" Thuật ngữ sinh học Anh - Việt 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thuật ngữ sinh học Anh - Việt Ebooks Nhóm Zalo MAI §×NH Y£N, Vò V¡N Vô, L£ §×NH L¦¥NG ThuËt ng÷ sinh häc Anh - viÖt Hµ néi - 2006 A A. flavus A. flavus AA - viÕt t¾t cña Arachidonic Acid aAI-1 aAI-1 ab initio gene prediction abambulacral thiÕu ch©n mót, thiÕu ch©n èng ABC viÕt t¾t cña Association of Biotechnology Companies ABC Transport Proteins protein vËn chuyÓn ABC ABC Transporters nh©n tè vËn chuyÓn ABC abdomen bông, phÇn bông abdominal limbs (c¸c) phÇn phô bông abdominal muscle c¬ bông abdominal pores (c¸c) lç bông abdominal reflex ph¶n x¹ bông abductor c¬ gi¹ng, c¬ duçi abiogenesis (sù) ph¸t sinh phi sinh häc abiotic (thuéc) phi sinh häc, kh«ng sèng abiotic stresses c¨ng th¼ng phi sinh häc ABO blood group substances (c¸c) chÊt nhãm m¸u ABO ABO blood group system hÖ thèng nhãm m¸u ABO abomasum d¹ mói khÕ aboral xa miÖng, ®èi miÖng abortifacient chÊt ph¸ thai abortion 1. (sù) sÈy thai, truþ thai 2. thui chét abrin abrin abscess (sù) ¸p xe abscisic acid axit abscisic abscission (sù) rông absolute configuration cÊu h×nh tuyÖt ®èi absolute refractory period thêi kú bÊt øng tuyÖt ®èi absolute threshold ng−ìng tuyÖt ®èi absorbance chÊt hÊp thô absorbed dose liÒu l−ìng hÊp thô absorption (sù) hÊp thu absorption spectrum phæ hÊp thô abundance ®é phong phó abyssal (thuéc) ®¸y biÓn s©u th¼m abyssal zone vïng n−íc s©u abyssopelagic (thuéc) vïng s©u ®¹i d−¬ng 2 abzymes abzym Ac- CoA Ac- CoA Acanthocephala ngµnh Giun ®Çu mãc acanthozooid thÓ gai Acarina bé Ve bÐt acarophily thÝch ve rÖp acarophitisrn quan hÖ céng sinh ve-rÖp acaulescent (cã) th©n ng¾n acauline kh«ng th©n acaulose kh«ng th©n acceptor junction site ®iÓm liªn kÕt accept¬ accession thªm vµo, bæ sung accessorius 1. c¬ phô 2. d©y thÇn kinh phô accessory bud chåi phô accessory cell 1. tÕ bµo phô, tÕ bµo kÌm, trî bµo accessory chromosome nhiÔm s¾c thÓ phô accessory glands (c¸c) tuyÕn phô accessory hearts (c¸c) tim phô accessory nipple gai phô accessory pigments (c¸c) s¾c tè phô accessory pulsatory organs (c¸c) c¬ quan co bãp phô Accipitriformes bé Chim −ng acclimation (sù) thÝch nghi m«i tr−êng, thuÇn ho¸ ACC ACC ACC Synthase Synthaza ACC ACCase ACCaza acceptor control ®iÒu khiÓn b»ng accept¬ acclimatization khÝ hËu ho¸, thuÇn ho¸ ACE ACE ACE Inhibitors chÊt øc chÕ ACE Acephalous kh«ng ®Çu acclimatization. (sù) thuÇn ho¸ accommodation (sù) thÝch nghi, thÝch øng accretion (sù) båi thªm, sinh tr−ëng thªm acellular v« bµo, phi bµo, kh«ng tÕ bµo acentric kh«ng trung tiÕt, kh«ng t©m ®éng acentrous kh«ng th©n cét sèng adoral gÇn miÖng, bªn miÖng ADP viÕt t¾t cña Adenosine Diphosphate adrectal gÇn ruét th¼ng, bªn ruét th¼ng adrenal gÇn thËn, (thuéc) tuyÕn trªn thËn, tuyÕn th−îng thËn adrenal cortex vá tuyÕn trªn thËn, vá tuyÕn th−îng thËn 3 adrenal gland tuyÕn th−îng thËn adrenal medulla tuû tuyÕn trªn thËn, tuû tuyÕn th−îng thËn adrenaline adrenalin adrenergic g©y tiÕt d¹ng adrenalin, gi¶i phãng d¹ng adrenalin adrenergic fibres sîi t¸c ®éng kiÓu adrenalin adrenocortical function chøc n¨ng vá trªn thËn adrenocorticotrophic hormone hormon vá trªn thËn adrenogenital syndrome héi chøng sinh dôc trªn thËn adrenoreceptor thô quan adrenalin adult period of development giai ®o¹n tr−ëng thµnh cña sù ph¸t triÓn adult stem cell tÕ bµo gèc tr−ëng thµnh adventitia 1. cÊu tróc phô, cÊu tróc bÊt ®Þnh 2. ¸o vá adventitious 1. (thuéc) ¸o vá 2. l¹c chç, bÊt ®Þnh adventive ngo¹i lai, mäc tù nhiªn advertisement (sù) qu¶ng c¸o, mêi gäi, b¸o hiÖu aedeagus thÓ giao cÊu, d−¬ng cô, d−¬ng hµnh aegithognathous (cã) hµm-vßm miÖng rêi aeration of soil (sù) tho¸ng khÝ cña ®Êt aerenchyma m« khÝ acervulate (cã) bã cuèng acervulus bã cuèng acetabular bone x−¬ng kh«ng èng acetabulum 1. miÖng gi¸c 2. lç ch©n 3. æ khíp 4. mói nhau acetic fermentation lªn men axetic acetolactate synthase synthase acetolactat acetyl carnitine acetyl carnitin acetyl CoA acetyl CoA acetyl co-enzyme a acetyl co-enzym a acetylation acetyl ho¸ acetylcholin acetycholin acetylcholinesterase acetylcholinesteraza acetyl-coa acetyl-coa acetyl-coa carboxylase acetyl-coa carboxylaza achaeriocarp qu¶ ®ãng achene qu¶ ®ãng Achilles tendon g©n Achilles achlorhydria (sù) thiÕu toan dÞch vÞ achondroplasia (chøng) lo¹n s¶n sôn achondroplastic (thuéc) (chøng) lo¹n s¶n sôn achroglobin globulin kh«ng mµu acicular 1. (cã) d¹ng gai 2. d¹ng gai aciculum l«ng cøng gèc 4 acid axit acid-base balance c©n b»ng axit baz¬ acid deposition kÕt tña axit acid rain m−a axit acid soil complex phøc hîp ®Êt axit acid-base metabolism trao ®æi baz¬-axit acidic fibroblast growth factor (AFGF) nh©n tè sinh tr−ëng nguyªn bµo sîi axit acidosis (sù) nhiÔm axit, sinh axit acidyty ®é axit, tÝnh axit, ®é chua acinar cells tÕ bµo tuyÕn phÕ nang aciniform (cã) d¹ng chïm qu¶ acinostele bã m¹ch d¹ng chïm acne môn trøng c¸ acoelomate kh«ng khoang, thiÕu khoang acoelomate triploblastica ®éng vËt ba l¸ ph«i kh«ng thÓ khoang acoelomatous kh«ng khoang, thiÕu khoang acoelous kh«ng khoang ruét, thiÕu khoang ruét acontia d©y t¬ vÞ Ac-P Ac-P ACP (acyl carrier protein) protein mang acyl acquired behaviour tËp tÝnh thu ®−îc, tËp tÝnh m¾c ph¶i acquired character tÝnh tr¹ng tËp nhiÔm acquired immune deficiency syndrome (AIDS) héi chøng thiÓu n¨ng miÔn dÞch tËp nhiÔm (AIDS) acquired immunity miÔn dÞch tËp nhiÔm, miÔn dÞch thu ®−îc acquired immunodeficiency syndrome héi chøng thiÕu hôt miÔn dÞch tËp nhiÔm acquired mutation ®ét biÕn tËp nhiÔm acquired variation biÕn dÞ tËp nhiÔm acrania líp kh«ng sä Acrasiomycetes líp Acrasiomycetes, líp Mèc nhÇy tÕ bµo acriflavine acriflavin acrocarp thÓ qu¶ ngän acrocentric t©m ë ®Çu, t©m ë ngän, nhiÔm s¾c thÓ t©m ngän acrodont (cã) r¨ng ®Ønh acromegaly bÖnh to ®Çu ngãn acromial (thuéc) mám b¶ acromion mám b¶ acron vïng trªn miÖng acropetal h−íng ngän acropodium phÇn ngãn acrosomal (thuéc) thÓ ®Ønh 5 acrosome thÓ ®Ønh acrosome reaction ph¶n øng thÓ ®Ønh acrotrophic dinh d−ìng ë cùc trªn acrylamide gel electrophoresis (phÐp) ®iÖn di trªn gel acrylamid ACTH hormon kÝch vá th−îng thËn, ACTH actinic radiations bøc x¹ quang ho¸ actinin actinin actinobiology sinh häc bøc x¹ actinoid (cã) d¹ng to¶ tia, (cã) d¹ng sao actinomorphic (cã) d¹ng to¶ tia, ®èi xøng to¶ tia Actinomycetales bé KhuÈn tia Actinopterygii phô líp C¸ v©y tia Actinozoa líp San h« acrylamide gel gel acrylamid ACTH viÕt t¾t cña AdrenoCorticoTropic Hormone (corticotropin) actin actin actinal (thuéc) tÊm to¶ tia action potential thÕ ho¹t ®éng action spectrum quang phæ ho¹t ®éng activated (®−îc) kÝch ho¹t, ®−îc ho¹t ho¸ activation (sù) ho¹t ho¸, kÝch ho¹t activation domain of transcription factor vïng ho¹t ho¸ cña c¸c yÕu tè phiªn m∙ activation effects of hormones hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña hormon activation energy n¨ng l−îng ho¹t ho¸ activator 1. phÇn tö kÝch thÝch 2. chÊt kÝch thÝch activator (of enzyme) chÊt ho¹t ho¸ (enzym) activator (of gene) nh©n tè ho¹t ho¸ (gen) active chromatin chÊt nhiÔm s¾c ho¹t ®éng active site vÞ trÝ ho¹t ®éng, ®iÓm ho¹t ®éng active space kh«ng gian ho¹t ®éng active transport vËn chuyÓn tÝch cùc activity ho¹t ®é, ®é phãng x¹ Aculeata nhãm Cã vßi acuminate thu«n dµi, nhän mòi active transport vËn chuyÓn tÝch cùc, vËn chuyÓn chñ ®éng activity coefficient hÖ sè ho¹t tÝnh activity-based screening sµng läc dùa trªn ho¹t tÝnh acuminulate thu«n dµi, nhän mòi acupuncture sù ch©m cøu acurontm gene gen acuron acute 1. s¾c nhän 2. cÊp tÝnh 6 acute anterior poliomyelitis viªm tuû x¸m sõng tr−íc cÊp tÝnh acute inflammatory recaction ph¶n øng viªm ¸c tÝnh acute phase substances (c¸c) chÊt giai ®o¹n cÊp acute transfection l©y truyÒn cÊp acylcarnitine transferase acylcarnitin transferaza acyl-CoA axyl - CoA acylic xÕp xo¾n Adam’s apple tr¸i t¸o Adam, tr¸i lé hÇu adambulacral bªn ch©n mót, c¹nh ch©n mót adaptation (sù) thÝch nghi adaptation of the eye (sù) thÝch nghi cña m¾t adaptive radiation ph¸t to¶ thÝch nghi adaptor hypothesis gi¶ thuyÕt thÝch øng adaxial h−íng trôc ADBF viÕt t¾t cña Azurophil-Derived Bactericidal Factor addict ng−êi nghiÖn, con nghiÖn Addison’s anaemia (bÖnh) thiÕu m¸u Addison Additive experiment thÝ nghiÖm bæ sung additive genetic variance ph−¬ng sai di truyÒn céng hîp adductor c¬ khÐp adeiphous (cã) bã chØ nhÞ adendritic kh«ng nh¸nh, kh«ng ®ät adenine adenin 6- Aminopurin adenitis viªm tuyÕn adenoid h¹ch adenopathy bÖnh h¹ch, bÖnh tuyÕn adenosine diphosphat ADP adenosine monophosphat AMP adenosine triphosphate adenosin triphotphat adenyl cyclase adenyl cyclaza adhesion (sù) dÝnh b¸m adhesion plaque tÊm dÝnh adhesive tuyÕn b¸m adipocyte tÕ bµo mì adipose tissue m« mì adaptation thÝch nghi, thÝch øng adaptive enzymes enzym thÝch øng adaptive mutation ®ét biÕn thÝch øng adaptor adaptor, adapt¬ additive genes (c¸c) gen céng hîp additive variance biÕn dÞ céng hîp adenilate cyclase cyclaza adenilat 7 adenine adenin adenosine adenosin adenosine diphosphate (ADP) diphosphat adenosin adenosine monophosphate (AMP) monophosphat adenosin adenosine triphosphate (ATP) triphosphat adenosin adenovirus adenovirut adequate intake (ai) hÊp thu phï hîp adhesion molecule ph©n tö b¸m adhesion protein protein b¸m adipocytes tÕ bµo t¹o mì adipocytokines ph©n bµo mì adipokines adipokin (hormon do c¸c tÕ bµo adipoza tiÕt ra) adiponectin tuyÕn mì adipose bÐo, chøa mì, adipoza adipose triglyceride lipase lipaza triglycerid bÐo adjuvants chÊt bæ trî, phô gia, t¸ d−îc adlacrimal x−¬ng lÖ gi¶ ADME tests phÐp thö ADME ADME/Tox phÐp thö ADME/Tox (Absorption, Distribution, Metabolism, Elimination, and Toxicity, ®èi víi mét chÊt ®−a vµo c¬ thÓ) adnate dÝnh bªn, g¾n bªn adoptive cellular therapy phÐp trÞ liÖu b»ng tÕ bµo m−în adoptive immunization g©y miÔn dÞch b»ng tÕ bµo m−în ADP viÕt t¾t cña Adenosine DiPhosphate adrenocorticotropic hormone (corticotropin) hormon corticotropin aerobe sinh vËt −a khÝ aerobic −a khÝ, hiÕu khÝ aerobic metabolism trao ®æi −a khÝ, cÇn khÝ aerobic respiration h« hÊp −a khÝ aerobic training vËn chuyÓn hiÕu khÝ aestival (thuéc), mïa hÌ aestivation (sù) ngñ hÌ aetiology bÖnh c¨n afebrile hÕt c¬n sèt, kh«ng sèt affective behaviour tËp tÝnh xóc c¶m affective disorders (c¸c) rèi lo¹n xóc c¶m afferent ®−a tíi, mang tíi, h−íng t©m afferent arc cung mang afferent columns cét h−íng t©m afferent inhibition k×m h∙m h−íng t©m affinity ¸i lùc affinity chromatography s¾c khÝ ¸i lùc 8 affinity constant h»ng sè ¸i lùc AFGF viÕt t¾t cña Acidic Fibroblast Growth Factor aflagellar kh«ng l«ng roi aflatoxins aflatoxin afterbirth bäc nhau sæ after-images ¶o ¶nh after-ripening chÝn tiÕp, chÝn thªm agamic v« ph«i, v« tÝnh affinity maturation chÝn ¸i lùc affinity tag thÎ ¸i lùc aflatoxin aflatoxin AFLP viÕt t¾t cña Amplified Fragment Length Polymorphism agamogenesis (sù) sinh s¶n v« tÝnh, sinh s¶n v« giao, sinh s¶n ®¬n tÝnh agamogony (sù) sinh s¶n ph©n c¾t, sinh s¶n v« tÝnh agamont thÓ ph©n c¾t, thÓ v« tÝnh agamospermy (sù) sinh s¶n b»ng h¹t v« tÝnh agar aga agaric nÊm mò Agaricales bé NÊm mò agarics bé NÊm mò agarose agarose, th¹ch tinh agarose gel electrophoresis (phÐp) ®iÖn di gel th¹ch tinh age-classes líp tuæi, trong c¸c m« h×nh khai th¸c age distribution ph©n bè (theo) tuæi age structure cÊu tróc tuæi ageing ho¸ giµ agenesis (sù) kh«ng ph¸t triÓn, kÐm ph¸t triÓn ageotropic kh«ng h−íng ®Êt agglutination 1. (sù) ng−ng kÕt 2. dÝnh kÕt agglutinin ng−ng kÕt tè, aglutinin aggregate fruit (d¹ng) qu¶ tô, qu¶ tô aggregate species loµi tËp hîp aggregated distributions ph©n bè quÇn tô aggregation (sù) quÇn tô, quÇn tËp aggregation-specific mARNs côm mARN ®Æc hiÖu aggregative response tr¶ lêi, ®¸p øng quÇn tô aggressive behaviour hµnh vi x©m chiÕm, tËp tÝnh x©m chiÕm aggressive mimicry nguþ trang tÊn c«ng aggression (sù) x©m chiÕm aging (sù) ho¸ giµ, giµ ®i aglossal kh«ng l−ìi aglosia (sù) thiÕu l−ìi bÈm sinh 9 Agnatha nhãm Kh«ng hµm aglycon aglycon aglycone aglycone agnosia (sù) mÊt nhËn thøc agonistic behaviour tËp tÝnh th¸nh ®Êu agonists ®Êu thñ agoraphobia (chøng) sî kho¶ng trèng agraceutical n«ng d−îc agraphia (sù) mÊt kh¶ n¨ng viÕt agrestal mäc trªn ®Êt trång agriceuticals n«ng d−îc agriculture nghÒ n«ng, n«ng nghiÖp Agrobacterium tumefaciens Agrobacterium tumefaciens agroforestry n«ng l©m nghiÖp AIDS viÕt t¾t cña Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS) air bladder bãng h¬i air chamber buång khÝ air layering chiÕt cµnh air monitor m¸y kiÓm tra kh«ng khÝ AI viÕt t¾t cña Adequate Intake air plant thùc vËt biÓu sinh air sinuses xoang khÝ air space kho¶ng khÝ air temperature nhiÖt ®é kh«ng khÝ airflow dßng khÝ akaryote tÕ bµo kh«ng nh©n, tÕ bµo thiÕu nh©n akene qu¶ ®ãng akinete bµo tö vá dµy Ala Ala ala spuria c¸nh t¹p alanine (ala) alanin alar (thuéc) c¸nh (x−¬ng) alar plate èng thÇn kinh d¹ng tÊm alary (thuéc) c¸nh (x−¬ng) alary muscles c¬ c¸nh alate 1. (cã) c¸nh 2. (cã) m«i réng 3. (cã) gai ba tia albinism b¹ch t¹ng albino thÓ b¹ch t¹ng albinotic (thuéc) thÓ b¹ch t¹ng albumen lßng tr¾ng trøng albumin albumin albuminous 1. (cã) ph«i nhò 2. (thuéc) lßng tr¾ng trøng 10 albumin albumin albuminous cell tÕ bµo albumin alcohol r−îu alcoholic fermentation len men r−îu alcoholism (bÖnh) nghiÖn r−îu aldehyde aldehyt aldohexoses (c¸c) aldohexoza aldolase aldolaza aldose aldoza aldosterone aldosteron aldrin aldrin alecithal thiÕu no∙n hoµng, kh«ng lßng ®á aleurone h¹t aleuron alexin (chøng) mï ®äc algae t¶o algal beds t¶o b¸m ®¸y, søc s¶n suÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi algology t¶o häc algorithm (bioinformatics) thuËt to¸n (trong Tin sinh häc) alicin alicin alien loµi nhËp néi, loµi l¹ alimentary canal èng (dinh d−ìng) tiªu ho¸ Alismatidae ph©n líp Tr¹ch t¶ alisphenoid x−¬ng c¸nh b−ím alien species loµi l¹, loµi nhËp néi, loµi ®−îc ®−a tõ bªn ngoµi vµo. alkaline hydrolysis thuû ph©n b»ng kiÒm alkaline phosphatase phosphataza kiÒm alkalinity ®é kiÒm alkaloid alkaloid alkylating drug thuèc alkyl ho¸ allantoic (thuéc) tói niÖu allantois tói niÖu Allee effect hiÖu øng Allee allele alen allelic (thuéc) alen allelic exclusion (sù) ®µo th¶i alen allelomorph alen, gen ®¼ng vÞ, gen t−¬ng øng allelopathy ¶nh h−ëng t−¬ng hç allen,s rule ®Þnh luËt Allee allergen dÞ nguyªn allergic (thuéc) dÞ øng allergic rhinitis viªm mòi dÞ øng allergies (airborne) dÞ øng (do kh«ng khÝ) 11 allergies (foodborne) dÞ øng (do thøc ¨n) allicin allicin alopecia rông tãc, rông l«ng allogenic dÞ sinh allosteric enzymes enzym dÞ lËp thÓ allosteric protein protein dÞ lËp thÓ allosteric site vÞ trÝ dÞ lËp thÓ allosterism dÞ lËp thÓ allotetraploid thÓ dÞ tø béi, (thuéc) dÞ tø béi allotropous flower hoa −a mäi c«n trïng allotype alotyp allozymes alozym, dÞ enzym allergy dÞ øng alliaceous h¨ng say allo-antigeri kh¸ng nguyªn kh¸c alen cïng loµi allochthonous material vËt liÖu ngo¹i lai allogamy dÞ giao allogenic succession diÔn thÕ dÞ sinh allograft dÞ ghÐp allomeric ®ång h×nh dÞ ghÐp allometric growth (sù) sinh tr−ëng so le, t−¬ng quan sinh tr−ëng allometric relationships t−¬ng quan sinh tr−ëng allometry t−¬ng quan sinh tr−ëng allomone alomon, chÊt biÖt loµi allopatric kh¸c vïng ph©n bè allopatric speciation h×nh thµnh loµi kh¸c vïng ph©n bè allopolyploid thÓ dÞ ®a béi all-or-non law luËt tÊt c¶ hoÆc kh«ng allotypic monoclonal antibodies kh¸ng thÓ ®¬n dßng dÞ kiÓu allozyme allozym Aloe vera L. Aloe vera L. alpha amylase inhibitor chÊt øc chÕ amilaza alpha alpha diversity ®é ®a d¹ng alpha alpha galactosides galactosid alpha alpha helix chuçi xo¾n alpha alpha helix chuçi xo¾n alpha alpha interferon interferon alpha alpha linolenic (α-linolenic) acid axit linoleic alpha alpha-amylase alpha amylaza alpha-chaconine α-chaconin alpha-chain chuçi alpha alphafetoprotein alphafetoprotein, protein bµo thai alpha 12 alpha-neurotoxin ®éc tè thÇn kinh alpha alpha-rhythm nhÞp alpha alpha-rumenic acid axit alpha-rumenic alpha-solanine alpha-solanin alpha-synuclein alpha-synuclein alpine (thuéc) nói cao alpine ecosystem (thuéc) hÖ sinh th¸i nói cao, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi alpine tundra tundra, nói cao ALS gene gen ALS alternate xen kÏ, so le, mäc c¸ch, lu©n phiªn, chuyÓn ®æi alternate host vËt chñ xen kÏ alternating cleavage ph©n c¾t xo¾n èc alternation of generations lu©n phiªn thÕ hÖ, xen kÏ thÕ hÖ alternative host vËt chñ chuyÓn ®æi alternative mRNA splicing t¸ch intron (tõ) mARN (theo c¸ch) chuyÓn ®æi alternative pathway of complement activation con ®−êng ho¹t ho¸ bæ thÓ chuyÓn ®æi alternative splicing t¸ch intron chuyÓn ®æi alternative stable states tr¹ng th¸i sen kÏ æn ®Þnh altitude ®é cao (tuyÖt ®èi), ®é cao trªn møc n−íc ven biÓn altitudinal zonation ph©n vïng theo ®é cao altrices chim non yÕu, kh«ng tù kiÕm måi, cÇn ch¨m sãc altruism (tÝnh) vÞ tha altruistic behavior tËp tÝnh tha måi alula thuú c¸nh, v¶y gèc c¸nh aluminium nh«m alu family hä Alu aluminum resistance kh¸ng nh«m aluminum tolerance chèng chÞu nh«m aluminum toxicity tÝnh ®éc cña nh«m alveolate (thuéc) lç tæ ong alveoli phÕ nang alveolus 1. hèc, hang, æ 2,phÕ nang 3. Lç ch©n r¨ng 4. X−¬ng r∙nh bao r¨ng 5. ®Çu èng tiÕt enzym alzheimer's disease bÖnh Alzheimer ambisexual l−ìng tÝnh amblyopia (chøng) gi¶m thÞ lùc ambosexual l−ìng tÝnh ambrosia nÊm ambrosia ambulacral groove r∙nh ch©n mót, luång ch©n mót ambulatory ®i ®−îc dïng ®Ó ®i 13 amcrine cell tÕ bµo kh«ng sîi trôc alveolar (thuéc) lç tæ ong alveolar ducts èng phÕ nang alveolar gas equation c©n b»ng khÝ trong phÕ nang anal (thuéc) hËu m«n amber mutation ®ét biÕn amber ambergris long diªn h−¬ng, hæ ph¸ch x¸m ambient pressue ¸p suÊt m«i tr−êng ameiosis (sù) kh«ng gi¶m ph©n amelification (sù) t¹o men r¨ng amenorrhea (sù) mÊt kinh amenorrhoea mÊt kinh amensalism héi sinh amentia thiÓu n¨ng t©m thÇn amentiform (cã) d¹ng b«ng ®u«i sãc amentum b«ng ®u«i sãc ametabolic kh«ng biÕn th¸i american type culture collection (atcc) bé gièng chuÈn cña Mü ames test phÐp thö Ames amino acid axit amin amino acid profile d¹ng h×nh axit amin (nãi lªn chÊt l−îng protein t−¬ng øng) amino group nhãm amin aminoacid axit amin aminoacyl-trna aminoacyl-tARN aminocyclopropane carboxylic acid synthase synthaza axit carboxylic aminocyclopropan aminoglycosides aminoglycosid amitosis trùc ph©n amitotic division ph©n chia trùc ph©n ammonification (sù) amoniac ho¸ ammonium amonium, NH4 ammonization (sù) amoniac ho¸, t¹o amoniac amnesia (chøng) quªn, (chøng) mÊt trÝ nhí amniocentesis (thñ thuËt) chäc mµng èi amnion mµng èi, tói èi Amniota nhãm ®éng vËt cã mµng èi amniote (thuéc) ®éng vËt cã mµng èi amniotic cavity khoang èi amniotic ectoderm ngo¹i b× èi amniotic eggs trøng ®éng vËt cã mµng èi amniotic fluid dÞch èi amniotic folds (c¸c) nÕp mµng èi 14 Amoebida bé Amip trÇn amoebocyte tÕ bµo d¹ng amÝp amoeboid (cã) d¹ng amÝp amoeboid movement vËn ®éng d¹ng amip amorphic genes gen kh«ng ®Þnh h×nh AMP viÕt t¾t cña Adenosine MonoPhosphate amphiaster thÓ hai sao, thÓ sao kÐp Amphibia líp L−ìng c− amphibians l−ìng c−, sèng nöa n−íc- nöa c¹n Amphibious võa ë c¹n, võa ë n−íc amphiblastic (thuéc) ph«i tói hai cùc amphibolic hai phÝa, hai h−íng amphibolic pathway con ®−êng hai h−íng amphicondylar hai låi cÇu chÈm amphicondylous hai låi cÇu chÈm amphicribal bundle bã ®ång t©m quanh gç amphidiploid thÓ dÞ béi kÐp amphimixis (sù) giao phèi h÷u tÝnh Amphineura líp Song kinh amphiont hîp tö amphipathic molecules (c¸c) ph©n tö l−ìng vïng (ph©n cùc vµ kh«ng ph©n cùc) amphiphilic molecules (c¸c) ph©n tö l−ìng tÝnh (−a n−íc vµ kþ n−íc) amphiphioic (thuéc) libe kÐp amphiplatyan dÑt hai mÆt amphipneustic hai kiÓu thë Amphipoda bé vá gi¸p ch©n bªn amphipodous hai kiÓu ch©n amphirhinal hai hèc mòi, hai lç mòi amphistomatal (cã) khÝ khæng ë hai mÆt amphistomatic (cã) gi¸c mót ë hai ®Çu amphistomous (cã) gi¸c mót ë hai ®Çu amphithecium vá ngoµi amphitrichous (cã) l«ng roi hai ®Çu amphitropous ®Ýnh ng−îc ampholines ampholin ampicillin ampixilin amplexicaul «m th©n amphoteric compound hîp chÊt l−ìng tÝnh ampicilline ampicillin amplexus (sù) câng ghÐp ®«i amplification (sù) nh©n béi, sao chÐp ra nhiÒu b¶n ampulla bãng, bäng, tói, nang 15 ampullary (thuéc) bãng, bäng, tói, nang ampullary organ c¬ quan bãng b¬i, c¬ quan thuû tÜnh amyelinate kh«ng myelin amplicon amplicon (®¬n vÞ khuÕch ®¹i ADN) amplification khuÕch ®¹i, nh©n amplified fragment length polymorphism ®a h×nh chiÒu dµi c¸c ®o¹n khuÕch ®¹i amplimer amplime (®¬n vÞ khuÕch ®¹i ADN) amygdala 1. h¹ch h¹nh 2. amy®an amylase amylaza amylase inhibitors chÊt øc chÕ amylaza amyloid d¹ng tinh bét amyloid placques vÕt tinh bét amyloid precursor protein protein tiÒn chÊt tinh bét amylolytic (thuéc) ph©n gi¶i tinh bét, lµm tan tinh bét amylopectin amylopectin amylopectin amylpectin amylose amyloza amylum tinh bét anabiosis (tr¹ng th¸i) tiÒm sinh anabolic ®ång ho¸ anabolic pathway con ®−êng ®ång ho¸ anabolism ®ång ho¸ anabolism (hiÖn t−îng) ®ång ho¸ anabolite chÊt ®ång ho¸ anaerobe vi khuÈn yÕm khÝ anaerobe vi khuÈn kþ khÝ, vi sinh vËt kþ khÝ anaerobic yÕm khÝ anaerobic kþ khÝ, kþ oxy anaerobic respiration h« hÊp kþ khÝ anaerobic threshold trao ®æi chÊt kþ khÝ anaerobiosis ®êi sèng kþ khÝ anaesthesia mÊt c¶m gi¸c, tª anaesthetics sù g©y tª anagenesis (sù) tiÕn ho¸ loµi, t¸i sinh m«, tiÕn ho¸ tiÕn anaerobic decomposition (sù) ph©n huû yÕm khÝ anaerobic respiration h« hÊp kþ khÝ anal canal èng hËu m«n anal cerci phÇn phô hËu m«n anal character ®Æc ®iÓm giang m«n anal phase pha giang m«n, giai ®o¹n giang m«n anal spincter c¬ th¾t hËu m«n 16 analog gene gen t−¬ng ®ång analogue t−¬ng ®ång analysis of development ph©n tÝch sù ph¸t triÓn analysis of variance ph©n tÝch ph−¬ng sai anamnesis 1. kÝ øc 2.tiÒn sö bÖnh anamnestic ®¸p øng nhí lÖch Anamniota nhãm ®éng vËt kh«ng mµng èi anal stage pha giang m«n, giai ®o¹n giang m«n analgesia mÊt c¶m gi¸c ®au analogous cïng chøc analogous organs c¬ quan t−¬ng ®−¬ng, c¬ quan t−¬ng tù analogy (tÝnh) cïng chøc analpierotic ph¶n øng bæ sung thªm anamniote kh«ng mµng èi anamniotic kh«ng mµng èi anamorph giai ®o¹n bÊt toµn, giai ®o¹n v« tÝnh anaphase pha sau anaphylactic shock sèc ph¶n vÖ anaphylatoxin ®éc tè ph¶n vÖ, anaphylatoxin anaphylaxis cho¸ng qu¸ mÉn anapIasia (sù) kh«ng ph©n ho¸ anapophysis mám ®èt sèng phô anapsid kh«ng hè th¸i d−¬ng Anapsida phô líp kh«ng hè th¸i d−¬ng anarthrous kh«ng khíp anatomy 1.(sù) kh«ng khíp 2. mæ x¸c anatropous (®Ýnh) ng−îc anaxial kh«ng ®èi xøng anchor cell tÕ bµo d¹ng mãc anchoveta industry c«ng nghÖ c¸ træng ë Pªru anchylosis (chøng) cøng khíp anconeal (thuéc) khuûu anconeus c¬ khuûu androconia v¶y c¸nh (con) ®ùc androcyte tÕ bµo ®ùc androdjoecious (cã) hoa ®ùc- hoa l−ìng tÝnh kh¸c gèc androecium bé nhÞ androgen androgen, kÝch tè ®ùc androgenesis (sù) sinh s¶n ®¬n tÝnh ®ùc androgynous l−ìng tÝnh andromonoecious (cã) hoa ®ùc l−ìng tÝnh cïng gèc androphore cuèng nhÞ 17 androsporangium tói bµo tö ®ùc androspore bµo tö ®ùc anecdysis gian kú lét x¸c anemia (bÖnh) thiÕu m¸u anemochorous ph¸t t¸n nhê giã anemophily (tÝnh) thô phÊn nhê giã anemotaxis (tÝnh) thô phÊn nhê giã anencephalic (thuéc) tËt kh«ng n∙o anencephaly tËt kh«ng n∙o anergy (tÝnh) kh«ng dÞ øng, v« øng anesthesia mÊt c¶m gi¸c, tª aneuploid thÓ béi kh«ng chØnh aneurysm ph×nh m¹ch angioblast nguyªn bµo m¹ch angiogenesis ph¸t sinh (hÖ) m¹ch m¸u, ph¸t triÓn (hÖ) m¹ch m¸u angiogenesis sù h×nh thµnh m¹ch, sù ph¸t triÓn m¹ch angiogenesis factors nh©n tè ph¸t sinh m¹ch m¸u angiogenesis inhibitor chÊt øc chÕ ph¸t sinh hÖ m¹ch m¸u angiogenic factors nh©n tè h×nh thµnh m¹ch angiogenic growth factors (c¸c) nh©n tè sinh tr−ëng hÖ m¹ch m¸u angiogenin angiogenin angiography tim-m¹ch häc angiology m¹ch häc angiosperms nhãm thùc vËt h¹t kÝn angiostatin angiostatin angiotensin angiotensin angular divergence ®é ph©n kú gãc anima anim animal behavior tËp tÝnh ®éng vËt animal cap mò ®éng vËt animal cellulose men cellulosa ®éng vËt animal charcoal than ®éng vËt animal cognition nhËn thøc cña ®éng vËt animal electricity ®iÖn ®éng vËt animal field vïng ®éng vËt animal pole cùc ®éng vËt Animalia giíi ®éng vËt animism thuyÕt vËt linh animus anim anion anion, ion ©m anisocercal (cã) thuú v©y ®u«i kh«ng ®Òu anisogamete giao tö kh«ng ®Òu 18 anisopleural bÊt ®èi xøng hai bªn anisotropy (tÝnh) bÊt ®¼ng h−íng, (tÝnh) kh«ng ®¼ng h−íng anisogamous bÊt ®¼ng giao ankylosis (chøng) cøng khíp anlage mÇm anneal (sù) g¾n, ghÐp anneal ñ, luyÖn annealing ghÐp (ADN) Annelida ngµnh Giun ®èt annual c©y mét n¨m annual growth ring vïng sinh tr−ëng annual quotas chØ sè cota n¨m annual ring vßng n¨m, vßng sinh tr−ëng annual species loµi hµng n¨m annular (thuéc) vßng, (cã) d¹ng vßng annulate (cã) vßng, (cã) ®èt annulus 1.vßng, vµnh 2.®èt khíp 3.vßng ®èt th©n 4.vßng t¬ anodontia (sù) kh«ng r¨ng anoestrus thêi kú ®×nh dôc anomaly (tÝnh) dÞ th−êng, (tÝnh) bÊt th−êng anomerist kh«ng ph©n ®èt râ rµng anonymous DNA marker chØ thÞ ADN ®ång nghÜa anorexia (chøng) ch¸n ¨n, (chøng) ¨n kh«ng ngon miÖng anorexia nervosa (chøng) biÕng ¨n tinh thÇn anosmia (sù) mÊt khøu gi¸c anoxaemia (sù) thiÕu oxy m« anoxemia (sù) thiÕu oxy m« anoxia (sù) thiÕu oxy m« anoxyblosis (sù) sèng thiÕu oxy m« Anseriformes bé Ngçng antagonism hiÖn t−îng ®èi kh¸ng antebrachium c¼ng tay, c¼ng chi antecubital tr−íc khuûu, tr−íc x−¬ng trô antenna r©u, anten antennae (c¸c) r©u, (c¸c) aten antennal (thuéc) r©u, anten antennal glands (c¸c) tuyÕn r©u antennary (thuéc) r©u, anten antennule r©u nhá, r©u I antepetalous tr−íc c¸nh trµng anteposition v trÝ bªn, v trÝ i anterior 1. phÝa tr−íc 2. phÇn tr−íc 3. ë bông 19 anterior cardiac vein tÜnh m¹ch c¶nh anterior commissure in telecephalon khíp nèi tr−íc trong n∙o cïng anterograde amnesia (chøng) quªn vÒ sau anteroporterior axis trôc tr−íc sau antesepalous tr−íc l¸ ®µi anther bao phÊn anther culture nu«i cÊy bao phÊn antagonists (c¸c) sinh vËt ®èi kh¸ng anterior pituitary gland tuyÕn yªn phÝa tr−íc antheridial receptacle cuèng tói tinh, cuèng tói phÊn, cuèng tói tinh tö antherozoid tinh trïng anthesis 1. në hoa 2. thêi k× ra hoa anthocyanidins anthocyanidin anthocyanins anthocyanin anthocyanosides anthocyanosid anthogenesis (sù) sinh s¶n c« tÝnh cho hai giíi tÝnh anthophilous thÝch hoa, −a hoa, kiÕm ¨n ë hoa anthophore cuèng hoa Anthophyta 1. ngµnh thùc vËt cã hoa 2. ngµnh thùc vËt cã h¹t Anthozoa líp San h« anthracnose (bÖnh) than (thùc vËt) anthrax bÖnh than anthropogenic do ng−êi, nh©n t¹o anthropoid (cã) d¹ng ng−êi anthropomorph h×nh ng−êi anthropophyte c©y theo ng−êi, c©y gÇn ng−êi anti- auxun antiauxin, chÊt kh¸ng auxin antiangiogenesis chèng h×nh thµnh m¹ch antibiosis (sù) kh¸ng sinh antibiotic chÊt kh¸ng sinh, thuèc kh¸ng sinh antibiotic resistance (tÝnh) chÞu kh¸ng sinh, chèng kh¸ng sinh antibiotic resistance gene gen chèng kh¸ng sinh antibody kh¸ng thÓ antibody affinity chromatography s¾c ký ¸i lùc kh¸ng thÓ antibody arrays dµn kh¸ng thÓ antibody-laced nanotube membrane mµng èng nano rµng buéc kh¸ng thÓ antibody-mediated immune response ph¶n øng miÔn dÞch trung gian kh¸ng thÓ antical mÆt trªn anticoagulants chÊt chèng ®«ng tô anticoding strand sîi ®èi m∙ 20 anticodon ®¬n vÞ ®èi m∙, anticodon antidiuretic hormon hoocmon antidiuretic antidromic ng−îc chiÒu, ng−îc dßng antifreeze proteins protein kh¸ng ®«ng anticodon ®èi codon antidilnal ®èi nghiªng antigene kh¸ng nguyªn antigenic determinant thÓ quyÕt ®Þnh (lµ) kh¸ng nguyªn antihemophilic factor viii nh©n tè VIII chèng ch¶y m¸u antihemophilic globulin globulin chèng ch¶y m¸u anti-idiotype antibodies kh¸ng thÓ ®èi idiotyp anti-idiotypes ®èi idiotyp anti-interferon kh¸ng interferon anti-oncogenes kh¸ng gen (g©y) ung th− antioxidants chÊt chèng oxy ho¸ antiparallel ®èi song song antiporter ®èi chiÒu (trong vËn chuyÓn qua mµng) antisense (DNA sequence) ®èi nghÜa (tr×nh tù ADN ®èi nghÜa) antisense RNA ARN ®èi nghÜa antithrombogenous polymers polyme chèng ®«ng vãn (m¸u) antitianspirant chÊt chèng tho¸t h¬i n−íc antitoxin antitoxin antitoxin kh¸ng ®éc tè, antitoxin antivivisectionists ng−êi chèng sinh thiÕt, ng−êi chèng c¾t sèng antixenosis tÝnh chèng ngo¹i lai antorbital 1. tr−íc hè m¾t 2. x−¬ng vïng mòi antra (c¸c) xoang, (c¸c) khoang, (c¸c) hèc antrorse h−íng phÝa tr−íc, cong phÝa tr−íc antrum xoang, khoang, hèc Anura tæng bé Kh«ng ®u«i anural kh«ng ®u«i, (thuéc) kh«ng ®u«i anurous kh«ng ®u«i, (thuéc) bé kh«ng ®u«i anus hËu m«n antigen kh¸ng nguyªn antigenic determinant quyÕt ®Þnh kh¸ng nguyªn antigenic variation thay ®æi kh¸ng nguyªn antiglobulin kh¸ng globulin antiglobulin test kiÓm tra ng−ng kÕt globulin antihistamine kh¸ng histamin anti-idiotype kh¸ng idiotyp anti-lymphocytic serum huyÕt thanh kh¸ng lympho bµo antimetabolite chÊt chèng chuyÓn ho¸ 21 antimutagen chÊt chèng ®ét biÕn anti-nuclear factor yÕu tè kh¸ng nh©n antiohtipeilstaltic ph¶n nhu ®éng, nhu ®éng ng−îc antiperisaIsis (sù) nhu ®éng ng−îc, ph¶n nhu ®éng antipetalous tr−íc c¸nh trµng antipodal cells (c¸c) tÕ bµo ®èi cùc antipyretic h¹ sèt, h¹ nhiÖt, thuèc h¹ sèt antisapalous tr−íc l¸ ®µi antisepsis (sù) s¸t trïng, khö trïng anti-social personality lo¹n nh©n c¸ch, nh©n c¸ch chèng x∙ héi antithetic alternation of generations xen kÏ thÕ hÖ ®èi lËp antithetic theory of alternation thuyÕt xen kÔ thÕ hÖ ®èi lËp antithrombin chÊt chèng ®«ng m¸u apoplast thÓ kh«ng hîp bµo anxiety −u t−, lo l¾ng, bån chån anxiolytic thuèc an thÇn nhÑ aorta ®éng m¹ch chñ aortic (thuéc) ®éng m¹ch chñ aortic arches (c¸c) cung ®éng m¹ch chñ, (c¸c) quai ®éng m¹ch chñ aortic baroreceptor thô quan ¸p lùc tÜnh m¹ch aortic bodies ®éng m¹ch chñ c¬ thÓ aortic valves van ®éng m¹ch chñ aperturate (cã) lç më apetaly (sù) kh«ng cã c¸nh trµng apetalous kh«ng cã c¸nh trµng apgar score sè ®iÓm Apgar aphagia (chøng) kh«ng chÞu ¨n Aphaniptera bé Bä chÐt Aphasia (sù) mÊt ng«n ng÷ apheliotropic h−íng tè aphids rÖp c©y aphonia (sù) mÊt tiÕng nãi, mÊt tiÕng aphotic zone tÇng n−íc kh«ng s¸ng, vïng v« quang aphototropic kh«ng h−íng s¸ng apical (thuéc) ®Ønh, mám, chãp apical body thÓ ®Ønh apical cells tÕ bµo chám apical constriction eo th¾t thÓ ®Ønh apical dominance (tÝnh) tréi ngän, (tÝnh) v−ît ngän apical epidermal cap mò ngo¹i b× ®Ønh apical growth sinh tr−ëng ngon apical meristem m« ph©n sinh ®Ønh 22 apical placentatlon kiÓu ®Ýnh no∙n ®Ønh apical plate v¶y ®Ønh apical surface of epithelial cell bÒ mÆt ®Ønh cña tÕ bµo biÓu m« apical sense organ c¬ quan c¶m nhËn ®Ønh apiculate nhän ®ét ngét Aplaceae hä Hoa t¸n aplacental kh«ng nhau, kh«ng gi¸ no∙n aplanetic kh«ng ®éng, bÊt ®éng aplanogamete giao tö bÊt ®éng aplanospore bµo tö bÊt ®éng aplasia (sù) ngõng ph¸t triÓn apneustic kh«ng lç thë, thiÕu lç thë aplastic anemia bÖnh thiÕu m¸u ngõng tiÕn triÓn apneustic centre trung t©m øc chÕ h« hÊp apnoea (sù) ngõng thë apocarpous (cã) l¸ no∙n rêi Apoda bé H¶i s©m kh«ng ch©n Apo A-1 Milano Apo A-1 Milano (mét lo¹i apolipoprotein chèng s¬ v÷a m¹ch m¸u) Apo B-100 Apo B-100 (mét lo¹i lipoprotein nång ®é thÊp) Apo-1/Fas Apo-1/Fas, CD95 protein (vËn chuyÓn tÝn hiÖu apoptosis qua mµng tÕ bµo) apodal kh«ng ch©n apodeme mÊu låi trong apodous kh«ng ch©n apodous larva Êu trïng kh«ng ch©n apogamous v« giao apoenzyme apoenzym apogamy (sù) sinh s¶n v« tÝnh, sinh s¶n v« giao apolipoprotein apolipoprotein apolipoprotein B apolipoprotein B apomictric species loµi sinh s¶n v« tÝnh apomixis (sù) sinh s¶n kh«ng dung hîp, sinh s¶n v« phèi apophysls mÊu ch»ng, mám apomixis sinh s¶n v« phèi apoprotein apoprotein apoptosis c¸i chÕt theo ch−¬ng tr×nh (cña tÕ bµo) aporogamy (tÝnh) thô phÊn ngoµi lç no∙n aposematic coloration nhuém mµu nguþ trang xua ®uæi apospory (sù) sinh s¶n kh«ng bµo tö apostrophe (sù) xÕp däc mµng tÕ bµo giËu apothecium thÓ qu¶ më, thÓ qu¶ d¹ng ®Üa 23 apparent competition c¹nh tranh biÓu kiÕn appeasement behaviour tËp tÝnh phôc tïng, tËp tÝnh quy phôc appendage phÇn phô appendicular skeleton bé x−¬ng phô appendix ruét thõa, phÇn phô appendix vermiformis ruét thõa appetitive behaviour tËp tÝnh thÌm ¨n applied psychology tËp lý häc øng dông apposition (sù) h×nh thµnh c¸c líp vá, ph¸t triÓn chång appressed (bÞ) Ðp s¸t, Ðp nÐn, ¸p Ðp appressorium ®Üa b¸m, gi¸c b¸m apterism (tr¹ng th¸i) kh«ng c¸nh approvable letter th− chÊp nhËn (cña FDA ®èi víi d−îc phÈm míi) aptamers apterous kh«ng c¸nh Apterygota ph©n líp kh«ng c¸nh Aptitude n¨ng khiÕu apyrexia (sù) kh«ng sèt, (tr¹ng th¸i) kh«ng sèt aquaporins aquaporin (protein t¹o kªnh vËn chuyÓn trong tÕ bµo) aquatic thùc vËt thuû sinh aquatic communities quÇn x∙ sinh vËt ë n−íc aquatic fungi nÊm ë n−íc aqueduct cèng aqueductus cèng Sylvii aqueductus vestibuli cèng tiÒn ®×nh aqueous humour thuû dÞch aqueous solution dung dÞch n−íc aqueous tissue m« thuû dÞch aquiculture nu«i trång thuû s¶n aquiduct of Sylvius èng Sylvius Arabidopsis thaliana Arabidopsis thaliana arachidonic acid axit arachidonic Arachnida líp NhÖn arachnidium c¬ quan nh¶ t¬ arachnoid 1. cã d¹ng mµng nhÖn 2. (cã) d¹ng nhÖn 3. mµng nhÖn Araneae bé NhÖn araneous (cã) d¹ng nhÖn arboretum v−ên c©y gç arbuscule 1.c©y bôi 2. rÔ mót ph©n nh¸nh arch vßm ®ai Archaea Archaea archaeostomatous (cã) nguyªn khÈu 24 Archea giíi vi khuÈn cæ archecentra trung khu vßng cung archecentrous (thuéc) trung khu vßng cung archegonial chamber khoang tói chøa no∙n archegonial receptacle cuèng tói chøa no∙n Archegoniatae nhãm thùc vËt tói chøa no∙n archegoniophore cuèng tói chøa no∙n archegonium tói chøa no∙n archencephalon n∙o cæ, n∙o nguyªn thuû archenteron ruét nguyªn thuû archetype mÉu gèc, mÉu nguyªn thuû archetype nguyªn bµo tö Archiannelida líp Giun ®èt archiblastic ph©n c¾t ®Òu hoµn toµn archiblastula ph«i nang ®Òu hoµn toµn archicoel khoang nguyªn thuû archinephric (thuéc) thËn nguyªn thuû, nguyªn thËn archipallium vá n∙o nguyªn thuû, vá n∙o cæ architype kiÓu nguyªn thuû, kiÓu gèc archlnephrldlum nguyªn ®¬n thËn, tÕ bµo bµi tiÕt archlnephros nguyªn thËn, thËn nguyªn thuû Archosauria ph©n líp Th»n l»n cæ arclcentrous (cã) cét sèng cong arctic circle tundra vßng cùc arcuate (cã) d¹ng cung area monitoring gi¸m kiÓm vïng area opaca vïng mê area pellucida vïng s¸ng area relationships quan hÖ vïng ph©n bè area vasculosa vïng m¹ch Arecaceae Hä Cau Arecidae ph©n líp Cau, tæng bé Cau arenaceous 1. mäc trªn c¸t 2. sèng trong c¸t arenicolous sèng trong c¸t areola quÇng areolae (c¸c) quÇng areolar (thuéc) quÇng, rç hoa, (cã) ®èm areolar tissue m« liªn kÕt th−a archnoid mater chÊt mµng nh©n archnoid mater chÊt mµng nh©n archnoid villi archnoid villi t¬ nhÖn 25 areolate (thuéc) quÇng, rç hoa, (cã) ®èm areole khoanh, kho¶nh argeritate (cã) vÎ b¹c, (cã) ¸nh b¹c argillicolous −a ®Êt pha sÐt, s«ng ë ®Êt pha sÐt arginine arginin arid zone vïng kh« h¹n arginine (arg) arginin aril ¸o h¹t arista l«ng cøng, r©u, gai Aristotle’s lantern ®Ìn nghiÒn, ®Ìn Aristorle arm tay, c¸nh tay, chi tr−íc armed (cã) b¶o vÖ armyworm aroa arousal (sù) h−ng phÊn array m¶ng arrectores pilorum c¬ dùng l«ng arrest muscle c¬ b¾t arrhenotoky trinh sinh ra con ®ùc arrhythmia (chøng) lo¹n nhÞp ARS element yÕu tè ARS (®o¹n ADN hç trî sao chÐp tù ®éng) artefact gi¶ t−îng arterial (thuéc) ®éng m¹ch arterial baroreceptor reflexes ph¶n x¹ ¸p lùc ®éng m¹ch arterial chemoreceptor ho¸ thô quan ®éng m¹ch arterial circulation hÖ tuÇn hoµn déng m¹ch arterial system hÖ ®éng m¹ch arteriole ®éng m¹ch nhá arteriosclerosis (hiÖn t−îng) x¬ cøng ®éng m¹ch arteriovenous anastomoses nh¸nh nèi ®éng tÜnh m¹ch artery ®éng m¹ch arthritic (thuéc) khíp, gÇn khíp arthritis khíp arthrodlal membranes mµng khíp Arthrophyta ngµnh thùc vËt ph©n ®èt Arthropoda ngµnh ch©n khíp arthrospore bµo tö ph©n ®èt, bµo tö cã ®èt Arthus reaction ph¶n øng Arthus articular bone khíp x−¬ng articular(e) 1. (thuéc) khíp 2. khíp nhá articularia (c¸c) khíp nhá articulated ph©n khíp, ph©n ®èt 26 articulation khíp artifact gi¶ t−îng artificial classification ph©n lo¹i nh©n t¹o artificial community quÇn x∙ nh©n t¹o artificial selection chän läc nh©n t¹o artiodactyl (cã) ngãn ch½n Artiodactyla bé Ngãn ch½n arundinaceous (cã) d¹ng sËy as penis x−¬ng d−¬ng vËt ascertainment (sù) t×m chän Aschelminthes ngµnh Giun trßn asci (c¸c) tói, (c¸c) nang Ascidiacea líp H¶i tiªu ascidium l¸ b¾t s©u bä, l¸ n¾p Êm ascites cæ tr−íng ascocarp thÓ qu¶ tói ascolichen ®Þa y d¹ng tói, ®Þa y d¹ng nang ascoma thÓ qu¶ tói Ascomycetes líp NÊm tói ascomycetes nÊm tói Ascomycotina ph©n ngµnh NÊm tói ascon bät biÓn tói, ascon ascorbic acid axit ascorbic ascorbic acid axit ascorbic ascospore bµo tö tói, bµo tö nang ascus tói, nang asepalous kh«ng cã l¸ ®µi, thiÕu l¸ ®µi aseptate kh«ng v¸ch, kh«ng mµng asexual v« tÝnh asian corn borer bä rÇy ng« ch©u ¸ asparagine (asp) asparagin aspartic acid axit aspartic Aspergillus flavus Aspergillus flavus assay phÐp thö, xÐt nghiªm assembly rule luËt quÇn tô assimilation (sù) ®ång ho¸ assimilation efficiency hiÖu suÊt hÊp thô assimilatory quotient hÖ sè ®ång ho¸ association 1. quÇn hîp 2. (sù) liªn kÕt association cortex vá liªn kÕt, vá liªn hîp association mapping x©y dùng b¶n ®å liªn kÕt 27 association of biotechnology companies (ABC) hiÖp héi c¸c c«ng ty c«ng nghÖ sinh häc associative learning tËp quen nhê liªn hÖ, tËp quen nhê liªn t−ëng assortative mating giao phèi chän lo¹i, giao phèi chän lùa theo lo¹i astaxanthin astaxanthin astelic kh«ng trôc, kh«ng trung trô aster thÓ sao Asteraceae hä Cóc Asteridae ph©n líp Cóc Asteroidea líp Sao biÓn asthma hen astomatous kh«ng lç khÝ, kh«ng miÖng astragalus x−¬ng sen astral fibers sîi d¹ng sao astrocyte tÕ bµo thÇn kinh ®ªm astrosciereide tÕ bµo ®¸ d¹ng sao asymmetric kh«ng ®èi xøng asparagine asparagin aspartlc acid axit aspartic aspect 1. quang c¶nh 2. s¾c th¸i aspergillosis (bÖnh) nÊm qu¹t Aspergillus nÊm qu¹t, nÊm cóc, nÊm aspergillus aspermia (sù) kh«ng t¹o tinh trïng, kh«ng cã tinh trïng asphyxia (chøng) ng¹t aspiration sù hÝt asplanchnic kh«ng èng tiªu ho¸ auxotroph sinh vËt khuyÕt d−ìng, sinh vËt dinh d−ìng tù ®éng available (cã) gi¸ trÞ, dïng ®−îc avascular kh«ng m¹ch asymmetric carbon carbon kh«ng ®èi xøng asymmetric cell division sù ph©n c¾t tÕ bµo kh«ng ®èi xøng asymmetric competition c¹nh tranh kh«ng ®èi xøng asymmetry (tÝnh) kh«ng ®èi xøng, d¹ng kh«ng ®èi xøng asynapsis (sù) kh«ng tiÕp hîp asynchronous flight chiÕu s¸ng kh«ng ®ång nhÊt atactostele trô to¶, trung trô ph©n t¸n atavism (hiÖn t−îng) l¹i gièng, (hiÖn t−îng) ph¶n tæ ataxia (sù) mÊt ®iÒu hoµ, mÊt ®iÒu vËn ataxia telangiectasia mÊt ®iÒu hoµ gi∙n m¹ch ataxy (sù) mÊt ®iÒu hoµ, mÊt ®iÒu vËn ATCC viÕt t¾t cña American Type Culture Collection atelectasis sù sai trËt tù 28 atherosclerosis bÖnh s¬ v÷a ®éng m¹ch athetosis chøng móa vên AT-III yÕu tè AT-III (g©y vãn côc m¸u) atlas ®èt ®éi atmometer bèc h¬i kÕ AtNHX1 gene gen AtNHX1 atokous kh«ng sinh s¶n, v« sinh atomic force microscopy kÝnh hiÓn vi (dïng) lùc nguyªn tö atomic mass nguyªn tö khèi atomic number sè hiÖu nguyªn tö atomic weight träng l−îng nguyªn tö ATP viÕt t¾t cña AdenosinTriPhosphate ATP synthase synthaza ATP, enzym tæng hîp ATP ATPase enzym ATPaza ATPase ATPaza atresia (sù) tho¸i ho¸ atresic tho¸i ho¸ atrial natriuretic factor nh©n tè lîi tiÓu t©m nhÜ (t¸c nh©n ®iÒu chØnh huyÕt ¸p) atrial peptides peptid t©m nhÜ atrial pressue ¸p lùc t©m nhÜ atrial receptor thô quan t©m nhÜ atrioleventricular valve van nhÜ-thÊt atriopore lç th«ng atrium lç, cöa atrium of heart lç tim, cöa tim atrophy (sù) teo, tiªu biÕn atropous ®Ýnh th¼ng, g¾n th¼ng atropus no∙n th¼ng attachment theory thuyÕt g¾n kÕt, thuyÕt rµng buéc attack rate chØ sè x©m chiÕm attention (sù) quan t©m, chó ý attenuated vaccine vacxin gi¶m ®éc lùc attenuation (sù) suy gi¶m attitude th¸i ®é attitude scale thang th¸i ®é attribution theories (c¸c) thuyÕt quy kÕt auditory (thuéc) nghe, thÝnh gi¸c auditory cortex vá thÝnh gi¸c auditory nerve d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c, d©y VIII auditory ossicles x−¬ng nhá thÝnh gi¸c aural (thuéc) nghe, thÝnh gi¸c auricle 1. t©m nhÜ 2. tai ngoµi 3. thuú tai ngoµi 4. thuú tai 29 auricular l«ng phñ gèc atrioventricular h¹ch nhÜ thÊt atrioventricular ring vßng nhÜ thÊt attenuated (pathogens) (bÞ) suy gi¶m (mÇm bÖnh) attenuation (of RNA) suy gi¶m (ARN) aureofacin aureofacin auriculoventricular (thuéc) nhÜ – thÊt Australasian region vïng Ch©u óc Autecology sinh th¸i häc ®¬n loµi authoritarian personality nh©n c¸ch ®éc ®o¸n autism (chøng) tù kØ autoallogamy (sù) tù dÞ giao auto-antibody tù kh¸ng thÓ autocatalysis (sù) tù xóc t¸c autochthonous néi t¹i, b¶n ®Þa, ®Þa ph−¬ng autochthonous material vËt liÖu bªn trong autocidal control khèng chÕ b»ng tù diÖt auricularia Êu trïng d¹ng tai autodiploid thÓ tù l−ìng béi autoecious mét chñ, ®¬n chñ auto-erotism (sù) tù khiªu d©m, tù khiªu dôc autogamy (sù) tù giao, tù thu phÊn, tù thô tinh autogenic tù sinh autogenic succession diÔn thÕ tù sinh autogenous model m« h×nh tù sinh autocoprophagy (sù) tù ¨n ph©n autogenous control ®iÒu khiÓn tù sinh, kiÓm so¸t tù sinh autograft (sù) tù ghÐp autoimmune disease bÖnh tù miÔn dÞch autoimmune disease bÖnh tù miÔn autoimmune thyroiditis tù miÔn thyroid auto-immunity (sù) tù miÔn dÞch autoinducer thÓ tù ph¸t sinh autologous tù rông autolysis (sù) tù tiªu, tù ph©n gi¶i autolytic tù tiªu, tô ph©n gi¶i automatism (tÝnh) tù ®éng autonomic ®éc lËp, tù chñ, tù ®iÒu chØnh, tù ph¸t autonomic movement vËn ®énh tù ph¸t autonomic nervous system hÖ thÇn kinh dinh d−ìng, hÖ thËn kinh tù trÞ autonomous ®éc lËp, tù chñ, tù ®iÒu chØnh, tù ph¸t autonomous replicating segment ®o¹n tù sao chÐp 30 autonomous replicating sequence tr×nh tù tù sao chÐp autoplasma ®ång nguyªn sinh c¸ thÓ autoplastic transplantation ghÐp tù th©n autopodium bµn tay, bµn ch©n autopolyploid thÓ ®a béi cïng loµi, thÓ ®a béi cïng tÝnh autoradiogram s¬ ®å phãng x¹ tù ghi autoradiography (phÐp) phãng x¹ tù ghi autoregulation sù tù ®iÒu chØnh autosome nhiÔm s¾c thÓ th−êng autospasy (sù) tù rông, tù c¾t autospore bµo tö gèc autostylic (thuéc) khíp kiÓu trùc tiÕp autotetraploid khíp kiÓu trùc tiÕp autostyly thÓ tù tø béi autotomy (sù) tù rông autotranspiantation (sù) ghÐp vïng lo¹i autotroph sinh vËt tù d−ìng autotrophic tù d−ìng autotrophic bacteria vi khuÈn tù d−ìng autotrophic nutrion dinh d−ìng tù d−ìng autoxenous mét chñ, ®¬n chñ autumn wood gç mïa thu auxanometer t¨ng tr−ëng kÕ auxillary bud chåi n¸ch auxocyte thÕ bµo sinh dôc d¹ng t¨ng tr−ëng auxotonic c−¬ng c¬, tr−¬ng c¬ auxin auxin (hocm«n sinh tr−ëng thùc vËt) auxotroph khuyÕt d−ìng auxotrophic mutation ®ét biÕn khuyÕt d−ìng average trung b×nh, sè trung b×nh aversion therapy liÖu ph¸p ng−îc aversive therapy liÖu ph¸p ng−îc aversive stimulus kÝch thÝch ng−îc Aves líp Chim avian leucosis (bÖnh) b¹ch cÇu chim, (bÖnh) b¹ch cÇu lympho bµo avidin avidin avidity ®é b¸m, ®é phµm avitaminosis (chøng) thiÕu vitamin Avogadro constant h¾ng sè Avogadro Avogadro law ®Þnh luËt avogadro awn l«ng cøng, r©u 31 axenic culture (sù) nu«i cÊy thuÇn axial däc trôc, (thuéc) trôc axial filament sîi trôc axial mesoderm trôc ph«i gi÷a axial skeleton bé x−¬ng trôc axiate pattern mÉu theo trôc axil n¸ch l¸, kÏ l¸ axile ®Ýnh trô, g¾n trô axilemma bao trô axile placentation kiÓu ®Ýnh no∙n axillary (thuéc) n¸ch l¸, kÏ l¸ axilary air sac tói khÝ phô axis 1. trôc, trô 2. th©n chÝnh 3. th©n èng 4. ®èt trôc axon axon, sîi trôc thÇn kinh axonal transport vËn chuyÓn sîi trôc axoneme t¬ trôc, sîi trôc cña tiªm mao axopodium roi trôc, ch©n gi¶ sîi trôc azadirachtin azadirachtin (vËt dÉn thuèc) azonal soil ®Êt phi ®Þa ®íi Azotobacter vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m azurophil-derived bactericidal factor (ADBF) nh©n tè diÖt khuÈn b¾t nguån tõ azurophil azygomatous kh«ng cung m¸ azygos thÎ lÎ azygous kh«ng thµnh cÆp, kh«ng thµnh ®«i azygospore bµo tö ®¬n tÝnh, bµo tö kh«ng tiÕp hîp 32 B B cell tÕ bµo B B lymphocytes tÕ bµo lympho B B.t. viÕt t¾t cña Bacillus thuringiensis B.t. israelensis B.t. israelensis B.t. kumamotoensis B.t. Kumamotoensis B.t. kurstaki B.t. kurstaki (mét chñng Bacillus thuringiensis) B.t. tenebrionis B.t. tenebrionis B.t. tolworthi B.t. tolworthi B.t.k. viÕt t¾t cña B.t. kurstaki (mét chñng Bacillus thuringiensis) Babesia (kÝ sinh trïng) Babesia Babinski’ s sign triÖu chøng Babinski BAC viÕt t¾t cña Bacterial Artificial Chromosomes baccate mäng, gièng qu¶ mäng Bacillaceae hä Bacillaceae Bacillariophyceae líp T¶o silic Bacille Calmette vi khuÈn Calmette-Guerin bacilli (c¸c) trùc khuÈn Bacilluria trùc khuÈn niÖu Bacillus Bacillus, trùc khuÈn Bacillus licheniformis Bacillus licheniformis Bacillus subtilis (b. subtilis) Bacillus subtilis (B. subtilis) Bacillus thuringiensis (b.t.) Bacillus thuringiensis (B.t.) back mutation ®ét biÕn nghÞch backgound radiation bøc x¹ nÒn B lymphocyte tÕ bµo lympho B B-memory cell tÕ bµo nhí B back mutation ®ét biÕn ng−îc bacteria vi khuÈn bacterial fermentation lªn men do vi khuÈn bacterial artificial chromosomes (BAC) nhiÔm s¾c thÓ nh©n t¹o ë vi khuÈn bacterial expressed sequence tags thÎ tr×nh tù biÓu hiÖn ë vi khuÈn bacterial growth sù t¨ng tr−ëng cña vi khuÈn bacterial two-hybrid system hÖ thèng lai kÐp ë vi khuÈn bacterial virus xem bacteriophage, phage bactericidal (thuéc) chÊt diÖt khuÈn bactericide chÊt diÖt khuÈn bacteriocin bacteriocin bacteriochlorophyll diÖp lôc tè vi khuÈn 33 bacteriology vi khuÈn häc bacteriophage thÓ thùc khuÈn, phag¬ bacteriostat chÊt k×m h∙m vi khuÈn bacteriostatic k×m h∙m vi khuÈn bacteroid d¹ng vi khuÈn bacteriotropin ®èc tè vi khuÈn bacterium vi khuÈn Bacteroidaceae hä Bacteroidaceae Baculovirus Baculovirut Baculovirus expression vector vect¬ biÓu hiÖn Baculovirus Baculovirus expression vector system hÖ thèng vect¬ biÓu hiÖn bagassosis (bÖnh) bôi b∙ mÝa bakanae bÖnh lóa von bal 31 nuclease Nucleaza Bal 31 balance (sù) c©n b»ng balanced polymorphism (hiÖn t−îng) ®a h×nh c©n b»ng balancers c¸nh chuú, c¸nh t¹ balancer chromosomes nhiÔm s¾c thÓ c©n t©m balance theories (c¸c) thuyÕt c©n b»ng Balbiani rings (c¸c) vßng Balbiani baleen plate tÊm l−îc hµm ballistospore b¶o tö v« tÝnh Banbinski sign triÖu chøng Banbinski bands b¨ng, d¶i banding techniques kü thuËt hiÖn b¨ng Bangs bacillus trùc khuÈn Bang baragnosis (sù) mÊt nhËn thøc träng l−îng barb t¬ cøng, sîi mãc barbate (cã) r©u, (cã) tóm l«ng cøng, (cã) sîi mãc, (cã) gai barbel r©u barbule sîi mãc nhá BAR gene gen BAR bare sensory nerve endings ®Çu d©y thÇn kinh c¶m gi¸c bark vá barley lóa m¹ch barnase barnaza (enzym ph©n huû ADN ë Bacillus amyloliquefaciens) baroreceptor ¸p thô quan baroreceptor reflex ph¶n x¹ ¸p thô quan, ph¶n x¹ c¬ quan c¶m nhËn ¸p lùc barophil sinh vËt −a khÝ ¸p cao Barr body thÓ Barr Bartholin’s duck èng Bartholin 34 Bartholin’s glands tuyÕn Bartholin, tuyÕn ©m hé basal area vïng ®¸y basal body thÓ gèc Basal cell tÕ bµo ®¸y, tÕ bµo gèc basal corpuscle h¹t gèc basal ganglia h¹ch ®¸y n∙o basal granule thÓ gèc, h¹t gèc basal lamina mµng ®¸y basal metabolic rate tû sè chuyÓn ho¸ c¬ b¶n, suÊt chuyÓn ho¸ c¬ b¶n basal placentation kiÓu ®Ýnh no∙n gèc basal plates (c¸c) l¸ nÒn, (c¸c) phiÕn sôn nÒn Base ®Õ, ®¸y, gèc, nÒn basement membrane mµng ®¸y base baz¬, xem nitrogenous base base (general) baz¬ (nãi chung) base (nucleotide) baz¬ (ë nucleotid) base excision sequence scanning (bess) quÐt tr×nh tù theo c¸ch c¾t baz¬ base pair (bp) cÆp baz¬ (nit¬) base sequence ®o¹n tr×nh tù c¸c baz¬ base substitution thay thÕ baz¬ Basic chromosome number sè nhiÔm s¾c thÓ gèc Basic chromosome set bé nhiÔm s¾c thÓ gèc, sè nhiÔm s¾c thÓ c¬ b¶n basic fibroblast growth factor (BFGF) nh©n tè sinh tr−ëng nguyªn bµo sîi c¬ b¶n basic reproductive rate chØ sè sinh s¶n c¬ së basiconic (cã) mÊu d¹ng nãn basidiocarp qu¶ ®¶m basicity ®é trung hoµ kiÒm basic number sè c¬ b¶n basidioma qu¶ ®¶m Basidiomycetes ph©n ngµnh NÊm ®¶m, líp NÊm ®¶m Basidiomycotina ph©n ngµnh NÊm ®¶m, líp NÊm ®¶m basidiospore bµo tö ®¶m basidium ®¶m basifixed ®Ýnh gèc basifugal tr¸nh gèc basilar (thuéc) gèc, ®¸y basilar membrane mµng ®¸y basipetal h−íng gèc basiphil −a kiÒm basis cranli ®¸y sä 35 basket cell tÕ bµo giá basophil b¹ch cÇu −a kiÒm, −a kiÒm basophilia (chøng) t¨ng tÕ bµo m¸u −a baz¬ basophil leucocyte b¹ch cÇu −a kiÒm basophilic −a kiÒm basophils sinh vËt −a kiÒm bast libe batch culture nu«i cÊy theo l« Batesian mimicry (tÝnh) nguþ trang Batesia bathophilous −a ®é s©u bathyal (thuéc) vïng biÓn s©u bathybic (thuéc) biÓn s©u bathylimnetic (thuéc) ®¸y hå bathymetric (thuéc) ®o ®é s©u bathysmal biÓn th¼m Batrachia líp L−ìng c− batrachian (thuéc) Õch nh¸i B cell tÕ bµo B B-chromosomes nhiÔm s¾c thÓ B BB T.I. BB T.I. (chÊt øc chÕ tripsin, viÕt t¾t cña Bowman-Birk trypsin inhibitor) BBB viÕt t¾t cña Blood-Brain Barrier BBA viÕt t¾t cña Bio-Barcode Amplification bce4 promot¬ bce-4 (kiÓm so¸t gen h¹t cã dÇu ë thùc vËt) bcrabl gene Gen BcrAbl bcr-abl genetic marker ChØ thÞ di truyÒn bcr-abl Bdelloidea bé §Øa beak má bearded (cã) l«ng cøng, (cã) r©u beetle bä c¸nh cøng Beggiatoales (vi khuÈn) Beggiatoales bebavioral ecology sinh th¸i häc tËp tÝnh Behavioral ecology sinh th¸i häc tËp tÝnh behaviour tËp tÝnh, thãi quen, lèi sèng behaviour modification söa ®æi tËp tÝnh behaviour therapy liÖu ph¸p tËp tÝnh belemnoid (cã) d¹ng lao, (cã) d¹ng tªn Bellini’s ducts (c¸c) èng Bellini belt transect ®−êng c¾t vïng Bence-Jones protein protein Bence-Jones behavioural change thay ®æi tËp tÝnh behavioural defences tËp tÝnh b¶o vÖ 36 behavioural ecology tËp tÝnh sinh th¸i behaviourism (thuyÕt) tËp tÝnh benign tumor u lµnh benthic (thuéc) sinh vËt ®¸y benthic animal ®éng vËt sèng ®¸y benthic community quÇn x∙ sinh vËt ®¸y benthic invertebrates ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng ë ®¸y B-DNA ADN B benthic zone tÇng ®¸y benthon sinh vËt ®¸y benthos sinh vËt ®¸y benzodiazepines benzo®iazepin Bergmann’s law ®Þnh luËt Bergmann beri-beri (bÖnh) tª phï berry 1. qu¶ mäng 2. trøng gi¸p x¸c BESS viÕt t¾t cña Base Excision Sequence Scanning BESS method ph−¬ng ph¸p BESS BESS t-scan method ph−¬ng ph¸p quÐt T BESS best linear unbiased prediction (blup) dù ®o¸n kh¸ch quan tuyÕn tÝnh tèt nhÊt beta carotene carotene beta beta cells tÕ bµo beta beta conformation cÊu h×nh beta beta diversity (®é) ®a d¹ng beta beta-conglycinin β-conglycinin beta-d-glucuronidase β-D-Glucuronidaza beta-glucan β-glucan beta-glucuronidase β-glucuronidaza beta interferon interferon beta beta-lactam antibiotics chÊt kh¸ng sinh β-lactam beta-microglobulin microglobulin beta beta oxidation oxy ho¸ beta beta sitostanol sitostanol beta betacyanins betaxyanin betalains betalain beta-pleated sheet phiÕn gÊp, nÕp gÊp beta beta-rhythm nhÞp beta betaxanthins betaxanthin bhang (chÊt) b¬han bicarpellary hai l¸ no∙n biceps c¬ hai ®Çu bicipital (thuéc) c¬ hai ®Çu 37 beta-secretase β-secretaza BEVS viÕt t¾t cña Baculovirus Expression Vector System BFGF viÕt t¾t cña Basic Fibroblast Growth Factor BGYF viÕt t¾t cña Bright Greennish-Yellow Fluorescence bicipital groove r∙nh c¬ hai ®Çu bicollateral bundle bã chång kÐp bicuspid (cã) hai mÊu nhän bicuspid valve van hai l¸ bicuspidate (cã) hai mÊu nhän bicuspid valve van hai mÊu, van hai l¸ biennial c©y hai n¨m bifacial leaf l¸ hai mÆt bifid xÎ ®«i, chÎ ®«i Bifidobacteria Bifidobacteria (vi khuÈn) Bifidus Bifidus bifurcate chÎ nh¸nh, ph©n nh¸nh bifurcation (sù) chÎ nh¸nh, ph©n nh¸nh bigeneric hybrid thÎ lai hai gièng bilabiate hai m«i, m«i kÐp bilateral hai phÝa, hai bªn bilateral cleavage ph©n c¾t ®èi xøng hai bªn, ph©n c¾t hai phÝa bilateral symmetry ®èi xøng hai bªn bile mËt bile acids axit bilic biletaria ®éng vËt ®èi xøng hai bªn bile duct èng mËt bile salts muèi mËt biliary secretion sù tiÕt mËt bilirubin bilirubin biliverdin biliverdin bilocular hai phßng, hai ng¨n, hai « bimanous hai tay bimastic hai vó binary fission ph©n c¾t thµnh hai binaural hai tai binomial nomenclature hÖ danh ph¸p tªn kÐp binomial distribution ph©n bè nhÞ thøc binominal nomenclature hÖ danh ph¸p tªn kÐp binovular twins trÎ sinh ®«i hai trøng, trÎ sinh ®«i hai hîp tö binucleate phase pha hai nh©n, pha song nhÞ béi bio-assay thö nghiÖm sinh häc 38 Bio-Barcode Amplification khuÕch ®¹i Bio-Barcode, khuÕch ®¹i theo m∙ Bar sinh häc biochemistry ho¸ sinh häc bloclimatology sinh khÝ hËu häc, khÝ hËu häc sinh häc blocoenosis quÇn x∙ sinh vËt BLUP viÕt t¾t cña Best Linear Unbiased Prediction biodegradation (sù) ph©n huû sinh häc biodiversity ®a d¹ng sinh häc bio-electricity ®iÖn sinh häc bioelectronics ngµnh ®iÖn tö sinh häc bioengineering kü thuËt sinh häc bio-engineering kü thuËt sinh häc biofeedback t¸c ®éng ng−îc sinh häc biogas khÝ sinh häc biogenetic law nguyªn t¾c ph¸t sinh sinh häc, luËt sinh sinh häc biogeographic regions (c¸c) vïng ®Þa lý sinh vËt biofilm mµng sinh häc biofilm phim sinh häc biogenesis ph¸t sinh sinh häc biogenic do sinh vËt, tõ sinh vËt biogeochemical cycles chu tr×nh sinh ®Þa ho¸ biogeochemistry M«n Ho¸ ®Þa sinh häc billiary canaliculi r∙nh èng mËt BIO viÕt t¾t cña Biotechnology Industry Organization bioassay phÐp thö sinh häc, xÐt nghiÖm sinh häc bio-bar codes M∙ Bar sinh häc biochemical oxidation oxy ho¸ sinh häc biochemistry m«n Ho¸ sinh häc biochips chip sinh häc biocide diÖt sinh häc biodegradable ph©n huû sinh häc biodegradable pollutant yÐu tè « nhiÔm chÞu ph©n huû sinh häc biodesulfurization khö l−u huúnh (b»ng) sinh häc biogeography ngµnh ®Þa lý sinh häc bionanotechnology c«ng nghÖ nano sinh häc biohazards controversy tranh luËn vÒ mèi nguy hiÓm sinh häc bioinformatics m«n Tin sinh häc bioinorganic (thuéc) v« c¬ sinh häc bioleaching läc th« sinh häc biolistic apparatus m¸y b¾n gen biolistics gene gun sóng b¾n gen biologic response modifier therapy phÐp trÞ liÖu söa ®æi sinh häc 39 biological activity ho¹t tÝnh sinh häc biological clock ®ång hå sinh häc biological constraint Ðp buéc sinh häc biological containment kiÒm chÕ sinh häc biological control phßng trõ sinh häc biological form d¹ng sinh häc biological half-life chu kú ban huû sinh häc biological magnification khuyÕch ®¹i sinh häc biological oxygen demand (BOD) nhu cÇu oxy sinh häc biological race nßi sinh häc biological rhythm nhÞp ®iÖu sinh häc biological shield mµn ch¾n sinh häc biological species loµi sinh häc biological vectors vect¬ sinh häc biological warfare chiÕn tranh sinh häc biology m«n Sinh häc bioluminescence ph¸t huúnh quang sinh häc biomarkers chØ thÞ sinh häc biomass sinh khèi biomems chip c¬ ®iÖn sinh häc biomimetic materials vËt liÖu pháng sinh häc biomolecular electronics m«n §iÖn tö ph©n tö sinh häc biomass sinh khèi biome bi«m, ®¹i quÇn x∙ sinh vËt biometeorology sinh khÝ t−îng häc biometrical genetics di truyÒn häc thèng kª biometry thèng kª sinh häc biomotors ®éng c¬ sinh häc bionics pháng sinh häc biophysics lý sinh häc biopolymer polyme sinh häc biopsy (sù ) sinh thiÕt bioreceptors thô quan sinh häc biorecovery phôc håi sinh häc bioremediation söa ch÷a sinh häc biosafety an toµn sinh häc biosafety protocol nghÞ ®Þnh th− an toµn sinh häc bioseeds h¹t sinh häc biosensors (chemical) ®Çu nh¹y sinh häc biosilk t¬ sinh häc biosorbents chÊt hót b¸m sinh häc biosphere sinh quyÓn 40 biosynthesis (sù) sinh tæng hîp, tæng hîp sinh häc biosystematics hÖ thèng häc sinh häc biota khu hÖ sinh vËt biotechnology c«ng nghÖ sinh häc biotechnology industry organization (BIO) tæ chøc c«ng nghiÖp c«ng nghÖ sinh häc biotic h÷u sinh, sèng, (cã) søc sèng, (thuéc) sù sèng biotic barrier hµng rµo h÷u sinh biotic climax cao ®Ønh h÷u sinh biotic factor yÕu tè h÷u sinh biotic potential tiÒm n¨ng sinh häc, tiÒm lùc sèng biotic stresses ¸p lùc h÷u sinh biotin biotin biotransformation chuyÓn ho¸ sinh häc biotinylation (sù) biotin ho¸ biotope sinh c¶nh biotroph vËt dinh d−ìng h÷u sinh biotrophic parasites vËt ký sinh dinh d−ìng h÷u c¬ biotype kiÓu sinh häc, biotyp biparous sinh ®«i bipedal ®i hai ch©n bipinnate hai lÇn l¸ chÐt l«ng chim, xÎ l¸ chÐt l«ng chim kÐp bipolar l−ìng cùc, hai cùc bipolar cell tÕ bµo l−ìng cùc bipolar disorder rèi lo¹n l−ìng cùc bipolar germination n¶y mÇm hai ®Çu biradial symmetry ®èi xøng to¶ tia hai bªn biramous hai nh¸nh biramous appendages chi hai nh¸nh, phÇn phô hai nh¸nh birth (sù) sinh s¶n, ®Î birth mark nèt ruåi, vÕt chµm birth rate chØ sè sinh s¶n, chØ sè ®Î, tØ lÖ sinh s¶n biseriate hai d∙y, hai hµng, hai xo¸y, hai vßng biserrate (cã) r¨ng c−a kÐp bisexual l−ìng tÝnh bisexuality (tÝnh) l−ìng tÝnh bisporangiate (cã) tói bµo tö l−ìng tÝnh bivalent thÓ l−ìng trÞ bivalve hai m¶nh vá Bivalvia líp Hai m¶nh vá bivoltine mét n¨m hai løa, hai vô bla gene gen bla 41 black-layered (corn) bäc líp mµu ®en (ng«) black-lined (corn) nh¨n ®en (ng«) bladder tói, bäng, bao bladderworm nang s¸n blade phiÕn, cuèng dÑt blanket bog thùc vËt phñ ®Çm lÇy blast cell tÕ bµo tµn lôi blast transformation chuyÓn ho¸ chËm dÇn, chuyÓn ho¸ tµn lôi blastema mÇm blastochyle dÞch khoang ph«i blastocoel khoang ph«i blastocyst tói ph«i, tói mÇm blastocyst of mammals tói ph«i cña ®éng vËt cã vó BOD viÕt t¾t cña Biological Oxygen Demand body axes trôc c¬ thÓ body cavity khoang c¬ thÓ body cell tÕ bµo sinh d−ìng, tÕ bµo th©n body-section radiography (phÐp) chôp phãng x¹ c¾t líp Body serface pressure ¸p lùc bÒ mÆt c¬ thÓ body wall v¸ch th©n bog thùc b× ®Çm lÇy than bïn bole th©n boll vá bolting (sù) kÕt tr¸i sím bone x−¬ng bone cell tÕ bµo x−¬ng bone development sù ph¸t triÓn x−¬ng bone marrow tuû x−¬ng bone tolerance dose liÒu l−ìng cho phÐp ë x−¬ng bony labyrinth ®−êng rèi x−¬ng book gill mang l¸ s¸ch book lung phæi l¸ s¸ch booster response ®¸p øng t¨ng c−êng, ®¸p øng nh¾c l¹i booted (cã) phñ sõng, kÕt bao sõng bordered pit lç viÒn boreal (thuéc) b¾c b¸n cÇu boreal forest rõng «n ®íi b¾c b¸n cÇu, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi bosset sÑo sõng botany thùc vËt häc Bovine Spongiform Encephalopathy bÖnh tho¸i ho¸ thÇn kinh ë bß blastoderm ph«i b×, ®Üa ph«i, ®Üa mÇm blastodermic vesicle tói l¸ ph«i, tói ph«i b× 42 blastodisc ®Üa ph«i blastomere tÕ bµo ph«i, ph«i bµo blastopore lç ph«i, miÖng ph«i, ph«i khÈu blastosphere ph«i tói blastospore bµo tö chåi blastospore lip gê miÖng ph«i blastula ph«i nang blastulation (sù) h×nh thµnh ph«i nang bleb môn n−íc bleeding (sù) rØ nhùa blepharism (sù) co mÝ m¾t blepharoplast h¹t gèc l«ng roi blight (bÖnh) lôi blind spot ®iÓm mï blister môn phång n−íc, môn rép blocking antibody kh¸ng thÓ bao v©y, kh¸ng thÓ phong bÕ blood m¸u blood capillary mao m¹ch m¸u blood cells tÕ bµo m¸u blood clotting m¸u vãn côc blood count sè ®Õm huyÕt cÇu blood derivatives manufacturing association hiÖp héi s¶n xuÊt c¸c dÉn xuÊt cña m¸u blood flukes (c¸c) s¸n l¸ m¸u blood islands (c¸c) ®¶o huyÕt blood plasma huyÕt t−¬ng blood platelet tiÓu cÇu blood pressure huyÕt ¸p blood serum huyÕt thanh blood substitutes chÊt thay m¸u blood sugar ®−êng m¸u blood vessels m¹ch m¸u bloom 1. phÊn 2. (sù) në hoa n−íc Bloom’s syndrome héi chøng Bloom blot (phÐp) thÊm t¸ch, (kü thuËt) thÊm t¸ch blotting (phÐp) thÊm t¸ch, (kü thuËt) thÊm t¸ch blubber mì khæ blue-green algae t¶o lam blood vessels formation sù h×nh thµnh m¹ch m¸u blood-brain barrier hµng rµo m¸u n∙o blood-testis barrier hµng rµo m¸u tinh blue biotechnology c«ng nghÖ sinh häc xanh 43 blue-green bacteria vi khuÈn lam blunt-ended DNA ADN ®Çu b»ng blunt-end DNA ADN ®Çu b»ng blunt ends ®Çu b»ng blunt-end ligation g¾n c¸c ®Çu b»ng (ADN) BLUP viÕt t¾t cña Best Linear Unbiased Prediction BMP viÕt t¾t cña Bone Morphogenetic Proteins BOD viÕt t¾t cña Biological Oxygen Demand boletic acid axit boletic bollworms giun nang bone morphogenetic proteins (BMP) protein ph¸t sinh h×nh th¸i x−¬ng botryoid (cã) d¹ng chïm botryoidal (cã) d¹ng chïm botryose (cã) d¹ng chïm botrytic (cã) d¹ng chïm bottle cells tÕ bµo h×nh chai bottleneck effect hiÖu øng cæ chai bottom yeast nÊm men ®¸y botulism (sù) ngé ®éc botulin boundaries ranh giíi boundary layer líp biªn bound water n−íc liªn kÕt bouquet stage giai ®o¹n bã hoa bouyant density mËt ®é phÇn næi bovine dung ph©n bß bovine somatotropin (BST) somatotropin cña bß Bowman-Birk trypsin inhibitor chÊt øc chÕ trypsin Bowman-Birk Bowman, s capsule nang Bowman Bowman, s glands tuyÕn khøu gi¸c boxplot ®å thÞt hép bp viÕt t¾t cña base pair braccate (cã) l«ng ch©n brachial (thuéc) c¸nh tay, (thuéc) cuèng thÇn kinh, (cã) d¹ng tay brachiate 1. (cã) nh¸nh 2. (cã) chi brachiferous (cã) nh¸nh, (cã) chi Brachiopoda ngµnh Tay cuén brachium 1. c¸nh tay 2. cuèng thÇn kinh 3. d¹ng tay brachycerous (cã) r©u ng¾n brachydactylia tËt ngãn ng¾n brachydactyly tËt ngãn ng¾n brachydont (cã) r¨ng ng¾n brachypterism d¹ng c¸nh ng¾n 44 brachyural (thuéc) bông ng¾n gÊp d−íi ngùc bracken poisoning ngé ®éc d−¬ng xØ diÒu h©u bracket fungus nÊm mãc brackish lî bract l¸ b¾c bract scale v¶y b¾c bracteate (cã) l¸ b¾c bracteole l¸ b¾c nhá bradycardia nhÞp tim chËm Bradyrhizobium japonicum Bradyrhizobium japonicum brain n∙o h¹ch n∙o brain stem cuèng n∙o brain stimulation kÝch thÝch n∙o branch gap khe cµnh branchia mang branchial (thuéc) mang branchial arch cung mang branchial basket khung mang branchial chamber phßng mang, khoang mang branchial clefts khe mang branchial heart tim mang brachial rays (c¸c) tia mang Branchiopoda ph©n líp Ch©n mang branchiostegal (thuéc) n¾p mang branchiostege mµng n¾p mang brand fungi nÊm than branchypterous (cã) d¹ng c¸nh ng¾n branchysclereid tÕ bµo ®¸ brand spore bµo tö mïa hÌ, bµo tö phÊn ®en brandycardia nhÞp tim chËp brandykinesia sù tiªu ho¸ chËm brankinin sù vËn ®éng chËm Brassica Brassica (gièng Rau c¶i) Brassica campestre Brassica campestre Brassica campestris Brassica campestris Brassica napus Brassica napus Brassicaceae hä C¶i Braun Blanquet system hÖ ph©n lo¹i Braun Blanquet brazzein brazzein (protein ngät) BRCA 1 gene gen BRCA 1 BRCA 2 gene gen BRCA 2 BRCA genes (c¸c) gen BRCA (g©y ung th− vó hoÆc buång trøng) 45 breaking (bÖnh) nøt hoa breaking of the meres (sù) nøt ®o¹n breast bone x−¬ng øc breathing (sù) thë breathing root rÔ khÝ breeder's rights quyÒn cña nhµ chän gièng bright-field Illumination hiÓn vi nÒn s¸ng bright greennish-yellow fluorescence ph¸t huúnh quang mµu vµng-lôc s¸ng broad spectrum phæ réng, ph¹m vi t¸c ®éng réng Bromeliaceae hä Døa bromoxynil bromoxynil bronchi (c¸c) phÕ qu¶n, (c¸c) cuèng phæi bronchia nh¸nh phÕ qu¶n bronchial (thuéc) nh¸nh phÕ qu¶n bronchial arteries ®éng m¹ch phÕ qu¶n bronchial C receptor thô quan C phÕ qu¶n bronchial circulation tuÇn hoµn phÕ qu¶n bronchial veins tÜnh m¹ch phÕ qu¶n bronchiol nh¸nh phÕ qu¶n nhá bronchoconstriction sù co th¾t phÕ qu¶n bronchomotor control ®iÒu chØnh c¬ vËn ®éng khÝ qu¶n bronchus phÕ qu¶n, cuèng phæi brood løa, bÇy ®µn brood patch chåi ®èm broth n−íc dïng brown algae t¶o n©u brown earths ®Êt n©u brown forest soil ®Êt rõng n©u brown podzlic soil ®Êt n©u potzon brown rot (bÖnh) thèi r÷a (mµu) n©u brown stem rot (BSR) (bÖnh) thèi r÷a gèc (mµu) n©u Brucellaceae hä Brucellaceae bruise vÕt th©m tÝm bruit tiÕng ®éng, tiÕng thæi Brunner’s glands tuyÕn Brunner brush border diÒm bµn ch¶i Bryophyta ngµnh Rªu Bryophytes ngµnh Rªu Bryopsida Líp Rªu Bryozoa ngµnh §éng vËt d¹ng rªu BSE viÕt t¾t cña Bovine Spongiform Encephalopathy bÖnh tho¸i ho¸ thÇn kinh ë bß BSP viÕt t¾t cña Biosafety protocol 46 BSR viÕt t¾t cña Brown Stem Rot BST viÕt t¾t cña Bovine SomatoTropin BTR-4 gene gen BtR-4 bubo h¹ch s−ng bubonic plague (bÖnh) dÞch h¹ch buccal (thuéc) m¸ miÖng buccal cavity khoang miÖng buccal glands (c¸c) tuyÕn miÖng buccopharyngeal membrane mµng miÖng hÇu buccopharyngeal respiration thë qua miÖng hÇu bud chåi, m¾t bud sport ®ét biÕn sinh d−ìng chåi budding 1. (sù) n¶y chåi 2. (sù) ghÐp chåi bud scale v¶y chåi buffer chÊt ®Öm, ®Öm buffering t¸c ®éng ®Öm buffy coat (cells) vá b¹ch cÇu buildup of radiation tÝch tô bøc x¹ bulb hµnh bulbar (thuéc) hµnh bulbiferous (cã) hµnh, (cã) giß bulbil giß, hµnh con, hµnh nhá bulbourethral gland tuyÕn hµnh niÖu ®¹o bulbus arterlosus hµnh ®éng m¹ch bulbus oculi hµnh m¾t, cÇu m¾t bulimia (chøng) ¨n v« ®é bulk flow dßng khèi bulla bäng n−íc, nèt mäng bullate 1. phång 2. (cã) bãng 3. (cã) bäng n−íc bulliform cell tÕ bµo d¹ng bãng bundesgesundheitsamt (BGA) Bé Y tÕ liªn bang §øc bundle bã m¹ch bundle cap chãp bã bundle end ®Çu cuèi bã bundle sheath bao bã m¹ch bundle sheath cells tÕ bµo bao bã m¹ch bunion chai phång bunodont (cã) r¨ng hµm mÇu tï bunoid (cã) r¨ng hµm mÊu tï bunt bÖnh nÊm than 47 burdo thÓ ghÐp Burkätt lymphoma u b¹ch huyÕt Burkitt burr qu¶ cã gai burrow hang, ®µo hang bursa tói, bao, b×u bursa copulatrix tói giao cÊu bursa inguinalis khoang b×u bÑn bursa of Fabricus tói Fabricus bursa omentalls hËu cung m¹c nèi bursicon bursicon bursiform (cã) d¹ng tói, (cã) d¹ng bao burying beetles bä ®µo hang butterfly flower hoa b−ím buttress root rÔ h¹ch BXN gene gen BXN (m∙ ho¸ enzym ph©n huû thuèc diÖt cá) byssal (thuéc) ch©n t¬ byssinosis bÖnh bôi l«ng phæi byssogenous (thuéc) sinh ch©n t¬ byssus ch©n t¬ 48 C C1-inhibitor chÊt øc chÕ C1- C3 plant thùc vËt C3 C3b receptors (c¸c) thô thÓ C3b C4 pathway evolution tiÕn ho¸ theo con ®−êng C4 C4 plant thùc vËt C4 Cactaceae hä X−¬ng rång CADD viÕt t¾t cña Computer-Assisted Drug Design caducibranchiate (cã) mang rông sím Caducous (bÞ) rông sím Caecilians bé H¶i s©m kh«ng ch©n caecum ruét tÞt, nh¸nh côt caenogenesis (sù) thÝch øng ph«i caenogenetic ph¸t triÓn thÝch øng ph«i Caenorhabditis elegans loµi Caenorhabditis elegans caesious phñ chµm c terminus ®Çu C c value gi¸ trÞ c C. elegans C. elegans CAAT box hép CAAT Caco-2 dßng tÕ bµo Caco-2 cadherins cadherin (t¸c nh©n kÕt dÝnh c¸c tÕ bµo) Caenorhabditis elegans (C. elegans) Caenorhabditis elegans (C. elegans) caesium casium, vßng tuÇn hoµn cña caxi caesius phñ chµm caespitose mäc bôi, mäc côm caespitulose mäc bôi, mäc côm caffeine cafein Calamitales bé L« méc calami (c¸c) gèc l«ng chim calamus gèc l«ng chim calcaneum 1. x−¬ng gãt 2. cùa calcar cùa calcareous (cã) ®¸ v«i, mäc trªn ®¸ v«i calcicole thùc vËt −a ®Êt ®¸ v«i calciferol canciferol calciferous (chøa) muèi canxi calcification (sù) ho¸ v«i calcareous (cã) cùa 49 calcifuge thùc vËt kÞ ®Êt v«i calcigerous (chøa) muèi canxi calcigerous glands (c¸c) tuyÕn canxi calciphile thùc vËt −a ®Êt v«i calciphobe thùc vËt kÞ ®Êt v«i calcitonin canxitonin calcium canxi calcium channel-blockers chÊt (vËt) chÆn kªnh canxi calcium oxalate oxalat canxi calcium phosphate precipitation kÕt tña canxi phosphat callose 1. caloza 2. (cã) chai callous (cã) chai callipyge tÝnh tr¹ng (di truyÒn) h−íng thÞt (ë vËt nu«i) callus 1. thÓ chai, 2. thÓ caloza, 3. thÓ sÇn, 4. m« sÑo calmodulin calmodulin caloric test thö nhiÖt, kiÓm tra nhiÖt Calvin cycle chu tr×nh Calvin calycle ®µi, loa calypter v¶y che c¸nh t¹ calyptra 1. mò 2. chãp rÔ calyptrate (cã) v¶y che c¸nh t¹ calyptrogen tÇng sinh chãp rÔ calyptron v¶y che c¸nh t¹ calyx 1. ®µi 2. loa 3. ®µi calyx tube èng ®µi CAM CAM cambial initial tÕ bµo tÇng ph¸t sinh calorie calo, ®¬n vÞ nhiÖt n¨ng calpain-10 gen calpain-10 (g©y tiÓu ®−êng) cambial tissue m« th−îng tÇng cam bium tÇng ph¸t sinh cambrian kû cambri camounflage (sù) nguþ trang, nghi trang campaniform (cã) d¹ng chu«ng campanulate (cã) d¹ng chu«ng campsterol campsterol camptothecins camptothecin campylotropous ®Ýnh cong CAMV viÕt t¾t cña Cauliflower Mosaic Virus CAMV 35s viÕt t¾t cña Cauliflower Mosaic Virus 35s Promoter (CAMV 35s) canal èng kªnh ®µo canal cell tÕ bµo èng 50 canalicular (thuéc) èng nhá, tiÓu qu¶n canaliculate (cã) r∙nh canaliculus èng nhá, tiÓu qu¶n canavanine canavanin cancellated (cã) d¹ng l−íi xèp cancellous (cã) d¹ng l−íi xèp cancer ung th− cancer epigenetics ngo¹i di truyÒn ung th− (ung th− do nhiÒu gen + m«i tr−êng) CANDA viÕt t¾t cña Computer Assisted New Drug Application cane sugar ®−êng mÝa canine 1. (thuéc) chã, 2. r¨ng nanh 3. ( thuéc) r¨ng nanh 4. (thuéc) gê r∙nh canker (bÖnh) loÐt cannabis c©y cÇn sa cannibalism (hiÖn t−îng) ¨n thÞt lÉn nhau cannon bone x−¬ng chµy canola canola canopy t¸n canopy cover ®é che t¸n cap chãp, mò capillary mao qu¶n, mao m¹ch capillary electrophoresis (phÐp) ®iÖn di mao dÉn capillary forces lùc mao dÉn capillary networks hÖ mao m¹ch capillary soil water n−íc thæ nh−ìng mao dÉn capillary zone electrophoresis (phÐp) ®iÖn di vïng mao dÉn capita (c¸c) ®Çu capitate (c¸c) ®Çu capitellum mám khíp capitulum 1. côm hoa d¹ng ®Çu 2. mám capping (sù) t¹o mò, ®éi nãn caprification (sù) thô phÊn kÝn capiture recapture b¾t, b¾t l¹i capsid vá capsid capsomere capsome capsular polysaccharides polysaccharid vá capsule bao, nang, vá captive breeding chän gièng (trong) giam gi÷ capture agent t¸c nh©n b¾t gi÷ capture molecule ph©n tö b¾t gi÷ caput ®Çu carapace mai, vá cøng 51 CARB viÕt t¾t cña Center For Advanced Research In Biotechnology carbamino compounds phøc hîp carbamino carbamyl phosphate carbamyl phosphat carbetimer carbetime (polyme chèng ung th−) carbohydrate cacbohydrat carbohydrate engineering kü thuËt thao t¸c carbohydrat carbohydrate microarray vi dµn carbohydrat carbon carbon carbon dating ®Þnh tuæi b»ng carbon carbon dioxide CO2 carbon film technique kÜ thuËt mµng carbon carbon fixation cè ®Þnh carbon carbon nanotubes èng nano carbon carbon replica technique kÜ thuËt sao carbon carbon/nitrogen ratio tû lÖ C/N carbonic acid axir c¸cbonic carbonic anhydrase anhydraza carbonic carboxydismutase carbonxy®ismutaza carboxyhaemoglobin carboxyhaemoglobin carboxyl terminus (of a protein molecule) ®Çu carboxyl (cña ph©n tö protein) carboxylase cacboxylaza carboxylic acid axit cacboxylic carboxypeptidase carboxypeptidaza carbuncle côm nhät carcasses x¸c (®éng vËt), tiªu thô carcinogen chÊt g©y ung th− carcinoma canxinom carcinogenesis (sù) g©y ung th− cardiac arrhythmias lo¹n nhÞp tim cardiac cycle chu kú ®Ëp tim cardiac muscle c¬ tim cardiac output l−u l−îng m¸u qua tim cardiac stretch receptor c¬ quan c¶m nhËp sù gi∙n tim cardiac valve van cËn tim cardinal 1. (thuéc) b¶n lÒ vá 2. chÝnh, mÊu chèt cardines (c¸c) b¶n lÒ, (c¸c) khíp cardioblast tÕ bµo mÇm tim cardiolipin car®iolipin cardiovascular adjustments sù ®iÒu chØnh tim-m¹ch cardiovascular disease bÖnh tim m¹ch cardiovascular system hÖ tim m¹ch cardo b¶n lÒ, khíp 52 carina gê carinate (cã) sèng, (cã) gê cariose môc, hµ carious môc, hµ carnassial r¨ng ¨n thÞt carnitine carnitin Carnivora bé ¨n thÞt carnivore vËt ¨n thÞt carnivorous (thuéc) ¨n thÞt carnivorous plant c©y ¨n thÞt carotenes caroten carotenoids carotenoid carotid arteries ®éng m¹ch c¶nh carotid baroreceptor ¸p thô quan m¹ch c¶nh carotid sinus xoang c¶nh, xoang cæ carpal x−¬ng cæ tay carpals (c¸c) x−¬ng cæ tay carpel l¸ no∙n carpelia (c¸c) x−¬ng cæ tay carpellate (cã) l ¸ no∙n carpus x−¬ng cæ tay carrier 1. thÓ mang 2. chÊt mang 3. vËt mang carrier protein protein mang carrying capacity søc chøa, chÞu t¶i cartilage sôn caruncle 1. méng 2. nóm 3. mµo 4. mång h¹t cartilage-inducing factors a and b (c¸c)nh©n tè t¹o sôn a vµ b Caryophyllaceae hä CÈm ch−íng Caryophyllidae ph©n líp CÈm ch−íng, tæng bé CÈm ch−íng caryopsis qu¶ thãc, qu¶ ®Ünh cascade tÇng, ®ît caseation (sù) b∙ ®Ëu ho¸ casein casein caseous (thuéc) phomat, (bÞ) b∙ ®Ëu ho¸ casparian band b¨ng Caspari casparian strip ®ai Caspari caspases caspaza cassette hép chuyÓn ®æi (trong c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh ë nÊm men), casset caste nhãm chøc n¨ng castration anxiety bån chån, sî thiÕn casual species loµi ngÉu nhiªn 53 catabolic activator protein protein ho¹t ho¸ dÞ ho¸ catabolism (sù) dÞ ho¸ catadromous (thuéc) di c− xu«i dßng catalase catalaza carbonyl group nhãm carbonyl carbon cycle chu tr×nh carbon catalysis (sù) xóc t¸c catalyst chÊt xóc t¸c cataphyll v¶y chåi catastrophes tai biÕn catch muscle c¬ b¾t catecholamines catecholamin catenation (sù) t¹o chuçi caterpillar s©u cathexis (sù) tËp trung ý nghÜ catkin b«ng ®u«i sãc cauda phÇn ®u«i, phÇn cuèi, ®u«i caudad gÇn ®u«i, h−íng ®u«i, qua ®u«i caudal (thuéc) ®u«i Caudata bé L−ìng c− cã ®u«i caudate (cã) ®u«i cation ion d−¬ng, cation cation exchange (sù) trao ®æi ion d−¬ng, t¸c ®éng bëi axit caudate nucleus nh©n ®u«i caudex th©n (c©y) caul 1. mµng èi 2. mµng bäc, mµng bao caulescent (cã) th©n, (cã) cuèng cauliflory hoa chåi n¸ch th©n catabolic pathway con ®−êng dÞ ho¸ catabolism dÞ ho¸ catabolite activator protein protein ho¹t ho¸ chÊt dÞ ho¸ catabolite repression (sù) øc chÕ chÊt dÞ ho¸ catalase catalaza catalysis (sù) xóc t¸c catalyst chÊt xóc t¸c catalytic antibody kh¸ng thÓ xóc t¸c catalytic domain ph¹m vi xóc t¸c catalytic RNA ARN xóc t¸c catalytic site ®iÓm xóc t¸c catechins catechin catecholamines catecholamin cation cation, ion d−¬ng 54 cauliflower mosaic virus 35s promoter (CAMV 35s) cauline 1. (thuéc) th©n, 2. l¸ th©n caval veins tÜnh m¹ch chñ caveolae hang nhá (trªn mµng sinh chÊt) caves hang ®éng, sinh vËt ¨n mïn b∙ h÷u c¬ cavernosus (cã) thÓ hang, (cã) hang carvenous (cã) thÓ hang, (cã) hang cavitation (sù) t¹o bät khÝ, t¹o hèc cavum khoang, phßng C-banding (sù) hiÖn b¨ng C cDNA cloning t¸ch dßng ADNc, t¹o clon ADNc cDNA viÕt t¾t cña Complementary DNA CBA viÕt t¾t cña Cell-Based Assay CBD viÕt t¾t cña Convention on Biological Diversity CBF1 nh©n tè CBF1 (protein ®iÒu phèi phiªn m∙) CCC DNA ADN CCC (ADN m¹ch vßng liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ) CD4 EPSP synthase synthaza cd4 EPSP CD4 EPSPS enzym CD4 EPSPS (ë Agrobacterium) cd4 protein protein cd4 cd44 protein protein cd44 CD4-PE40 thuèc CD4-PE40 (d−îc phÈm trÞ AIDS) cd95 protein protein cd95 cDNA cADN cDNA array dµn cADN cDNA clone dßng cADN cDNA library th− viÖn cADN cDNA microarray vi dµn cADN CE viÕt t¾t cña capillary electrophoresis cecrophins cecrophin cecropin a cecropin A cecropin a peptide peptid cecropin A cecum ruét tÞt, manh trµng, ruét bÝt cell 1. tÕ bµo 2. « c¸nh cell adhesion molecules ph©n tö dÝnh b¸m tÕ bµo cell aggregation experiment thÝ nghiÖm quÇn tô tÕ bµo Cell-Based Assay xÐt nghiÖm dùa trªn tÕ bµo cell body tÕ bµo sinh d−ìng, tÕ bµo th©n cell cavity khoang tÕ bµo cell center t©m bµo cell clone dßng tÕ bµo cell culture nu«i cÊy tÕ bµo cell cycle chu tr×nh tÕ bµo 55 cell cytometry (sù) ®o ®Õm tÕ bµo cell death sù chÕt cña tÕ bµo cell dertemination sù x¸c ®Þnh tÕ bµo cell differentiation ph©n ho¸ tÕ bµo, biÖt ho¸ tÕ bµo cell diversification sù xen trång nhiÒu lo¹i tÕ bµo cell division ph©n chia tÕ bµo cell enlargement (sù) ph×nh to tÕ bµo cell extension (sù) kÐo dµi tÕ bµo cell fractionation (sù) ph©n ®o¹n tÕ bµo, t¸ch tiÓu phÇn tÕ bµo cell-free kh«ng tÕ bµo, phi tÕ bµo cell-free transcription phiªn m∙ ngoµi tª bµo cell interaction t−¬ng t¸c tÕ bµo cell junction sù kÕt nèi tÕ bµo cell line dßng tÕ bµo cell lineage chuçi thÕ hÖ tÕ bµo cell-mediated immunity miÔn dÞch qua trung gian tÕ bµo cell membrane mµng tÕ bµo cell migration sù di c− tÕ bµo cell movement sù vËn chuyÓn tÕ bµo cellobiose xenlobioza cellose xenloza cell plate tÊm ph©n bµo cell shape changes sù thay ®æi h×nh d¹ng tÕ bµo cell signaling tÝn hiÖu tÕ bµo cell transformation biÕn n¹p tÕ bµo cell types d¹ng tÕ bµo cellular slime moulds mèc nhÇy tÕ bµo cell-free translation dÞch m∙ ngoµi tÕ bµo cell fusion dung hîp tÕ bµo cell genetics di truyÒn häc tÕ bµo cellular respiration h« hÊp tÕ bµo cellullose cenluloza cell wall v¸ch tÕ bµo cell motility (sù) di ®éng cña tÕ bµo cell recognition (sù) nhËn biÕt tÕ bµo cell signaling ph¸t tÝn hiÖu cho tÕ bµo cell sorting sµng läc tÕ bµo cell-based assays xÐt nghiÖm dùa trªn tÕ bµo cell-differentiation proteins protein ph©n ho¸ tÕ bµo cell-free gene expression system hÖ thèng biÓu hiÖn gen v« bµo cell-mediated immunity tÝnh miÔn dÞch (cã) trung gian tÕ bµo cell-tissue culture nu«i cÊy m« tÕ bµo 56 cellular (thuéc) tÕ bµo, (thuéc) « c¸nh cellular adhesion molecule ph©n tö b¸m dÝnh tÕ bµo cellular adhesion receptors thô quan b¸m dÝnh tÕ bµo cellular affinity ¸i lùc tÕ bµo cellular differentiation (sù) biÖt ho¸ tÕ bµo cellular immune response ph¶n øng miÔn dÞch cña tÕ bµo cellular oncogenes gen g©y ung th− cña tÕ bµo cellular pathway mapping lËp b¶n ®å c¸c con ®−êng tÕ bµo cellular respiration (sù) h« hÊp tÕ bµo cellulase celluloza cellulolytic bacteria vi khuÈn ph©n huû celluloza celsius scale thang nhiÖt ®é Celsius cement x−¬ng r¨ng censer mechanism c¬ chÕ ph¸t t¸n censor (sù) kiÓm duyÖt censorship (sù) kiÓm duyÖt census (sù) thèng kª sè l−¬ng, dÉn liÖu sè l−îng centiMorgan xentimorgan centipedes líp Ch©n m«i center for advanced research in biotechnology trung t©m nghiªn cøu c«ng nghÖ sinh häc tiªn tiÕn central canal èng trung t©m central chemoreceptors ho¸ thô quan trung t©m central cylinder trô gi÷a central dogma thuyÕt trung t©m central nervous system hÖ thÇn kinh trung −¬ng central sulcus r∙nh Rolando central venous pressure ¸p lùc thÇn kinh trung t©m centrale phiÕn trung t©m centric trung t©m centric leaves l¸ trung t©m centrifugal ly t©m centrifugation ly t©m centrifuge m¸y ly t©m centriole trung tö centripetal h−íng t©m centrolecithal (cã) no∙n hoµng ë t©m (cã) t©m no∙n hoµng centrolecithal egg trøng t©m no∙n hoµng centromere t©m ®éng, eo s¬ cÊp centrosome trung thÓ centrum th©n ®èt sèng cepaceous (cã) mïi hµnh tái 57 cephalad h−íng ®Çu cephalic (thuéc) ®Çu cephalization (sù) h×nh thµnh ®Çu, t¹o thµnh ®Çu Cephalocarida nhãm T«m ®Çu Cephalochordata ph©n ngµnh §Çu sèng Cephalopoda líp Ch©n ®Çu Cephalosporins xenphalosporin cephalothorax ®Çu-ngùc ceramic filter bé läc gèm cercal (thuéc) ®u«i cercaria Êu trïng cercaria cercus phÇn phô ®u«i cere cia da gèc má cerebellar (thuéc) tiÓu n∙o cerebellar cortex vá tiÓu n∙o cerebellar fossa hè tiÓu n∙o cerebellar hemispheres b¸n cÇu tiÓu n∙o cerebellar peduncle cuèng tiÓu n∙o cerebellum tiÓu n∙o cerebral (thuéc) ®¹i n∙o, (thuéc) n∙o cerebral aqueduct èng dÉn n∙o cerebral cortex vá n∙o cerebral fiexure nÕp gÊp n∙o cerebral fossa hè ®¹i n∙o cerebral hemispheres b¸n cÇu ®¹i n∙o cerebroside xerebrosit cerebrospinal (thuéc) n∙o tuû sèng cerebrall blood flow dßng m¸u n∙o cerebrall circulation tuÇn hoµn m¸u n∙o cerebrose cerebroza cerebrospinal fluid dÞch n∙o tuû cerebrum ®¹i n∙o ceriferous t¹o s¸p ceroma da gèc má cerous (cã) s¸p ceruminous glands tuyÕn r¸y tai cervical (thuéc) cæ cervical ganglia h¹ch cæ cervical smear mÉu thö cæ tö cung cervicum phÇn cæ cervine (thuéc) h−¬u 58 cervix cæ, cæ rÔ cervix uteri cæ tö cung, cæ d¹ con cespitose mäc bôi, mäc côm cessation cassette casset dõng Cestoda líp S¸n d©y Cetacea bé C¸ voi CGIAR viÕt t¾t cña Consultative Group on International Agricultural Research chaeta l«ng cøng chaetiferous (cã) l«ng cøng chaetigerous (cã) l«ng cøng Chaetognatha ngµnh Hµm t¬ chaetophorous (cã) l«ng cøng chaetoplankton sinh vËt næi t¬ Chaetopoda nhãm Ch©n t¬ chagas’ disease bÖnh trïng mòi khoan chain terminator yÕu tè kÕt thóc chuçi chalaza 1. ®iÓm hîp 2. d©y treo chalazogamy (tÝnh) thô tinh qua ®iÓm hîp chalice ®µi chalk gland tuyÕn phÊn chalk grassland ®ång cá ®¸ v«i chamaephyte thùc vËt chåi trªn ®Êt CFH protein protein cfh (Complement Factor H Protein) CFP viÕt t¾t cña Cyan Fluorescent Protein CFTR viÕt t¾t cña Cystic Fibrosis Transmembrane Regulator Protein cge CGIAR viÕt t¾t cña Consultative Group on International Agricultural Research cgmp chaconine chaconin chakrabarty decision QuyÕt ®Þnh Chakrabarty (cña Bé Th−¬ng m¹i Mü cho phÐp cÊp b¶n quyÒn cho vi sinh vËt chuyÓn gen) chalcone isomerase isomeraza chalcon channel protein protein kªnh channel-blockers chÊt chÆn kªnh channels kªnh chaotropic agent t¸c nh©n chaotrop (c¬ chÊt s¶n ra ion lµm tan mµng sinh häc) chaparral chaparral character tÝnh tr¹ng, dÊu hiÖu chaperone molecules ph©n tö chaperon chaperone proteins protein chaperon chaperones chaperon 59 chaperonins chaperonin character displacement (sù) ho¸n ®æi ®Æc ®iÓm, chuyÓn ®æi tÝnh tr¹ng Charadriiformes bé Choi choi, bé Chim rÏ Charales bé T¶o vßng Charophyceae líp T¶o vßng chasmocleistogamous thô phÊn më-ngËm characterization assay phÐp xÐt nghiÖm x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm chasmogamy (tÝnh) thô phÊn më cheek m¸ cheilitis (sù) viªm m«i chela k×m, vuèt k×m cheilferous (cã) k×m chelate (cã) k×m, (cã) vuèt, (cã) cµng chelating agent t¸c nh©n cµng ho¸, t¸c nh©n chelat ho¸ chelicerae ch©n k×m Chelicerata ph©n ngµnh Cã k×m cheliform (cã) d¹ng k×m Chelonethida bé Bä c¹p gi¶ Chelonia bé Rïa cheluviation (sù) röa chiÕt chemautotroph sinh vËt ho¸ tù d−ìng chemical defences ho¸ chÊt phßng vÖ chemical equilibrium (sù) c©n b»ng ho¸ häc CHD viÕt t¾t cña Coronary Heart Disease chelating agent t¸c nh©n chelat ho¸ chelation chelat ho¸ chemical genetics m«n di truyÒn ho¸ häc chemical mutagen t¸c nh©n ®ét biÕn hãa häc chemical synapse khíp thÇn kinh ho¸ häc chemiluminescence ph¸t huúnh quang ho¸ häc chemiluminescent immunoassay (clia) phÐp thö miÔn dÞch huúnh quang ho¸ häc chemiosmosis (sù) ho¸ thÈm thÊu chemistry ho¸ häc chemoautotroph sinh vËt ho¸ tù d−ìng chemoheterotroph sinh vËt ho¸ dÞ d−ìng chemokinesis (sù) ho¸ vËn ®éng chemolithoautotroph dinh d−ìng b»ng ho¸ hîp chÊt v« c¬ chemometrics ®o l−êng ho¸ häc chemonasty ho¸ øng ®éng chemopharmacology ho¸ d−îc häc 60 chemoreceptor ho¸ thô quan chemostat ph−¬ng tiÖn ho¸ æn ®Þnh chemosynthesis (sù) ho¸ tæng hîp chemosynthetic autotroph sinh vËt tù d−ìng ho¸ tæng hîp chemotaxis ho¸ h−íng ®éng, vËn ®éng h−íng ho¸ chemotaxonomy ho¸ ph©n lo¹i ho¸ chemotherapy ho¸ liÖu ph¸p, liÖu ph¸p ho¸ häc chemotroph sinh vËt ho¸ d−ìng chemotropism (tÝnh) h−íng ho¸ chÊt, vËn ®éng theo nguån dinh d−ìng Chenopodiaceae hä Rau muèi chernozem ®Êt ®en chewing nhai, nghiÒn chiasma 1. (®iÓm) v¾t chÐo 2. (cÊu tróc) giao thoa chiasmata (c¸c) v¾t chÐo chief cell tÕ bµo chÝnh childhood psychosis lo¹n t©m th©n th¬ Êu childhood schizophrenia t©m thÇn ph©n liÖt Êu th¬ chilling chÕt gi¶ Chilognatha líp Ch©n kÐp Chilopoda líp Ch©n m«i chimera d¹ng kh¶m, thÓ kh¶m chimeric (thuéc) thÓ kh¶m Chiroptera bé D¬i chiropterophilous thô phÊn nhê d¬i chi-squared distribution ph©n bè khi b×nh ph−¬ng chitin chitin Chlamydobacteriales bé KhuÈn bao chlamydospore b¶o tö v¸ch dµy chemical nutrient ho¸ chÊt dinh d−ìng chemical potential thÕ ho¸ chloragen cells tÕ bµo chÊt vµng chloragogen cells tÕ bµo chÊt vµng chlorella t¶o clorela, t¶o tiÓu cÇu chlorenchyma m« giËu, m« diÖp lôc Chlorococcalles bé Chlorococcales chiorocruorin s¾c tè h« hÊp lôc, clorocruorin Chlorophyceae líp T¶o lôc chlorophylls chÊt diÖp lôc, clorophyl Chlorophyta ngµnh T¶o lôc chimera kh¶m chimeraplasty g¾n kÕt kh¶m (ph−¬ng ph¸p chuyÓn ADN b»ng c¬ chÕ söa ch÷a) 61 chimeric antibody kh¸ng thÓ kh¶m chimeric DNA ADN kh¶m chimeric proteins protein kh¶m chinese hamster ovary cells tÕ bµo buång trøng chuét tói Trung quèc chiral compound hîp chÊt (h×nh) bµn tay (cã t©m kh«ng ®èi xøng) chitin chitin chitinase chitinaza chloroplast lôc l¹p, h¹t lôc chloroplast DNA ADN lôc l¹p chloroplast ER l−íi néi chÊt lôc l¹p , ER lôc l¹p chloroplast transit peptide peptid xuyªn lôc l¹p chlorosis (bÖnh) óa vµng choana lç d¹ng phÔu CHO cells (c¸c) tÕ bµo CHO (Chinese Hamster Ovary), dßng tÕ bµo buång trøng cña chuét ®ång Trung quèc) choanae lç mòi sau choanocyte tÕ bµo cæ ¸o choice point ®iÓm chän cholera (bÖnh) dÞch t¶ chodrosamine chon®rosamin chondroskeleton bé x−¬ng sôn cholera toxin ®éc tè dÞch t¶ cholesterol cholesterol choline cholin cholinesterase cholinesteraza chomophyte thùc vËt sèng ë mïn chondral (thuéc) sôn Chondricthyes líp C¸ sôn chondrification (sù) ho¸ sôn, t¹o sôn chondrin chÊt sôn chondroblast nguyªn bµo sôn chondrocranlum sä sôn chondrocytes tÕ bµo sôn chondrogenesis (sù) ho¸ sôn, t¹o sôn chorda 1. d©y 2. d©y sèng chordacentra th©n ®èt sèng chordamesoderm d©y sèng trung ph«i b× chordotonal organs c¬ quan d©y ©m chorea d©y choria (chøng) móa giËt chorioallantoic membrane mµng ®Öm tói niÖu 62 chorion 1. mµng ®Öm 2. vá cøng chorionic villus sampling lÊy mÉu l«ng nhung mµng ®Öm choroidal mµng m¹ch choroid plexus ®¸m rèi mµng m¹ch Chordata ngµnh cã d©y sèng Chordate (cã) d©y sèng chromaffin cell tÕ bµo nhuém crom chromaffin tissue m« −a crom chromatic adaptation thÝch nghi mµu chromatids nhiÔm s¾c tö chromatin chÊt nhiÔm s¾c chrornatin bead h¹t nhiÔm s¾c chromatin diminution sù gi¶m chÊt nhiÔm s¾c thÓ chromatin modification söa ®æi chÊt nhiÔm s¾c chromatin remodeling t¸i m« h×nh ho¸ chÊt nhiÔm s¾c chromatin remodeling elements (c¸c) phÇn tö t¸i m« h×nh ho¸ chÊt nhiÔm s¾c chromatography (phÐp) s¾c kÝ chromatolysis sù ph©n huû mµu, sù huû h¹t Nissl chromatophore tÕ bµo s¾c tè, h¹t mµu chromium cromium chromoblast nguyªn bµo s¾c tè chromocentre t©m nhiÔm s¾c, vïng nhiÔm s¾c chromomere h¹t nhiÔm s¾c, tiÕt nhiÔm s¾c chromonema sîi nhiÔm s¾c chromophil −a nhuém mµu chromophilic −a nhuém mµu chromophobe kþ nhuém mµu chromophobic kþ nhuém mµu chromoplast h¹t mµu, s¾c l¹p chromosomal aberration sai h×nh nhiÔm s¾c thÓ chromosomal chimera thÓ kh¶m nhiÔm s¾c thÓ chromosomal packing unit ®¬n vÞ bäc gãi nhiÔm s¾c thÓ chromosomal translocation chuyÓn ®o¹n nhiÔm s¾c thÓ chromosome nhiÔm s¾c thÓ chromosome arm nh¸nh nhiÔm s¾c thÓ, c¸nh nhiÔm s¾c thÓ chromosome complement bé nhiÔm s¾c thÓ chromosome cores (c¸c) lâi nhiÔm s¾c thÓ chromosome elimination sù lo¹i th¶i nhiÔm s¾c thÓ chromosome map b¶n ®å nhiÔm s¾c thÓ chromosome mapping lËp b¶n ®å nhiÔm s¾c thÓ 63 chromosome-mediated gene transfer truyÒn gen qua trung gian nhiÔm s¾c thÓ chromosome painting vÏ nhiÔm s¾c thÓ chromosome set tËp nhiÔm s¾c thÓ chromosome sorting xÕp lo¹i nhiÔm s¾c thÓ chromosome walking nhiÔm s¾c thÓ ®i (ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ gi¶i tr×nh tù gen) chronic heart disease bÖnh tim m∙n tÝnh chronic myeloid leukemia bÖnh m¸u tr¾ng d¹ng tuû m∙n tÝnh chrontropy nhÞp t¸c ®éng chrysalis nhéng mµng Chrysophyceae líp T¶o n©u vµng Chrytrldiomycetes líp NÊm cæ chunking (sù) kho¹nh vïng s¾p xÕp chyle dÞch s÷a, nhò trÊp chylifaction (sù) h×nh thµnh dÞch s÷a, h×nh thµnh nhò trÊp chylification (sù) h×nh thµnh dÞch s÷a, h×nh thµnh nhò trÊp chylomicron h¹t nhò chÊp, dÞch nu«i chronic granulomatous disease bÖnh u h¹t m¹n tÝnh chyme d−ìng chÊp chymotrypsin chymotrypsin cicatrix sÑo Ciconliformes bé Cß cilia 1. l«ng rung, tiªm mao 2. l«ng mi 3. sîi mãc ciliate (cã) l«ng rung, (cã) tiªm mao, (cã) l«ng mi , (cã) l«ng mãc chymosin chymosin cilia l«ng rung, l«ng mi ciliary (thuéc) l«ng rung, l«ng mi ciliary body thÓ l«ng nhung ciliograde vËn ®éng b»ng l«ng rung Ciliophora líp Trïng tiªm mao ciliospore bµo tö l«ng rung cilium l«ng rung, l«ng mÞn cingulum ®ai, vµnh ®ai circadian rhythm nhÞp ngµy ®ªm circinate cuén vßng, uèn vßng circulatory system hÖ tuÇn hoµn circumnutation (sù) chuyÓn ®éng xo¾n ngän ciliary neurotrophic factor nh©n tè h−íng thÇn kinh l«ng rung cirrate (cã) tua cuèn, (cã) tay cuèn, (cã) gai giao cÊu, (cã ) l«ng gai cirri tua cuèn, tay cuèn, gai giao cÊu, l«ng gai, r©u c¸ cirrhosis x¬ gan 64 cirriferous (cã) tua cuèn, (cã) tay cuèn, (cã) gai giao cÊu, (cã ) l«ng gai Cirripedla ph©n líp Ch©n r©u cirrose (cã) tua cuèn, (cã) l«ng xo¾n cirrus 1. tua cuèn, tay cuèn, l«ng gai 2. gai giao cÊu cisternum tói dÑp cistron xistron citric acid axit xitric citric acid cycle chu tr×nh axÝt citric CLA viÕt t¾t cña Conjugated Linoleic Acid clade nh¸nh gai nèi cladistics ph©n nh¸nh häc cladode cµnh d¹ng l¸ cladogenesis (sù) ph©n nh¸nh tiÕn ho¸, ph¸t sinh dßng cladogram biÓu ®å ph©n nh¸nh cladophyll th©n d¹ng l¸ clamp connection mÊu nèi, mÊu liªn kÕt claspers 1. mÊu b¸m 2. thuú b¸m 3. thuú b¸m, mÊu b¸m class 1. nhãm 2. líp class frequency tÇn suÊt nhãm, tÇn sè nhãm class interval kho¶ng nhãm classical conditioning biÕn ®æi cã ®iÒu kiÖn cæ ®iÓn classical evolutionary taxonomy ph©n lo¹i tiÕn ho¸ cæ ®iÓn classification of communities ph©n lo¹i c¸c quÇn x∙ clathrin clatrin claustrum v¸ch x−¬ng then clavate (cã) chuú, (cã) d¹ng chuú clave (cã) h×nh chuú, (cã) d¹ng chuú clavicle x−¬ng ®ßn clavicular (thuéc) x−¬ng ®ßn claw vuèt, cùa, mãc clay ®Êt sÐt clearance sù lµm s¹ch, hÖ sè s¹ch clearing agent chÊt lµm trong, chÊt lµm s¹ch cleavage (sù) ph©n c¾t cleavage arrest sù ngõng ph©n c¾t cleavage clock sù ph©n c¾t trßn cleavage furrow r∙nh ph©n c¾t cleavage-nucleus nh©n ph©n c¾t cleidoic egg trøng bäc cleistocarp thÓ qña d¹ng cÇu cleistogamy (tÝnh) thô phÊn ng©m, (tÝnh) tù thô phÊn cleistothecium thÓ qña d¹ng cÇu, thÓ qu¶ kÝn 65 cis/trans isomerism (tÝnh) ®ång ph©n cis/trans cis/trans test thö nghiÖm ®ång/lÖch, thö nghiÖm cis/trans cis-acting element phÇn tö t¸c ®éng cis cis-acting element phÇn tö t¸c ®éng cis cis-acting protein protein t¸c ®éng cis cisplatin cisplatin (thuèc ch÷a ung th− b»ng c¸ch ng¨n c¶n tæng hîp ADN) cistron cistron, gen citrate synthase synthaza citrat citrate synthase gene gen synthaza citrat citric acid axit citric citric acid cycle chu tr×nh axit citric c-kit genetic marker chØ thÞ di truyÒn c-kit ckr-5 proteins protein ckr-5 CLA viÕt t¾t cña Conjugated Linoleic Acid clades sinh vËt chung tæ tiªn, sinh vËt chung nguån gèc cladistics ph©n nh¸nh CLIA viÕt t¾t cña ChemiLuminescent ImmunoAssay climacteric 1. thêi k× khñng ho¶ng 2. h« hÊp bét ph¸t climatic factor yÕu tè khÝ hËu climatic change thay ®æi khÝ hËu climatic region c¸c vïng khÝ hËu climatic variation biÕn ®æi khÝ hËu climax cao ®Ønh climax community quÇn x∙ cao ®Ønh cline nªm, cÊp tÝnh tr¹ng, th−êng biÕn clinical psychology t©m lÝ häc l©m sµng clinical trial thö nghiÖm l©m sµng clinostat m¸y håi chuyÓn clitellum bói tuyÕn da clitoris ©m h¹ch, ©m vËt cloaca huþªt, æ nhíp clock-driven behaviour tËp tÝnh theo ®ång hå clonal analysis (sù) ph©n tÝch dßng clonal dispersal (sù) ph¸t t¸n theo dßng clonal growth sinh tr−ëng cña dßng clonal plant thùc vËt sinh ra tõ dßng clonal selection chän läc dßng, chän gièng theo dßng clone 1. dßng (v« tÝnh) 2. dßng (ph©n tö, sinh vËt) 3. t¸ch dßng clone bank ng©n hµng dßng cloning t¸ch dßng 66 cloning vector vect¬ t¸ch dßng clonic phase pha giËt rung clonization sù ®Þnh c− tËp ®oµn, sù h×nh thµnh tËp ®oµn closed community quÇn x∙ ®ãng kÝn closed circulatory system hÖ tuÇn hoµn kÝn closed mitosis nguyªn ph©n kÝn closed vascular bundle bã m¹ch kÝn closing layer líp khÐp closing membrane mµng khÐp clostridium khuÈn thoi clot côc ®«ng clouds of electrons m©y electron club moss ngµnh th«ng ®Êt, bé th«ng ®Êt, bé quyÓn b¸, c©y th«ng ®¸ clumped distribution ph©n bè thµnh nhãm Clupeiformes Bé c¸ trÝch cluster côm, løa cluster analysis ph©n tÝch côm, ph©n tÝch nhãm cluster cup tói tÕ bµo gØ s¾t cluster of differentiation côm biÖt ho¸ clutch æ trøng, bÇy, løa ®Î clutch size sè l−îng ®µn CMC viÕt t¾t cña Critical Micelle Concentration CML viÕt t¾t cña Chronic Myeloid Leukemia CMV viÕt t¾t cña cytomegalovirus CNTF viÕt t¾t cña Ciliary NeuroTrophic Factor cnemidium c¼ng ch©n chim cnemis x−¬ng chµy, c¼ng ch©n cnida tÕ bµo l«ng ch©m, tÕ bµo thÝch ty Cnidaria ngµnh Ruét khoang cnidoblast tÕ bµo l«ng ch©m, tÕ bµo thÝch ty cnidocytes tÕ bµo sîi ch©n CNTs viÕt t¾t cña carbon nanotubes CoA coenzym A (pantothenic acid, mét vitamin hoµ tan trong n−íc) co-adaptation (sù) ®ång thÝch nghi coagulation (sù) ®«ng tô coagulation factor nh©n tè g©y ®«ng tô coal than coal ball thÓ bao than coalescent kÕt tô, hîp sinh coat vá coated pit hèc, bäc coated yesicle tói bäc 67 cobalt coban cobweblike mµng nhÖn coccoid d¹ng d©u khuÈn, d¹ng cocoit coccus cÇu khuÈn coccyx x−¬ng côt coccyges (c¸c) x−¬ng côt co-chaperonin co-chaperonin cochlea èc tai cochlea duct èng tai cochleariform xo¸y tr«n èc cochleate xo¸y tr«n èc cocloning ®ång t¸ch dßng cocoon kÐn codex alimentarius bé luËt dinh d−ìng codex alimentarius commission uû ban luËt dinh d−ìng coding capacity kh¶ n¨ng m∙ ho¸, ®é m∙ ho¸ coding region vïng m∙ hãa coding region of messenger RNA ®o¹n m∙ ho¸ cho mARN coding sequence tr×nh tù m∙ ho¸ codominant ®ång tréi codon codon, ®¬n vÞ m∙, côm m∙ coefficient of variation hÖ sè biÕn dÞ Coelenterata ngµnh Ruét khoang coeliac. (thuéc) bông coelom thÓ khoang, khoang c¬ thÓ coelomate (cã) thÓ khoang coelomic (thuéc) thÓ khoang, khoang c¬ thÓ coelomic fluid dÞch thÓ khoang Coelomata nhãm ThÓ khoang coelomere ®èt khoang coelomoduct èng khoang tho¸t coelomostome miÖng thËn coelozoic sèng trong khoang coenobium t¶o tËp ®oµn coenocyte hîp bµo coenocytic hîp bµo coenocytia hîp bµo coenogamete céng giao tö coenosarc th©n chung coenosteum bé x−¬ng chung coenotic (thuéc) quÇn l¹c sinh vËt 68 coenzyme coenzym coenzyme A coenzym A coenzyme Q coenzym Q coevolution (sù) ®ång tiÕn ho¸ coexistence (sù) cïng tån t¹i, sèng chung cofactor nh©n tè cïng t¸c ®éng, nh©n tè cïng ¶nh h−ëng cofactor recycle dïng l¹i, quay vßng nh©n tè cïng t¸c ®éng coffee berry borer rÇy n©u cµ phª cognitive dissonance bÊt ®ång nhËn thøc cognitive ethology tËp tÝnh häc nhËn thøc cognitive map b¶n ®å nhËn thøc cognitive therapy liÖu ph¸p nhËn thøc coherent ®Ýnh nhau cohesion (sù) kÕt dÝnh cohesion mechanism c¬ chÕ ®Ýnh kÕt cohesion theory lý thuyÕt liªn kÕt cohesive dÝnh cohesive ends ®Çu dÝnh (ADN) cohesive termini ®Çu dÝnh (ADN) cohort nhãm hä gÇn Cohort life-tables b¶ng sèng cïng nhãm colchicine colchicin cold acclimation thuÇn hãa chÞu l¹nh cold acclimatization thuÇn hãa chÞu l¹nh cold agglutinin aglutinin l¹nh, ng−ng kÕt tè l¹nh cold-blooded (thuéc) m¸u l¹nh, biÕn nhiÖt cold hardening (sù) ®«ng cøng (v× l¹nh) cold receptor thô quan l¹nh cold resistance chèng l¹nh cold-shock protein protein chèng chãang l¹nh cold tolerance chÞu l¹nh Coleoptera bé C¸nh cøng coleoptile bao l¸ mÇm coleorrhira bao rÔ mÇm colicins colicin coliform bacteria vi khuÈn d¹ng coli co-linearity (sù) ®ång tuyÕn colinearity rule quy t¾c ®ång tuyÕn collagen colagen collagenase collagenaza collar 1. cæ rÔ 2. vµnh cæ 3. nÕp gÊp cæ 4. m¶nh cæ collar cell tÕ bµo cæ ¸o 69 collateral 1. ®i kÌm 2. song song collateral bud chåi kÌm collateral bundle bã chång collecting cell tÕ bµo gom collecting duct èng niÖu collecting tubule èng thu collective fruit qu¶ hîp collective unconscious v« thøc tËp thÓ collenchyma m« dµy collenchyma cell tÕ bµo m« dµy collecterial glands tuyÕn gãp, tuyÕn thu colliculi in midbrain mÊu n∙o gi÷a colliculus gß nhá, mÊu nhá, u nhá colloblasts tÕ bµo tiÕt keo, tÕ bµo thßng läng colloid chÊt keo colloid osmotic pressure ¸p suÊt thÈm thÊu keo colon 1. ruét cuèi 2. ruét kÕt colonic (thuéc) ruét cuèi, ruét kÕt colonization (sù) h×nh thµnh tËp ®oµn, h×nh thµnh khuÈn l¹c colony 1. tËp ®oµn 2. côm nÊm 3. khuÈn l¹c colony forming cells c¸c tÕ bµo t¹o khuÈn l¹c colony forming unit ®¬n vÞ t¹o khuÈn l¹c colony hybridization lai khuÈn l¹c colony stimulating factor yÕu tè kÝch thÝch t¹o khuÈn l¹c Colorado beetle bä c¸nh cøng Colorado coloration sù nhuém colostrum s÷a non colostrum corpuscles h¹t s÷a non colour blindness (chøng) mï mµu colour vision thÞ gi¸c mµu colpus lç thu«n columella 1. trô 2. lâi 3. thÓ que columellar (thuéc) trô, (thuéc) lâi, (thuéc) thÓ que column 1. trô nhÞ-nhuþ 2. d¹ng cét columnar epithelium biÓu m« trô coma 1. c¬n h«n mª 2. cê comatose (bÞ) h«n mª comb 1. l−îc 2. tÇng ong comb rows hµm r¨ng l−îc combinatorial biology sinh häc tæ hîp combinatorial chemistry ho¸ häc tæ hîp combinatorics m«n Tæ hîp häc 70 combining site ®iÓm tæ hîp, ®iÓm kÕt hîp comedo nh©n trøng c¸ comfort behaviour tËp tÝnh chØnh tÒ Commelinidae ph©n líp Thµi lµi, tæng bé Thµi lµi commensal vËt héi sinh commensalism (hiÖn t−îng) héi sinh commission of monographs héi ®ång chuyªn kh¶o commission of biomolecular engineering héi ®ång kü thuËt thao t¸c ph©n tö sinh häc commissural bundle bã m¹ch nèi Commisure 1. ®−êng nèi, diÖn nèi 2. bã nèi committee for proprietary medicinal products uû ban s¶n phÈm y häc ®éc quyÒn committee for veterinary medicinal products ñy ban c¸c s¶n phÈm thó y committee on safety in medicines ñy ban an toµn y häc common bundle bã chung common genes gen th−êng communication (sù) giao l−u, giao tiÕp community quÇn x∙, céng ®ång community diversity quÇn x∙ phong phó community effect hiÖu øng quÇn x∙ community plant variety office ñy ban gièng thùc vËt céng ®ång comninuted (bÞ) ph©n nhá, nghiÒn nhá compaction sù dµy ®Æc companion cell tÕ bµo kÌm comparative analysis ph©n tÝch so s¸nh comparative anatomy gi¶i phÉu häc so s¸nh comparative embryology ph«i häc so s¸nh comparative psychology t©m lý häc so s¸nh compartment ng¨n, khoang colloids, soil chÊt keo, d¹ng keo compartment hypothesis gi¶ thuyÕt ng¨n « compensation point ®iÓm bï compensatory pause sù nghØ bï competence kh¶ n¨ng, n¨ng lùc competition (sù) c¹nh tranh competence factor nh©n tè kh¶ biÕn competent kh¶ biÕn competition coefficient hÖ sè c¹nh tranh competition exclusion c¹nh tranh lo¹i trõ competitive binding c¹nh tranh liªn kÕt competitive exclusion principle nguyªn lý lo¹i trõ c¹nh tranh 71 competitive inhibitor nh©n tè c¹nh tranh k×m h∙m competitive release c¹nh tranh th¶ ra competitors kÎ c¹nh tranh complanate dÑt, (bÞ) nÐn complement 1. bé nhiÔm s¾c thÓ 2. bæ thÓ complement cascade tÇng bæ thÓ complement factor H gene gen nh©n tè H bæ thÓ complement fixation cè ®Þnh bæ thÓ complementary bæ trî, t−¬ng hîp complementary DNA ADN bæ trî complementary genes (c¸c) gen bæ trî complementation (sù) bæ trî complete Freun, s adjuvant t¸ chÊt Freund toµn vÑn complementarity (sù) t−¬ng hîp, bæ trî complementary DNA ADN bæ trî complementation t−¬ng hîp, bæ trî complementation test phÐp thö bæ trî complement deficiency thiÕu hôt bæ trî complete digestive tract èng tiªu ho¸ complete flower hoa ®ñ complete linkage liªn kÕt gen hoµn toµn complex phøc hÖ complex cell tÕ bµo phøc complexity of DNA, RNA ®é phøc t¹p cña ADN, ARN complexity tÝnh phøc t¹p, liªn quan tíi sù æn ®Þnh quÇn x∙ complex tissue m« phøc hîp complicate xÕp lÉn nhau Compositae hä Cóc compound 1. ph©n ñ 2. m«i tr−êng ñ compound eyes m¾t kÐp compound reflex ph¶n x¹ hçn hîp compression wood gç Ðp compressor c¬ Ðp compulsion (sù) c−ìng bøc computational biology sinh häc vi tÝnh computer assisted new drug application (sù) øng dông thuèc míi nhê m¸y tÝnh computer-assisted drug design thiÕt kÕ thuèc nhê m¸y tÝnh concanavalin A concanavalin A concatemer chuçi kh¶m concave lens thÊu kÝnh lâm concentric vascular bundle bã m¹ch ®ång t©m conceptacle phßng tÕ bµo 72 concha vá èc conchiolin conchiolin concolorate cïng mµu concolor ®Òu mµu, cïng mµu concrescence (sù) ®ång tr−ëng concrete operations thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ho¹t ®éng concrete period thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ®éng cô thÓ concrete stage thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ®éng cô thÓ concrete thinking suy nghÜ cô thÓ, t− duy cô thÓ concussion sù chÊn th−¬ng condary sexual characters (c¸c) ®Æc ®iÓm sinh dôc phô, (c¸c) ®Æc ®iÓm sinh dôc phô thø cÊp condensation synthesis (sù) tæng hîp trïng ng−ng condensed (®−îc) kÕt tô condensed chromatin chÊt nhiÔm s¾c kÕt tô condition hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn, tr¹ng th¸i conditional lethal gen g©y chÕt cã ®iÒu kiÖn conditional probability x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn conditional probability distribution ph©n bè x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn conditional reflex ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn conduct disorders (c¸c) rèi lo¹n h−íng dÉn conducting airways ph−¬ng thøc dÉn truyÒn conducting tissue m« dÉn conduction sù dÉn truyÒn, sù dÉn conduit èng dÉn conduplicate xÕp chång cïng chiÒu condylar (thuéc) låi cÇu, mÊu khíp condyle låi cÇu mÊu khíp condyloid (thuéc) låi cÇu, mÊu khíp cone 1. nãn th«ng 2. thÓ nãn cone cell tÕ bµo h×nh nãn confabulation (sù) bÞa chuyÖn confervoid (cã) d¹ng sîi mÞn confidence interval kho¶ng tin cËy configuration cÊu h×nh conflict xung ®ét confocal microscope kÝnh hiÓn vi ®ång tiªu cù confocal microscopy soi hiÓn vi ®ång tiªu cù conformation cÊu h×nh (3 chiÒu) congeneric cïng gièng congenic cïng di truyÒn, cïng nguån gèc 73 congenital bÈm sinh congenital deformity biÕn d¹ng bÈm sinh congo red ®á congo (thuèc nhuém β amyloid protein) conidial (thuéc) bµo tö ®Ýnh conidiophore cuèng bµo tö ®Ýnh conidiosporangium tói bµo tö ®Ýnh conidium bµo tö ®Ýnh Coniferales bé Th«ng Coniferopsida líp Th«ng coniferous (cã) qu¶ nãn, (cã) qu¶ th«ng coniferous forest rõng th«ng conjugate tiÕp hîp conjugate division ph©n chia tiÕp hîp conjugated linoleic acid (CLA) axit linoleic tiÕp hîp conjugated protein protein tiÕp hîp conjugation (sù) tiÕp hîp conjugation tube cÇu tiÕp hîp, èng tiÕp hîp conjunctiva kÕt m¹c conjunctive tissue m« tiÕp hîp connate hîp sinh connecive d¶i liªn kÕt connecting thread sîi nèi connective tissue m« liªn kÕt connivent ®ång quy consciousness ý thøc consensus sequence tr×nh tù t−¬ng ®ång, tr×nh tù thèng nhÊt conservation (sù) b¶o tån, b¶o toµn conservation tillage ®Êt trång trät ®−îc b¶o tån conserved ®−îc b¶o tån consolidation of learning cñng cè tËp quen consolidation of memory cñng cè trÝ nhí consortia m¹ng l−íi (nghiªn cøu) conspecific cïng loµi constancy ®é bÒn v÷ng, ®é æn ®Þnh constant region vïng æn ®Þnh, vïng h»ng ®Þnh constitutive enzyme enzym c¬ ®Þnh constitutive genes c¸c gen c¬ ®Þnh constitutive heterochromatifl chÊt dÞ nhiÔm s¾c c¬ ®Þnh constitutive mutations ®ét biÕn c¬ ®Þnh constitutive promoter promot¬ c¬ ®Þnh, khëi ®iÓm c¬ ®Þnh constriction eo constrictor c¬ th¾t 74 construct s¶n phÈm thiÕt kÕ (ADN) consultative group on international agricultural research (CGIAR) nhãm t− vÊn vÒ nghiªn cøu n«ng nghiÖp quèc tÕ consumers (c¸c) sinh vËt tiªu thô consumer density mËt ®é sinh vËt tiªu thô consummatory act hµnh ®éng tiªu thô consummatory behaviour tËp tÝnh tiªu thô consummatory phase pha tiªu thô consumption (sù) tiªu thô, tiªu dïng contact herbicide thuèc diÖt cá tiÕp xóc contact hypersensitivity qu¸ mÉn do tiÕp xóc contact inhibition øc chÕ do tiÕp xóc contact Insecticide thuèc trõ s©u tiÕp xóc contagion (sù) l©y, truyÒn nhiÔm contagious l©y truyÒn nhiÔm contagious distribution ph©n bè lan truyÒn contaminant chÊt g©y « nhiÔm contiguity ®é tiÕp cËn contiguous genes (c¸c) gen kÕ tiÕp con-till viÕt t¾t cña conservation tillage continental drift sù tr«i d¹t lôc ®Þa contingency table b¶ng tiÕp hîp control sequences tr×nh tù kiÓm sãat, tr×nh tù ®iÒu khiÓn continuous culture nu«i cÊy liªn tôc continuous perfusion trµn liªn tôc (ph−¬ng ph¸p nu«i d−ìng tÕ bµo) continuous reinforcement cñng cè liªn tôc, t¨ng c−êng liªn tôc continuous variation biÕn dÞ liªn tôc continuum th¶m liÒn, nhãm liªn tôc contorted xo¾n, vÆn, cuén, cuèn contraceptive t¸c nh©n tr¸nh thô thai contraception (sù) tr¸nh thô thai, chèng thô thai contractile ring vßng co th¾t contractile root rÔ co rót contractile tissue m« co rót contractile vacuole kh«ng bµo co bãp contractility (tÝnh) co rót contracture (sù) co cøng contralateral ®èi bªn control agent t¸c nh©n kiÓm so¸t control group nhãm ®èi chøng controlled modification sù c¶i biÕn cã ®iÒu khiÓn conus thÓ nãn 75 conus arteriosus nãn ®éng m¹ch conus medullaris nãn tuû sèng convection (sù) ®èi l−u convention on biological diversity (CBD) c«ng −íc ®a d¹ng sinh häc convergence (sù) ®ång quy convergent héi tô, ®ång quy convergent evolution tiÕn ho¸ ®ång quy convergent extension t¨ng c−êng héi tô convergent improvement c¶i tiÕn ®ång quy convergent thinking t− duy héi tô conversion disorder rèi lo¹n biÕn ®æi conversion hysteria bÖnh hysteri chuyÓn ho¸n convolute cuén, cuèn, quÊn convolution (sù) cuèn, quÊn coomassie blue xanh coomassie co-operation (sù) hîp t¸c cooperativity (sù) t−¬ng t¸c coordinated framework for regulation of biotechnology khu«n khæ ®iÒu phèi ®Ó ®iÒu hµnh c«ng nghÖ sinh häc coordinated growth sinh tr−ëng phèi hîp coordination chemistry hãa häc ®iÒu phèi Cope,s rule ®Þnh luËt Cope Copepoda ph©n líp Ch©n chÌo copper ®ång coppice 1. rõng chåi, rõng non 2. (sù) dän rõng coprodaeum phÇn huyÖt ruét coprolalia (chøng) nãi tôc coprophagous ¨n ph©n coprophilia (tÝnh) −a ph©n coprophilic −a ph©n, chÞu ph©n coprophilous −a ph©n, chÞu ph©n coprozoic sèng ë ph©n copula phÇn nèi, cÇu nèi copulation (sù) giao cÊu, tiÕp hîp copulation tube èng giao cÊu copy DNA (c-DNA) ADN b¶n sao copy number sè b¶n sao coracidium Êu trïng coracidia coral san h« coral reef r¹n san h« ngÇm, ®¶o san h« ngÇm corallaceous (thuéc) san h« Coraciliformes bé S¶ rõng 76 coracoid x−¬ng qu¹ coralliferous (cã) san h« coralliform (cã) d¹ng san h« coralline (cã) d¹ng san h« coralline algae t¶o san h« coralloid (cã) d¹ng san h« corbicula giá phÊn cordate (cã) d¹ng tim coremium 1. bã sîi nÊm 2. bã cuèng bµo tö ®Ýnh corepressor chÊt ®ång k×m h∙m, ®ång øc chÕ, phÇn tö ®ång øc chÕ coriaceous dai corious dai corium b× cork bÇn cork cambium m« sinh bÇn, t−îng bÇn sinh vá corm giß ngÇm, th©n hµnh cormophyte thùc vËt th©n rÔ corn 1. h¹t ngò cèc, 2. ng«, 3. chai chan corn borer (bä) rÇy ng« corn earworm s©u tai corn rootworm s©u g©y thèi rÔ ng« cornea gi¸c m¹c, mµng gi¸c corneal (thuéc) gi¸c m¹c corneous (cã) sõng corniculate 1. (cã) d¹ng sõng, 2. (cã) sõng cornua mÊu d¹ng sõng cornual (thuéc) mÊu d¹ng sõng cornute (cã) sõng, (cã) mÊu d¹ng sõng corolla trµng corona 1. vµnh, t¸n 2. thÓ ®Üa coronal (thuéc) vµnh, t¸n, thÓ ®Üa coronal plane thÓ ®Üa corona radiata vµnh phãng x¹, vµnh to¶ tia coronary circulation tuÇn hoµn vµnh coronary heart disease bÖnh m¹ch vµnh coronet vµnh ®Õ coronold 1. x−¬ng vµnh nãn 2. (cã) d¹ng má corpora allata thÓ alata corpora bigemina cñ n∙o sinh ®«i corpora cardiaca thÓ h¹ch thÇn kinh corpora cavernosa thÓ xèp, thÓ hang corpora geniculata thÓ gèi 77 corpora lutea thÓ vµng corpora pedunculata thÓ cuèng corpora quadrigemlna cñ n∙o sinh t− corpus th©n, thÓ corpus adiposum thÓ mì corpus albicans thÓ tr¾ng corpus callosum thÓ chai corpuscle tiÓu thÓ, h¹t nhá corpus luteum thÓ vµng corpus mamillare thÓ nóm vó, thÓ tr¾ng corpus spongiosum thÓ hang, thÓ xèp corpus striatum thÓ v©n correlation mèi t−¬ng quan correlogram biÓu ®å t−¬ng quan correlation coefficient hÖ sè t−¬ng quan cortex vá cortical granules h¹t vá cortical microtubules vi èng nhá cortical reaction ph¶n øng thÓ vá corticate (cã) vá corticolous ë vá, mäc trªn vá corticotrophin hormon kÝch vá th−îng thËn corticotropin corticotropin cortisol cortisol cortisone cortison Corti’s organ c¬ quan Corti corymb ngï Corynebacteriaceae hä Corynebacteriaceae cosmid cosmid cosmine líp ngµ cosmold scale v¶y ngµ cos site ®iÓm cos costa 1. s−ên 2. g©n 3. g©n däc 4. s−ên costal (thuéc) s−ên, g©n cost-benefit alalysis ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých cosuppression ®ång k×m h∙m, ®ång øc chÕ (gen) Cot curve ®−êng cong Cot coterminous cïng ph©n bè, cïng giíi h¹n cotransport ®ång vËn chuyÓn cotyledon l¸ mÇm cotyledonary placentation kiÓu nhau bói, kiÓu nhau l¸ 78 cotyloid 1. (cã) d¹ng cèi 2. æ cèi cotype mÉu chuÈn cïng kiÓu Coulter counter mÊy ®Õm Coulter counter-conditioning (sù) biÕn ®æi ®iÒu kiÖn countercurrent exchange trao ®æi ng−îc dßng countershading (sù) t« mµu phßng vÖ counter-transference truyÒn c¶m ®èi ng−îc counts sè ®Õm counting population (c¸c) quÇn thÓ ®èm country providing genetic resources n−íc cung cÊp tµi nguyªn di truyÒn coupled oscillation (c¸c) dao ®éng kÑp ®«i coupling (sù) ghÐp ®«i, kÕt ®«i coupling factors yÕu tè ghÐp courtship behaviour tËp tÝnh ve v∙n covalent bond liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ cover ®é che phñ cover slip tÊm kÝnh ®Ëy, lamen coverts l«ng th©n cowpea mosaic virus virut kh¶m ®Ëu ®òa cowpea trypsin inhibitor chÊt øc chÕ tripsin ®Ëu ®òa Cowper’s glands tuyÕn Cowper, tuyÕn hµnh-hang COX viÕt t¾t cña cyclooxygenase COX-1 viÕt t¾t cña cyclooxygenase1 COX-2 viÕt t¾t cña cyclooxygenase2 COX-3 viÕt t¾t cña cyclooxygenase3 coxa ®èt h¸ng coxal (thuéc) ®èt h¸ng CP4 EPSP synthase synthaza cp4 epsp CP4 EPSPS viÕt t¾t cña enzyme 5-enolpyruvyl-shikimate-3-phosphate synthase do Agrobacterium chñng CP4 sinh ra CpDNA ADN tÕ bµo chÊt (Cytoplasmic DNA) CPMP viÕt t¾t cña Committee for Proprietary Medicinal Products CPMV viÕt t¾t cña CowPea Mosaic Virus CPTI viÕt t¾t cña CowPea Trypsin Inhibitor cramp (chøng) chuét rót Crampton’s muscle c¬ Crampton cranial (thuéc) hép sä, sä cranial dermis da sä n∙o Cranial flexures nÕp uèn sä n∙o cranial nerves d©y thÇn kinh sä n∙o cranial neural crest mµo thÇn kinh sä n∙o 79 cranial sensory ganglia h¹ch c¶m gi¸c sä n∙o Craniata ph©n ngµnh cã sä craniobuccal pouch tói sä miÖng craniosacral system hÖ sä-x−¬ng cïng cranium hép sä crashes bïng næ crassulacean acid metabolism chuyÓn ho¸ axit kiÓu c©y thuèc báng crassulacean acid metabolism plant thùc vËt CAM Crassulaceae hä Thuèc báng C reactive protein protein kiÓu ph¶n øng C creatine phosphate creatin phosphat C-reactive protein protein ph¶n øng C (chØ thÞ sinh häc vÒ viªm nhiÔm) creativity kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cre-lox system hÖ thèng cre-lox (dïng phag ®Ó xen vµo hoÆc lµm mÊt ®i mét ®o¹n ADN ®Æc thï) cremaster 1. gai bông 2. c¬ b×u 3. c¬ tiÕt s÷a crenate (cã) khÝa trßn, (cã) khÝa tai bÌo crepitation phãng næ crepuscular ho¹t ®éng lóc chËp cho¹ng crest mµo cribellum tÊm nh¶ t¬ cribriform (cã) d¹ng sµng, (cã) d¹ng r©y cribrose rç mÆt sµng cricold (cã) d¹ng nhÉn Crinoidea líp HuÖ biÓn crispate qu¨n, nh¨n nheo crisped qu¨n, nh¨n nheo crissum vïng quanh huyÖt, vïng æ nhíp crissal (thuéc) vïng quanh huyÖt crista 1. nÕp mµng 2. mµo crista acustica mµo thÝnh gi¸c cristate (cã) mµo crithidial (thuéc) crithidia critical day length ®é dµi ngµy tíi h¹n critical micelle concentration nång ®é micel tíi h¹n critical period thêi k× tíi h¹n critical point method ph−¬ng ph¸p ®iÓm tíi h¹n crochet mãc vËn ®éng Crocodilia bé C¸ sÊu croissant vitellogßne no∙n hoµng h×nh liÒm crop thu ho¹ch mïa mµng 80 """