i cách sâu hãn thÅ chÄ v·n hóa, chuyÅn õÕi nháng õãn vÌ v·n 70 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« hóa quÔc doanh thành doanh nghiÇp, thành l¶p và phát triÅn nháng doanh nghiÇp v·n hóa và t¶p õoàn doanh nghiÇp có n·ng lâc sáng t°o, tâ chÚ, có thÝãng hiÇu; khuyÄn khích các doanh nghiÇp tÝ nhân tích câc tham gia công nghiÇp v·n hóa, triÅn khai giao lÝu v·n hóa quÔc tÄ; t·ng cÝäng sßc c°nh tranh và ®nh hÝæng quÔc tÄ cÚa công nghiÇp v·n hóa Trung QuÔc. ViÇc giao lÝu v·n hóa giáa Trung QuÔc và bên ngoài không ngÞng õÝèc õ´y m°nh våi t²n su³t lån, nháng chÝãng trình biÅu diÆn v·n hóa và các liên hoan nghÇ thu¶t Trung QuÔc tÕ chßc æ các nÝåc trên thÄ giåi ngày m×t nhiÃu. “N·m v·n hóa Trung - Pháp” và “N·m Trung QuÔc” t°i Nga cùng våi r³t nhiÃu ho°t õ×ng trong “Tu²n v·n hóa Trung QuÔc” tÕ chßc t°i nhiÃu nÝåc õÃu là nháng thành công õiÅn hình nh³t õÌnh trên phÝãng diÇn giao lÝu v·n hóa. ôiÃu này có lèi cho sâ t·ng cÝäng hiÅu biÄt và thiÇn c®m cÚa nhân dân các nÝåc õÔi våi Trung QuÔc, kÄt nÔi tình c®m giáa nhân dân các nÝåc våi nhân dân Trung QuÔc, mæ r×ng ®nh hÝæng quÔc tÄ cÚa v·n hóa Trung QuÔc. Dâa vào sßc m°nh cÚa m×t cÝäng quÔc kinh tÄ, phát huy tÔi õa xu hÝång “toàn c²u hóa v·n hóa” õang diÆn ra, Trung QuÔc õã cung c³p cho các nÝåc ASEAN hàng lo°t viÇn trè kinh tÄ, tài chính, xây dâng cã sæ h° t²ng, b®o vÇ môi trÝäng, phát triÅn du lÌch, khiÄn cho các nÝåc này gi®m õi sâ phÜ thu×c quá sâu vào Hoa Ké 71 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« và Nh¶t B®n; õÓng thäi, làm gia t·ng sßc ®nh hÝæng vÃ v·n hóa cÚa Trung QuÔc m×t cách tinh tÄ và toàn diÇn trên nhiÃu c³p õ×. Sâ gia t·ng này sÀ nâng cao sßc h³p dµn vÃ v·n hóa, truyÃn bá “sßc m°nh mÃm” v·n hóa, thúc õ´y sâ Úng h× Trung QuÔc trong các nÝåc thành viên ASEAN. Bên c°nh õó, thông qua các sáng kiÄn khôi phÜc con õÝäng tã lÜa trên b× và mæ con õÝäng tã lÜa trên biÅn, tÕ chßc các h×i chè triÅn lãm, h×i nghÌ kinh doanh thÝãng m°i våi các nÝåc ASEAN h¸ng n·m, bên c°nh hiÇu qu® kinh tÄ và chính trÌ, cÛng góp ph²n quan trÑng mæ r×ng ®nh hÝæng v·n hóa cÚa Trung QuÔc t°i các thÌ trÝäng ASEAN và nhiÃu nÝåc khác. b) Thành lͅp các Vi͟n Khͭng T΅ và tăng ć͵ng hͻp tác giáo dͽc nh͉m thúc ÿ́y văn hóa ÿͩi ngo̹i Trung Quͩc HÑc thuyÄt Nho gia cÚa KhÕng Tà (551 - 479 trÝåc Công nguyên) “õÃ cao ngÝäi quân tà, viÇc chính danh ngôn thu¶n, chính danh õÌnh ph¶n, c²u danh vÑng, có tÝ tÝæng nh¶p thÄ. Ông ph®n õÔi “pháp trÌ”, õÃ cao “lÆ trÌ”, l³y “nhân” và “lÆ” làm h°t nhân tÝ tÝæng chính trÌ, õÃ xÝång lý tÝæng cÚa ngÝäi quân tà là: tu nhân, tÃ gia, trÌ quÔc, bình thiên h°”1. ___________ 1. Lê Thanh Bình (ChÚ biên): Tìm hiÅu v·n hÑc thÄ giåi và ViÇt Nam, Nxb. Dân trí, Hà N×i, 2013, tr.21. 72 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« N¹m b¹t õÝèc tâm lý tôn sùng KhÕng Tà cÚa õông õ®o ngÝäi dân Trung Hoa và m×t b× ph¶n công chúng quÔc tÄ, Nhà nÝåc Trung QuÔc õã quyÄt õÌnh thành l¶p các ViÇn KhÕng Tà æ nhiÃu quÔc gia trên thÄ giåi. ôây là nháng h°t nhân truyÃn bá Hoa ngá, v·n hóa Trung QuÔc, hình ®nh con ngÝäi Trung QuÔc, õäi sÔng tinh th²n Trung QuÔc õÄn kh¹p các quÔc gia trên thÄ giåi, phÜc vÜ viÇc triÅn khai v·n hóa õÔi ngo°i cÚa Trung QuÔc. ViÇn KhÕng Tà và hèp tác giáo dÜc õang træ thành “thÝãng hiÇu” qu®ng bá ngôn ngá và ®nh hÝæng v·n hóa Trung QuÔc. Trong bài viÄt våi tâa õÃ “Trung QuÔc có ph°m t×i chÚ nghËa õÄ quÔc v·n hóa” trên CNN ngày 21-10-2014, ông Tao Xie - Giáo sÝ khoa hÑc chính trÌ t°i TrÝäng Anh ngá và Nghiên cßu quÔc tÄ, ô°i hÑc Nghiên cßu nÝåc ngoài B¹c Kinh - cho biÄt, “õÄn cuÔi n·m 2013, õã có 440 ViÇn KhÕng Tà và 646 låp hÑc KhÕng Tà æ 120 nÝåc. KÅ tÞ khi thành l¶p ViÇn KhÕng Tà õ²u tiên æ Hàn QuÔc n·m 2004, con sÔ này thâc sâ là “bÝåc õ°i nh®y vÑt” vÃ v·n hóa nh¸m vào ngÝäi nÝåc ngoài”1. T°i châu Á, có 90 ViÇn KhÕng Tà và låp hÑc KhÕng Tà õã õÝèc thành l¶p t°i 26 quÔc gia và vùng lãnh thÕ. Riêng t°i ôông Nam Á õã có 33 viÇn, trong õó có 23 viÇn õ¼t t°i Thái Lan, sÔ còn l°i õ¼t r®i rác t°i ___________ 1. http://laodong.com.vn/the-gioi/canada-bo-phieu-dong cua-vien-khong-tu-262913.bld. 73 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« Philíppin (2 viÇn), Inõônêxia (1 viÇn), Xingapo (2 viÇn), Malaixia (2 viÇn), Mianma (2 viÇn), ViÇt Nam (1 viÇn). Theo quy ho°ch cÚa V·n phòng TÕ lãnh õ°o qu®ng bá quÔc tÄ Hán ngá quÔc gia, dâ tính õÄn n·m 2020, trên thÄ giåi sÀ có nháng ViÇn KhÕng Tà õào t°o, nghiên cßu tÕng hèp våi nháng låp bÓi dÝçng các kì n·ng qu®n lý, kinh doanh, v·n hóa tÕ chßc... liên quan õÄn thuyÄt nhân, lÆ, chính danh cÚa KhÕng Tà, sau vài th¶p kë con sÔ này có thÅ tiÄp tÜc t·ng hãn náa. Nháng dâ tính trên cùng thÅ chÄ tÕ chßc thâc hiÇn quy mô là lý do khiÄn nhiÃu nhà nghiên cßu coi các ViÇn KhÕng Tà chính là m×t chính sách nh¸m sà dÜng hàng hóa, s®n ph´m v·n hóa cÚa Trung QuÔc õÅ khai thác thÌ trÝäng kinh tÄ, tÞ õó tái thiÄt m×t v·n hóa phÕ quát t°i khu vâc. TÔc õ× nhân r×ng nhanh chóng cÚa các hÑc viÇn này khiÄn ngÝäi ta kinh ng°c, thán phÜc khi so sánh våi các “máy gieo h°t v·n hóa” tên tuÕi khác trên thÄ giåi. H×i õÓng v·n hóa Anh tr®i qua hãn 70 n·m måi thành l¶p õÝèc 230 chi nhánh æ nÝåc ngoài, ViÇn Goethe (ôßc) sau hãn 50 n·m måi triÅn khai õÝèc 128 chi nhánh æ h®i ngo°i. Trong trÝäng hèp này, thu¶t ngá t°m õÝèc coi là phù hèp õÅ õ¼c chÊ õó là “tÔc õ× Trung QuÔc”. Bên c°nh viÇc t·ng cÝäng thiÄt l¶p các ViÇn KhÕng Tà, Trung QuÔc còn c³p hÑc bÕng cho hÑc sinh các nÝåc õÄn Trung QuÔc hÑc t¶p, trong õó dành nhiÃu Ýu tiên cho khu vâc ôông Nam Á. G²n õây, Trung QuÔc õã cung 74 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« c³p cho các nÝåc TiÅu vùng sông Mê Kông 1.000 su³t hÑc bÕng trong 5 n·m và viÇn trè cho các nÝåc này nhiÃu kinh phí cho viÇc õào t°o Hán ngá. Nháng n·m g²n õây, Chính phÚ Trung QuÔc tiÄp tÜc c³p hàng tr·m su³t hÑc bÕng toàn ph²n cho các nÝåc thành viên ASEAN. Nháng con sÔ trên cho th³y sâ gia t·ng ngày càng m°nh trong hèp tác và trè giúp giáo dÜc cÚa Trung QuÔc õÔi våi các nÝåc ôông Nam Á. N·m 2013, Trung QuÔc b¹t õ²u xu³t kh´u giáo dÜc ra nÝåc ngoài b¸ng viÇc mæ chi nhánh ô°i hÑc Trung QuÔc t°i Lào. Ngoài nháng nhiÇm vÜ chuyên sâu, v·n hóa õÔi ngo°i Trung QuÔc chÚ yÄu phÜc vÜ viÇc õ´y m°nh c®i cách kinh tÄ õÅ xây dâng toàn diÇn xã h×i khá gi®; làm cho thÄ giåi và trong nÝåc th³y õÝèc nháng thành tâu c®i cách mæ càa, phát triÅn kinh tÄ - xã h×i, chÔng tham nhÛng,... cÚa Trung QuÔc. Trong khu vâc, Trung QuÔc r³t chú ý các quan hÇ, trong õó có quan hÇ v·n hóa våi các õÔi tác thu×c c×ng õÓng ASEAN. Trong n·m 2014, õã có kho®ng 150 sâ kiÇn giao lÝu v·n hóa n¸m trong khuôn khÕ “N·m giao lÝu v·n hóa Trung QuÔc - ASEAN”. %jL KӑF NLQK QJKLӋP FKR 9LӋW 1DP WURQJ TXi WUuQK KӝL QKұS TXӕF WӃ TÞ thâc tiÆn phát triÅn v·n hóa õÔi ngo°i æ m×t sÔ quÔc gia, có thÅ rút ra m×t sÔ bài hÑc kinh nghiÇm õÔi våi ViÇt Nam nhÝ sau: 75 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« - ôÅ công tác v·n hóa õÔi ngo°i có hiÇu qu®, õiÃu quan trÑng là mÖi quÔc gia c²n có chiÄn lÝèc tÕng thÅ, dài h°n hÝång tåi viÇc xây dâng và qu®ng bá hình ®nh quÔc gia. ChiÄn lÝèc tÕng thÅ này sÀ v°ch ra m×t l× trình, m×t õÌnh hÝång cho các ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i tiÄn hành có kÄ ho°ch, có trÑng tâm và trÑng õiÅm, có tÕng kÄt, chÊnh lý khi kÄt thúc các giai õo°n. - LËnh vâc v·n hóa õÔi ngo°i chÊ có thÅ thành công nÄu huy õ×ng õÝèc sßc m°nh tÕng hèp, mÑi lâc lÝèng, mÑi nguÓn lâc cÚa õ³t nÝåc. Do v¶y, viÇc nâng cao nh¶n thßc cÚa các ngành, các c³p, mÖi õÌa phÝãng, mÖi công dân vÃ công tác này có ý nghËa quan trÑng và ph®i tiÄn hành thÝäng xuyên, liên tÜc, hình thành nÄp sÔng thÝäng nh¶t. ôÔi våi ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i, c²n nh³n m°nh vai trò cÚa các b×, ngành liên quan trong viÇc qu®n lý và õiÃu hành ho°t õ×ng xây dâng, qu®ng bá hình ®nh quÔc gia. Các ho°t õ×ng qu®ng bá õÝèc phân công, phân c³p rõ ràng cho các cã quan, tÕ chßc nhÝng có sâ phÔi hèp ch¼t chÀ våi nhau, tránh tình tr°ng tÕ chßc riêng l¿, dàn tr®i, thiÄu sâ t¶p trung vào các õÌa bàn, õÔi tÝèng trÑng õiÅm dµn õÄn hiÇu qu® không cao, chÓng chéo, lãng phí. B× Ngo°i giao c²n chÚ õ×ng thông tin, chÚ õ×ng nghiên cßu tìm ra l¶p lu¶n õ³u tranh s¹c bén và hình thßc qu®ng bá hình ®nh sinh õ×ng, dÆ tiÄp nh¶n våi c×ng õÓng quÔc tÄ. V·n hóa õÔi ngo°i không chÊ chú trÑng õÄn viÇc xây dâng hình ®nh quÔc gia mà còn ph®i õ³u tranh våi nháng lu¶n 76 Ch́˿ng I: 0Ӝ7 6Ӕ 9Ҩ1 Ĉӄ /é /8Ұ1« õiÇu phá ho°i hình ®nh quÔc gia. Công tác õ³u tranh dÝ lu¶n õòi hÏi mÖi cán b× ph®i váng vàng vÃ quan õiÅm, l¶p trÝäng, nguyên t¹c õÔi våi các v³n õÃ quÔc tÄ, trong õó lèi ích dân t×c và lèi ích quÔc gia luôn là Ýu tiên cao nh³t. Trong xà lý các v³n õÃ nh°y c®m giáa các nÝåc ph®i õiÃu hòa nhu²n nhuyÆn giáa hai m¼t “chÔng” và “xây”, trong õó b®o õ®m nguyên t¹c “chÔng” không ®nh hÝæng õÄn “xây”, không vì “xây” mà l´n tránh “chÔng” nÄu lèi ích quÔc gia bÌ xâm ph°m, khi “chÔng” c²n phân biÇt “õÔi tÝèng”, “õÔi tác” æ tÞng nÝåc. - Các ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i c²n thÅ hiÇn õÝèc õ²y õÚ nháng nét b®n s¹c riêng cÚa v·n hóa dân t×c. Các ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i ph®i th³m nhu²n v·n hóa dân t×c; bám rÆ, sinh sôi, sáng t°o tÞ v·n hóa dân t×c; b¹t nguÓn tÞ m®nh õ³t v·n hóa dân t×c, tiÄp thu thêm hÝãng vÌ chÑn lÑc cÚa v·n minh nhân lo°i. 77 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, 9,ӊ7 1$0« &+ѬѪ1* ,, +2Ҥ7 ĈӜ1* 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, &Ӫ$ 9,ӊ7 1$0 7521* 48È 75Î1+ +Ӝ, 1+Ұ3 48Ӕ& 7ӂ , 1+Ӳ1* .ӂ7 48Ҧ &+Ӫ <ӂ8 &Ӫ$ +2Ҥ7 ĈӜ1* 9Ă1 +Ï$ ĈӔ, 1*2Ҥ, Trong quá trình h×i nh¶p quÔc tÄ, nháng kÄt qu® cÚa ho°t õ×ng v·n hóa õÔi ngo°i n¸m trong thành tâu chung cÚa lËnh vâc õÔi ngo°i. ôÄn n·m 2019, ViÇt Nam õã thiÄt l¶p quan hÇ chiÄn lÝèc õ¼c biÇt våi Lào và Campuchia; quan hÇ õÔi tác chiÄn lÝèc våi 16 quÔc gia: Liên bang Nga (2001), qn ô× (2007), Trung QuÔc (2008), Nh¶t B®n, Hàn QuÔc và Tây Ban Nha (2009), Anh (2010), ôßc (2011), Thái Lan, Inõônêxia, Xingapo, Pháp và Italia (2013), Malaixia và Philíppin (2015), Ôxtrâylia (2018), trong õó có 3 nÝåc õÔi tác chiÄn lÝèc toàn diÇn là: Liên bang Nga, Trung QuÔc và qn ô×, và thiÄt l¶p quan hÇ õÔi tác toàn diÇn våi 12 quÔc gia: Nam Phi (2004), Chilê, Braxin và Vênêduêla (2007), 78