🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Tinh Hoa Quản Trị Của Drucker Ebooks Nhóm Zalo Do PACE tuyển chọn & giới thiệu PETER F. DRUCKER“Cha đẻ” của quản trị kinh doanh hiện đại TINH HOA QUẢN TRỊ CỦA DRUCKER The Essential Drucker THE ESSENTIAL DRUCKER: The Best of Sixty Years of Peter Drucker’s Essential Writing on Management. Copyright arranged with: The Peter F. Drucker Literary Trust 424 North Linden Avenue, Oak Park, IL 60302-2218, USA. Though Tuttle-Mori Agency Co., Ltd. PETER F. DRUCKER NGUYÏÎN DÛÚNG HIÏËU, MBA dõch TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER NHAÂ XUÊËT BAÃN TREÃ TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER 4 PHÊÌN ÀÊÌU MUÅC LUÅC GIÚÁI THIÏÅU: NGUÖÌN GÖËC VAÂ MUÅC ÀÑCH CUÃA TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER................................................................. 7 I. QUAÃN TRÕ HOÅC 1. QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ MÖÅT NGHÏÅ THUÊÅT PHÖÍ THÖNG ...................................................................... 15 2. QUY MÖ CUÃA QUAÃN TRÕ ..................................................................................... 29 3. MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH ............................................... 33 4. TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ CHO CAÁC DOANH NGHIÏÅP? ................................................................................ 59 5. AÃNH HÛÚÃNG XAÄ HÖÅI VAÂ CAÁC VÊËN ÀÏÌ XAÄ HÖÅI .............................................. 75 6. KHUNG MÊÎU MÚÁI CUÃA QUAÃN TRÕ ................................................................... 97 7. THÖNG TIN CÊÌN THIÏËT CHO NHAÂ QUAÃN LYÁ ............................................... 128 8. QUAÃN TRÕ THEO MUÅC TIÏU VAÂ TÛÅ KIÏÍM SOAÁT ........................................... 149 9. CHOÅN LÛÅA NHÊN SÛÅ - NHÛÄNG NGUYÏN TÙÆC CÚ BAÃN.............................. 167 10. TINH THÊÌN ÀÖÍI MÚÁI, SAÁNG TAÅO.................................................................... 177 11. NHÛÄNG DÛÅ AÁN KINH DOANH MÚÁI ................................................................ 187 12. CHIÏËN LÛÚÅC KHÚÃI NGHIÏÅP KINH DOANH ................................................... 207 II. CAÁ NHÊN 13. PHAÃI REÂN LUYÏÅN ÀÏÍ TRÚÃ NÏN HIÏÅU QUAÃ .................................................... 243 14. TÊÅP TRUNG VAÂO SÛÅ ÀOÁNG GOÁP ..................................................................... 261 5 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER 15. BIÏËT ROÄ ÀIÏÍM MAÅNH VAÂ GIAÁ TRÕ CUÃA BAÅN ................................................. 273 16. QUAÃN LYÁ THÚÂI GIAN.......................................................................................... 284 17. CAÁC QUYÏËT ÀÕNH HIÏÅU QUAÃ........................................................................... 308 18. GIAO TIÏËP HIÏÅU QUAÃ ......................................................................................... 332 19. THUÊÅT LAÄNH ÀAÅO.............................................................................................. 340 20. CAÁC NGUYÏN TÙÆC CAÃI TIÏËN ............................................................................ 345 21. NÛÃA ÀÚÂI COÂN LAÅI............................................................................................... 354 22. CON NGÛÚÂI COÁ GIAÁO DUÅC .............................................................................. 364 III. XAÄ HÖÅI 23. MÖÅT THÏË KYÃ BIÏËN ÀÖÍI XAÄ HÖÅI - SÛÅ XUÊËT HIÏÅN CUÃA XAÄ HÖÅI TRI THÛÁC....................................................................................... 376 24. SÛÅ RA ÀÚÂI CUÃA XAÄ HÖÅI DOANH NGHIÏÅP ...................................................... 401 25. ÀÕA VÕ CÖNG DÊN QUA KHU VÛÅC XAÄ HÖÅI ................................................... 409 26. TÛÂ PHÊN TÑCH ÀÏËN NHÊÅN THÛÁC – QUAN ÀIÏÍM MÚÁI VÏÌ THÏË GIÚÁI....... 418 THAY LÚÂI KÏËT: NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC PHÑA TRÛÚÁC ........................................... 429 6 PHÊÌN ÀÊÌU GIÚÁI THIÏåU: NGUÖÌN GÖËC VAÂ MUÅC ÀÑCH CUÃA TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Tinh hoa quaãn trõ cuãa Drucker laâ möåt têåp húåp tûâ caác cöng trònh vaâ baâi viïët cuãa töi trong suöët 60 nùm trúã laåi àêy. Noá bùæt àêìu bùçng cuöën saách Tûúng lai cuãa con ngûúâi cöng nghiïåp (The future of industrial man) (1942) vaâ kïët thuác – tñnh cho àïën nay – vúái cuöën saách ra àúâi nùm 1999 Thaách thûác quaãn trõ cho thïë kyã XXI (Management challenges for the 21st century). Cuöën saách naây coá hai muåc àñch. Möåt laâ, töi hy voång, noá seä cung cêëp cho àöåc giaã möåt giúái thiïåu roä raâng vaâ tûúng àöëi àêìy àuã vïì quaãn trõ hoåc. Hai laâ, cuöën saách trònh baây töíng quan caác cöng trònh cuãa töi vïì quaãn trõ, theo àoá noá giuáp traã lúâi möåt cêu hoãi maâ töi vaâ caác nhaâ biïn têåp thûúâng xuyïn nhêån àûúåc tûâ àöåc giaã: Töi coá thïí bùæt àêìu àoåc Drucker tûâ àêu? Taác phêím naâo cuãa öng ta laâ quan troång? Ngûúâi baån Nhêåt Baãn thêm niïn cuãa töi, Atsuo Ueda, laâ ngûúâi àïì ra yá tûúãng laâm cuöën saách naây. Vöën dô chñnh öng cuäng àaä coá möåt sûå nghiïåp xuêët sùæc vïì quaãn trõ taåi Nhêåt. Khi àïën tuöíi saáu mûúi, öng chuyïín sang möåt hûúáng khaác, trúã thaânh nhaâ saáng lêåp vaâ giaám àöëc àiïìu haânh cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc kyä thuêåt múái taåi Tokyo. Öng Ueda laâ dõch giaã vaâ biïn têåp viïn cho nhiïìu taác phêím 7 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER cuãa töi trong suöët ba mûúi nùm. Vò vêåy, öng rêët quen thuöåc caác taác phêím naây; trong möåt chûâng mûåc naâo àoá, coân hún chñnh taác giaã nûäa. Leä tûå nhiïn laâ öng àûúåc múâi tham dûå vaâ chuã trò rêët nhiïìu höåi thaão, höåi nghõ vïì caác cöng trònh cuãa töi taåi Nhêåt. Taåi nhûäng núi àoá, öng liïn tuåc àûúåc hoãi ài hoãi laåi – nhêët laâ tûâ nhûäng thanh niïn, göìm caã sinh viïn vaâ caác nhaâ quaãn lyá múái bùæt àêìu sûå nghiïåp – möåt cêu hoãi: Töi coá thïí bùæt àêìu àoåc Drucker tûâ àêu? Àiïìu naây khiïën öng Ueda phaãi àoåc laåi toaân böå taác phêím cuãa töi, choån ra nhûäng chûúng thñch húåp nhêët, cö àoång vaâ toám tùæt chuáng sao cho àöåc giaã coá thïí àoåc chuáng nhû laâ möåt vùn baãn thöëng nhêët, toaân veån. Kïët quaã laâ möåt böå saách ba cuöën ra àúâi göìm 57 chûúng: möåt cuöën vïì quaãn trõ töí chûác, möåt cuöën vïì caá nhên trong xaä höåi caác töí chûác, vaâ möåt cuöën vïì xaä höåi noái chung. Ba têåp saách naây àûúåc xuêët baãn taåi Nhêåt Baãn vaâo muâa xuên vaâ muâa thu nùm 2000, thu àûúåc thaânh cöng lúán. Sau àoá, chuáng cuäng àûúåc xuêët baãn taåi Àaâi Loan, Trung Quöëc vaâ Haân Quöëc, Argentina, Mexico vaâ Brazil. Caác têåp saách noái trïn àaä àûúåc duâng trong quaá trònh biïn soaån Tinh hoa quaãn trõ cuãa Drucker úã Anh vaâ Myä. Tuy nhiïn êën baãn naây chó coá dung lûúång gêìn bùçng möåt nûãa êën baãn tiïëng Nhêåt cuãa Ueda: 26 chûúng thay vò 57 chûúng. Ngoaâi ra, êën baãn tiïëng Anh cuäng têåp trung vaâo möåt khña caånh khaác. Cass Canfield Jr. thuöåc nhaâ xuêët baãn HarperCollins – ngûúâi baån lêu nùm, vaâ cuäng laâ ngûúâi biïn têåp cho töi trong suöët ba mûúi nùm – caách àêy vaâi nùm cuäng ài túái kïët luêån rùçng cêìn coá möåt giúái thiïåu vaâ töíng quan cho saáu mûúi nùm nghiïn cûáu vïì quaãn trõ cuãa töi. Tuy nhiïn, öng ta àaä chñnh xaác khi cho rùçng àöåc giaã Anh - Myä (vaâ noái chung laâ àöåc giaã phûúng Têy) cuãa möåt cuöën saách nhû trïn vûâa nhiïìu hún, laåi vûâa ñt hún àöåc giaã Nhêåt Baãn. Súã dô nhiïìu hún laâ vò úã phûúng Têy caâng 8 PHÊÌN ÀÊÌU ngaây caâng coá nhiïìu ngûúâi quan têm yïu thñch quaãn trõ (duâ chûa hùèn àoá laâ nghïì cuãa hoå); nhiïìu sinh viïn coi hiïíu biïët vïì quaãn trõ laâ möåt phêìn trong kiïën thûác cú baãn (duâ chûa hùèn hoå àaä theo chuyïn ngaânh naây); cuäng nhû viïåc rêët nhiïìu nhaâ quaãn lyá/nhaâ chuyïn mön àang laâm viïåc àöí xö theo hoåc caác chûúng trònh àaâo taåo quaãn trõ nêng cao caã úã trong caác trûúâng àaåi hoåc vaâ úã taåi ngay töí chûác cuãa hoå. Tuy nhiïn, sûå têåp trung cuãa àöåc giaã cuäng ñt hún, heåp hún búãi leä nhûäng àöåc giaã múái naây khöng muöën hay cêìn sûå giúái thiïåu vaâ töíng quan vïì caác taác phêím cuãa Drucker; ngûúåc laåi hoå chó quan têm àïën quaãn trõ hoåc vúái nhûäng neát chñnh maâ thöi. Chñnh vò nhûäng leä àoá, trong quaá trònh biïn têåp tûâ êën baãn cuãa Ueda, Cass Canfield Jr. (vúái sûå höî trúå nhiïåt tònh cuãa taác giaã) àaä choån loåc vaâ biïn têåp tûâ êën baãn ba têåp noái trïn thaânh möåt têåp saách giúái thiïåu vïì quaãn trõ hoåc àêìy àuã, gùæn kïët, àöåc lêåp – caã vïì quaãn trõ doanh nghiïåp lêîn tûå quaãn trõ àöëi vúái caá nhên, duâ laâ nhaâ quaãn lyá hay ngûúâi laâm chuyïn mön, trong phaåm vi möåt doanh nghiïåp hay trong xaä höåi göìm caác töí chûác àûúåc quaãn lyá. Caã àöåc giaã vaâ taác giaã cuöën saách naây àïìu phaãi caãm ún rêët nhiïìu àöëi vúái Atsuo Ueda vaâ Cass Canfield Jr. Hoå àaä daânh cöng sûác vaâ nhiïåt tònh to lúán vaâo cuöën saách. Cuöën saách khöng chó laâ möåt sûå giúái thiïåu töët nhêët cho cöng trònh cuãa möåt taác giaã; noá coân laâ möåt lúâi giúái thiïåu àöåc lêåp, gùæn kïët vaâ àöåc àaáo cho quaãn trõ hoåc cuäng nhû caác nguyïn tùæc cú baãn, caác vêën àïì, thaách thûác vaâ cú höåi cuãa quaãn trõ. Nhû àaä noái trûúác, têåp saách naây cuäng laâ töíng quan vïì caác cöng trònh nghiïn cûáu quaãn trõ hoåc cuãa taác giaã. Àöåc giaã coá thïí muöën biïët vaâ nghiïn cûáu thïm vïì caác àïì taâi trong cuöën saách maâ hoå quan têm. Sau àêy laâ nguöìn göëc ban àêìu cuãa tûâng chûúng trong cuöën saách naây. 9 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER ⑧ Chûúng 1 vaâ chûúng 26: trñch tûâ Hiïån thûåc múái (New realities), 1988. ⑧ Chûúng 2, 3, 5 vaâ 18: trñch tûâ Quaãn trõ, nhiïåm vuå, traách nhiïåm, thûåc haânh (Management, tasks, responsibilities, practices), 1974. ⑧ Chûúng 4 vaâ chûúng 19: trñch tûâ Quaãn trõ cho tûúng lai (Managing for the future), 1992. Hai chûúng naây tûâng àûúåc àùng lêìn àêìu trïn Harvard Business Review (1989) vaâ Wall Street Journal (1988). ⑧ Chûúng 6, 15 vaâ 21: trñch tûâ Thaách thûác quaãn trõ cho thïë kyã XXI (Management challenges for the 21st century), 1999. ⑧ Chûúng 7 vaâ chûúng 23: trñch tûâ Quaãn trõ trong thúâi kyâ coá nhûäng thay àöíi lúán (Management in a time of great change), 1995. Hai chûúng naây tûâng àûúåc àùng lêìn àêìu trïn Harvard Business Review (1994) vaâ Atlantic Monthly (1996). ⑧ Chûúng 8 trñch tûâ Thûåc haânh quaãn trõ (The practice of management), 1954. ⑧ Chûúng 9 trñch tûâ Caác biïn giúái cuãa quaãn trõ (The frontiers of management), 1986. Chûúng naây tûâng àûúåc àùng lêìn àêìu trïn Harvard Business Review (1985). ⑧ Chûúng 10, 11, 12, 20 vaâ 24: trñch tûâ Àöíi múái vaâ kinh doanh (Innovation and entrepreneurship), 1985. ⑧ Chûúng 13, 14, 16 vaâ 17: trñch tûâ Nhaâ quaãn trõ thaânh cöng (The effective executive), 1966. ⑧ Chûúng 22 vaâ chûúng 25: trñch tûâ Xaä höåi hêåu tû baãn (Post capitalist society), 1993. Têët caã nhûäng taác phêím trïn hiïån vêîn àang coá baán úã Myä vaâ nhiïìu quöëc gia khaác. 10 PHÊÌN ÀÊÌU Tuy nhiïn, têåp Tinh hoa quaãn trõ cuãa Drucker naây khöng bao göìm chûúng naâo trñch tûâ nùm taác phêím quan troång khaác vïì quaãn trõ cuãa taác giaã, àoá laâ Tûúng lai cuãa con ngûúâi cöng nghiïåp (The future of industrial man) (1942), Khaái niïåm cöng ty (Concept of the corporation) (1946), Quaãn trõ kïët quaã (Managing for results) (1964: laâ cuöën saách àêìu tiïn viïët vïì caái ngaây nay goåi laâ “chiïën lûúåc” – vöën chûa laâ möåt khaái niïåm kinh doanh 40 nùm trûúác àêy), Quaãn trõ trong thúâi kyâ höîn loaån (Managing in turbulent times) (1980), vaâ Quaãn trõ caác töí chûác phi lúåi nhuêån (Managing the non profit organization) (1990). Àêy laâ caác taác phêím quan troång vaâ hiïån vêîn àang àûúåc àöåc giaã àoán nhêån vaâ aáp duång röång raäi. Tuy nhiïn chuã àïì cuãa chuáng mang tñnh chuyïn mön vaâ àöi khi mang tñnh kyä thuêåt cao hún nhûäng cuöën saách coá caác chûúng àûúåc trñch ra trong têåp saách naây, do àoá khöng thñch húåp coá mùåt trong möåt tuyïín têåp mang tïn Tinh hoa quaãn trõ cuãa Drucker. PETER F. DRUCKER Claremont, California Muâa xuên 2001 11 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER 12 PHÊÌN ÀÊÌU I. QUAÃN TRÕ HOÅC13 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER 14 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... 1. QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ MÖÅT NGHÏå THUÊÅT PHÖÍ THÖNG Khi Karl Marx bùæt àêìu viïët böå Tû baãn luêån vaâo thêåp niïn 1850, ngûúâi ta vêîn coân chûa biïët àïën quaãn trõ, hay caác cöng ty do caác nhaâ quaãn lyá dêîn dùæt. Cöng ty saãn xuêët lúán nhêët gêìn àoá laâ möåt nhaâ maáy súåi böng úã Manchester vúái chûa àïën 300 cöng nhên, do chñnh ngûúâi baån, ngûúâi cöång sûå thên thiïët vúái Marx laâ Friedrich Engels laâm chuã. Saãn xuêët böng laâ möåt trong nhûäng ngaânh kinh doanh coá lúâi nhêët thúâi àoá, nhûng trong chñnh nhaâ maáy cuãa Engels, chùèng hïì coá caác “nhaâ quaãn lyá” maâ chó coá nhûäng “quaãn àöëc, àöëc cöng” vûâa laâ cöng nhên vûâa giaám saát duy trò kyã luêåt àöëi vúái möåt nhoám nhoã “vö saãn” quanh hoå. Trong lõch sûã loaâi ngûúâi, chûa tûâng coá ngaânh naâo phaát triïín mau leå vaâ coá aãnh hûúãng to lúán nhanh nhû quaãn trõ. Trong voâng chûa túái 150 nùm, quaãn trõ hoåc àaä laâm thay àöíi cêëu truác kinh tïë vaâ xaä höåi cuãa nhiïìu nûúác phaát triïín trïn thïë giúái. Noá àaä taåo ra nïìn kinh tïë toaân cêìu, àùåt ra nhûäng quy àõnh cho caác quöëc gia 15 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER tham gia vaâo nïìn kinh tïë àoá nhû nhûäng chuã thïí ngang bùçng nhau. Vaâ tûå baãn thên quaãn trõ hoåc cuäng luön thay àöíi. Nhûng chùèng coá mêëy ai trong söë caác nhaâ quaãn lyá yá thûác àûúåc aãnh hûúãng lúán lao cuãa quaãn trõ. Trïn thûác tïë, nhiïìu ngûúâi trong söë hoå giöëng nhû nhên vêåt M. Jourdain trong vúã haâi kõch Trûúãng giaã hoåc laâm sang cuãa Molieâre, ngûúâi khöng hïì biïët rùçng baâi thú cuãa mònh chùèng qua chó laâ vùn xuöi! Àún giaãn hoå chó nhêån ra rùçng hoå àang thûåc haânh quaãn trõ àuáng hoùåc sai, hiïåu quaã hoùåc khöng hiïåu quaã maâ thöi. Kïët quaã laâ hoå khöng chuêín bõ àûúåc gò àïí àöëi phoá vúái nhûäng thaách thûác trong hiïån taåi. Vêën àïì thûåc sûå quan troång maâ caác nhaâ quaãn lyá phaãi àöëi mùåt khöng bùæt nguöìn tûâ cöng nghïå hay chñnh trõ, hay tûâ bïn ngoaâi quaãn trõ vaâ doanh nghiïåp. Ngûúåc laåi, àoá laâ nhûäng vêën àïì gêy ra búãi chñnh sûå thaânh cöng cuãa quaãn trõ. Chùæc chùæn laâ nhiïåm vuå cú baãn cuãa quaãn trõ vêîn luön khöng àöíi: laâm cho moåi ngûúâi coá khaã nùng cuâng hoaåt àöång thöng qua nhûäng muåc àñch chung, giaá trõ chung, cêëu truác àuáng àùæn, vaâ nhûäng sûå àaâo taåo vaâ phaát triïín cêìn thiïët cho viïåc àaåt thaânh tñch vaâ thñch ûáng àûúåc vúái nhûäng thay àöíi. Nhûng ngay chñnh yá nghôa cuãa nhiïåm vuå naây àaä thay àöíi, chó vò viïåc thûåc haânh quaãn trõ àaä biïën lûåc lûúång lao àöång tûâ möåt têåp húåp caác cöng nhên khöng laânh nghïì, thiïëu kyä nùng thaânh möåt têåp húåp caác cöng nhên coá kiïën thûác vaâ trònh àöå cao. Nguöìn göëc vaâ sûå phaát triïín cuãa quaãn trõ Ngay vaâo thúâi gian trûúác thïìm Thïë chiïën thûá I, möåt vaâi nhaâ tû tûúãng àaä yá thûác àûúåc sûå töìn taåi cuãa quaãn trõ. Nhûng chùèng coá ai, ngay caã úã nhûäng nûúác phaát triïín nhêët, coá liïn quan hay bêån têm 16 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... gò àïën vêën àïì naây caã. Ngaây nay, nhoám ngûúâi lao àöång lúán nhêët (chiïëm hún möåt phêìn ba töíng söë lao àöång), thuöåc vïì nhûäng ngûúâi maâ UÃy ban Thöëng kï dên söë Myä goåi laâ “quaãn lyá vaâ chuyïn nghiïåp”. Quaãn trõ chñnh laâ taác nhên chuã yïëu cuãa sûå chuyïín àöíi naây. Lêìn àêìu tiïn trong lõch sûã loaâi ngûúâi, quaãn trõ giaãi thñch àûúåc taåi sao chuáng ta coá thïí sûã duång möåt söë lûúång lúán nhûäng ngûúâi lao àöång coá kiïën thûác vaâ kyä nùng trong hoaåt àöång saãn xuêët. Caác xaä höåi trûúác àêy chûa laâm àûúåc àiïìu àoá. Thêåt sûå maâ noái, trong caác xaä höåi trûúác àêy, chó coá thïí coá möåt söë lûúång ñt oãi nhûäng ngûúâi nhû vêåy. Maäi àïën gêìn àêy ngûúâi ta múái biïët caách kïët húåp nhûäng ngûúâi coá kyä nùng vaâ kiïën thûác khaác nhau àïí cuâng àaåt túái möåt muåc tiïu chung. Vaâo thïë kyã XVIII, Trung Quöëc laâm cho giúái trñ thûác chêu Êu phaãi ghen tyå vò nûúác naây taåo ra nhiïìu viïåc laâm cho nhûäng ngûúâi coá hoåc hún toaân chêu Êu – vaâo khoaãng 20.000 cöng viïåc möîi nùm. Ngaây nay, nûúác Myä (vúái dên söë tûúng àûúng dên söë Trung Quöëc thúâi êëy) coá gêìn möåt triïåu sinh viïn àaåi hoåc ra trûúâng haâng nùm, vaâ khöng ai trong söë hoå gùåp khoá khùn khi tòm kiïëm cöng ùn viïåc laâm vúái thu nhêåp cao. Chñnh quaãn trõ hoåc àaä taåo àiïìu kiïån cho chuáng ta sûã duång têët caã nhûäng lao àöång êëy. Tri thûác, nhêët laâ tri thûác cao cêëp, luön àûúåc chuyïn ngaânh hoáa cao àöå. Tûå tri thûác khöng saãn xuêët ra gò caã. Thïë maâ möåt doanh nghiïåp hiïån àaåi (khöng chó úã nhûäng doanh nghiïåp lúán maâ thöi) coá thïí sûã duång àïën mûúâi nghòn ngûúâi coá tri thûác, trònh àöå chuyïn mön cao, tûâ cúä... 60 ngaânh khaác nhau. Kyä sû àuã chuyïn ngaânh, nhaâ thiïët kïë, chuyïn gia marketing, kinh tïë gia, nhaâ thöëng kï, nhaâ têm lyá, nhaâ kïë hoaåch, chuyïn viïn kïë toaán, nhûäng ngûúâi laâm nhên sûå – têët caã nhûäng ngûúâi naây cuâng chung sûác laâm viïåc trong möåt cöng ty. Vaâ nïëu cöng ty khöng àûúåc quaãn trõ thò chùèng ai coá thïí laâm viïåc hiïåu quaã àûúåc. 17 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Thêåt laâ vö ñch khi hoãi àiïìu gò àaä xaãy ra trûúác: sûå buâng nöí cuãa giaáo duåc, tri thûác trong möåt trùm nùm trúã laåi àêy, hay quaãn trõ hoåc – caái àaä àem nhûäng tri thûác àoá vaâo sûã duång hiïåu quaã nhêët? Roä raâng quaãn trõ hiïån àaåi vaâ doanh nghiïåp hiïån àaåi khöng thïí töìn taåi nïëu thiïëu nïìn taãng tri thûác àûúåc xêy dûång búãi caác xaä höåi phaát triïín. Nhûng chñnh quaãn trõ hoåc, vaâ chó quaãn trõ hoåc maâ thöi, àaä sûã duång hiïåu quaã têët caã nhûäng tri thûác vaâ nhûäng con ngûúâi coá tri thûác àoá. Chñnh sûå xuêët hiïån vaâ phaát triïín cuãa quaãn trõ hoåc àaä biïën kiïën thûác tûâ möåt thûá mang tñnh chêët trang trñ vaâ xa hoa cuãa xaä höåi thaânh möåt nguöìn vöën thûåc sûå cuãa moåi nïìn kinh tïë. Trúã laåi nhûäng nùm 1870, khi maâ nhûäng têåp àoaân kinh doanh lúán bùæt àêìu hònh thaânh, coá rêët ñt nhaâ laänh àaåo kinh doanh coá thïí tiïn àoaán àûúåc sûå phaát triïín nhanh choáng cuãa quaãn trõ. Lyá do chùèng phaãi vò thiïëu tiïìn lïå hay thiïëu khaã nùng dûå àoaán. Vaâo thúâi gian àoá, töí chûác lúán nhêët trong xaä höåi laâ... quên àöåi. Vò thïë khöng coá gò àaáng ngaåc nhiïn khi cêëu truác chó huy – ra lïånh theo kiïíu quên àöåi trúã thaânh hònh mêîu cho moåi ngûúâi laâm viïåc trong caác ngaânh khaác nhau nhû xe lûãa, nhaâ maáy theáp, ngên haâng, cûãa haâng baán leã v.v... Hònh mêîu chó huy vúái möåt söë ñt laänh àaåo, ra lïånh; àa söë coân laåi tuên theo vaâ thi haânh; tiïëp tuåc chiïëm ûu thïë phöí biïën trong voâng möåt thïë kyã tiïëp theo. Tuy nhiïn, duâ töìn taåi rêët lêu, mö hònh naây khöng hïì àûáng yïn, traái laåi noá thay àöíi ngay khi caác kiïën thûác chuyïn ngaânh àuã loaåi liïn tuåc àöí vaâo cöng ty. Nùm 1867, Friedrich von Hefner-Alteneck laâ kyä sû töët nghiïåp àaåi hoåc àêìu tiïn àûúåc tuyïín duång trong ngaânh cöng nghiïåp chïë taåo, búãi cöng ty Àûác Siemens. Trong voâng nùm nùm, anh ta àaä lêåp nïn möåt phoâng nghiïn cûáu. Nhûäng phoâng ban chuyïn mön khaác sau àoá cuäng ra àúâi. Àïën Thïë chiïën thûá I thò caác böå phêån chûác nùng cú baãn cuãa möåt cöng ty saãn xuêët àaä hònh thaânh: phoâng 18 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... nghiïn cûáu vaâ thiïët kïë, chïë taåo, baán haâng, kïë toaán – taâi chñnh, vaâ sau àoá möåt thúâi gian laâ sûå ra àúâi cuãa phoâng nhên sûå. Möåt hoaåt àöång hûúáng vïì quaãn trõ khaác thêåm chñ coân quan troång hún do aãnh hûúãng àïën doanh nghiïåp vaâ àïën nïìn kinh tïë thïë giúái noái chung cuäng diïîn ra trong thúâi gian naây: àoá laâ viïåc aáp duång quaãn trõ vaâo cöng viïåc cuå thïí qua cöng taác àaâo taåo. Laâ möåt nhu cêìu phaát sinh trong thúâi chiïën, àaâo taåo àaä thuác àêíy quaá trònh chuyïín àöíi nïìn kinh tïë thïë giúái trong böën thêåp kyã trúã laåi àêy bùçng caách cho pheáp caác quöëc gia keám phaát triïín thûåc hiïån àûúåc möåt viïåc maâ theo caác hoåc thuyïët kinh tïë laâ bêët khaã: àoá laâ ngay lêåp tûác trúã nïn caác àöëi thuã caånh tranh hiïåu quaã, maâ vêîn giûä àûúåc mûác traã lûúng thêëp cho ngûúâi lao àöång. Theo Adam Smith, cêìn haâng trùm nùm möåt quöëc gia hay khu vûåc múái coá thïí xêy dûång àûúåc möåt truyïìn thöëng vïì lao àöång vaâ kyä nùng nghïì nghiïåp caã vïì quaãn lyá lêîn chuyïn mön cêìn thiïët àïí saãn xuêët vaâ àûa ra möåt saãn phêím naâo àoá. Tuy nhiïn, trong Thïë chiïën thûá I, möåt söë lûúång lúán ngûúâi lao àöång khöng coá kyä nùng cêìn phaãi trúã thaânh nhûäng cöng nhên laânh nghïì hêìu nhû ngay lêåp tûác. Àïí àaáp ûáng nhu cêìu naây, caác cöng ty Myä vaâ Anh bùæt àêìu aáp duång thuyïët quaãn trõ khoa hoåc do Frederick W. Taylor lêåp ra vaâo thúâi gian 1885-1910 vaâo viïåc àaâo taåo möåt caách hïå thöëng caác cöng nhên trïn quy mö röång. Hoå tiïën haânh phên tñch caác cöng viïåc, chia nhoã chuáng thaânh tûâng cöng àoaån àún giaãn coá thïí dïî daâng hoåc àûúåc nhanh choáng. Sau khi tiïëp tuåc àûúåc phaát triïín trong Thïë chiïën thûá II, àaâo taåo àûúåc ngûúâi Nhêåt aáp duång, vaâ sau hoå hai thêåp kyã laâ ngûúâi Haân Quöëc, àêy chñnh laâ cú súã cho sûå phaát triïín thêìn kyâ cuãa àêët nûúác hoå. Trong thêåp niïn 1920 vaâ 1930, quaãn trõ caâng àûúåc aáp duång úã19 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER nhiïìu lônh vûåc, khña caånh cuãa ngaânh chïë taåo. Vñ duå, phi têåp trung hoáa coá thïí kïët húåp caác lúåi thïë, ûu àiïím cuãa caã tñnh chêët “lúán” vaâ “nhoã” cuãa cuâng möåt cöng ty. Kïë toaán khöng chó àún thuêìn laâ ghi cheáp söí saách maâ coân laâ phên tñch vaâ kiïím soaát. Viïåc lêåp kïë hoaåch thoaát ra khoãi hïå thöëng sú àöì Gantt hònh thaânh höìi nhûäng nùm 1917, 1918 nhùçm lêåp kïë hoaåch saãn xuêët thúâi chiïën. Tûúng tûå laâ viïåc sûã duång logic vaâ thöëng kï phên tñch, bùçng phûúng phaáp lûúång hoáa àaä chuyïín kinh nghiïåm vaâ trûåc quan thaânh caác àõnh nghôa, thöng tin vaâ chêín àoaán. Marketing xuêët hiïån nhû laâ kïët quaã cuãa viïåc aáp duång caác khaái niïåm quaãn trõ vaâo phên phöëi vaâ baán haâng. Ngoaâi ra, ngay tûâ giûäa thêåp niïn 1920 vaâ àêìu thêåp niïn 1930, möåt söë nhaâ quaãn trõ tiïn phong ngûúâi Myä nhû Thomas Watson Sr., (tûâ cöng ty non treã IBM), Robert E. Wood (cöng ty Sears, Roebuck), vaâ George Elton Mayo (tûâ trûúâng kinh doanh Harvard) àaä bùæt àêìu nghiïn cûáu vïì vêën àïì töí chûác saãn xuêët. Hoå kïët luêån rùçng dêy chuyïìn saãn xuêët chó laâ möåt sûå thoãa hiïåp trong ngùæn haån. Mùåc duâ àaåt nùng suêët cao, mö hònh naây vêîn khöng mang tñnh kñnh tïë do noá keám linh àöång, khöng têån duång àûúåc nhên lûåc vaâ kyä thuêåt. Caác suy nghô vaâ thûã nghiïåm cuãa hoå cuöëi cuâng àûa túái viïåc coi “tûå àöång hoáa” laâ caách töí chûác quy trònh saãn xuêët; coi laâm viïåc theo nhoám, voâng chêët lûúång vaâ töí chûác dûåa trïn thöng tin laâ caách quaãn trõ nguöìn nhên lûåc. Möîi caãi tiïën trong quaãn lyá noái trïn thïí hiïån viïåc aáp duång kiïën thûác vaâo cöng viïåc, cuäng nhû sûå thay thïë lao àöång tay chên vêët vaã vaâ dûå àoaán bùçng hïå thöëng vaâ thöng tin. Theo caách noái cuãa Frederick Taylor, ngûúâi ta àaä thay thïë “laâm viïåc vêët vaã hún” bùçng “laâm viïåc khön ngoan hún”. AÃnh hûúãng to lúán cuãa nhûäng thay àöíi naây trúã nïn roä raâng trong thúâi gian Thïë chiïën thûá II. Àïën cuöëi cuöåc chiïën, ngûúâi Àûác vêîn laâ nhûäng chiïën lûúåc gia gioãi hún: do phoâng tuyïën nöåi àõa cuãa Àûác 20 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... ngùæn hún, hoå cêìn ñt lûåc lûúång quên àöåi höî trúå hún maâ vêîn coá thïí caånh tranh àûúåc trïn chiïën trûúâng. Tuy nhiïn lûåc lûúång Àöìng minh àaä thùæng, chiïën thùæng cuãa hoå coá àûúåc do... quaãn trõ. Nûúác Myä, vúái dên söë chó bùçng möåt phêìn nùm töíng dên söë caác quöëc gia tham chiïën khaác, cuäng coá söë binh lñnh nhiïìu tûúng tûå. Thïë maâ quöëc gia naây àaä saãn xuêët ra nhiïìu vuä khñ cho chiïën tranh hún têët caã nhûäng nûúác khaác cöång laåi, àöìng thúâi coá thïí chuyïn chúã chuáng ra caác mùåt trêån caách nhau rêët xa: tûâ Trung Quöëc, Nga, àïën ÊËn Àöå, chêu Phi vaâ Têy Êu. Khöng mêëy ngaåc nhiïn khi chiïën tranh kïët thuác, têët caã caác nûúác àïìu trúã nïn coá yá thûác vïì quaãn trõ. Hay coá thïí noái: quaãn trõ àaä trúã thaânh möåt cöng viïåc riïng biïåt, cuå thïí, möåt cöng viïåc coá thïí hoåc àûúåc, coá thïí phaát triïín thaânh möåt ngaânh riïng – àiïìu àaä tûâng xaãy ra trong caác thïë kyã maâ kinh tïë coá àiïìu kiïån lïn ngöi trong thúâi gian hêåu chiïën. Sau Thïë chiïën thûá II, ngûúâi ta bùæt àêìu nhêån thêëy rùçng quaãn trõ hoåc khöng phaãi chó àún thuêìn laâ quaãn trõ kinh doanh maâ thöi. Ngûúåc laåi, noá liïn quan àïën moåi nöî lûåc cuãa con ngûúâi trong viïåc gùæn kïët nhiïìu caá nhên vúái kiïën thûác vaâ kyä nùng khaác nhau trong möåt töí chûác bêët kyâ. Quaãn trõ hoåc cêìn àûúåc aáp duång trong caác töí chûác thuöåc “khu vûåc thûá ba” nhû bïånh viïån, trûúâng àaåi hoåc, nhaâ thúâ, töí chûác nghïå thuêåt, caác töí chûác dõch vuå xaä höåi – khu vûåc phaát triïín mau leå úã Myä tûâ sau Thïë chiïën thûá II vúái töëc àöå cao hún caã khu vûåc kinh doanh vaâ khu vûåc chñnh phuã. Thêåm chñ ngay caã khi nhu cêìu quaãn lyá rêët khaác nhau giûäa nhûäng nhaâ quaãn lyá trong caác doanh nghiïåp vaâ caác töí chûác phi lúåi nhuêån, thò rêët nhiïìu traách nhiïåm cuãa hoå laâ tûúng àûúng – tûâ viïåc xaác àõnh chiïën lûúåc vaâ muåc tiïu àuáng àùæn, àïën viïåc phaát triïín nhên lûåc, ào lûúâng kïët quaã cöng viïåc, röìi marketing caác dõch vuå cuãa töí chûác v.v... Trïn toaân thïë giúái, quaãn trõ àaä trúã thaânh möåt chûác nùng xaä höåi múái. 21 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Quaãn trõ vaâ nghïì kinh doanh Möåt bûúác tiïën quan troång trong khoa hoåc quaãn trõ vaâ thûåc haânh quaãn trõ laâ viïåc caã hai lônh vûåc naây ngaây nay àïìu bao göìm nghïì kinh doanh vaâ sûå àöíi múái, caãi tiïën. Trûúác àêy àaä coá luác ngûúâi ta coi “quaãn trõ” vaâ “nghïì kinh doanh” laâ àöëi nghõch nhau, nïëu khöng phaãi laâ loaåi trûâ nhau. Noái vêåy chùèng khaác naâo noái caánh tay cêìm àaân vaâ caánh tay keáo vô cuãa ngûúâi chúi vô cêìm laâ “àöëi nghõch” hay “loaåi trûâ nhau”! Ngûúåc laåi, luön luön cêìn àïën caã hai, cuâng möåt luác, caã hai phaãi cuâng cöång taác vúái nhau trong cöng viïåc. Bêët kyâ töí chûác naâo àang töìn taåi, duâ laâ möåt cöng ty, nhaâ thúâ, cöng àoaân hay bïånh viïån, àïìu suy yïëu vaâ keám hiïåu quaã nïëu noá khöng àöíi múái, caãi tiïën. Ngûúåc laåi, bêët kyâ töí chûác múái thaânh lêåp naâo cuäng seä mau choáng suåp àöí nïëu khöng àûúåc quaãn lyá. Khöng àöíi múái laâ lyá do phöí biïën nhêët cho sûå suy yïëu cuãa caác töí chûác cuä, coân khöng biïët caách quaãn lyá laâ lyá do lúán nhêët cho thêët baåi cuãa caác töí chûác múái thaânh lêåp. Tuy nhiïn khöng coá nhiïìu cuöën saách vïì quaãn trõ quan têm àïën nhûäng vêën àïì naây. Möåt lyá do laâ vò trong thúâi gian sau Thïë chiïën thûá II (khi àa söë nhûäng cuöën saách nhû vêåy ra àúâi), nhiïåm vuå chuã yïëu trong xaä höåi laâ quaãn lyá nhûäng caái àang töìn taåi, hún laâ nghô ra nhûäng caái múái, caái khaác biïåt. Trong khoaãng thúâi gian naây, àa söë caác töí chûác phaát triïín theo nhûäng àûúâng löëi àùåt ra tûâ 30-50 nùm vïì trûúác. Ngaây nay moåi chuyïån àaä hoaân toaân thay àöíi: chuáng ta möåt lêìn nûäa bûúác vaâo kyã nguyïn àöíi múái, vaâ àöíi múái úã àêy khöng chó àún thuêìn haâm yá cöng nghïå maâ thöi. Thûåc chêët, àöíi múái xaä höåi – möåt vêën àïì maâ chûúng naây seä têåp trung laâm roä – coá thïí quan troång hún, aãnh hûúãng to lúán hún nhiïìu so vúái bêët kyâ 22 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... möåt phaát minh khoa hoåc hay kyä thuêåt naâo. Ngoaâi ra chuáng ta hiïån àaä coá möåt ngaânh nghiïn cûáu vïì àöíi múái vaâ nghïì kinh doanh [xin xem thïm Àöíi múái vaâ kinh doanh (Innovation and entrepreneurship), 1985; cuãa cuâng taác giaã]. Thûåc sûå chuáng laâ möåt böå phêån cuãa quaãn trõ hoåc, dûåa trïn nhûäng nguyïn tùæc phöí biïën vaâ àaä àûúåc kiïím chûáng cuãa quaãn trõ. Chuáng àûúåc aáp duång àöëi vúái caã caác töí chûác múái vaâ cuä, töí chûác kinh doanh, töí chûác phi lúåi nhuêån, vaâ caã chñnh phuã nûäa. Traách nhiïåm cuãa quaãn trõ hoåc Caác saách vïì quaãn trõ thûúâng têåp trung vaâo chûác nùng cuãa quaãn trõ bïn trong möåt töí chûác. Hêìu nhû khöng coá cuöën saách naâo viïët vïì chûác nùng xaä höåi cuãa noá. Nhûng quaãn trõ phaãi àöëi mùåt vúái möåt thaách thûác lúán nhêët chñnh laâ vò noá àaä trúã nïn phöí biïën nhû laâ möåt chûác nùng xaä höåi. Quaãn trõ phaãi chõu traách nhiïåm trûúác ai? Vïì àiïìu gò? Quyïìn lûåc cuãa quaãn trõ àûúåc xêy dûång trïn cú súã naâo? Tñnh húåp phaáp, húåp lyá cuãa noá do àêu maâ coá? Àêy khöng phaãi laâ nhûäng cêu hoãi kinh doanh hay kinh tïë, maâ laâ nhûäng cêu hoãi mang tñnh chêët chñnh trõ. Tuy nhiïn chuáng chñnh laâ nguyïn nhên àùçng sau cuãa cuöåc têën cöng maånh meä nhêët vaâo quaãn trõ trong lõch sûã – möåt cuöåc têën cöng dûä döåi hún nhiïìu so vúái bêët kyâ cuöåc têën cöng naâo do nhûäng ngûúâi cöång saãn hay cöng àoaân taåo ra – àoá laâ nhûäng vuå mua laåi mang tñnh chêët cûúäng eáp. Thoaåt tiïn xaãy ra úã Myä, hiïån tûúång naây mau choáng lan sang caác nûúác phaát triïín khaác thuöåc phûúng Têy. Lyá do chñnh laâ sûå xuêët hiïån vaâ phaát triïín cuãa caác quyä lûúng hûu nhû laâ möåt cöí àöng chñnh cuãa caác cöng ty coá cöí phiïëu giao dõch trïn thõ trûúâng chûáng 23 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER khoaán. Caác quyä lûúng hûu naây theo phaáp luêåt laâ “chuã súã hûäu”, song vïì mùåt kinh tïë thò àoá laâ caác nhaâ àêìu tû, vaâ thûåc sûå, coá thïí noái àoá laâ caác nhaâ àêìu cú, hoaân toaân khöng quan têm àïën cöng ty vaâ phuác lúåi cuãa noá, chó àún thuêìn quan têm àïën viïåc thu àûúåc lúåi tûác bùçng tiïìn ngay lêåp tûác. Nguyïn nhên thêåt sûå cuãa nhûäng àïì nghõ mua laåi laâ viïåc cho rùçng chûác nùng chñnh cuãa doanh nghiïåp laâ taåo ra lúåi nhuêån lúán nhêët ngay lêåp tûác cho caác cöí àöng. Khöng quan têm àïën quaãn trõ vaâ cöng ty, nhûäng “keã têën cöng” trong caác vuå mua laåi mang tñnh cûúäng eáp chiïëm ûu thïë, vaâ thûúâng laâ mau choáng boã qua nhûäng muåc tiïu daâi haån àïí chó chuá yá àïën caác lúåi ñch ngùæn haån maâ thöi. Khöng chó trong phaåm vi doanh nghiïåp, quaãn trõ luön phaãi chõu traách nhiïåm cho viïåc hoaân thaânh cöng viïåc. Nhûng kïët quaã cöng viïåc coá thïí àûúåc àõnh nghôa nhû thïë naâo, ào lûúâng ra sao? Laâm thïë naâo àïí thuác àêíy cöng viïåc, vaâ quaãn trõ phaãi chõu traách nhiïåm trûúác ai? Riïng viïåc àùåt ra nhûäng cêu hoãi trïn àaä cho thêëy thaânh cöng vaâ têìm quan troång cuãa quaãn trõ. Tuy nhiïn viïåc cêìn hoãi nhûäng cêu nhû vêåy cuäng laâ möåt lúâi phï phaán vúái caác nhaâ quaãn lyá. Hoå vêîn chûa chõu thûâa nhêån sûå thûåc rùçng hoå àang àaåi diïån cho quyïìn lûåc, vaâ quyïìn lûåc cêìn mang tinh húåp phaáp vaâ tñnh chõu traách nhiïåm giaãi trònh. Quaãn trõ laâ gò? Nhûng quaãn trõ laâ gò? Liïåu àoá coá phaãi laâ möåt têåp húåp caác kyä thuêåt vaâ maánh khoáe, hay haâng loaåt caác cöng cuå phên tñch àang àûúåc giaãng daåy trong caác trûúâng kinh doanh? Têët caã nhûäng caái àoá têët nhiïn àïìu quan troång, giöëng nhû nhiïåt kïë vaâ cú thïí giaãi 24 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... phêîu quan troång àöëi vúái möåt baác sô vêåy. Nhûng lõch sûã, quaá trònh phaát triïín, thaânh cöng vaâ caác vêën àïì cuãa quaãn trõ cho thêëy quaãn trõ dûåa trïn möåt söë ñt caác nguyïn tùæc cùn baãn, cuå thïí laâ: ↑ Quaãn trõ laâ noái vïì con ngûúâi. Nhiïåm vuå cuãa quaãn trõ laâ laâm sao cho con ngûúâi coá thïí cuâng nhau hoaân thaânh nhiïåm vuå, têån duång àiïím maånh vaâ loaåi trûâ àiïím yïëu cuãa hoå. Àoá cuäng chñnh laâ muåc àñch cuãa töí chûác, vaâ àoá laâ lyá do taåi sao quaãn trõ trúã nïn möåt yïëu töë cùn baãn vaâ quyïët àõnh. Ngaây nay, têët caã chuáng ta àïìu laâm viïåc trong caác töí chûác àûúåc quaãn lyá, duâ quy mö lúán hay nhoã, laâ doanh nghiïåp hay laâ töí chûác phi lúåi nhuêån. Chuáng ta phuå thuöåc vaâo quaãn trõ trong viïåc kiïëm söëng. Khaã nùng àoáng goáp cho xaä höåi cuãa möîi ngûúâi phuå thuöåc vaâo viïåc quaãn trõ cuãa töí chûác chuáng ta àang laâm viïåc nhiïìu nhû phuå thuöåc vaâo kyä nùng, nöî lûåc vaâ cöëng hiïën cuãa chñnh chuáng ta. ↑ Vò quaãn trõ tûác laâ höåi nhêåp nhiïìu ngûúâi vaâo möåt cöng viïåc chung, noá liïn quan chùåt cheä vúái vùn hoáa. Nhûäng àiïìu maâ caác nhaâ quaãn lyá úã Àûác, Anh, Myä, Nhêåt hay Brazil laâm àïìu giöëng nhau, song caách thûác maâ hoå laâm laåi coá thïí hoaân toaân khaác nhau. Vò thïë, möåt trong nhûäng thaách thûác cú baãn àöëi vúái caác nhaâ quaãn lyá úã caác nûúác àang phaát triïín laâ xaác àõnh àûúåc nhûäng phêìn truyïìn thöëng, lõch sûã vaâ vùn hoáa naâo cuãa àêët nûúác hoå coá thïí sûã duång nhû laâ cú súã xêy dûång quaãn trõ. Sûå khaác biïåt giûäa thaânh cöng kinh tïë cuãa Nhêåt vúái sûå laåc hêåu cuãa ÊËn Àöå àa phêìn laâ do caác nhaâ quaãn lyá ngûúâi Nhêåt àaä biïët caách “tröìng” nhûäng khaái niïåm quaãn trõ àûúåc nhêåp khêíu tûâ bïn ngoaâi lïn maãnh àêët vùn hoáa cuãa hoå vaâ laâm cho chuáng phaát triïín töët. ↑ Möîi doanh nghiïåp àïìu cêìn coá sûå cam kïët hûúáng àïën caác muåc25 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER tiïu chung vaâ caác giaá trõ chia seã. Khöng coá sûå cam kïët àoá thò khöng phaãi laâ möåt doanh nghiïåp, maâ chó laâ möåt àaám ngûúâi höîn taåp. Möåt doanh nghiïåp phaãi coá caác muåc tiïu àún giaãn, roä raâng, thöëng nhêët. Sûá mïånh cuãa töí chûác phaãi àuã lúán, àuã roä raâng àïí taåo àiïìu kiïån hònh thaânh möåt hoaâi baäo chung. Caác muåc àñch thïí hiïån sûá mïånh phaãi roä raâng, cöng khai, thûúâng xuyïn àûúåc taái khùèng àõnh. Cöng viïåc àêìu tiïn cuãa quaãn trõ laâ suy nghô, àùåt ra, minh hoåa bùçng vñ duå caác muåc tiïu, muåc àñch vaâ giaá trõ noái trïn. ↑ Quaãn trõ cuäng taåo àiïìu kiïån cho doanh nghiïåp vaâ caác thaânh viïn cuãa noá khaã nùng tiïëp tuåc phaát triïín khi caác nhu cêìu vaâ cú höåi thay àöíi. Möîi doanh nghiïåp àïìu laâ möåt töí chûác daåy vaâ hoåc. Cêìn xêy dûång quaá trònh àaâo taåo vaâ phaát triïín úã moåi cêëp àöå möåt caách liïn tuåc, khöng ngûâng nghó. ↑ Doanh nghiïåp bao göìm nhiïìu caá nhên vúái kyä nùng vaâ tri thûác khaác biïåt, thûåc hiïån nhiïìu cöng viïåc khaác nhau. Doanh nghiïåp phaãi àûúåc xêy dûång trïn cú súã giao tiïëp vaâ traách nhiïåm caá nhên. Moåi thaânh viïn àïìu phaãi suy nghô vaâ hiïíu roä muåc tiïu mònh hûúáng túái, àöìng thúâi àaãm baão rùçng caác àöìng nghiïåp cuãa hoå cuäng phaãi hiïíu nhûäng muåc tiïu àoá. Têët caã moåi ngûúâi cêìn hiïíu mònh coá traách nhiïåm vaâ yïu cêìu gò vúái caác thaânh viïn khaác, vaâ ngûúåc laåi. ↑ Doanh söë àêìu ra hay lúåi nhuêån roâng àïìu khöng phaãi laâ caách ào lûúâng àêìy àuã àöëi vúái hiïåu quaã cuãa quaãn trõ vaâ doanh nghiïåp. Võ thïë thõ trûúâng, khaã nùng àöíi múái, nùng suêët, phaát triïín con ngûúâi, chêët lûúång, caác kïët quaã taâi chñnh v.v... têët caã àïìu rêët quan troång àöëi vúái kïët quaã hoaåt àöång chung cuãa möåt töí chûác. Caác töí chûác phi lúåi nhuêån cuäng cêìn caác caách ào lûúâng kïët quaã hoaåt àöång trong möåt söë lônh vûåc cuå thïí liïn quan àïën sûá mïånh cuãa chuáng. Giöëng nhû con ngûúâi cêìn haâng loaåt 26 QUAÃN TRÕ NHÛ LAÂ MÖÅT CHÛÁC NÙNG XAÄ HÖÅI VAÂ... biïån phaáp, caách thûác àïí coá thïí àaánh giaá chung vïì sûác khoãe, caác töí chûác cuäng cêìn rêët nhiïìu biïån phaáp khaác nhau àïí àaánh giaá “sûác khoãe” vaâ tònh hònh hoaåt àöång cuãa chuáng. Kïët quaãn hoaåt àöång phaãi àûúåc gùæn liïìn vúái doanh nghiïåp vaâ quaãn trõ; cêìn àûúåc ào lûúâng (hay ñt ra laâ àûúåc àaánh giaá); vaâ cêìn liïn tuåc phaát triïín, nêng cao. ↑ Cuöëi cuâng, àiïìu cêìn nhúá àöëi vúái moåi töí chûác laâ: kïët quaã luön luön töìn taåi úã bïn ngoaâi. Kïët quaã cuãa kinh doanh laâ khaách haâng coá nhu cêìu àûúåc thoãa maän. Kïët quaã cuãa möåt bïånh viïån laâ bïånh nhên àûúåc chûäa laânh. Kïët quaã cuãa möåt trûúâng hoåc laâ viïåc hoåc viïn hoåc àûúåc kiïën thûác gò àoá coá thïí aáp duång trong cöng viïåc vaâo 10 nùm sau. Bïn trong möåt töí chûác, chó coá chi phñ maâ thöi. Caác nhaâ quaãn lyá hiïíu àûúåc vaâ haânh àöång theo nhûäng nguyïn tùæc trïn seä àaåt thaânh cöng lúán trong nghïì nghiïåp cuãa hoå. Quaãn trõ nhû laâ möåt nghïå thuêåt tûå do Ba mûúi nùm trûúác àêy, nhaâ khoa hoåc, tiïíu thuyïët gia ngûúâi Anh C. P. Snow tûâng noái vïì “hai nïìn vùn hoáa” trong xaä höåi àûúng àaåi. Tuy nhiïn quaãn trõ khöng phuâ húåp vúái caác tiïu chuêín “vùn hoáa nhên vùn” hay “vùn hoáa khoa hoåc” maâ Snow àïì ra. Quaãn trõ liïn quan àïën haânh àöång vaâ aáp duång, kïët quaã chñnh laâ thûúác ào kiïím tra noá. Àiïìu àoá khiïën quaãn trõ trúã thaânh möåt cöng nghïå. Nhûng quaãn trõ cuäng liïn quan àïën con ngûúâi, caác giaá trõ vaâ sûå phaát triïín cuãa hoå – àiïìu naây khiïën noá mang tñnh chêët nhên vùn. Àöìng thúâi quaãn trõ coân liïn quan vaâ coá aãnh hûúãng túái cêëu truác xaä höåi vaâ cöång àöìng. Thêåt sûå, bêët kyâ ai, nhû taác giaã, àaä tûâng coá 27 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER dõp laâm viïåc vúái caác nhaâ quaãn lyá thuöåc caác cêëp khaác nhau, àïìu nhêån thêëy rùçng quaãn trõ liïn quan mêåt thiïët àïën caác vêën àïì thuöåc vïì àaåo àûác, luên lyá: baãn chêët cuãa con ngûúâi, àiïìu töët vaâ àiïìu xêëu... Vò thïë quaãn trõ laâ caái theo truyïìn thöëng àûúåc goåi bùçng caái tïn “nghïå thuêåt phöí thöng”. “Phöí thöng” búãi noá liïn quan àïën caác kiïën thûác cùn baãn, kiïën thûác tûå thên, trñ thöng minh vaâ khaã nùng laänh àaåo. “Nghïå thuêåt” búãi noá cuäng liïn quan àïën khña caånh thûåc haânh vaâ aáp duång. Nhaâ quaãn lyá sûã duång moåi kiïën thûác vaâ sûå hiïíu biïët vïì con ngûúâi vaâ caác khoa hoåc xaä höåi, bao göìm têm lyá hoåc vaâ triïët hoåc, kinh tïë hoåc, lõch sûã vaâ àaåo àûác; cuäng nhû caã caác khoa hoåc tûå nhiïn nûäa. Nhûng hoå phaãi têåp trung hûúáng nhûäng kiïën thûác àoá àïën caác kïët quaã vaâ tñnh hiïåu quaã, chùèng haån nhû chûäa khoãi cho bïånh nhên, daåy möåt sinh viïn, xêy möåt cêy cêìu, hay thiïët kïë vaâ baán möåt phêìn mïìm naâo àoá. Vò nhûäng lyá do nïu trïn, quaãn trõ caâng luác seä caâng trúã thaânh möåt ngaânh, möåt caách thûåc haânh maâ qua àoá khoa hoåc nhên vùn möåt lêìn nûäa àaåt àûúåc sûå cöng nhêån vaâ aãnh hûúãng cuãa mònh. 28 QUY MÖ CUÃA QUAÃN TRÕ 2. QUY MÖ CUÃA QUAÃN TRÕ Doanh nghiïåp hay caác thïí chïë cung cêëp dõch vuå cöng àïìu laâ caác böå phêån cuãa möåt xaä höåi. Chuáng khöng töìn taåi vò lúåi ñch cuãa baãn thên, maâ laâ àïí hoaân thaânh möåt muåc àñch xaä höåi nhêët àõnh; vaâ àïí thoãa maän nhûäng nhu cêìu nhêët àõnh cuãa xaä höåi, cöång àöìng hay caác caá nhên àún leã. Chuáng laâ caác phûúng tiïån, khöng phaãi laâ cûáu caánh. Vïì nhûäng thïí chïë naây, cêu hoãi cêìn àùåt ra khöng phaãi laâ “Hoå laâ ai?”; maâ phaãi laâ “Hoå cêìn laâm gò, nhiïåm vuå cuãa hoå laâ gò?”. Quaãn trõ, àïën lûúåt noá, laåi laâ möåt böå phêån cuãa thïí chïë/töí chûác. Cêu hoãi “Quaãn trõ laâ gò?” seä àïën sau. Trûúác tiïn chuáng ta phaãi têåp trung nhêån diïån quaãn trõ trong, vaâ qua caác nhiïåm vuå cuãa noá. Coá ba nhiïåm vuå khaác nhau, vúái têìm quan troång nhû nhau, maâ quaãn trõ phaãi hoaân thaânh àïí àaãm baão cho töí chûác hoaåt àöång vaâ àoáng goáp theo chûác nùng cuãa noá. ↑ Thiïët lêåp caác muåc àñch vaâ muåc tiïu cuå thïí cho töí chûác, duâ àoá laâ möåt cöng ty, möåt bïånh viïån hay möåt trûúâng àaåi hoåc. ↑ Laâm cho cöng viïåc vaâ àöåi nguä lao àöång trúã nïn coá hiïåu quaã, nùng suêët cao. ↑ Quaãn lyá caác aãnh hûúãng xaä höåi vaâ caác traách nhiïåm xaä höåi29 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Sûá mïånh Möåt töí chûác töìn taåi vò möåt muåc àñch vaâ sûá mïånh cuå thïí, noá coá möåt chûác nùng xaä höåi cuå thïí. Trong möåt doanh nghiïåp, àoá coá nghôa laâ kïët quaã kinh tïë. Vúái nhiïåm vuå àêìu tiïn naây (kïët quaã kinh tïë), caác töí chûác kinh doanh vaâ töí chûác phi lúåi nhuêån coá sûå khaác biïåt (coân àöëi vúái caác nhiïåm vuå khaác thò hoaân toaân tûúng tûå nhau). Chó töí chûác kinh doanh, töìn taåi vò lúåi ñch kinh tïë, múái coá sûá mïånh laâ kïët quaã kinh tïë maâ thöi. Trong caác töí chûác khaác nhû bïånh viïån, nhaâ thúâ, trûúâng hoåc, quên àöåi... viïåc xem xeát vïì khña caånh kinh tïë àûúåc haån chïë, deâ dùåt. Trong möåt doanh nghiïåp, kïët quaã kinh tïë laâ muåc tiïu, laâ lyá do töìn taåi cuãa noá. Quaãn trõ kinh doanh phaãi luön àùåt lúåi ñch kinh tïë lïn haâng àêìu, trong moåi quyïët àõnh vaâ haânh àöång cuãa noá. Lyá do töìn taåi cuäng nhû thêím quyïìn cuãa quaãn trõ kinh doanh chó coá thïí àûúåc giaãi thñch thöng qua kïët quaã kinh doanh maâ noá taåo ra. Nïëu khöng taåo ra kïët quaã kinh tïë, quaãn trõ kinh doanh thêët baåi. Cuå thïí, noá thêët baåi nïëu nhû khöng àûa ra àûúåc saãn phêím, dõch vuå maâ khaách haâng mong muöën, taåi mûác giaá maâ khaách haâng àöìng yá thanh toaán. Quaãn trõ cuäng thêët baåi nïëu noá khöng laâm phaát triïín, hay ñt nhêët laâ duy trò, khaã nùng sinh lúåi (taåo ra cuãa caãi) cuãa caác nguöìn lûåc kinh tïë àûúåc giao cho noá. Duâ cho úã bêët kyâ cêëu truác kinh tïë -chñnh trõ naâo, thuöåc hïå tû tûúãng xaä höåi naâo; thò àiïìu àoá cuäng coá nghôa laâ traách nhiïåm taåo ra lúåi nhuêån. 30 QUY MÖ CUÃA QUAÃN TRÕ Kïët quaã, thaânh tûåu cuãa ngûúâi lao àöång Nhiïåm vuå thûá hai cuãa quaãn trõ laâ laâm sao cho cöng viïåc vaâ àöåi nguä lao àöång trúã nïn coá hiïåu quaã, nùng suêët cao. Doanh nghiïåp hay bêët cûá töí chûác naâo àïìu chó coá möåt nguöìn lûåc thûåc sûå, àoá laâ con ngûúâi. Noá seä thaânh cöng nïëu coá khaã nùng sûã duång hiïåu quaã nguöìn lûåc naây. Caác muåc tiïu àïì ra seä àaåt àûúåc thöng qua cöng viïåc. Vò vêåy, laâm cho cöng viïåc trúã nïn hiïåu quaã vaâ coá nùng suêët laâ möåt chûác nùng chuã chöët. Nhûng trong xaä höåi hiïån àaåi, caác töí chûác coân àöìng thúâi laâ phûúng tiïån giuáp caác caá nhên kiïëm söëng, tòm kiïëm àõa võ xaä höåi vaâ cöång àöìng, àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu vaâ thoãa maän cho chñnh hoå. Vò nhûäng leä àoá, laâm cho àöåi nguä lao àöång hiïåu quaã, nùng suêët cao trúã nïn vö cuâng quan troång, vaâ laâ möåt thûúác ào mûác àöå hoaân thaânh cöng viïåc cuãa töí chûác. Àoá chñnh laâ möåt nhiïåm vuå quan troång cuãa quaãn trõ. Töí chûác cöng viïåc theo logic nöåi taåi cuãa noá múái chó laâ bûúác àêìu. Bûúác thûá hai, khoá khùn hún nhiïìu, laâ laâm cho cöng viïåc phuâ húåp vúái ngûúâi lao àöång – vaâ nïn nhúá laâ logic cuãa hoå coá thïí khaác rêët xa logic cöng viïåc. Laâm cho ngûúâi lao àöång àaåt thaânh tñch cao àoâi hoãi phaãi xem xeát hoå nhû nhûäng caá nhên vúái àùåc àiïím têm sinh lyá riïng biïåt, khaã nùng vaâ haån chïë cuå thïí, cuäng nhû coá nhûäng caách haânh àöång rêët khaác nhau. Traách nhiïåm xaä höåi Nhiïåm vuå thûá ba cuãa quaãn trõ laâ quaãn lyá caác aãnh hûúãng vaâ traách nhiïåm xaä höåi cuãa töí chûác. Khöng coá töí chûác naâo tûå thên töìn taåi 31 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER vaâ laâ cûáu caánh cho chñnh noá caã. Möîi töí chûác laâ möåt böå phêån cuãa xaä höåi, hoaåt àöång vò lúåi ñch xaä höåi. Kinh doanh khöng hïì laâ ngoaåi lïå. Kinh doanh tûå do àûúåc thûâa nhêån khöng phaãi vò àiïìu àoá laâ töët cho kinh doanh, maâ chó vò noá töët cho xaä höåi noái chung. Kinh doanh töìn taåi àïí cung cêëp saãn phêím, dõch vuå cho khaách haâng; hún laâ àïí cung cêëp viïåc laâm cho ngûúâi lao àöång vaâ nhaâ quaãn lyá, hay thêåm chñ laâ àïí kiïëm lúåi ñch cho caác cöí àöng. Bïånh viïån khöng töìn taåi vò lúåi ñch cuãa baác sô hay y taá, maâ vò lúåi ñch cuãa bïånh nhên, nhûäng ngûúâi coá mong muöën duy nhêët laâ àûúåc khoãi bïånh vaâ khöng bao giúâ phaãi quay laåi àoá nûäa. Möåt caách têm lyá, àõa lyá, vùn hoáa hay xaä höåi maâ noái, caác thïí chïë, töí chûác bùæt buöåc phaãi laâ möåt böå phêån cuãa cöång àöìng. Àïí thûåc hiïån nhiïåm vuå saãn xuêët vaâ cung cêëp haâng hoáa, dõch vuå, doanh nghiïåp phaãi coá aãnh hûúãng lïn con ngûúâi, cöång àöìng vaâ xaä höåi. Doanh nghiïåp cêìn coá aãnh hûúãng vaâ quyïìn lûåc lïn nhên viïn, nhûäng ngûúâi coá muåc àñch, muåc tiïu khöng àûúåc xaác àõnh búãi doanh nghiïåp vaâ bïn trong phaåm vi doanh nghiïåp maâ thöi. Noá cuäng cêìn aãnh hûúãng lïn cöång àöìng vúái vai troâ möåt ngûúâi haâng xoám, laâ ngûúâi cung cêëp cöng viïåc vaâ àoáng thuïë (vaâ caã raác thaãi vaâ chêët ö nhiïîm nûäa!!!). Vaâ hún nûäa, trong xaä höåi göìm nhiïìu töí chûác cuãa chuáng ta, doanh nghiïåp coân cêìn quan têm àïën söë lûúång (haâng hoáa vaâ dõch vuå cung cêëp) vaâ chêët lûúång cuãa cuöåc söëng: möi trûúâng nhên vùn vaâ xaä höåi cuãa con ngûúâi vaâ cöång àöìng. 32 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH 3. MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH Khi àûúåc hoãi kinh doanh laâ gò, möåt doanh nhên thûúâng traã lúâi “Laâ möåt töí chûác nhùçm taåo ra lúåi nhuêån”. Möåt kinh tïë gia àiïín hònh coá leä cuäng àûa ra cêu traã lúâi tûúng tûå. Vêën àïì laâ úã chöî: cêu traã lúâi trïn khöng chó khöng chñnh xaác, maâ coân khöng thñch húåp, khöng liïn quan nûäa. Hoåc thuyïët kinh tïë phöí biïën vïì sûá mïånh vaâ haânh vi doanh nghiïåp nhû laâ töëi àa hoáa lúåi nhuêån (thûåc chêët chó laâ diïîn giaãi möåt caách phûác taåp haânh vi mua reã baán àùæt) chó coá thïí diïîn taã caách laâm ùn cuãa Richard Sears (ngûúâi saáng lêåp cöng ty Sears, Roebuck) maâ thöi. Noá khöng thïí giaãi thñch caách thûác hoaåt àöång cuãa cöng ty Sears, Roebuck hay bêët kyâ cöng ty naâo khaác; hoùåc àïì ra caách thûác maâ nhûäng doanh nghiïåp naây nïn vêån haânh. Khaái niïåm töëi àa hoáa lúåi nhuêån, thûåc sûå maâ noái, laâ vö nghôa. Sûå nguy hiïím cuãa khaái niïåm naây laâ úã chöî noá laâm cho khaã nùng sinh lúâi trúã thaânh möåt caái gò àoá huyïìn bñ, khoá hiïíu. Lúåi nhuêån vaâ khaã nùng sinh lúâi laâ quan troång, thêåm chñ quan33 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER troång àöëi vúái xaä höåi hún laâ vúái doanh nghiïåp. Tuy nhiïn khaã nùng sinh lúâi khöng phaãi laâ muåc tiïu, maâ chó laâ möåt yïëu töë trong hoaåt àöång kinh doanh. Lúåi nhuêån cuäng khöng phaãi laâ lyá do, nguyïn nhên cuãa haânh vi kinh doanh, quyïët àõnh kinh doanh, ngûúåc laåi noá chó laâ caách thûã, laâ thûúác ào hiïåu lûåc cuãa nhûäng yïëu töë kïí trïn. Nïëu caác thiïn sûá ngöìi vaâo võ trñ giaám àöëc thay caác doanh nhên, hoå cuäng phaãi quan têm àïën khaã nùng sinh lúâi cuãa doanh nghiïåp, bêët chêëp viïåc hoå hoaân toaân khöng ham thñch gò viïåc kiïëm lúâi. Cùn nguyïn cuãa sûå luáng tuáng úã àêy nùçm ngay trong sûå hiïíu lêìm rùçng àöång cú cuãa möåt con ngûúâi (tûác caái goåi laâ àöång cú kiïëm lúâi cuãa doanh nhên) chñnh laâ caái giaãi thñch haânh vi hay hûúáng àïën haânh àöång àuáng cuãa ngûúâi êëy. Khoá coá thïí àoan chùæc liïåu coá töìn taåi möåt àöång cú kiïëm lúâi nhû thïë hay khöng. YÁ tûúãng naây do caác kinh tïë gia cöí àiïín àûa ra nhùçm giaãi thñch möåt thûåc tïë kinh tïë maâ hoåc thuyïët vïì cên bùçng tônh cuãa hoå khöng giaãi thñch nöíi. Thûåc ra chûa tûâng coá bùçng chûáng vïì sûå töìn taåi cuãa àöång cú kiïëm lúâi, vaâ tûâ lêu chuáng ta àaä tòm ra lúâi giaãi àaáp chñnh xaác cho caác hiïån tûúång thay àöíi vaâ tùng trûúãng kinh tïë maâ luác àêìu àöång cú kiïëm lúâi àaä àûúåc sûã duång àïí giaãi thñch. Viïåc coá töìn taåi hay khöng möåt àöång cú kiïëm lúâi chùèng hïì liïn quan àïën viïåc hiïíu roä haânh vi kinh doanh, lúåi nhuêån vaâ khaã nùng kiïëm lúâi. Viïåc möåt öng Jim Smith naâo àoá kinh doanh àïí kiïëm lúåi nhuêån chó liïn quan àïën chñnh öng ta maâ thöi. Àiïìu àoá khöng cho chuáng ta biïët Jim Smith laâm gò, laâm nhû thïë naâo. Chuáng ta khöng biïët thïm àûúåc gò vïì cöng viïåc cuãa möåt nhaâ tòm kiïëm uranium úã hoang maåc Nevada khi chó nghe noái rùçng anh ta àang cöë kiïëm tiïìn tûâ cöng viïåc naây. Tûúng tûå, ta cuäng chùèng biïët gò thïm vïì cöng viïåc cuãa möåt baác sô tim maåch khi ngûúâi ta noái rùçng anh ta laâm nghïì naây àïí kiïëm söëng, hay thêåm chñ noái anh ta àang 34 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH cöë gùæng cöëng hiïën cho con ngûúâi. Àöång cú kiïëm lúâi vaâ hïå quaã töëi àa hoáa lúåi nhuêån cuãa khaái niïåm naây hoaân toaân khöng liïn quan gò àïën chûác nùng, muåc àñch cuãa kinh doanh, hay cöng viïåc quaãn lyá möåt doanh nghiïåp. Sûå thûåc, khaái niïåm trïn khöng chó khöng thñch húåp hay liïn quan, maâ noá coân coá haåi nûäa. Àoá laâ nguyïn nhên chñnh cuãa sûå hiïíu lêìm vïì baãn chêët cuãa lúåi nhuêån vaâ sûå thuâ àõch vúái lúåi nhuêån, caã hai laâ nhûäng cùn bïånh nguy hiïím nhêët cho caác xaä höåi cöng nghiïåp. Noá phaãi chõu traách nhiïåm cho nhûäng chñnh saách sai lêìm nhêët úã Myä vaâ chêu Êu; nhûäng chñnh saách dûåa trïn sûå hiïíu sai vïì baãn chêët, chûác nùng vaâ muåc àñch cuãa doanh nghiïåp. Vaâ noá cuäng laâ nguyïn nhên chñnh cuãa niïìm tin phöí biïën rùçng coá sûå mêu thuêîn nöåi taåi giûäa lúåi nhuêån vaâ khaã nùng àoáng goáp cho xaä höåi cuãa möåt cöng ty. Trïn thûåc tïë, möåt cöng ty chó coá thïí àoáng goáp cho xaä höåi möåt khi noá àaåt lúåi nhuêån cao maâ thöi. Àïí hiïíu kinh doanh laâ gò, chuáng ta phaãi bùæt àêìu vúái muåc àñch cuãa noá. Muåc àñch naây phaãi nùçm ngoaâi kinh doanh. Thûåc chêët maâ noái, noá phaãi nùçm trong xaä höåi, búãi doanh nghiïåp laâ möåt böå phêån cuãa xaä höåi. Chó coá möåt àõnh nghôa chñnh xaác cho muåc àñch kinh doanh: taåo ra khaách haâng. Thõ trûúâng khöng phaãi àûúåc taåo ra búãi Chuáa trúâi, búãi tûå nhiïn, hay búãi caác lûåc lûúång kinh tïë; maâ chñnh laâ búãi caác doanh nhên. Khaách haâng coá thïí coá nhu cêìu trûúác khi hoå àûúåc doanh nghiïåp cung cêëp phûúng tiïån thoãa maän nhu cêìu àoá. Tuy nhiïn, nhu cêìu noái trïn vêîn chó laâ möåt nhu cêìu tiïìm nùng, cho àïën khi doanh nhên, bùçng nhûäng haânh àöång nhêët àõnh, chuyïín chuáng thaânh nhûäng nhu cêìu thêåt sûå. Vaâ chó khi àoá múái coá khaách haâng vaâ thõ trûúâng thêåt sûå. Trong nhûäng trûúâng húåp khaác, khaách haâng tiïìm 35 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER nùng coá thïí khöng hïì caãm thêëy nhu cêìu saãn phêím – chùèng haån nhû khöng ai biïët mònh seä cêìn möåt maáy vi tñnh hay maáy photocopy cho àïën khi nhûäng saãn phêím naây xuêët hiïån. Coá thïí seä khöng coá nhu cêìu vïì saãn phêím cho àïën khi caác haânh àöång kinh doanh taåo ra nhu cêìu – bùçng àöíi múái saãn phêím, quaãng caáo, khaã nùng baán haâng v.v... Trong moåi trûúâng húåp, chñnh haânh àöång kinh doanh àaä taåo ra khaách haâng. Chñnh khaách haâng laâ ngûúâi quyïët àõnh kinh doanh laâ gò. Khi khaách haâng sùén saâng thanh toaán cho haâng hoáa hay dõch vuå, hoå àaä chuyïín caác nguöìn lûåc kinh tïë thaânh cuãa caãi, chuyïín caác sûå vêåt thaânh haâng hoáa. Caái maâ khaách haâng mua vaâ coi laâ coá giaá trõ khöng chó laâ möåt saãn phêím; noá coân laâ giaá trõ sûã duång, tûác laâ caái maâ saãn phêím/dõch vuå àoá àem laåi cho hoå. Muåc àñch cuãa kinh doanh Vúái muåc àñch taåo ra khaách haâng, möåt doanh nghiïåp chó coá hai chûác nùng cú baãn maâ thöi, àoá laâ marketing vaâ àöíi múái. Bêët chêëp sûå nhêën maånh vaâo marketing vaâ phûúng phaáp marketing, úã rêët nhiïìu doanh nghiïåp marketing vêîn chó laâ lúâi noái chûá chûa ài vaâo thûåc tïë. Chuã nghôa tiïu duâng àaä chûáng toã àiïìu àoá. Búãi chñnh caái maâ chuã nghôa tiïu duâng àoâi hoãi úã kinh doanh laâ caái maâ kinh doanh thûåc sûå àûa ra thõ trûúâng. Noá àoâi hoãi kinh doanh phaãi xuêët phaát tûâ nhu cêìu, thûåc tïë, giaá trõ cuãa khaách haâng. Noá àoâi hoãi muåc tiïu cuãa kinh doanh laâ thoãa maän nhu cêìu khaách haâng, kinh doanh phaãi xêy dûång chïë àöå khen thûúãng dûåa trïn mûác àöå àoáng goáp cho khaách haâng. Viïåc sau hai mûúi nùm hö haâo vïì marketing maâ chuã nghôa tiïu duâng vêîn laâ möåt phong traâo phöí 36 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH biïën àaä chûáng toã rùçng thûåc ra marketing khöng àûúåc thûåc haânh nhiïìu trïn thûåc tïë. Noái theo caách khaác, chuã nghôa tiïu duâng laâ “sûå xêëu höí cuãa marketing”. Tuy nhiïn, chuã nghôa tiïu duâng cuäng laâ möåt cú höåi cho marketing. Noá buöåc kinh doanh phaãi hûúáng vïì thõ trûúâng trong caã haânh àöång vaâ caác tuyïn böë cuãa mònh. Trïn têët caã moåi thûá, chuã nghôa tiïu duâng cêìn xoáa boã sûå luáng tuáng vaâ nhêìm lêîn vöën laâ nguyïn nhên giaãi thñch taåi sao marketing rêët ñt àûúåc thûåc hiïån thêåt sûå nhû vêåy. Khi noái vïì marketing, caác nhaâ quaãn lyá thûúâng aám chó túái caác chûác nùng baán haâng àûúåc töí chûác. Thûåc ra àoá chó laâ baán haâng, nhùçm tòm kiïëm “thõ trûúâng cuãa chuáng ta”. Trong khi àoá marketing thûåc sûå bùæt àêìu vúái khaách haâng, vúái nhûäng nhu cêìu, giaá trõ, nhên thên cuãa hoå. Cêu hoãi àùåt ra khöng phaãi laâ “Chuáng ta muöën baán caái gò?” hay “Àêy laâ taác duång cuãa saãn phêím/dõch vuå cuãa chuáng töi”; maâ phaãi laâ “Khaách haâng muöën mua gò?” vaâ “Àêy laâ sûå thoãa maän nhu cêìu vaâ giaá trõ maâ khaách haâng tòm kiïëm”. Thûåc sûå maâ noái, marketing vaâ baán haâng àöëi nghõch nhau hún laâ tûúng àöìng, hay thêåm chñ hún laâ böí sung cho nhau. Ai àoá coá thïí noái rùçng luön töìn taåi nhu cêìu baán haâng. Tuy nhiïn, muåc tiïu cuãa marketing laâ laâm cho viïåc baán haâng trúã nïn thûâa thaäi. Muåc tiïu cuãa marketing laâ hiïíu roä khaách haâng àïën mûác saãn phêím/dõch vuå phuâ húåp vúái khaách haâng vaâ coá thïí tûå baán àûúåc. Chó möåt mònh marketing khöng taåo nïn doanh nghiïåp. Trong möåt nïìn kinh tïë tônh, khöng coá doanh nhên maâ cuäng chùèng coá doanh nghiïåp. Trong möåt xaä höåi tônh, trung gian laâ caác nhaâ möi giúái nhêån thuâ lao dûúái daång phñ, hay caác nhaâ àêìu cú khöng hïì taåo ra giaá trõ. 37 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Möåt doanh nghiïåp chó töìn taåi trong möåt nïìn kinh tïë múã röång, hay ñt nhêët laâ trong möåt nïìn kinh tïë coi thay àöíi laâ caái gò àoá tûå nhiïn, chêëp nhêån àûúåc. Vaâ kinh doanh chñnh laâ böå phêån tùng trûúãng, múã röång vaâ thay àöíi. Vò thïë chûác nùng thûá hai cuãa kinh doanh laâ àöíi múái, caãi tiïën, tûác viïåc cung cêëp nhûäng sûå thoãa maän kinh tïë khaác nhau. Chó cung cêëp haâng hoáa vaâ dõch vuå mang tñnh kinh tïë thò khöng àuã; kinh doanh phaãi cung cêëp nhûäng haâng hoáa töët hún, kinh tïë hún. Möåt doanh nghiïåp khöng cêìn phaãi luön phaát triïín lúán hún (vïì quy mö), maâ cêìn luön tiïën böå (vïì chêët lûúång). Àöíi múái, caãi tiïën coá thïí dêîn àïën haå giaá – àiïìu maâ caác kinh tïë gia quan têm hún caã, vò lyá do àún giaãn: giaá caã laâ yïëu töë duy nhêët coá thïí xem xeát bùçng caác cöng cuå àõnh lûúång. Nhûng kïët quaã coân coá thïí laâ möåt saãn phêím múái vaâ töët hún, möåt tiïån nghi múái, hay sûå hònh thaânh möåt nhu cêìu múái. Sûå àöíi múái coá ñch nhêët laâ taåo ra möåt saãn phêím/dõch vuå khaác vúái tiïìm nùng thoãa maän nhu cêìu, hún laâ möåt sûå caãi tiïën thöng thûúâng. Thöng thûúâng saãn phêím múái seä coá chi phñ cao hún, song nhòn chung thò noá seä laâm nïìn kinh tïë hiïåu quaã hún. Vñ duå, thuöëc khaáng sinh coá chi phñ cao hún so vúái caác miïëng gaåc laånh, vöën laâ phûúng thuöëc duy nhêët maâ caác baác sô coá trong tay trûúác àêy àïí chûäa trõ cùn bïånh viïm phöíi. Àöíi múái cuäng coá thïí giuáp phaát hiïån ra nhûäng giaá trõ sûã duång múái cho nhûäng saãn phêím cuä. Möåt ngûúâi baán haâng chaâo baán thaânh cöng saãn phêím... tuã laånh cho dên Eskimo nhùçm giuáp thûác ùn cuãa hoå khoãi bõ àöng laånh cuäng coá thïí àûúåc coi laâ möåt nhaâ caãi tiïën nhû thïí anh ta taåo ra möåt quy trònh saãn xuêët múái, hay phaát minh ra möåt saãn phêím múái. Baán tuã laånh cho dên Eskimo àïí giûä laånh 38 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH thûác ùn tûác laâ tòm ra möåt thõ trûúâng múái; coân baán tuã laånh nhùçm giûä thûác ùn khöng... quaá laånh thò thûåc chêët cuäng ngang vúái viïåc taåo ra möåt saãn phêím múái. Vïì mùåt cöng nghïå thò àûúng nhiïn àêy laâ möåt saãn phêím cuä, song vïì mùåt kinh tïë thò roä raâng laâ möåt sûå caãi tiïën roä rïåt. Duâ gò ài nûäa, caãi tiïën khöng phaãi laâ phaát minh. Àêy laâ möåt thuêåt ngûä kinh tïë hún laâ möåt thuêåt ngûä vïì cöng nghïå. Caác caãi tiïën khöng mang tñnh cöng nghïå (chó mang tñnh kinh tïë hay xaä höåi) ñt ra cuäng khöng keám phêìn quan troång hún so vúái caác caãi tiïën cöng nghïå. Trong töí chûác cuãa möåt doanh nghiïåp, àöíi múái - caãi tiïën khöng thïí àûúåc coi laâ möåt chûác nùng riïng biïåt nhû marketing. Khöng haån chïë trong phaåm vi cuãa möåt böå phêån nhêët àõnh, tinh thêìn naây phaãi traãi röång trïn moåi böå phêån, chûác nùng vaâ hoaåt àöång cuãa doanh nghiïåp. Àöíi múái trong phên phöëi cuäng khöng keám phêìn quan troång so vúái àöíi múái trong saãn xuêët; hay àöíi múái trong möåt cöng ty baão hiïím hoùåc möåt ngên haâng. Àöíi múái coá thïí àûúåc àõnh nghôa nhû laâ nhiïåm vuå taåo ra, cung cêëp thïm cho caác nguöìn nhên lûåc vaâ vêåt lûåc nhûäng khaã nùng múái, to lúán hún nhùçm taåo ra giaá trõ, cuãa caãi. Nhaâ quaãn lyá phaãi chuyïín nhu cêìu cuãa xaä höåi thaânh cú höåi kinh doanh coá lúâi. Àoá cuäng laâ möåt àõnh nghôa cuãa àöíi múái, caãi tiïën. Àiïìu naây cêìn nhêën maånh hún vaâo thúâi àiïím hiïån nay, khi maâ chuáng ta yá thûác hún vïì caác nhu cêìu cuãa xaä höåi, trûúâng hoåc, trung têm y tïë, caác thaânh phöë, vaâ möi trûúâng. Doanh nghiïåp, bïånh viïån hay caác cú quan chñnh phuã ngaây nay àïìu kïët húåp rêët nhiïìu caá nhên coá kyä nùng vaâ trònh àöå cao úã moåi cêëp àöå bïn trong töí chûác. Tuy nhiïn, kyä nùng vaâ trònh àöå cao cuäng coá nghôa laâ aãnh hûúãng cuãa quyïët àõnh vïì caách thûác laâm viïåc àang bõ àe doåa. 39 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Kïët quaã laâ, caác quyïët àõnh aãnh hûúãng àïën toaân böå doanh nghiïåp cuäng nhû khaã nùng hoaåt àöång cuãa noá àûúåc àûa ra úã moåi cêëp cuãa töí chûác, thêåm chñ úã caác cêëp bêåc thêëp. Caác quyïët àõnh haâm chûáa ruãi ro (laâm gò vaâ khöng laâm gò, tiïëp tuåc hay chêëm dûát cöng viïåc gò, theo àuöíi hay tûâ boã saãn phêím, cöng nghïå, thõ trûúâng naâo...) trong thûåc tïë àang àûúåc thûåc hiïån búãi haâng loaåt ngûúâi coá chûác vuå thêëp, thöng thûúâng laâ nhûäng ngûúâi khöng coá chûác danh quaãn lyá theo truyïìn thöëng, nhû nhaâ nghiïn cûáu, kyä sû thiïët kïë, ngûúâi lêåp kïë hoaåch saãn phêím, kïë toaán thuïë v.v... Möîi ngûúâi trong söë noái trïn àïìu ra quyïët àõnh dûåa trïn möåt lyá thuyïët vïì kinh doanh naâo àoá. Noái möåt caách khaác, hoå àïìu àaä traã lúâi caác cêu hoãi: Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò, cöng viïåc àoá nïn thûåc hiïån nhû thïë naâo? Do àoá nïëu nhû caác nhaâ quaãn lyá cêëp cao trong doanh nghiïåp khöng suy nghô vaâ tòm ra cêu traã lúâi cho nhûäng cêu hoãi trïn, thò nhûäng ngûúâi ra quyïët àõnh trong kinh doanh seä quyïët àõnh vaâ haânh àöång dûåa trïn nhûäng lyá thuyïët khaác nhau, àöi khi khöng phuâ húåp nhau, hay thêåm chñ xung àöåt nhau. Nhû thïë hoå seä dêìn dêìn taách xa nhau, ài vïì nhiïìu hûúáng maâ khöng hïì hay biïët. Vò vêåy, têìm nhòn, hoaâi baäo chung, hiïíu biïët chung, sûå thöëng nhêët vïì hûúáng ài vaâ nöî lûåc cuãa toaân böå töí chûác chó coá thïí coá àûúåc nïëu àõnh nghôa thaânh cöng “cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò” vaâ “noá seä phaát triïín nhû thïë naâo”. Dûúâng nhû khöng coá gò àún giaãn hún viïåc xaác àõnh cöng viïåc kinh doanh cuãa möåt cöng ty! Möåt nhaâ maáy theáp saãn xuêët theáp, möåt haäng xe lûãa cung cêëp dõch vuå vêån chuyïín àûúâng sùæt àöëi vúái haânh khaách vaâ haâng hoáa, möåt cöng ty baão hiïím baão hiïím ruãi ro hoãa hoaån, möåt ngên haâng cho vay tiïìn... Thûåc sûå “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?” laâ möåt cêu hoãi khoá, vaâ cêu traã lúâi coá thïí laâ bêët cûá àiïìu gò nhûng bùæt buöåc phaãi roä raâng. 40 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH Viïåc traã lúãi cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò” laâ traách nhiïåm àêìu tiïn cuãa àöåi nguä quaãn lyá cêëp cao trong cöng ty. Coá leä nguyïn nhên quan troång nhêët cuãa nhûäng thêët baåi trong kinh doanh laâ viïåc ngûúâi ta àaä khöng daânh àuã sûå quan têm, suy nghô vïì caác vêën àïì nhû muåc àñch vaâ sûá mïånh kinh doanh. Ngûúåc laåi, taåi nhûäng cöng ty thaânh cöng nhû Telephone Company hay Sears; thaânh cöng phêìn lúán dûåa trïn viïåc nïu ra cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?” möåt caách roä raâng, chuã àöång, vaâ traã lúâi triïåt àïí cêu hoãi àoá. Liïn quan àïën àõnh nghôa vïì muåc àñch vaâ sûá mïånh kinh doanh, chó coá möåt sûå têåp trung, möåt khúãi àiïím duy nhêët, àoá chñnh laâ khaách haâng. Chñnh khaách haâng àõnh nghôa kinh doanh. Kinh doanh khöng àûúåc àõnh nghôa búãi tïn goåi hay àiïìu lïå cöng ty, maâ búãi nhu cêìu cuãa khaách haâng àûúåc thoãa maän khi mua saãn phêím, dõch vuå tûâ cöng ty. Thoãa maän nhu cêìu khaách haâng laâ sûá mïånh vaâ muåc àñch cuãa bêët cûá viïåc kinh doanh naâo. Vaâ nhû vêåy, cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?” chó coá thïí àûúåc traã lúâi bùçng caách quan saát kinh doanh tûâ bïn ngoaâi, tûâ quan àiïím cuãa khaách haâng vaâ thõ trûúâng. Têët caã nhûäng gò khaách haâng quan têm laâ nhûäng giaá trõ, nhu cêìu, thûåc tïë cuãa chñnh hoå. Chñnh búãi lyá do naây maâ moåi nöî lûåc xaác àõnh möåt tuyïn böë vïì kinh doanh àïìu phaãi bùæt àêìu vúái hoaân caãnh thûåc tïë, haânh vi, kyâ voång vaâ caác giaá trõ cuãa khaách haâng. “Ai laâ khaách haâng?”, vò thïë, trúã thaânh cêu hoãi àêìu tiïn vaâ cöët yïëu nhêët àùåt ra khi xaác àõnh muåc tiïu vaâ sûá mïånh kinh doanh. Àêy khöng hïì laâ möåt cêu hoãi dïî traã lúâi, tuy noá rêët roä raâng, àún giaãn. Caách thûác traã lúâi cêu hoãi naây seä quyïët àõnh caách thûác doanh nghiïåp àõnh nghôa chñnh cöng viïåc kinh doanh cuãa mònh. 41 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Khaách haâng laâ ngûúâi sûã duång sau cuâng möåt saãn phêím/dõch vuå. Khöng bao giúâ chó coá möåt khaách haâng, luön luön coá tûâ hai khaách haâng trúã lïn. Möîi khaách haâng xaác àõnh möåt cöng viïåc kinh doanh, coá kyâ voång vaâ giaá trõ khaác nhau, mua nhûäng thûá khaác nhau. Hêìu hïët caác doanh nghiïåp àïìu coá ñt nhêët laâ hai khaách haâng. Möåt doanh nghiïåp saãn xuêët thaãm coá caác nhaâ thêìu vaâ caác gia àònh laâ khaách haâng, caã hai àïìu coá thïí mua saãn phêím. Nhaâ saãn xuêët haâng tiïu duâng cuäng coá ñt nhêët hai khaách haâng: caác baâ nöåi trúå vaâ nhûäng ngûúâi baán haâng taåp hoáa. Seä laâ khöng töët nïëu chó coá caác baâ nöåi trúå mua haâng maâ caác cûãa haâng taåp hoáa khöng mua; hay ngûúåc laåi. Cuäng cêìn àùåt ra cêu hoãi: Khaách haâng úã àêu? Möåt trong nhûäng bñ quyïët thaânh cöng cuãa Sears vaâo thêåp niïn 20 laâ hoå àaä khaám phaá ra rùçng khaách haâng cuä àaä úã vaâo möåt võ trñ khaác: nhûäng ngûúâi nöng dên àaä di chuyïín nhiïìu hún vaâ bùæt àêìu mua sùæm úã trong caác thõ trêën. Cêu hoãi tiïëp theo seä laâ: Khaách haâng mua gò? Nhûäng thaânh viïn cuãa Cadillac noái rùçng hoå saãn xuêët ra xe húi, vaâ cöng viïåc kinh doanh cuãa hoå àûúåc goåi laâ Böå phêån Cadillac cuãa haäng General Motors. Nhûng khi möåt khaách haâng mua xe Cadillac, anh ta mua giaá trõ sûã duång trong giao thöng cuãa chiïëc xe, hay chuã yïëu laâ mua vò danh tiïëng cuãa saãn phêím naây? Liïåu Cadillac coá thïí caånh tranh vúái caác nhaän xe khaác nhû Chevrolet, Ford hay Volkswagen? Nicholas Dreystadt, viïn thúå maáy sinh úã Àûác, ngûúâi mua laåi Cadillac trong thúâi kyâ Àaåi Khuãng hoaãng àêìu thêåp niïn 30 àaä traã lúâi nhû sau: “Cadillac caånh tranh vúái kim cûúng vaâ aáo khoaác löng chöìn”. Khaách haâng mua loaåi xe naây khöng mua giaá 42 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH trõ vêån chuyïín, maâ mua “võ thïë” cuãa noá. Chñnh cêu traã lúâi naây àaä cûáu Cadillac, vaâ trong voâng khoaãng hai nùm sau àoá, cöng ty phaát triïín bêët chêëp cuöåc khuãng hoaãng diïîn ra. Cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?” thûúâng àûúåc àùåt ra khi cöng ty gùåp khoá khùn. Àûúng nhiïn phaãi nhû vêåy thöi! Vaâ àiïìu naây coá thïí àem laåi nhûäng kïët quaã khaã quan, cûáu thoaát cöng ty khoãi sûå suy thoaái tûúãng nhû vö phûúng àaão ngûúåc. Tuy nhiïn, chúâ àúåi cho àïën khi cöng ty hoùåc ngaânh kinh doanh gùåp rùæc röëi nhû trïn cuäng giöëng nhû chúi roulette kiïíu Nga vêåy. Àoá laâ möåt kiïíu quaãn lyá vö traách nhiïåm. Cêu hoãi trïn phaãi àûúåc àùåt ra ngay tûâ khi khúãi sûå kinh doanh, nhêët laâ àöëi vúái nhûäng doanh nghiïåp coá tham voång phaát triïín. Thúâi àiïím quan troång nhêët àïí hoãi cêu naây möåt caách nghiïm tuác laâ khi cöng ty àaä thaânh cöng nhêët àõnh. Thaânh cöng luön khiïën chñnh nhûäng caách thûác, haânh vi taåo ra noá trúã nïn löîi thúâi. Noá taåo ra nhûäng thûåc tïë múái. Hún nûäa, thaânh cöng taåo ra nhûäng vêën àïì khaác nhau cuãa noá. Chó trong chuyïån cöí tñch múái coá kïët thuác kiïíu “Sau àoá hoå söëng haånh phuác bïn nhau maäi maäi”. ÚÃ möåt cöng ty àang thaânh cöng, ban quaãn lyá khöng dïî daâng àùåt ra cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?”. Moåi ngûúâi trong cöng ty àïìu nghô rùçng cêu traã lúâi àaä quaá roä raâng, khöng àaáng àïí tranh luêån. Chùèng ai laåi ài tranh caäi vúái thaânh cöng caã, chùèng ai muöën xaáo tröån moåi thûá lïn laâm gò. Súám muöån gò thò têët caã nhûäng cêu traã lúâi töët nhêët cho cêu hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?” cuäng àïìu seä trúã nïn löîi thúâi. Hêìu nhû khöng coá àõnh nghôa naâo vïì muåc tiïu vaâ sûá mïånh kinh doanh àûáng vûäng túái 30 nùm, chûá àûâng noái laâ 50 nùm. 43 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Thöng thûúâng ngûúâi ta chó kyâ voång möåt phaåm vi cúä 10 nùm trúã laåi maâ thöi! Khi hoãi “Cöng viïåc kinh doanh cuãa chuáng ta laâ gò?”, nhaâ quaãn lyá àûúng nhiïn cuäng cêìn hoãi thïm “Cöng viïåc kinh doanh àoá seä laâ gò trong tûúng lai?” Àêu laâ nhûäng thay àöíi trong möi trûúâng (hiïån àaä nhêån thêëy àûúåc) coá nhiïìu khaã nùng aãnh hûúãng àïën àùåc àiïím, muåc tiïu vaâ sûá mïånh kinh doanh? Hún nûäa, chuáng ta phaãi kïët húåp nhûäng dûå àoaán noái trïn vaâo tû tûúãng kinh doanh, muåc tiïu, chiïën lûúåc vaâ phên cöng cöng viïåc nhû thïë naâo? Möåt lêìn nûäa, thõ trûúâng vúái nhûäng tiïìm nùng vaâ xu hûúáng cuãa noá laåi laâ xuêët phaát àiïím. Trong 5 hay 10 nùm túái, chuáng ta coá thïí dûå àoaán kinh doanh àïën möåt thõ trûúâng lúán túái mûác naâo – vúái giaã àõnh rùçng khöng coá thay àöíi cú baãn naâo vïì khaách haâng, cêëu truác thõ trûúâng vaâ cöng nghïå? Nhûäng yïëu töë naâo aãnh hûúãng àïën nhûäng dûå àoaán êëy? Xu hûúáng quan troång nhêët thöng thûúâng laåi ñt àûúåc quan têm nhêët: àoá laâ nhûäng thay àöíi trong cêëu truác dên söë vaâ nhûäng àöång cú cuãa dên chuáng. Theo truyïìn thöëng, caác doanh nhên coi dên söë laâ möåt hùçng söë, vaâ giaã àõnh naây trûúác àêy laâ àuáng. Dên söë thay àöíi möåt caách chêåm chaåp, trûâ khi coá nhûäng biïën cöë lúán nhû chiïën tranh hay naån àoái. Tuy nhiïn, ngaây nay àiïìu naây khöng coân àuáng nûäa: úã caã caác quöëc gia phaát triïín vaâ caác quöëc gia àang phaát tirïín, dên söë coá thïí vaâ thûåc tïë àang thay àöíi àaáng kïí. Têìm quan troång cuãa yïëu töë dên söë khöng chó nùçm úã aãnh hûúãng maâ cêëu truác dên söë taác àöång lïn sûác mua, thoái quen mua sùæm, hay quy mö vaâ cêëu truác cuãa àöåi nguä lao àöång. Thay àöíi dên söë laâ nhûäng sûå kiïån duy nhêët liïn quan àïën tûúng lai, nhùçm laâm cho caác dûå àoaán gêìn hiïån thûåc hún. 44 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH Nhaâ quaãn lyá cêìn dûå àoaán caác thay àöíi trong cêëu truác thõ trûúâng bùæt nguöìn tûâ thay àöíi trong nïìn kinh tïë, thõ hiïëu, thoái quen, hay thay àöíi do caånh tranh gêy ra. Caånh tranh phaãi àûúåc àõnh nghôa theo khaái niïåm cuãa khaách haâng vïì saãn phêím/dõch vuå khaách haâng mua; vaâ vò thïë, seä bao göìm caã caånh tranh trûåc tiïëp vaâ caånh tranh giaán tiïëp. Cuöëi cuâng, nhaâ quaãn lyá cêìn hoãi vaâ xaác àõnh nhu cêìu naâo cuãa khaách haâng chûa àûúåc thoãa maän àêìy àuã búãi caác saãn phêím/dõch vuå hiïån coá. Khaã nùng àùåt ra vaâ traã lúâi cêu hoãi naây möåt caách àuáng àùæn seä taåo nïn sûå khaác biïåt giûäa möåt cöng ty tùng trûúãng töët vúái caác cöng ty coá tùng trûúãng phuå thuöåc vaâo sûå lïn xuöëng cuãa ngaânh hay nïìn kinh tïë. Chuáng ta nïn kinh doanh gò? Cêu hoãi “Chuáng ta seä kinh doanh gò trong tûúng lai?” haâm yá sûå thñch nghi vúái nhûäng hay àöíi àûúåc dûå àoaán. Àiïìu naây cuäng hûúáng túái viïåc àiïìu chónh, múã röång vaâ phaát triïín cöng viïåc kinh doanh hiïån taåi. Tuy nhiïn cuäng cêìn àùåt ra cêu hoãi “Chuáng ta nïn kinh doanh gò?” Cú höåi naâo coá thïí múã ra hoùåc hònh thaânh àïí àaåt muåc tiïu vaâ sûá mïånh kinh doanh nïëu chuáng ta tiïën vaâo möåt lônh vûåc kinh doanh khaác? Caác doanh nghiïåp khöng quan têm àïën cêu hoãi trïn coá thïí boã qua nhûäng cú höåi lúán cuãa hoå. Khi xem xeát traã lúâi cêu hoãi trïn, caác yïëu töë quan troång laâ nhûäng thay àöíi trong xaä höåi, kinh tïë, thõ trûúâng; sau àoá laâ khaã nùng caãi tiïën vaâ saáng taåo. 45 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Khöng keám phêìn quan troång so vúái quyïët àõnh caác vêën àïì múái vaâ khaác laâ viïåc loaåi boã möåt caách coá hïå thöëng nhûäng caái cuä kyä, khöng coân phuâ húåp vúái sûá mïånh vaâ muåc tiïu kinh doanh, khöng àem laåi sûå thoãa maän cho khaách haâng, khöng àoáng goáp gò nöíi bêåt. Vò vêåy, trong quaá trònh quyïët àõnh vïì kinh doanh trong hiïån taåi vaâ tûúng lai, möåt bûúác quan troång laâ phên tñch hïå thöëng têët caã saãn phêím, dõch vuå, quy trònh, thõ trûúâng, sûã duång, kïnh phên phöëi hiïån coá. Têët caã coá àang hoaåt àöång töët hay khöng, vaâ liïåu coân coá thïí tiïëp tuåc hoaåt àöång töët hay khöng? Chuáng coá khaã nùng àem laåi giaá trõ cho khaách haâng höm nay vaâ caã ngaây mai hay khöng? Chuáng coá coân phuâ húåp vúái thûåc tïë vïì dên cû, thõ trûúâng, cöng nghïå vaâ nïìn kinh tïë hay khöng? Nïëu khöng, laâm sao chuáng ta coá thïí dûát boã chuáng – hay chñ ñt laâ khöng àöí thïm nguöìn lûåc vaâ nöî lûåc hún nûäa? Nïëu nhûäng cêu hoãi trïn khöng àûúåc àùåt ra vaâ traã lúâi möåt caách nghiïm tuác vaâ coá hïå thöëng thò ngay caã àõnh nghôa töët nhêët vïì “caái maâ chuáng ta àang, seä vaâ nïn kinh doanh” cuäng chó laâ nhûäng lúâi saáo röîng maâ thöi. Moåi nguöìn lûåc seä chó àûúåc sûã duång àïí baão vïå ngaây höm qua - quaá khûá. Seä chùèng ai coá thúâi gian, nguöìn lûåc vaâ yá chñ àïí tòm hiïíu vïì ngaây höm nay, chûá àûâng noái àïën viïåc xêy dûång tûúng lai nûäa. Xaác àõnh muåc àñch vaâ sûá mïånh kinh doanh laâ cöng viïåc khoá khùn vaâ àêìy ruãi ro. Nhûng chñnh noá múái giuáp doanh nghiïåp xaác àõnh àûúåc caác muåc tiïu, chiïën lûúåc, têåp trung caác nguöìn lûåc vaâ bùæt àêìu cöng viïåc. Noá cho pheáp quaãn lyá möåt doanh nghiïåp hûúáng túái hiïåu quaã vaâ thaânh tñch. Caác àõnh nghôa cú baãn vïì kinh doanh, muåc àñch vaâ sûá mïånh cêìn àûúåc chuyïín thaânh caác muåc tiïu cuå thïí; nïëu khöng chuáng vêîn seä chó laâ nhûäng yá àõnh töët àeåp khöng trúã thaânh hiïån thûåc maâ thöi. 46 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH 1. Muåc tiïu phaãi xuêët phaát tûâ “caái maâ chuáng ta àang, seä vaâ nïn kinh doanh”, hoaân toaân khöng mang tñnh trûâu tûúång. Àoá phaãi laâ caác cam kïët haânh àöång nhùçm àaåt àûúåc sûá mïånh kinh doanh, àöìng thúâi lêåp nïn caác tiïu chuêín ào lûúâng kïët quaã cöng viïåc. Noái caách khaác, caác muåc tiïu thïí hiïån chiïën lûúåc cùn baãn cuãa doanh nghiïåp. 2. Caác muåc tiïu phaãi mang tñnh vêån haânh: coá thïí chuyïín thaânh caác muåc tiïu vaâ cöng viïåc cuå thïí. Chuáng phaãi laâ cú súã vaâ àöång lûåc thuác àêíy cho cöng viïåc vaâ thaânh tñch. 3. Muåc tiïu phaãi têåp trung àûúåc caác nöî lûåc vaâ nguöìn lûåc. Muåc tiïu phaãi chùæt loåc tûâ caác muåc àñch chung vaâ töíng quaát cuãa kinh doanh, nhúâ vêåy caác nguöìn lûåc chuã yïëu nhû con ngûúâi, vöën, cú súã vêåt chêët coá thïí àûúåc têåp trung. Muåc tiïu phaãi mang tñnh choån loåc, hún laâ bao quaát têët caã moåi thûá. 4. Phaãi coá nhiïìu muåc tiïu, khöng chó laâ möåt muåc tiïu riïng leã. Àa söë caác tranh luêån hiïån nay vïì “quaãn trõ theo muåc tiïu” liïn quan àïën viïåc tòm ra möåt “muåc tiïu duy nhêët”. Viïåc tòm kiïëm naây khöng chó khöng coá lúåi gò, maâ coân coá haåi nûäa. Quaãn lyá möåt doanh nghiïåp nghôa laâ cên bùçng nhiïìu nhu cêìu vaâ muåc àñch khaác nhau, àiïìu naây dô nhiïn àûa túái nhiïìu muåc tiïu khaác nhau. 5. Cêìn coá muåc tiïu trïn moåi lônh vûåc coá aãnh hûúãng túái sûå töìn taåi, söëng coân cuãa doanh nghiïåp. Caác muåc tiïu cuå thïí phuå thuöåc vaâo chiïën lûúåc cuãa caác doanh nghiïåp cuå thïí. Nhûng caác lônh vûåc cêìn xaác lêåp muåc tiïu thò giöëng nhau úã moåi doanh nghiïåp; búãi leä sûå söëng coân cuãa moåi doanh nghiïåp àiïìu phuå thuöåc vaâo möåt söë yïëu töë nhû nhau. Möåt doanh nghiïåp, trûúác tiïn, phaãi coá khaách haâng. Vò vêåy, cêìn coá muåc tiïu marketing. Doanh nghiïåp cuäng cêìn àöíi múái, saáng taåo 47 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER nïëu khöng muöën bõ caác àöëi thuã caånh tranh qua mùåt, do àoá cêìn xaác lêåp muåc tiïu saáng taåo. Moåi kinh doanh àïìu dûåa trïn ba yïëu töë cuãa saãn xuêët: nguöìn lûåc con ngûúâi, nguöìn lûåc vïì vöën, vaâ nguöìn lûåc vêåt chêët; do àoá cêìn coá muåc tiïu cho viïåc cung cêëp, sûã duång vaâ phaát triïín caác nguöìn lûåc naây. Caác nguöìn lûåc phaãi àûúåc sûã duång sao cho hiïåu quaã, coá nùng suêët, nùng suêët phaãi tùng thò doanh nghiïåp múái töìn taåi àûúåc. Àiïìu naây giaãi thñch nhu cêìu phaãi coá caác muåc tiïu nùng suêët. Ngoaâi ra, doanh nghiïåp töìn taåi trong cöång àöìng vaâ xaä höåi, do àoá cêìn coá traách nhiïåm xaä höåi, ñt nhêët laâ traách nhiïåm àöëi vúái aãnh hûúãng lïn möi trûúâng. Tûâ àoá, doanh nghiïåp cuäng cêìn coá caác muåc tiïu liïn quan àïën caác khña caånh cuãa xaä höåi. Cuöëi cuâng, cêìn coá lúåi nhuêån – vò nïëu khöng caác muåc tiïu trïn seä khöng thûåc hiïån àûúåc. Caác muåc tiïu trïn àïìu cêìn chi phñ, vaâ chó coá lúåi nhuêån cuãa kinh doanh múái coá thïí buâ àùæp àûúåc. Chuáng cuäng haâm chûáa ruãi ro, vaâ nhû thïë, cuäng cêìn coá lúåi nhuêån àïí buâ àùæp caác thua löî coá thïí xaãy ra. Lúåi nhuêån khöng phaãi laâ muåc tiïu; lúåi nhuêån laâ möåt yïu cêìu cêìn àûúåc quyïët àõnh möåt caách khaách quan trong möëi tûúng quan vúái baãn thên doanh nghiïåp, chiïën lûúåc, nhu cêìu vaâ caác ruãi ro cuãa noá. Toám laåi, caác muåc tiïu cêìn àûúåc thiïët lêåp trong taám khu vûåc chuã yïëu sau àêy: ↑ Marketing ↑ Saáng taåo, àöíi múái ↑ Nguöìn nhên lûåc ↑ Nguöìn lûåc taâi chñnh ↑ Nguöìn lûåc vêåt chêët ↑ Nùng suêët 48 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH ↑ Traách nhiïåm xaä höåi ↑ Yïu cêìu lúåi nhuêån Caác muåc tiïu laâ cú súã cho cöng viïåc vaâ phên nhiïåm. Chuáng quyïët àõnh cêëu truác doanh nghiïåp, caác hoaåt àöång chñnh, vaâ quan troång hún caã laâ viïåc phên böí caác nhên viïn vaâo tûâng cöng viïåc cuå thïí. Muåc tiïu laâ cú súã cho viïåc thiïët kïë caã cêëu truác cuãa doanh nghiïåp vaâ cöng viïåc cuãa tûâng böå phêån, tûâng nhaâ quaãn lyá riïng leã. Caã taám khu vûåc nïu trïn àïìu cêìn coá caác muåc tiïu, nïëu khöng àún giaãn laâ chuáng seä bõ laäng quïn. Nïëu chuáng ta khöng quyïët àõnh cuå thïí trong möåt khu vûåc caái gò seä àûúåc ào lûúâng, vaâ thûúác ào seä laâ nhû thïë naâo; thò baãn thên khu vûåc àoá seä khöng töìn taåi. Caác thûúác ào trong caác khu vûåc chuã chöët trong möåt doanh nghiïåp hiïån vêîn coân àang löån xöån, bûâa baäi. Thêåm chñ caác khaái niïåm coân chûa àûúåc xêy dûång àêìy àuã. Chùèng haån nhû möåt vêën àïì troång têm nhû khaã nùng sinh lúâi, hiïån cuäng chó coá möåt tiïu chuêín so saánh co giaän, khöng coá caác cöng cuå àïí xaác àõnh khaã nùng sinh lúâi àïën mûác naâo laâ cêìn thiïët. Vúái khu vûåc saáng taåo vaâ nùng suêët, chuáng ta chó biïët laâ cêìn phaãi laâm möåt àiïìu gò àoá maâ thöi. Trong caác khu vûåc nhû nguöìn lûåc taâi chñnh vaâ vêåt chêët, chuáng ta chó coá thïí àûa ra nhûäng tuyïn böë vïì yá àõnh maâ khöng coá muåc tiïu vaâ phûúng thûác ào lûúâng cuå thïí. Tuy nhiïn, chuáng ta àaä biïët àêìy àuã vïì tûâng khu vûåc àïí ñt ra laâ chuêín bõ àûúåc möåt baáo caáo vïì quaá trònh phaát triïín cuãa chuáng! Cuäng coá àuã thöng tin àïí möîi doanh nghiïåp bùæt àêìu laâm viïåc theo caác muåc tiïu. Chuáng ta biïët thïm möåt àiïìu nûäa vïì muåc tiïu, àoá laâ caách sûã duång chuáng. 49 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Nïëu muåc tiïu chó laâ nhûäng yá àõnh töët àeåp thò hoaân toaân vö nghôa, chuáng phaãi àûúåc chuyïín thaânh cöng viïåc. Vaâ àaä laâ cöng viïåc thò phaãi cuå thïí, vúái nhûäng kïët quaã roä raâng, khöng mêåp múâ vaâ coá thïí ào lûúâng àûúåc, vúái thúâi haån hoaân thaânh vaâ phên chia traách nhiïåm... Nhûng nïëu muåc tiïu maâ quaá chùåt cheä thò cuäng khöng töët. Muåc tiïu luön dûåa trïn nhûäng kyâ voång – nhûäng dûå àoaán dûåa trïn thöng tin. Muåc tiïu thïí hiïån möåt àaánh giaá caác yïëu töë àa phêìn bïn ngoaâi doanh nghiïåp vaâ khöng chõu sûå kiïím soaát cuãa doanh nghiïåp. Noái gò thò noái, thïë giúái naây àêu coá àûáng yïn! Caách sûã duång muåc tiïu thñch húåp coá thïí so saánh vúái caách möåt haäng haâng khöng sûã duång caác kïë hoaåch vïì chuyïën bay. Giaã sûã kïë hoaåch bay laâ tûâ Los Angeles vaâo 9h saáng vaâ àïën Boston luác 5h chiïìu. Nhûng nïëu úã Boston coá baäo tuyïët thò maáy bay seä àaáp xuöëng Pittsburg chúâ cho cún baäo ài qua. Theo kïë hoaåch thò maáy bay seä bay theo àûúâng bay ngang qua Denver vaâ Chicago úã àöå cao 30.000 feet; song nïëu gùåp thúâi tiïët xêëu, phi cöng coá thïí xin pheáp trung têm quaãn lyá bay cho anh ta bay cao thïm 5.000 feet vaâ theo àûúâng bay Minneapolis-Montreal! Chuyïån laâ nhû vêåy, song roä raâng laâ chuyïën bay naâo cuäng coá kïë hoaåch lêåp ra tûâ trûúác. Moåi thay àöíi àïìu àûúåc traã lúâi ngay lêåp tûác bùçng möåt kïë hoaåch bay múái. Nïëu tyã lïå bay theo àuáng kïë hoaåch, àuáng tuyïën ñt hún 97% thò... haäng haâng khöng cêìn thay ngay nhaâ quaãn lyá cuãa hoå! Muåc tiïu laâ sûå àõnh hûúáng. Àoá laâ sûå cam kïët chûá khöng laâ mïånh lïånh. Muåc tiïu khöng quyïët àõnh tûúng lai, chuáng laâ phûúng tiïån àïí huy àöång, têåp trung moåi nguöìn lûåc, nùng lûúång cuãa doanh nghiïåp nhùçm taåo ra tûúng lai. 50 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH Muåc tiïu Marketing Trong viïåc xaác lêåp muåc tiïu, marketing vaâ saáng taåo laâ hai khu vûåc cùn baãn. Doanh nghiïåp àaåt kïët quaã mong muöën chñnh laâ úã trong hai khu vûåc naây. Vaâ khi khaách haâng thanh toaán, chñnh laâ hoå traã tiïìn cho nhûäng àoáng goáp vaâ hoaåt àöång úã hai khu vûåc naây! Hoaåt àöång marketing yïu cêìu nhiïìu muåc tiïu. Vñ duå, marketing hûúáng túái: ↑ Caác saãn phêím/dõch vuå hiïån taåi, trong nhûäng thõ trûúâng hiïån taåi ↑ Loaåi boã caác saãn phêím, dõch vuå, thõ trûúâng löîi thúâi ↑ Saãn phêím, dõch vuå múái cho thõ trûúâng hiïån coá ↑ Thõ trûúâng múái ↑ Töí chûác phên phöëi ↑ Tiïu chuêín dõch vuå, chêët lûúång dõch vuå ↑ Tiïu chuêín vaâ chêët lûúång tñn nhiïåm Àaä coá rêët nhiïìu cuöën saách viïët vïì caác àïì taâi noái trïn. Nhûng chûa ai nhêën maånh àûúåc rùçng chó coá thïí lêåp muåc tiïu trong nhûäng khu vûåc kïí trïn sau khi coá hai quyïët àõnh quan troång: quyïët àõnh vïì têåp trung vaâ quyïët àõnh vïì võ thïë trïn thõ trûúâng. Nhaâ baác hoåc Archimedes tûâng noái, “Haäy cho töi möåt àiïím tûåa, töi coá thïí nêng böíng caã traái àêët!”. “Àiïím tûåa” àoá chñnh laâ lônh vûåc cuãa sûå têåp trung, àem laåi cho doanh nghiïåp möåt àoân bêíy coá thïí “nêng caã traái àêët” lïn. Quyïët àõnh vïì têåp trung laâ möåt quyïët àõnh quan troång, noá chuyïín àöíi àõnh nghôa vïì “caái maâ chuáng ta kinh doanh” thaânh möåt cam kïët mang tñnh vêån haânh nhiïìu yá nghôa. 51 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Möåt quyïët àõnh khaác aãnh hûúãng àïën caác muåc tiïu marketing laâ quyïët àõnh vïì võ thïë trïn thõ trûúâng. Coá ngûúâi noái “Chuáng töi muöën dêîn àêìu thõ trûúâng”, ngûúâi khaác noái “Chuáng töi chó quan têm àïën tùng doanh söë, khöng quan têm àïën thõ phêìn”. Caã hai tuyïn böë àïìu huâng höìn, song caã hai... àïìu khöng chñnh xaác. Roä raâng laâ khöng phaãi ai cuäng coá thïí trúã thaânh ngûúâi dêîn àêìu. Cêìn xaác àõnh: ta seä trúã thaânh ngûúâi dêîn àêìu trong phên àoaån thõ trûúâng naâo, vúái saãn phêím, dõch vuå, giaá trõ naâo. Tûúng tûå, chó tùng doanh söë chûa hùèn laâ töët, nïëu àiïìu àoá khöng duy trò àûúåc thõ phêìn cuãa cöng ty (khi maâ thõ trûúâng múã röång vúái töëc àöå nhanh hún töëc àöå tùng doanh söë cuãa baån). Möåt doanh nghiïåp coá thõ phêìn nhoã súám muöån cuäng bõ “ra ròa” trïn thõ trûúâng, àiïìu naây haâm chûáa ruãi ro tùng cao hún. Võ thïë thõ trûúâng, bêët kïí doanh söë baán haâng, vò thïë, laâ möåt yïëu töë quan troång. Àiïím maâ taåi àoá nhaâ cung cêëp trúã nïn möåt keã “ngoaâi lïì” trïn thõ trûúâng khaác nhau tuây theo ngaânh kinh doanh. Tuy nhiïn, trúã thaânh möåt nhaâ saãn xuêët “ngoaâi lïì” thò thêåt sûå nguy hiïím àöëi vúái sûå töìn taåi cuãa doanh nghiïåp. Ngay caã khi khöng coá luêåt chöëng àöåc quyïìn thò vêîn luön coá möåt mûác thõ phêìn töëi àa maâ doanh nghiïåp khöng nïn vûúåt qua. Khöëng chïë thõ trûúâng dêîn àïën chuã quan, tûå maän, vaâ àoá coá thïí laâ möåt vêën àïì lúán; khi noá taåo ra xu hûúáng chöëng laåi moåi àöíi múái, saáng taåo tûâ nöåi böå doanh nghiïåp, khiïën doanh nghiïåp khoá thñch nghi, thay àöíi khi cêìn thiïët. Ngoaâi ra, coân coá möåt xu hûúáng cuãa thõ trûúâng laâ luön chöëng laåi sûå phuå thuöåc hoaân toaân vaâo möåt nhaâ cung cêëp. Khöng coá khaách haâng naâo thñch thuá àiïìu àoá caã! Cuöëi cuâng, trong möåt thõ trûúâng múái meã vaâ àang múã röång, thò 52 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH möåt nhaâ cung cêëp àöåc quyïìn seä keám hiïåu quaã hún laâ khi chia seã thõ trûúâng vúái möåt, hai nhaâ cung cêëp lúán khaác. Dûúâng nhû àiïìu naây coá veã nghõch lyá vaâ khoá àûúåc doanh nhên naâo chêëp nhêån. Nhûng sûå thêåt laâ möåt thõ trûúâng múái seä phaát triïín nhanh hún nïëu coá nhiïìu nhaâ cung cêëp, hún laâ khi chó coá möåt nhaâ cung cêëp àöåc quyïìn maâ thöi. Chiïëm 80% thõ phêìn thò quaã laâ êën tûúång. Song nïëu do sûå thöëng trõ maâ thõ trûúâng khöng phaát triïín àûúåc nhû khaã nùng coá thïí, thò doanh thu vaâ lúåi nhuêån cuãa doanh nghiïåp àöåc quyïìn coá thïí keám hún nïëu nhû coá hai nhaâ cung cêëp cuâng “chia nhau” möåt thõ trûúâng. Roä raâng 80% cuãa 100 thò khöng bùçng... 50% cuãa 250! Möåt thõ trûúâng múái vúái chó möåt nhaâ cung cêëp àöåc quyïìn cuäng giöëng nhû bõ cöåt chùåt úã mûác möåt trùm vêåy. Nïëu coá thïm vaâi nhaâ cung cêëp, hoå seä khaám phaá, khuïëch trûúng thõ trûúâng vaâ caã ngûúâi tiïu duâng, kïët quaã laâ thõ trûúâng seä múã röång nhanh choáng lïn mûác 250! Du Pont dûúâng nhû àaä hiïíu àûúåc àiïìu nghõch lyá naây. Cöng ty chó duy trò võ trñ nhaâ cung cêëp àöåc quyïìn cho àïën khi hoaân vöën àêìu tû vaâo saãn phêím múái, sau àoá cöng ty xin cêëp bùçng saáng chïë vaâ chuã àöång taåo ra sûå caånh tranh. Kïët quaã laâ haâng loaåt cöng ty caånh tranh laâm taåo ra thõ trûúâng múái, khaách haâng múái cho saãn phêím. Saãn phêím nylon chùæc hùèn àaä phaát triïín chêåm chaåp hún rêët nhiïìu nïëu khöng coá sûå caånh tranh do Du Pont “baão trúå” naây. Khöng coá caånh tranh thò àêìu thêåp niïn 50 cöng ty naây coá thïí seä suy thoaái khi caác saãn phêím súåi töíng húåp múái àûúåc tung ra thõ trûúâng búãi caác cöng ty nhû Monsanto & Union Carbide úã Myä, Imperial Chemicals úã Anh, vaâ AKU úã Haâ Lan. Nhû vêåy, võ thïë thõ trûúâng maâ doanh nghiïåp hûúáng túái khöng phaãi laâ töëi àa hoáa thõ phêìn, maâ laâ töëi ûu hoáa! 53 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Muåc tiïu saáng taåo Muåc tiïu saáng taåo laâ muåc tiïu qua àoá cöng ty thûåc hiïån àõnh nghôa “chuáng ta nïn kinh doanh caái gò”. Nhòn chung coá ba loaåi saáng taåo, àöíi múái trong möîi doanh nghiïåp: àöíi múái trong saãn phêím dõch vuå; àöíi múái trong thõ trûúâng, haânh vi vaâ giaá trõ cuãa ngûúâi tiïu duâng; àöíi múái trong caác kyä nùng vaâ hoaåt àöång cêìn thiïët àïí saãn xuêët saãn phêím/dõch vuå vaâ àûa chuáng ra thõ trûúâng. Ba loaåi naây coá thïí goåi tïn ngùæn goån laâ àöíi múái saãn phêím, àöíi múái mang tñnh xaä höåi, vaâ àöíi múái quaãn lyá. Trong viïåc xaác àõnh caác muåc tiïu àöíi múái, saáng taåo, vêën àïì naãy sinh laâ ào lûúâng aãnh hûúãng tûúng àöëi vaâ têìm quan troång cuãa caác àöíi múái khaác nhau. Chuáng ta seä àaánh giaá caái naâo quan troång hún: möåt trùm tiïën böå nhoã nhûng aáp duång àûúåc ngay vaâo viïåc àoáng goái saãn phêím; hay möåt phaát minh lúán vïì thuöëc coá àûúåc sau 10 nùm nghiïn cûáu, coá thïí laâm thay àöíi toaân böå cöng viïåc kinh doanh? Roä raâng, möåt cûãa haâng vaâ möåt cöng ty dûúåc phêím; hay thêåm chñ hai cöng ty dûúåc phêím khaác nhau cuäng seä coá nhûäng cêu traã lúâi khaác nhau trûúác cêu hoãi noái trïn. Muåc tiïu nguöìn lûåc Àêy laâ möåt nhoám muåc tiïu liïn quan àïën caác nguöìn lûåc maâ doanh nghiïåp cêìn àïí coá thïí hoaåt àöång töët; bao göìm sûå cung cêëp, sûã duång vaâ nùng suêët cuãa caác nguöìn lûåc êëy. Suöët hai trùm nùm qua, caác kinh tïë gia àaä noái vúái chuáng ta rùçng moåi hoaåt àöång kinh tïë àïìu cêìn ba nguöìn lûåc: àêët àai (saãn phêím 54 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH cuãa tûå nhiïn), lao àöång (nguöìn nhên lûåc), vaâ vöën (phûúng tiïån àêìu tû trong tûúng lai). Doanh nghiïåp cêìn coá caã ba nguöìn lûåc naây vaâ sûã duång chuáng möåt caách coá hiïåu quaã. Khi möåt ngaânh kinh doanh suy thoaái, dêëu hiïåu àêìu tiïn laâ viïåc ngaânh naây khöng coân sûác hêëp dêîn vaâ thu huát àûúåc nhên sûå coá khaã nùng vaâ tham voång. Vñ duå, sûå suy giaãm cuãa ngaânh xe lûãa Myä chùèng hïì bùæt àêìu tûâ sau Thïë chiïën thûá II – noá chó trúã nïn roä raâng vaâ khöng thïí cûáu vaän vaâo thúâi àiïím àoá maâ thöi. Thûåc chêët sûå suy giaãm àaä manh nha tûâ thúâi gian Thïë chiïën thûá I. Trûúác Thïë chiïën thûá I, sinh viïn töët nghiïåp caác trûúâng kyä thuêåt úã Myä àïìu mong muöën lêåp nghiïåp trong ngaânh xe lûãa. Nhûng tûâ sau Thïë chiïën thûá I – do nhiïìu nguyïn nhên – ngaânh naây àaä khöng coân hêëp dêîn khöng chó vúái caác sinh viïn kyä thuêåt maâ coân caã caác sinh viïn cuãa caác ngaânh khaác nûäa! Vò vêåy, trong caác lônh vûåc cung cêëp vöën vaâ con ngûúâi, cêìn coá muåc tiïu marketing thûåc thuå. Caác cêu hoãi chuã yïëu laâ: Cöng viïåc cuãa chuáng ta phaãi nhû thïë naâo àïí coá thïí thu huát vaâ giûä àûúåc nhûäng ngûúâi lao àöång maâ chuáng ta cêìn? Nguöìn cung trïn thõ trûúâng lao àöång nhû thïë naâo? Cêìn laâm gò àïí thu huát lao àöång? Tûúng tûå, cêìn laâm gò àïí thu huát nguöìn vöën cêìn thiïët (vay núå ngên haâng, núå daâi haån v.v...)? Quy trònh xaác lêåp caác muåc tiïu vïì nguöìn lûåc laâ möåt quy trònh hai mùåt. Möåt àiïím xuêët phaát laâ nhu cêìu àûúåc dûå baáo cuãa doanh nghiïåp, sau àoá àûúåc thïí hiïån ra bïn ngoaâi thõ trûúâng àïí thu huát àêët àai, lao àöång vaâ vöën. Mùåt khaác, àiïím xuêët phaát laåi chñnh laâ nhûäng “thõ trûúâng” noái trïn, seä àûúåc phaãn aánh vaâo cêëu truác doanh nghiïåp, vaâo hûúáng vaâ kïë hoaåch kinh doanh. 55 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Caác muåc tiïu nùng suêët Thu huát nguöìn lûåc vaâ sûã duång chuáng chó múái laâ bûúác àêìu. Nhiïåm vuå cuãa kinh doanh laâ laâm sao cho caác nguöìn lûåc trúã nïn coá hiïåu quaã vaâ nùng suêët cao. Vò vêåy doanh nghiïåp cêìn coá caác muåc tiïu nùng suêët liïn quan àïën tûâng nguöìn lûåc chñnh kïí trïn; àöìng thúâi caã caác muåc tiïu liïn quan àïën nùng suêët töíng thïí noái chung. Ào lûúâng nùng suêët laâ thûúác ào tiïu chuêín töët nhêët àïí so saánh quaãn lyá giûäa böå phêån naây vúái böå phêån khaác trong möåt cöng ty, hoùåc so saánh quaãn lyá giûäa caác cöng ty khaác nhau. Moåi doanh nghiïåp àïìu coá thïí tiïëp cêån vúái caác nguöìn lûåc nhû nhau. Trûâ caác trûúâng húåp àöåc quyïìn hiïëm khi xaãy ra, caái duy nhêët taåo nïn sûå khaác biïåt giûäa caác doanh nghiïåp laâ chêët lûúång quaãn trõ úã moåi cêëp àöå. Thûúác ào àêìu tiïn úã àêy chñnh laâ nùng suêët – mûác àöå sûã duång hiïåu quaã caác nguöìn lûåc vaâ kïët quaã cuãa chuáng. Tùng nùng suêët liïn tuåc laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå quan troång nhêët cuãa quaãn trõ. Àoá cuäng laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå khoá khùn nhêët, do nùng suêët laâ sûå cên bùçng giûäa nhiïìu yïëu töë, àa söë àïìu khoá àõnh nghôa vaâ ào lûúâng àûúåc. Lao àöång chó laâ möåt trong ba yïëu töë cuãa saãn xuêët. Nïëu àaåt nùng suêët lao àöång bùçng caách laåm duång caác nguöìn lûåc khaác, khöng sûã duång hiïåu quaã chuáng, thò thûåc chêët laâ àaä coá sûå suåt giaãm nùng suêët noái chung. Nùng suêët laâ möåt khaái niïåm khoá, tuy nhiïn noá rêët quan troång. Khöng coá caác muåc tiïu nùng suêët, doanh nghiïåp mêët àõnh hûúáng. Khöng ào lûúâng àûúåc nùng suêët, doanh nghiïåp mêët ài khaã nùng àiïìu khiïín, quaãn lyá. 56 MUÅC ÀÑCH VAÂ MUÅC TIÏU CUÃA KINH DOANH Caác muåc tiïu vïì traách nhiïåm xaä höåi Vaâi nùm trûúác àêy thöi, caác nhaâ quaãn lyá vaâ caác nhaâ kinh tïë coân coi caác khña caånh xaä höåi laâ vö hònh, do àoá khöng cêìn xaác lêåp caác muåc tiïu úã àêy. Ngaây nay chuáng ta àïìu thêëy thêåt sûå chuáng laâ nhûäng vêën àïì rêët “hûäu hònh”. Caác baâi hoåc tûâ chuã nghôa tiïu duâng, tûâ sûå chó trñch vïì viïåc huãy hoaåi möi trûúâng laâ nhûäng baâi hoåc àùæt giaá, buöåc chuáng ta phaãi nhêån ra rùçng doanh nghiïåp cêìn suy nghô vïì caác aãnh hûúãng vaâ traách nhiïåm, cuäng nhû lêåp ra caác muåc tiïu cho caã hai vêën àïì naây. Khña caånh xaä höåi laâ khña caånh mang tñnh chêët söëng coân àöëi vúái doanh nghiïåp. Doanh nghiïåp töìn taåi trong möåt xaä höåi, möåt nïìn kinh tïë. Nhûäng ngûúâi hoaåt àöång bïn trong möåt thïí chïë hay coá khuynh hûúáng nghô rùçng thïí chïë cuãa hoå töìn taåi trong möåt khoaãng chên khöng naâo àoá. Nhaâ quaãn lyá thò luön nhòn doanh nghiïåp tûâ bïn trong. Nhûng möåt doanh nghiïåp laâ saãn phêím cuãa xaä höåi vaâ nïìn kinh tïë, xaä höåi hay nïìn kinh tïë coá thïí triïåt tiïu noá dïî daâng trong möåt thúâi gian ngùæn nguãi. Doanh nghiïåp töìn taåi bêët àùæc dô vaâ chó töìn taåi àïën chûâng naâo xaä höåi vaâ nïìn kinh tïë coân tin rùçng doanh nghiïåp àoá coân thûåc hiïån àûúåc möåt cöng viïåc hûäu ñch, cêìn thiïët vaâ coá nùng suêët cao maâ thöi. Cêìn nhêën maånh rùçng caác muåc tiïu úã àêy phaãi àûúåc àûa vaâo chiïën lûúåc kinh doanh, chûá khöng chó àún thuêìn laâ nhûäng tuyïn böë töët àeåp chung chung! Cêìn coá nhûäng muåc tiïu vïì traách nhiïåm xaä höåi khöng phaãi búãi lyá do nhaâ quaãn lyá coá traách nhiïåm àöëi vúái xaä höåi, maâ vò anh ta coá traách nhiïåm vúái chñnh doanh nghiïåp cuãa anh ta. 57 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Lúåi nhuêån nhû laâ möåt nhu cêìu vaâ möåt haån chïë Chó sau khi àaä suy nghô vaâ thiïët lêåp muåc tiïu úã caác khu vûåc noái trïn, möåt doanh nghiïåp múái tiïëp cêån cêu hoãi: “Chuáng ta cêìn lúåi nhuêån bao nhiïu?”. Àaåt àûúåc bêët kyâ muåc tiïu naâo àïìu haâm chûáa ruãi ro, àoâi hoãi nöî lûåc, vaâ àiïìu àoá nghôa laâ chi phñ phaát sinh. Vò vêåy, cêìn coá lúåi nhuêån àïí trang traãi chi phñ phaát sinh cho viïåc àaåt àûúåc nhûäng muåc tiïu kinh doanh. Lúåi nhuêån laâ àiïìu kiïån àïí töìn taåi, laâ chi phñ cho viïåc tiïëp tuåc kinh doanh trong tûúng lai. Möåt doanh nghiïåp kiïëm àuã lúåi nhuêån àïí hoaân thaânh caác muåc tiïu trong caác khu vûåc chuã yïëu laâ doanh nghiïåp coá àuã phûúng tiïån àïí töìn taåi, söëng coân trong kinh doanh. Ngûúåc laåi, doanh nghiïåp àoá seä bõ “ra ròa” vaâ gùåp nguy hiïím. Lêåp kïë hoaåch tòm kiïëm lúåi nhuêån töëi thiïíu cêìn thiïët thò quan troång hún laâ viïåc chaåy theo khêíu hiïåu löîi thúâi vïì töëi àa hoáa lúåi nhuêån. Chó mûác lúåi nhuêån töëi thiïíu cêìn thiïët cuäng cao hún muåc tiïu lúåi nhuêån cuãa nhiïìu cöng ty khaác, chûá chûa noái túái kïët quaã kïët quaã lúåi nhuêån thûåc sûå cuãa hoå. 58 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? 4. TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ CHO CAÁC DOANH NGHIÏåP? Töí chûác hûúáng àaåo sinh, Höåi Chûä thêåp àoã, caác nhaâ thúâ... – nhûäng töí chûác phi lúåi nhuêån – àang trúã thaânh nhûäng nhaâ quaãn lyá haâng àêìu úã nûúác Myä. Vïì chiïën lûúåc vaâ tñnh hiïåu quaã cuãa ban quaãn lyá, nhûäng töí chûác naây àang thûåc haânh nhûäng àiïìu maâ àa söë caác doanh nghiïåp Myä chó... noái maâ khöng thûåc hiïån. Coân trong khu vûåc khoá khùn nhêët – taåo àöång lûåc vaâ nùng suêët cuãa ngûúâi lao àöång coá kiïën thûác – thò hoå thûåc sûå laâ nhûäng ngûúâi ài tiïn phong, àûa ra nhûäng baâi hoåc, nhûäng chñnh saách maâ caác doanh nghiïåp seä phaãi hoåc trong tûúng lai. Ñt ai nhêån ra rùçng khu vûåc phi lúåi nhuêån hiïån àang laâ “nhaâ tuyïín duång” lúán nhêët cuãa nûúác Myä. Hún 80 triïåu ngûúâi lúán laâm caác cöng viïåc tònh nguyïån, trung bònh 5g/tuêìn cho möåt hay vaâi töí chûác phi lúåi nhuêån khaác nhau, con söë naây tûúng àûúng vúái 10 triïåu lao àöång toaân thúâi gian. Nïëu caác nhên viïn tònh nguyïån chó àûúåc traã mûác lûúng töëi thiïíu, thò töíng söë lûúng cuäng àaä lïn túái 150 tó 59 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER àöla, tûác 5% GNP. Cöng viïåc cuãa ngûúâi tònh nguyïån thay àöíi rêët nhanh. Àuáng laâ caác cöng viïåc naây khöng àoâi hoãi nhiïìu kyä nùng hay phêím chêët chuyïn nghiïåp, song caâng ngaây caâng coá nhiïìu ngûúâi tònh nguyïån trúã thaânh nhûäng “lao àöång khöng lônh lûúng” – hoå àaãm nhêån caác vai troâ quaãn lyá vaâ chuyïn nghiïåp trong caác töí chûác àoá. Têët nhiïn khöng phaãi moåi töí chûác phi lúåi nhuêån àïìu hoaåt àöång töët. Nhiïìu bïånh viïån cöång àöìng àang úã trong tònh traång rêët töìi tïå. Caác nhaâ thúâ, caác giaáo àûúâng Do Thaái thuöåc àuã loaåi tiïëp tuåc mêët ài caác thaânh viïn. Thûåc sûå, 10-15 nùm trúã laåi àêy caã khu vûåc naây khöng phaát triïín caã vïì söë tiïìn quyïn goáp àûúåc vaâ vïì söë thaânh viïn tham gia. Tuy nhiïn vïì nùng suêët, quy mö hoaåt àöång vaâ sûå àoáng goáp cho xaä höåi thò khu vûåc phi lúåi nhuêån tiïëp tuåc phaát triïín rêët maånh trong hai thêåp niïn vûâa qua. Àöåi quên Cûáu tïë (Salvation Army) laâ möåt vñ duå. Nhûäng ngûúâi múái thuå aán tuâ lêìn àêìu úã Florida (àa söë laâ nhûäng thanh niïn da àen hay Latin ngheâo) nay àûúåc taåm tha theo cam kïët baão höå cuãa Àöåi quên Cûáu tïë, vúái con söë vaâo khoaãng 25.000 ngûúâi haâng nùm. Caác con söë thöëng kï cho thêëy nïëu giam giûä nhûäng ngûúâi naây thò àa söë hoå seä trúã thaânh nhûäng töåi phaåm thûúâng xuyïn phaãi vaâo tuâ ra khaám sau naây. Nhûng Àöåi quên Cûáu tïë àaä taái hoâa nhêåp àûúåc vaâo khoaãng 80% trong söë hoå, chuã yïëu laâ qua möåt chûúng trònh lao àöång nghiïm ngùåt do nhûäng ngûúâi tònh nguyïån àaãm traách. Vaâ àiïìu àaáng noái laâ chûúng trònh naây chó töën möåt phêìn chi phñ rêët nhoã so vúái chi phñ giam giûä tuâ nhên! 60 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? Cam kïët quaãn trõ Nguyïn nhên thaânh cöng cuãa chûúng trònh noái trïn, cuäng nhû rêët nhiïìu chûúng trònh hiïåu quaã khaác cuãa caác töí chûác phi lúåi nhuêån nùçm úã möåt cam kïët vïì quaãn trõ. Hai mûúi nùm vïì trûúác, quaãn trõ laâ möåt tûâ cêëm kyå úã caác töí chûác phi lúåi nhuêån, núi luön tûå haâo vûúåt lïn trïn sûå dú bêín cuãa tñnh vuå lúåi vaâ nhûäng quan têm reã tiïìn khaác. Ngaây nay àa söë nhêån ra rùçng töí chûác phi lúåi nhuêån thêåm chñ coân cêìn quaãn trõ hún caã caác töí chûác kinh tïë, búãi lyá do hoå khöng coá caái àñch lúåi nhuêån cuöëi cuâng. Têët nhiïn töí chûác phi lúåi nhuêån vêîn luön hûúáng àïën viïåc “laâm àiïìu töët”, nhûng hoå cuäng nhêån ra rùçng thiïån yá khöng thïí thay thïë cho haâng loaåt yïëu töë nhû töí chûác vaâ laänh àaåo, tñnh chõu traách nhiïåm, kïët quaã vaâ mûác àöå hoaân thaânh cöng viïåc. Têët caã nhûäng àiïìu àoá àoâi hoãi phaãi coá quaãn trõ, vaâ àïën lûúåt mònh, quaãn trõ bùæt àêìu tûâ sûá mïånh cuãa töí chûác. Khúãi àêìu bùçng sûá mïånh vaâ nhûäng yïu cêìu cuãa noá coá leä laâ baâi hoåc àêìu tiïn maâ doanh nghiïåp coá thïí hoåc hoãi tûâ caác töí chûác phi lúåi nhuêån. Baâi hoåc naây cho pheáp têåp trung töí chûác vaâo haânh àöång, àõnh ra caác chiïën lûúåc cuå thïí àïí àaåt caác muåc tiïu cöët yïëu, taåo ra möåt töí chûác coá kyã luêåt. Cuäng chñnh àiïìu naây coá thïí ngùn ngûâa möåt cùn bïånh phöí biïën cuãa töí chûác: chia nhoã sûå àêìu tû caác nguöìn lûåc haån chïë cuãa mònh vaâo nhûäng thûá tröng coá veã hêëp dêîn hay “dïî ùn”, thay vò leä ra phaãi têåp trung toaân lûåc vaâo möåt söë ñt muåc tiïu nhêët àõnh. Caác töí chûác phi lúåi nhuêån thaânh cöng nhêët àïìu daânh sûå quan têm àùåc biïåt cho viïåc xaác àõnh sûá mïånh cuãa töí chûác. Hoå traánh 61 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER nhûäng tuyïn böë traâng giang àaåi haãi göìm toaân nhûäng lúâi hay yá àeåp, thay vaâo àoá hoå têåp trung vaâo nhûäng nhiïåm vuå cuå thïí roä raâng cho caác thaânh viïn hoaåt àöång. Vñ duå, muåc tiïu cuãa Àöåi quên Cûáu tïë laâ àûa nhûäng ngûúâi bõ xaä höåi tûâ chöëi (ngûúâi nghiïån rûúåu, töåi phaåm, ngûúâi bõ boã rúi...) trúã thaânh nhûäng cöng dên bònh thûúâng. Töí chûác Nûä Hûúáng àaåo sinh (Girl Scouts) coá muåc tiïu giuáp àúä caác nûä thanh thiïëu niïn trúã thaânh nhûäng phuå nûä tûå tin, coá khaã nùng, nhûäng phuå nûä biïët tön troång baãn thên vaâ ngûúâi khaác. Caác töí chûác phi lúåi nhuêån luön khúãi àêìu vúái möi trûúâng, cöång àöìng – nhûäng “khaách haâng” tûúng lai; àiïìu maâ caác doanh nghiïåp Myä khöng laâm àûúåc – hoå khúãi sûå tûâ bïn trong, tûác laâ tûâ töí chûác hay tûâ muåc tiïu lúåi nhuêån cuãa hoå. Nhaâ thúâ cöång àöìng Willowcreek úã South Barrington, Illinois, ngoaåi ö Chicago hiïån nay laâ nhaâ thúâ lúán nhêët nûúác vúái hún 13.000 dên xûá àaåo. Nhaâ thúâ naây múái chó coá 15 tuöíi! Khi thaânh lêåp nhaâ thúâ, Bill Hybels múái ngoaâi 20 tuöíi. Öng ta choån khu vûåc naây vò nhêån thêëy núi àêy quaá ñt ngûúâi ài nhaâ thúâ (duâ dên söë tùng nhanh vaâ nhaâ thúâ thò àêìy ra àoá!). Öng ta ài goä cûãa tûâng nhaâ vúái cêu hoãi “Naây, taåi sao öng/baâ laåi khöng ài nhaâ thúâ?”. Röìi öng thiïët kïë möåt nhaâ thúâ àaáp ûáng nhu cêìu cuãa caác “khaách haâng tiïìm nùng”: vñ duå, töí chûác lïî vaâo töëi thûá Tû haâng tuêìn do rêët nhiïìu bêåc cha meå ài laâm caã tuêìn nïn cêìn daânh thúâi gian trong ngaây Chuã nhêåt cho con caái cuãa hoå. Hún nûäa, Hybels tiïëp tuåc lùæng nghe vaâ coá nhûäng phaãn ûáng thñch húåp. Caác baâi thuyïët giaáo cuãa muåc sû àûúåc ghi bùng laåi vaâ cheáp ra nhiïìu bùng cassette àïí moåi ngûúâi coá thïí nghe laåi khi hoå muöën, vò moåi ngûúâi luön noái “Töi cêìn nghe baâi thuyïët giaáo khi töi laái xe vïì nhaâ hay ài laâm àïí coá thïí caãm nhêån vaâ àûa nhûäng thöng àiïåp àoá vaâo trong cuöåc söëng”. Vaâ möåt àïì nghõ khaác “Baâi giaãng luön baão töi phaãi thay àöíi cuöåc söëng song khöng noái 62 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? roä laâ bùçng caách naâo!”. Tûâ àoá caác baâi thuyïët giaáo cuãa Hybels hiïån nay àïìu kïët thuác bùçng caác àïì nghõ haânh àöång cuå thïí! Möåt sûá mïånh àûúåc àõnh nghôa roä raâng seä coá taác duång nhùæc nhúã thûúâng xuyïn rùçng cêìn phaãi luön nhòn ra bïn ngoaâi töí chûác, khöng chó àïí tòm “khaách haâng” maâ coân tòm kiïëm caã caác biïån phaáp àaåt àûúåc thaânh cöng nûäa. Sûå tûå haâi loâng vúái “sûå nghiïåp töët àeåp vaâ cao caã”, tûâ àoá thay thïë kïët quaã bùçng caác yá àõnh töët àeåp luön phöí biïën trong caác töí chûác phi lúåi nhuêån. Chñnh vò leä àoá maâ caác töí chûác phi lúåi nhuêån thaânh cöng àaä thûåc sûå hoåc àûúåc caách xaác àõnh nhûäng thay àöíi bïn ngoaâi töí chûác naâo seä taåo ra “kïët quaã” vaâ tûâ àoá têåp trung vaâo chuáng. Kinh nghiïåm cuãa möåt töí húåp bïånh viïån Thiïn chuáa giaáo úã vuâng Têy Nam àaä chûáng toã yá thûác roä raâng vïì sûá mïånh vaâ viïåc têåp trung vaâo kïët quaã seä taåo ra hiïåu quaã nhû thïë naâo. Bêët chêëp sûå giaãm suát àaáng kïí trong thanh toaán viïån phñ cuäng nhû thúâi gian úã laåi bïånh viïån suöët 8 nùm qua, töí húåp naây vêîn tùng doanh thu 15% (vaâ do àoá àaä giûä àûúåc hoâa vöën), múã röång maång lûúái, nêng cao caác tiïu chuêín y tïë v.v... CEO cuãa hïå thöëng – möåt nûä tu sô – hiïíu roä rùçng baâ vaâ àöåi nguä nhên viïn àang cung cêëp dõch vuå chùm soác sûác khoãe (nhêët laâ cho ngûúâi ngheâo), chûá khöng phaãi laâ àiïìu haânh caác bïånh viïån maâ thöi. Kïët quaã laâ, khoaãng 10 nùm vïì trûúác, khi dõch vuå chùm soác sûác khoãe bùæt àêìu vûún ra khoãi phaåm vi caác bïånh viïån (do caác lyá do y tïë chûá khöng phaãi lyá do kinh tïë), töí húåp naây àaä quaãng baá cho xu hûúáng àoá, thay vò chöëng laåi noá. Hoå xêy dûång caác trung têm phêîu thuêåt ngoaåi truá, trung têm phuåc höìi chûác nùng, maång lûúái àiïìu trõ v.v... Khêíu hiïåu àïì ra laâ: Chuáng töi seä laâm moåi thûá vò bïånh nhên, coân viïåc laâm sao àïí trang traãi chi phñ laâ viïåc cuãa chuáng töi. Vaâ àaáng ngaåc nhiïn laâ chñnh saách naây àaä khiïën caác bïånh viïån 63 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER cuãa hoå luön àöng bïånh nhên, sûå “khaác biïåt” àaä khiïën ngûúâi ta giúái thiïåu cho nhau nhiïìu hún vïì hoå. Chñnh saách trïn thêåt ra khöng khaác mêëy so vúái chiïën lûúåc marketing cuãa caác cöng ty thaânh cöng úã Nhêåt Baãn. Tuy nhiïn noá thêåt sûå khaác biïåt so vúái caách thûác suy nghô vaâ hoaåt àöång cuãa caác doanh nghiïåp Têy phûúng. Àiïím khaác biïåt nùçm úã chöî caác nûä tu sô vaâ nhûäng doanh nhên Nhêåt àïìu bùæt àêìu bùçng sûá mïånh hún laâ kïët quaã, bùæt àêìu bùçng nhûäng viïåc hoå cêìn laâm trïn thõ trûúâng àïí xûáng àaáng nhêån kïët quaã töët àeåp. Sau hïët, möåt sûá mïånh àõnh nghôa roä raâng seä giuáp nêng àúä caác yá tûúãng saáng taåo vaâ giuáp moåi ngûúâi hiïíu roä taåi sao hoå àûúåc sûã duång. Haäy xem trûúâng húåp cuãa höåi Hûúáng àaåo sinh Daisy, möåt chûúng trònh daânh cho treã em 5 tuöíi àûúåc töí chûác Nûä Hûúáng àaåo sinh khai trûúng mêëy nùm vïì trûúác. Suöët 75 nùm qua ngûúâi ta vêîn coi hoåc sinh lúáp 1 laâ lûáa tuöíi töëi thiïíu àïí tham gia vaâo höåi Hûúáng àaåo, vaâ nhiïìu höåi àöìng Nûä hûúáng àaåo sinh vêîn muöën giûä quan àiïím àoá. Tuy nhiïn, möåt söë ngûúâi àaä nhêån ra nhûäng thay àöíi trong dên söë, vúái söë lûúång tùng thïm cuãa nhûäng phuå nûä ài laâm vaâ boã con úã nhaâ möåt mònh. Hoå cuäng quan saát thêëy treã em ngaây nay khön ngoan lanh lúåi hún so vúái treã em caác thïë hïå trûúác àoá, chuã yïëu laâ do... tivi. Ngaây nay Hûúáng àaåo sinh Daisy àang phaát triïín rêët nhanh vaâ maånh. Chûúng trònh naây laâ möåt trong nhûäng chûúng trònh daânh cho treã em úã bêåc mêîu giaáo thaânh cöng nhêët trong hai thêåp kyã trúã laåi àêy, thaânh cöng hún nhiïìu so vúái nhûäng chûúng trònh khaác cuãa chñnh phuã, vöën rêët töën keám. Hún nûäa, àêy chñnh laâ chûúng trònh duy nhêët àaánh giaá àûúåc cú höåi tûâ viïåc quan saát nhûäng thay àöíi àaáng kïí vïì dên söë, cuäng nhû viïåc treã em daânh nhiïìu thúâi gian hún àïí xem tivi taåi nhaâ. 64 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? Sûã duång hiïåu quaã Höåi àöìng quaãn trõ Nhiïìu töí chûác phi lúåi nhuêån hiïån coá nhûäng caái maâ caác doanh nghiïåp coân thiïëu: möåt Höåi àöìng quaãn trõ hoaåt àöång theo chûác nùng, möåt CEO chõu traách nhiïåm trûúác höåi àöìng, vúái thaânh tñch àûúåc àaánh giaá haâng nùm búãi möåt uãy ban Höåi àöìng quaãn trõ, hoaåt àöång cuãa Höåi àöìng quaãn trõ laåi àûúåc àaánh giaá kyä lûúäng haâng nùm theo nhûäng tiïu chuêín àõnh trûúác. Viïåc sûã duång hiïåu quaã Höåi àöìng quaãn trõ chñnh laâ möåt baâi hoåc nûäa maâ doanh nghiïåp coá thïí hoåc àûúåc tûâ caác töí chûác phi lúåi nhuêån. Theo luêåt Myä, Höåi àöìng quaãn trõ hiïån vêîn àûúåc coi laâ böå phêån “quaãn lyá” cuãa töí chûác. Caác taác giaã, caác hoåc giaã àïìu nhêët trñ rùçng Höåi àöìng quaãn trõ maånh laâ rêët cêìn thiïët, vaâ hoå àaä viïët vïì àiïìu naây suöët hai chuåc nùm qua. Tuy nhiïn, taåi caác cöng ty lúán, caác nhaâ quaãn lyá cao cêëp (ban giaám àöëc) àaä liïn tuåc lêën aát vaâ laâm giaãm vai troâ, quyïìn lûåc cuäng nhû tñnh àöåc lêåp cuãa Höåi àöìng quaãn trõ trong suöët nûãa thïë kyã qua. Trong caác thêët baåi kinh doanh taåi caác cöng ty nhoã vaâ lúán vaâi chuåc nùm trúã laåi àêy, Höåi àöìng quaãn trõ luön laâ... ngûúâi cuöëi cuâng nhêån ra àiïìu àoá! Muöën tòm kiïëm möåt Höåi àöìng quaãn trõ thêåt sûå hiïåu quaã, baån nïn hûúáng vïì khu vûåc caác töí chûác phi lúåi nhuêån. Möåt phêìn, sûå khaác biïåt naây laâ saãn phêím cuãa lõch sûã. Tûâ lêu Höåi àöìng quaãn trõ vêîn laâ nhûäng ngûúâi àiïìu haânh chñnh úã caác töí chûác phi lúåi nhuêån, hay hoå àaä cöë gùæng laâm nhû vêåy. Chó vò caác töí chûác phi lúåi nhuêån àïìu quaá to lúán vaâ phûác taåp, khöng thïí quaãn lyá hiïåu quaã búãi nhûäng ngûúâi ngoaâi, chó gùåp nhau höåi hoåp voãn veån 3 tiïëng àöìng höì möåt thaáng, nïn àa söë hoå múái chuyïín sang caác nhaâ quaãn lyá chuyïn nghiïåp maâ thöi. Lêëy vñ duå: Höåi chûä thêåp 65 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER àoã Myä, coá leä laâ töí chûác phi chñnh phuã lúán nhêët, phûác taåp nhêët, vúái vö vaân nhiïåm vuå cûáu trúå, y tïë trong vaâ ngoaâi nûúác. Thïë maâ maäi àïën nùm 1950 hoå múái coá giaám àöëc àiïìu haânh àûúåc traã lûúng àêìu tiïn, vaâ maäi àïën thúâi Töíng thöëng Reagan thò töí chûác naây múái coá CEO chuyïn nghiïåp àêìu tiïn. Tuy nhiïn, duâ viïåc thûåc haânh quaãn trõ chuyïn nghiïåp úã caác töí chûác phi lúåi nhuêån coá trúã nïn phöí biïën àïën àêu ài nûäa; thò Höåi àöìng quaãn trõ úã nhûäng núi naây vêîn khöng hïì trúã nïn bêët lûåc nhû úã nhiïìu töí chûác kinh tïë. Hoå khöng hïì trúã thaânh “cöng cuå” trong tay ban giaám àöëc. Möåt lyá do laâ vêën àïì tiïìn baåc. Thaânh viïn Höåi àöìng quaãn trõ trong caác cöng ty lúán thûúâng khöng phaãi laâ nhûäng cöí àöng chñnh, trong khi caác thaânh viïn Höåi àöìng quaãn trõ úã caác töí chûác phi lúåi nhuêån laâ nhûäng ngûúâi àaä vaâ àang àûúåc kyâ voång àoáng goáp rêët nhiïìu tiïìn vaâo töí chûác. Ngoaâi ra, hoå coân coá khuynh hûúáng coá möåt cam kïët mang tñnh chêët caá nhên àöëi vúái sûå nghiïåp cuãa töí chûác phi lúåi nhuêån àoá. Coá leä chùèng coá ai ngöìi trong Höåi àöìng quaãn trõ möåt trûúâng hoåc hay ban laänh àaåo möåt nhaâ thúâ maâ laåi khöng coá sûå quan têm sêu sùæc àïën giaáo duåc hay tön giaáo! Hún nûäa, àa söë thaânh viïn Höåi àöìng quaãn trõ àaä tûâng laâ nhûäng ngûúâi tònh nguyïån cöng taác úã caác töí chûác naây rêët nhiïìu nùm, hoå coá hiïíu biïët sêu sùæc vïì töí chûác – àiïìu khaác hùèn vúái thaânh viïn Höåi àöìng quaãn trõ úã caác töí chûác kinh tïë. Do Höåi àöìng quaãn trõ úã caác töí chûác phi lúåi nhuêån rêët tñch cûåc vaâ mang tñnh cam kïët cao, quan hïå giûäa hoå vúái CEO dïî naãy sinh mêu thuêîn. Caác CEO than phiïìn rùçng Höåi àöìng quaãn trõ hay “choåc muäi” vaâo cöng viïåc cuãa hoå, coân Höåi àöìng quaãn trõ laåi cho rùçng chñnh CEO àaä “tiïëm quyïìn” hoå. Àiïìu naây khiïën nhiïìu töí chûác phi lúåi nhuêån suy ra rùçng caã Höåi àöìng quaãn trõ vaâ CEO chùèng ai laâ öng chuã thêåt sûå caã. Noái chñnh xaác, hoå laâ nhûäng àöìng nghiïåp, möîi 66 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? ngûúâi coá möåt chûác nùng vaâ nhiïåm vuå khaác nhau, cuâng phêën àêëu vò möåt muåc àñch chung. CEO coá traách nhiïåm laâm roä nhiïåm vuå cuãa chñnh anh ta cuäng nhû nhiïåm vuå cuãa Höåi àöìng quaãn trõ. Chòa khoáa àïí laâm Höåi àöìng quaãn trõ trúã nïn hiïåu quaã khöng nùçm úã viïåc baân vïì chûác nùng cuãa noá, maâ nùçm úã viïåc töí chûác cöng viïåc cuãa höåi àöìng. Caâng ngaây caâng coá nhiïìu töí chûác thûåc hiïån àiïìu àoá: möåt söë trûúâng nghïå thuêåt tûå do, möåt hoåc viïån thêìn hoåc, vaâ bïånh viïån nghiïn cûáu, möåt söë baão taâng, v.v... Nhiïìu ngûúâi cho rùçng sûå yïëu keám cuãa Höåi àöìng quaãn trõ taåi caác têåp àoaân kinh tïë lúán seä laâm cho chñnh sûå quaãn lyá taåi àoá suy yïëu theo, chûá khöng hïì laâm noá maånh lïn. Lyá do laâ Höåi àöìng quaãn trõ yïëu seä giaãi phoáng CEO khoãi caác traách nhiïåm vïì hoaåt àöång kinh doanh (hiïëm coá cöng ty lúán naâo àaánh giaá thaânh tñch cuãa CEO theo nhûäng tiïu chuêín muåc tiïu àùåt ra tûâ trûúác). Ngûúâi ta coân thêëy rùçng Höåi àöìng quaãn trõ suy yïëu seä khöng thïí höî trúå kõp thúâi vaâ hiïåu quaã ban giaám àöëc khi cöng ty gùåp khoá khùn. Nhûäng dûå àoaán naây hònh thaânh tûâ thûåc tïë nhûäng vuå mua laåi mang tñnh chêët cûúäng eáp gêìn àêy. Àïí duy trò khaã nùng quaãn lyá cuãa ban giaám àöëc, chuáng ta phaãi laâm sao cho Höåi àöìng quaãn trõ trúã nïn hiïåu quaã – vaâ àoá cêìn àûúåc xem laâ traách nhiïåm cuãa CEO. Möåt söë bûúác khúãi àêìu cêìn àûúåc thûåc hiïån nhû sau. UÃy ban kiïím toaán úã àa söë cöng ty hiïån nay àaä thûåc sûå coá traách nhiïåm cöng viïåc cuå thïí. ÚÃ möåt söë cöng ty (duâ khöng phaãi laâ nhûäng cöng ty lúán) àaä thaânh lêåp möåt uãy ban Höåi àöìng quaãn trõ vïì vêën àïì kïë thûâa vaâ phaát triïín àöåi nguä laänh àaåo trong cöng ty, uãy ban naây thûúâng xuyïn gùåp gúä laâm viïåc vúái caác nhaâ quaãn lyá cêëp cao àïí baân baåc vïì hoaåt àöång vaâ caác kïë hoaåch cuãa hoå. Nhûng theo töi biïët thò hiïån chûa hïì coá cöng ty naâo coá kïë hoaåch laâm viïåc vaâ kiïím tra, àaánh giaá hoaåt àöång cuãa Höåi àöìng quaãn trõ. 67 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Vaâ cuäng rêët ñt cöng ty thûåc hiïån àiïìu maâ caác töí chûác phi lúåi nhuêån hiïån àaä laâm khaá thûúâng xuyïn, àoá laâ àaâo taåo möåt caách coá hïå thöëng cho thaânh viïn múái cuãa Höåi àöìng quaãn trõ. Taåo ra thaânh quaã nhiïìu yá nghôa Trûúác kia caác töí chûác phi lúåi nhuêån thûúâng noái: Chuáng töi khöng traã lûúng cho nhûäng ngûúâi tònh nguyïån, do àoá chuáng töi khöng thïí yïu cêìu gò úã hoå. Ngaây nay hoå coá khuynh hûúáng noái: Nhûäng ngûúâi tònh nguyïån phaãi àaåt thaânh tñch trong cöng viïåc töët hún, cöëng hiïën nhiïìu hún do hoå... khöng nhêån àûúåc lûúng! Sûå chuyïín hoáa vïì tñnh chêët cuãa nhûäng ngûúâi tònh nguyïån: tûâ nhûäng ngûúâi nghiïåp dû thaânh nhûäng nhên viïn chuyïn nghiïåp, àûúåc àaâo taåo nhûng khöng nhêån lûúng chñnh laâ sûå phaát triïín quan troång nhêët úã khu vûåc caác töí chûác phi lúåi nhuêån, cuäng laâ sûå phaát triïín mang haâm yá aãnh hûúãng röång raäi nhêët àïën kinh doanh trong tûúng lai. Möåt giaáo khu Thiïn chuáa giaáo úã miïìn Trung Têy dûúâng nhû àaä tiïën xa nhêët trong quy trònh naây. So vúái 15 nùm trûúác àêy, söë linh muåc vaâ nûä tu giaãm hún möåt nûãa; tuy nhiïn caác hoaåt àöång cuãa hoå thò laåi tùng rêët maånh, chùèng haån nhû giuáp àúä ngûúâi vö gia cû, ngûúâi nghiïån ma tuáy... Hoå vêîn coá nhiïìu ngûúâi tònh nguyïån phuå lïî theo kiïíu truyïìn thöëng. Song àaáng kïí laâ coá thïm cúä hai nghòn “nhên viïn” baán thúâi gian, khöng laänh lûúng hoaåt àöång trong caác chûúng trònh tûâ thiïån Thiïn chuáa giaáo, quaãn lyá caác trûúâng hoåc trong giaáo khu, töí chûác caác hoaåt àöång thanh niïn, thêåm chñ caã möåt söë chûúng trònh êín tu nûäa. Möåt thay àöíi tûúng tûå cuäng diïîn ra úã nhaâ thúâ First Baptist taåi 68 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? Richmond, Virginia – möåt trong nhûäng nhaâ thúâ lêu àúâi vaâ lúán nhêët úã khu Baptist Convention phña Nam. Khi tiïën sô Peter James Flamming vïì àêy, nhaâ thúâ naây àang trïn àaâ ài xuöëng, mang daáng veã àiïín hònh cuãa möåt möåt nhaâ thúâ cuä kyä trong nöåi àö thaânh phöë. Hiïån nay nhaâ thúâ coá 4.000 ngûúâi chõu lïî ban thaánh thïí, coá haâng loaåt chûúng trònh cöång àöìng vaâ coá caã möåt àoaân muåc sû. Tuy nhiïn nhaâ thúâ chó coá voãn veån chñn nhên viïn laâm viïåc toaân thúâi gian àûúåc traã lûúng, vaâ trong 4.000 ngûúâi chõu lïî ban thaánh thïí noái trïn, cúä 1.000 ngûúâi laâm viïåc nhû caác nhên viïn khöng laänh lûúng! Sûå phaát triïín trïn khöng chó haån chïë úã caác töí chûác tön giaáo. Hiïåp höåi Tim maåch Myä (American Heart Association) coá vùn phoâng úã têët caã caác thaânh phöë trïn àêët nûúác, nhûng söë nhên viïn laänh lûúng chó haån chïë úã Höåi súã, vúái möåt vaâi nhên viïn àùåc traách ài cöng taác vaâ giaãi quyïët caác tònh huöëng phaát sinh. Coân laåi, caác nhên viïn tònh nguyïån quaãn lyá caác vùn phoâng àõa phûúng, chõu traách nhiïåm vïì giaáo duåc sûác khoãe cho cöång àöìng, cuäng nhû viïåc gêy quyä cho hiïåp höåi. Nhûäng thay àöíi naây phêìn naâo laâ sûå traã lúâi cho möåt nhu cêìu. Gêìn möåt nûãa söë ngûúâi thaânh niïn àang hoaåt àöång nhû nhên viïn tònh nguyïån thuöåc caác töí chûác phi lúåi nhuêån, con söë naây khoá tùng hún nûäa. Caác töí chûác naây, do khöng döìi daâo nguöìn thu, cuäng khöng thïí tùng thïm söë nhên viïn àûúåc traã lûúng. Nïëu hoå muöën phaát triïín caác hoaåt àöång (nhu cêìu cho viïåc naây àang tùng), hoå cêìn phaãi tùng nùng suêët cuãa caác nhên viïn tònh nguyïån, trao cho hoå thïm caã cöng viïåc vaâ traách nhiïåm. Nhûng àöång lûåc, lyá do chñnh cho nhûäng thay àöíi vïì vai troâ cuãa ngûúâi lao àöång tònh nguyïån nùçm úã ngay chñnh baãn thên hoå. 69 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Nhiïìu ngûúâi tònh nguyïån laâ nhûäng lao àöång coá trònh àöå vaâ hoåc thûác, nhûäng ngûúâi sùæp nghó hûu (cúä 50 tuöíi), nhûäng ngûúâi sinh ra sau chiïën tranh (cúä 30-40 tuöíi). Nhûäng ngûúâi naây khöng muöën chó laâ nhûäng ngûúâi giuáp àúä maâ thöi. Laâ nhûäng lao àöång coá trònh àöå trong cöng viïåc chñnh thûác cuãa mònh, hoå tiïëp tuåc mong muöën trúã thaânh nhûäng lao àöång chuyïn nghiïåp, coá kyä nùng ngay caã trong cöng viïåc maâ hoå tònh nguyïån tham gia àïí goáp phêìn cöëng hiïën cho xaä höåi. Nïëu caác töí chûác phi lúåi nhuêån muöën thu huát vaâ giûä chên nhûäng lao àöång naây, cêìn àûa khaã nùng vaâ kiïën thûác cuãa hoå vaâo cöng viïåc. Töí chûác phi lúåi nhuêån cêìn phaãi taåo ra nhûäng thaânh tûåu trong cöng viïåc mang nhiïìu yá nghôa hún. Àaâo taåo, àaâo taåo vaâ àaâo taåo Àa söë töí chûác phi lúåi nhuêån àïìu tòm kiïëm vaâ tuyïín duång möåt caách coá hïå thöëng nhûäng con ngûúâi nhû vêåy. Nhûäng lao àöång tònh nguyïån laâm theo muâa vuå àûúåc phên cöng kiïím tra nhûäng ngûúâi múái nhùçm tòm ra nhûäng ngûúâi coá khaã nùng laänh àaåo, thuyïët phuåc hoå àaãm nhêån nhûäng cöng viïåc khoá khùn hún. Sau àoá nhûäng nhên viïn kyâ cûåu (coá thïí laâ nhên viïn toaân thúâi gian hay nhên viïn muâa vuå) seä tiïën haânh phoãng vêën nhûäng ngûúâi múái àïën vaâ giao viïåc phuâ húåp cho hoå. Nhên viïn tònh nguyïån seä coá möåt ngûúâi hûúáng dêîn vaâ möåt ngûúâi quaãn lyá trûåc tiïëp (hai ngûúâi naây thöng thûúâng cuäng laâ nhên viïn tònh nguyïån). Höåi Nûä Hûúáng àaåo sinh, vúái 730.000 nhên viïn tònh nguyïån, chó 6.000 nhên viïn traã lûúng, 3,5 triïåu nûä thaânh viïn, hoaåt àöång theo caách naây. Thöng thûúâng, möåt ngûúâi tònh nguyïån seä khúãi àêìu bùçng viïåc laái xe chúã caác thanh niïn àïën chöî höåi hoåp möåt lêìn trong 70 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? tuêìn. Sau àoá möåt nhên viïn tònh nguyïån kinh nghiïåm hún seä hûúáng dêîn ngûúâi naây vaâo caác cöng viïåc khaác – höå töëng caác nûä hûúáng àaåo ài baán baánh bñch quy, giuáp àúä caác Brownie (treã em nûä 7-10 tuöíi tham gia phong traâo hûúáng àaåo) trong khi ài cùæm traåi. Theo quy trònh tûâng bûúác naây, seä hònh thaânh höåi àöìng nhên viïn tònh nguyïån taåi àõa phûúng, cuöëi cuâng laâ UÃy ban quöëc gia Nûä Hûúáng àaåo. Möîi bûúác trong quy trònh àoá àïìu coá möåt chûúng trònh àaâo taåo bùæt buöåc, thûúâng thûåc hiïån búãi möåt phuå nûä, cuäng laâ möåt ngûúâi tònh nguyïån. Möîi bûúác àïìu coá tiïu chuêín vaâ muåc tiïu hoaåt àöång riïng. Nhûäng nhên viïn tònh nguyïån, laâm viïåc khöng nhêån lûúng kyâ voång vaâ àoâi hoãi àiïìu gò? Caái gò giûä chên hoå úã laåi, khi hoå coá thïí ra ài bêët cûá luác naâo? Roä raâng yïu cêìu àêìu tiïn vaâ cao nhêët cuãa hoå laâ viïåc töí chûác phi lúåi nhuêån phaãi coá möåt sûá mïånh roä raâng, caái thuác àêíy têët caã moåi viïåc trong töí chûác àoá. Lêëy vñ duå trûúâng húåp möåt nûä phoá chuã tõch taåi möåt ngên haâng àõa phûúng, ngûúâi naây àaä coá gia àònh vaâ hai con. Tuy nhiïn baâ vêîn tham gia möåt chên trong töí chûác baão töìn thiïn nhiïn taåi tiïíu bang, vúái nhiïåm vuå tòm kiïëm, mua vaâ quaãn lyá nhûäng khu vûåc sinh thaái tûå nhiïn àang bõ àe doåa. Khi àûúåc hoãi taåi sao baâ laåi nhêån thïm möåt cöng viïåc khöng hïì nheå nhaâng nhû vêåy, baâ noái “Töi yïu cöng viïåc taåi ngên haâng, vaâ viïåc àoá cuäng coá nhûäng giaá trõ cuãa noá, song thûåc sûå töi khöng roä töi àoáng goáp àûúåc gò qua cöng viïåc êëy. Taåi töí chûác baão töìn thiïn nhiïn naây, töi biïët roä mònh coá mùåt vaâ laâm viïåc vò caái gò”. Yïu cêìu àoâi hoãi thûá hai laâ àaâo taåo, àaâo taåo vaâ àaâo taåo. Caách töët nhêët àïí taåo àöång lûåc vaâ giûä chên caác “cûåu binh” laâ nhêån ra khaã nùng cuãa hoå vaâ sûã duång chuáng àïí àaâo taåo ngûúâi múái. Nhûäng ngûúâi lao àöång coá kiïën thûác naây seä àoâi hoãi àûúåc trao traách nhiïåm suy nghô vaâ àùåt ra caác muåc tiïu hoaân thaânh cöng viïåc cuãa riïng 71 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER hoå. Hoå kyâ voång àûúåc tham khaão yá kiïën, àûúåc tham gia vaâo quaá trònh ra caác quyïët àõnh liïn quan àïën chñnh cöng viïåc cuãa hoå, cuäng nhû aãnh hûúãng àïën caã töí chûác noái chung. Hoå coân tòm kiïëm cú höåi phaát triïín nghïì nghiïåp, cuå thïí laâ coá cú höåi laänh nhûäng viïåc khoá hún, nhiïìu traách nhiïåm hún. Àêy chñnh laâ lyá do taåi sao nhiïìu töí chûác phi lúåi nhuêån àaä lêåp ra hùèn möåt “thang phaát triïín sûå nghiïåp” cho nhûäng ngûúâi lao àöång tònh nguyïån cuãa hoå. Tñnh chõu traách nhiïåm seä höî trúå cho moåi hoaåt àöång noái trïn. Nhiïìu ngûúâi lao àöång tònh nguyïån coá trònh àöå àoâi hoãi cöng viïåc cuãa hoå phaãi àûúåc àaánh giaá theo caác tiïu chuêín muåc tiïu àõnh sùén ñt ra laâ möîi nùm möåt lêìn. Hún thïë nûäa, hoå kyâ voång töí chûác thuyïn chuyïín sang cöng viïåc khaác hoùåc thuyïët phuåc nghó viïåc nhûäng ngûúâi khöng hoaân thaânh töët nhiïåm vuå àûúåc giao. “Àöi khi moåi thûá coân nghiïm ngùåt hún caã trong quên àöåi – möåt tu sô phuå traách caác lao àöång tònh nguyïån úã möåt xûá àaåo vuâng Trung Têy noái – nhûng chuáng töi vêîn coá cúä böën trùm ngûúâi àang sùén saâng cho cöng viïåc”. Taåi möåt baão taâng nghïå thuêåt àang trïn àaâ phaát triïín cuäng úã vuâng naây, ngûúâi ta yïu cêìu nhûäng ngûúâi tònh nguyïån – bao göìm caác hûúáng dêîn viïn, nhûäng ngûúâi quyïn tiïìn, nhûäng biïn têåp viïn baãn tin baão taâng v.v... – phaãi lêåp muåc tiïu cöng taác haâng nùm, tûå àaánh giaá kïët quaã theo caác muåc tiïu êëy, vaâ tûâ chûác nïëu khöng àaåt muåc tiïu àïì ra trong hai nùm liïn tuåc. Phûúng phaáp tûúng tûå cuäng àûúåc thûåc hiïån úã möåt töí chûác Do Thaái cúä trung, chuyïn laâm vïì kyá tuác xaá cuãa caác àaåi hoåc. Hiïån nhûäng ngûúâi tònh nguyïån “chuyïn nghiïåp” nhû vêåy chó laâ thiïíu söë (khoaãng möåt phêìn mûúâi töíng söë lao àöång tònh nguyïån), song hoå têåp húåp thaânh möåt böå phêån quan troång trong khu vûåc naây. Söë lûúång vaâ aãnh hûúãng cuãa hoå àang ngaây caâng tùng cao. Caác töí chûác phi lúåi nhuêån caâng luác caâng coá khuynh hûúáng noái 72 TÖÍ CHÛÁC PHI LÚÅI NHUÊÅN DAÅY ÀÛÚÅC ÀIÏÌU GÒ...? nhû caách cuãa möåt muåc sû möåt nhaâ thúâ lúán, nhû sau: “Khöng coá nhûäng ngûúâi thïë tuåc trong nhaâ thúâ naây; têët caã àïìu laâ muåc sû, song àa söë laâ laâm viïåc khöng nhêån lûúng”. Lúâi caãnh baáo àïën doanh nghiïåp Chuyïín àöíi tûâ nhûäng ngûúâi lao àöång tònh nguyïån cho caác töí chûác phi lúåi nhuêån thaânh nhûäng lao àöång chuyïn nghiïåp, khöng nhêån lûúng coá leä laâ phaát triïín quan troång nhêët trong xaä höåi Myä ngaây nay. Chuáng ta vêîn thûúâng nghe nhiïìu vïì sûå tan vúä cuãa gia àònh, cöång àöìng, sûå mêët ài cuãa caác giaá trõ. Têët nhiïn coá lyá do àïí quan ngaåi cho nhûäng àiïìu àoá. Tuy nhiïn caác töí chûác phi lúåi nhuêån àang laâm àiïìu ngûúåc laåi khaá thaânh cöng: hoå taåo ra nhûäng raâng buöåc múái trong cöång àöìng, caác cam kïët múái vïì tñnh tñch cûåc cöng dên, vïì traách nhiïåm xaä höåi, vïì caác giaá trõ. Chùæc chùæn rùçng caái maâ töí chûác phi lúåi nhuêån àem laåi cho nhûäng ngûúâi tònh nguyïån cuäng khöng keám phêìn quan troång so vúái caái maâ nhûäng ngûúâi tònh nguyïån àaä àoáng goáp cho caác töí chûác àoá, quan troång nhû caác dõch vuå tön giaáo, giaáo duåc, phuác lúåi v.v... maâ töí chûác cung cêëp cho cöång àöìng. Sûå phaát triïín naây àem laåi möåt baâi hoåc cho giúái doanh nhên. Quaãn lyá ngûúâi lao àöång coá trònh àöå nhùçm àaåt nùng suêët cao trong cöng viïåc laâ möåt thaách thûác to lúán tiïëp theo cho ngaânh quaãn trõ Myä. Chñnh caác töí chûác phi lúåi nhuêån àaä chó ra caách laâm àiïìu àoá nhû thïë naâo! Àiïìu naây àoâi hoãi möåt sûá mïånh roä raâng, àaâo taåo vaâ hoåc têåp liïn tuåc, quaãn trõ theo muåc tiïu vaâ tûå quaãn lyá, yïu cêìu cao ài àöi vúái traách nhiïåm tûúng ûáng, vaâ tñnh chõu traách nhiïåm àöëi vúái kïët quaã cöng viïåc. 73 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER Coá möåt lúâi caãnh baáo roä raâng àöëi vúái giúái doanh nghiïåp Myä tûâ quaá trònh chuyïín àöíi trong cöng viïåc cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång tònh nguyïån naây. Caác hoåc viïn chûúng trònh àaâo taåo nhaâ quaãn lyá cêëp trung vaâ cêëp cao maâ töi àang giaãng daåy laâm viïåc trong rêët nhiïìu lônh vûåc khaác nhau, tûâ ngên haâng, baão hiïím àïën baán leã, tin hoåc, àõa öëc v.v... Àa söë hoå coân laâm viïåc trong caác töí chûác phi lúåi nhuêån – nhaâ thúâ, höåi àöìng caác trûúâng àaåi hoåc, töí chûác Hûúáng àaåo, v.v... Khi töi hoãi hoå vïì lyá do cuãa cöng viïåc tònh nguyïån, rêët nhiïìu ngûúâi àûa ra cêu traã lúâi giöëng nhau: trong cöng viïåc chñnh thûác, khöng coá nhiïìu thaách thûác, cú höåi àïí àaåt thaânh quaã, khöng coá àuã traách nhiïåm; vaâ hún nûäa khöng coá sûá mïånh, chó coá thuã àoaån maâ thöi. 74 AÃNH HÛÚÃNG XAÄ HÖÅI VAÂ CAÁC VÊËN ÀÏÌ XAÄ HÖÅI 5. AÃNH HÛÚÃNG XAÄ HÖÅI VAÂ CAÁC VÊËN ÀÏÌ XAÄ HÖÅI Traách nhiïåm xaä höåi – duâ laâ cuãa möåt doanh nghiïåp, möåt bïånh viïån hay möåt trûúâng àaåi hoåc – coá thïí naãy sinh trïn hai lônh vûåc: tûâ aãnh hûúãng xaä höåi cuãa töí chûác, hay tûâ vêën àïì cuãa chñnh xaä höåi àoá. Caã hai lônh vûåc naây àïìu liïn quan àïën quaãn trõ búãi töí chûác töìn taåi trong xaä höåi vaâ cöång àöìng, tuy nhiïn chuáng vêîn coá àiïím khaác nhau. Lônh vûåc thûá nhêët liïn quan àïën caái maâ töí chûác taác àöång lïn xaä höåi, coân lônh vûåc sau liïn quan àïën caái maâ töí chûác coá thïí laâm cho xaä höåi. Töí chûác hiïån àaåi töìn taåi nhùçm cung cêëp möåt dõch vuå naâo àoá cho xaä höåi. Do àoá, noá phaãi töìn taåi bïn trong xaä höåi, noá phaãi nùçm trong möåt cöång àöìng, thûåc hiïån cöng viïåc trong möåt böëi caãnh xaä höåi cuå thïí. Noá cêìn phaãi coá con ngûúâi àïí thûåc thi cöng viïåc. AÃnh hûúãng xaä höåi cuãa töí chûác roä raâng àaä vûúåt qua sûå àoáng goáp cuå thïí cho xaä höåi maâ vò àoá töí chûác êëy töìn taåi. Muåc àñch cuãa bïånh viïån khöng phaãi laâ tuyïín duång y taá vaâ àêìu bïëp, maâ laâ phuåc vuå bïånh nhên. Tuy nhiïn àïí àaåt muåc àñch êëy 75 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER thò ngûúâi ta cêìn coá y taá vaâ àêìu bïëp. Vaâ ngay lêåp tûác hoå taåo nïn möåt cöång àöìng laâm viïåc vúái caác nhiïåm vuå vaâ caác vêën àïì cuãa cöång àöìng êëy. Muåc àñch cuãa möåt nhaâ maáy saãn xuêët húåp kim sùæt khöng hïì laâ taåo ra tiïëng öìn hay thaãi khñ àöåc, maâ laâ saãn xuêët ra saãn phêím húåp kim chêët lûúång cao cho khaách haâng. Nhûng àïí laâm àûúåc àiïìu àoá thò nhaâ maáy àaä taåo ra tiïëng öìn, thaãi ra húi noáng vaâ khñ àöåc. Nhûäng aãnh hûúãng àoá laâ phuå, laâ ngêîu nhiïn àöëi vúái muåc àñch cuãa töí chûác, laâ nhûäng “phoá saãn” khöng thïí traánh khoãi. Do töí chûác chó töìn taåi trong möi trûúâng xaä höåi, laâ möåt böå phêån cuãa xaä höåi; caác vêën àïì xaä höåi nïu trïn seä aãnh hûúãng àïën töí chûác. Chuáng liïn quan ngay caã khi xaä höåi khöng coi àoá laâ nhûäng vêën àïì, vaâ khöng laâm gò àïí loaåi boã chuáng. Möåt doanh nghiïåp, möåt trûúâng àaåi hoåc, möåt bïånh viïån “maånh khoãe” khöng thïí töìn taåi trong möåt xaä höåi “öëm yïëu”. Quaãn trõ coá lúåi ñch tûâ möåt xaä höåi khoãe khoùæn, laânh maånh; mùåc duâ nguyïn nhên cuãa caác cùn bïånh cuãa xaä höåi khöng liïn quan gò àïën quaãn trõ caã. Traách nhiïåm àöëi vúái caác aãnh hûúãng Quy tùæc àêìu tiïn: phaãi coá traách nhiïåm vúái aãnh hûúãng maâ mònh gêy ra, duâ coá chuã yá hay khöng ài chùng nûäa. Quaãn trõ phaãi coá traách nhiïåm àöëi vúái aãnh hûúãng xaä höåi cuãa töí chûác; àoá la àiïìu khöng cêìn baân caäi, àoá laâ cöng viïåc cuãa quaãn trõ! Khöng nïn noái “Cöng chuáng khöng phaãn àöëi (trûúác aãnh hûúãng cuãa töí chûác)” hay cho rùçng haânh àöång giaãi quyïët vêën àïì naâo àoá liïn quan seä gùåp sûå chöëng àöëi cuãa àöìng nghiïåp, àöìng sûå, vaâ nhû 76 AÃNH HÛÚÃNG XAÄ HÖÅI VAÂ CAÁC VÊËN ÀÏÌ XAÄ HÖÅI thïë laâ khöng cêìn thiïët! Súám hay muöån xaä höåi cuäng seä coi aãnh hûúãng àoá laâ möåt sûå têën cöng vaâo tñnh toaân veån cuãa xaä höåi; vaâ vò thïë, nhûäng ai khöng laâm viïåc coá traách nhiïåm nhùçm loaåi boã caác aãnh hûúãng hay tòm caách giaãi quyïët caác vêën àïì liïn quan àïìu seä phaãi traã möåt caái giaá khöng reã chuát naâo. Àêy laâ möåt vñ duå. Cuöëi thêåp niïn 40, àêìu thêåp niïn 50, möåt cöng ty xe húi Myä cöë gùæng laâm cho cöng chuáng yá thûác vïì vêën àïì an toaân: cöng ty Ford giúái thiïåu saãn phêím xe húi vúái thùæt lûng an toaân. Tuy nhiïn, doanh söë suåt giaãm nhanh choáng, khiïën cöng ty phaãi tûâ boã yá tûúãng naây vaâ ruát loaåi saãn phêím àoá ra khoãi thõ trûúâng. Mûúâi lùm nùm sau, khi cöång àöìng laái xe Myä yá thûác vïì vêën àïì an toaân, giúái saãn xuêët xe húi àaä bõ chó trñch gay gùæt vïì “hoaân toaân thiïëu quan têm àïën vêën àïì an toaân” vaâ bõ mïånh danh laâ “caác nhaâ buön tûã thêìn”. Tûâ àoá ra àúâi caác quy àõnh vûâa nhùçm trûâng phaåt caác nhaâ saãn xuêët vûâa baão vïå ngûúâi mua xe. Vò vêåy nhiïåm vuå àêìu tiïn cuãa quaãn trõ laâ xaác àõnh vaâ tiïn liïåu caác aãnh hûúãng möåt caách khaách quan, thûåc tïë. Cêu hoãi àùåt ra khöng phaãi laâ “Àiïìu chuáng ta àang laâm coá àuáng khöng?” maâ phaãi laâ “Àiïìu chuáng ta laâm coá phaãi laâ àiïìu maâ vò noá khaách haâng vaâ xaä höåi àaä traã tiïìn cho chuáng ta hay khöng?”. Caách xûã lyá àöëi vúái aãnh hûúãng Xaác àõnh nhûäng aãnh hûúãng cuãa möåt töí chûác múái chó laâ bûúác àêìu tiïn. Bûúác tiïëp theo phaãi laâ caách xûã lyá chuáng. Muåc tiïu úã àêy rêët roä raâng: nhûäng aãnh hûúãng lïn xaä höåi, nïìn kinh tïë, cöång àöìng vaâ caá nhên maâ tûå thên chuáng khöng phaãi laâ sûá mïånh hay muåc 77 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER àñch cuãa töí chûác cêìn phaãi haån chïë túái mûác thêëp nhêët vaâ töët hún laâ nïn loaåi trûâ hoaân toaân. Caâng ñt aãnh hûúãng nhû vêåy thò caâng töët, duâ àoá laâ aãnh hûúãng bïn trong nöåi böå töí chûác, aãnh hûúãng lïn möi trûúâng xaä höåi hay möi trûúâng vêåt chêët. Bêët cûá khi naâo maâ viïåc loaåi boã aãnh hûúãng xêëu àûúåc thûåc hiïån bùçng viïåc tûâ boã nhûäng hoaåt àöång taåo ra chuáng; thò viïåc àoá laâ giaãi phaáp duy nhêët, töët nhêët! Tuy nhiïn trong hêìu hïët trûúâng húåp thò viïåc loaåi boã hùèn caác hoaåt àöång laâ khöng thïí. Do àoá naãy sinh nhu cêìu laâm viïåc möåt caách coá hïå thöëng nhùçm loaåi boã hay chñ ñt laâ haån chïë töëi àa caác aãnh hûúãng khöng mong muöën, trong khi vêîn phaãi duy trò caác hoaåt àöång gêy ra chuáng. Phûúng phaáp lyá tûúãng nhêët laâ biïën viïåc loaåi boã/haån chïë naây thaânh möåt cú höåi kinh doanh coá lúâi khaác. Möåt vñ duå laâ caách thûác cöng ty Dow Chemical – möåt trong caác cöng ty hoáa chêët haâng àêìu úã Myä – giaãi quyïët vêën àïì ö nhiïîm nûúác thaãi vaâ khöng khñ trong suöët gêìn 20 nùm qua. Ngay sau Thïë chiïën thûá II, cöng ty àaä yá thûác rùçng ö nhiïîm nûúác thaãi vaâ khöng khñ laâ caác aãnh hûúãng cêìn loaåi boã. Rêët lêu trûúác khi cöng luêån “kïu gaâo” vïì möi trûúâng, cöng ty naây àaä theo àuöíi möåt chñnh saách “phi ö nhiïîm” cho caác nhaâ maáy cuãa hoå. Sau àoá hoå tiïën haânh möåt caách coá hïå thöëng cöng viïåc chuyïín àöíi caác chêët thaãi gêy ö nhiïîm thaânh caác saãn phêím baán àûúåc, tòm kiïëm thõ trûúâng cho nhûäng saãn phêím àoá. Möåt vñ duå nûäa laâ Phoâng Thñ nghiïåm Chêët àöåc Cöng nghiïåp Du Pont (Du Pont Industrial Toxicity Laboratory). Tûâ nhûäng nùm 1920 Du Pont àaä yá thûác vïì sûå àöåc haåi cuãa nhiïìu saãn phêím cöng nghiïåp cuãa cöng ty, tûâ àoá lêåp ra möåt phoâng thñ nghiïåm nghiïn cûáu chêët àöåc haåi cuäng nhû xêy dûång quy trònh loaåi boã caác chêët àöåc êëy. Cöng ty naây àaä bùæt àêìu tòm caách loaåi boã möåt aãnh hûúãng maâ vaâo 78 AÃNH HÛÚÃNG XAÄ HÖÅI VAÂ CAÁC VÊËN ÀÏÌ XAÄ HÖÅI thúâi àoá caác nhaâ saãn xuêët khaác coi laâ möåt viïåc àûúng nhiïn. Röìi sau àoá Du Pont quyïët àõnh phaát triïín viïåc quaãn lyá chêët àöåc haåi cuãa caác saãn phêím cöng nghiïåp thaânh möåt cöng viïåc kinh doanh riïng biïåt. Tûâ àoá phoâng thñ nghiïåm naây khöng chó hoaåt àöång cho cöng ty Du Pont maâ coân cho nhiïìu khaách haâng khaác nûäa: saãn xuêët caác vêåt liïåu khöng àöåc haåi, kiïím tra àöåc tñnh cho saãn phêím, v.v... ÚÃ àêy cuäng vêåy, möåt aãnh hûúãng xêëu àaä àûúåc loaåi boã bùçng caách chuyïín noá thaânh möåt cú höåi kinh doanh. Chuyïín tûâ viïåc loaåi boã möåt aãnh hûúãng thaânh möåt cú höåi kinh doanh laâ àiïìu luön cêìn phaãi cöë gùæng nhùæm túái, nhûng khöng phaãi luác naâo cuäng thûåc hiïån àûúåc. Thöng thûúâng, loaåi boã möåt aãnh hûúãng thûúâng keáo theo viïåc tùng chi phñ. Caái vöën laâ möåt “chi phñ” bïn ngoaâi, do cöng chuáng thanh toaán trúã thaânh... chi phñ cuãa doanh nghiïåp. Tûâ àoá, àêy trúã thaânh möåt bêët lúåi caånh tranh, trûâ phi moåi doanh nghiïåp àïìu chêëp nhêån caách laâm nhû vêåy. Àiïìu naây trong àa söë trûúâng húåp chó coá thïí thûåc hiïån bùçng caác luêåt lïå, quy tùæc – tûác laâ bùçng caác haânh àöång cöng cöång. Khi naâo maâ viïåc loaåi boã möåt aãnh hûúãng coân keáo theo chi phñ tùng thò nhaâ quaãn trõ coân cêìn suy nghô àùåt ra caác quy tùæc luêåt lïå sao cho giaãi quyïët vêën àïì vúái chi phñ thêëp nhêët; àöìng thúâi àem laåi lúåi ñch cao nhêët cho caã cöång àöìng vaâ doanh nghiïåp. Laâm sao cho caác quy tùæc àuáng àûúåc thûåc hiïån cuäng laâ cöng viïåc cuãa nhaâ quaãn trõ. Quaãn trõ noái chung, khöng chó quaãn trõ kinh doanh, àïìu neá traánh traách nhiïåm naây. Thaái àöå truyïìn thöëng noái chung laâ “khöng coá quy àõnh gò laâ... quy àõnh töët nhêët”. Nhûng àiïìu naây chó àuáng khi möåt aãnh hûúãng xêëu coá thïí chuyïín thaânh möåt cú höåi kinh doanh. Khi viïåc loaåi boã möåt aãnh hûúãng àoâi hoãi möåt haån chïë naâo àoá thò möåt quy tùæc seä coá lúåi cho doanh nghiïåp, nhêët laâ nhûäng 79 TINH HOA QUAÃN TRÕ CUÃA DRUCKER doanh nghiïåp coá traách nhiïåm. Ngûúåc laåi, doanh nghiïåp seä bõ trûâng phaåt nhû laâ “vö traách nhiïåm”, trong khi nhûäng doanh nghiïåp bêët chêëp àaåo àûác, nhûäng doanh nghiïåp tham lam laåi àûúåc hûúãng lúåi. Viïåc kyâ voång seä khöng coá quy àõnh naâo hïët chó laâ möåt sûå muâ quaáng coá chuã àñch. Viïåc cöng chuáng khöng coi àêy laâ vêën àïì, thêåm chñ chöëng laåi caác cöë gùæng cuãa nhûäng doanh nghiïåp nhòn xa tröng röång trong viïåc ngùn ngûâa khuãng hoaãng (nhû trûúâng húåp cuãa cöng ty Ford) hoaân toaân khöng coá yá nghôa gò hïët. Cuöëi cuâng seä coá tai tiïëng xaãy ra! Moåi giaãi phaáp cho vêën àïì aãnh hûúãng àïìu àoâi hoãi möåt sûå àaánh àöíi. Túái möåt mûác àöå naâo àoá, viïåc loaåi boã aãnh hûúãng seä töën chi phñ vaâ nguöìn lûåc hún laâ lúåi ñch kiïëm àûúåc tûâ sûå loaåi boã àoá. Cêìn coá quyïët àõnh vïì sûå cên bùçng töëi ûu giûäa chi phñ vaâ lúåi ñch. Nhû möåt quy tùæc, nhûäng ngûúâi trong möåt ngaânh kinh doanh seä hiïíu roä àiïìu naây. Nhûäng ngûúâi ngoaâi ngaânh thò khöng hiïíu, vaâ vò thïë, giaãi phaáp cuãa hoå coá xu hûúáng phúát lúâ vêën àïì àaánh àöíi naây. Traách nhiïåm àöëi vúái caác aãnh hûúãng xaä höåi laâ möåt traách nhiïåm quaãn trõ, khöng phaãi vò àêy laâ möåt traách nhiïåm xaä höåi, maâ vò àêy laâ möåt traách nhiïåm kinh doanh. Lyá tûúãng nhêët laâ biïën viïåc loaåi boã möåt aãnh hûúãng thaânh möåt cú höåi kinh doanh. Tuy nhiïn, möåt khi àiïìu àoá laâ bêët khaã, thò viïåc thiïët kïë möåt quy tùæc thñch húåp vúái cên bùçng àaánh àöíi töëi ûu – cuâng vúái tranh luêån cöng khai vïì vêën àïì vaâ viïåc thuác àêíy giaãi phaáp quy tùæc töët nhêët – chñnh laâ cöng viïåc cuãa quaãn trõ. 80