🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thường Thức Bảo Vệ Sức Khỏe Mùa Hạ Ebooks Nhóm Zalo TtìUDNG THOC ® BẢO VỆ SỨC KHỎE ■ — ^ ranhẠ xuất bản QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN HẩNSIHlitÉllẸSIÍtH Mùlì HẠ NHÀ XUẤT BẢN MONG BẠN ĐỌC GÓP Ý KIẾN, PHÊ BÌNH Bltn mvc trtn xuất bin phẩm cAa Thư viện Qutfc gia Vlật Nam Nguyễn Văn Dúc Thưỉlng thúc bảo v$ súc khỏe mùa hạ / Nguyễn Vãn Đức, Nông Thúy Ngọc. - H. : Quân đội nhân dân, 2013. - 192tr.; 21cm 1. Bảovệsứckhoẻ 2. Mùa hè 3. Sách thưbng thức 613 - dc14 CO QDH0031P-CIP Những thư viện mua sách của Nhà sách Thăng Long được biên mục chuẩn Marc 21 miễn phí. liệu được Nhà sách Thăng Long chép vào đĩa mềm, hoặc gứi email đến thư viện, hoặc dovnload từ trang web:thanglong.com.vn 613 144-2013 QĐND - 2013 NGUYỄN VĂN ĐỨC BÁC SĨ NÔNG THÚY NGỌC MlGHIỈtÉllỆSlìKÉ MÙA HÀ NHÀ XUẤT BẢN QUÂN ĐỘI NHẢN DÂN Tổ chức bản thảo: PHÒNG BIÊN TẬP SÁCH QUỐC TẾ M ò i ỉ ị i ố i t h i ê u Y học c ổ truycn và V lìọc hiện cíại đén khẳnf> íỉịnh sự tha\ dôi khí hậu bốn mùu cỏ dnh hiửhiíỊ rất lớn tới hoạt dộiỉí’ sấní’ của cơ thể. Y học hiện dại cho rằny diều kiện khí hậu tự nhiên như nhiệt dộ khôny khí, dộ ẩm, khí áp, hiMní> Ị>i('). tốc dộ í>ió, liíợiìíỊ mưa. vêt dcn trẽn mặt tr('fi. sự vận dộn^ của thân thê... có ánh hư cơ thể con m>ười. Y học cổ truyền thi cho rản^ vụn vật troiuị í;y>/ dát khôiiiỊ tân lại riẽtuị lẻ, có lập. mà chúníỊ ảnh hưởn^ c/ua lại. c/uan hệ qua lại dê sinh tồn, "con níiười nhờ khí trcri dấl mà sinh, nlìtrphép him mùa mà thành". Sự thav dổi khí hậu tự nhiên của bôn mùa có ảnh hưâtuị l('m dên cơ thế con lUịười: ánh hưởiu> t('n hoạt dộiiíỊ tinh thần, lưu lượny khí huyết, vận hành của ni>ũ tạniỊ. clìuvến hóa trao dổi chát... Đặc biệt là. sự phát sinh hệtdì tật theo mùa khác nhau, và CÙIIÍ’ một bệnh thì biếu hiện nặn^ nhẹ theo mùa CŨIIÍỊ khác nhau. Điều dó dần dến việc plìòn^ bệnh theo mùa khác nhau, chữa trị cũni> theo dó mà có sự vận dụni> phù h(fp. Vì vậy. con ni>ưởi phái nắm và thích ứiìíỊ với quv luật thav dổi khí hậu bốn mùa dê du\ trì hoạt dộn^ sôníỊ, tănv, khd nám’ phòiiíỊ chữa bệnh. Mùa hạ tính từ tlìány tưdến thání> sáu ám lịch, tí(c là từ nyày Lặp Hạ dến mịàv Lập Thu. Thìri iỊÌan nàv hao ị>ỏm ố tiết khí là LẬip Uạ. Tiểu Mữn. MciiìỊỉ CliùiìỊi. Hạ Chi. Ticii Thừ và Đại Thử. Dặc (liểm tiết mùa hạ là khí ihùỉm’ hạ .vuônf>. ítịa nhiệt bóc lẽn, khí tiỳrị (lất trên clư('fi iịiao h('ia. van vật ra hoa két ti íìi. Mùa ha là mùa ( ó khí (hf(fnỊ’ mạnh nhất, khi hậu iưhiíỊ hức nùi .sinh (Y / thịnh vưựiiỊỉ. D()i V('ri con ni>ư('ri, (lây cũn}> là c/uãny thìri iỊÌan .sự thav cũ íhn mới diễn ra mạnh mc. khí dươniỊ phát ra inỉoài, khí ám phục hctì Irony. khi huvcì h(u iluhií> manh l() rõ ra ní>o()i. Nituvcn tắc cơ hàn háo lỴ’ .sức khdc mùa hạ lù plừnuị thứ 1(1 và tluíp lù. chú V háo vậ khí ihumỊỊ ( lia cơ the. de ph(mí> việc VI Ininli luhiii hức mà tham mát mé. làm l('m hai khí diùtny cơ the. Mùa ha mhui nực làm nu') h(')i loát ra. dẫn dêii tám khí de hao tíhi. (■(/thè thây hi'n na. tức nyực. klu) chịu, plìièn miuhi. de mác ménh tâm thán. Dicu nàv d(u hiẹt liên (pian dch lim niaclì vì lim chú thần minh, thân chi. Dồny lh('/i. mùa ha phái (hĩc hiệt chú V sinh lioat. ăn lunii’. Víìn dimy. plùmi’ hệnh V('i chừa hẹnh dê tránh cám mao. chán àn. sav luhiy. n'mi .sdv, viêm da. ticii chày... De yiúp han d(>c nắm Vi7iu> nhữny nyiivén idc háo vệ sức khóe, Nhà .xiũit hân Quán d(}i nhún dán l(') chức h() sách 'T hiù/ny thức hào vẹ sức khỏe", trony d('ì C() ciiim "Thưìmg thức háo vệ sức khỏe mùa hạ". CiKÚi .sách cuny cáp nhữny kiến thức chiì vén trẽn các phư sức khỏe dểph()iu’ hiỊmh. chữa hệnìì mùa ha. Mony miuhi l('m nhíít là thímy (Ịua cu()n sách Ik 'iy yi'>p phần yiúp han doc dù 1(1 dany khóe manh craiii hết sức yitì iiìn sức khỏe (/Iiý yiá ( lia mình, (/uanh năm hòn mùa. Xin trán trony yiới thiệu cínií’ han (loe. MI \ M à I BÁN Ql  \ ĐỎI MIÁN I)ÂN về mùa hạ (tính từ Lập Hạ đến Tiểu Thử) cần dưỡng tim về mùa hạ (chỉ tính từ Lập Hạ ctêh Tiểu Thử) là mùa chủ của tim, tâm khí về mùa hạ thịnh vượng nhâ’t, đồng thời tim cũng là một trong những hạng khí yêu đuối nhát, \'ồ mùa này dỗ phát sinh bệnh tim nhâ't. Thử (nóng, ncắng) là chủ khí của mùa hạ, là khí hỏa nhiệt hóa phát riêng về mùa hạ. Đông y cho rằng mùa hạ là mùa dương khí dạt tới cao dicm nhât, mà tim thì lại thuộc dương, nên mùa hạ bảo dường tốt tim là khâu then chốt. Thử là tà dương, tính của nó thăng tán, dc hao khí thương tân (tân dịch). Cùng vói mùa hạ về, ôn khí càng ngàv càng cao, tlìcâu Iv khai nên ra nhiều mổ hôi, làm cho dịch trong cơ thè giảm thiểu, mọi người rất dễ phiền táo, tì khí cũng trử nên táo mạnh, như vậv rất bất lợi dối với tim. Các công trình nghiên cứu V học phát hiện cỏ khoảng trên dưới 10% sô người xuất hiện những khác thường về tâm cảnh, tâm tư tình cảm, tâm trạng và hành vi làm tâm tình sóng dộng lên xuống rât dễ ảnh hưởng dêh công năng của cơ thể. Ví du những người tuổi trung niên phát hỏa sẽ làm cho cơ tim thiếu máu, tim đập thâ't thường, huyết áp lên cao. Nếu tổn thương tân dịch ngày càng nặng, vượt quá mức độ làm thay chức năng sinh lý sẽ tổn thương nguyên khí, khi dó, có thể xuâ't hiện hàng loạt những triệu chứng trúng thử dương khí vượt ra ngoài như người mệt mỏi rã rời, thiểu lực, lười nói. Từ dó có thể thây việc dề phòng nắng, phòng nóng về mùa hạ là hết sức quan trọng và cần thiết. 1. Dưỡng tim về mùa hạ trước nhât phải dưỡng thần ha tháng mùa hạ là mùa dương khí thịnh nhát trong năm, khí hậu viêm nhiệt nên sức sống thịnh vưỢng, các cây cối dều ra hoa kêt trái, vạn vật tốt tươi, thanh tú dẹp dẽ, sức sống bừng bừng. Đối với cơ thê người, dó cũng là thời kỳ có sự thay thế chuyển hóa châb thịnh vượng; khi dương khí thịnh vượng bốc ra ngoài, cần ngủ muộn, dậy sớm, làm cho dương khí của cơ thể tràn trề, tinh lực, tình chí của con người cũng dồi dào, bộc lộ ra dầy dủ, duy trì tâm trạng hân hoan vui vẻ. Tâm tình thoải mái, thân khí hướng ngoại, dương klií đắc thần không u uâ't, khí huyết của tạng phủ tự nhiên an hòa. Bổ tliần về mùa hạ có nghĩa là thay dổi môi trường nhà ở và nơi sừih sông, di chơi, ngắm phong cảnh, ăn nhẹ, nói chuyện vui ở những nơi mát mẻ, tránh di du lịch ở những vùng nóng. Đầu bàn làm việc đặt một chậu hoa. Nếu có điều kiện ở trước sân nhả hoặc trên sân thượng trổng một bê hoa sen, hoa súng hoặc chậu cây hoa dành dành. 2. Dưỡng khí về mùa hạ là phải bảo vệ giữ gìn dưcíng khí Phải chú ý tránh nắng, tránh nóng nhưng không làm cho cơ thể quá lạnh, quá lạm dụng dồ ăn thức uống lạnh, làm tổn thưcíng dương khí trong cơ thể. Không nên ngủ dêm ngoài trời hoặc ngâm mình trong nước lạnh dễ làm cho tà thử nhiệt và tà phong hàn nhân lúc cơ thể hư nhược mà xâm nhập, sử dụng máy diều hòa nhiệt dộ cũng không dể ở mức quá lạnh, vì nếu lạm dụng sẽ thúc dẩy thần kirứi giao cảm tiết ra lượng lớn adrenin, vô hình trung làm tăng tliêm gánh nặng cho Hm. Mà trong lý luận của Đông y hàng nghìn năm về ữước dã nhận thức dược mùa hạ cần dưỡng tim, vì ngũ tạng ứng với ngũ thời, cụ thể là mùa hạ tưctng ứng với tim. về mùa hạ, mọi người hoạt dộng ngoài trời nhiều, lưựng hoạt dộng cũng tưctng dối tăng, cộng thêm nữa mùa hạ ngày dài dêm ngắn, khí trời viêm nhiệt, nôn thời gian ngủ ít hơn các mùa khác. Do đó năng lượng tiêu hao trong cơ thể tăng lên, tuần hoàn huyết dịch tăng nhanh, mồ hôi cũng ra nhiều. Điều dễ thây là về mùa này gánh nặng của tim râ't lớn, nếu không chú ý bảo dưỡng tim rất dễ làm cho tim bị tổn hại. Từ đó có thể thây nc’u mọi người tiêp xúc nhiều với khí lạnh sc râ't bất lợi đối với tim. Vì tim thuộc hỏa, mà tổn thương tim tức là tổn thutíng ducmg khí. Những người sống lâu trong môi trường lạnh, nên khi môi trường tự nhiên viêm nhiệt, trong cơ thể sõ phát sinh hàng loạt phản ứng về sinh lý. Ngoài thân nhiệt tăng nhanh, da bắt dầu ra mồ hôi, mà da có mổ hôi thường có rất nhiều vi khuẩn. Lợi dụng lúc lỗ chân lông mở rộng, vi khuân tiên vào trong cơ thô nếu lúc dó ta vào ngay môi trường lạnh, da và huyêt quản lập tức thu co, tạo diều kiện cho vi khuẩn di sâu vào trong cơ thể mà sinh cảm nhiễm. Căn cứ vào tình hình trên, những ngày trời quá nóng, mọi người cũng không nên lạm dụng khí lạnh, nước lạnh, thận trọng dề phòng phát sinh bệnh do khí lạnh gây nên. Biện pháp tốt nhâ't là dể nhiệt dộ chênh lệch giữa trong và ngoài nhà không quá lớn, chỉ dể dưới 5dộ c, khi ngủ tốt nhất tắt máy lạnh. Trong phòng có dặt diều hòa nhiệt dộ không nên lúc nào cũng dóng chặt cửa sổ và cửa ra vào, khi có diều kiện phải luôn làm cho không khí trong phòng lưu thông với bên ngoài. Nếu trong phòng cảm thấy hơi lạnh, nhâ't dịnh phải dứng dậv hcìạt dộng thân mình và chân tay dể tăng nhanh tuần hoàn huyết dịch. 10 3. Việc tập luyện về mùa hè Thời tiết vicm nhiệt làm cho chúng ta ra nhiều mồ hôi dỗ gây tổn thương tâm huyêt. Tập luyện về mùa hạ phải lây tĩnh là chủ yếu, áp dụng những phương thức tập luyện không gây mệt mỏi tinh thần và thể châ't, không ton thương tân dịch. 4. Điều trị bằng thức ăn bổ và thuốc bổ Cần chọn những thức ăn thanh đạm và những thuốc có tác dụng thanh tâm giải thử. về mùa hạ, dương khí của con người thịnh vượng, da khai tiết, huyêt mạch tràn dầv, mồi hôi ra nhiều, dỗ biêu hiện những biên dổi vổ sinh lý "hạ khí thông tâm", nên mùa hạ cần chọn những thức ăn thanh lương (thanh dạm, mát). Mùa hạ không khí nóng nực, dộ ẩm cao, dễ mệt mỏi tì, nôn ngoài những thức ăn thanh lư(íng ra phải chú V hóa tháp kiện tì. Các thức ăn và vỊ thuốc có tác dụng giải thử, hoặc tác dụng khai vị, tăng thêm cảm giác thòm ăn, kiện tì trỢ vận như; ngô, v dĩ nhân (hạt bo bo), dỗ xanh, dưa hâu, dưa chuột, mướp Ciíc loại, bí dao, quả cà các loại...; các vị thuốc bao gồm sâm Mỹ, hạt sen, kim ngân hoa, phục linh...; các thuốc Đông y chê sẩn có thể dùng Sâm linh hạch truật tán, Thự dự hoàn... về mùa hạ trời nóng, người phiền táo, nhu cầu thèm ăn suy giảm, có thê ăn nhiều những thức ăn dưỡng tâm an thần như tâm hạt sen (vị tuy hơi dắng) nhung có tác dụng thanh tâm hỏa. 11 kiện tì vị, trực tiếp pha như pha trà để uống hoặc cho vào cháo để ăn. Ô mai cũng có tác dụng giải nhiệt trừ phiền. Về mùa hạ các món quà vặt ăn giữa giờ khi làm việc tại văn phòng tốt nhâ't chuyển sang ăn loại ô mai ngâm đường phèn. Mây bài thuốc tốt dùng trong mùa hạ: Bài 1. Gừng sống 8g, sơn dược 30g, gạo tẻ 150g. Gừng và sctn dược dem rửa sạch, thái lát mỏng xong cho gạo tẻ vào nâu cháo dể ăn. Có tác dụng làm âm dạ dày, hóa dàm. Có công hiệu chữa tiêu hóa không tốt. Bài 2. củ cà rốt tươi mới 50g, hạt dẻ 20g, gạo tẻ 200g. Cà rốt rửa sạch thái miêhg cho vào nâu với hạt dẻ và gạo tẻ để ăn. Có tác dụng kiện tì hòa vị. Có công hiệu chữa bệnh bụng trướng tức, nhu cầu thèm ăn suy giảm. Bài 3. Đảng sâm 15-30g, linh chi lOg, trần bì 3g; nấu canh ăn, có thê diều trị được các chứng bệnh tì hư, cảm giác thèm ăn suy giảm, cơ bắp chân tay thiểu lực. Bài 4. Sữa bò tươi 300ml cho thêm 3-5mg nước gừng, hâp lên ăn. Có thể diều trị dược chứng bệnh tì vị klió chịu về mùa hạ, có những biểu hiện như dau dạ dày, nôn mửa, nâ'c ợ nhiều. 5. Sinh hoạt phòng the về mùa hạ cần thận ữọng dể ữánh chứng bệnh "cảm mạo ái tình". 12 Khí hậu mùa hạ viêm nhiệt, vỢ chồng ngủ ban đêm nói chung mặc quần áo rât ít, xúc giác và thị giác đều có lợi cho sự kích phát ham muốn duc tình của cả hai vỢ chồng, tần suât "yêu" đương nhiên sẽ tăng thêm. Vì trời nóng, rât nhiều đôi vỢ chồng đều thích cho quạt điện chạy mạnh hoặc để máy điều hòa nhiệt độ ở mức thâp, kết quả vừa mới tỉnh dậy thường xuât hiện các triệu chứng cảm mạo như dau dầu, hắt xì hơi, chảy nước mũi, tắc mũi, tức bệnh "cảm mạo ái tình". Bệnh cảm mạo này là do sau khi lỗ chán lông mở rộng bị nhiễm lạnh gây nên. Trong quá trình sinh hoạt phòng the, dặc biệt là sau khi có cao trào tình dục, vỢ chồng dều phát nóng, dổ mồ hôi ra, lỗ chân lông toàn thân mở rộng, nếu dột nhiên bị lanh sẽ gây nên bệnh này. Vì thế cần chú ý tránh những điều nêu trên dể dảm bảo sừih hoạt phòng the trong mùa hạ sẽ không bị bệnh. Về mùa hạ kéo dài (tính từ Tiểu Thử đến Lập Thu) cần dưỡng tì Mùa hạ kéo dài (còn gọi là trưởng hạ) chỉ tính từ Tiểu Thử dến Lập Thu là mùa chủ của tì - một trong năm tạng của cơ thể. Mùa này tì khí kéo dài thịnh 13 vượng nhất, đổng thời tì cũng là tạng khí yếu đuối nhât Mùa hạ dễ phát sinh nhiều bệnh về tì. Đặc điểm lớn nhất của mùa hạ kéo dài là thâ”p khí râ”t nặng. Đông y cho rằng thâ'p là âm tà, dễ tổn thưcíng dưcíng khí của tì vị, làm cho khả năng tiêu hóa hâ'p thu hạ thấp. Vì tính của nó năng về dục, đìnli trệ, nôn dễ trở ngại dến hoạt động cơ năng của khí, bệnh phần nhiều khó khỏi, dó là dặc trưng bệnh lý của tà thâ'p. Hctn nữa tì thích táo, ghét thâ'p, hễ tì dương bị thâ'p tà ngăn cản, có thể gây nôn tì khí không bình thường dẫn dcn hoạt dộng, cơ năng của khí klìông thông tlioát; trên lâm sàng có thể thây các triệu chiing như bụng trướng dầy, nhu cầu thèm ăn suv giảm, dại tiện phân loãng. Do dó, mùa hạ kéo dài cần đề phòng tà xâm phạm vào công năng của tì vị, dẫn dến khả năng tiêu hóa hcấp thu hạ thâ'p. Nghiên cứu hiện dại chứng tỏ dộ ẩm thích hỢp với cơ thể là 40-60%, khi khí nóng cao hơn 25 dộ c, dộ ẩm tương quan thích hợp là 30%. Đó là nguyên nhân vì sao khí trời về mùa thu mát mẻ dễ chịu, vì độ ẩm vừa phải thì tinh thần con người tăng lên gâ'p bội. Về mùa hạ kéo dài, dộ ẩm tương dối cao (trên 70% thậm chí có nơi cao tới trên 90%), cộng với tác dụng của nhiệt dộ cao và áp suâ"t thâ'p, mồ hôi trong cơ thể khó bài xuất, sau khi ra mồ hôi khó bốc bay di, vì thế có thể làm cho người phiền táo, mệt mỏi rã rời, nhu 14 cầu thèm ăn suy giảm, dễ phát sinh rối loạn công năng dạ dày và ruột. Thời tiêt về mùa hạ kéo dài do khí trời oi bức, trời mưa liên miên, không khí ẩm thâp, quần áo và thức ăn dều dễ bị ẩm, thậm chí mốc, lên men, mọi người dều cảm thây khó chịu. Nếu mặc quần áo bị ẩm dớ sinh cảm mạo hoăc dau khớp. Nếu ăn các thức ăn bị mốc, dã biến chât sẽ làm cho dạ dày và ruột khó chịu, thậm chí gây nên trúng dộc, nên về mùa hạ kéo dài nhât dịnlT phải coi trọng việc ngăn chặn thâ'p tà xâm kích như trong môi trường sống phải kỵ bị ẩm ướt: Tà thâp làm tổn thương con người thường bắt dầu từ bộ phận dưới của thân thể, vì sự hình thành thâ'p tà thường có quan hệ với khí ẩm từ dât bốc lên. Do vậy trong phòng ở về mùa hạ kéo dài nhâ't dịnli phải làm thông gió, không dê phòng ẩm ướt, cách nhiệt, dề phòng gây tổn thương dương khí của cơ thể. Dúìh dưỡng học trong Đông y cho rằng nguyên tắc ăn uống về mùa hạ kéo dài cần thanh dạm, ít ăn các thức ăn béo, có nhiều mỡ, chủ yếu là ăn thức ăn âbi, không nên ăn no quá hay ăn những thức ăn quá lạnh. Một số người có thói quen ăn ớt, vì nó giúp thúc đẩy cơ thê ra mồ hôi, trong môi trường oi bức sẽ làm tăng thêm cảm giác sảng khoái dễ chịu. Ngoài ra, thông qua ăn ớt có thê giúp tiêu hóa, tăng thêm cảm giác thèm ăn, làm cho cơ thê sản sinh thêm nhiều 15 nhiệt lượng, giúp đề phòng khi nhiệt độ, khí ẩm cao vì đó là lúc cơ thể người có hiện tượng giảm thiêu việc tiết ra dịch tiêu hóa, nhu động của dạ dày và ruột suy yếu. Sau dây là mây bài thuốc tốt diều dưỡng về mùa này; Bài 1. Bí xanh (bí dao) 500g, sơn dược 30g, dậu cô ve 30g. Đem rửa sạch, thái nhỏ bí và sơn dược cho vào nâu lẫn với nước, khi sôi dê nhỏ lửa cho dến khi chín nhừ thành cháo là ăn được. Có tác dụng ích khí, kiện tì, trừ thâ'p, tiêu thử. Bài 2. Ngó sen tươi mới 500g, bách hỢp 15g, gạo tẻ 200g. Đem rửa sạch ngó sen, thái nhỏ, cho vào nồi nâh cháo cùng với gạo tẻ và bách hỢp để ăn. Có công hiệu thanh nhiệt, sirửi tân, kiện tì hòa vị. Bài 3. Mướp dắng 300g, rửa sạch thái miếng, nâd với các loại thực phẩm khác như cá, thịt, trứng cùng một chút dầu dể ăn. Có thể điều trị dược chứng bệnh thèm ăn suy giảm, sắc mặt không tươi về mùa hạ kéo dài. Người trung lão niên cần ăn nhiều thức ăn có tác dụng bảo vệ tim Tim là một ữong những khí quan quan trọng nhất trong cơ thể. Tim phải làm việc liên tục suốt 16 ngày đêm không nghỉ, lúc nào cũng nỗ lực làm việc tải đưa huvết dịch giàu ôxy đến khắp mọi nơi trong cơ thể. Muốn duy trì sự khỏe mạnh của tim phải dựa vào sự cung cấp huyết dịch ccS chứa ôxy. Khi cholesterol quá cao trong huyết dịch, trong máu tích tụ nhiều chất mờ, cơ bắp của tim phải co bóp mạnh hơn, thậm chí quá tải. Chú ý ăn uống là phương pháp có hiệu quả nhât dề phòng bệnh về tim và dộng mạch. Điều quan trọng nữa là thâp hàm lượng mỡ và acid béo bão hòa trong các dồ ăn thức uống. Nếu ta hoàn toàn không ăn thịt chuyển sang ăn các thức ăn chay thì lập tức có thể dạt được yêu cầu hạ thấp mỡ dộng vật. Tuy nhiên dối với người bình thường mỗi tuần nên ăn vài lạng thịt trong bữa ăn, hoặc thay thịt bằng cá các loại, đổng thời ăn thêm các loại rau củ quả và trái cây. Sau dây là những thức ăn có tác dụng bảo vệ tim rát tốt, mọi người trung lão niên nên chú ý bổ sung trong các bữa ăn hàng ngày: 1. Ăn nhiều cá; Là phương pháp tốt bảo vệ tim, vì trong thịt cá chât mỡ và acid béo bão hòa thâ'p hcín rất nhiều so với phần lớn các loại thịt. 2. Bảo dảm lượng hâp thu chất proteừì trong dậu tưcíng: Chất protem loại thực vật, nhâ't là protem trong đậu tương cũng có thể hạ thâp hàm lượng cholesterol, bảo trì sự thông thoát của huyốt quản tim. Trong 17 protein của đậu tương còn ẩn tàng một bí mật khác nữa đó là estrogen thực vật. Loại hormonc này có thể hạ thâ'p hàm lượng cholesterol, nhâ't là hàm lượng lowdensity lipoprotein ở mức nguy hiểm. 3. Châ't khoáng cũng không được ít: Các chât khoáng như canxi, kali, magiê cũng râ't quan trọng đối với sự khỏe mạnh của tim. Canxi là một trong những thànli phần giúp cho châ't protcin làm ôn định huyết áp. Kali có thể điều tiê"t huyết áp, bảo trì quy luật đập của tim. Magiê là clìât dinh dưỡng quan trọng kiện toàn tim, có thổ bảo vệ tim, dồng thời giúp cho việc khống chếhuyết áp. 4. Vitamm nhóm B râ't quan trọng, trong dó quan trọng nhất là các loại vitamin B6, B12, vitamin M (tolate) vì 5 loại chât dinh dưỡng này dều luôn công kích một loại châ’t gọi là "homocystcinc". Chat này là một loại amino acid trong huyêt lưu, khi trị sô" homocystcine quá cao có thể gây nên tắc huvết quản. Có những công trình nghiên cứu chứng tỏ nếu như vitamin nhóm B hấp thu trong ăn uống không dủ, trị sô" homocysteine sẽ lên cao. Cho dù trị sô này duy trì bình thường di nửa nhưng nêu thiêu vitamin B6 thì vẫn có thể tăng cao nguy cơ bị bệnh tim. Trong các loại lá màu xanh dậm vả thực phâm loại dỗ dậu dều có chứa sodium íolate (chất hóa lìỢp 18 tự nhiên do íolate sinh thành). Trong râ"t nhiều thực phẩm chưa qua gia công xử lý như cá, các loại ngũ cốc toàn phần, đậu tương, trái cây, các loại rau củ quả đều có chứa vitamin B6 rât phong phú. Trong sữa bò có chứa vitamin BI2, ăn loại sữa bò thâ'p mỡ có thể có được nhiều vitamin BI 2. 5. Ản nhiều thức ăn có chứa vitamin E: Đây là thuốc chống ôxy hóa, nó giông như "người công nhân quét đường" thanh trừ hết các chât ôxy hóa do chất mỡ bich chât trong cơ thể. Đồng thời, vitamin E có thc ngăn chặn trở tắc dộng mạch do huyết dịch vón cuc gây nên. Vitamin E hâp thu dược trong những thức ăn lành mạnh thâp mỡ dể hạ thâ"p nguy cơ bị bệnh tim ở phụ nữ. Rất nhiều thức ăn là nguồn vitamin E rất tốt, rât phong phú cho cơ thể như mầm phôi tiểu mạch, mãng cầu, măng lau, những loại ngũ cốc toàn phần,... 6. Ăn nhiều hoa lan tây; Loài hoa này thuộc họ hoa hình dấu + có tác dụng chống ung thư. Ngoài ra nó có chứa vitamin c và một sô chât có thể bảo vệ dược tim. Những chât này hạ thâp cholesterol, hạ tháp huyết áp, bảo vệ hệ thống miễn dịch, cũng có thể hạ thâ'p xác suâ't bị bệnh tiểu dường. Vitamin c có thể bảo trì tính dàn hổi của dộng mạch, ngăn chăn máu vón cục. Một phần hoa lan tây có thể cung câp 97% vitamin c cần thiêt cho cơ thc trong 1 ngày. 19 Ngoài ra, hoa súp lơ, rau cải bắp, mầm rau cải bắp ngọt tím đều thuộc họ hoa hình dâ"u +. 7. củ tỏi có thể bảo vệ tim: Tỏi có tác dụng giết chết vi khuẩn, dồng thời còn là loại gia vị không thể thiếu ữong rât nhiều món ăn ngon thuộc loại cao câ'p. Những năm gần đây các nhà nghiên cứu đã phát hiện ăn tỏi có thể hạ thâp cholesterol dồng thời có tác dụng làm thuốc chống ôxy hóa, có thể ngăn chặn máu dông thành cục, bám vào thành ô"ng huyết quản, có công hiệu giổhg như thuốc Aspirin. Thí nghiệm trẽn dộng vật cho thấy tỏi còn dề phòng được bệnh ung thư dạ dày. Nếu cần dề phòng bệnh tâm huyết quản tốt nhât hàng ngày dều ăn tỏi. Ăn tỏi sống tỏi chín... đều có ích cho cơ thể. 8. Ăn nhiều cơm nâu với dỗ đỏ: Thành phần kali lượng vừa phải có trong thức ăn ngoài việc sẽ giúp cho ion natri ữao dổi ra khỏi tế bào dể hạ thâ'p nồng dộ naữi trong huyết dịch. Hàm lượng kali ữong mỗi lOOg dỗ dỏ lớn gâ"p khoảng 10 lần sữa bò. Đem trộn lẫn dỗ đỏ, dỗ xanh giàu châl kali với gạo nâ'u thành cơm dể ăn. Những người bị bệnh thốhg phong (gout) nên giảm thiểu ăn loại thức ăn này. 9. Yến mạch có thể hạ thâ'p cholesterol: Trong 1 bát cháo yến mạch có chứa 0,9g cellulose, có hiệu quả hòa hoãn đường trong máu lên cao và hạ thấp 20 cholesterol. Thường xuyên ăn yến mạch có ửiể hạ thấp cholesterol trong cơ thể. 10. Ăn nhiều mầm rau cải bắp ngọt tím: Châl cellulose trong mầm rau cải bắp ngọt tím, ữong quả cà các loại (cà bát, cà pháo, cà tím...) thuộc tính không tan trong nước, có thể thúc đẩy nhu động của ruột, tăng thêm sự bài xuât cholic acid và cholesterol ra khỏi cơ thể. Trong mỗi lOOg mầm rau cải bắp ngọt tím đã nâu chín có chứa l,6g châb cellulose, gâ”p khoảng 2 lần quả cà và măng tre. 11. Ãn nhiều táo đỏ: Trong 1 quả táo đỏ loại trung bình chưa gọt vổ có thể cung câp 3,5g chât cellulose, có thể hạ thâp cholesterol, hòa hoãn sự tụ tập đường trong máu. Nêu có điều kiện mỗi ngày nên ăn 1 quả táo đỏ, hơn nữa ở vỏ quả táo có nhiều châl cellulose, tốt nhât nên rủa thật sạch, ăn cả vỏ sẽ tốt hơn. Mấy món ăn lý tưởng chữa bệnh mạch vành của tim Bài thuốc 1. Thịt bò hầm với hồng hoa. Thành phần: Thịt bò 500g, hồng hoa lOg, củ cà rốt 2 củ, khoai tây 5 củ, hành tây 1 củ, rau xanh 1-2 cây. 21 nước cà chua nửa cốc, bơ, muôi, hồ tiêu, bột mì, mỗi thứ lượng vừa đủ. Cách làm: Thịt bò thái thành miếng, hồng hoa đem rửa sạch, cho vào nổi nâu sôi 40 phút, bỏ tiếp cà rốt và khoai tây đã cạo vỏ, rửa sạch, thái miếng và hành vào tiếp tục nâ'u. ơ một nồi khác cho bơ, bột mì vào rang vàng, đổ nước cà chua vào xào chín, để đâ’y. Khi thịt bò ninh đã nhừ, đổ nước bơ, bột mì và cà chua vào thành món súp rồi cho gia vị và rau xanh vào nấu sôi là được. Có công hiệu hoạt huyết, nhuận táo, trừ ứ. Chữa bệnh mạch vành của tim. Bài thuốc 2. Gà hầm điền thât (tam thâ't). Thành phần: Thịt gà mẹ 13g, tam thâ't 15g, gừng tươi 20g; hành, rượu ưắng, muối ăn, mì chính, mỗi thứ lượng vừa đủ. Cách làm: Tam thâ"t rang khô, nghiền thành bột, cho gà và gừng, hành, rượu vào nồi đun to lửa, sau khi sôi, vặn nhỏ lửa hầm chín nhừ cho bột tam thât, muối, mì chính vào trộn đều là được. Đem ăn cả nước lẫn cái. Có công hiệu bổ huyết ích khí, hoạt huyết tán ứ, chữa bệrửi mạch vành của tim. Bài thuốc 3. Nước tam thâ"t, ngó sen ninh với trứng gà. Thành phần: Trứng gà 1 quả, nước ngó sen 30ml, tam thât 3g, đường trắng lượng vừa đủ. 22 Cách làm: Trứng gà (bỏ vỏ) cho vào bát khỏa tan, cho đường trắng hoặc đường phèn vào trộn đều cùng với nước ngó sen và bột tam thâ't nâu chín bằng đun cách thủy để ăn. Có công hiệu lương huyết, chỉ huyết, hoạt huyết, ích khí. Chữa bệnh mạch vành của tim. Bài thuốc 4. Xuyên khung, bạch chỉ hầm với đầu cá. Thành phần: Đầu cá 1 cái, xuyên khung 3-5g, bạch chỉ 6-9g. Cách làm: Gói xuyên khung, bạch chỉ trong túi vải xô sạch, cho vào nâu lẫn với đầu cá, cho đến chín nhừ đầu cá để ăn. Có công hiệu sơ phong tán hàn, hoạt huyết hóa ứ. Chữa bệnh mạch vành của tim. Bài thuốc 5. Canh đào nhân, tiết bò. Thành phần: Đào nhân 10-12g, tiết bò 200g, lượng muối và gia vị vừa phải. Cách làm: Tiố't bò sau khi đã đông đặc lại, đem thái thành miếng, thêm đào nhân cùng với nước vào nâu thành canh, cho thêm muối và gia vị vào, ăn cả nước lẫn cái. Có công hiệu phá ứ, dẫn huyết, lý huyết hoạt huyết. Bài thuốc 6. Thịt lợn, sơn tra. Thành phần: Thịt chân sau lợn 200g, sơn tra thái lát lOOg, mã thầy 30g, lòng ữắng trứng gà 2 quả, tũứi bột 15g, bột mì 15g, đường trắng 120g, mỡ lợn 15g, 23 dầu thực vật 500g, muối tinh, mì chính lượng vừa đủ, cho chút nước sạch vào nâu. Cách làm: Sơn tra bỏ hạt, nâu xong vớt ra, cô dặc nước scín tra còn lOOml. Thái thịt thành miếng dài 3cm, dày Icm, lây lòng trắng trứng gà trộn với tinh bột thành vữa, lại cho bột vào khuây dều (dể sau dùng). Mã thầy thái thành miếng dày. Trong nồi cho dầu thực vật vào dun, lây những miôhg thịt dã ngâm ưộn vào vữa bột dể rán cho vàng rồi lây ra. Xong lại cho vào nổi thêm chút nước dể nâu, cho tiếp dường trắng vào khuây dều, khi thây nước dường dặc sệt lại thì dổ nước sơn tra và chút mỡ lỢn vào, tiêp dó cho mã thầy và các miếng thịt dã rán vào nâu tiêy, lật di lật lại miêhg thịt cho dôh klii nhuộm dậm nước vàng dều rồi dun to lửa một lát là ăn dược. Có công hiệu tư âm, kiện tì, khai vị, tiêu thực, hoạt huyết, hạ mỡ, dùng dể chữa các chứng bệnh như bệnh mạch vành của tim, bệnh tăng huyết áp, bệnh cao mỡ máu. Những thực phẩm phòng chữa được bệnh mạch vành của tim Qua nghiên cứu, các nhà khoa học trong lũah vực dữth dưỡng học và y dược học của Trung Quốc dã 24 phát hiện: Các loại thức ăn bổ dưỡng như mạch nha, đậu tương, ngô, tiểu mạch, tỏi, rau hẹ, măng lau, mộc nhĩ đen, khoai lang trắng, quả sơn tra, táo tầu, quả đào khỉ (quả sổ), hạch đào, chanh, dưa hâu, thịt gà, thịt thỏ, vừng, lạc, hạt hướng dương, các loại tnmg, các loại sữa, hải dới, các loại cá, mật ong,... dều có tác dụng phòng và chữa bệnh ở hệ thống mạch vành của tim, người bệnh cần thường xuyên ăn. Lây thí dụ như: Hạch dào có thể làm hạ thâ’p cholesterol trong máu, do dó có tác dụng dề phòng bệnh ở hệ thống mạch vành của tim. Tbeo dó xác dịnh, nếu một ngày một người ăn 3 quả hạch dào, thì trị số cholesterol có thể hạ thÁ dưỢc 5%, nguy cơ mắc bệnh ở hệ thống mạch vành của tim sẽ giảm bớt di dược 10%. Tỏi có thể làm giảm chậm nhịp dập của tim, tăng cường sức co bóp của tim, mở rộng dầu mút huyôl quản, hạ thấp huyết áp và mỡ trong máu, có hiệu quả phòng chữa râ’t tốt dối với bệnh ở hệ thống tâm huyết quản. Quả sơn ữa có thể làm giãn to dộng mạch vành, cải thiện lưu thông máu ở cơ tim, tăng cường sức co giãn của cơ tim, làm giảm chậm nhịp dập của tim, hạ thâ"p lượng tiêu hao ôxy ở cơ tim, có tác dụng nhât định dối với việc phòng chữa bệnh ở mạch vành của tim. 25 Các loại thịt có Tất nhiều loại acid béo không bão hòa, nhâ't là châ't gadoleic acid có trong các loại thịt, tác dụng vào tiểu cầu, làm cho tiểu cầu khó ngưng tụ (đông lại), bảo đảm cho dường huyết lưu thông thông thoát, do dó dề phòng dược phát sinh ra bệnh ở hệ thống mạch vành của tim. Tác dụng của hành, tỏi trong phòng chữa bệnh tim mạch Các nhà y học dã từng làm một thí nghiệm: Chọn ra 20 người khỏe mạnh, mỗi ngày cho ăn lượng dầu tỏi nhâ't dịnh. Sau 6 tháng, qua xét nghiệm phát hiện mức bình quân cholesterol trong huyết thanh đã hạ xuống dưỢc 17%. Trong nghiên cứu một nhóm khác, các nhà y học dem phân chia 60 người bệnh mạch vành của tim thành 2 nhóm A và B. Nhóm A mỗi ngày ăn lượng dầu tỏi nhât dừih. Nhóm B thì không ăn. Sau 8 tháng, bệnli của người ở nhóm A tương dối giảm nhẹ, mức dộ xơ cứng dạng nhão dộng mạch hạ xuống, châ’t highdensity lipoprotem trong huyết thanh có tác dụng bảo vệ tim tăng cao, mức lowdensity lipoprotein Tất hắt lợi đối với tìm hạ xuống. Còn nhóm B thì hầu như không có sự thay đổi gì. Điều này dã chứng tỏ dầu tỏi (hoặc tỏi) có hiệu quả dặc biệt trong 26 diều trị bệnh mạch vành của tim. Bản thân dầu tỏi không có mùi vị nhưng tỏi tươi có vị hăng, cay. Nếu người bệnh thường xuyên ăn tỏi thì trước khi ăn hãy ngâm củ tỏi dã bóc rửa sạch vào nước sôi mây phút dê cho lõi củ tỏi nóng bỏng rồi hãy ăn, như vậy sẽ giảm dược mùi vị hôi cay của tỏi. Hành có thể đề phòng có hiệu quả hình thành tắc mạch máu. Những năm gần dây các nhà khoa học ở một số nước dã phát hiện hành có thê giảm bớt tích lũy cholesterol trong mạch máu. Thông qua quan sát lâm sàng dã phát hiện: Sau khi ăn thức ăn thuộc dầu mỡ 2 giờ lại ăn hành thì có thê làm cho cholesterol dang râ't cao trong mạch máu hạ xuống. Do dó, hành có tác dụng phòng bệnh mạch vành của tim. Trong huyết thanh nô"u có quá nhiều chât xơ sẽ làm cho huyết dịch dần dần ngung kết lại trong huyết quản gây nên tắc mạch máu nghiêm trọng. Hành có thể phá hoại châ't xơ này, tránh tình trạng tắc mạch máu. Vì thế, người bị bệnh mạch vành của tim nên thường xuyên ăn hành, ăn liên tục dài ngày. Những vấn đề cần quan tâm để bảo vệ tim Tim con người là một khí quan dộc dáo nhât của cơ thể. Khi ngủ đại não có thể dược nghỉ ngơi. Phôi 27 và thận tuy không ngừng làm việc lúc nào, nhưng thực chât bên trong nó có thê luân phiên nhau nghỉ ngơi. Dạ đày và ruột khi không tiêu hóa có thê tạm ngừng làm việc. Nhưng tim lại không thể, dù có mỏi mệt cũng vẫn phải kiên trì làm việc; dù tim dang bị bệnh hay mệt mỏi mà hoạt dộng ữở nên kém sút, nhưng chỉ cần súìh mệnh còn tồn tại thì nó còn phải kiên trì làm việc. Do dó, tim là khí quan gian khổ, vâ't vả nhât trong cơ thể. Trạng thái làm việc của tim tốt hay xấu tương quan mật thiết với sức khỏe và sinh mệnh của con người. Vì thế, trong cuộc sống hàng ngày nếu xuâ't hiện những hiện tượng sau dây, nhât thiêt phải di khám kiểm tra tim sớm nhâ't để phát hiện ra bệnh ở tim, từ dó có biện pháp chữa ữị kịp thời có hiệu quả: 1. Khi hoạt dộng thể lực thấy tim dập hồi hộp thâ't thường, người mệt mỏi, thử gấp gáp hoặc hô hâp khó khăn. 2. Khi lao động mệt mỏi hoặc căng thẳng đột nhiên xuât hiện đau nhức ở sau xương ngực hoặc có cảm giác bị nén ép tức ngực. 3. Đau ở ngực bên trái kèm theo ra mồ hôi hoặc dau xuyên lên vai, cánh tay và cô. 4. Xuâ't hiện mạch dập quá nhanh, quá chậm, ngắn ngủi hoặc không theo quy tắc. 5. Trong quá trình ngủ say hoặc có ác mộng dột nhiên tỉnh dậy, cảm thấy tim đập hồi hộp thât thường. 28 ngực tức, hô hâ"p không thông thoát, phải ngồi dậy một lát mới có chuyển biến tốt. 6. Khi sinh hoạt tình dục cảm thây hô hâp khó khăn, dau tức ngực. 7. Khi ăn no, bị lạnh, hút thuốc lá, xem phim ảnh hoặc vô tuyến cảm thây tim dập hồi hộp thâ"t thường, dau tức ngực. 8. Khi ở những nơi đông người hoặc ở hội trường dễ bị đau tức ngực, hô hâp không thông thoát, cảm thây ngột ngạt thiếu không khí hơn những nơi khác. 9. Khi lên cầu thang gác so với trước đây hoặc so với người khác tim dễ bị đập hồi hộp thâ't thường và thở gấp gáp. 10. Đột nhiên xuâ't hiện cảm giác tim dập hổi hộp thâl thường, chóng mặt, trước mắt thây tối sầm lại, có cảm giác choáng váng như muốn ngã lăn ra. 11. Sau khi bị cảm mạo nếu làm một số công việc lao động nhẹ lặt vặt ữong nhà cũng cảm thây tim dập hồi hộp thât thường, người mệt mỏi rã rời, hoặc đi hơi nhanh cũng cảm thây thở gâ"p gáp. 12. Tự nhiên thây khó chịu ở ngực và choáng váng ngã lăn ra nền nhà hoặc có cảm giác như "sắp chết" vậy. 29 13. Đêm ngủ khi gối đầu thâ'p cảm thây hô hâ'p khó khăn, phải gối đầu cao mới dễ thở. 14. Xuất hiện phù chân. 15. Đầu cuối của ngón tay hoặc ngón chân to mập ra. 16. Màu sắc mặt, môi miệng và móng tay khác thường, như tím đen, đỏ thâm lại. 17. Lúc tĩnli tại cảm thây tim đập thình thịch khác thường, hoặc nắm bàn tay lại đặt trên thành ngực ở vị trí tim có cảm giác rung rung. 18. ơ thời kỳ mang thai xuâl hiện tim đập hồi hộp thất thường, chóng mặt, thở gấp hoặc phù. 19. Đau ở vai trên lâu ngày không khỏi. Vì vậy việc thay đổi phương thức sinh hoạt đề phòng bệnh về tim là rât cần thiêt: - Không hút thuốc lào thuốc lá: vì rât độc hại đối với tê bào màng trong của tâm huyêt quản, tổn hại etêh công nàng của hệ thống màng trong, có thể làm cho cơ tim phì đại, trở nôn dày, gây trử ngại dến hoạt dộng co bóp bình thường của tim. - Uống rượu vừa dộ (tốt nhâ’t mỗi ngàv nên uô'ng 1 chén con rưỢu bổ hoặc rượu nho chứ không nè'n ngày uống nhiều lần) giúp hạ thâ’p nguy cơ bị bệnh tim. - Vận dộng nhiều: Tập thành thói quen vận dộng thường xuyên vừa sức, sẽ giúp tăng mạnh công năng 30 của tâm huyết quản, giảm nhẹ áp lực và có thể hạ thấp huyêt áp, tăng cao mức highdensity cholesterol. Mỗi ngày kiên trì hoạt động không dưới 30 phút, (chia ra tập trong 1 lần hoặc vài lần) như nhảy dây, khiêu vũ, di xe dạp, di bộ... - Sông thoải mái, vui vẻ, vô lo nghĩ: Vì thường xuyên lo nghĩ, căng thẳng dầu óc có thể kích thích thần kinh giao cảm hưng phân, dễ làm cho tim dập nhanh, huyết quản thu co, dộng mạch vành của tim co giật, trở lực của dộng mạch vành tăng lên, huyct áp tăng cao, mtáu chảy giảm thiểu, từ dó làm tăng nặng thêm tình trạng thiếu máu, thiêụ ôxy ở cơ tim, tỉ lệ hoại tử cơ tim so với những người lạc quan yêu đời, tâ'm lòng rộng mở cao hctn khoảng 70%. Do đó học cách sc'íng vui vẻ thoải mái sẽ giúp phòng chữa dưỢc bệnh tim có hiệu quả. - Ngủ tốt: Ngủ tôt và ngủ dủ có thể làm cho hô hâp vá tim dập hơi chậm lại, nhu cầu dối với máu và ôxv của cơ tim giảm thiểu, là một biện pháp hiệu quả dê tự bảo vệ tim. - Ăn uống chính xác: Tliói quen ăn uống tốt cùng có thể hạ tháp rõ rệt nguy cơ mắc bệnh tim. Một số \’itamin, chất khoáng Vcà chât dinh dưỡng như vitamin pp, vitamin nhóm B phức hựp, vitamin E, magiê, potassium, acid béo có trong dầu cá dôi với tim và dộng mạch có tác dụng bảo vệ dặc biệt dối với tim. 31 Những thức ăn có lợi cho sức khỏe của tim có các loại đỗ đậu, thức ăn loại xơ sợi, thực phẩm, hải sản như quả cà (cà pháo, cà bát, cà tím...), tỏi, hành tây, thịt gà, thịt thỏ, hải đới, cá, mật ong... Ngoài ra cần ăn ít các thức ăn loại quay rán nướng, các loại tôm, gan, lòng dỏ trứng... có chứa cao cholesterol. Mỗi ngày nên hâp thu muối ăn dưới 5g (bao gồm cả nước mắm, xì dầu, tương...), kiên trì ăn hàng ngày các loại quả dưa rau xanh với lượng vừa dủ. Phụ nữ cần quan tâm bảo vệ tim của mình Đôi với phụ nữ như người ta vẫn thường nói là bị thiếu máu suốt dời nên cần phải dặc biệt chú ý dêh thiếu máu và bổ máu. Đông y cho rằng chỉ có dầy dủ máu thì mắt mới sáng rõ, màu da mới non mịn hồng tươi. Rât rứiiều biểu hiện ữong cơ thể cho thây chúng ta có khỏe mạnh hay không. Ví dụ như môi miệng hồng tươi mịn màng thì chứng tỏ tì vị khỏe mạnh, khí huyết dầy dủ. Sắc mặt hồng tươi thì chứng tỏ công năng của tim bình thường, khí huyêt thịnh vượng, thông thoát. Tinh huyết dủ thì làm cho lông tóc mọc tốt tươi. Người thiếu máu thì da vàng ủng, màu môi 32 miệng nhạt, lông tóc không óng mượt. Huyết ứ thường dẫn đến màu da, môi miệng thâm xám xịt, da và lông tóc khô táo. Huyết nhiệt thì dẫn đến da nhờn thô ráp, dễ mọc các mụn trứng cá... Do đặc diểm sinh lý của phu nữ, hàng tháng hành kmh nên huyêt dịch bị tiêu hao lượng nhât định, cộng với những ngày hành kinh thường có những biến đổi về tâm trạng, tâm lý, sự tiết ra estrogen ữong cơ thể hạ thấp, tình trạng kmh nguyệt rối loạn, mât điều hòa cũng thường hay phát sừứi, cho nên cần luôn bổ máu hỢp lý. Trong ăn uống hàng ngày cần ăn nhiều các thức ăn giàu protein ưu châ't, nguyên tô vi lượng (sắt, đồng...), íolate và vitamừi B12 như táo tầu, hạt sen, long nhãn, hạch đào, sơn tra, gan lợn, tiết lợn, lươn, hải sâm, thịt gà đen, trứng gà, rau chân vịt, củ cà rốt, mộc nhĩ đen, vừng đen, tôm nõn, dường đỏ... Những thức ăn này dều giàu châ't dinh dưỡng, dồng thời có công hiệu bổ máu, hoạt huyêt. Ngoài ra, trong những thuốc Đông y bô máu có dương quy, xuyên khung, hổng hoa, thục dịa, dào nhân, dảng sâm, hoàng kỳ, hà thủ ô, cẩu khởi tử, sơn dưỢc, a giao (cao da lừa), dan sâm, hoa hồng... Dùng kết hỢp các vị thuốc nói trên với những thực phâm bô máu chế biến thành các món ăn ngon đều có hiệu quả diều tiết nội tiết và đường huyết râ't tốt. Điều phụ nữ cần chú ý khi bị thiếu máu thì tôt nhâ't không nên uống nước trà đặc, sẽ làm tăng nặng 33 thêm triệu chứng thiếu máu. Vì chât sắt trong thức ăn đc5 uống đi vào đường tiêu hóa dưới hình thức ion hydroxide dạng keo. Qua tác dụng của dịch vị chát lìigh price iron chuyển biến thành low price iron mới có thể dưỢc cơ thể hâp thu. Nhưng trong trà có chứa tanin, sau khi uống vào dễ hìrứí thành ion tanin không hòa tan, từ dó gây trở ngại dêh sự hâ"p thu chât sắt. Thứ hai là sữa bò và một số thuốc trung hòa vị toan cũng gây trở ngại dến sự hấp thu chât sắt, vì vậy không nôn ăn cùng uống lẫn với những thực phẩm có chứa chât sắt. Vì vận dộng cũng là một khâu diều dưỡng cơ thể không thể thiếu dược nên phụ nữ có thê luyện tập những môn vận dộng thư giãn như yoga, thái cực quyền, khí công... Ngoài ra dối với phụ nữ thường xuyên ngồi làm việc trước máy tính cần dặc biệt chú ý đến dương sinh mắt, thỉnh thoảng dể cho mắt nghỉ ngơi, ngăn chặn sử dung mắt quá mức sẽ làm hao tổn khí huyết trong cơ thể. Tám kiêng kỵ của người bệnh mạch vành tim Người bệnh mạch vành tim cần dặc biệt chú ý tám diều kiêng kỵ sau; 34 1. Kiêng hít thở sâu: Người bệnh vì thiếu ôxy cho cơ tim nên tạo thành đau thắt tim. Vì thê có người sai lầm cho rằng "thở hít sâu" có thể làm thuyên giảm cơn đau thắt tim. Điều này đã được chứng minh qua một nhtà y học của Liên Xô trước đâv trong 16 năm nghiên cứu thực nghiệm cùng những công trình nghiên cứu những năm gần đây ctã chứng tỏ tim, thận bình quân cần 7% khí carbon dioxide, 2% khí ôxy. Nhu cầu của cơ thể giữa 2 khí này ccí tỉ lộ nhất dịnh, không thể phá vỡ tỉ lệ này dược, có như vậy mới hình thành tần số hô hấp vừa dộ của con người. Chúng ta biết hàm lượng carbon dioxidc trong không khí chỉ có 0,5%, mà óxv thi lại gâp 10 kin carbon dioxide. Nếu cô hít thở sâu sẽ gâv nên tình trcạng hàm lượng ôxy trong cơ thể tăng cao, làm cho chât có tính acid hạ xuống, chát cỏ tính kiềm tăng lên, như vậy râ’t dễ gây trúng dộc kiềm. Hơn nữa lượng ôxy cao sẽ tăng nặng thêm các chứng bệnh co giật như co giật dộng mạch vành, co giật ở phê quản... rât bât lợi cho người bệnh. 2. Kiêng vận dộng mạnh sau khi ngủ dậy vừa mới ra khỏi giường: Người bệnh khi ngủ dậy bài tiết ra nhiều nước tiểu, huyết dịch dậm dặc, máu chảy chậm chạp, nếu vận dộng mạnh ngay thì huyết dịch sẽ không cung câ'p dủ lượng ôxy dã tiêu hao dễ gây dau thắt tim hoặc tắc nghẽn cơ tim. Vì 35 thế người bệnh buổi sớm ngủ dậy cần uống cốc nước sôi để âm sau mới vận động thật nhẹ nhàng. Còn tập luyện thể duc của người bệnh tốt nhát vào giữa buổi sáng và giữa buổi chiều, tránh vào lúc sáng sớm vừa ngủ dậy. 3. Kiêng nằm ngửa khi ngủ: Người bệnh khi ngủ nằm ngửa thường dễ xuâ"t hiện hiện tượng hô hâp tạm ngừng ngắt, có ữường hỢp bị mê mệt khó tỉnh dậy dược. Nguyên nhân do tình trạng carbon dioxide trong máu khó thải ra, tích dọng nhiều gây hưng phân vỏ dại não, tăng thêm hô hâp có tính phản xạ, thúc dẩy hô hâp tái hiện. Khi trong cơ thể thiếu ôxy có thể làm cho tế bào nội bì của thànli dộng mạch tăng cao, chât mỡ trong thành huyết quản tích dọng lại, thúc dẩy xơ cứng dộng mạch, làm cho tỉ lệ phát bệnh mạch vành của tim tăng cao, gây thiếu máu cung câp cho tim, làm tăng thêm bệnli. Bệnh phát sinh vào lúc 9 giờ sáng cao gâ'p 3 lần vào lúc 11 giờ tối. Đó là do tư thế ngủ ban dêm không thỏa đáng gây nên thiếu ôxy cung câ'p cho tim, khi ngủ dậy lại tăng thêm hoạt dộng của cơ tim nên mới sinh ra như vậy. 4. Kiêng tắm nước lạnh: Tắm nước lạnh rất tốt dối với người khỏe mạnh vì nâng cao sức chống lạnh của cơ thể, có lợi cho phòng bệnh cảm mạo; nhưng lại râ't có hại đối với người bệnh mạch vành của tim, vì sẽ 36 làm cho động mạch nhỏ toàn thân co rụt lại, ữở lưc phụt máu của tim tăng lên, tiêu hao ôxy cũng theo đó tăng lên, người bệnh không thể làm tăng lưu lượng máu ở mạch vành, gây tình trạng thiếu máu ở cơ tim, sinh đau thắt tim. 5. Kiêng uô’ng thỏa thích côcacôla: Nếu người bệnh uống nhiều đồ uống có ga này dễ gây kích thích niêm mạc dạ dày, sinh buồn nôn, nôn mửa, tim dập thât thường và loạn nhịp, váng dầu, vì thế cần coi cócacôla là dồ uống cần kiêng kỵ dối với người bệnh mạch vành của tim. 6. Kiêng uống rượu lúc dói: Uống chút ít rượu rât có ích dối với người bệnh mạch vành của tim; nhưng nêu uốhg nhiều, nhât là uống lúc dói thì rât có hại, bởi vì chât rượu cồn gây tổn hại dối với hệ thống thần kinh, hệ thống tiêu hóa và hệ thống tuần hoàn của con người. Uống rưỢu lúc dói lượng hâp thu châ't cồn gâp mây chục lần uống rượu lúc bình thường. Khi dó, cơ thể dang ở trạng thái thâ'p dường trong máu, sẽ không có cách gì thỏa mãn dược nhu cầu cung câ'p máu ở cơ thể, dễ sừửì những cơn dau thắt tim. 7. Kiêng ăn nhiều uống lắm một lúc: Vì sẽ tăng thêm gánh nặng cho tim. Nếu khả năng làm thay chức năng của cơ thể người bệnh không dủ, không 37 thích ứng với phụ tải nàv sẽ làm tăng nặng thêm tình trạng bệnh, thậm chí có thể gây tử vong đột ngột. 8. Kiêng ăn dài ngày quá lưựng cắn thiêt thức ăn cao cholosterol: Chât mõ' trong máu lắng dọng ỏ màng trong dộng mạch là một trong nliững nguvên nhân sinh bộnlì ỏ' mạch vành của tim. Ngưdi bệnh nên tránh ăn nhiều các thức ăn cao cholesterol như lòng dỏ trứng, nội tạng dộng vật, thịt mỡ, trứng cá, cá chép... dể tránh lam cho bệnh trỏ' ncn nặng thêm. Tác dụng của chạy chậm đường dài đối với tim Chạy tốc dộ tăng dần tùy theo sức khỏe của bản thân trén dường dài với tốc dộ dều dều dối với tim la "Một liều thuốc làm mạnh tim tốt nhất". Lí do thật dơn giản: Khi vận dộng như thê, co' thổ dược cung cáp ôxy và chát dinh dưỡng Ccàng nhiều hon, tim sẽ có lực, mỗi lần dập có thể dưa ra dav dủ huyét dịch diin dên toàn thán. Một người thường xuyên chạy chậm dường dài như vậy, tim sẽ dập mỗi phút chỉ có hơn 50 lần. Vận dộng viên chạv marathon 82 tuoi người Dức Rambete năm 1973 chạv dược lọ trình ■ A H 21 km trong 1 giờ 58 phút. Bác sĩ kiểm tra công năng tim của ông giông y như tim của những thanh niên 25 tuổi. Các nhà sinh lý học đã sớm phát hiện trôn thân của động vật một số các bí iTicật về tim và sự trường thọ. Công năng tim của động vật khỏe mạnh, tuổi thọ của nó cũng tương đối dài. Như thỏ rừng do di tìm kiếm thức ăn, hocàn cảnh sồng phcải thường xuyên chạy nén công năng tim của chúng mạnh hơn thỏ nhà nhiều, trọng lưựng so sánh của tim thỏ rừng bằng 3,2 lấn thỏ nhà, tuổi thọ của nó là 15 năm, còn thỏ nhà chỉ dược có 4-5 năm. Trọng lượng so sánh của tim chó săn bằng 2,2 lần tim của chó nhà, tuổi thọ của chúng bằng 2,1 lần chó nhcà. Những con khỉ vừa mới bắt ở trên núi xuống so với những con khỉ nuôi từ Ix' trong vườn dộng Vcật, khả năng chịu dựng dòng diện xung kích mạnh hơn nhiều. Chạv dường dài hoặc chạv chậm thường xuyên dều dặn có thê làm cho cơ tim phì dại dơ dược cung câp dinh dường, sỢi cơ tim tăng to lên, hàm lượng protein tăng lén. Theo thống kê, trong số những vận dộng \'iên dường dài có khoiỉng một nửa tâm thát trái phì dại (không phải là phì dại có tính bệnh lý). Chạv dường dài còn có thể làm cho tim dược thanli trừ cac chât bắn, dề phòng dược sự trì trệ, trục trậc, kéo dài dược tuổi thọ; có thể thúc dâV sự thay thê 39 chuyển hóa châ't mỡ, giảm bớt châ't béo tích đọng trên thành huyết quản, đó là mâu chô't của việc phòng chữa bệnh mạch vành của tim. Hàm Iượng các chât triglyceride và cholesterol trong máu người chạy đường dài hoặc chạy chậm thường xuyên hạ thâp râ’t nhiều so với những người cùng lứa tuổi không luyện tập. Hàm lượng mỡ trong máu thâ"p, có thể đề phòng được các bệnh mạch vành của tim, bệnh tăng huyết áp. Trong các sách và tài liệu về y học từ xưa đến nay chưa hề thây ghi chép những vận dộng viên chạv marathon dường dài bị chét vì bệnh tim, diều dó dã nói lên rât rõ về điểm này. Các vận động viên chạy dường dài, chạy chậm, tiến trình suy lão tim có thể kéo chậm lại 10-15 năm. Dùih dưỡng của tim toàn dựa vào sự cung câ'p của động mạch vành, khi rèn luyện chạy dường dài, lượng máu chảy qua dộng mạch vành từ 1-10 lần, có thể làm cho tim được cung câp càng nhiều chát dũìh dưỡng và khí ôxy. Đe phòng chữa bệnh mạch vành của tim, làm cho tim khỏe, kéo dài dược tuổi thọ, những người bị bệnh mạch vàrửi của tim cần tham gia vận động chạy đường dài với tốc độ chậm nhưng, phải tuần tự tiến hành từng bước từ thâ'p đến cao, từ chậm đến nhanh, phải lượng sức cho thật phù hỢp một cách khoa học và phải kiên ữì liên tục thường xuyên. 40 Ngủ đúng có thể giảm thiểu xác suất bị bệnh tim 1. Ngủ ữưa: Trong thời gian làm việc hàng ngày ngủ trưa được 30-45 phút có thể giảm thiểu được 37% xác suât bị bệnh tim, trong đó ảnh hưởng đối với tuôi tre càng thây rõ rệt. Mỗi tuần ít nhâ't phải ngủ trưa 4-5 lần, chỉ cần mỗi lần ngủ được 30-45 phút so với những người không ngủ trưa thì xác suất số người chết do bệnh tim gây nên sẽ giảm thiểu được 37%. Hiện nay, trong công việc chúng ta gặp không ít những áp lưc, vì vậy ngủ trưa có thể hạ thâp được áp lực, có lợi cho tim. Ngoài ngủ trưa ra, ăn uống theo "kiểu Địa Trung Hải" chủ yếu là trái cây, rau củ quả, đậu tương và dầu quả trám (dầu ôliu) cũng có thể giảm thiểu tần suâ't phát bệnh tim. Theo các nhà nghiên cứu Hồng Kông gần đây cũng thây rằng những người nhiều lần di ăn ở nhà hàng khách sạn hoặc tiệc tùng nhiều, khả năng bị bệnh tim cao, nên nếu vì điều kiện công tác không thể ữánh được tiệc tùng nhiều thì cần phải chú ý nhai kỹ nuôd chậm, giảm thiểu tốc độ ăn vào để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe. Như mọi người đều biết ngủ là nguồn lực lớn nhâ't mang lại khỏe mạnh cho con người. Làm thế 41 nào có thể ngủ được tốt? Trước hêt phải tập thành thỏi quen tốt ngủ đúng giờ, thức đậy đúng giờ, hàng ngày cần dành ra ít nhât là 30 phút ngủ trưa, tuân theo quỵ luật khách quan luân lưu thay đổi giữa ngủ và thức, sẽ giúp ngủ ổn định, tránh gây mệt mỏi quá độ dối với tê bào lớp vỏ dại não. Giữ dũng chế dộ làm việc, nghỉ ngơi và ngủ, diều nàv không chỉ lá sư dcảm bảo cho lao dộng, Icàm việc có tính Scáng tạo, mà còn có ý nghĩa rất lớn dối với quá trinh sinh lý giống như ngủ và thức dậy vậy. 2. Ngủ tối; Trong dời người 1/3 thời gian là trong giác ngủ. Ngủ tốt, ngủ dù có thể diều tiết công nilng sinh lý, duy trì sự cân bằng của hệ thống thần kinh, là một khâu quan trọng trong sinh mệnh. Ngủ ban dêm không tốt, không du, ngày hôm sau sẽ lam cho dầu óc căng thẳng mât tỉnh táo, toàn thân bải hoải rã rời. Trước khi ngủ, cán thưc hiện "Ba nên, ba kiêng"; Bcì nôn: Một kì trước khi ngủ, di tản bộ khoảng 1 nghìn bước. Hai là trước khi ngủ ngâm rủa chân bằng nước nóng dồng thời xoa bóp mạnh bàn chân Uong 15-20 phút có tác dụng hơn nliiều thuốc ngủ, giúp cho mạch máu ở chán mở rộng, thúc dẩy tuẩn hoàn huyết dịch, lam cho chúng ta dễ di vào giâc ngủ ngon. Ba kì trước khi di ngủ phải dánh răng. 12 Biì kiông: Một là, kiêng ăn no quá. Bữa tối chỉ nên ăn no đên 7-8 phần 10. Trước khi ngủ không nên ăn gì đổ tránh tăng giính nặng cho dạ dàv và ruột. Hai là, kiêng vui chơi quá dộ. Trước khi ngủ không nên xern những phim ảnh và những cuộc thi dâu có những pha kích dộng quvct liệt, không nên nói dêh những chuyện thương cảm dau lòng trước dây hoặc những sư việc khủng khiêp làm cho người ta khiếp sỢ. Ba la, kiêng uống nước trà dặc hoặc cà phê dê’ tranh vì tiổu tiện nhiều lần và hưng phân vé tinh thần ảnh hưtỉng dên giác ngù. Ngoài ra, phiỉi chú V tạiì môi trường hoàn cảnh trong dêm dỏ chịu, phong ngủ sạch sẽ, thoáng dàng, không khí lưu thông do có lợi cho sức khỏe nói chung và giác ngu nói riêng. CÓ phải người bệnh tăng huyết áp và bệnh mạch vành của tim không nên uống sữa bò? Có rất nhiều người cho rằng nêu bị bệnh tăng huyét ap và bị bệnh xo' cứng dộng mạch vành của tim (gọi tíứ là bệnh mạch Viình của tim) thì không nên uống sữa bò, vì trong sữa bó có chứa tương ■i;ỉ đôi nhiều mỡ (khoảng 3,5%), hơn nữa đa số là acid béo có tính bão hòa và có hàm lượng cholesterol nhất định, làm cho thành phần mỡ trong máu nhâ't là cholesterol trong máu tăng cao, rât hấ t lợi đối với người bệnh tăng huyết áp và bị bệnh mạch vành của tim. Vì suy nghĩ như vậy nên rât nhiều người bệnh và người già e ngại không dám uống sữa bò. Thực ra nhận thức này phiến diện và sai lầm. Vì cholesterol trong cơ thể người chỉ có khoảng 30% dưực hâ'p thu từ thức ăn, tuyệt dại bộ phận cholesterol là do sự hỢp thành của gan mà có. Nhưng trong sữa bò có một chất gọi là orotic acid và một hỢp châ't hóa học phân tử thâ'p khác chịu dược nhiệt, hai châ't này dều có khả năng ức chế gan hợp thành cholesterol. Trong sữa bò còn có Tất nhiều chât canxi, có tác dụng giảm thiểu cholesterol trong thức ăn cơ thể người hâp thu được. Một số amino acid có chứa ữong sửa bò còn có khả năng bảo vệ duy trì tính dàn hồi của huyết quản, ngăn chặn xơ cứng huyết quản và thanh trừ muối sodium quá lượng trong cơ thể. Cho nên có thể nói tuy trong sữa bò có chứa mỡ và cholesterol, rứiưng tác dộng đặc biệt của các chất như orotic acid và canxi có trong sữa bò cũng dủ để bù đắp cho chỗ thiếu hụt đi. 44 Chât canxi phong phú hâp thu được từ trong thức ăn có thể giúp hạ thâ'p huyết áp, về điểm này đã được đông đảo giới y học ữên thế giới thừa nhận. Còn vì sao châ't canxi hâ'p thu được lại hạ thâp huyết áp thì hiện nay vẫn chưa có kết luận xác đáng. Nhưng qua thử nghiệm trên những con chuột cho kết quả nếu cho chuột ăn càng nhiều chât canxi thì sodium trong nước tiểu thải ra càng nhiều, điều đó chứng tỏ bổ sung canxi có thể có tác dụng giảm thiểu hàm lượng muối sodium trong cơ thể. Nhưng muối sodium quá nhiều trong cơ thể lại có mối liên hộ mật thiêt không thể tách rời với bệnh tăng huyết áp. Trong lOOml sữa bò có chứa 0,12g canxi. Một công trình nghiên cứu thực nghiệm của Chủ nhi^i'-' khoa tim mạch của Bệnh viện quốc lập Dazang (Nhật Bản) là Heitianzhongchen dã chiíng tỏ những người bị tăng huyết áp mỗi ngày uống 3 bình sữa bò (khoảng óOOml) có thể làm cho huyết áp hạ xuống khoảng 4%. Từ đó có thể thấy những người bị tăng huyêt áp và bị bệnh mạch vành của tim uốhg sữa bò không những không có hại gì, mà ngược lại có lợi lớn. Ngoài ra những năm gần dây các nhà y học trên thế giới lại phát hiện sữa bò có khả năng đề phòng ung thư kết ữàng và trực ữàng. Các học giả dó cho rằng diều này có quan hệ dến châd canxi có chứa 45 trong sữa bò. Chât canxi có thể đối kháng và trung hòa tác dụng độc tính của cholic acid trong dưdng ruột, mà cholic acid là chât gây nên ung thư kêt tràng và trực tràng hiện nay. Chât canxi trong sữa bò còn có tác dung sinh lý thay thế chuyển hóa cạnh tranh dối kháng với chât chì có dộc hại, từ dó diều tiết, giảm nhẹ tác dụng dộc tính của chât chi dối với cơ thể. Do sự ô nhiễm chcât chì trong khổng khí dược thải ra từ ống Xcả ở duôi ô tô mà ta thường hít phải là một nhân tô uy hiếp sức khỏe dang tồn tiỊÌ rộng khắp trong môi trường hiện nay và ngày càng nghiêm trọng. Klii bước vào tuổi già, trong cơ thể thường thiếu canxi, dễ gẫy xưctng, lại khó chữa khỏi. Trong khi dỏ, sữa bò lại kì thức ăn lý tưởng bo sung cho người già. Cho nén có thể nói sữa bò là một loại thức ăn dinh dưỡng tốt có rât nhiều tác dung, bảo vệ sức khỏe của con người. Hè về sinh hoạt, ăn uống phải thế nào? Trong những ngày hè oi bức nếu có thói quen sinh hoạt ăn uống điều dộ giúp cho ta có một sức khỏe tốt, giúp cơ thể sản sinh ra những kháng thể 46 chống lại bệnh tật. Đó là một nội dung quan trọng trong dưỡng sinh bảo dảm sức khỏe. 1. Diổu dưỡng ưong sinh hocỊt hàng ngày: Trời nóng bức oi n(5ng, khí huyết của cơ thể có xu hướng tuôn ra mặt ngoài cơ thể, sự thay dổi chuyển hóa chât thịnh vượng. Do dó cần làm việc và nghỉ ngơi phù hợp trong mùa viêm nhiệt như ngủ muộn, dậy sớm dể thuận ứng với sự biến dổi của giới tự nhiên là dưi^g thịnh, âm suy, bảo vệ dương khí của cơ thể. Về buổi trưa, trời nóng nhât, sau bữa ăn trưa cần sắp xếp ngủ khoảng nửa giờ dê tránh viêm nhiệt, diều tièt tinh thần, về mùa hè mồ hôi ra nhiều, dể trừ nóng bức, phòng bệnh tốt, luôn bcảo dcảm duy trì sự thanh hoạt của da, hàng ngày cần tắm rửa bằng nước ấm một lần sẽ Icàm cho thấu lý (khe hở giữa các thớ thịt mở rộng tiêt ra, dễ bị phong hàn thâp tà xâm kích). Chú ý không dể người hạnh quá phòng nhiễm lạnh sinh IxMih. Quần áo phải năng thay gicỊt, mặc lâu các quần áo ẩm hoặc các quần áo vừa phơi ngoài nắng đều có thê kích thích da, gây nèn những nốt ban do mồ hôi và các bộnh khác. 2. Về ăn uống trong những ngày trời nóng bức cần chú ý bô sung nước, ăn nhiều các loại thức ăn tiêu nóng bức, hạ nhiệt dộ: - Ăn nhiều muối một chút dể bổ sung thành phần muối mât đi nhiều do ra mồ hôi. Trong mồ hôi có tới 47 98-99% là nước, còn lại là natri chloride (muối). Natri chloride là thành phần chủ yếu duy trì sự cân bằng áp lực thẩm thâh trong cơ thể, nếu thiếu nó có thể phát sinh sinh lý khác thường, có các triệu chứng như miệng khô khát, thân mình mềm yếu, da khô, môi, lưỡi táo, nước tiểu ít, nóng. Khi nghiêm ữọng có thể gây nên hư thoát, thậm chí bị sốc, do dó sau khi lao dộng nặng nhọc hoặc ra lượng lớn mồ hôi cần phải kịp thời bổ sung thành phần muối, ngày thường nếu không phải là người bị bệnh thận phải kiêng ăn mặn thì cũng nên ăn hơi mặn một chút dể bảo dảm sự cân bằng muôi trong cơ thể. - Ăn nhiều thức ăn có vị dắng: Xuâ"t phát từ ý thức diều chỉnh sự cân bằng âm dương trong cơ thể, về mùa thời tiết nóng nên ăn nhiều các thức ăn có vị dắng sẽ có tác dụng trừ táo nhiệt và lợi thủy, không những thế còn kích thích công năng vận hóa của tì vị. Vị dắng di vào tâm kinh có thể hạ tâm hỏa, âm của vị dắng có thể diều hòa dương nhiệt trong ngày hè nóng bức. Ngoài ra thức ăn có vị đắng nói chung có chứa rât nhiều các chât hữu ích như amino acid, vitamin, kiềm sinh vật, chât loại glucoside, amaroid, nguyên tố vi Iượng... có tác dụng kháng khuẩn, tiêu viêm, giải nhiệt, ưừ thử, giúp tiêu hóa tốt, làm tăng thêm cảm giác thèm ăn, nâng cao tinh thần, tỉnh não, tiêu ưừ mệt mỏi. 48 - Uống nhiều nước; Nước là chât quan trọng hỢp thành cơ thể, cũng là vật dẫn cần thiết cho việc chuyển hóa năng Iượng và châ't dinh dưỡng, thiếu nước sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe cơ thể. Mùa thời tiết nóng bức giúp sự thay thế chuyển hóa chât trong cơ thể thịnh vượng; mặt khác, khí nóng cao, ra nhiều mồ hôi sẽ tiêu hao càng nhiều thành phần nước, nên cần phải bổ sung thành phần nước thường xuyên, không được chờ dến khi cảm thây khát mới uống. Đồng thời không nên uống nhiều đồ uống có vị ngọt, vì nó không có tác dụng giải khát nhiều mà hỢp chất đường trong dó có công năng chuyển hóa thành glucose, tiến tới chuyển hóa tiếp thành mỡ, dễ làm cho người ta béo phì. - Uống nhiều nước trà nguội: Trời nóng phải chú ý dến tiêu thử, có thể uô"ng nhiều nước trà hoa cúc, trà hoa kim ngân, trà lá dâu, trà vỏ quả bí dao (bí xanh). Uống trà xanh nóng cũng có thể thúc đẩy tuyến mổ hôi tiết ra, có hiệu quả tốt đối với tiêu thử. Tốt nhât căn cứ vào tình trạng sức khỏe của mỗi người dể chọn uô"ng các loại trà. Cũng có thể chọn mua nhiều loại thảo dược tươi mới để nâu lấy nước uống, cũng có thể bảo quản trong tủ lạnh để uống, miễn là cảm thấy uống ngon miệng và mát là được. 49 - Ăn nhiều các loại rau củ C]uả tưiti: Trời nóng bức, dịch tiêu hóa trong cơ thể tiôt ra giảm thiểu, nhu cáu ăn uống hạ thấp, nhimg sự thav thò chuvon hóa trong cơ thê lại thịnh vượng, cần chú V tìn nhiéu loại thực phẩm ít mơ, những loại rau củ quả tươi, các loại quả dưa, các chê phâm của dỗ, dậu giau chât dinh dương. Các loại thức ăn cao nhiệt lượng, dồ àn thừa dể lại dỗ bị ó nhiỏm các vi khuân, dỗ ôi thiu biên chất cho nên phải chú ý rửa sạch. Không sử dụng các thức ăn thừa dù Icà thức ăn chín mua vổ hoặc còn lại bừa trước cũng phải nâu hoặc hâp kỷ lại mới dược ăn. Thức ăn dể trong tủ lạnh không dược dì\|uá lâu, nôu lâv ra ăn phải nấu, hấp lại dể tránh gàv trúng dọc thực phâm. - Bô sung nhiồu kali; I rong những ngàv thơi tiẽt nóng bức, linh thần chúng ta thương mệt mỏi, chân tay rã rơi, cảm giác thòm cìn suy giảm... Hiện tượng này có quan hệ trực tiêp với thiêu kali do ra mồ hôi nhiều, nôn cần K) sung thích dáng kali dê duy tri hoạt dộng sinh lý của cơ thổ. Những thức ãn có chứa nhiều kali như dỏ tương, khoai táy, dỏ dỏ, uk) cao, hải dơi, rau dền xanh, rau cải bọ, ngó... - Ăn nhiều món nấu hoặc nước canh; Trơi nóng bức thương xuvên ta không muốn ăn nhiều, trong khi lại tiều hao năng lượng lơn, ăn nhiều món nâu 50 hoặc nước canh rât có lợi dôi với diổu tiêt miệng dạ dày, bo sung tán dịch trong cơ thĩ', tăng cưởng dịch vị thom àn, ngoài ra con có tác dụng diéu trị bệnh. Vi dụ như mon nâu canh xưong lựn có thể phòng chữa dưỢc ihứng bệnh loãng xưoìig; canh táo táu ngân nhĩ co thê tư àm bo huyết; canh dỗ xanh có thô hạ nhiệt tióu thử... Các món nâu và món canh có thê là canh cá, canh trứng, canh tôm, canh cua, các món nâu thịt băm vói Ccíc loại rau củ quả, món nâu óc, món sup... dcu là những món thích hỢp voi khau vị nhicu ngu'o'i trong những ngàv hè nong bức. 3. Dưõng sinh vồ tinh thần: Những ngàv nóng bức thiu)c hỏa, hỏa là một trong năm ngũ hành tương ứng voi tim (kim tu'(íng ứng với phô, mọc tương ímg với can, thủv tưong img với thận, hỏa tưc^tng ứng với tim, tho tưong ứng voi tì vị). Dông y cho rằng tim tang thán, vc mùa \'iôm nhiệt phải coi trọng diổu dưỡng vồ tinh thần, phải thực hiện dược thần thanh khi hoa, tám linh vui vc thoải mái, tâm lòng rộng rãi bao dung, tinh thắn dồi dào; nhất thiêt không nên cau kỉnh bực tức, phải luôn giĩr tính cách lạc quan khoáng dcỊt dổ có lợi cho khí co’ tuvên tiết. Phải có những húng thu và ham thích rộng rãi, tham gia nhiỏu vào một sô những hoạt dộng văn hóa, văn nghệ, tho duc có ý nghĩa và thích hỢp với mùa viêm 51 nhiệt, cũng có thể đi tham quan du lịch tắm biển để tránh nóng. 4. Dưỡng sinh vận động: cần tham gia vận động tập luyện thể dục thể thao sẽ có lợi cho tăng cường công năng của tim phổi, thúc đẩy dường dạ dày - ruột tiêu hóa, hấp thu tốt thức ăn, nâng cao khả năng chống bệnh của cơ thể. Thời gian vận dộng tập luyện tốt nhâ't vào sáng sớm hoặc lúc trời gần tối là lúc không khí dịu mát dễ chịu, cần tránh tập luyện thời gian dài dưới ánh nắng mặt trời chiếu rọi. Các hạng muc tập luyện tốt nhât là di bộ, chạy chậm, tập thể dục, luyện khí công, thái cực quyền. Cũng có thể căn cứ vào ham thích của mỗi người dể chọn các hạng mục vận dộng khác nhau phù hỢp với thể châ4 như di bơi, đánh cầu lông, dánh bóng bàn... 5. Bảo vệ sức khỏe phòng bệnh: Đề phòng trúng thử (trúng nóng, trúng nắng). Chú ý kết hỢp giữa lao dộng, làm việc và nghỉ ngơi, tránh thời gian dài di ngoài nắng. Chú ý giữ nhiệt dộ trong nhả hỢp lý và thông gió tốt. Khi xuât hiện những triệu chứng báo trước trúng thử như váng dầu, tức ngực, buồn nôn, tim dập hồi hộp thât thường, chân tay mỏi nhừ, ra mồ hôi nhiều, miệng khát phải kịp thời vào nghỉ ở nơi mát mẻ, thông gió tốt, dồng thời uống nước dun sôi cho ít muối và đường vào dể nguội. Thường ngày 52 chú ý vệ sinh tốt trong ăn uống, bảo đảm ngủ đủ về tối và giữ nếp ngủ trưa khoảng 30-40 phút. Ăn Uống thế nào để khỏe mạnh, phòng chữa được bệnh? Nhiều người bị bệnh có quan hệ trực tiếp với việc dài ngày ăn uống không hỢp lý, khoa học. Ví dụ như bệnh tăng huyết áp, bệnh xơ cứng dộng mạch, bệnh mạch vành của tim, bệnh tiểu đường, bệnh ung thư... đều có quan hệ trực tiếp, rất mật thiết với kết câu, chât lượng bữa ăn với các thành phần dinh dưỡng cũng như các chât khác có chứa trong thức ăn. Cho nên muốn khỏe mạnh và phòng chữa bệnh tốt phải đặc biệt chú ý đến bữa ăn hàng ngày. Ăn uống thế nào có lợi cho phòng chữa bệnh? Ta biết trong cơ thể con người luôn luôn có sự thay thế chuyển hóa chẫt, tức là phải hâp thu các châ\ dúìh dưỡng từ các loại thức ăn, bài trừ rửiững chất phế thải trong cơ thể. Trong cơ thể giống như một "nhà máy hóa châd" cần nguyên liệu đầu vào đủ mọi dạng, đủ mọi loại, thiếu bâ't cứ một nguyên liệu gì đều có thể gây nên "ngừng sản xuât". Các sản phẩm 53 nhà máy này gia công ra hoan toan tự mình tióu hao, con các sản phẩm dư thưa tích trừ lại. Nõu trong co' thô dài ngày thióu một sô chất dinh dưỡng nào dó sõ bị IxMih suv dinh dưõng. Ngưọc lại, nêu một số chât nào dó quá dư thừa trong co thể cũng sõ gây nôn bệnh. Ccả hai trạng thái dinh dường không bình thưong dốu ảnh hưởng dên thọ mệnh của con người. Một số nước kcm phát triôn có tó'i 2/3 sô người thiêu dinh dưõng, ngưưi bị bệnh nhieu mà thọ mệnh cũng Ihâp dáng sỌ. 1 hậm chí có nước thọ mệnh chỉ dên 40-45 tuổi, ơ Nhật Bản kinh tê phát triôn mạnh, thức ăn cũng rát phong phú; dặc biệt kiôn thức vổ chát dinh dưõng của da sô người dân ngày càng tốt lôn. Ngav những năm 70 của thê kỷ trưởc thọ mệnh binh quiĩn của nưức này ỏ' nam giới dã etạt 72,9 tuoi, nữ giới dã dạt 78,2 tuoi. Tuy nhiên ờ một sô nưóc phát triển giông như Nhật, do sô ngưdi hấp thu khêmg khoa học các chiìt dinh dưcìng như protein, chất béo, chât dường quá cao nên Scản sinh một cách tương ứng các bệnh người ta vẫn gọi kì "bệnh văn minh", làm cho bệ'nh béo phì, bệnh cao mỡ mcáu, bệnh tâm huyét quản, não huyêt quản... tăng lên nhanh chóng nên số người chêt về các bệnh nàv mỗi năm một tăng thêm. Vì vậy viộc phổ Ccập kiên thức vổ ăn uống khoa học, hợp lý, vừa có thể bào 54 đảm dủ chât dinh dưỡng, không làm cho các chât hâp thu quá dư thừa sẽ có lựi tăng cường sức khỏe va phòng chữa bệnh tốt. Ăn uống cần phải cân dối, có nghĩa Icà hàng ngàv phải ãn uống dảm bảo cân dối Ccác chát acid-base trong cơ the. Các loại rau cù quả, trái Ciìy, các chê phẩm cùa dỗ dậu... dều có tính base. Còn các thức ăn như gạo, mì, thịt, cá, trứng, sữa... dều ccS tính acid. I rong các bữa ăn hàng ngày phải két hỢp 2 loại thức ăn dó làm cho dạ dày giữ dược trung tính, dcỊt tới sự cân băng giữa dc) acid và base sẽ ccS lợi cho tiêu hóa va hâp thu các chất dinh dương trong thức ăn. Cần chọn thức ăn có hiệu cjuả chữa bc'nh tốt: I rcìng Ix) sách chuyên diều trị bệnh bằng ân uống "Bị câp thiòn kim vêu phươm;" của Đại danh y dời nhà Đường ỏ ĩrung QucVc là ĩôn Tư Mạc dã ghi chép co 154 thực phắm co giá trị dược dụng và hiệu quả diều trị bệnh. Những thưc phẩm cỏ trong thiên nliiên ta vần ăn hàng ngày dều dược trình biìy rõ trong cuốn sách niìy. Không ít bcác sĩ Dông y ngáy nay dều sử dụng phưoíng phiíp chữa bệnh bằng ăn uống hoặc sử dụng các thực phâm dưực giới thiệu trong bộ sách kinh diên dó dể diều trị phụ trỢ nhiều loại bệnh rât có hiệu quả; dồng thời cũng căn cứ vào thực tiễn cụ thê dê phát triển những di sản quý báu về y học của 55 các bậc tiền bối. Ví dụ có những người bị bệnh do thiếu dinh dưỡng sinh ra thì theo nguyên tắc thiếu cái gì bổ cái đó, cho ăn bổ sung các chất thiếu, như vậy việc điều trị bệnh sẽ râ"t nhanh thu được kết quả như mong muốn. Khi người bệnh viêm thận phát sinh phù thì ăn ít hoặc không ăn muối sẽ đảm bảo hiệu quả điều ưị bằng thuốc; đồng thời ăn món nâu chạch với tỏi sẽ càng nhanh khỏi. Đôi với người bệnh tăng huyết áp và xơ cứng động mạch thì ăn nhiều những thực phẩm như quả cà (như cà pháo, cà bát, cà tím...), rau cần, táo tầu và sơn tra... sẽ nâng cao rõ rệt hiệu quả điều trị bệnh. Những năm 20 của thế kỷ trước (thế kỷ XX) ở Đức, tiến sĩ y học Marx Garsen còn sử dụng "liệu pháp ăn uống" để phòng và chữa bệnh ung thư như ung thư phổi và có khối u ở não thu được hiệu quả điều trị Tất đáng hân trọng. Đe các thức ăn có tác dụng diều ữị bệnh tốt nên biết thành phần dũìh dưỡng và ích lợi của nó đối với cơ thể nhằm bảo vệ sức khỏe và phòng chữa bệnh. Ví dụ như gan lợn, gan ữâu bò, gan dê có chứa nhiều vitamin A nên những người thị lực kém thường xuyên ăn nó sẽ có ích đối với việc nâng cao thị lực. Nhưng đối với người cholesterol cao thì không nên thường xuyên ăn nó. Hải đới, hải tảo, rau 56 câu (tảo cao) có chứa nhiều iốt nhât, những người thiêh chât iốt thường xuyên ăn rât có lợi, vì vậy người bị sưng tuyên giáp trạng có tính địa phương dùng các loại thức ăn này có hiệu quả điều trị bệnh rât tốt. Người bình thường ăn chúng cũng có tác dụng đề phòng thiếu iốt. Tụy động vật có chứa nhiều thành phần insulin, người bệnh tiểu đường thường xuyên ăn sẽ có tác dụng điều trị bệnh. Như vậy có thể thây nên hiểu rõ thành phần dinh dưỡng của từng loại thực phẩm mới phát huy được hiệu quả điều trị bệnh của thực phẩm đó. Chính vì vậy, mọi người nên tìm đọc các quyển sách và tạp chí giới thiệu về phòng chữa bệnh bằng ăn uống sẽ được mở rộng tầm mắt, sẽ giúp ta biết rõ thành phần của từng loại thực phẩm, lợi ích và hiệu quả phòng chữa bệnh của nó. Ngoài ra cũng cần phải chú ý đến cách gia công chê biến và nâu các thực phẩm một cách khoa học. Nếu không chú ý, có một số thực phẩm nâu cháy den sẽ súah ra châ't gây ung thư. Ví dụ như cá, trứng, thịt... nâu cháy đen hoặc cháy nồi cơm đều có chứa chất 3.4-benzopyrene là chât gây ung thư. Mặt khác, nếu nâ"u quá lửa sẽ làm mâ4 đi một phần chất dừih dưỡng. Cho nên để tăng cường sức khỏe, chúng ta cần đặc biệt chú ý khâu chế biến nấu ăn khoa học để 57 dảm btìo giữ được chất dinh dưỡng trong thực phâm, tránh sinh ra các thành phiìn có hại. Ẩn Uống không có quy luật ảnh hưởng đến sức khỏe thế nào? Các công trìnli nghiên cứu mói nhât của Mỹ dã chứng tỏ ăn uống không khoa học, hựp lý sẽ gâv ra những hậu họa nghiêm trọng về sức khỏe cho con ngư(h. Ăn nhiều uống lắm một lúc hoặc ăn uống quá mức dã trỏ' thành bệnh phổ biên của con người trong xã hội văn minh. Người bình thường nếu tâm trạng lên xuông, bất thường hav thông qua ăn nhiều uống kim dê bình phục tâm tình. Ngoài ra, có một sô người dể phù hựp vứi tiêu chuan thẩm mỹ thời hiện dại ăn quá nhiều hoặc quá ít dều là biểu hiện cực doan. Nhừiig công trình nghiên cứu của Mỹ chứng tỏ ăn uống khổng bình thường dối với phụ nữ dều có những phản ứng không tốt, nhưng dối với nam giới còn gây nên những hậu họa nghiêm trọng hơn. Các học giiì cho biêt, nhũng hiện tượng ăn uống không có quv luật như ghét ăn và ăn quá nhieu có quan hệ mật thiết với việc chảy mất di chât xưítng. 58 Khi thổ trọng hạ thâp rõ rệt, trong Ctt thể thiêu đi chát dinh dưỡng như canxi chẳng hạn, thì khi dỏ mật dộ chát khoáng của xư(