🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Trở Thành Người Ảnh Hưởng Ebooks Nhóm Zalo JOHN C. MAXWELL JIM DORNAN Nguyễn Tư Duy Khiêm dịch TRỞ THÀNH NGƯỜI ẢNH HƯỞNG First News Chịu trách nhiệm xuất bản: Giám đốc - Tổng Biên tập ĐINH THỊ THANH THỦY Biên tập: Huỳnh Trung Kiên Sửa bản in: Tân Phong Bìa & Trình bày: Dương Mai NHÀ XUẤT BẢN TỔNG HỢP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 62 Nguyễn Thị Minh Khai - Q.1 - TP. HCM ĐT: (028) 38225340 - 38296764 - 38247225 - Fax: 84.28.38222726 Email: [email protected] Sách online: www.nxbhcm.com.vn - Ebook: www.sachweb.vn NHÀ SÁCH TỔNG HỢP 1 62 Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1, TP. HCM ĐT: (028) 38 256 804 NHÀ SÁCH TỔNG HỢP 2 86 - 88 Nguyễn Tất Thành, Q.4, TP. HCM ĐT: (028) 39 433 868 GIAN HÀNG M01 - ĐƯỜNG SÁCH TP. HCM Đường Nguyễn Văn Bình, Q. 1, TP. HCM Thực hiện liên kết Công ty TNHH Văn hóa Sáng tạo Trí Việt (First News) 11H Nguyễn Thị Minh Khai, P. Bến Nghé, Q.1, TP. HCM In 5.000 cuốn, khổ 14.5 x 20.5 cm tại Công ty TNHH TMSX Tân Lạc Thành (131/7 Mã Lò, Q. Bình Tân, TP. HCM). Xác nhận đăng ký xuất bản số: 711-2019/CXBIPH/05-60/THTPHCM ngày 07/03/2019 - QĐXB số: 749/QĐ-THTPHCM-2019 cấp ngày 09/07/2019. ISBN: 978-604-58-8988-6. In xong và nộp lưu chiểu quý III/2019. Mục lục Lời mở đầu Lời giới thiệu 1. Chính trực với mọi người 2. Nuôi dưỡng người khác 3. Có niềm tin vào người khác 4. Biết lắng nghe người khác 5. Thấu hiểu 6. Khơi mở tiềm năng của người khác 7. Dẫn dắt người khác 8. Kết nối với mọi người 9. Trao quyền cho người khác 10. Tái sản sinh những người có tầm ảnh hưởng khác Lời mở đầu Khi gặp nhau lần đầu tiên cách đây mấy năm, tôi và Jim ngay lập tức nhận ra rằng giữa chúng tôi có sự gắn kết tuyệt vời, như thể là anh em trong nhà. Chúng tôi có nhiều điểm chung – cho dù quá khứ rất khác nhau. Jim từng trải qua 30 năm trong môi trường công việc giảng dạy cho mọi người cách đi đến thành công. Trong quá trình đó, anh xây dựng một tổ chức hoạt động toàn cầu. Còn tôi, John, đã dành 28 năm qua làm việc trong một môi trường phi lợi nhuận với tư cách là một mục sư, một quản trị viên hội thánh, và một diễn giả truyền động lực. Tôi cũng đã được công nhận là một trong những chuyên gia hàng đầu nước Mỹ chuyên về nghệ thuật lãnh đạo và phát triển cá nhân. Điểm chung của chúng tôi là có sự hiểu biết về con người và tác động tích cực mà cuộc đời một con người có thể có lên những người khác. Và những hiểu biết ấy chung quy lại chính là tầm ảnh hưởng. Chúng tôi biết sức mạnh của sự ảnh hưởng, và chúng tôi muốn chia sẻ nó với các bạn. Vì vậy, xin mời các bạn hãy đọc cuốn sách này. Chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn nhiều kiến thức thấu đáo, kể cho các bạn nghe một số câu chuyện thú vị và bổ ích, và chia sẻ những nguyên tắc cực kỳ ấn tượng có sức mạnh làm thay đổi cuộc đời bạn – và cuộc đời của những người mà bạn có thể ảnh hưởng. Lời giới thiệu Khi còn bé, bạn muốn sau này lớn lên mình sẽ trở thành một người thế nào? Bạn có mơ rằng mình sẽ là một diễn viên hoặc ca sĩ nổi tiếng không? Bạn có mơ mình sẽ trở thành tổng thống Mỹ? Hay có lẽ bạn muốn trở thành một vận động viên Olympic, hoặc một trong những người giàu nhất thế giới? Tất cả chúng ta đều có ước mơ và tham vọng. Tôi chắc hẳn bạn cũng đã hoàn thành một vài ước mơ của mình rồi, nhưng dù hiện bạn thành công ra sao, bạn vẫn có nhiều ước mơ và mục tiêu đang chờ được hoàn thành. Và khao khát của chúng tôi là giúp bạn hiện thực hóa những ước mơ ấy, giúp bạn nhận ra tiềm năng của mình. Mọi người đều có sức ảnh hưởng Bạn không nhất thiết phải làm một ngành nghề quan trọng nào đó thì mới là một người có tầm ảnh hưởng. Trên thực tế, nếu bạn có thể kết nối với những người khác dưới bất kỳ cách thức nào, bạn đã là một người có sức ảnh hưởng. Mọi điều bạn làm ở nhà, tại nhà thờ, trong công việc, hoặc trên sân bóng đều có tác động đến cuộc đời của nhiều người khác. Nhà thơ, triết gia người Mỹ Ralph Waldo Emerson có nói: “Mỗi người đều là người anh hùng và là bậc thánh đối với ai đó, và đối với người đó, bất cứ điều gì họ nói đều mang một giá trị được tôn vinh”. Nếu sự khao khát của bạn là thành công hoặc tạo ra tác động tích cực lên thế giới, bạn cần trở thành một người có sức ảnh hưởng. Không có ảnh hưởng, sẽ không có thành công. Ví dụ, nếu bạn là một người bán hàng muốn bán nhiều sản phẩm hơn, bạn cần có khả năng ảnh hưởng lên khách hàng của mình. Nếu bạn là người quản lý, thành công của bạn phụ thuộc vào khả năng bạn ảnh hưởng lên nhân viên của mình. Nếu là một huấn luyện viên, bạn có thể xây dựng một đội ngũ chiến thắng chỉ bằng cách ảnh hưởng lên các cầu thủ. Nếu là một mục sư, khả năng đến với mọi người và phát triển nhà thờ sẽ phụ thuộc vào ảnh hưởng của bạn lên giáo dân. Nếu bạn muốn nuôi dạy một gia đình vững vàng và lành mạnh, bạn phải có khả năng ảnh hưởng lên con cái một cách tích cực. Dù mục tiêu trong đời bạn là gì hoặc bạn muốn hoàn thành những gì, bạn đều có thể đạt được chúng nhanh hơn, bạn có thể đạt hiệu quả tốt hơn, và sự đóng góp của bạn có thể lâu bền hơn… nếu bạn học được cách trở thành một người có sức ảnh hưởng. Ảnh hưởng của bạn lên mọi người là không đồng đều Ảnh hưởng là một điều lạ kỳ. Dẫu chúng ta có tác động đến hầu hết mọi người xung quanh nhưng mức độ ảnh hưởng ấy lên từng người lại không giống nhau. Để quan sát nguyên tắc này trong thực tế, lần kế tiếp khi ghé thăm người bạn thân của mình, bạn hãy thử ra lệnh cho con chó của anh ta. Có lẽ bạn đã không nghĩ nhiều về điều này, nhưng có thể bạn vẫn biết, bằng trực giác, rằng ai là người mà bạn có ảnh hưởng to lớn và ai thì không. Ví dụ, hãy hình dung ra bốn hoặc năm người mà bạn làm việc cùng. Khi bạn đưa ra một ý tưởng hoặc một đề xuất, liệu tất cả họ có phản hồi theo cùng một cách không? Dĩ nhiên là không. Một người có thể nghĩ mọi ý tưởng của bạn đều có khả năng truyền cảm hứng. Người khác có thể nghe mọi thứ bạn nói với sự hoài nghi (Chắc chắn là bạn có thể nhận ra ai là người mà bạn có sức ảnh hưởng đến họ). Tuy nhiên, cũng chính người hoài nghi kia có thể yêu thích mọi ý tưởng do sếp hoặc một trong những đồng nghiệp khác của bạn đưa ra. Điều đó cho thấy ảnh hưởng của bạn lên họ có thể không mạnh mẽ bằng ảnh hưởng của người kia. Một khi bạn bắt đầu chú ý kỹ hơn đến sự hồi đáp của người khác đối với bạn và những người xung quanh, bạn sẽ thấy rằng người ta hồi đáp với nhau tùy vào mức độ ảnh hưởng của họ. Và bạn sẽ mau chóng nhận biết mình có ảnh hưởng đến mức nào lên những người khác nhau trong đời mình. Bạn thậm chí còn nhận thấy ảnh hưởng của bạn trong gia đình cũng có nhiều mức độ. Những giai đoạn ảnh hưởng và tác động của chúng Sự ảnh hưởng không đến với chúng ta ngay mà phát triển theo nhiều giai đoạn. Đại thể, sẽ theo những cấp bậc này: - NHÂN LÊN GẤP BỘI - CỐ VẤN - KHÍCH LỆ - NÊU GƯƠNG Thử xem xét từng cấp độ: Cấp độ 1: Nêu gương Trước tiên, mọi người bị ảnh hưởng bởi những gì họ nhìn thấy. Nếu bạn có con, có lẽ bạn đã quan sát thấy điều này. Dù bạn có bảo con làm điều gì, thì khuynh hướng tự nhiên của chúng vẫn là làm theo những gì chúng thấy bạn làm. Đối với hầu hết mọi người, nếu họ nhận thấy bạn tích cực, đáng tin cậy và có nhiều phẩm chất đáng ngưỡng mộ, họ sẽ tìm đến bạn như là một người có sức ảnh hưởng trong đời mình. Họ càng biết rõ bạn, thì bạn sẽ càng đáng tin cậy hơn và ảnh hưởng của bạn đến họ sẽ lớn hơn – nếu họ thích những gì họ nhìn thấy ở bạn. Khi gặp người không biết gì về bạn, ban đầu bạn sẽ không có chút ảnh hưởng nào đối với họ. Nếu ai đó họ tin tưởng giới thiệu bạn và cho bạn một lời tiến cử, thì bạn có thể tạm thời “vay” một số ảnh hưởng từ người đó. Họ sẽ cho rằng bạn đáng tin cậy, cho tới khi họ làm quen với bạn. Nhưng ngay khi họ có dịp quan sát bạn, hoặc là bạn xây dựng được hoặc là bạn sẽ phá vỡ đi ảnh hưởng vay mượn đó bằng những hành động của mình. Cấp độ 2: Khích lệ Bạn trở thành một người có ảnh hưởng khích lệ khi bạn động viên người khác và giao tiếp với họ bằng cảm xúc. Quá trình này thực hiện được hai việc: (1) Tạo ra một cầu nối giữa bạn và họ, và (2) xây dựng sự tự tin và ý thức về giá trị tự thân của họ. Khi người ta cảm thấy tốt đẹp về bạn và về chính họ trong lúc đồng hành cùng bạn, thì cấp độ ảnh hưởng của bạn sẽ gia tăng đáng kể. Cấp độ 3: Cố vấn Cố vấn là trải cuộc đời bạn vào người khác và giúp họ vươn hết tiềm năng của mình. Sức mạnh của sự cố vấn mạnh mẽ đến độ bạn có thể thực sự nhìn thấy cuộc sống của nhiều người mà bạn đang gây ảnh hưởng thay đổi trước mắt mình. Khi bạn cho đi, giúp người khác vượt qua nhiều trở ngại trong đời và cho họ thấy làm thế nào để lớn lên về mặt cá nhân và nghề nghiệp thì bạn mới có thể giúp họ đạt được một cấp độ sống mới. Bạn có thể thực sự tạo ra được sự khác biệt trong đời họ. Cấp độ 4: Nhân lên gấp bội Cấp độ ảnh hưởng cao nhất bạn có thể có trong cuộc đời của người khác là cấp độ nhân lên. Là một người ảnh hưởng ở cấp số nhân, bạn trợ giúp người mà bạn đang ảnh hưởng để trở thành những người ảnh hưởng tích cực lên cuộc đời của nhiều người khác nữa và họ sẽ không chỉ truyền lại những gì đã nhận được từ bạn, mà còn những gì họ đã tự học hỏi và gặt hái được. Rất ít người tiến được đến cấp độ ảnh hưởng thứ tư, nhưng ai cũng có tiềm năng làm được như vậy. Điều đó đòi hỏi sự vị tha, phóng khoáng, cam kết và nhiều thời gian. Để nâng cấp độ ảnh hưởng lên người khác, bạn phải có sự quan tâm cá nhân đến họ nhiều hơn. Bạn có thể là một tấm gương cho mọi người, nhưng để đi đến cấp độ ảnh hưởng cao hơn, bạn phải làm việc với từng cá nhân. Người ảnh hưởng tích cực sẽ thêm giá trị vào người khác Khi bạn tiến tới những cấp độ ảnh hưởng cao hơn và trở thành một người có ảnh hưởng mạnh mẽ, bạn bắt đầu ảnh hưởng tích cực lên nhiều người và đưa thêm giá trị vào cuộc sống của họ. Điều này đúng với bất kỳ người có ảnh hưởng tích cực nào. Chúng tôi không biết bạn hiện đang có kiểu ảnh hưởng gì lên người khác khi bạn đọc cuốn sách này. Những hành động của bạn có thể chạm tới cuộc sống của hàng ngàn người. Hoặc bạn có thể ảnh hưởng tới hai hay ba đồng nghiệp, hoặc thành viên của gia đình. Số lượng người bạn gây ảnh hưởng được không phải là điều quan trọng nhất. Điều cốt lõi cần nhớ là cấp độ ảnh hưởng của bạn sẽ không bất biến. Dù bạn đem lại ảnh hưởng tiêu cực đến người khác trong quá khứ, nhưng bạn vẫn có thể đảo ngược tình thế và làm cho tác động của mình trở thành tích cực. Và nếu cấp độ ảnh hưởng của bạn đang là tương đối thấp cho tới lúc này, bạn vẫn có thể gia tăng nó và trở thành một người có ảnh hưởng để giúp ích cho người khác. Trên thực tế, đó là những gì cuốn sách này muốn viết về. Chúng tôi muốn giúp bạn trở thành một người có ảnh hưởng lớn, cho dù bạn đang ở giai đoạn nào của cuộc đời, hoặc bạn đang kiếm sống bằng nghề gì. Bạn có thể tạo nên những tác động rất tích cực lên cuộc sống người khác cũng như thêm vào những giá trị rất lớn cho đời họ. 1 Chính trực với mọi người - Nhân lên gấp bội - Cố vấn - Khích lệ - Nêu gương – Chính trực Chính trực không phải là món hàng để rao bán Bạn có thể thấy vấn đề nhân cách hiện diện trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Ví dụ, mấy năm trước, chuyên gia tài chính Ivan Boesky đã công khai mô tả lòng tham là “một điều tốt” trong buổi nói chuyện tại trường doanh thương UCLA. Lối suy nghĩ sai lệch đó chẳng bao lâu đã đưa anh ta vào rắc rối. Khi những việc làm vô đạo đức của anh ở Wall Street bị phơi bày ra ánh sáng, anh bị phạt 100 triệu đô-la và ngồi tù ba năm. Sau đó, báo chí đưa tin rằng anh đã phá sản và đang sống nhờ vào tiền cấp dưỡng từ người vợ cũ. Chính phủ vẫn chưa giải quyết được những vấn đề thuộc về sự liêm chính. Chưa bao giờ như bây giờ, Bộ Tư pháp phải xét xử nhiều công chức như vậy, và mới đây, họ “khoe” rằng họ đã kết án hơn 1.100 người trong một năm – một kỷ lục đáng ngờ. Hãy nhìn quanh mình, bạn có thể nhìn thấy nhiều hình mẫu của sự suy thoái đạo đức. Những người sa sút về đạo đức rao giảng trên truyền hình; những vận động viên chuyên nghiệp bị phát hiện dùng chất cấm và mua dâm trong khách sạn. Danh sách này hẳn còn dài. Dường như nhiều người đã xem chính trực là một ý tưởng lạc hậu, một thứ gì đó có thể từ bỏ hoặc không còn có ích cho họ trong thế giới vội vã này nữa. Sự cấp thiết của lòng chính trực ngày nay có lẽ đã trở nên cao độ hơn bao giờ hết. Và chắc chắn là nó rất quan trọng với bất kỳ ai khao khát trở thành một người có tầm ảnh hưởng. Trong cuốn sách bán chạy nhất của mình, The Seven Habits of Highly Effective People, Stephen Covey đã viết về tầm quan trọng của lòng chính trực đối với thành công của con người: Nếu tôi cố sử dụng những chiến lược và sách lược ảnh hưởng lên người khác để buộc họ làm những gì tôi muốn, làm việc tốt hơn, và có động cơ hơn, để thích tôi và thích lẫn nhau – trong khi nhân cách của tôi về cơ bản là lệch lạc, mang tì vết của sự giả dối và không chân thật – thì về lâu về dài, tôi không thể thành công. Sự lừa dối của tôi sẽ nuôi dưỡng sự bất tín, và mọi việc tôi làm – ngay cả khi sử dụng cái được gọi là những kỹ xảo quan hệ con người hiệu quả – sẽ được xem là khéo léo đến độ giả dối. Đơn giản là sẽ chẳng có sự khác biệt nào, bất kể bạn miệng lưỡi ra sao hay có ý tốt đến đâu, nếu có ít hoặc không có lòng tin, thì sẽ không có nền tảng cho sự thành công vĩnh cửu. Chỉ có sự tốt đẹp từ nền tảng mới là kỹ xảo tốt nhất trong đời. Lòng chính trực rất quan trọng đối với thành công cá nhân và thành công nghề nghiệp. Một nghiên cứu chung được thực hiện bởi trường Quản lý sau Đại học UCLA và tổ chức Korn/Ferry International tại thành phố New York, đã khảo sát 1.300 quản trị viên cấp cao. 71% trong số họ nói rằng chính trực là phẩm chất cần thiết nhất để thành công trong nghề nghiệp. Và một nghiên cứu của trung tâm Center for Creative Research khám phá ra rằng một người muốn đi đến bậc thang cao nhất trong một tổ chức sẽ có thể vượt qua được nhiều sai lầm hay trở ngại, nhưng hầu như anh ta sẽ chẳng thể đạt đến vị trí cao ấy nếu anh ta thỏa hiệp với lòng chính trực của mình bằng việc phản bội lại một sự tín nhiệm. Lòng chính trực đến từ những chuyện nhỏ Khi mà chính trực là điều rất quan trọng với sự thành công trong nghề nghiệp, nó thậm chí còn thiết yếu hơn khi bạn muốn trở thành một người có ảnh hưởng. Nó là nền tảng mà từ đó nhiều phẩm chất khác được xây dựng (như sự kính trọng, phẩm giá và lòng tin). Nếu nền tảng chính trực này yếu hoặc về cơ bản là thiếu hoàn thiện, thì người ta sẽ không bao giờ có thể trở thành người có ảnh hưởng được. Như Cheryl Biehl chỉ ra: “Một trong những thực tế của cuộc sống là nếu bạn không thể tin tưởng được một người ở mọi khía cạnh, thì bạn không thể trông cậy vào họ ở bất kỳ khía cạnh nào”. Ngay cả những người có thể che giấu sự thiếu chính trực của họ trong một thời gian dài thì đến cuối cùng cũng sẽ trải nghiệm sự thất bại, và bất kỳ ảnh hưởng nào họ tạm thời gặt hái được cũng sẽ tan biến. Hãy hình dung lợi ích của việc sống chính trực tương tự như một ngôi nhà có nền móng vững chắc trước một cơn bão lớn. Nếu nền móng vững chắc, ngôi nhà sẽ vững vàng trước những cơn lốc hung hãn. Còn khi những kẽ nứt xuất hiện trong nền móng, sức mạnh của cơn bão sẽ khoét sâu vết nứt cho tới khi nền móng này – và rồi cả ngôi nhà – vỡ vụn dưới sức ép của cơn bão. Đó là lý do tại sao duy trì lòng chính trực bằng việc lo liệu từ những việc nhỏ bé lại là điều quan trọng. Có nhiều người hiểu sai điều này. Họ nghĩ đối với những chuyện vụn vặt thì họ có thể làm bất kỳ cách nào họ muốn, bởi họ tin rằng nếu không phạm bất kỳ lỗi lầm nghiêm trọng nào thì họ vẫn đang làm tốt. Nhưng điều đó không đúng. Từ điển Webster’s New Universal Unabridged Dictionary định nghĩa “chính trực” là “bám sát những nguyên tắc đạo đức; sự lành mạnh của nhân cách đạo đức; sự chân thật”. Những nguyên tắc đạo đức thì không linh hoạt. Một lời nói dối vụn vặt và không gây hại cho ai thì vẫn là một lời nói dối. Ăn cắp là ăn cắp – dù là 1 đô-la, 1.000 đô-la, hay 1 triệu đô-la thì đều như nhau. Sự chính trực gắn chính nó vào nhân cách vượt qua sự tư lợi; vào con người chứ không phải vào sự việc; vào sự phụng sự thay vì vào quyền lực; vào nguyên tắc thay vì vào sự dễ dãi và thuận tiện; vào sự lâu dài thay vì vào cái trước mắt. Giáo sĩ Phillips Brooks nhận xét: “Nhân cách được tạo ra từ những khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống chúng ta”. Mỗi khi bạn vi phạm một nguyên tắc đạo đức, bạn đã tạo ra một vết nứt nhỏ trong nền móng sự chính trực của mình. Và đến lúc gặp khó khăn, việc hành động với lòng chính trực sẽ trở nên khó khăn hơn. Nhân cách không được hình thành trong một cơn khủng hoảng, mà chỉ lộ diện trong khủng hoảng. Mọi thứ bạn từng làm trong quá khứ – và cả những thứ bạn bỏ bê không làm – sẽ hiện ra ngay khi bạn chịu áp lực. Phát triển và duy trì lòng chính trực đòi hỏi sự chú tâm liên tục. Josh Weston, chủ tịch kiêm CEO của Automatic Data Processing, Inc., có nói: “Tôi luôn cố sống với quy tắc đơn giản sau: Đừng làm những gì có thể khiến bạn cảm thấy không thoải mái nếu đọc thấy nó trên báo vào hôm sau”. Đó là một chuẩn mực tốt mà tất cả chúng ta nên duy trì. Chính trực là từ bên trong Một trong những lý do khiến nhiều người phải đấu tranh với vấn đề chính trực chính là họ có khuynh hướng tìm kiếm bên ngoài chính họ để giải thích bất kỳ sự khiếm khuyết nhân cách nào. Nhưng sự phát triển lòng chính trực đến từ bên trong chúng ta. Hãy xem xét ba chân lý về lòng chính trực đi ngược lại suy nghĩ thông thường sau đây: 1. Lòng chính trực không được xác định bởi hoàn cảnh Một số nhà tâm lý học và xã hội học ngày nay nói rằng nhiều người có nhân cách kém sẽ không trở thành như thế nếu họ lớn lên trong một môi trường khác. Mà đúng thật là sự nuôi dưỡng và hoàn cảnh có ảnh hưởng tới bản chất của chúng ta, đặc biệt khi chúng ta còn trẻ. Nhưng càng lớn hơn thì con số những chọn lựa chúng ta có thể tự đưa ra sẽ càng nhiều hơn – để trở nên tốt hơn hoặc tồi tệ đi. Hai người có thể lớn lên trong cùng một môi trường, thậm chí trong cùng một gia đình, và một người sẽ sống chính trực còn người kia thì không. Trên hết, bạn là người chịu trách nhiệm với những chọn lựa của mình. Hoàn cảnh bên ngoài chịu trách nhiệm cho nhân cách của bạn chỉ tương tự như một tấm gương phản chiếu vẻ ngoài của bạn. Những gì bạn thấy chỉ phản ánh con người vốn dĩ của bạn. 2. Chính trực không được dựa trên những chứng nhận Trong thời cổ đại, thợ nung gạch, thợ khắc chữ, và những người thợ thủ công đều sử dụng một biểu tượng để đóng lên mọi thứ họ làm ra để cho biết họ chính là người tạo tác. Biểu tượng mà mỗi người sử dụng đại diện cho “nhân cách” của họ. Giá trị của công việc tỷ lệ với những kỹ năng mà từ đó các sản phẩm ra đời. Và chỉ khi chất lượng của công việc cao thì nhân cách đó mới được kính trọng. Nói cách khác, chất lượng của con người và công việc họ làm sẽ tạo ra giá trị cho sự chứng nhận của họ. Nếu công việc làm là tốt thì nhân cách cũng vậy. Nếu công việc tệ thì nhân cách cũng được xem là kém cỏi. Điều này cũng đúng với chúng ta ngày nay. Nhân cách đến từ chính bản thân chúng ta. Nhưng một số người muốn được đánh giá không chỉ bởi bản thân họ là ai, mà còn bởi những chức danh họ giành được hoặc vị trí họ nắm giữ, bất chấp nhân cách của họ. Khao khát của họ là muốn ảnh hưởng lên người khác bằng sức nặng của những chứng nhận thay vì sức mạnh của nhân cách. Nhưng những chứng nhận không bao giờ có thể đảm đương được những gì nhân cách có thể. Hãy cùng nhau xem xét một số khác biệt giữa hai điều trên: Không có chức danh, bằng cấp, chức vụ, giải thưởng, giấy phép, hoặc những thứ biểu hiện năng lực khác nào có thể thay thế cho lòng chính trực cơ bản và chân thành khi xét trong khía cạnh ảnh hưởng lên người khác. 3. Không nên lẫn lộn chính trực với danh tiếng Một số người đặt nhầm trọng tâm lên hình tượng hoặc danh tiếng. Hãy nghe William Hersey Davis nói về sự khác biệt giữa nhân cách và cái bóng của nó, danh tiếng: Những hoàn cảnh mà bạn sống sẽ xác định danh tiếng của bạn; chân lý mà bạn tin tưởng sẽ xác định nhân cách của bạn… Danh tiếng là cái bạn được nhìn nhận; nhân cách là chính con người của bạn… Danh tiếng là bức ảnh; nhân cách là bộ mặt… Danh tiếng đến từ bên ngoài; nhân cách phát triển từ bên trong… Danh tiếng là cái bạn có khi bạn đến với một cộng đồng mới; nhân cách là cái bạn có khi bạn rời đi… Danh tiếng của bạn được tạo ra trong một khoảnh khắc; nhân cách của bạn được xây dựng suốt đời… Danh tiếng của bạn được biết đến trong một giờ; nhân cách của bạn không lộ ra trong một thời gian ngắn ngủi… Danh tiếng lớn lên như vòng đời chiếc nấm; nhân cách lâu bền mãi mãi… Danh tiếng làm cho bạn giàu có hoặc nghèo khó; nhân cách làm cho bạn hạnh phúc hoặc khốn khổ… Danh tiếng là những gì người ta nói về bạn trên bia mộ; nhân cách là những gì các thiên thần nói về bạn trước Thiên Chúa. Chắc chắn danh tiếng tốt là điều quý giá. Vua Solomon của nước Israel cổ đại có nói: “Một cái tên đẹp thì đáng được khao khát hơn là sự giàu có, sung túc”. Nhưng một danh tiếng tồn tại được vì nó là sự phản ánh nhân cách của một con người. Nếu danh tiếng mà tương tự như vàng thì việc có lòng chính trực sẽ tương tự như làm chủ một mỏ vàng. Hãy bớt lo lắng về những gì người khác nghĩ, và đem sự chú tâm đặt vào nhân cách bên trong của bạn. D. L. Moody có viết: “Nếu tôi quan tâm đến nhân cách của mình, thì danh tiếng của tôi sẽ tự lo liệu lấy nó”. Nếu bạn đấu tranh để duy trì sự chính trực của mình, và bạn làm đúng đắn mọi việc thể hiện ra bên ngoài – nhưng bạn vẫn nhận được những kết quả không mong muốn – thì có điều gì đó chệch choạc và cần được thay đổi ở bên trong. Hãy xem xét những câu hỏi sau. Chúng có thể giúp bạn nhận rõ những chỗ bạn cần quan tâm. Những câu hỏi giúp đo lường lòng chính trực của bạn 1. Tôi đối xử ra sao với những người chẳng mang lại lợi ích gì cho tôi? 2. Tôi có minh bạch với người khác không? 3. Tôi có bắt chước (những) người tôi giao du cùng không? 4. Tôi vẫn là cùng một con người cả trong vinh quang lẫn khi đơn độc chứ? 5. Tôi có nhanh chóng thừa nhận mình làm sai mà không cần sự thúc ép không? 6. Tôi có đặt người khác lên trên ý kiến cá nhân của mình không? 7. Tôi có một tiêu chuẩn bất biến cho những quyết định mang tính đạo đức không, hay hoàn cảnh thường quyết định chọn lựa của tôi? 8. Tôi có đưa ra được những quyết định khó khăn, thậm chí khi cá nhân tôi phải trả giá cho chúng không? 9. Khi tôi có điều gì đó để nói về người khác, tôi thường nói với họ hay là về họ? 10. Tôi có chịu trách nhiệm với ít nhất một người nào đó về những gì tôi nghĩ, nói và làm không? Đừng quá vội vàng trả lời những câu hỏi này. Nếu phát triển nhân cách là một phạm trù nghiêm túc cần thiết trong đời bạn, thì bạn thường có khuynh hướng đọc lướt qua những câu hỏi, đưa ra những câu trả lời mô tả ao ước về con người mà bạn từng muốn trở thành, thay vì con người thật sự của bạn. Hãy dành ra một ít thời gian để nghiền ngẫm mỗi câu hỏi, chân thành cân nhắc nó trước khi trả lời. Sau đó, xem xét những phạm vi bạn đang gặp rắc rối nhất. Và nên nhớ điều sau: Nhiều người thành công nhất thời bằng những gì họ biết; một số người thành công nhất thời bằng những gì họ làm; nhưng rất ít người thành công mãi mãi bằng chính con người vốn dĩ của họ. Con đường của sự chính trực có thể không phải là con đường dễ dàng nhất, nhưng nó là con đường duy nhất đưa bạn đến nơi cuối cùng bạn muốn đến. Lòng chính trực là người bạn tốt nhất của bạn Nhà văn Mỹ Nathaniel Hawthorne đã đưa ra nhận thức thấu đáo sau: “Không ai có thể, suốt một thời gian dài, phô bày với chính mình một bộ mặt và với người khác bằng bộ mặt khác, mà đến cuối cùng không bị bối rối vì không biết đâu là bộ mặt thật của mình”. Bất cứ khi nào bạn làm tổn hại lòng chính trực của mình, bạn cũng tự làm cho mình bị thiệt hại đáng kể. Đó là vì lòng chính trực thực sự là người bạn thân thiết nhất của bạn. Nó không bao giờ phản bội bạn hoặc đặt bạn vào tình thế phải thỏa hiệp. Nó duy trì quyền ưu tiên của mình. Khi bạn bị cám dỗ đi theo con đường tắt, lòng chính trực sẽ giúp bạn luôn đi theo con đường đúng đắn. Khi người khác chỉ trích bạn một cách bất công, lòng chính trực sẽ giúp bạn luôn tiến về phía trước trong sự đường hoàng của việc không trả đũa. Và khi những lời chỉ trích của người khác là có cơ sở, lòng chính trực sẽ giúp bạn chấp nhận những gì họ nói, rút ra bài học từ đó, và không ngừng trưởng thành. Abraham Lincoln từng nói: “Khi thôi vai trò điều hành chính phủ này, tôi muốn có một người bạn ở bên cạnh. Và người bạn đó ở bên trong chính tôi”. Bạn có thể nói rằng sự liêm chính, chính trực của Lincoln chính là người bạn thân thiết nhất của ông trong quá trình tại nhiệm, vì ông bị chỉ trích rất dữ dội. Dưới đây là một bản mô tả về những gì ông đối mặt theo sự lý giải của Donald T. Phillips: Abraham Lincoln đã bị vu cáo, bôi nhọ, và ghét bỏ đến mức có lẽ dữ dội hơn bất kỳ ai từng chạy đua vào ngôi vị cao nhất của đất nước… Ông còn bị công khai gọi bằng mọi cái tên mà giới báo chí có thể hình dung ra được, bao gồm: chú khỉ quái dị, tên luật sư nhà quê hạng xoàng từng xẻ gỗ thì nay xẻ cả Liên bang, tên pha trò thô kệch, kẻ độc tài, con vượn, thằng hề, v.v… Tờ Illinois State Register gán cho ông là “chính trị gia xảo trá nhất và quỷ quyệt nhất từng làm ô uế một công sở Hoa Kỳ…”. Sự chỉ trích không công bằng và dữ dội không giảm sau khi Lincoln tuyên thệ nhậm chức, mà điều đó cũng không phải đến từ những người đồng tình với miền Nam¹. Nó đến từ chính nội bộ Liên bang, từ Quốc hội, từ một số phần tử bên trong đảng Cộng hòa, và ban đầu là từ ngay trong nội các của ông. Là tổng thống, Lincoln hiểu rằng dù ông làm bất cứ điều gì thì sẽ luôn có những người không hài lòng. ¹ Cuộc nội chiến Hoa Kỳ (1861 - 1865) diễn ra ngay sau khi Abraham Lincoln đắc cử tống thống với đường lối chống lại chế độ nô lệ, 11 tiểu bang phía Nam Hoa Kỳ đã tuyên bố ly khai khỏi liên bang, lập ra liên minh miền Nam duy trì chế độ nô lệ. Những người đồng tình với miền Nam (Southern sympathizers) chỉ những người thuộc liên bang miền Bắc nhưng ủng hộ chính sách nô lệ của miền Nam. Qua bao khó khăn đó, Lincoln vẫn là một con người của nguyên tắc. Và như Thomas Jefferson nói: “Thiên Chúa thừa nhận rằng người đàn ông nguyên tắc đó sẽ là người đứng đầu của chúng ta”. Lợi ích của lòng chính trực: lòng tin Thành quả sau cùng của lòng chính trực là nó khiến người khác tin tưởng bạn. Và không có lòng tin, bạn chẳng có gì cả. Lòng tin là yếu tố quan trọng bậc nhất trong mọi mối quan hệ cá nhân và nghề nghiệp. Nó là chất keo gắn kết con người lại với nhau. Và nó là chìa khóa để trở thành một người có ảnh hưởng. Ngày nay, lòng tin đã trở nên ngày càng hiếm hoi. Con người đã ngày một trở nên hoài nghi và ngờ vực. Bill Kynes bày tỏ những cảm xúc của cả một thế hệ khi viết: Chúng ta nghĩ có thể tin tưởng quân đội, nhưng rồi xảy ra chuyện Việt Nam; Chúng ta tưởng có thể tin vào các chính trị gia, nhưng rồi xảy ra vụ Watergate²; ² Vụ bê bối chính trị khiến Tổng thống Richard Nixon bị buộc phải từ chức sau khi bị phát hiện tổ chức chiến dịch do thám, đột nhập văn phòng đối thủ chính trị là Đảng Dân chủ tại khách sạn Watergate. Chúng ta tưởng có thể tin tưởng các kỹ sư, nhưng rồi lại có thảm họa tàu vũ trụ Challenger³; ³ Tàu con thoi Challenger phát nổ ngày 28 tháng 1 năm 1986, làm thiệt mạng toàn bộ 7 người trong phi hành đoàn. Chúng ta tưởng mình có thể tin tưởng người môi giới chứng khoán, nhưng rồi lại xảy ra sự cố Ngày thứ Hai Đen tối⁴; ⁴ Tên mà giới tài chính đặt cho ngày 19 tháng 10 năm 1987, ngày khủng hoảng chứng khoán Mỹ và lan ra toàn cầu, khi chỉ số công nghiệp Dow Jones giảm kỷ lục đến 22,6%. Chúng ta tưởng mình có thể tin tưởng các nhà truyền giáo, thế rồi xảy ra chuyện PTL⁵ và Jimmy Swaggart⁶. ⁵ PTL: Vụ bê bối PTL. PTL là viết tắt của ''Praise The Lord'' hay ''People That Love'', là một chương trình truyền hình truyền giáo ra đời năm 1986, do Jim Bakker và vợ là Tammy Bakker sản xuất. Bakker sau đó bị phanh phui từng cưỡng hiếp một thư ký nhà thờ. Sau vụ bê bối, chương trình PTL ngừng sản xuất. ⁶ Jimmy Swaggart (15/3/1935) là một mục sư, nhà truyền giáo, nghệ sĩ piano, ca nhạc sĩ, nhà sản xuất chương trình truyền hình nổi tiếng khắp nước Mỹ trước khi xảy ra những bê bối lạm dụng tình dục buộc ông phải hoàn tục. Thế thì tôi biết tin vào ai bây giờ? Từng có lúc bạn cho rằng những người khác sẽ tin tưởng bạn cho tới khi bạn cho họ một lý do để không tin nữa. Nhưng ngày nay, với hầu hết mọi người, bạn phải chứng tỏ sự đáng tin cậy của mình trước đã. Đó là những gì khiến cho lòng chính trực trở nên rất quan trọng nếu bạn muốn trở thành một người có ảnh hưởng. Lòng tin chỉ đến từ người khác khi bạn thể hiện được một nhân cách vững vàng. Ngày nay, người ta đang tuyệt vọng về các nhà lãnh đạo, nhưng họ vẫn muốn được ảnh hưởng bởi những cá nhân mà họ có thể tin cậy, những người có nhân cách tốt. Nếu bạn muốn trở thành người có thể ảnh hưởng tích cực lên người khác, bạn cần phát triển sự chính trực và sống trọn vẹn với nó mỗi ngày: • Nêu gương nhất quán về nhân cách. Lòng tin vững chắc có thể phát triển chỉ khi người ta luôn luôn có thể tin tưởng bạn. Nếu họ không bao giờ biết tiếp theo bạn sẽ làm gì, mối quan hệ này sẽ không thể nào đi sâu hơn để trở thành một cấp độ tin tưởng chắc chắn. • Sử dụng sự giao tiếp chân thành. Để trở nên đáng tin cậy, bạn phải giống như một bản nhạc hay – lời và nhạc phải hòa điệu với nhau. • Coi trọng sự minh bạch. Đến cuối cùng, mọi người cũng sẽ khám phá ra những khiếm khuyết của bạn, cho dù bạn cố giấu giếm chúng đến đâu. Nhưng nếu bạn chân thành với mọi người và thừa nhận những điểm yếu của mình, họ sẽ coi trọng sự trung thực và chính trực của bạn. Và họ sẽ có thể quan hệ với bạn tốt hơn. • Nêu gương khiêm nhường. Người ta sẽ không tin tưởng bạn nếu họ nhận thấy bạn bị thúc đẩy bởi cái tôi, lòng ganh ghét, hoặc niềm tin rằng bạn tốt đẹp hơn họ. • Cho thấy sự hỗ trợ của bạn dành cho người khác. Không gì có thể phát triển hoặc thể hiện nhân cách của bạn tốt hơn lòng khao khát muốn đặt người khác lên trước bản thân mình. Người bạn của tôi, Zig Ziglar đã từng nói rằng giúp cho người khác thành công, bạn cũng sẽ thành công. • Hoàn thành những lời hứa của mình. Đừng bao giờ hứa bất kỳ điều gì bạn không thể làm tròn. Và khi bạn nói bạn sẽ làm một điều gì đó, hãy làm đến nơi đến chốn. Có một cách chắc chắn để phá vỡ lòng tin của người khác là không hoàn thành những cam kết của mình. • Chấp nhận thái độ phụng sự. Chúng ta được có mặt trên quả đất này không phải để được phụng sự, mà là để phụng sự. Tận hiến bản thân và thời gian của mình cho người khác sẽ cho thấy rằng bạn quan tâm đến họ. Bác sĩ, nhà truyền giáo Sir Wilfred T. Grenfell nói rằng: “Những công việc phụng sự chúng ta mang đến cho người khác thực ra là tiền thuê nhà mà chúng ta trả cho căn phòng trọ trên Trái đất này”. Người chính trực là những người cho đi chứ không phải là người nhận về. • Khích lệ sự tham gia. Khi bạn sống một cuộc đời chính trực, người ta sẽ lắng nghe bạn và làm theo bạn. Hãy luôn nhớ rằng mục tiêu của việc ảnh hưởng không phải là sự lôi kéo, mà là sự gắn mình tham gia. Chỉ khi bạn bao gồm người khác vào cuộc đời và thành công của mình thì bạn mới thành công bền vững. Bạn không thực sự biết rõ người khác cho tới khi bạn quan sát họ tương tác với một đứa bé, khi xe xì lốp, khi người sếp đi vắng, và khi họ nghĩ không ai sẽ biết được việc họ làm. Nhưng người chính trực không bao giờ phải lo lắng về điều đó. Cho dù họ ở đâu, họ giao du với ai, hoặc họ rơi vào hoàn cảnh nào, họ luôn nhất quán và sống trọn với những nguyên tắc của mình. Lợi ích của lòng tin: sự ảnh hưởng Khi bạn có được lòng tin của người khác, bạn bắt đầu có được sự tin cậy của họ, và đó là một trong những chìa khóa dẫn đến sự ảnh hưởng. Tổng thống Dwight D. Eisenhower diễn đạt ý của ông về chủ đề này như sau: Để là một người lãnh đạo, người ta phải có những người đi theo. Và để có những người đi theo, người ta phải có sự tin cậy. Do vậy, phẩm chất tối cao đối với một người lãnh đạo là lòng chính trực không ai hoài nghi được. Không có nó, không có thành công thực sự nào khả dĩ cả, dù là trong ngành đường sắt, trong bóng đá, trong quân đội, hay ở công sở. Nếu đồng nghiệp của một người nhận thấy anh ta thiếu sự chính trực, thẳng thắn, anh ta sẽ thất bại. Những lời rao giảng và hành động của một người luôn phải đi đôi với nhau. Vì vậy, yêu cầu quan trọng tiên quyết chính là lòng chính trực và mục đích cao thượng. Khi người ta bắt đầu tin tưởng bạn, mức độ ảnh hưởng của bạn sẽ gia tăng. Và đó là khi bạn có thể bắt đầu tác động lên cuộc sống của họ. Nhưng đó cũng là lúc phải cẩn trọng vì quyền lực có thể là một thứ nguy hiểm. Trong hầu hết mọi trường hợp, những ai ham muốn quyền lực thì hẳn nhiên không nên có nó, và những ai ham thích nó hẳn sẽ vươn tới nó vì những lý do sai trái, và những người muốn khư khư nắm giữ nó thì không hiểu rằng quyền lực chỉ là nhất thời. Abraham Lincoln có nói: “Gần như mọi người đều có thể chống chọi với nghịch cảnh, nhưng nếu bạn muốn thử thách nhân cách của một người, hãy cho anh ta quyền lực”. Trở thành người chính trực Rốt cuộc thì, bạn có thể bẻ cong những hành động để phù hợp với những nguyên tắc của bạn, hoặc bạn có thể bẻ cong những nguyên tắc để phù hợp với những hành động của bạn. Đó là lựa chọn mà bạn buộc phải đưa ra. Nếu bạn muốn trở thành người có ảnh hưởng, bạn nên chọn con đường chính trực vì mọi con đường khác cuối cùng đều sẽ dẫn đến sự hủy diệt. Để trở thành người chính trực, bạn cần quay trở lại với những điều cơ bản. Bạn có thể phải đưa ra sự chọn lựa khó khăn, nhưng rồi chúng sẽ xứng đáng. Tự cam kết với sự trung thực, khả tín và bảo mật Sự chính trực bắt đầu với một quyết định cụ thể, có ý thức. Nếu bạn chờ cho tới khi gặp khủng hoảng trước khi ổn định lòng chính trực của mình, thì bạn đã tự đặt mình vào chỗ thất bại. Hãy chọn ngay hôm nay là ngày bạn sẽ sống theo nếp sống đạo đức nghiêm ngặt, và xác định theo đuổi nó bất kể điều gì xảy ra. Quyết định trước rằng bạn không thể bị mua chuộc Tổng thống George Washington nhận xét: “Rất ít người có đức hạnh có thể cưỡng lại những cái giá phải trả cao nhất”. Một số người có thể bị mua chuộc vì họ không ổn định được vấn đề tiền bạc trước khoảnh khắc cám dỗ. Cách tốt nhất để tự bảo vệ mình không phạm vào nguyên tắc chính trực là đưa ra quyết định ngay hôm nay, rằng bạn sẽ không bán sự chính trực để đổi lấy quyền lực, sự trả thù, sự hãnh diện, hoặc tiền bạc – dù khoản tiền đó có là bao nhiêu chăng nữa. Chuyên tâm từ những việc nhỏ bé Những việc nhỏ bé có thể xây dựng hoặc phá vỡ chúng ta. Nếu bạn vượt qua ranh giới những tiêu chuẩn của bạn – cho dù chỉ là một cen-ti-mét hoặc là một cây số – bạn vẫn đã đi qua giới hạn. Trung thực là một thói quen cần khắc sâu bằng cách luôn luôn làm đúng đắn mọi việc, ngày này qua ngày khác, tuần này qua tuần khác, năm này qua năm khác. Nếu bạn nhất quán làm đúng đắn từ những việc nhỏ bé, bạn sẽ ít có khả năng đi chệch khỏi con đường đạo đức. Hàng ngày, làm những việc bạn nên làm trước khi làm những việc bạn muốn làm Một phần quan trọng của lòng chính trực là nhất quán làm tới cùng mọi việc với tinh thần trách nhiệm. Bạn của tôi, Zig Ziglar, có nói: “Một khi bạn làm mọi việc bạn phải làm vào lúc cần thiết, rồi sẽ có một ngày bạn có thể làm những việc bạn muốn làm bất cứ khi nào bạn muốn”. Nhà tâm lý học, triết gia William James đã phát biểu mạnh mẽ hơn với cùng ý tưởng này: “Mọi người nên mỗi ngày làm ít nhất hai việc mình ghét phải làm, chỉ để luyện tập thôi”. Triết gia, nhà văn Thụy Sĩ Henri Amiel có nhận xét: “Người không có cuộc sống nội tâm chính là nô lệ của những thứ xung quanh mình”. Nô lệ là từ chính xác để mô tả những người thiếu lòng chính trực, bởi họ thường thấy mình có những khao khát bất chợt do bản thân hoặc người khác thúc đẩy. Nhưng với lòng chính trực, bạn có thể trải nghiệm sự tự do. Bạn không chỉ ít có khả năng bị biến thành nô lệ bởi sự căng thẳng xảy đến từ những chọn lựa tệ hại, nợ nần, lọc lừa, và những vấn đề liên quan đến nhân cách tiêu cực, mà bạn còn có sự tự do ảnh hưởng lên người khác và đưa thêm giá trị vào họ theo cách thức diệu kỳ. Và lòng chính trực của bạn mở ra cánh cửa để bạn không ngừng trải nghiệm thành công. Bảng kiểm tra sự ảnh hưởng SỐNG CHÍNH TRỰC VỚI MỌI NGƯỜI • Tự cam kết với việc phát triển nhân cách vững vàng. Trong quá khứ, bạn đã bao giờ nhận lấy toàn bộ trách nhiệm về nhân cách của mình chưa? Đó là việc bạn cần làm để trở thành một người có ảnh hưởng. Hãy gạt qua một bên những trải nghiệm tiêu cực đã gặp phải, kể cả những hoàn cảnh khó khăn và những người làm tổn thương bạn. Hãy thôi đặt nặng năng lực và danh tiếng bạn đã xây dựng qua nhiều năm. Hãy gạt chúng qua một bên, và quan sát những gì còn lại ở bạn. Nếu bạn không nhìn thấy lòng chính trực vững vàng trong mình, hãy tự cam kết thay đổi ngay từ hôm nay. Hãy đọc lời phát biểu sau, rồi ký tên vào bên dưới: Tôi tự cam kết mình sẽ trở thành một người có nhân cách. Chân lý, sự khả tín, sự trung thực và sự tín cẩn sẽ là những cột chống của cuộc đời tôi. Tôi sẽ đối xử với mọi người theo cách tôi kỳ vọng mình được người khác đối xử. Tôi sẽ sống theo những tiêu chuẩn cao nhất của sự chính trực trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống. Chữ ký: ………… Ngày, tháng, năm: ........................... • Làm những việc nhỏ. Hãy dành cả tuần lễ sau đó để cẩn thận giám sát những thói quen của bạn. Tự ghi chú lại mỗi khi bạn làm bất cứ điều gì dưới đây: • Không nói ra toàn bộ sự thật. • Quên hoàn thành một cam kết, dù đã hứa hẹn hay chỉ mới là ngụ ý. • Không hoàn thành một công việc. • Nói ra một điều lẽ ra bạn được người khác kỳ vọng là phải giữ bí mật. • Làm những việc nên làm trước khi làm những việc muốn làm. Mỗi ngày, hãy tìm ra hai việc trong danh sách những việc nên làm nhưng đã bị bạn trì hoãn. Hoàn thành những việc đó trước khi làm bất cứ việc gì trong danh sách những việc thích làm. 2 Nuôi dưỡng người khác - Nhân lên gấp bội - Cố vấn - Khích lệ - Nuôi dưỡng - Nêu gương Bản chất của nuôi dưỡng Ởmột số khía cạnh, con người phản ứng theo cách tương tự như động vật. Giống như động vật, con người cần được chăm sóc, không chỉ về mặt thể chất mà còn về mặt cảm xúc. Nếu thử nhìn quanh, bạn sẽ nhận thấy có nhiều người muốn được tiếp sức thêm – bằng sự khích lệ, nhìn nhận, ban an và hy vọng. Quá trình ấy được gọi là nuôi dưỡng, và đó là nhu cầu của mọi con người. Nếu bạn khao khát trở thành một người ảnh hưởng lên cuộc sống của người khác, hãy bắt đầu bằng việc nuôi dưỡng họ. Nhiều người lầm tưởng rằng cách để trở thành người có tầm ảnh hưởng là trở thành một nhân vật quyền lực – bằng việc sửa chữa sai sót của người khác, phát giác những khía cạnh yếu kém mà họ không dễ gì tự nhìn thấy trong chính họ, và cho họ lời phê bình tạm gọi là có tính xây dựng. Nhưng những gì vị giáo sĩ John Knox nói cách nay hơn 400 năm đến nay vẫn còn đúng: “Bạn không thể cùng lúc vừa đối kháng lại vừa ảnh hưởng”. Trung tâm của quá trình nuôi dưỡng là sự quan tâm chân thành đến người khác. Khi nghe đến từ nuôi dưỡng, bạn hình dung ra điều gì trước tiên? Nếu giống như hầu hết mọi người, bạn hẳn sẽ hình dung ra một người mẹ nâng niu đứa con của mình. Người mẹ chăm sóc, bảo vệ đứa bé, cho bé ăn, khích lệ bé, đảm bảo những nhu cầu của bé được đáp ứng. Người mẹ ấy không chỉ chú ý đến con khi có thời gian rảnh hoặc khi thuận tiện, mà luôn yêu thương con và mong muốn con lớn khôn. Tương tự, khi bạn cố giúp đỡ và ảnh hưởng lên những người xung quanh, bạn phải có những tình cảm tích cực và sự quan tâm dành cho họ. Nếu bạn muốn tạo một tác động tích cực lên người khác, bạn không thể ghét bỏ, khinh miệt, hoặc chê bai họ. Bạn phải trao cho họ tình yêu thương và sự tôn trọng. Hoặc như chuyên gia về quan hệ con người Les Giblin từng nói: “Bạn không thể khiến người khác cảm thấy sự hiện diện của bạn là quan trọng nếu bạn âm thầm cảm thấy họ chẳng là gì”. Nếu bạn nuôi dưỡng người khác nhưng lại để họ phụ thuộc vào bạn, bạn đang thực sự làm tổn thương họ, thay vì giúp đỡ họ. Có thể bạn đã tự hỏi tại sao bạn nên đảm nhận vai trò nuôi dưỡng những người mà bạn muốn ảnh hưởng đến họ, đặc biệt nếu họ là nhân viên, đồng nghiệp, hoặc bạn bè – chứ không phải thành viên của gia đình bạn. Bạn có thể đã tự nhủ: “Chẳng phải đó là điều mà họ cũng có thể nhận được ở một nơi khác sao, như gia đình họ chẳng hạn?”. Thực tế là hầu hết mọi người đều khao khát được khích lệ. Thậm chí nếu có vài người trong đời họ giúp họ nuôi dưỡng bản thân, thì bạn vẫn cần trở thành người nuôi dưỡng họ, bởi con người sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ những người có thể khiến họ cảm thấy tốt nhất về chính mình. Nếu bạn trở thành một người nuôi dưỡng chính trong đời người khác, thì bạn có một cơ hội để tạo ra tác động lớn lên họ. Hãy xem xét và tái xem xét những động cơ của mình khi bạn giúp đỡ và khích lệ người khác. Mục tiêu của bạn là sự trưởng thành và sự độc lập của người khác. Nếu bạn nuôi dưỡng người khác nhưng lại để họ phụ thuộc vào bạn, bạn đang thực sự làm tổn thương họ, thay vì giúp đỡ họ. Và nếu bạn giúp họ chỉ vì khát khao muốn được đáp ứng những nhu cầu của mình hoặc để bù đắp những thương tổn trong quá khứ, thì mối quan hệ giữa bạn và họ sẽ trở thành phụ thuộc lẫn nhau. Cố sửa chữa quá khứ của bạn bằng cách cùng sống lại với nó một lần nữa thông qua người khác là việc không lành mạnh. Ngoài ra, những người phụ thuộc lẫn nhau không bao giờ trở thành những người có ảnh hưởng tích cực trong cuộc đời người khác. Nuôi dưỡng là cho đi Bây giờ, bạn đã có một khái niệm về việc nuôi dưỡng người khác, có lẽ bạn đã sẵn sàng học cách thực hiện nó với những người hiện diện trong cuộc đời mình – nhân viên, thành viên gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Bạn thực hiện điều này bằng cách tập trung vào việc cho đi nhiều hơn là nhận về. Hãy bắt đầu bằng cách cho đi những điều sau đây: Yêu thương Trước khi bạn có thể làm bất cứ điều gì trong đời người khác, bạn phải cho họ nhìn thấy tình yêu thương. Không có yêu thương, sẽ không thể có kết nối, không có tương lai, và không có thành công cùng nhau. Hãy nghĩ về một số người quan trọng từng có tác động lên đời bạn – một giáo viên tuyệt vời, một người sếp rất giỏi giang, một người họ hàng đặc biệt. Chắc chắn là khi bạn dành thời gian bên cạnh những người đó, bạn có thể cảm nhận họ quan tâm đến bạn. Và đáp lại, bạn hưởng ứng họ một cách tích cực. Chúng ta hãy khám phá ví dụ sau về cách tình yêu có thể tạo ra sự khác biệt ra sao trong đời của những sinh viên. Đây là đôi dòng được viết bởi một người thầy ân cần: Tôi cảm thấy nhẹ nhõm tuyệt vời khi bắt đầu hiểu ra rằng người trẻ cần nhiều thứ hơn là chỉ nội dung sách vở. Tôi rành toán học và tôi dạy toán học cũng cừ. Tôi từng nghĩ đó là tất cả những gì tôi cần làm. Bây giờ, tôi dạy những đứa trẻ, chứ không chỉ dạy toán. Tôi chấp nhận sự thật rằng mình chỉ có thể thành công phần nào đó với một số học sinh thôi. Khi tôi không bị buộc phải biết mọi câu trả lời, tôi dường như có nhiều câu trả lời hơn là khi tôi cố trở thành một chuyên gia. Người bạn trẻ thực sự làm cho tôi hiểu ra điều này là Eddie. Một hôm, tôi hỏi Eddie tại sao cậu ta nghĩ cậu ta đang học tốt hơn nhiều so với năm học trước. Cậu ta trao cho toàn bộ hướng đi mới của tôi một ý nghĩa: “Đó là vì em cảm thấy thích chính mình bây giờ hơn, khi em học với thầy”. Eddie phản hồi với tình yêu thương của tôi theo cách mà cậu ta chưa bao giờ có với những bộ môn kiến thức, tâm lý, kỹ thuật, hoặc lý thuyết giáo dục. Khi biết thầy giáo của mình quan tâm đến mình, cậu trở nên tươi rói. Chiều dài và chiều rộng của sức ảnh hưởng liên quan trực tiếp đến chiều sâu của sự quan tâm mà chúng ta dành cho họ. Khi nói đến việc trợ giúp người khác lớn lên và cảm thấy tốt đẹp về bản thân họ, không có gì thay thế được tình yêu thương. Bạn có thể tác động tích cực lên người khác bằng cách nuôi dưỡng họ. Bạn làm nghề gì, không quan trọng. Và những người xung quanh bạn thành công ra sao, hay thành đạt thế nào trong quá khứ cũng không quan trọng. Mọi người cần cảm thấy bản thân có giá trị. Thậm chí người từng là lãnh đạo của thế giới tự do cũng cần có tình yêu thương. Trong cuốn sách In the Arena, cựu Tổng thống Richard Nixon mô tả sự buồn chán của ông sau khi từ chức tổng thống và trải qua ca phẫu thuật. Từng có lúc, khi ở trong bệnh viện, ông bảo vợ mình, Pat, rằng ông muốn chết. Khi ông đã hoàn toàn rơi xuống đáy vực đời mình, một y tá trong bệnh viện bước vào phòng ông, vén tấm màn cửa sổ, và chỉ tay vào một chiếc phi cơ nhỏ đang bay qua bay lại trên bầu trời bên ngoài. Chiếc phi cơ đang kéo theo biểu ngữ đề câu sau: CHÚA THƯƠNG YÊU ÔNG, VÀ CHÚNG TÔI CŨNG VẬY. Ruth Graham, vợ của nhà truyền giáo phúc âm Billy Graham, đã sắp xếp để chiếc máy bay này bay qua bệnh viện. Chính lúc đó Nixon đã có một trải nghiệm mang tính bước ngoặt. Việc nhìn thấy sự bày tỏ yêu thương ấy đã tiếp thêm cho ông lòng can đảm và khao khát muốn tiếp tục sống và hồi phục. Hãy dành thời gian ra để bày tỏ tình yêu thương và lòng biết ơn đối với những người thân thiết của bạn. Cho họ biết rằng họ rất có ý nghĩa với bạn. Hãy viết cho họ những bức thư bảo rằng bạn quan tâm đến họ rất nhiều. Hãy cho họ một cái vỗ lưng khích lệ và khi thích hợp, hãy ôm lấy họ. Đừng cứ cho rằng người khác biết bạn cảm nghĩ ra sao về họ. Hãy nói với họ. Sẽ không có ai cảm thấy “quá nhiều” khi được nghe nói rằng họ được thương yêu cả. Tôn trọng Có một câu chuyện về một người phụ nữ mới dọn đến một thị trấn nhỏ. Sau khi sống ở đó một thời gian ngắn, cô than phiền với người hàng xóm về sự phục vụ kém cỏi mà cô nhận được tại cửa hàng tạp hóa địa phương. Cô hy vọng người bạn mới quen này sẽ chuyển lại lời phê bình của cô cho người chủ cửa hàng kia nghe. Lần tiếp theo người mới đến này đi ra cửa hàng tạp hóa đó, người bán hàng vui vẻ chào cô, nói với cô rằng anh vui biết bao khi cô quay lại cửa hàng, và rằng anh hy vọng cô thích thị trấn của họ. Anh cũng tự đề nghị mình trở thành người cung cấp cho cô và chồng cô khi hai người ổn định xong chỗ ở. Sau đó, anh soạn hàng hóa theo yêu cầu của cô một cách nhanh nhẹn và hiệu quả. Sau này, người phụ nữ kể lại sự thay đổi đáng ngạc nhiên này cho bạn của cô nghe. Cô đoan chắc: “Chắc chị đã bảo với anh ta tôi nghĩ cách phục vụ của họ tệ lắm hả?”. “Ồ, không”, người hàng xóm nói. “Đúng ra là – và tôi hy vọng chị không khó chịu vì điều này – tôi đã nói với anh ấy rằng chị lấy làm ngạc nhiên về sự hiện diện của cửa hàng tạp hóa trong cái thị trấn nhỏ bé này, và rằng chị nghĩ nó là một trong những cửa hàng được điều hành tốt nhất mà chị từng ghé qua”. Người hàng xóm ấy hiểu rằng người ta sẽ hưởng ứng với sự tôn trọng. Trên thực tế, người ta sẽ làm gần như mọi thứ cho bạn nếu bạn đối xử với họ bằng sự tôn trọng. Điều đó có nghĩa là làm cho họ thấy rõ rằng cảm xúc của họ là quan trọng, rằng sở thích của họ được tôn trọng, và ý kiến của họ là có giá trị. Nó có nghĩa là không bao giờ được tùy tiện phán xét họ. Hoặc như Ralph Waldo Emerson nhận xét: “Ai cũng có quyền được coi trọng bởi những khoảnh khắc tuyệt vời nhất của họ”. Tôn trọng là thừa nhận khả năng hoặc tiềm năng đóng góp của người khác. Lắng nghe người khác và đặt ý kiến của họ lên trên ý kiến của bản thân sẽ phản ánh sự tôn trọng của bạn dành cho họ, từ đó xuất hiện tiềm năng thành công cho cả bạn và họ. Một nghiên cứu mới đây do Teleometrics International thực hiện, được công bố trên tờ Wall Street Journal, cho thấy các nhà điều hành đều hiểu được sức mạnh của sự tôn trọng. Trong số 16.000 nhà điều hành được khảo sát, các nhà nghiên cứu tập trung vào nhóm những người thành đạt cao. Trong nhóm đó, tất cả đều có thái độ tích cực về thuộc cấp của mình, thường xuyên yêu cầu họ góp ý, thường xuyên lắng nghe những mối quan tâm của họ, và đối xử với họ bằng sự tôn trọng. Nếu bạn có cơ hội làm việc trong nhiều môi trường, hay từng làm việc cho cả hai kiểu người – những người luôn luôn và những người không thường xuyên bày tỏ sự tôn trọng – bạn sẽ hiểu sự tôn trọng có thể khích lệ người khác ra sao. Và bạn cũng biết rằng bạn dễ bị ảnh hưởng bởi những người đối xử với bạn bằng sự tử tế. Cảm giác an toàn Một phần quan trọng của việc nuôi dưỡng là mang đến cho người khác cảm giác an toàn. Người ta do dự trong việc tin tưởng bạn và ngại phát huy tiềm năng của họ khi họ lo lắng liệu ở cạnh bạn có an toàn không. Nhưng khi đã cảm thấy an toàn, họ sẽ ở trong tư thế hưởng ứng tích cực và làm việc với hết khả năng của mình. Virginia Arcastle nhận xét: “Khi người ta có cảm giác an toàn, cảm thấy mình quan trọng và được tôn trọng, thì việc hạ bệ người khác để tỏ ra mình thắng thế trong cạnh tranh sẽ không còn cần thiết nữa”. Một phần của việc làm cho người khác cảm thấy an toàn đến từ lòng chính trực, điều mà chúng ta đã nói ở chương trước. Mọi người cảm thấy an toàn khi ở bên bạn nếu hành động và lời nói của bạn luôn nhất quán và tuân theo những quy tắc đạo đức, trong đó có sự tôn trọng. Cựu huấn luyện viên của đội Notre Dame Lou Holtz nói về vấn đề này như sau: “Hãy làm những việc đúng đắn! Hãy làm hết sức mình và đối xử với mọi người theo cách bạn muốn mình được đối xử bởi vì họ sẽ hỏi ba câu hỏi: (1) Tôi có thể tin tưởng bạn được không? (2) Bạn có cam kết không?… (3) Bạn có quan tâm đến tôi như một con người không?”. Người ta khao khát có sự an toàn không chỉ từ bạn mà còn từ môi trường xung quanh họ. Những nhà lãnh đạo giỏi nhận biết điều này và tạo ra một môi trường nơi mà người ta có thể thăng hoa. Mike Krzyzewski, huấn luyện viên trưởng đội bóng rổ rất thành công của trường Đại học Duke hiểu tác động mà một người lãnh đạo có thể làm khi ông cung cấp sự an toàn cho những người theo ông: “Nếu bạn tạo ra một bầu không khí vui vẻ và tin cậy, nó sẽ trở thành một truyền thống. Những thành viên cũ của đội ngũ sẽ chứng thực sự đáng tin cậy của bạn trước những thành viên mới hơn. Cho dù họ không thích mọi thứ về bạn, họ sẽ vẫn nói: ‘Ông ta đáng tin cậy, tận tâm với toàn đội của chúng ta’”. Không phải cho tới khi người khác hoàn toàn tin tưởng bạn thì bạn mới có thể ảnh hưởng tích cực lên họ và tác động lên cuộc sống của họ. Thừa nhận Một lỗi rất thường gặp, đặc biệt ở những người lãnh đạo chốn thương trường, là thất bại trong việc chia sẻ sự thừa nhận và bày tỏ lòng biết ơn đến người khác. Ví dụ, J. C. Staehle đã làm một bài phân tích về những người công nhân ở Hoa Kỳ và phát hiện ra rằng nguyên nhân gây ra sự bất mãn hàng đầu trong nhân viên là việc cấp trên không biết công nhận họ. Người ta khó lòng đi theo những ai không coi trọng họ và những việc họ làm. Cựu bộ trưởng quốc phòng và cựu chủ tịch Ngân hàng Thế giới Robert McNamara từng nói: “Não cũng tương tự như con tim, chúng hướng về nơi mình được coi trọng”. Sự nhìn nhận được coi trọng tuyệt đối bởi tất cả mọi người, không chỉ những người trong môi trường kinh doanh và công nghiệp. Thậm chí một sự công nhận dù là nhỏ thôi cũng có thể tác động to lớn đến cuộc đời một người. Ví dụ, chúng tôi có đọc một câu chuyện được viết bởi Helen P. Mrosla, một nữ tu. Bà kể về trải nghiệm của mình với Mark Eklund, một học sinh bà dạy hồi lớp ba, sau đó dạy tiếp lớp toán cấp hai. Sau đây là câu chuyện bà kể: Một ngày thứ Sáu, không khí trong lớp dường như không ổn. Lớp chúng tôi đã chật vật suốt tuần với một khái niệm mới, và tôi cảm thấy các học sinh đang thất vọng với chính mình – và cáu kỉnh với nhau. Tôi phải ngăn chặn sự nóng nảy này trước khi nó vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Vì vậy, tôi bảo mỗi em liệt kê tên của những học sinh trong lớp lên trên một tờ giấy hai mặt, mỗi tên cách nhau một dòng trống. Sau đó, tôi bảo các em hình dung ra điều tốt đẹp nhất mà các em có thể nói về từng người bạn học một và viết nó ra. Chúng tôi mất cả một tiết học mới hoàn tất bài tập này, và khi các học sinh rời khỏi lớp, từng em nộp tờ giấy đó cho tôi… Trong suốt ngày thứ Bảy, tôi viết ra tên của mỗi học sinh lên một tờ giấy riêng, và tôi liệt kê nội dung mà những học sinh khác nói về em này. Vào ngày thứ Hai tuần kế tiếp, tôi phát cho mỗi học sinh tờ danh sách của mình. Một số bạn có tờ danh sách dài những hai trang. Chẳng bao lâu, toàn bộ lớp học mỉm cười. “Thật ư?”, tôi nghe những tiếng xì xào. “Mình chưa bao giờ biết điều đó lại có ý nghĩa với ai đó!”, “Mình không biết những bạn khác lại thích mình đến thế!”. Sau đó, không còn ai nhắc đến những tờ giấy ấy nữa. Tôi không bao giờ biết liệu các em có thảo luận về chúng sau giờ học hoặc với cha mẹ của mình không, nhưng điều đó không quan trọng. Bài tập này đã hoàn thành được mục đích của nó. Một lần nữa, các học sinh rất hạnh phúc với chính mình và với nhau. Rồi nhóm học sinh đó lên lớp. Nhiều năm sau, trong một lần tôi trở về nhà sau một kỳ nghỉ, bố mẹ đến đón tôi tại phi trường. Trên đường lái xe về nhà, mẹ tôi hỏi những câu hỏi thông thường về chuyến đi: Thời tiết ra sao, chuyến đi thế nào. Rồi có một khoảng lặng giữa cuộc trò chuyện. Mẹ tôi liếc nhìn bố tôi, rồi nói: “Bố nó ơi?”. Bố tôi đằng hắng: “Tối qua vợ chồng nhà Eklund có gọi điện đến”, ông mở lời. “Thật ư?”, tôi hỏi lại. “Con không nghe tin gì về họ suốt mấy năm qua. Không biết Mark dạo này ra sao”. Bố tôi nhỏ giọng đáp: “Mark đã hy sinh ở Việt Nam rồi”, ông nói. “Tang lễ diễn ra vào ngày mai, và bố mẹ thằng bé mong con có thể đến dự”. Cho đến hôm nay, tôi vẫn có thể chỉ ra chính xác chỗ nào trên xa lộ là nơi bố tôi cho tôi biết chuyện về Mark. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một binh sĩ nằm trong quan tài quân đội trước đây… Nhà thờ đầy những bạn bè của Mark. Chị của Chuck [bạn cùng lớp với Mark] hát bài “The Battle Hymn of the Republic”. Sao mưa lại rơi vào ngày tang lễ ấy nhỉ? Nỗi buồn đã che phủ đủ lên phần mộ rồi còn gì. Vị mục sự đọc lời cầu nguyện dành cho đám tang và đội kèn thổi một khúc nhạc vĩnh biệt. Những người thân yêu của Mark, từng người từng người một bước đến cỗ quan tài và vẫy nước thánh lên đó. Tôi là người cuối cùng nguyện phước lành. Khi tôi đứng bên quan tài, một trong những người lính hộ tang tiến về phía tôi: “Cô có phải là cô giáo dạy toán của Mark không?”, cậu ta hỏi. Tôi gật đầu trong khi vẫn nhìn chăm chăm vào cỗ quan tài. “Mark kể cho em nghe nhiều về cô lắm”, anh ta nói. Sau lễ tang, hầu hết bạn học cũ của Mark cùng tới nông trại của Chuck để ăn trưa. Bố mẹ của Mark cũng tới đó, có thể thấy rõ ràng là họ đang mong đợi tôi.“Chúng tôi muốn cho cô xem cái này”, bố Mark vừa nói tay vừa rút một chiếc ví ra khỏi túi. “Họ tìm thấy cái này trên người Mark sau khi thằng bé bị bắn. Chúng tôi nghĩ cô có thể nhận ra nó”. Mở chiếc ví ra, ông cẩn thận giở ra hai mảnh giấy sờn cũ, rõ ràng là đã được gấp lại mở ra rất nhiều lần. Tôi biết ngay mà không cần nhìn rằng đó là những mảnh giấy tôi đã liệt kê mọi điều tốt đẹp mà những người bạn học của Mark đã nói về em. “Cám ơn cô rất nhiều về điều này”, mẹ của Mark nói. “Như cô thấy đấy, Mark cất giữ nó như báu vật”. Các bạn học của Mark bắt đầu vây quanh chúng tôi. Chuck mỉm cười ngượng nghịu nói: “Em vẫn còn giữ tờ danh sách của em. Em cất nó trong ngăn kéo trên cùng của bàn làm việc ở nhà”. Vợ của John nói: “John bảo em cất nó trong cuốn album cưới của tụi em”. “Em cũng còn giữ tờ giấy của em”, Marilyn nói. “Em cất nó trong cuốn nhật ký”. Sau đó, Vicky, một em học sinh cũ khác, vói vào xách tay của em, lấy cái ví của mình, rồi lấy ra cho cả nhóm xem tờ danh sách cũ mèm và sờn rách. “Mình mang theo tờ giấy này suốt”, Vicky nói mà không chớp mắt. “Mình nghĩ tất cả chúng ta ai cũng cất giữ những tờ danh sách này”. Đó là lúc tôi ngồi xuống và bật khóc. Điều gì làm cho rất nhiều người lớn cứ mãi cất giữ những tờ giấy mà họ nhận được nhiều năm trước đó, khi họ hãy còn là những đứa trẻ con, một số còn mang chúng trong mình đến bất kỳ nơi đâu – thậm chí vào cả chiến trận, trên những đám ruộng ở nửa bên kia thế giới? Câu trả lời là sự coi trọng. Mọi người đều vô cùng khao khát sự coi trọng và nhìn nhận. Khi tương tác với người khác, bạn hãy từng bước tìm hiểu họ. Ghi nhớ tên của họ và dành thời gian để cho họ thấy bạn quan tâm đến họ. Biến người đó trở thành một ưu tiên trong cuộc sống của bạn, hơn mọi điều khác, kể cả ý kiến riêng và lịch sinh hoạt của bạn. Và hãy thừa nhận họ mỗi khi có cơ hội. Điều đó sẽ nâng họ lên và khích lệ họ. Và điều đó sẽ biến bạn trở thành người có ảnh hưởng đáng kể trong đời họ. Khích lệ Có một thí nghiệm được thực hiện cách nay nhiều năm để đo lường khả năng chịu đựng sự đau đớn của con người. Các nhà tâm lý muốn xác định xem một người đi chân trần có thể chịu đựng được bao lâu trong một xô nước đá. Họ nhận thấy có một yếu tố giúp cho một số người có thể chịu đựng cái lạnh của nước đá lâu gấp đôi người khác. Bạn đoán được yếu tố đó là gì không? Đó là sự khích lệ. Khi có sự hiện diện của người ủng hộ, khích lệ thì những người được khảo sát có thể chịu đựng lâu hơn nhiều so với người không được khích lệ. Có rất ít thứ có thể giúp đỡ con người như cách mà sự khích lệ có thể mang lại. George M. Adams gọi nó là “oxy cho tâm hồn”. Johann Wolfgang von Goethe có viết: “Chỉnh đốn thì có ích, nhưng sự khích lệ sau khi phê bình thì giống như mặt trời sau cơn mưa”. Và William A. Ward¹ đã hé lộ cảm xúc của mình khi ông nói: “Tâng bốc tôi, tôi có thể sẽ không tin bạn. Chỉ trích tôi, tôi có thể sẽ không thích bạn. Phớt lờ tôi, tôi có thể sẽ không tha thứ cho bạn. Còn khích lệ tôi, tôi sẽ không quên bạn”. ¹ William A. Ward (1921 - 1994), nhà văn người Mỹ. Khả năng ảnh hưởng là sản phẩm tự nhiên của sự khích lệ. Benjamin Franklin đã viết trong một bức thư gửi cho viên tư lệnh hải quân John Paul Jones: “Sắp tới, nếu anh biết tìm dịp nói với sĩ quan và bạn bè của anh những lời khen ngợi hơn mức họ xứng đáng có, và thừa nhận sai sót hơn cả mức có thể bị buộc tội, chẳng bao lâu nữa anh sẽ xứng đáng trở thành một thuyền trưởng vĩ đại”. Rõ ràng Jones đã học được bài học này. Cuối cùng, ông trở thành anh hùng của cuộc Cách mạng Mỹ và sau này lên tới chức phó đô đốc hải quân Nga. Sự khích lệ khiến người khác muốn đi theo bạn như thế nào thì việc kìm nén những lời khen ngợi và động viên có tác dụng ngược lại như thế ấy. Chúng tôi có đọc một câu chuyện do Maxwell Maltz kể lại và thấy rõ tác động vô cùng tiêu cực mà một người có thể tạo ra khi anh ta không khích lệ những người xung quanh mình. Maltz kể về một người phụ nữ tìm đến văn phòng của anh xin sự trợ giúp. Chuyện là con trai cô đã dọn đi khỏi nhà cô ở Midwest, chuyển tới New York, nơi mà Maltz đang hành nghề. Khi con trai cô hãy còn nhỏ, chồng cô đã qua đời, và cô đã tự điều hành việc kinh doanh, hy vọng chỉ cần làm vậy cho tới khi con trai trở nên đủ trưởng thành để tiếp quản nó. Nhưng khi cậu con trai này đủ lớn, cậu ấy không muốn liên quan gì đến việc kinh doanh của gia đình. Thay vào đó, cậu muốn đến New York học. Người mẹ tìm đến Maltz vì muốn ông tìm ra lý do tại sao con trai cô lại cư xử như vậy. Sau đó mấy ngày, cậu con trai tìm đến văn phòng của Maltz và giải thích rằng mẹ cậu không ngừng khẩn khoản yêu cầu cậu nên đến. “Cháu thương mẹ cháu”, cậu giải thích, “nhưng cháu chưa bao giờ nói với mẹ lý do tại sao cháu muốn rời khỏi nhà. Cháu không đủ can đảm. Và cháu không muốn mẹ không vui. Nhưng bác thấy đấy, cháu không muốn tiếp quản cơ nghiệp do bố cháu khởi sự. Cháu muốn tự cháu làm nên sự nghiệp của mình”. “Thật đáng ngưỡng mộ”, Maltz nói với cậu ta, “nhưng cháu phản đối bố cháu điều gì sao?”. “Bố cháu là một người tử tế và làm việc cần mẫn, nhưng cháu cho rằng cháu đã cảm thấy phẫn uất với ông”, cậu ta nói. “Ông rất khắt khe. Và ông nghĩ ông nên khắt khe với cháu. Cháu cho rằng ông muốn xây dựng cho cháu tính tự lực hoặc một đức tính tương tự nào đó. Khi cháu còn nhỏ, ông không bao giờ khích lệ cháu. Cháu vẫn còn nhớ những lúc chơi ném bóng với bố ở ngoài sân. Ông ném và cháu bắt. Bố cháu và cháu muốn thử xem liệu cháu có thể bắt được liên tiếp mười quả bóng hay không. Và bác biết không, ông không bao giờ cho phép cháu bắt quả bóng thứ mười. Ông ném tám hoặc chín quả về phía cháu, nhưng quả thứ mười ông luôn ném vào trong không trung, hoặc xuống đất, hoặc đến nơi mà cháu không thể bắt được nó”. Cậu thanh niên này dừng lại một chốc, rồi nói: “Ông đã không bao giờ cho phép cháu bắt được quả bóng thứ mười – không bao giờ! Và cháu nghĩ rằng cháu phải rời khỏi nhà và không còn dính dáng gì đến công việc kinh doanh do bố cháu gầy dựng, vì cháu muốn bằng cách này hay cách khác, cháu phải bắt được quả bóng thứ mười đó”. Thiếu sự khích lệ có thể ngăn không cho một người được sống một cuộc sống lành mạnh, có năng suất. Nhưng khi một người cảm thấy được khích lệ, họ có thể đối mặt với những điều không thể và vượt qua nghịch cảnh dữ dội. Và người trao đi món quà khích lệ sẽ trở thành người có ảnh hưởng trong đời họ. Quả trái của sự cho đi Để trở thành một người nuôi dưỡng, hãy học cách suy nghĩ khác đi. Thay vì chỉ suy nghĩ về bản thân, hãy đặt người khác lên trên. Thay vì đặt người khác vào chỗ của họ, hãy cố đặt bạn vào chỗ của họ. Điều này không phải luôn dễ dàng. Chỉ khi bạn điềm tĩnh suy nghĩ về con người bản chất của bạn thì bạn mới có thể suy nghĩ khác đi và biết cho đi vì người khác. Và những thành quả của sự nuôi dưỡng này là nhiều vô kể. Khi bồi dưỡng người khác, họ sẽ nhận được nhiều thứ: Lòng tự trọng Nathaniel Branden, nhà tâm thần học và là chuyên gia về chủ đề lòng tự trọng, nói rằng không có yếu tố nào quyết định sự phát triển và khích lệ tâm lý con người hơn là những phán xét có giá trị họ đưa ra về chính họ. Ông cho rằng việc tự phán xét có những tác động sâu sắc lên giá trị, niềm tin, quá trình suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu và mục tiêu của con người. Theo ông, lòng tự trọng là chìa khóa có ý nghĩa nhất đối với hành vi của con người. Một quan niệm yếu kém về bản thân có thể dẫn đến đủ mọi loại ảnh hưởng tiêu cực lên cuộc đời con người. T. S. Eliot khẳng định: “Một nửa những điều tai hại xảy ra trên thế giới này là do người ta muốn cảm thấy mình quan trọng… Họ không có ý gây ra những việc tai hại… mà bởi họ đã chìm sâu vào cuộc vật lộn không ngừng để có thể nghĩ hay, nghĩ tốt về bản thân”. Quan niệm yếu kém về bản thân tạo ra một trần cản vô hình kìm hãm không cho người ta nỗ lực vượt lên khỏi những giới hạn tự đặt ra. Nếu bạn tự tin và có một hình ảnh tự thân lành mạnh, bạn sẽ nói: “Này, tôi có thể lo liệu việc nâng cao lòng tự trọng cho một đứa trẻ, nhưng với những nhân viên hoặc đồng nghiệp của tôi, phải để cho họ tự lo lấy. Họ đã đủ trưởng thành. Họ cần vượt qua nó”. Nhưng thực tế là hầu hết mọi người, dù lên 7 hay 57 tuổi, đều cần được trợ giúp với vấn đề cảm xúc của họ về bản thân. Họ sẽ vui lòng khi ý thức về nhân dạng của mình được nâng lên. Nếu bạn còn hoài nghi điều đó, hãy thử làm thí nghiệm sau. Hãy yêu cầu một số người mà bạn quen biết viết ra giấy mọi ưu điểm về tính cách của họ. Mỗi người thường nghĩ ra chừng năm sáu đặc điểm. Sau đó, yêu cầu họ viết ra mọi điểm yếu của họ. Hầu như những danh sách nêu điểm yếu thường dài ít nhất là gấp đôi! Samuel Johnson diễn đạt ý nghĩ này theo lối sau: “Tự tin là điều kiện quan trọng đầu tiên của những gánh vác vĩ đại”. Lòng tự trọng tác động lên mọi khía cạnh của đời sống con người, từ việc làm, giáo dục, các mối quan hệ, v.v… Ví dụ, Viện Quốc gia về Khích lệ Sinh viên đã thực hiện một nghiên cứu cho thấy rằng tác động của sự tự tin lên những thành tựu mang tính học thuật là lớn hơn tác động của chỉ số IQ. Và Martin Seligman, một giáo sư tâm lý tại trường Đại học Pennsylvania, đã khám phá ra rằng người có lòng tự trọng cao sẽ kiếm được công việc có mức lương cao hơn và thành công hơn trong sự nghiệp so với những người có lòng tự trọng thấp. Khi ông khảo sát những người đại diện kinh doanh của một công ty bảo hiểm lớn, ông thấy rằng những người biết kỳ vọng sự thành công bán được nhiều hơn 37% hợp đồng so với người không có kỳ vọng. Nếu bạn muốn giúp người khác cải thiện chất lượng sống, có năng suất hơn trong công việc, và phát triển nhiều mối quan hệ tích cực hơn, thì hãy giúp họ xây dựng lòng tự trọng. Hãy làm cho họ cảm thấy họ rất khá, và những lợi ích tích cực sẽ tuôn trào vào trong mọi khía cạnh đời sống của họ. Và khi họ bắt đầu trải nghiệm những lợi ích đó, họ sẽ biết ơn bạn. Cảm giác thuộc về “Thuộc về” là một trong những nhu cầu cơ bản nhất của con người. Khi người ta cảm thấy bị cô lập và bị gạt ra khỏi cảm giác cộng đồng với mọi người, họ sẽ cảm thấy khổ sở. Albert LaLonde chỉ ra những mối nguy của việc bị cô lập này: “Nhiều bạn trẻ ngày nay chưa bao giờ trải nghiệm sự gắn bó cảm xúc sâu sắc với bất kỳ ai. Họ không biết thế nào là yêu thương và được yêu thương. Nhu cầu được yêu thương tự chuyển mình thành nhu cầu thuộc về ai đó hoặc một điều gì đó. Được thúc đẩy bởi nhu cầu của mình, họ sẽ làm bất cứ điều gì để được ‘thuộc về’”. Những người ảnh hưởng tích cực hiểu được nhu cầu thuộc về và sẽ làm mọi việc để giúp người khác cảm thấy họ được bao gồm. Cha mẹ đảm bảo con cái mình cảm thấy chúng là những thành viên quan trọng của gia đình. Vợ/chồng làm cho người bạn đời của mình luôn cảm thấy được yêu thương. Và những người sếp để cho nhân viên của họ biết rằng họ là những thành viên được coi trọng trong đội ngũ. Những nhà lãnh đạo vĩ đại đặc biệt có tài trong việc làm cho những người đi theo mình cảm thấy họ là một thành viên. Napoleon Bonaparte chẳng hạn, ông là một bậc thầy trong việc làm cho người khác cảm thấy họ quan trọng và luôn được tính đến. Ông thường xuyên đi quanh doanh trại và chào hỏi mọi sĩ quan bằng đúng tên của họ. Khi trò chuyện với mỗi người, ông hỏi về nơi họ sinh sống, về vợ và gia đình của họ. Và vị tướng này cũng chuyện trò về một trận đánh hoặc cuộc diễn tập mà trong đó ông biết người lính này đã có tham gia. Sự quan tâm và thời gian ông dành ra với những người đi theo ông làm cho họ cảm nhận được tình chiến hữu và sự thuộc về. Không ai ngạc nhiên khi những người này tận hiến vì ông. Nếu bạn muốn trở thành một người nuôi dưỡng người khác, hãy phát triển lối suy nghĩ khác. Hãy tìm nhiều cách để đưa người khác nhập cuộc. Hãy làm giống như người nông dân này, hàng ngày đánh bộ cày hai ngựa vào một con lừa già và nói: “Tiến lên, Beauregard. Tiến lên, Satchel. Tiến lên, Robert. Tiến lên, Betty Lou”. Một ngày kia, một người hàng xóm nghe thấy những lời đó và hỏi: “Con lừa đó có bao nhiêu tên?”. “Ồ, nó chỉ có một tên thôi”, người nông dân trả lời. “Tên nó là Pete. Nhưng tôi mang cho nó cái miếng che mắt và gọi những cái tên khác để nó nghĩ là có nhiều con lừa khác đang làm việc cùng nó. Nó có thái độ làm việc tốt hơn khi nó là thành viên của một đội ngũ”. Triển vọng Một điều khác nữa mà con người gặt hái được khi họ được bồi dưỡng chính là họ có một cái nhìn tốt hơn về bản thân. Hầu hết chúng ta thường chịu nhiều lời nhận xét và chỉ trích từ người khác hơn mức ta đáng phải nhận, nhiều đến độ ta không còn nhìn rõ được giá trị của chính mình. Arthur Gordon đã từng thuật lại một trường hợp tương tự trong cuốn sách về kỹ năng sống mang tựa đề A Touch of Wonder của mình. Câu chuyện kể về một người bạn tác giả. Người bạn này từng là thành viên của một câu lạc bộ (CLB) tại Đại học Wisconsin, và các thành viên trong CLB khi đó đều là các thanh niên trẻ có tài viết lách. Mỗi khi họp CLB, một thành viên sẽ đọc một câu chuyện hoặc bài tiểu luận mình đã viết để những thành viên còn lại phân tích và phê bình. Những lời phê bình của họ rất độc địa, và cũng vì vậy mà họ đặt tên CLB của mình là Hội Bóp Cổ. Tại cùng ngôi trường đó còn có một CLB khác do một số sinh viên nữ thành lập. Họ đặt tên CLB của mình là Hội Cãi Vã, và cách hoạt động của họ cũng tương tự Hội Bóp Cổ. Họ đọc bài viết của mình cho nhau nghe và đánh giá. Nhưng khác với Hội Bóp Cổ, họ không chỉ trích phê bình nhau mà luôn cố tìm ra những điều tích cực để nói. Các thành viên luôn khích lệ nhau dù tác phẩm non tay hay sơ sài đến đâu chăng nữa. Điều ngăn cản hầu hết chúng ta phát triển không phải là những phẩm chất ta sẵn có mà là những phẩm chất ta nghĩ mình không có. Hai mươi năm sau, hiệu quả hoạt động của hai nhóm đã được xác định qua thông tin phân tích sự nghiệp của từng thành viên. Không có ai trong Hội Bóp Cổ trở thành tác giả nổi danh, nhưng có ít nhất sáu người từ Hội Cãi Vã đã trở thành những cây bút có tiếng, dù ban đầu họ không thể hiện tiềm năng mạnh mẽ. Vài người trong số đó còn giành được những giải thưởng cấp quốc gia, chẳng hạn như Marjorie Kinnan Rawlings đoạt giải Pulitzer. Đối với hầu hết mọi người, điều ngăn họ phát triển không phải là những phẩm chất họ có, mà chính là những điều họ nghĩ họ không có. Hội Bóp Cổ đã khơi dậy sự hoài nghi trong lòng nhau về khả năng viết lách của cá nhân mỗi thành viên, và dần dần các thành viên đều tin chắc là mình không viết được gì ra hồn. Ai biết được sự tiêu cực đó đã triệt tiêu những tài năng gì ở họ? Nếu khi đó có thành viên nào thể hiện thái độ ủng hộ thay vì sự tiêu cực thì có lẽ một Hemingway, Faulkner, hoặc Fitzgerald khác nữa đã xuất hiện để cống hiến cho thế giới thật nhiều kiệt tác. Ai cũng thích được ủng hộ, được chăm bón – kể cả những người vĩ đại nhất. Bằng chứng cho điều này nằm ở Viện Smithsonian. Đó là tư trang cá nhân được tìm thấy trên người Abraham Lincoln vào cái đêm ông bị ám sát – một chiếc khăn tay có thêu tên “A. Lincoln”, cây dao xếp của cậu bé Abraham ngày trước, một hộp đựng kính, một tờ giấy bạc 5 đô-la và một mẩu báo nhàu nát ca tụng những thành quả của ông ở vai trò tổng thống với lời mở đầu như sau: “Abe Lincoln là một trong những chính trị gia vĩ đại nhất mọi thời đại…”. Lúc sinh thời, Lincoln đã đối mặt với sự chỉ trích dữ dội khi ngồi trên ghế tổng thống và có lẽ điều đó đã không ít lần khiến ông nản lòng. Mẩu báo ông cất trong túi và đọc đi đọc lại đến mức nhàu nát kia hẳn đã dìu ông qua những giai đoạn khó khăn. Nó ủng hộ ông và giúp ông nuôi dưỡng triển vọng của mình. Biết mình là quan trọng Woody Allen có lần dí dỏm nhận xét: “Điều hối tiếc duy nhất trong đời tôi là tôi không phải người khác”. Có thể ông nói vậy cho vui, nhưng khi xét đến những vấn đề về mối quan hệ bao năm qua của ông, ta không thể không tự hỏi có bao nhiêu phần trăm là sự thật. Thực tế, ta xác định giá trị bản thân ta thế nào thì cuộc sống cũng xác định giá trị của ta như thế. Ai giàu lòng tự trọng và tin sự tồn tại của mình có ý nghĩa thì thường được người khác tôn trọng và giúp khẳng định ý nghĩa sự tồn tại của mình. Khi bạn góp phần nuôi dưỡng người khác và góp phần xây dựng giá trị của họ mà không cần đền đáp, họ sẽ cảm nhận được tầm quan trọng của bản thân. Họ nhận thức rằng bản thân được coi trọng, rằng họ có ý nghĩa với người khác. Khi họ luôn cảm thấy tích cực về chính mình, họ sẽ được tự do sống tích cực hơn cho chính bản thân và cho người khác. Hy vọng Nhà văn Mark Twain từng cảnh báo: “Hãy tránh xa những kẻ xem thường tham vọng và hoài bão của bạn. Đó toàn là những kẻ nhỏ mọn. Những người thực sự vĩ đại sẽ làm bạn cảm thấy mình cũng có thể trở nên vĩ đại”. Bạn đang làm những người xung quanh cảm thấy thế nào? Bạn khiến họ thấy bản thân không quan trọng hay thấy có niềm tin vào chính mình và hy vọng vào hình ảnh vĩ đại của mình trong tương lai? Muốn biết mình nên đối xử với người khác như thế nào, bạn phải nhìn vào cách bạn nghĩ về họ. Mấu chốt ở đây là thái độ của bạn. Cách bạn hành xử phản ánh cách nghĩ của bạn. Johann Wolfgang von Goethe nhấn mạnh: “Khi ta nhìn nhận một người bằng những điều họ sẵn có, ta sẽ làm họ thui chột đi. Chỉ khi ta nhìn nhận người đó bằng tiềm năng phát triển của họ, ta mới giúp được họ phát triển”. Niềm hy vọng có lẽ là món quà lớn nhất bạn có thể tặng người khác thông qua việc nuôi dưỡng và vun đắp họ. Khi ý thức của họ về bản thân còn yếu ớt và họ chưa hiểu được tầm quan trọng của chính mình, niềm hy vọng đó sẽ là lý do để họ không ngừng cố gắng đạt đến tiềm năng tương lai của bản thân. Trong cuốn Building Your Mate’s Self-Esteem, Dennis Rainey đã kể một câu chuyện thú vị với thông điệp rằng việc giúp người khác nuôi dưỡng hy vọng có thể khiến tiềm năng của họ phát triển mạnh mẽ. Chuyện kể rằng ngày trước có một cậu bé tên Tommy gặp rất nhiều khó khăn trong học tập. Cậu chẳng thể bắt kịp các bạn, và lúc nào cậu cũng đặt hàng tá câu hỏi. Dường như việc gì cậu làm cũng thất bại, và thầy cô giáo của cậu đành bó tay. Họ bảo mẹ cậu rằng cậu không thể học hành gì được và sẽ chẳng bao giờ làm nên chuyện, nhưng mẹ cậu là một người biết vun đắp và nuôi dưỡng. Bà tin vào cậu. Bà dạy cậu ở nhà, và mỗi khi cậu thất bại, bà cho cậu niềm hy vọng và khuyến khích cậu không ngừng cố gắng. Cuối cùng thế nào? Tommy trở thành một nhà phát minh, sở hữu hơn cả ngàn bằng sáng chế kể cả về âm học, trong đó có bằng sáng chế bóng đèn dây tóc thương mại đầu tiên. Và tên đầy đủ của Tommy là Thomas Edison. Khi có niềm hy vọng, người ta có thể tiến xa đến mức không lường được. Biến việc vun đắp cho người khác thành bản năng Có thể bẩm sinh bạn không phải là người biết vun đắp và nuôi dưỡng tâm hồn người khác. Không ít người gặp khó khăn trong việc yêu thương và tỏ thái độ tích cực với mọi người, đặc biệt nếu họ phải trưởng thành trong môi trường không tích cực. Tuy nhiên, thực tế là bất kỳ ai cũng có thể trở thành “người vun đắp” và giúp người khác nâng giá trị bản thân nếu biết thúc đẩy bản thân trở nên tích cực và suy nghĩ khác đi. Bạn sẽ nhận được nhiều lợi ích từ những tác động của bạn đến cuộc sống của người khác. Cách để luyện mình thành “người vun đắp” là: • Tận tâm. Hãy xem việc huấn luyện bản thân thành “người vun đắp” là một lời hứa với chính mình. Việc cam kết giúp đỡ người khác sẽ thay đổi những ưu tiên và hành động của bạn. Tình yêu thương luôn khiến bạn tìm được cách giúp đỡ người khác, còn sự thờ ơ sẽ luôn khiến bạn nghĩ ra lý do để thoái thác. • Tin vào họ. Người ta luôn cố gắng để đáp ứng kỳ vọng của những người thân thiết với mình. Khi bạn trao cho người khác niềm tin và hy vọng, họ sẽ làm bất cứ điều gì để tránh phản bội niềm hy vọng đó. • Luôn có mặt. Bạn không thể vun đắp cho người khác từ đằng xa. Bạn chỉ có thể làm được điều đó khi gần gũi họ. Vào lúc khởi đầu, bạn có thể dành nhiều thời gian cho người mà bạn vun đắp, nhưng họ càng tự tin vào chính mình và vào mối quan hệ với bạn thì họ càng bớt cần bạn túc trực cạnh bên. Trước khi họ thực sự tự tin, hãy hứa với bản thân rằng bạn sẽ luôn có mặt khi họ cần. • Trao đi vô điều kiện. Vun đắp cho người khác chính là một phần của nghệ thuật lãnh đạo, và bạn không thể lãnh đạo một người khi bạn còn cảm thấy cần họ báo đáp. Hãy trao đi mà không mong hưởng lợi từ điều đó. Nhà kinh tế học Henry Drummond đã nhận xét khôn ngoan rằng: “Khi nhìn lại cuộc đời mình, bạn sẽ thấy những khi bạn hành động vì tình yêu thương mới là khi bạn thực sự sống”. • Hãy cho họ nhiều cơ hội. Trong quá trình vun đắp cho người khác, hãy tạo cơ hội để họ thành công và trưởng thành. Tất nhiên sự vun đắp và nuôi dưỡng từ bạn vẫn cần thiết với họ, nhưng những hành động và thành tựu của riêng họ sẽ giúp họ củng cố bản thân, giúp họ cảm nhận được sự tôn trọng và động viên từ người khác. • Nâng họ lên cao. Mục tiêu lớn nhất của bạn phải luôn là đưa người khác lên cấp độ cao hơn để đạt đến tiềm năng của họ. Sự vun đắp của bạn chính là nền tảng để họ xây dựng bản thân. Walt Disney từng nói rằng trên thế giới có ba kiểu người. Kiểu thứ nhất là các bậc thầy độc dược – họ luôn làm nản lòng người khác, chà đạp lên sức sáng tạo của người khác, bảo người khác không có khả năng làm điều này điều nọ. Kiểu thứ hai là những chuyên gia cắt cỏ – tuy có ý tốt nhưng chỉ biết có mình, chỉ cắt cỏ ở sân nhà mình mà không bao giờ giúp người khác. Kiểu cuối cùng là những người nâng cấp cuộc sống. Họ là những người bỏ công sức ra để làm phong phú cuộc đời của người khác, nâng người khác lên, truyền cảm hứng cho người khác. Mỗi người chúng ta cần phải dốc hết sức mình để trở thành người thuộc nhóm cuối cùng này, để vun đắp cho người khác và khích lệ họ trưởng thành theo tiềm năng của họ. Đây là một quá trình đòi hỏi thời gian (Trong những chương sau, chúng tôi sẽ chia sẻ một số hiểu biết để bạn biết cách giúp người khác tiến xa hơn nữa trong quá trình ấy). Một trong những câu chuyện truyền cảm hứng nhất về sự khích lệ và gầy dựng mà chúng tôi từng nghe kể là về John Wesley, một người có ảnh hưởng mà chúng tôi đã nêu trong phần giới thiệu của cuốn sách này. Vào năm 1791, Wesley viết một bức thư gửi cho William Wilberforce, một nghị sĩ quốc hội Anh đang đấu tranh đòi hủy bỏ tình trạng buôn bán nô lệ của người Anh, và từ đó bức thư trở nên nổi tiếng. Bức thư ấy như sau: Luân Đôn, 26 tháng 2 năm 1791 Thưa ngài, Nếu không phải thần thánh đã an bài và hậu thuẫn cho ngài thì tôi không thể hiểu nổi sao ngài lại có thể theo đuổi được sự nghiệp vẻ vang phản đối tình trạng phi nhân đạo ghê tởm kia, một tình trạng quả thực là sự bê bối của tôn giáo, của nước Anh và của bản chất con người. Nếu không phải Chúa đã giao sứ mệnh này cho ngài, hẳn việc chống đối con người và quỷ dữ sẽ khiến ngài suy kiệt. “Nếu Thiên Chúa ủng hộ ngài, ai dám chống lại ngài?”. Chẳng lẽ bọn họ lại quyền năng hơn Chúa sao? Thưa ngài, “đừng mệt mỏi khi làm điều tốt đẹp!”. Hãy cứ tiếp tục nhân danh Thiên Chúa, bằng sức mạnh đầy quyền năng của Người, cho tới khi chế độ nô lệ Hoa Kỳ – điều xấu xa nhất từng diễn ra dưới ánh mặt trời – biến mất. Tôi nguyện rằng Đức Chúa Trời từng dẫn dắt ngài từ thuở thiếu niên sẽ liên tục tiếp sức cho ngài trong sứ mệnh này và trong cuộc sống. Người nô bộc thân yêu của ngài, J. Wesley Bốn ngày sau, Wesley qua đời ở tuổi 88, nhưng ảnh hưởng của ông đến Wilberforce vẫn kéo dài qua năm tháng. Tuy không thuyết phục được Quốc hội bãi bỏ chế độ nô lệ vào giai đoạn đó nhưng Wilberforce không từ bỏ đấu tranh. Ông tiếp tục qua nhiều thập niên cho dù bị vu cáo, gièm pha và đe dọa. Những khi ông nghĩ mình không thể tiếp tục được nữa, ông lại đọc bức thư của Wesley để tìm sự động viên. Cuối cùng, vào năm 1807, việc buôn bán nô lệ được bãi bỏ. Và trong năm 1833, nhiều tháng sau khi Wilberforce qua đời, chế độ nô lệ bị xem là phạm pháp ở khắp nơi trong Đế quốc Anh. Dù bị lên án bởi nhiều người trong suốt sự nghiệp của mình, Wilberforce vẫn được vinh dự chôn cất trong thánh đường Westminster Abbey với tư cách là một trong những người được tôn kính nhất vào thời ông. Trên mộ chí của ông có đoạn: Ông nổi bật trong mọi lĩnh vực lao động phụng sự công chúng, và là lãnh đạo trong mọi công cuộc từ thiện, dù đó là để xoa dịu những ham muốn tâm linh hay thế tục của người dân. Tên của ông sẽ luôn được vinh danh với những thành tựu đó. Nhờ phúc lành của Chúa, tội ác buôn bán nô lệ châu Phi đã được gạt bỏ khỏi nước Anh. Ông mở đường cho việc bãi bỏ chế độ nô lệ trong mọi thuộc địa của Đế quốc này. Có thể bên cạnh bạn đang có một William Wilberforce chờ sự vun đắp và nuôi dưỡng từ bạn để trở nên vĩ đại. Cách duy nhất để bạn nhận ra họ là trở thành một người nuôi dưỡng có suy nghĩ khác biệt và giúp những người mà bạn gặp tăng thêm giá trị. Bảng kiểm tra sự ảnh hưởng NUÔI DƯỠNG NGƯỜI KHÁC • Phát triển môi trường nuôi dưỡng tại gia đình, nơi kinh doanh hoặc nhà thờ. Hãy xem việc làm cho những người xung quanh bạn cảm thấy được yêu thương, tôn trọng và an toàn là mục tiêu của bạn. Để làm được điều trên, hãy cam kết không nói lời chỉ trích, tiêu cực trong vòng một tháng, và chỉ nói những điều tích cực với người khác. • Trao đi sự khích lệ đặc biệt. Trong tháng này, hãy chọn ra hai hoặc ba người để khích lệ. Hàng tuần hãy gửi cho mỗi người vài dòng viết tay. Luôn luôn thể hiện mình sẵn sàng có mặt khi họ cần. Cống hiến thời gian cho họ mà không đòi hỏi sự đền đáp. Vào cuối tháng, hãy xem các mối quan hệ đó có thay đổi tích cực không. • Cải thiện những mối quan hệ tiêu cực. Hãy tìm đến một người thường bị bạn đối xử tiêu cực trong quá khứ (như một đồng nghiệp hay người thân) và xin lỗi vì hành động hoặc lời nói của mình. Tiếp theo, hãy nói với họ về phẩm chất bạn ngưỡng mộ nhất ở họ. Trong suốt những tuần sau đó, hãy tìm cách để xây dựng và củng cố mối quan hệ này. 3 Có niềm tin vào người khác - Nhân lên gấp bội - Cố vấn - Khích lệ - Niềm tin - Nêu gương Jim lớn lên tại cụm thác Niagara, New York. Ngày nay, dân số ở đó vào khoảng 60.000 người, nhưng vào thời Jim còn ở đó, dân số lên đến gần 100.000 người. Nơi này là một trung tâm công nghiệp sầm uất, với những công ty lớn như DuPont Chemical. Nó cũng có nền văn hóa hấp dẫn, một trường đại học hàng trăm năm tuổi, và những điều hấp dẫn khác, nhưng trung tâm của thị trấn hồi đó là kỳ quan thiên nhiên với những thác nước. Người Iroquois gọi nó là Niagara, nghĩa là “tiếng rền của dòng nước”. Cụm thác ấy là một bức tranh phong cảnh đẹp mê hồn. Mỗi phút, hơn 3,5 triệu mét khối nước đổ xuống từ độ cao gần 60 mét sau khi chảy băng qua mép thác. Và tổng chiều rộng của nó, bao gồm phần lãnh thổ của Canada lẫn của Hoa Kỳ là hơn 1.000 mét. Hoàn toàn hợp lý khi nó được gọi là một trong những kỳ quan thiên nhiên thế giới. Jim nói: Những ngày tháng lớn lên ở đó, chúng tôi nghe kể rất nhiều câu chuyện về những thác nước này và những con người táo bạo từng biểu diễn ở đây – như Annie Edson Taylor từng vượt qua thác trong một chiếc thùng phuy, và những chuyện tương tự. Một trong những huyền thoại vĩ đại của thị trấn là diễn viên xiếc người Pháp Charles Blondin (1824 – 1897). Ông đã băng qua toàn bộ chiều ngang của thác trên một sợi dây thừng vào năm 1859. Đây là một hành động dũng cảm phi thường, vì chỉ một cú trượt ngã thôi cũng có thể cướp đi mạng sống của ông. Trên thực tế, ông đã băng qua thác nước này nhiều lần. Có lần ông thực hiện việc đó với một chiếc xe cút kít; lần khác ông bịt mắt mình; và một lần khác nữa, ông đi băng qua nó trên đôi cà kheo. Mọi người đều nói ông là một người phi thường. Ông thậm chí còn tiếp tục biểu diễn khi đã ngoài 70. Một trong những kỳ tích phi thường nhất mà ông từng thực hiện là băng qua cụm thác trên một sợi dây thừng, khi trên lưng ông cõng theo một người khác. Bạn có hình dung nổi không? Tôi đoán chừng ông cảm thấy một mình băng qua thác nước thì chưa đủ gai góc với ông! Nhưng ngón nghề khó khăn chừng ấy thì chỉ có thể có ở Blondin và tôi không thể ngừng tự hỏi làm thế nào ông có thể mời được ai đó đồng hành cùng ông. Đó là cái được gọi là lòng tin: leo lên lưng một người đàn ông sắp sửa đi hơn nửa dặm đường, trên một sợi dây thừng, băng ngang qua một trong những thác nước dữ dội nhất thế giới. Tôi từng nghĩ về trò mạo hiểm đó hồi còn bé. Ngắm nhìn thác từ trên một sợi thừng được giăng ngang qua không biết sẽ như thế nào? Và quan trọng hơn, ai dám tin tưởng để cho tôi cõng trên lưng và băng qua cụm thác như người đàn ông đó đã tin vào Blondin chứ? Những quan sát thực tế về việc có niềm tin ở con người Chúng tôi không thể cho bạn biết gì về người đàn ông mà Blondin cõng đi băng qua cụm thác nước, nhưng không có nghi ngờ gì về niềm tin mà ông đặt vào diễn viên xiếc người Pháp kia. Xét cho cùng, ông đã đặt mạng sống của mình vào tay người đàn ông đó. Bạn không thường thấy kiểu tin tưởng đó hằng ngày ở mọi người đâu. Nhưng mỗi khi bạn thấy được, thì đó sẽ là một điều rất đặc biệt. Niềm tin vào con người là phẩm chất thiết yếu của một người có ảnh hưởng khi làm việc với những người khác, tuy nhiên ngày nay nó là một món hàng hiếm. Dưới đây là bốn quan sát thực tế về niềm tin, mời bạn xem qua: 1. Hầu hết mọi người không có niềm tin vào bản thân Cách nay không lâu chúng tôi có đọc quyển truyện tranh Shoe của tác giả Jeff MacNelly, truyện kể về Shoe, một biên tập viên tạp chí bẳn tính, đứng trên mô đất của một sân bóng chày. Người bắt bóng nói với anh: “Anh phải có niềm tin vào đường bóng mà anh ném”. Trong khung hình kế tiếp, Shoe đã bình luận: “Anh ta nói thì dễ. Nhưng nói đến việc tin vào chính mình, thì mình lại là người theo chủ nghĩa hoài nghi”. Khi bạn tin vào người khác, họ sẽ làm được những điều tưởng như không thể. – Nancy Dornan Đó là cách mà nhiều người cảm tưởng trong thời đại này. Họ gặp khó khăn trong việc tin vào bản thân. Họ tin rằng rồi họ sẽ thất bại. Ngay cả khi nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm, thì họ lại bị thuyết phục rằng đấy hẳn là một đoàn tàu hỏa. Họ nhìn thấy khó khăn trong mọi khả năng. Nhưng thực tế là những khó khăn đó hiếm khi nào đánh gục được người ta, việc thiếu niềm tin vào bản thân mới là nguyên nhân gây ra điều đó. Với một ít niềm tin vào bản thân, người ta đã có thể làm được những việc kỳ diệu. Không có niềm tin mới là lúc họ phải đối mặt với những giai đoạn gai góc thực sự. 2. Hầu hết mọi người không có được người đặt lòng tin vào mình Trong cuốn sách Just for Today, James Keller kể câu chuyện sau: “Một người bán hoa ven đường đang ngồi không. Đột nhiên, một ý nghĩ tài tình lóe lên và anh ta treo lên một tấm bảng đề dòng chữ ‘Bó hoa vườn này sẽ giúp bạn cảm thấy mình quan trọng suốt cả ngày, chỉ với giá 10 xu’. Ngay lập tức, việc mua bán của anh ta bắt đầu khấm khá”. Trong xã hội ngày nay, hầu hết mọi người cảm thấy bị cô lập. Ý thức cộng đồng mạnh mẽ từng có lần được hầu hết người Mỹ tận hưởng, nay đã trở thành điều hiếm hoi. Và nhiều người không có được sự ủng hộ của gia đình, điều từng phổ biến cách nay 30, 40 năm. Ví dụ, nhà truyền giảng phúc âm Bill Glass nhận xét: “Hơn 90% những người vào tù ra khám đều từng được nghe cha mẹ họ bảo rằng: ‘Rồi họ sẽ bỏ tù mày!”’. Thay vì dạy con cái tin vào bản thân, một số bậc cha mẹ lại chỉ đang vùi dập con mình. Với nhiều người, ngay cả những người thân thiết nhất cũng không tin tưởng họ, thì họ còn có ai bên cạnh nữa đây. Chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi ngay cả một điều nhỏ nhặt như một bông hoa cũng có thể tạo nên sự khác biệt trong cách người ta trải qua một ngày. 3. Hầu hết mọi người đều có thể nhận biết khi ai đó đặt niềm tin vào mình Trực giác của con người tương đối tốt trong việc nhận biết khi nào người khác đặt niềm tin vào mình. Họ có thể cảm nhận niềm tin đó là thực hay chỉ là sự phỉnh phờ. Và việc có niềm tin thật sự vào người khác có thể hoàn toàn thay đổi cuộc đời của họ. Vợ của Jim, Nancy, vẫn thường nói: “Khi bạn tin vào người khác, họ sẽ làm được những điều tưởng như không thể”. Trong cuốn sách Move Ahead with Possibility Thinking, tác giả Robert Schuller, mục sư của nhà thờ Crystal Cathedral ở Garden Grove, California, đã kể một câu chuyện thú vị về một sự cố làm thay đổi cuộc đời ông hồi còn bé. Chuyện xảy ra khi chú của ông đặt niềm tin vào ông và thể hiện nó ra qua lời nói và hành động của mình: Chiếc xe hơi của chú chạy ngang qua căn nhà kho mộc mạc và dừng lại giữa một đám bụi ngày hè trước cánh cổng. Tôi chạy chân trần băng qua hàng hiên và trông thấy chú Henry đang bước ra khỏi xe. Chú tôi cao lớn, đẹp trai, và tràn đầy sức sống. Sau nhiều năm sống và truyền giáo ở Trung Quốc, chú đến thăm nông trại ở Iowa của chúng tôi. Chú ùa về phía cánh cổng cũ, vòng đôi bàn tay to lớn ôm quanh bờ vai đứa cháu lên bốn này. Chú mỉm cười rạng rỡ, xoa xoa mái đầu rối bời của tôi và nói: “Ái chà, chắc cháu là Robert rồi! Chú nghĩ một ngày nào đó cháu sẽ trở thành một nhà truyền giáo đấy”. Đêm đó, tôi kín đáo cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin Người hãy cho con trở thành người truyền giáo khi con lớn lên!”. Tôi tin rằng Chúa Trời đã làm cho tôi trở thành một người suy nghĩ khả thi từ đó. Khi bạn cố gắng để trở thành một người có ảnh hưởng, hãy luôn nhớ rằng mục tiêu của bạn là khiến người khác nghĩ trọng về họ hơn, chứ không phải nghĩ trọng về bạn hơn. Có niềm tin vào người khác, và họ sẽ bắt đầu sống như niềm tin đó. 4. Hầu hết mọi người sẽ làm bất cứ điều gì để sống trọn với niềm tin bạn đặt vào họ Người ta sẽ vươn lên hoặc đi xuống để thỏa mức độ kỳ vọng bạn đặt vào họ. Nếu bạn biểu lộ sự hoài nghi về người khác, họ sẽ đáp lại lòng tin ít ỏi của bạn bằng sự xoàng xĩnh. Nhưng nếu bạn tin tưởng họ, kỳ vọng họ làm tốt, họ sẽ cố gắng vượt mức để làm hết mình. Và trong quá trình đó, cả họ và bạn sẽ cùng hưởng lợi. John H. Spalding diễn đạt ý nghĩ này như sau: “Những ai tin vào khả năng của chúng ta sẽ tác động nhiều hơn là chỉ khích lệ chúng ta. Họ tạo ra cho chúng ta một bầu không khí mà trong đó thành công trở nên dễ dàng hơn”. Nếu bạn chưa bao giờ là người tin tưởng người khác và đặt niềm tin vào họ, hãy thay đổi. Cuộc sống của bạn sẽ mau chóng cải thiện. Khi bạn đặt niềm tin vào người khác, bạn đã trao cho họ một món quà vô giá. Cho người khác tiền, tiền sẽ mau chóng bị tiêu hết. Cho họ nguồn lực và tài nguyên, có thể chúng sẽ không được sử dụng một cách thiết thực nhất. Cho sự trợ giúp thì thường chỉ trong một thời gian ngắn người ta sẽ lại thấy mình quay lại nơi bắt đầu. Nhưng cho họ lòng tin, họ sẽ trở nên tự tin, tràn đầy năng lượng và có khả năng tự lực. Họ trở nên có động lực để giành được những gì họ cần, để tự mình thành công. Và rồi sau đó, nếu bạn chia sẻ tiền bạc, nguồn lực và sự trợ giúp, họ sẽ có khả năng sử dụng chúng tốt hơn, xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Tin vào hành động Cuối thập niên 1800, một nhân viên bán hàng từ miền Đông đi đến một thị trấn tuyến đầu ở vùng Đại Bình nguyên¹. Khi anh ta nói chuyện với người chủ một cửa hàng bách hóa, một người chủ nông trại bước vào, và người chủ cửa hàng này xin cáo để tiếp vị khách kia. Khi họ nói chuyện, người nhân viên bán hàng không kiềm được mà nghe lóm cuộc trò chuyện giữa họ. Có vẻ người chủ nông trại muốn mua chịu một số món ông ta cần. ¹ Great Plains: Vùng đồng cỏ và thảo nguyên rộng lớn ở Bắc Mỹ, trải dài về phía đông dãy Rocky, bao phủ lên nhiều tiểu bang lớn của Mỹ. - Anh có làm hàng rào vào mùa xuân này không, Jake? – Người chủ cửa hàng hỏi. - Có chứ, Bill. – Người chủ nông trại nói. - Làm hàng rào trong hay ngoài? - Hàng rào trong. Bao thêm 360 công đất bên kia suối nữa. - Tuyệt nhỉ, Jake. Anh được ghi nợ rồi đó. Hãy bảo Steve ra phía sau lấy cho anh những gì anh cần. Người nhân viên bán hàng sửng sốt. Anh ta nói: “Tôi từng thấy nhiều cách bán ghi nợ, nhưng chưa bao giờ thấy kiểu mua bán ghi nợ nào như thế này cả. Ông bán thế nào vậy?” Người chủ cửa hàng nói: “Này nhé, nếu một người xây hàng rào ngoài thì có nghĩa là họ sợ hãi, đang cố níu giữ những gì họ có. Nhưng nếu họ làm hàng rào trong thì có nghĩa là họ đang phát triển và đang cải thiện. Tôi luôn chấp nhận ghi nợ cho những người làm hàng rào trong vì điều đó có nghĩa là họ tin tưởng vào bản thân họ”. Có niềm tin vào người khác đòi hỏi nhiều hơn chỉ là lời nói hoặc cảm xúc tích cực về họ. Chúng ta phải củng cố nó bằng hành động. Như W. T. Purkiser, giáo sư danh dự môn Tôn giáo học tại trường Đại học Point Loma, nói rõ như sau: “Niềm tin còn hơn là cho rằng điều gì đó là thực. Tin nghĩa là cho rằng điều gì đó là thực, đến mức chúng ta hành động theo nó”. Nếu bạn muốn giúp người khác và tạo ra tác động tích cực lên cuộc đời họ, bạn phải đối xử với họ bằng sự tin tưởng. Ralph Waldo Emerson nói: “Tin người khác, họ sẽ thành thật với bạn; đối xử với họ thật tốt, họ sẽ thể hiện bản thân thật tuyệt vời”. Trở thành người có niềm tin vào người khác thì ngay cả những người thiếu kinh nghiệm và do dự nhất cũng có thể tỏa sáng ngay trước mắt bạn. Để trở thành người biết tin vào người khác Chúng tôi may mắn vì lớn lên trong những môi trường tích cực và có tính khẳng định. Kết quả là chúng tôi dễ dàng đặt niềm tin vào người khác và không khó để diễn đạt niềm tin đó. Nhưng chúng tôi cũng biết rằng không phải ai cũng nhận được sự dưỡng dục tích cực như vậy. Hầu hết mọi người cần phải học để biết cách tin vào người khác. Để xây dựng niềm tin vào người khác, hãy thử làm theo những lời khuyên sau đây. Tin vào họ trước khi họ thành công Bạn có bao giờ để ý thấy có vô số người bắt đầu hâm mộ một đội bóng ngay khi nó bắt đầu chiến thắng không? Điều đó xảy ra ngay tại San Diego này, cách nay nhiều năm, khi Chargers giành chức vô địch khu vực, sau đó thắng trận play-off tiến tới trận chung kết của giải Super Bowl². Toàn thị trấn như vỡ tung. Bạn có thể nhìn thấy biểu tượng tia chớp ở khắp mọi nơi: trên nhà dân, trên cửa sổ sau xe hơi, trên ngực áo, v.v… ² Siêu cúp bóng bầu dục Mỹ. Suốt thời gian đỉnh cao thành công của Chargers, một cặp đôi tên tuổi trong làng phát thanh địa phương tên là Jeff và Jer đã tập hợp người dân San Diego lại bằng cách bảo trợ cho một sự kiện lớn tại sân vận động. Kế hoạch của họ là tặng cho những người tới dự một chiếc áo thun mang màu cờ sắc áo của đội bóng và xếp họ thành hàng lối ở bãi đậu xe theo hình một tia chớp khổng lồ. Sau đó, họ sẽ chụp hình nó từ máy bay trực thăng và cho lên mặt báo vào sáng hôm sau. Cần đến mấy ngàn người để xếp được hình này, nhưng họ hy vọng sẽ có đủ người tới tham gia. Hãy hình dung họ đã ngạc nhiên thế nào vì đã có rất nhiều người tới dự, đến độ họ hết nhẵn áo thun để phát, và cuối cùng họ phải viền cái “tia chớp người” đó bằng đường viền với những sắc màu khác. Đó là một thành công lớn đến độ báo chí chớp ngay lấy và đưa tin về nó trên toàn quốc. Ai cũng yêu mến người chiến thắng. Người ta dễ dàng có niềm tin vào những người tự chứng tỏ được mình. Tin vào người khác trước khi họ tự chứng tỏ được bản thân thì khó hơn nhiều. Nhưng đó lại là chìa khóa cho việc khích lệ người khác, giúp họ đạt đến tiềm năng của mình. Bạn phải tin vào họ trước, trước cả khi họ thành công, và đôi khi thậm chí trước cả khi họ tin vào chính họ. Nhà văn, nhà đạo đức người Pháp Joseph Joubert có nói: “Không ai có thể cho đi lòng tin trừ phi họ có lòng tin. Chính người được thuyết phục mới thuyết phục được người khác”. Bạn cần tin vào người khác trước khi bạn có thể thuyết phục họ tin vào chính mình. Trong đời, bạn sẽ gặp nhiều người rất muốn tin vào chính mình nhưng lại có rất ít hy vọng. Khi bạn tương tác với người khác, hãy nhớ câu khẩu hiệu của vị anh hùng người Pháp trong Thế chiến thứ nhất, Marshal Ferdinand Foch: “Không có hoàn cảnh nào là vô vọng; chỉ có người vô vọng về chính mình mà thôi”. Mọi người đều có nhiều hạt giống của sự vĩ đại bên trong mình, dù có thể hạt giống ấy đang yên ngủ. Nhưng khi bạn tin vào người khác, bạn đã tưới nước lên những hạt giống này của họ, cho chúng cơ hội để lớn lên. Mỗi khi bạn đặt lòng tin của mình vào họ, bạn đang tưới những giọt nước, truyền hơi ấm, dinh dưỡng và ánh sáng để duy trì cuộc sống. Và nếu bạn tiếp tục khích lệ thông qua sự tin tưởng của mình, rồi họ sẽ bừng nở. Nhấn mạnh những ưu điểm Chúng tôi đã nêu ở phần trước, nhiều người suy nghĩ sai lầm rằng để có ảnh hưởng lên cuộc đời người khác, họ phải là một người “uy quyền” và chỉ ra được những khiếm khuyết của người khác. Những người thử nghiệm cách tiếp cận đó chính là kiểu người như nhân vật Lucy trong truyện tranh Peanuts của Charles Schulz. Trong một cảnh, Lucy đã nói với Charlie Brown tội nghiệp rằng: “Này Charlie Brown, bạn là một trái bóng sút hỏng trên sân cỏ cuộc đời! Bạn đứng trong cái bóng khung thành của chính mình! Bạn là một viên bi bị đánh hỏng. Bạn là cú đánh golf trật lỗ! Bạn là pha ném bóng bowling chẳng đổ được pin nào… Bạn là một cú ném biên không tới đích, một cú đánh golf trật đầu gậy! Bạn có hiểu không? Tôi nói thế có đủ rõ chưa?”. Đó chẳng thể nào là cách ảnh hưởng tích cực lên cuộc đời người khác! Con đường dẫn đến việc trở thành một ảnh hưởng tích cực lên người khác nằm ngay ở hướng ngược lại. Cách tốt nhất để người khác thấy được lòng tin của bạn đặt vào họ và khích lệ họ là tập trung nhấn mạnh vào những ưu điểm họ có. Theo tác giả, nhà quản lý ngành quảng cáo Bruce Barton: “Không một sự huy hoàng nào có thể đạt được trừ phi người ta dám tin rằng có điều gì đó bên trong họ ưu việt hơn là hoàn cảnh”. Bằng cách đặt trọng tâm vào ưu điểm của người khác, bạn đang giúp họ tin rằng họ sở hữu những điều cần thiết để thành công. Hãy ngợi khen họ về những việc họ làm tốt, vừa riêng tư lẫn công khai. Hãy bảo cho họ biết bạn xem trọng những phẩm chất tích cực và kỹ năng của họ ra sao. Bất cứ khi nào bạn có cơ hội khen ngợi họ trước sự hiện diện của gia đình và bạn bè của họ, hãy khen ngay. Điểm lại những thành công trong quá khứ Ngay cả khi bạn đã nhấn mạnh những ưu điểm của người khác, họ vẫn có thể cần sự khích lệ hơn nữa để thấy rằng bạn tin tưởng họ và cũng để động viên họ hơn nữa. Doanh nhân Mary Kay Ash khuyên: “Ai cũng có một tấm bảng vô hình treo trên cổ với dòng chữ ‘Hãy khiến tôi thấy mình quan trọng!’. Đừng bao giờ quên thông điệp này khi làm việc với người khác”. Một trong những cách tốt nhất để làm vậy là giúp người khác nhớ về những thành công trong quá khứ của họ. Câu chuyện về David và gã khổng lồ Goliath cho ta một ví dụ điển hình về cách những thành công trong quá khứ có thể giúp con người có lòng tin vào chính họ ra sao. Bạn có thể vẫn nhớ câu chuyện từ Kinh Thánh này. Một người Philistine cao 3 mét tên là Goliath đứng trước quân đội Israel và mắng nhiếc họ mỗi ngày trong 40 ngày, thách họ chọn ra một chiến binh để đấu với hắn ta. Ngày thứ 40, một người chăn cừu trẻ tuổi tên là David đi ra chiến tuyến, mang thực phẩm cho anh trai mình đang phục vụ trong quân đội Israel. Khi có mặt ở đó, anh chứng kiến trò mắng nhiếc và lời thách thức khinh miệt của gã khổng lồ này. David giận đến độ chàng thưa với vua Saul của Israel rằng chàng muốn chiến đấu với gã khổng lồ kia. Sau đây là những gì đã xảy ra: David thưa với Saul rằng: “Xin đừng để ai ngã lòng vì người Philistine! Kẻ bề tôi sẽ đấu cùng hắn”. Saul đáp lại David: “Ngươi chẳng thể đối địch cùng người Philistine kia, vì ngươi chỉ là một chàng trai trẻ, còn hắn là một chiến binh từ thuở còn thơ”. David tâu cùng Saul rằng: “Bề tôi của người từng chăn giữ đàn cừu của cha mình. Khi sư tử và gấu đến bắt một con cừu nào đi, kẻ bề tôi đuổi theo, đánh nó, đoạt con cừu khỏi miệng nó. Hễ nó tấn công lại tôi, kẻ bề tôi nắm râu nó, đánh nó và giết nó. Kẻ bề tôi đã đánh chết sư tử và gấu… Thiên Chúa đã giữ tôi thoát khỏi vuốt sư tử và vuốt gấu, ắt sẽ giúp tôi thoát khỏi bàn tay người Philistine kia”. (1 Samuel 17:32-37) David điểm lại những thành tích trong quá khứ của mình, và anh tự tin về những hành động trong tương lai của mình. Và dĩ nhiên, khi chiến đấu với gã khổng lồ, anh đã hạ gục hắn như một cái cây, không sử dụng gì ngoại trừ một viên đá và dàn ná. Và khi anh cắt đầu Goliath, chiến công của anh đã truyền cảm hứng cho người dân xứ mình; họ đã đánh tan quân đội Philistine. Không phải ai cũng có khả năng bẩm sinh để nhận ra những thành công trong quá khứ của mình và rút ra sự tự tin từ đó. Một số người cần có sự trợ giúp. Nếu bạn có thể cho người khác thấy họ đã từng làm tốt thế nào và giúp họ nhìn thấy những thắng lợi trong quá khứ đã lót đường cho sự thành công trong tương lai, họ sẽ có thể dễ dàng bước vào hành động hơn. Điểm lại những thành công trong quá khứ sẽ giúp người khác tin vào chính mình. Tiếp thêm tự tin khi họ thất bại Khi bạn khích lệ, đặt niềm tin vào người khác, và họ bắt đầu tin rằng mình có thể thành công trong đời, họ sẽ sớm đi đến một ngã rẽ quan trọng. Một hai lần họ thất bại – tất nhiên họ sẽ thất bại, vì nó là một phần của cuộc đời – thì họ sẽ có hai sự chọn lựa. Họ có thể chùn chân hoặc bước tiếp. Một số người dễ hồi phục và sẵn lòng cố gắng liên tục để thành công, ngay cả khi họ không nhìn thấy sự tiến bộ tức thời. Nhưng nhiều người khác không quyết tâm được như vậy. Một số sẽ sụp đổ ngay khi gặp trở ngại. Để truyền cảm hứng và cho họ sự khích lệ, bạn cần không ngừng thể hiện lòng tin của bạn đặt vào họ, ngay cả khi họ đang phạm sai lầm hoặc làm không tốt. Một trong những cách để làm vậy là kể về những sự cố và những trải nghiệm khó chịu bạn từng trải qua trong quá khứ. Đôi khi người ta vẫn nghĩ rằng nếu hiện tại bạn đang thành công thì có nghĩa là bạn vẫn luôn thành công như thế. Họ không nhận ra rằng bạn cũng từng phải đối mặt với nhiều thất bại và vấp ngã. Hãy cho họ thấy thành công là một hành trình, một quá trình, chứ không phải là đích đến. Khi họ nhận thức được rằng bạn từng thất bại và vẫn cứ tìm cách để thành công, họ sẽ hiểu thất bại cũng là điều bình thường thôi. Và sự tự tin của họ sẽ không bị tổn hại. Họ sẽ học cách suy nghĩ theo như lời của huyền thoại bóng chày Babe Ruth: “Đừng bao giờ để nỗi sợ bị thất bại chắn ngang con đường của mình”. Cùng nhau trải nghiệm vài chiến thắng Hiểu rằng để tiến lên trong đời thì thất bại là một phần của thành công là vẫn chưa đủ. Để thực sự có được sự khích lệ cho thành công, người ta cần tin rằng họ có thể chiến thắng. Chiến thắng là điều mang tính động viên cao. Nhà văn David Ambrose đã nhìn nhận chân lý sau: “Nếu bạn có ý chí để chiến thắng, bạn đã đạt được một nửa thành công; nếu bạn không, bạn đã đạt được một nửa thất bại”. Đồng hành cùng người khác, trợ giúp họ cũng trải nghiệm một số chiến thắng với mình sẽ cho họ nhiều lý do để tin rằng họ sẽ thành công. Và trong quá trình này, họ cảm nhận được sự chiến thắng. Đó là lúc những điều phi thường bắt đầu xảy ra trong đời họ. Hãy cùng xem xét sự so sánh về những gì xảy ra khi người ta cảm nhận thắng lợi với khi họ cho rằng sẽ thất bại: Khi người ta cảm nhận thắng lợi Họ hy sinh cho thành công. Họ tìm kiếm nhiều cách để chiến thắng Họ trở nên rất năng động. Họ đi theo kế hoạch cuộc chơi. Họ trợ giúp những thành viên khác. Khi người ta cảm nhận sự thất bại Họ cho đi ít nhất có thể. Họ tìm kiếm lời biện hộ. Họ thấy mệt mỏi. Họ từ bỏ kế hoạch cuộc chơi. Họ làm tổn thương người khác. Để giúp người khác tin họ có thể thu về thắng lợi, hãy đặt họ vào thế có thể trải nghiệm những thành công nhỏ. Hãy khích lệ họ thực hiện những công việc hoặc đảm nhận những trách nhiệm mà bạn biết là họ có thể xử lý tốt. Và hãy cho họ sự trợ giúp họ cần để hoàn thành những việc đó. Nhà hùng biện Hy Lạp Demosthenes nói: “Những cơ hội nhỏ thường là khởi đầu cho những sự nghiệp vĩ đại”. Khi lòng tự tin của họ lớn lên, họ sẽ đảm nhận nhiều thách thức khó khăn hơn, nhưng họ sẽ có thể đối mặt chúng bằng năng