🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thủ Tục Giải Quyết Tranh Chấp Dân Sự – Câu Hỏi Thực Tế Và Giải Đáp Ebooks Nhóm Zalo Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn ThÕ Kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn Duy Hïng Thμnh viªn TS. NguyÔn An Tiªm TS. KhuÊt Duy Kim H¶i NguyÔn Vò Thanh H¶o LÔØI NHAØ XUAÁT BAÛN Trong quan nieäm truyeàn thoáng ôû nöôùc ta, “ñaùo tuïng ñình” laø phöông thöùc giaûi quyeát tranh chaáp raát ít ñöôïc coi troïng. Thôøi kyø phong kieán, phaàn lôùn ngöôøi daân coù hieåu bieát phaùp luaät raát haïn cheá, laïi e ngaïi caùc thuû tuïc phieàn haø vaø ít tin töôûng vaøo söï coâng baèng, chính xaùc cuûa caùc quan toøa neân hoï thöôøng töï xöû lyù vôùi nhau hoaëc giaûi quyeát treân cô sôû “leä laøng” chöù khoâng phaûi laø “pheùp nöôùc”. Cho ñeán nay, duø ñaõ coù nhieàu thay ñoåi lôùn nhöng coù theå noùi thöïc traïng naøy vaãn coøn toàn taïi khaù phoå bieán, ñaëc bieät laø ôû vuøng noâng thoân, vuøng saâu, vuøng xa. Giaûi quyeát baèng caùch töï thoûa thuaän hay theo taäp quaùn tuy coù nhieàu ñieåm tích cöïc nhöng ñoái vôùi nhöõng vuï vieäc phöùc taïp thì hieäu quaû cuûa noù thöôøng thaáp, thaäm chí nhieàu tröôøng hôïp coù theå gaây ra nhöõng heä luïy raát phöùc taïp, aûnh höôûng xaáu ñeán traät töï xaõ hoäi. Treân thöïc teá, tranh chaáp daân söï phaàn nhieàu laø lieân quan ñeán taøi saûn. Caùc vaên baûn phaùp luaät ñieàu chænh lónh vöïc naøy raát roäng, vieäc xaùc ñònh ñuùng loaïi tranh chaáp vaø quy ñònh phaùp luaät ñeå aùp duïng cho nhöõng tröôøng hôïp cuï theå laø vaán ñeà cöïc kyø khoù khaên. Maët khaùc, ñeå giaûi quyeát ñuùng ñaén, khaùch quan vuï vieäc, thuû tuïc giaûi quyeát taïi Toøa aùn phaûi qua nhieàu böôùc khaùc nhau, raát khoù ñeå ngöôøi daân naém baét ñaày ñuû. Vì vaäy, ñeå höôùng daãn, giuùp ñôõ ngöôøi daân 5 hieåu roõ quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa mình cuøng caùc phöông thöùc baûo veä nhöõng quyeàn lôïi ñoù, moät giaûi phaùp raát caàn thieát laø ñöa ra nhöõng caùch thöùc giaûi thích ñôn giaûn, gaén vôùi caùc tröôøng hôïp cuï theå; thoâng qua ñoù goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa coâng taùc tuyeân truyeàn, phoå bieán vaø giaùo duïc phaùp luaät theo chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta. Vôùi tinh thaàn ñoù, Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia - Söï thaät xuaát baûn cuoán saùch: Thuû tuïc giaûi quyeát tranh chaáp daân söï - Caâu hoûi thöïc teá vaø giaûi ñaùp cuûa Tieán só Ñoã Caûnh Thìn. Noäi dung cuoán saùch taäp trung vaøo hai chuû ñeà chính: phaùp luaät veà thuû tuïc giaûi quyeát tranh chaáp daân söï vaø phaùp luaät veà thi haønh aùn daân söï. Phaàn lôùn giaûi ñaùp trong cuoán saùch ñöôïc tuyeån choïn töø nhöõng baøi traû lôøi baïn ñoïc cuûa taùc giaû ñaõ ñöôïc ñaêng taûi treân moät soá tôø baùo. Thoâng qua vieäc löïa choïn caùc tröôøng hôïp coù tính ñieån hình vaø vôùi caùch vieát deã hieåu, gaàn guõi cuûa moät ngöôøi laøm baùo, am hieåu phaùp luaät vaø thöïc tieãn aùp duïng luaät, taùc giaû ñaõ giaûi ñaùp moät caùch khaù thuyeát phuïc nhöõng caâu hoûi thöïc teá cuûa ngöôøi daân töø nhieàu vuøng mieàn treân caû nöôùc. Tuy nhieân, do tính phöùc taïp cuûa lónh vöïc ñeà caäp, coù caâu hoûi coøn khaù sô saøi veà thoâng tin neân moät soá phaàn traû lôøi khoù coù theå ñaày ñuû maø chæ coù tính chaát gôïi yù, ñònh höôùng ñeå baïn ñoïc tham khaûo, vaän duïng vaøo tröôøng hôïp cuï theå cuûa mình. Xin giôùi thieäu cuoán saùch vôùi baïn ñoïc. Thaùng 12 naêm 2013 NHAØ XUAÁT BAÛN CHÍNH TRÒ QUOÁC GIA - SÖÏ THAÄT 6 LÔØI GIÔÙI THIEÄU Laâu nay, ñeán nhieàu nôi toâi thöôøng ñöôïc nghe nhöõng caùn boä ôû cô sôû taâm söï raèng vaên baûn phaùp luaät khoâng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû neân khoù cho vieäc thöïc thi taïi ñòa phöông. Khoâng nhöõng theá, ñoïc nhöõng taøi lieäu lieân quan ñeán phaùp luaät, nhöõng vaên baûn phaùp luaät thaáy khoâ khan, khoù tieáp thu do kieán thöùc phaùp luaät coøn haïn cheá; ñoái vôùi caùn boä ôû cô sôû ñaõ khoù hieåu, khoù aùp duïng thì vôùi ngöôøi daân coøn khoù khaên hôn. Vì vaäy, nhieàu ngöôøi phaïm toäi chæ vì khoâng hieåu phaùp luaät; nhieàu ngöôøi muoán giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuï theå lieân quan ñeán phaùp luaät nhöng raát luùng tuùng. Moät soá nôi coù “Tuû saùch phaùp luaät” nhöng thöïc teá ngöôøi daân ít ñoïc, ít hieåu neân hieäu quaû khoâng cao. Nhieàu söï vieäc nhoû nhöng do khoâng hieåu bieát phaùp luaät neân caùn boä ôû cô sôû, ngöôøi daân luùng tuùng, thaäm chí vi phaïm, laøm sai. Ñoïc boä saùch phoå bieán phaùp luaät cuûa Tieán só Ñoã Caûnh Thìn, toâi nhaän thaáy moät caùch tuyeân truyeàn, giaùo duïc phaùp luaät khaù ñoäc ñaùo vaø thöïc söï höõu ích. 7 Laø moät nhaø baùo coù kinh nghieäm ñoàng thôøi laø nhaø nghieân cöùu, vieát nhieàu, vieát chaéc ôû nhieàu theå taøi khaùc nhau, taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng kieán thöùc xaõ hoäi, kieán thöùc vaên hoïc vôùi buùt phaùp dí doûm, nheï nhaøng, ngaén goïn ñeå ñöa ra vaø giaûi quyeát caùc tình huoáng phaùp luaät moät caùch thaáu ñaùo caû “lyù” vaø “tình”. “Deã ñoïc, deã nhôù, deã hieåu, deã aùp duïng” laø phöông chaâm cuûa taùc giaû khi vieát boä saùch naøy. Toâi nghó taùc giaû phaàn naøo ñaõ thöïc hieän ñöôïc phöông chaâm ñoù. Khoâng muoán noùi ñoù laø “caåm nang” nhöng boä saùch thöïc söï boå ích ñoái vôùi caùn boä thöïc thi phaùp luaät ôû cô sôû vaø ngöôøi daân! Thieáu töôùng, GS.TS. Nguyeãn Xuaân Yeâm Giaùm ñoác Hoïc vieän Caûnh saùt nhaân daân 8 Phaàn thöù nhaát PHAÙP LUAÄT VEÀ THUÛ TUÏC GIAÛI QUYEÁT TRANH CHAÁP DAÂN SÖÏ NAÊNG LÖÏC PHAÙP LUAÄT TOÁ TUÏNG VAØ NAÊNG LÖÏC HAØNH VI TOÁ TUÏNG DAÂN SÖÏ CUÛA ÑÖÔNG SÖÏ ÑÖÔÏC HIEÅU THEÁ NAØO? Trong moät vuï aùn daân söï, toâi ñöôïc nghe caùn boä Toøa aùn thöôøng söû duïng caùc thuaät ngöõ naêng löïc phaùp luaät toá tuïng daân söï vaø naêng löïc haønh vi toá tuïng daân söï cuûa ñöông söï. Thöïc tình toâi thaáy khoù hieåu neân raát mong ñöôïc giaûi thích ñeå hieåu roõ hôn trong quaù trình giaûi quyeát vuï aùn. Traàn Ngoïc Saâm (Thaïch Thaønh, Thanh Hoùa) Naêng löïc phaùp luaät toá tuïng daân söï laø khaû naêng coù caùc quyeàn, nghóa vuï trong toá tuïng daân söï do phaùp luaät quy ñònh. Moïi caù nhaân, cô quan, toå chöùc coù naêng löïc phaùp luaät toá tuïng daân söï nhö nhau trong vieäc yeâu caàu Toøa aùn baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. 9 Naêng löïc haønh vi toá tuïng daân söï laø khaû naêng töï mình thöïc hieän quyeàn, nghóa vuï toá tuïng daân söï hoaëc uûy quyeàn cho ngöôøi ñaïi dieän tham gia toá tuïng daân söï. Ñöông söï laø ngöôøi töø ñuû möôøi taùm tuoåi trôû leân coù ñaày ñuû naêng löïc haønh vi toá tuïng daân söï, tröø ngöôøi maát naêng löïc haønh vi daân söï, ngöôøi bò haïn cheá naêng löïc haønh vi daân söï hoaëc phaùp luaät coù quy ñònh khaùc. Ñöông söï laø ngöôøi chöa ñuû saùu tuoåi hoaëc ngöôøi maát naêng löïc haønh vi daân söï thì khoâng coù naêng löïc haønh vi toá tuïng daân söï. Vieäc baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho nhöõng ngöôøi naøy taïi Toøa aùn do ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa hoï thöïc hieän. Ñöông söï laø ngöôøi töø ñuû möôøi laêm tuoåi ñeán chöa ñuû möôøi taùm tuoåi ñaõ tham gia lao ñoäng theo hôïp ñoàng lao ñoäng hoaëc giao dòch daân söï baèng taøi saûn rieâng cuûa mình ñöôïc töï mình tham gia toá tuïng veà nhöõng vieäc coù lieân quan ñeán quan heä lao ñoäng hoaëc quan heä daân söï ñoù. Trong tröôøng hôïp naøy, Toøa aùn coù quyeàn trieäu taäp ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa hoï tham gia toá tuïng. Ñoái vôùi nhöõng vieäc khaùc, vieäc baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho hoï taïi Toøa aùn do ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa hoï thöïc hieän. Ñöông söï laø cô quan, toå chöùc do ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp tham gia toá tuïng. 10 QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ CUÛA ÑÖÔNG SÖÏ TRONG VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ Do coù tranh chaáp veà taøi saûn, toâi vaø moät ngöôøi ôû ñòa phöông ñaõ yeâu caàu Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát. Vuï aùn ñang trong giai ñoaïn chuaån bò xeùt xöû. Toâi muoán bieát mình coù quyeàn vaø nghóa vuï gì trong vuï aùn naøy? Traàn Minh Hôïp (Boá Traïch, Quaûng Bình) Tröôùc heát, oâng caàn naém vöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät laø caùc ñöông söï coù quyeàn, nghóa vuï bình ñaúng khi tham gia toá tuïng. Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï (ñöôïc söûa ñoåi, boå sung naêm 2011)1 thì khi tham gia toá tuïng, ñöông söï coù caùc quyeàn, nghóa vuï sau ñaây: Cung caáp chöùng cöù, chöùng minh ñeå baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Yeâu caàu caù nhaân, cô quan, toå chöùc ñang löu giöõ, quaûn lyù chöùng cöù cung caáp chöùng cöù ñoù cho mình ñeå giao noäp cho Toøa aùn. Ñeà nghò Toøa aùn xaùc minh, thu thaäp chöùng cöù cuûa vuï aùn maø töï mình khoâng theå thöïc hieän ñöôïc hoaëc ñeà nghò Toøa aùn trieäu taäp ngöôøi laøm chöùng, tröng caàu giaùm ñònh, ñònh giaù; khieáu naïi vôùi Vieän kieåm saùt veà nhöõng chöùng cöù maø Toøa aùn ñaõ xaùc minh, thu thaäp do ñöông söï ____________ 1. Sau ñaây goïi taét laø Boä luaät toá tuïng daân söï. 11 khaùc yeâu caàu. Ñöôïc bieát vaø ghi cheùp, sao chuïp taøi lieäu, chöùng cöù do caùc ñöông söï khaùc xuaát trình hoaëc do Toøa aùn thu thaäp. Ñeà nghò Toøa aùn quyeát ñònh aùp duïng bieän phaùp khaån caáp taïm thôøi. Töï thoûa thuaän vôùi nhau veà vieäc giaûi quyeát vuï aùn; tham gia hoøa giaûi do Toøa aùn tieán haønh. Nhaän thoâng baùo hôïp leä ñeå thöïc hieän caùc quyeàn, nghóa vuï cuûa mình. Töï baûo veä hoaëc nhôø ngöôøi khaùc baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho mình. Tham gia phieân toøa. Yeâu caàu thay ñoåi ngöôøi tieán haønh toá tuïng, ngöôøi tham gia toá tuïng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ñeà xuaát vôùi Toøa aùn nhöõng vaán ñeà caàn hoûi ngöôøi khaùc, ñöôïc ñoái chaát vôùi nhau hoaëc vôùi nhaân chöùng; ñöôïc tranh luaän taïi phieân toøa. Ñöôïc caáp trích luïc baûn aùn, quyeát ñònh cuûa Toøa aùn; khaùng caùo, khieáu naïi baûn aùn. Phaûi coù maët theo giaáy trieäu taäp cuûa Toøa aùn vaø chaáp haønh caùc quyeát ñònh cuûa Toøa aùn trong thôøi gian giaûi quyeát vuï aùn vaø khi baûn aùn coù hieäu löïc phaùp luaät. Noäp tieàn taïm öùng aùn phí, leä phí theo quy ñònh vaø coù caùc quyeàn, nghóa vuï khaùc maø phaùp luaät quy ñònh. ÑÖÔNG SÖÏ PHAÛI TÖÏ CHÖÙNG MINH CHO NHÖÕNG LYÙ LEÕ CUÛA MÌNH TRONG TRANH CHAÁP DAÂN SÖÏ Naêm 1991, meï toâi cho ngöôøi anh trai caû cuûa toâi vaøo ôû chung nhaø. Sau ñoù do baát hoøa giöõa meï toâi 12 vôùi con daâu vaø vôùi caû anh trai toâi nöõa neân baø yeâu caàu anh trai toâi phaûi chuyeån ñi. Anh toâi ñaõ chaáp nhaän nhöng yeâu caàu meï toâi phaûi cho anh aáy moät caên nhaø khaùc, meï toâi khoâng chòu neân daãn ñeán tranh chaáp keùo daøi. Coù ngöôøi cho raèng trong vuï vieäc naøy meï toâi seõ thua kieän vì thöïc teá baø ñaõ giao cho anh toâi quaûn lyù, söû duïng ñaõ hôn möôøi naêm nay, nhöng cuõng coù ngöôøi noùi raèng anh toâi vaøo ôû nhôø thì phaûi traû nhaø, khoâng ñöôïc ra ñieàu kieän gì heát. Vaäy, vaán ñeà naøy hieåu theá naøo cho ñuùng? Phaïm Thò Xuaân Ñaøo (Long Khaùnh, Ñoàng Nai) Vieäc tranh chaáp nhaø ôû giöõa meï vaø con trai quaû laø moät ñieàu ñaùng tieác. Vaán ñeà ôû ñaây laø nhöõng ngöôøi trong gia ñình caàn phaûi coù caùi nhìn thieän chí, treân cô sôû coù lyù, coù tình ñeå laøm theá naøo giöõ ñöôïc tình caûm cuûa nhöõng ngöôøi ruoät thòt maø vaãn ñuùng vôùi caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät. Khi meï - con, anh em daãn nhau “ñaùo tuïng ñình” thì seõ naûy sinh nhieàu haäu quaû ñaùng tieác. Veà vieäc tranh chaáp ngoâi nhaø giöõa meï vaø anh trai cuûa chò, vaán ñeà naèm ôû choã: Phaûi xaùc ñònh ñöôïc meï cuûa chò coù cho anh trai cuûa chò ngoâi nhaø ñoù hay khoâng, hay chæ laø cho ôû chung. Ñeå xaùc ñònh ñöôïc vaán ñeà naøy thì caùc beân (ñöông söï) phaûi töï chöùng minh lyù leõ cuûa mình, trong tröôøng hôïp gaëp nhöõng khoù khaên khaùch quan thì coù theå nhôø Toøa aùn xaùc minh. 13 Theo nhö noäi dung maø chò trình baøy thì coù theå thaáy, ngöôøi anh trai cuûa chò ñaõ thöøa nhaän vieäc meï cuûa chò cho vôï choàng anh ta vaøo ôû chung nhaø. Ñeán nay, meï cuûa chò khoâng ñoàng yù cho anh aáy ôû nöõa thì anh aáy seõ phaûi chaáp nhaän. Baèng chöùng laø chính ngöôøi anh trai cuûa chò cuõng ñaõ ñoàng yù vôùi meï raèng seõ chaáp nhaän seõ traû nhaø. Coøn veà ñieàu kieän anh aáy ñöa ra laø meï phaûi cho anh aáy moät ngoâi nhaø khaùc laø khoâng coù caên cöù phaùp lyù. Bôûi leõ, vieäc cho hay khoâng cho laø tuøy thuoäc vaøo khaû naêng, vaøo yù chí cuûa ngöôøi cho chöù khoâng theå eùp buoäc. Maët khaùc, ngöôøi anh trai cuûa chò ñaõ tröôûng thaønh, coù ngheà nghieäp oån ñònh, khoâng theå buoäc cha meï phaûi coù traùch nhieäm taïo döïng nhaø ôû cho mình. Beân caïnh ñoù, nguoàn goác ngoâi nhaø naøy roõ raøng laø cuûa meï chò, khoâng coù moät baèng chöùng naøo theå hieän raèng baø ñaõ cho con trai ôû nhôø hay ôû luoân, neân khoâng coù caên cöù ñeå buoäc baø phaûi coù nghóa vuï trong vieäc naøy. Ñeå baùc laïi nhöõng laäp luaän treân, ngöôøi anh trai cuûa chò chæ coøn caùch chöùng minh raèng, baø meï ñaõ cho mình ngoâi nhaø ñoù, neáu khoâng anh aáy seõ khoâng coù quyeàn ñoøi hoûi veà choã ôû nhö chò ñaõ neâu. KEÁ THÖØA QUYEÀN VAØ NGHÓA VUÏ TOÁ TUÏNG NHÖ THEÁ NAØO? Cô quan toâi ñang tham gia vaøo vieäc giaûi quyeát moät vuï aùn daân söï, nhöng hieän nay ñaõ chaám döùt 14 hoaït ñoäng. Chuùng toâi raát luùng tuùng, khoâng bieát ñeå tieáp tuïc giaûi quyeát vuï aùn ñoù thì phaùp luaät quy ñònh nhö theá naøo? Phaïm Coâng Thaéng (Cam Ranh, Khaùnh Hoøa) Do oâng khoâng noùi roõ cô quan cuûa oâng laø thuoäc doanh nghieäp, cô quan nhaø nöôùc hay toå chöùc xaõ hoäi... neân khoâng theå traû lôøi cuï theå vì phaùp luaät quy ñònh khaùc nhau ñoái vôùi caùc daïng phaùp nhaân cuï theå. Ñeå oâng coù theå vaän duïng vaøo tröôøng hôïp cuûa mình, chuùng toâi xin neâu quy ñònh cuûa phaùp luaät veà caùc tröôøng hôïp keá thöøa quyeàn vaø nghóa vuï toá tuïng theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï. Tröôøng hôïp ñöông söï laø cô quan, toå chöùc ñang tham gia toá tuïng phaûi chaám döùt hoaït ñoäng, bò giaûi theå, hôïp nhaát, saùp nhaäp, chia taùch, chuyeån ñoåi hình thöùc toå chöùc thì vieäc keá thöøa quyeàn, nghóa vuï toá tuïng daân söï ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: - Tröôøng hôïp toå chöùc phaûi chaám döùt hoaït ñoäng, bò giaûi theå laø coâng ty coå phaàn, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty hôïp danh thì caù nhaân, toå chöùc laø thaønh vieân cuûa toå chöùc ñoù hoaëc ñaïi dieän cuûa hoï tham gia toá tuïng. - Tröôøng hôïp cô quan, toå chöùc phaûi chaám döùt hoaït ñoäng, bò giaûi theå laø cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò vuõ trang nhaân daân, toå chöùc chính trò, toå chöùc chính trò - xaõ hoäi, toå chöùc chính trò xaõ hoäi - ngheà nghieäp, toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi - ngheà 15 nghieäp, doanh nghieäp nhaø nöôùc thì ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa cô quan, toå chöùc caáp treân cuûa cô quan, toå chöùc ñoù hoaëc ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa cô quan, toå chöùc ñöôïc giao tieáp nhaän caùc quyeàn, nghóa vuï cuûa cô quan, toå chöùc ñoù tham gia toá tuïng. - Tröôøng hôïp toå chöùc hôïp nhaát, saùp nhaäp, chia taùch, chuyeån ñoåi hình thöùc toå chöùc thì caù nhaân, toå chöùc naøo tieáp nhaän quyeàn, nghóa vuï cuûa toå chöùc ñoù tham gia toá tuïng. - Tröôøng hôïp ñöông söï laø toå chöùc khoâng phaûi laø phaùp nhaân maø ngöôøi ñaïi dieän hoaëc ngöôøi quaûn lyù ñang tham gia toá tuïng cheát thì toå chöùc ñoù phaûi cöû ngöôøi khaùc laøm ñaïi dieän ñeå tham gia toá tuïng; neáu toå chöùc ñoù phaûi chaám döùt hoaït ñoäng, bò giaûi theå thì caù nhaân laø thaønh vieân cuûa toå chöùc ñoù tham gia toá tuïng. THÔØI HIEÄU ÑAÕ HEÁT, KHOÂNG COØN QUYEÀN KHÔÛI KIEÄN Khi cha toâi maát, gia saûn oâng ñeå laïi laø moät ngoâi nhaø, maûnh vöôøn coù caây aên quaû vaø ao thaû caù. Gia saûn naøy vaãn do ngöôøi anh caû quaûn lyù vaø söû duïng, nhöng gaàn ñaây trong soá anh chò em coù ngöôøi tranh chaáp. Anh em khoâng thoáng nhaát ñöôïc neân ñaõ kieän ra Toøa ñeå giaûi quyeát. Tuy nhieân chuùng toâi ñöôïc traû lôøi laø thôøi hieäu khôûi kieän ñaõ heát neân Toøa khoâng thuï lyù giaûi quyeát. 16 Thôøi hieäu laø gì? Taïi sao Toøa aùn laïi khoâng giaûi quyeát vieäc tranh chaáp thöøa keá naøy? Nguyeãn Vieät Chieán (Chöông Myõ, Haø Noäi) Thôøi hieäu khôûi kieän laø thôøi haïn maø chuû theå ñöôïc quyeàn khôûi kieän ñeå yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát vuï aùn daân söï baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp bò xaâm phaïm; neáu thôøi haïn ñoù keát thuùc thì maát quyeàn khôûi kieän, tröø tröôøng hôïp phaùp luaät coù quy ñònh khaùc. Ñieàu 645 Boä luaät daân söï quy ñònh: Thôøi hieäu khôûi kieän ñeå ngöôøi thöøa keá yeâu caàu chia di saûn, xaùc nhaän quyeàn thöøa keá cuûa mình hoaëc baùc boû quyeàn thöøa keá cuûa ngöôøi khaùc laø möôøi naêm keå töø thôøi ñieåm môû thöøa keá. Thôøi hieäu khôûi kieän ñeå yeâu caàu ngöôøi thöøa keá thöïc hieän nghóa vuï veà taøi saûn cuûa ngöôøi cheát ñeå laïi laø ba naêm, keå töø thôøi ñieåm môû thöøa keá. Thôøi ñieåm môû thöøa keá laø thôøi ñieåm ngöôøi coù taøi saûn ñeå laïi cheát. Nhö vaäy, thôøi hieäu ñeå giaûi quyeát vieäc chia thöøa keá ñöôïc tính töø khi cha cuûa baïn cheát. Neáu tröôùc khi cheát, cha cuûa baïn ñeå laïi di chuùc hôïp phaùp (di chuùc baèng vaên baûn hay di chuùc mieäng) thì vieäc giaûi quyeát thöøa keá phaûi thöïc hieän theo di chuùc. Tröôøng hôïp cha cuûa baïn khoâng ñeå laïi di chuùc thì vieäc chia thöøa keá thöïc hieän theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 17 Töø khi cha cuûa baïn maát ñeán nay ñaõ hôn möôøi naêm, nhöng hieän nay nhöõng ngöôøi trong dieän thöøa keá theo phaùp luaät môùi khôûi kieän giaûi quyeát chia thöøa keá laø ñaõ heát thôøi hieäu. Do vaäy, nhöõng ngöôøi ñöôïc thöøa keá khoâng coøn quyeàn khôûi kieän ra Toøa ñeå chia taøi saûn thöøa keá nöõa. Ñoù cuõng laø lyù do Toøa aùn khoâng thuï lyù giaûi quyeát vuï kieän chia taøi saûn thöøa keá. Ñeå giaûi quyeát vieäc naøy, baïn hoaëc nhöõng ngöôøi trong gia ñình coù theå khôûi kieän giaûi quyeát veà chia taøi saûn chung. Coù nghóa laø Toøa aùn seõ thuï lyù giaûi quyeát moät vuï aùn daân söï khaùc maø khoâng phaûi laø giaûi quyeát veà chia taøi saûn thöøa keá. KHI NAØO THÌ HEÁT THÔØI HIEÄU KHÔÛI KIEÄN Toâi vaø oâng Minh coù phaùt sinh tranh chaáp veà taøi saûn. Vieäc naøy giöõa hai beân cöù tranh luaän vôùi nhau maõi nhöng khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Gaàn ñaây toâi nghe noùi neáu toâi kieän ra Toøa aùn thì ñaõ heát thôøi hieäu. Cuõng coù ngöôøi noùi söï vieäc cuûa toâi khoâng phaûi laø khôûi kieän maø laø yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát. Toâi muoán bieát roõ veà vieäc naøy. Leâ Xuaân Hoaøng (An Nhôn, Bình Ñònh) Khi coù söï vieäc tranh chaáp, khoâng phaûi baát cöù luùc naøo ñöông söï cuõng coù quyeàn yeâu caàu Toøa aùn 18 giaûi quyeát maø vuï vieäc chæ ñöôïc xem xeùt giaûi quyeát trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Thôøi hieäu yeâu caàu laø thôøi haïn maø chuû theå ñöôïc quyeàn yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát vieäc daân söï ñeå baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caù nhaân, cô quan, toå chöùc, lôïi ích coâng coäng, lôïi ích nhaø nöôùc; neáu thôøi haïn ñoù keát thuùc thì maát quyeàn yeâu caàu, tröø tröôøng hôïp phaùp luaät coù quy ñònh khaùc. Trong tröôøng hôïp phaùp luaät khoâng coù quy ñònh khaùc veà thôøi hieäu khôûi kieän, thôøi hieäu yeâu caàu thì thôøi hieäu khôûi kieän, thôøi hieäu yeâu caàu ñöôïc quy ñònh nhö sau: - Thôøi hieäu khôûi kieän ñeå yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát vuï aùn daân söï laø hai naêm, keå töø ngaøy quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caù nhaân, cô quan, toå chöùc, lôïi ích coâng coäng, lôïi ích nhaø nöôùc bò xaâm phaïm. - Thôøi hieäu yeâu caàu ñeå Toøa aùn giaûi quyeát vieäc daân söï laø moät naêm, keå töø ngaøy phaùt sinh quyeàn yeâu caàu. Nhö vaäy, neáu vuï tranh chaáp cuûa oâng laø vuï aùn daân söï thì thôøi hieäu khôûi kieän laø hai naêm keå töø khi lôïi ích cuûa oâng bò xaâm phaïm; neáu laø vieäc yeâu caàu giaûi quyeát baûo veä quyeàn lôïi thì thôøi hieäu yeâu caàu laø moät naêm keå töø khi phaùt sinh quyeàn yeâu caàu. THÔØI HIEÄU KHÔÛI KIEÄN TRANH CHAÁP HUÏI LAØ BAO NHIEÂU? Toâi vaø maáy ngöôøi quen toå chöùc chôi huïi, 19 nhöng sau moät thôøi gian phaùt sinh tranh chaáp, nhuøng nhaèng maõi maø khoâng thoûa thuaän ñöôïc. Toâi muoán khôûi kieän ra Toøa ñeå giaûi quyeát nhöng khoâng bieát thôøi hieäu quy ñònh theá naøo, vì coù tröôøng hôïp khôûi kieän Toøa aùn traû lôøi laø ñaõ heát thôøi hieäu. Toâi cuõng muoán bieát laõi suaát trong chôi huïi bao nhieâu phaàn traêm laø hôïp phaùp? Traàn Thò Thuaän (Long Thaønh, Ñoàng Nai) Vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp veà bieâu, huïi phaûi caên cöù vaøo Boä luaät daân söï vaø Nghò ñònh soá 144/2006/NÑ-CP ngaøy 27-11-2006 (coù hieäu löïc töø ngaøy 22-12-2006) cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát veà huïi, hoï, bieâu, phöôøng; traùch nhieäm khi vi phaïm, caùch thöùc giaûi quyeát tranh chaáp. Theo ñoù, ñoái vôùi huïi ñöôïc xaùc laäp tröôùc ngaøy 22-12-2006 thì thôøi hieäu khôûi kieän laø 2 naêm tính töø ngaøy 22-12-2006, coù nghóa laø ñeán ngaøy 21-12-2008 laø heát thôøi hieäu khôûi kieän. Ñeán ngaøy 21-12-2008, neáu caùc ñöông söï khoâng tieán haønh khôûi kieän thì sau ngaøy naøy, neáu muoán khôûi kieän cuõng khoâng ñöôïc, vì Toøa aùn khoâng thuï lyù giaûi quyeát nöõa. Neáu caùc tröôøng hôïp chôi huïi ñöôïc xaùc laäp töø ngaøy 22-12-2006 thì thôøi hieäu khôûi kieän laø 2 naêm keå töø ngaøy quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi khôûi kieän bò xaâm phaïm. Trong vieäc chôi huïi, phaùp luaät thöøa nhaän hình thöùc chôi huïi coù laõi vaø chôi khoâng coù laõi. 20 Huïi coù laõi laø loaïi huïi maø theo söï thoûa thuaän giöõa nhöõng ngöôøi tham gia, thaønh vieân ñöôïc lónh huïi nhaän caùc phaàn huïi khi ñeán kyø môû huïi vaø phaûi traû laõi cho caùc thaønh vieân khaùc. Laõi suaát do caùc thaønh vieân chôi huïi töï thoûa thuaän nhöng khoâng ñöôïc vöôït quaù 150% laõi suaát Ngaân haøng Nhaø nöôùc quy ñònh ñoái vôùi loaïi vay töông öùng. Neáu caùc beân coù thoûa thuaän veà laõi nhöng khoâng xaùc ñònh cuï theå, neáu coù tranh chaáp thì aùp duïng laõi suaát Ngaân haøng Nhaø nöôùc töông öùng vôùi thôøi haïn vay taïi thôøi ñieåm traû nôï. Phaùp luaät cuõng nghieâm caám lôïi duïng vieäc toå chöùc chôi huïi nhaèm muïc ñích cho vay naëng laõi. Neáu xaùc ñònh ñöôïc haønh vi chôi huïi laø hình thöùc cho vay naëng laõi thì ngöôøi vi phaïm coù theå bò xöû lyù theo phaùp luaät hình söï. THÔØI GIAN KHOÂNG TÍNH VAØO THÔØI HIEÄU KHÔÛI KIEÄN VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ Gia ñình toâi hieän ñang xaûy ra söï tranh chaáp veà taøi saûn, nhöng chöa muoán khôûi kieän ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát. Tuy nhieân, thôøi gian qua chuùng toâi ñöôïc bieát coù nhieàu vuï aùn khoâng ñöôïc Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát vì heát thôøi hieäu. Toâi muoán bieát nhöõng tröôøng hôïp naøo thì khoâng tính vaøo thôøi hieäu khôûi kieän vuï aùn daân söï? Hoaøng Ngoïc Ñoaøn (Caåm Giaøng, Haûi Döông) 21 Trong vieäc giaûi quyeát aùn daân söï, phaùp luaät coù quy ñònh veà thôøi hieäu khôûi kieän vuï aùn daân söï, thôøi hieäu yeâu caàu giaûi quyeát vieäc daân söï. Heát thôøi hieäu theo quy ñònh thì Toøa aùn khoâng thuï lyù giaûi quyeát. Tuy nhieân, phaùp luaät cuõng quy ñònh veà thôøi gian khoâng tính vaøo thôøi hieäu khôûi kieän vuï aùn daân söï, thôøi hieäu yeâu caàu giaûi quyeát vieäc daân söï. Theo ñoù, khoaûng thôøi gian maø xaûy ra moät trong caùc söï kieän sau ñaây thì khoâng tính vaøo thôøi hieäu khôûi kieän hay yeâu caàu giaûi quyeát vuï aùn daân söï, vieäc daân söï: 1. Söï kieän baát khaû khaùng hoaëc trôû ngaïi khaùch quan laøm cho chuû theå coù quyeàn khôûi kieän, quyeàn yeâu caàu khoâng theå khôûi kieän, yeâu caàu trong phaïm vi thôøi hieäu. Söï kieän baát khaû khaùng laø söï kieän xaûy ra moät caùch khaùch quan khoâng theå löôøng tröôùc ñöôïc vaø khoâng theå khaéc phuïc ñöôïc maëc duø ñaõ aùp duïng moïi bieän phaùp caàn thieát vaø khaû naêng cho pheùp. Trôû ngaïi khaùch quan laø nhöõng trôû ngaïi do hoaøn caûnh khaùch quan taùc ñoäng laøm cho ngöôøi coù quyeàn, nghóa vuï daân söï khoâng theå bieát veà vieäc quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình bò xaâm phaïm hoaëc khoâng theå thöïc hieän ñöôïc quyeàn hoaëc nghóa vuï daân söï cuûa mình. 2. Chöa coù ngöôøi ñaïi dieän trong tröôøng hôïp ngöôøi coù quyeàn khôûi kieän, coù quyeàn yeâu caàu chöa thaønh nieân, maát naêng löïc haønh vi daân söï hoaëc bò haïn cheá naêng löïc haønh vi daân söï. 22 3. Chöa coù ngöôøi ñaïi dieän khaùc thay theá hoaëc vì lyù do chính ñaùng khaùc maø khoâng theå tieáp tuïc ñaïi dieän ñöôïc trong tröôøng hôïp ngöôøi ñaïi dieän cuûa ngöôøi chöa thaønh nieân, ngöôøi maát naêng löïc haønh vi daân söï, ngöôøi bò haïn cheá veà naêng löïc haønh vi daân söï. Tröôøng hôïp cuûa gia ñình oâng neáu thuoäc moät trong ba tröôøng hôïp treân thì thôøi gian khoâng tieán haønh khôûi kieän vuï aùn daân söï seõ ñöôïc xem xeùt khoâng tính vaøo thôøi hieäu khôûi kieän. NOÄI DUNG VAØ HÌNH THÖÙC CUÛA ÑÔN KHÔÛI KIEÄN VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ Toâi vôùi moät ngöôøi ôû ñòa phöông ñang coù tranh chaáp veà taøi saûn. Toâi muoán khôûi kieän ñeå giaûi quyeát döùt ñieåm vieäc tranh chaáp. Tuy nhieân, toâi khoâng roõ noäi dung vaø hình thöùc cuûa ñôn khôûi kieän nhö theá naøo laø phuø hôïp. Xin hoûi ñôn khôûi kieän ñöôïc quy ñònh nhö theá naøo? Phaïm Coâng Tính (Nga Sôn, Thanh Hoùa) Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, caù nhaân, cô quan, toå chöùc coù quyeàn töï mình hoaëc thoâng qua ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp khôûi kieän vuï aùn taïi Toøa aùn coù thaåm quyeàn ñeå yeâu caàu baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. 23 Veà hình thöùc vaø noäi dung ñôn khôûi kieän, Ñieàu 164 Boä luaät toá tuïng daân söï quy ñònh nhö sau: Caù nhaân, cô quan, toå chöùc khôûi kieän phaûi laøm ñôn khôûi kieän. Ñôn khôûi kieän phaûi coù caùc noäi dung chính sau ñaây: Ngaøy, thaùng, naêm laøm ñôn khôûi kieän; teân Toøa aùn nhaän ñôn khôûi kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi khôûi kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi coù quyeàn vaø lôïi ích ñöôïc baûo veä, neáu coù; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi coù quyeàn, nghóa vuï lieân quan, neáu coù; nhöõng vaán ñeà cuï theå yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát ñoái vôùi bò ñôn, ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan; hoï, teân, ñòa chæ ngöôøi laøm chöùng, neáu coù. Keøm theo ñôn khôûi kieän phaûi coù caùc taøi lieäu, chöùng cöù ñeå chöùng minh cho yeâu caàu khôûi kieän laø coù caên cöù vaø hôïp phaùp; caùc thoâng tin khaùc maø ngöôøi khôûi kieän xeùt thaáy caàn thieát cho vieäc giaûi quyeát vuï aùn. Ngöôøi khôûi kieän laø caù nhaân phaûi kyù teân hoaëc ñieåm chæ; neáu cô quan, toå chöùc khôûi kieän thì ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa cô quan, toå chöùc ñoù phaûi kyù teân vaø ñoùng daáu vaøo phaàn cuoái ñôn. Ngöôøi khôûi kieän vuï aùn göûi ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo ñeán Toøa aùn coù thaåm quyeàn giaûi quyeát vuï aùn baèng caùc phöông thöùc sau ñaây: Noäp tröïc tieáp taïi Toøa aùn; göûi ñeán Toøa aùn qua böu ñieän. Ngaøy khôûi kieän ñöôïc tính töø ngaøy ñöông söï noäp ñôn taïi Toøa aùn hoaëc ngaøy coù daáu böu ñieän nôi göûi. 24 Vôùi caùc quy ñònh treân, oâng coù theå yeân taâm thöïc hieän vieäc laøm ñôn vaø göûi ñôn khôûi kieän theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät. VIEÄC GÖÛI ÑÔN KHÔÛI KIEÄN VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ ÑÖÔÏC QUY ÑÒNH NHÖ THEÁ NAØO? Toâi hieän ñang coù tranh chaáp taøi saûn vôùi moät ngöôøi. Toâi muoán kieän ngöôøi naøy ra Toøa ñeå giaûi quyeát nhöng khoâng bieát vieäc göûi vaø nhaän ñôn ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo? Leâ Thò Mieän (Phuùc Thoï, Haø Noäi) Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì caù nhaân töï mình hoaëc thoâng qua ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp khôûi kieän vuï aùn taïi Toøa aùn coù thaåm quyeàn ñeå yeâu caàu baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Caù nhaân khôûi kieän phaûi laøm ñôn khôûi kieän. Ngöôøi khôûi kieän phaûi göûi keøm theo ñôn khôûi kieän taøi lieäu, chöùng cöù ñeå chöùng minh cho nhöõng yeâu caàu cuûa mình laø coù caên cöù vaø hôïp phaùp. Khi noäp ñôn tröïc tieáp taïi Toøa aùn hay göûi qua ñöôøng böu ñieän thì Toøa aùn phaûi vaøo soå nhaän ñôn. Trong thôøi haïn 5 ngaøy laøm vieäc, keå töø ngaøy nhaän ñôn, Toøa aùn phaûi xem xeùt vaø coù moät trong caùc quyeát ñònh sau: Tieán haønh thuû tuïc thuï lyù vuï aùn neáu vuï aùn thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa 25 mình; chuyeån ñôn khôûi kieän cho Toøa aùn coù thaåm quyeàn vaø baùo cho ngöôøi khôûi kieän, neáu vuï aùn thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn khaùc; traû laïi ñôn khôûi kieän cho ngöôøi khôûi kieän, neáu vieäc ñoù khoâng thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn. TOÂI COÙ THEÅ GÖÛI ÑÔN KHÔÛI KIEÄN ÔÛ TOØA AÙN NAØO? Toâi coù tranh chaáp veà taøi saûn vôùi moät soá ngöôøi coù quan heä laøm aên. Vuï vieäc khaù phöùc taïp do nhöõng ngöôøi naøy cö truù ôû nhieàu nôi khaùc nhau, taøi saûn cuõng khoâng taäp trung ôû moät ñòa ñieåm. Toâi ñònh laøm ñôn khôûi kieän nhöng hieän chöa bieát göûi ñôn ñeán Toøa aùn naøo. Ñeà nghò luaät gia tö vaán. Phaïm Vaên Khaùnh (Vaïn Ninh, Khaùnh Hoøa) Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì nguyeân ñôn coù quyeàn löïa choïn Toøa aùn giaûi quyeát tranh chaáp veà daân söï, kinh doanh, thöông maïi trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây: Neáu khoâng bieát nôi cö truù, laøm vieäc vaø truï sôû cuûa bò ñôn thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi bò ñôn cö truù, laøm vieäc, coù truï sôû cuoái cuøng hoaëc nôi bò ñôn coù taøi saûn giaûi quyeát. Neáu tranh chaáp phaùt sinh töø hoaït ñoäng cuûa chi nhaùnh, 26 toå chöùc thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi toå chöùc coù truï sôû hoaëc nôi toå chöùc coù chi nhaùnh giaûi quyeát. Neáu bò ñôn khoâng coù nôi cö truù, laøm vieäc, truï sôû taïi Vieät Nam hoaëc vuï aùn veà tranh chaáp vieäc caáp döôõng thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi mình cö truù, laøm vieäc giaûi quyeát. Neáu tranh chaáp veà boài thöôøng thieät haïi ngoaøi hôïp ñoàng thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi mình cö truù, laøm vieäc, coù truï sôû hoaëc nôi xaûy ra thieät haïi giaûi quyeát. Neáu tranh chaáp phaùt sinh töø quan heä hôïp ñoàng thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi hôïp ñoàng ñöôïc thöïc hieän giaûi quyeát. Neáu caùc bò ñôn cö truù, laøm vieäc, coù truï sôû ôû nhieàu nôi khaùc nhau thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi moät trong caùc bò ñôn cö truù, laøm vieäc, coù truï sôû ñeå giaûi quyeát. Neáu tranh chaáp veà boài thöôøng thieät haïi, trôï caáp khi chaám döùt hôïp ñoàng lao ñoäng, baûo hieåm xaõ hoäi, quyeàn vaø lôïi ích lieân quan ñeán vieäc laøm, tieàn löông, thu nhaäp vaø caùc ñieàu kieän lao ñoäng khaùc ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng thì nguyeân ñôn laø ngöôøi lao ñoäng coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi mình cö truù, laøm vieäc giaûi quyeát. Neáu tranh chaáp baát ñoäng saûn maø baát ñoäng saûn coù ôû nhieàu ñòa phöông khaùc nhau thì nguyeân ñôn coù theå yeâu caàu Toøa aùn nôi coù moät trong nhöõng baát ñoäng saûn ñeå giaûi quyeát. 27 CÔ QUAN NAØO GIAÛI QUYEÁT TRANH CHAÁP LOÁI ÑI? Do hoaøn caûnh lòch söû ñeå laïi veà khu ñaát maø gia ñình toâi ñang ôû, hieän nay nhaø toâi bò vaây boïc bôûi nhaø haøng xoùm, khoâng coù loái ñi ra ñöôøng chung. Bôûi leõ, neáu ñi ra ñöôøng chung thì phaûi ñi qua ñaát cuûa ngöôøi haøng xoùm vaø hoï khoâng chaáp nhaän. Vieäc naøy do chính quyeàn hay Toøa aùn giaûi quyeát? Khuaát Duy Minh (Phuùc Thoï, Haø Noäi) Quyeàn coù loái ñi laø quyeàn chính ñaùng cuûa coâng daân. Theo phaùp luaät daân söï thì chuû sôû höõu baát ñoäng saûn bò vaây boïc bôûi caùc baát ñoäng saûn cuûa caùc chuû sôû höõu khaùc maø khoâng coù loái ñi ra thì coù quyeàn yeâu caàu chuû sôû höõu baát ñoäng saûn lieàn keà daønh cho mình moät loái ñi thuaän tieän, hôïp lyù. Chuû sôû höõu baát ñoäng saûn lieàn keà phaûi ñaùp öùng yeâu caàu ñoù, khoâng theå noùi laø cöù ñaát cuûa toâi thì toâi coù quyeàn cho hay khoâng cho ai ñöôïc ñi qua. Ngöôøi ñöôïc daønh cho loái ñi phaûi ñeàn buø moät khoaûn tieàn töông xöùng. Trong tröôøng hôïp xaûy ra tranh chaáp thì caùc ñöông söï coù quyeàn yeâu caàu cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn giaûi quyeát. Khi xaûy ra tranh chaáp thì caùc beân coù quyeàn löïa choïn caùch giaûi quyeát laø nhôø chính quyeàn ñòa phöông can thieäp hoaëc kieän ra Toøa aùn giaûi quyeát. 28 Tröôøng hôïp cuûa gia ñình oâng coù theå khieáu naïi ñeán chính quyeàn cô sôû ñeå giaûi quyeát baèng con ñöôøng haønh chính. Khi ñoù, chính quyeàn seõ tieán haønh caùc bieän phaùp hoøa giaûi, xem xeùt giaûi quyeát treân cô sôû coù lyù, coù tình. Theo caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät hieän haønh thì chuû tòch UÛy ban nhaân daân caùc caáp coù thaåm quyeàn aùp duïng caùc bieän phaùp haønh chính buoäc thaùo dôõ vaät kieán truùc kieân coá. Vaäy neân, neáu ngöôøi haøng xoùm xaây bít ñöôøng, khoâng cho gia ñình oâng coù ñöôøng ñi ra vaø oâng coù khieáu naïi veà vieäc naøy thì chính quyeàn coù theå duøng bieän phaùp cöôõng cheá laø thaùo dôõ chöôùng ngaïi vaät ñeå taïo ñöôøng ñi hôïp lyù cho gia ñình oâng. Maët khaùc, theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì tranh chaáp loái ñi cuõng laø moät trong nhöõng tranh chaáp thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn. Khi ñoù Toøa aùn seõ quyeát ñònh bieän phaùp khaån caáp taïm thôøi laø môû loái ñi cho gia ñình oâng. OÂng phaûi boài hoaøn cho haøng xoùm moät khoaûn tieàn töông öùng vôùi dieän tích ñaát laøm loái ñi. KHOÂNG BIEÁT ROÕ ÑÒA CHÆ CUÛA ÑÖÔNG SÖÏ COÙ KHÔÛI KIEÄN ÑÖÔÏC KHOÂNG? Moät ngöôøi baïn vay cuûa toâi moät khoaûn tieàn khaù lôùn. Sau moät thôøi gian laøm aên, ngöôøi ñoù 29 chuyeån ñi nôi khaùc maø khoâng thoâng baùo cho toâi bieát ñòa chæ. Hieän nay toâi muoán khôûi kieän ngöôøi naøy ra Toøa, khoâng bieát Toøa aùn coù chaáp nhaän ñôn khôûi kieän cuûa toâi khoâng? Vieäc naøy phaùp luaät quy ñònh nhö theá naøo? Ñaëng Thaùi Vónh (Nghi Xuaân, Haø Tónh) Theo Nghò quyeát soá 02/2006/NQ-HÑTP ngaøy 12-5-2006 cuûa Hoäi ñoàng Thaåm phaùn Toøa aùn nhaân daân toái cao, höôùng daãn thi haønh caùc quy ñònh veà “Thuû tuïc giaûi quyeát caùc vuï aùn taïi Toøa aùn caáp sô thaåm” cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì trong tröôøng hôïp ñôn khôûi kieän khoâng ghi ñaày ñuû, cuï theå hoaëc ghi khoâng ñuùng teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan thì Toøa aùn yeâu caàu ngöôøi khôûi kieän phaûi ghi ñaày ñuû, cuï theå, roõ raøng nhöõng yeâu caàu treân. Neáu ngöôøi khôûi kieän khoâng thöïc hieän thì Toøa aùn traû laïi ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo cho hoï maø khoâng thuï lyù vuï aùn. Nghò quyeát cuõng quy ñònh roõ: Ñoái vôùi tröôøng hôïp trong ñôn khôûi kieän cuûa ngöôøi khôûi kieän coù ghi ñaày ñuû, cuï theå teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän, ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan nhöng hoï khoâng coù nôi cö truù nhaát ñònh, thöôøng xuyeân thay ñoåi nôi cö truù maø khoâng thoâng baùo ñòa chæ nôi ôû môùi cho ngöôøi khôûi kieän, 30 cho Toøa aùn nhaèm muïc ñích giaáu ñòa chæ ñeå troán traùnh nghóa vuï ñoái vôùi ngöôøi khôûi kieän thì ñaây ñöôïc coi laø tröôøng hôïp ngöôøi bò kieän, ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan coá tình giaáu ñòa chæ thì Toøa aùn vaãn tieán haønh thuï lyù giaûi quyeát vuï aùn theo thuû tuïc chung. Tuy nhieân, Toøa aùn khoâng ñöôïc töï mình tieán haønh thoâng baùo tìm ngöôøi bò kieän, vì ñoù laø nghóa vuï cuûa ngöôøi khôûi kieän. Tröôøng hôïp ngöôøi khôûi kieän khoâng bieát hoaëc khoâng ghi ñuùng ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän, ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan ñaõ ghi trong ñôn khôûi kieän thì hoï phaûi thöïc hieän vieäc thoâng baùo tìm kieám tin töùc, ñòa chæ cuûa nhöõng ngöôøi ñoù. Nhö vaäy, neáu ngöôøi vay tieàn cuûa oâng coá tình giaáu ñòa chæ nôi cö truù, khi oâng khôûi kieän Toøa aùn vaãn thuï lyù giaûi quyeát nhöng oâng phaûi coù traùch nhieäm truy tìm ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän. VUÏ AÙN BÒ ÑÌNH CHÆ COÙ ÑÖÔÏC KHÔÛI KIEÄN LAÏI KHOÂNG? Toâi khôûi kieän ra Toøa yeâu caàu giaûi quyeát vuï aùn daân söï, Toøa aùn thuï lyù nhöng sau ñoù ñaõ ñình chæ giaûi quyeát. Toâi muoán hoûi, khi vuï aùn bò ñình chæ thì haäu quaû cuûa noù theá naøo. Toâi coù quyeàn khôûi kieän laïi ñeå yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát ñöôïc khoâng? Trònh Thò Phöôïng (Vuõ Thö, Thaùi Bình) 31 Theo quy ñònh taïi Ñieàu 193 Boä luaät toá tuïng daân söï thì khi coù quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï, ñöông söï khoâng coù quyeàn khôûi kieän yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát laïi vuï aùn ñoù, neáu vieäc khôûi kieän vuï aùn sau khoâng coù gì khaùc vôùi vuï aùn tröôùc veà nguyeân ñôn, bò ñôn vaø quan heä phaùp luaät coù tranh chaáp, tröø caùc tröôøng hôïp: Ngöôøi khôûi kieän ruùt ñôn khôûi kieän vaø ñöôïc Toøa aùn chaáp nhaän hoaëc ngöôøi khôûi kieän khoâng coù quyeàn khôûi kieän; nguyeân ñôn ñöôïc trieäu taäp hôïp leä ñeán laàn thöù hai maø vaãn vaéng maët; ñaõ coù quyeát ñònh cuûa Toøa aùn môû thuû tuïc phaù saûn ñoái vôùi doanh nghieäp, hôïp taùc xaõ laø moät beân ñöông söï trong vuï aùn maø vieäc giaûi quyeát vuï aùn coù lieân quan ñeán nghóa vuï taøi saûn cuûa doanh nghieäp hoaëc hôïp taùc xaõ ñoù; vaø caùc tröôøng hôïp phaùp luaät coù quy ñònh khaùc. Trong tröôøng hôïp Toøa aùn ra quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì tieàn taïm öùng aùn phí maø ñöông söï ñaõ noäp ñöôïc boå sung vaøo coâng quyõ. Tröôøng hôïp Toøa aùn ra quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï, xoùa teân vuï aùn ñoù trong soå thuï lyù vaø traû laïi ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo cho ñöông söï neáu vuï aùn thuoäc tröôøng hôïp traû laïi ñôn khôûi kieän quy ñònh taïi Ñieàu 168 Boä luaät toá tuïng daân söï thì tieàn taïm öùng aùn phí maø ñöông söï ñaõ noäp ñöôïc traû laïi cho ngöôøi ñaõ noäp tieàn taïm öùng aùn phí. 32 Quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï coù theå bò khaùng caùo, khaùng nghò theo thuû tuïc phuùc thaåm. GÖÛI ÑÔN KHÔÛI KIEÄN QUA ÑÖÔØNG BÖU ÑIEÄN ÑÖÔÏC KHOÂNG? Trong quaù trình laøm aên vôùi moät ñoái taùc ôû Ñaék Laék, giöõa toâi vaø hoï ñaõ xaûy ra tranh chaáp veà daân söï. Do toâi ôû xa, ñieàu kieän coâng vieäc baän roän, nay toâi muoán khôûi kieän ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát tranh chaáp, toâi coù theå khôûi kieän baèng caùch göûi ñôn qua ñöôøng böu ñieän ñöôïc khoâng? Neáu ñöôïc thì toâi caàn phaûi coù nhöõng giaáy tôø, taøi lieäu naøo? Trong thôøi haïn bao laâu, keå töø khi toâi göûi ñôn thì Toøa aùn seõ thuï lyù giaûi quyeát? Phaïm Tröôøng Giang (Vieät Trì, Phuù Thoï) Tröôùc ñaây vieäc khôûi kieän vuï aùn daân söï cuõng coù nhieàu trôû ngaïi do phaùp luaät quy ñònh khoâng roõ raøng veà thuû tuïc, phöông thöùc; söï vaän duïng cuûa caùc Toøa aùn cuõng coù khaùc nhau. Vaán ñeà khôûi kieän qua ñöôøng böu ñieän cuõng vì vaäy maø khoâng coù söï thoáng nhaát. Chaúng haïn cuõng coù nhöõng caù nhaân, cô quan, toå chöùc khôûi kieän moät caù nhaân, cô quan, toå chöùc khaùc khi göûi ñôn qua ñöôøng böu ñieän thì coù Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát, coù Toøa aùn laïi khoâng hoaëc chæ khi naøo nhaéc nhôû cuûa phía 33 khôûi kieän thì môùi thuï lyù; thôøi gian thuï lyù vuï aùn cuõng khoâng thoáng nhaát. Ñieàu naøy khoâng chæ laøm giaûm tính nghieâm minh, thoáng nhaát cuûa phaùp luaät maø coøn laø keõ hôû phaùt sinh nhöõng tieâu cöïc. Keå töø khi Boä luaät toá tuïng daân söï ñöôïc thoâng qua thì vaán ñeà treân ñaõ ñöôïc quy ñònh roõ raøng hôn. Theo ñoù, ngöôøi khôûi kieän coù theå göûi ñôn kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo ñeán Toøa aùn baèng caùc phöông thöùc: noäp tröïc tieáp hoaëc göûi qua ñöôøng böu ñieän. Ngaøy khôûi kieän ñöôïc tính töø ngaøy ñöông söï noäp ñôn taïi Toøa aùn hoaëc ngaøy coù daáu böu ñieän nôi göûi. Nhö vaäy, vì baän laøm aên, vì ôû xa nôi Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát vuï kieän, baïn coù theå göûi ñôn khôûi kieän vuï aùn daân söï qua ñöôøng böu ñieän. Xin löu yù baïn raèng, ngaøy coù daáu böu ñieän nôi göûi ñöôïc tính laø ngaøy khôûi kieän neân khi göûi ñôn kieän ñeán Toøa aùn baïn caàn löu giöõ caùc giaáy tôø caàn thieát ñeå chöùng minh ngaøy baïn göûi ñôn, ñoàng thôøi coù theå yeâu caàu Toøa aùn löu giöõ bì thö göûi ñôn, xem nhö laø moät baèng chöùng cho vieäc göûi ñôn kieän. Ñieàu naøy laø caàn thieát vì trong moät soá tröôøng hôïp, do coù nhöõng lyù do khaùch quan hoaëc chuû quan maø ñôn kieän cuûa ñöông söï khoâng ñöôïc löu giöõ, bò thaát laïc... laøm heát thôøi hieäu khôûi kieän neân ñöông söï maát quyeàn khôûi kieän, aûnh höôûng ñeán quyeàn vaø nghóa vuï cuûa hoï. 34 Ñeå vieäc thuï lyù vuï kieän ñöôïc thuaän lôïi, khi göûi ñôn kieän baïn caàn göûi cho Toøa aùn nhöõng taøi lieäu, chöùng cöù caàn thieát lieân quan ñeán nhaân thaân cuõng nhö lieân quan ñeán vuï kieän nhö chöùng minh nhaân daân (coù theå laø baûn sao), caùc giaáy tôø minh ñònh veà söï tranh chaáp ñoù; chaúng haïn neáu tranh chaáp veà vieäc mua chieác xe maùy thì ngöôøi khôûi kieän caàn coù giaáy ñaêng kyù xe hay moät loaïi giaáy tôø naøo ñoù chöùng minh cho vieäc mua baùn ñoù... Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì trong thôøi haïn 5 ngaøy keå töø ngaøy nhaän ñôn, Toøa aùn phaûi tieán haønh thuû tuïc thuï lyù vuï aùn, chuyeån ñôn cho Toøa aùn coù thaåm quyeàn hoaëc traû laïi ñôn kieän neáu cho raèng khoâng thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn. Thöïc hieän ñuùng caùc quy ñònh neâu treân, baïn coù theå tieán haønh khôûi kieän qua ñöôøng böu ñieän maø khoâng phaûi lo moät trôû ngaïi naøo. VÌ SAO LAÏI COÙ YEÂU CAÀU SÖÛA ÑOÅI, BOÅ SUNG ÑÔN KHÔÛI KIEÄN VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ Toâi göûi ñôn ñeán Toøa aùn khôûi kieän moät vuï aùn daân söï nhöng sau ñoù Toøa aùn yeâu caàu toâi phaûi boå sung, söûa ñoåi ñôn khôûi kieän, neáu khoâng Toøa aùn seõ khoâng thuï lyù. Taïi sao laïi nhö vaäy? Phaùp luaät quy ñònh veà vieäc naøy nhö theá naøo? Traàn Ngoïc Vöông (Taân Chaâu, An Giang) 35 Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà toá tuïng daân söï, trong tröôøng hôïp ñôn khôûi kieän khoâng ñuû caùc noäi dung theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì Toøa aùn thoâng baùo cho ngöôøi khôûi kieän bieát ñeå hoï söûa ñoåi, boå sung trong moät thôøi haïn do Toøa aùn aán ñònh nhöng khoâng quaù ba möôi ngaøy. Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät, Toøa aùn coù theå gia haïn nhöng khoâng quaù möôøi laêm ngaøy. Nhöõng noäi dung chính cuûa ñôn khôûi kieän ñöôïc quy ñònh taïi khoaûn 2, Ñieàu 164 Boä luaät toá tuïng daân söï. Trong tröôøng hôïp ngöôøi khôûi kieän ñaõ söûa ñoåi, boå sung ñôn kieän theo ñuùng quy ñònh taïi khoaûn 2, Ñieàu 164 cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì Toøa aùn tieáp tuïc thuï lyù vuï aùn; neáu hoï khoâng söûa ñoåi, boå sung theo yeâu caàu cuûa Toøa aùn thì Toøa aùn traû laïi ñôn khôûi kieän vaø nhöõng taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo cho ngöôøi khôûi kieän. TOØA AÙN SEÕ PHAÛI LAØM GÌ SAU KHI THUÏ LYÙ VUÏ AÙN? Toâi coù tranh chaáp vôùi moät ngöôøi veà chuyeän taøi saûn. Toâi ñaõ göûi ñôn kieän ñeán Toøa aùn, nhöng ñeán nay toâi chöa thaáy hoài aâm töø phía Toøa aùn. Neáu nhaän ñôn cuûa ñöông söï, Toøa aùn phaûi laøm gì? Hoaøng Vaên Thaéng (Luïc Ngaïn, Baéc Giang) 36 Sau khi nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo, neáu xeùt thaáy vuï aùn thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa mình thì Toøa aùn phaûi thoâng baùo ngay cho ngöôøi khôûi kieän ñeå hoï ñeán laøm thuû tuïc taïm öùng tieàn aùn phí trong tröôøng hôïp hoï phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Toøa aùn döï tính soá tieàn taïm öùng aùn phí, ghi phieáu baùo vaø giao cho ngöôøi khôûi kieän ñeå hoï noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Trong thôøi haïn 15 ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc giaáy baùo cuûa Toøa aùn veà vieäc noäp tieàn taïm öùng aùn phí, ngöôøi khôûi kieän phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Toøa aùn thuï lyù vuï aùn khi ngöôøi khôûi kieän noäp cho Toøa aùn bieân lai noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Trong tröôøng hôïp ngöôøi khôûi kieän ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí thì Toøa aùn phaûi thuï lyù vuï aùn khi nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo. Trong thôøi haïn ba ngaøy laøm vieäc keå töø ngaøy thuï lyù vuï aùn, Toøa aùn phaûi thoâng baùo baèng vaên baûn cho bò ñôn, caù nhaân, cô quan, toå chöùc coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan ñeán vieäc giaûi quyeát vuï aùn vaø cho Vieän kieåm saùt cuøng caáp veà vieäc Toøa aùn ñaõ thuï lyù vuï aùn. Vaên baûn thoâng baùo phaûi coù caùc noäi dung chính nhö sau: Ngaøy, thaùng, naêm laøm vaên baûn thoâng baùo; teân, ñòa chæ Toøa aùn ñaõ thuï lyù vuï aùn; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi khôûi kieän; nhöõng vaán ñeà cuï theå ngöôøi khôûi kieän 37 yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát; danh saùch taøi lieäu, chöùng cöù ngöôøi khôûi kieän noäp keøm theo ñôn khôûi kieän; thôøi haïn ngöôøi ñöôïc thoâng baùo phaûi coù yù kieán baèng vaên baûn noäp cho Toøa aùn ñoái vôùi yeâu caàu cuûa ngöôøi khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo, neáu coù; haäu quaû phaùp lyù cuûa vieäc ngöôøi ñöôïc thoâng baùo khoâng noäp cho Toøa aùn vaên baûn veà yù kieán cuûa mình ñoái vôùi yeâu caàu. Trong thôøi haïn ba ngaøy laøm vieäc keå töø ngaøy thuï lyù vuï aùn, chaùnh aùn Toøa aùn phaân coâng moät thaåm phaùn giaûi quyeát vuï aùn. Thaåm phaùn khi laäp hoà sô vuï aùn coù nhieäm vuï thoâng baùo veà vieäc thuï lyù vuï aùn; yeâu caàu ñöông söï noäp taøi lieäu, chöùng cöù cho Toøa aùn; thöïc hieän moät hoaëc moät soá bieän phaùp ñeå thu thaäp chöùng cöù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. ÑÔN KIEÄN ÑÖÔÏC THUÏ LYÙ TRONG BAO LAÂU? Chò gaùi toâi khôûi kieän tranh chaáp veà taøi saûn nhöng ñaõ hôn moät thaùng maø vaãn chöa thaáy Toøa aùn thuï lyù vuï kieän. Toâi muoán bieát thuû tuïc vaø thôøi haïn thuï lyù vuï kieän daân söï laø bao laâu. Neáu Toøa aùn laøm sai thì vieäc khieáu naïi seõ thöïc hieän theá naøo? Huyønh Theá Phong (Taân Bieân, Taây Ninh) Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì Toøa aùn phaûi nhaän ñôn khôûi kieän do ñöông söï noäp tröïc tieáp 38 taïi Toøa aùn hoaëc göûi qua ñöôøng böu ñieän vaø phaûi ghi trong soå nhaän ñôn. Trong thôøi haïn naêm ngaøy laøm vieäc, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän, Toøa aùn xem xeùt vaø phaûi ra moät trong caùc quyeát ñònh sau ñaây: 1. Tieán haønh thuû tuïc thuï lyù vuï aùn neáu thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa mình; 2. Chuyeån ñôn khôûi kieän cho Toøa aùn coù thaåm quyeàn vaø baùo cho ngöôøi khôûi kieän, neáu vuï aùn thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn khaùc; 3. Traû laïi ñôn khôûi kieän cho ngöôøi khôûi kieän, neáu vieäc ñoù khoâng thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn. Neáu Toøa aùn thöïc hieän khoâng ñuùng caùc thuû tuïc theo quy ñònh thì ngöôøi khôûi kieän coù quyeàn khieáu naïi ñeán chaùnh aùn Toøa aùn cuøng caáp trong thôøi haïn möôøi laêm ngaøy keå töø ngaøy ngöôøi khieáu naïi bieát ñöôïc hoaëc nhaän ñöôïc quyeát ñònh, haønh vi toá tuïng maø ngöôøi ñoù cho raèng coù vi phaïm phaùp luaät. Trong thôøi haïn möôøi laêm ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc khieáu naïi, neáu khoâng ñoàng yù vôùi keát quaû giaûi quyeát thì ngöôøi khieáu naïi coù quyeàn khieáu naïi ñeán Toøa aùn caáp treân tröïc tieáp. Trong thôøi haïn möôøi laêm ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc khieáu naïi, Toøa aùn caáp treân tröïc tieáp phaûi xem xeùt giaûi quyeát. Toøa aùn caáp treân tröïc tieáp coù thaåm quyeàn giaûi quyeát cuoái cuøng. Khieáu naïi quyeát ñònh, haønh vi toá tuïng cuûa 39 chaùnh aùn Toøa aùn do Toøa aùn caáp treân tröïc tieáp giaûi quyeát, trong thôøi haïn möôøi laêm ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc khieáu naïi. Toøa aùn caáp treân tröïc tieáp coù thaåm quyeàn giaûi quyeát cuoái cuøng. Quyeát ñònh giaûi quyeát khieáu naïi cuûa chaùnh aùn Toøa aùn phaûi ñöôïc göûi cho ngöôøi khieáu naïi vaø Vieän kieåm saùt cuøng caáp. TOØA AÙN TRAÛ LAÏI ÑÔN KIEÄN TRONG TRÖÔØNG HÔÏP NAØO? Toâi coù tranh chaáp veà taøi saûn vôùi moät ngöôøi trong hoï toäc. Khi khoâng hoøa giaûi ñöôïc toâi ñaõ laøm ñôn khôûi kieän ñeán Toøa aùn, nhöng sau ñoù ñôn cuûa toâi bò traû laïi. Toâi muoán bieát, tröôøng hôïp naøo thì ñôn kieän bò traû laïi? Phaùp luaät quy ñònh veà vieäc naøy nhö theá naøo? Hoà Vaên Xanh (Minh Hoùa, Quaûng Bình) Khi ngöôøi daân coù tranh chaáp veà daân söï thì coù quyeàn khôûi kieän ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát. Toøa aùn phaûi tieán haønh thuï lyù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Tuy nhieân, cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp Toøa aùn seõ traû laïi ñôn khôûi kieän cho ñöông söï; cuï theå nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây: a) Thôøi hieäu khôûi kieän ñaõ heát; b) Ngöôøi khôûi kieän khoâng coù quyeàn khôûi kieän hoaëc khoâng ñuû naêng löïc haønh vi toá tuïng daân söï; 40 c) Söï vieäc ñaõ ñöôïc giaûi quyeát baèng baûn aùn, quyeát ñònh ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät cuûa Toøa aùn hoaëc quyeát ñònh ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn (tröø tröôøng hôïp vuï aùn maø Toøa aùn baùc ñôn xin ly hoân, xin thay ñoåi nuoâi con, xin thay ñoåi möùc caáp döôõng, möùc boài thöôøng thieät haïi hoaëc vuï aùn ñoøi taøi saûn cho thueâ, cho möôïn, ñoøi nhaø cho thueâ, cho möôïn, cho ôû nhôø maø Toøa aùn chöa chaáp nhaän do chöa ñuû ñieàu kieän khôûi kieän); d) Heát thôøi haïn thoâng baùo quy ñònh taïi khoaûn 2, Ñieàu 171 Boä luaät toá tuïng daân söï (Toøa aùn döï tính soá tieàn taïm öùng aùn phí, ghi vaøo phieáu baùo vaø giao cho ngöôøi khôûi kieän ñeå hoï noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Trong thôøi haïn 15 ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc giaáy baùo cuûa Toøa aùn veà vieäc noäp tieàn taïm öùng aùn phí, ngöôøi khôûi kieän phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí); ñ) Chöa ñuû ñieàu kieän khôûi kieän; e) Vuï aùn khoâng thuoäc thaåm quyeàn giaûi quyeát cuûa Toøa aùn. Khi traû laïi ñôn khôûi kieän, Toøa aùn phaûi coù vaên baûn keøm theo ghi roõ lyù do traû laïi ñôn khôûi kieän. Nhö vaäy, oâng coù theå xem vieäc bò traû laïi ñôn kieän cuûa mình coù rôi vaøo moät trong nhöõng tröôøng hôïp neâu treân hay khoâng vaø oâng coù theå yeâu caàu Toøa aùn traû lôøi roõ lyù do traû laïi ñôn khôûi kieän cuûa mình. 41 KHIEÁU NAÏI KHI TRAÛ LAÏI ÑÔN KIEÄN Trong ñôn xin ly hoân, toâi coù yeâu caàu phaân chia taøi saûn vaø keâ ra nhöõng taøi saûn caàn ñöôïc giaûi quyeát. Toøa aùn nhaän ñôn sau ñoù yeâu caàu toâi boå sung, söûa chöõa. Toâi ñaõ boå sung, söûa chöõa nhöng Toøa aùn vaãn traû laïi ñôn. Taïi sao laïi nhö vaäy? Toâi muoán khieáu naïi thì phaùp luaät quy ñònh veà vieäc naøy nhö theá naøo? Traàn Coâng Huøng (Chö Seâ, Gia Lai) Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï, trong tröôøng hôïp ñôn khôûi kieän khoâng ñuû caùc noäi dung theo quy ñònh thì Toøa aùn thoâng baùo cho ngöôøi khôûi kieän bieát ñeå hoï boå sung, söûa ñoåi trong thôøi haïn do Toøa aùn aán ñònh nhöng khoâng quaù 30 ngaøy; trong tröôøng hôïp ñaëc bieät Toøa aùn coù theå gia haïn nhöng khoâng quaù 15 ngaøy. Trong tröôøng hôïp ngöôøi khôûi kieän ñaõ söûa ñoåi, boå sung theo quy ñònh thì Toøa aùn tieáp tuïc thuï lyù vuï aùn; neáu hoï khoâng söûa ñoåi, boå sung ñuùng yeâu caàu thì Toøa aùn traû laïi ñôn kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo cho ngöôøi khôûi kieän. Trong thôøi haïn ba ngaøy laøm vieäc, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo do Toøa aùn traû laïi, ngöôøi khôûi kieän coù quyeàn khieáu naïi vôùi chaùnh aùn Toøa aùn ñaõ traû laïi ñôn khôûi kieän. 42 Trong thôøi haïn ba ngaøy laøm vieäc keå töø ngaøy nhaän ñöôïc khieáu naïi veà vieäc traû laïi ñôn khôûi kieän, chaùnh aùn Toøa aùn phaûi ra moät trong caùc quyeát ñònh sau: a) Giöõ nguyeân vieäc traû laïi ñôn khôûi kieän; b) Nhaän laïi ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo ñeå tieán haønh thuï lyù vuï aùn. OÂng caàn xem laïi vieäc boå sung, söûa ñoåi ñôn khôûi kieän cuûa mình ñaõ ñuùng chöa. Neáu oâng khoâng thoûa maõn vôùi vieäc traû laïi ñôn khôûi kieän cuûa Toøa aùn thì coù theå khieáu naïi theo quy ñònh neâu treân. BÒ TRAÛ LAÏI ÑÔN KHÔÛI KIEÄN DO KHOÂNG NOÄP TAÏM ÖÙNG AÙN PHÍ Do tranh chaáp veà thöøa keá, toâi ñaõ laøm ñôn göûi ñeán Toøa aùn yeâu caàu giaûi quyeát theo phaùp luaät. Toøa aùn thoâng baùo cho toâi vieäc noäp taïm öùng aùn phí, nhöng do coù khoù khaên vaø phaûi ñi laøm aên xa neân toâi chöa theå noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Môùi ñaây, toâi nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän do Toøa aùn traû laïi. Coù phaûi cöù noäp taïm öùng aùn phí thì Toøa aùn môùi thuï lyù vuï aùn? Huyønh Ngoïc Phuùc (Laïc Döông, Laâm Ñoàng) Theo quy ñònh cuûa Boä luaät toá tuïng daân söï thì caù nhaân, cô quan, toå chöùc coù quyeàn töï mình hoaëc 43 thoâng qua ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp khôûi kieän vuï aùn taïi Toøa aùn coù thaåm quyeàn ñeå yeâu caàu baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Ñoàng thôøi, phaùp luaät cuõng quy ñònh, nguyeân ñôn, bò ñôn coù yeâu caàu phaûn toá ñoái vôùi nguyeân ñôn vaø ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan coù yeâu caàu ñoäc laäp trong vuï aùn daân söï phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí sô thaåm, tröø tröôøng hôïp ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Sau khi nhaän ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu chöùng cöù keøm theo, Toøa aùn döï tính soá tieàn taïm öùng aùn phí, ghi vaøo phieáu baùo vaø giao cho ngöôøi khôûi kieän ñeå hoï noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Trong thôøi haïn möôøi laêm ngaøy, keå töø ngaøy nhaän ñöôïc giaáy baùo cuûa Toøa aùn veà vieäc noäp tieàn taïm öùng aùn phí, ngöôøi khôûi kieän phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Toøa aùn thuï lyù vuï aùn khi ngöôøi khôûi kieän noäp cho Toøa aùn bieân lai noäp tieàn taïm öùng aùn phí. Trong tröôøng hôïp ngöôøi khôûi kieän ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí thì Toøa aùn phaûi thuï lyù vuï aùn khi nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo. Heát thôøi haïn ñöôïc thoâng baùo veà vieäc noäp tieàn taïm öùng aùn phí maø ngöôøi khôûi kieän chöa noäp thì Toøa aùn traû laïi ñôn khôûi kieän. Khi traû ñôn khôûi kieän, Toøa aùn phaûi coù vaên baûn keøm theo ghi roõ lyù do traû laïi ñôn khôûi kieän. 44 Nhö vaäy, oâng khoâng noäp tieàn taïm öùng aùn phí trong thôøi haïn phaùp luaät quy ñònh, trong khi oâng cuõng khoâng phaûi laø ñoái töôïng ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp taïm öùng aùn phí, neân Toøa aùn traû laïi ñôn khôûi kieän laø ñuùng phaùp luaät. NGÖÔØI NGHEØO COÙ PHAÛI NOÄP TAÏM ÖÙNG AÙN PHÍ? Toâi coù ñôn göûi ñeán Toøa aùn khôûi kieän ñoøi laïi taøi saûn bò tranh chaáp. Toøa aùn yeâu caàu toâi phaûi noäp taïm öùng aùn phí môùi thuï lyù giaûi quyeát. Hieän nay gia ñình toâi raát khoù khaên, thuoäc dieän ngheøo ôû ñòa phöông. Toâi muoán bieát, hoaøn caûnh cuûa toâi nhö vaäy coù phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí khoâng? Nguyeãn Vaên Thuaän (Thanh Chöông, Ngheä An) Theo quy ñònh taïi Ñieàu 130 Boä luaät toá tuïng daân söï thì nguyeân ñôn, bò ñôn coù yeâu caàu phaûn toá ñoái vôùi nguyeân ñôn vaø ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan coù yeâu caàu ñoäc laäp trong vuï aùn daân söï phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí; ngöôøi noäp ñôn yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát vieäc daân söï phaûi noäp tieàn taïm öùng leä phí giaûi quyeát vieäc daân söï ñoù, tröø tröôøng hôïp ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí, tieàn taïm öùng leä phí. Ñieàu 134 Boä luaät toá tuïng daân söï quy ñònh: 45 aùn phí, möùc aùn phí ñoái vôùi moãi loaïi aùn cuï theå, caùc loaïi leä phí, möùc leä phí cuï theå, caùc tröôøng hôïp ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp tieàn taïm öùng aùn phí, leä phí; caùc tröôøng hôïp ñöôïc mieãn hoaëc khoâng phaûi noäp aùn phí, leä phí vaø caùc vaán ñeà khaùc coù lieân quan ñeán aùn phí vaø leä phí do UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi quy ñònh. Theo quy ñònh taïi Ñieàu 11 Phaùp leänh aùn phí, leä phí Toøa aùn thì trong vuï aùn daân söï, nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây khoâng phaûi noäp tie àn ta ïm ö ùng a ùn phí, mie ãn no äp a ùn phí: a) Ngöôøi lao ñoäng khôûi kieän ñoøi tieàn löông, trôï caáp maát vieäc laøm, trôï caáp thoâi vieäc, baûo hieåm xaõ hoäi, tieàn boài thöôøng veà tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp; giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà boài thöôøng thieät haïi hoaëc vì bò sa thaûi, chaám döùt hôïp ñoàng lao ño äng tra ùi pha ùp lua ät; b) Ngöôøi yeâu caàu caáp döôõng, xin xaùc ñònh cha, meï cho con chöa thaønh nieân, con ñaõ thaønh nieân maát naêng löïc haønh vi daân söï; c) Caù nhaân, hoä gia ñình thuoäc dieän ngheøo theo quy ñònh cuûa Chính phuû; d) Ngöôøi yeâu caàu boài thöôøng veà tính maïng, söùc khoûe, danh döï, nhaân phaåm. Nhö vaäy, neáu oâng ñang thöïc söï khoù khaên, khoâng coù ñieàu kieän noäp tieàn taïm öùng aùn phí, oâng coù theå laøm ñôn coù söï xaùc nhaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông ñeà nghò Toøa aùn xem xeùt mieãn 46 hoaëc giaûm moät phaàn tieàn taïm öùng aùn phí vaø aùn phí daân söï trong vuï kieän ñoøi taøi saûn maø oâng ñang theo ñuoåi. TRANH CHAÁP TAØI SAÛN AÛO COÙ ÑÖÔÏC GIAÛI QUYEÁT? Thôøi gian qua, ôû ñòa phöông toâi coù nhieàu ngöôøi tham gia vaøo caùc troø chôi tröïc tuyeán. Trong quaù trình chôi, caùc game thuû thöôøng xuyeân mua, baùn caùc taøi saûn lieân quan ñeán game nhö ngoaøi ñôøi thöïc vaø nhieàu khi ñöôïc chuyeån hoùa thaønh tieàn thaät. Thöïc teá ñaõ coù nhieàu tröôøng hôïp tranh chaáp raát phöùc taïp. Toâi muoán bieát, vieäc tranh chaáp naøy ñöôïc giaûi quyeát nhö theá naøo theo quy ñònh cuûa phaùp luaät? Hoà Ngoïc Thaéng (An Bieân, Kieân Giang) Theo Ñieàu 163 Boä luaät daân söï thì taøi saûn aûo khoâng phaûi laø tieàn, cuõng khoâng phaûi loaïi giaáy tôø coù giaù. Taøi saûn aûo treân game cuõng khaùc vôùi caùc loaïi taøi saûn voâ hình khaùc ñöôïc phaùp luaät baûo hoä nhö saùng cheá, teân thöông maïi, ñòa chæ thö ñieän töû.... Taøi saûn aûo chæ xuaát hieän trong theá giôùi aûo, coù quan heä tröïc tieáp vôùi caùc nhaân vaät trong troø chôi maø khoâng quan heä tröïc tieáp vôùi ngöôøi chôi. Ñieàu naøy coù nghóa laø ngöôøi chôi sôû höõu nhaân vaät aûo, coøn nhaân vaät aûo sôû höõu taøi saûn aûo. 47 Vaán ñeà taøi saûn aûo cuõng khoâng naèm trong söï ñieàu chænh cuûa phaùp luaät quy ñònh veà phaàn meàm troø chôi game. Vì laø taøi saûn aûo neân ngöôøi chôi khoâng theå chieám höõu ñöôïc noù. Beân caïnh ñoù, vieäc mua baùn taøi saûn aûo naøy coøn phuï thuoäc vaøo coâng ty quaûn lyù troø chôi, vaøo coâng ty phaùt trieån phaàn meàm. Hieän nay, ngay caû caùc doanh nghieäp kinh doanh game online cuõng khoâng thöøa nhaän caùc saûn phaåm taøi saûn aûo. Taøi saûn aûo chæ laø moät ñoaïn maõ trong game, noù thuoäc veà game, vì theá khoâng theå coâng nhaän taøi saûn aûo laø taøi saûn vaø baûo hoä noù ñöôïc. Vì vaäy, neáu xaûy ra tranh chaáp, ruûi ro thì duø coù ñaàu tö raát lôùn vaøo caùc saûn phaåm laø taøi saûn aûo cuõng seõ khoâng coù giaù trò vaø cô sôû phaùp lyù ñeå giaûi quyeát. Veà laâu daøi, khi “neàn kinh teá soá” phaùt trieån ñeán moät möùc naøo ñoù thì phaùp luaät seõ ñieàu chænh vaø khi ñoù taøi saûn aûo seõ ñöôïc xem xeùt baûo hoä. VAY NÔÏ, HÖÙA HOAØI KHOÂNG TRAÛ, TÍNH SAO? OÂng N. coù vay cuûa toâi moät soá tieàn ñeå laøm aên, coù vieát giaáy bieân nhaän ñaøng hoaøng vaø höùa sau moät naêm seõ traû ñuû. Khi heát haïn oâng aáy khoâng chòu traû. Toâi göûi ñôn, ñöôïc UÛy ban nhaân daân xaõ môøi ñeán laøm vieäc oâng aáy höùa sau moät thaùng seõ traû nhöng roài cuõng lô luoân. Toâi coù theå khôûi kieän 48 ra Toøa ñeå ñoøi nôï ñöôïc khoâng? Neáu göûi ñôn thì noäi dung caàn theå hieän nhö theá naøo? Nguyeãn Vaên Thuû (Côø Ñoû, Caàn Thô) Theo Ñieàu 161 Boä luaät toá tuïng daân söï thì caù nhaân coù quyeàn töï mình hoaëc thoâng qua ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp khôûi kieän vuï aùn taïi Toøa aùn coù thaåm quyeàn ñeå yeâu caàu baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Tröôøng hôïp cuûa oâng, neáu UÛy ban nhaân daân xaõ ñaõ hoøa giaûi vaø oâng N. höùa seõ traû nôï cho oâng nhöng roài vaãn khoâng traû thì oâng coù quyeàn khôûi kieän ra Toøa aùn nhaân daân caáp huyeän ñeå xem xeùt giaûi quyeát. Khi göûi ñôn, oâng caàn göûi keøm theo caùc taøi lieäu, chöùng cöù coù lieân quan ñeán vieäc cho vay tieàn. Ñôn khôûi kieän phaûi coù nhöõng noäi dung chính nhö sau: Ngaøy, thaùng, naêm laøm ñôn khôûi kieän; teân Toøa aùn nhaän ñôn khôûi kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi khôûi kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi coù quyeàn vaø lôïi ích ñöôïc baûo veä (neáu coù); teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi bò kieän; teân, ñòa chæ cuûa ngöôøi coù quyeàn lôïi vaø nghóa vuï lieân quan (neáu coù); nhöõng vaán ñeà cuï theå yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát ñoái vôùi bò ñôn, ngöôøi coù quyeàn lôïi, nghóa vuï lieân quan; hoï, teân, ñòa chæ ngöôøi laøm chöùng (neáu coù). Caàn göûi keøm theo caùc taøi lieäu, chöùng cöù ñeå chöùng minh cho yeâu caàu khôûi kieän laø coù caên cöù, hôïp phaùp; caùc thoâng tin khaùc maø ngöôøi khôûi kieän xeùt thaáy 49 caàn thieát cho coâng vieäc giaûi quyeát vuï aùn. Ngöôøi khôûi kieän phaûi kyù teân hoaëc ñieåm chæ vaøo ñôn. Ngöôøi khôûi kieän vuï aùn göûi ñôn khôûi kieän vaø taøi lieäu, chöùng cöù keøm theo ñeán Toøa aùn coù thaåm quyeàn giaûi quyeát vuï aùn baèng caùc phöông thöùc: noäp tröïc tieáp taïi Toøa aùn; göûi ñeán Toøa aùn qua ñöôøng böu ñieän. Ngaøy khôûi kieän ñöôïc tính töø ngaøy ñöông söï noäp ñôn taïi Toøa aùn hoaëc ngaøy coù daáu böu ñieän nôi göûi. ÑOØI LAÏI NHAØ CHO THUEÂ, THUÛ TUÏC GIAÛI QUYEÁT NHÖ THEÁ NAØO? Toâi thueâ nhaø cuûa baø Minh ñeå toå chöùc kinh doanh. Trong thôøi gian thueâ, baø Minh ñaõ nhieàu laàn gaây khoù khaên vôùi yù ñoà buoäc toâi thay ñoåi hôïp ñoàng theo höôùng coù lôïi cho baø. Toâi ñaõ ñeà nghò thöông thaûo nhöng baø aáy khoâng coù thieän chí. Baø thoâng baùo ñoøi laïi nhaø trong khi coâng vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa toâi ñang thuaän lôïi. Trong luùc ñang tìm bieän phaùp giaûi quyeát thì baø Minh ñaõ cho ngöôøi ñeán vöùt heát taøi saûn cuûa toâi ra ngoaøi. Toâi xin hoûi, vieäc naøy giaûi quyeát nhö theá naøo? Nguyeãn Thò Nga (Quaûng Ninh, Quaûng Bình) Giöõa baø vaø baø Minh ñaõ coù hôïp ñoàng veà thueâ nhaø. Trong hôïp ñoàng ñoù haún giöõa hai beân ñaõ coù 50 nhöõng thoûa thuaän, nhöõng ñieàu khoaûn ghi vaø xaùc ñònh roõ traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi cuûa moãi beân cuõng nhö nhöõng bieän phaùp giaûi quyeát khi tranh chaáp. Neáu nay vì moät lyù do naøo ñoù baø Minh muoán taêng giaù thueâ nhaø hay muoán laáy laïi nhaø thì cuõng phaûi caên cöù vaøo caùc quy ñònh cuûa baûn hôïp ñoàng goác. Trong quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng naøy beân naøo vi phaïm thì phaûi chòu traùch nhieäm veà vieäc vi phaïm cuûa mình vaø neáu gaây ra thieät haïi thì phaûi boài thöôøng. Söï vieäc tranh chaáp giöõa baø vaø baø Minh nhö vaäy laø ñaõ quaù caêng thaúng. Nguyeân nhaân nhö theá naøo chuùng toâi khoâng ñöôïc baø phaûn aùnh roõ, nhöng caùch giaûi quyeát ñuùng ñaén nhaát laø giöõa baø vaø baø Minh caàn phaûi coù thieän chí, thaûo luaän, thoûa thuaän vôùi nhau veà nhöõng vaán ñeà maø hai beân quan taâm. Chæ khi naøo vieäc thoûa thuaän ñoù khoâng ñaït ñöôïc thì moät trong hai beân coù quyeàn yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát. Trong vuï vieäc naøy, neáu thôøi haïn thueâ nhaø cuûa baø coøn maø baø Minh muoán laáy laïi nhaø thì baø aáy phaûi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa baø (ngöôøi thueâ), ñoàng thôøi baø Minh phaûi boài thöôøng nhöõng thieät haïi do vieäc ñôn phöông chaám döùt hôïp ñoàng. Baø Minh cuõng coù theå thoâng baùo vieäc laáy laïi nhaø trong thôøi gian maø hai beân ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng. Heát thôøi haïn theo thoâng baùo thì baø aáy coù quyeàn laáy laïi nhaø. Neáu baø khoâng giao nhaø thì baø laø beân 51 vi phaïm hôïp ñoàng vaø phaûi boài thöôøng thieät haïi cho baø Minh. Trong khi ñang giaûi quyeát vuï vieäc, baø Minh ñaõ cho ngöôøi vöùt ñoà ñaïc, taøi saûn cuûa baø ra ngoaøi thì ñoù laø vieäc laøm vi phaïm phaùp luaät, laøm hö hoûng taøi saûn cuûa chuû sôû höõu hôïp phaùp. Vôùi vieäc laøm aáy baø Minh phaûi coù traùch nhieäm boài thöôøng thieät haïi cho baø. Neáu haønh vi ñoù gaây thieät haïi nghieâm troïng thì baø Minh coù theå phaûi bò xöû lyù veà toäi coá yù huûy hoaïi hoaëc laøm hö hoûng taøi saûn ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät hình söï. Nhö vaäy, trong vieäc naøy baø caàn yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát theo caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình, neáu baø vaø baø Minh khoâng theå thoûa thuaän ñöôïc vôùi nhau. ÑAÕ SAI COØN TÍNH KIEÄN SAO ÑAÂY! Tröôùc nhaø toâi coù vaït ñaát saùt vôùi coång boû khoâng neân toâi ñaõ taän duïng ñeå xaây moät gian nhaø nhoû, döï ñònh seõ ñöa vaøo buoân baùn laët vaët. Khi toâi ñang xaây, xaõ ñaõ cho ngöôøi ñeán laäp bieân baûn vaø yeâu caàu ñình chæ vieäc xaây döïng vì khoâng coù giaáy pheùp vaø vi phaïm loä giôùi. Toâi nghó mình cöù xaây taïm vaø söû duïng moät thôøi gian, khi naøo laøm ñöôøng seõ thaùo dôõ; vaû laïi toâi ñaõ xaây dôû dang neáu boû ñi thì phí. Sau hai ngaøy, xaõ cho toå coâng taùc ñeán yeâu caàu ñình chæ thi coâng, khi maø 52 gian nhaø naøy toâi ñaõ xaây xong. Hoï töï yù thaùo dôõ vaø sau ñoù UÛy ban nhaân daân xaõ ra quyeát ñònh xöû phaït haønh chính ñoái vôùi toâi. Toâi thaáy vieäc laøm naøy cuûa xaõ laø khoâng ñuùng, toâi coù theå kieän ra Toøa ñoøi boài thöôøng thieät haïi ñöôïc khoâng? Nguyeãn Hoàng Kieân (Hoàng Lónh, Haø Tónh) Caùi sai tröôùc heát thuoäc veà oâng. Phaùp luaät nöôùc ta khoâng cho pheùp coâng daân laøm baát cöù vieäc gì maø phaùp luaät caám. Vieäc xaây nhaø cuûa oâng, theo quy ñònh laø phaûi coù söï cho pheùp baèng vaên baûn cuûa cô quan coù thaåm quyeàn; maët khaùc ngoâi nhaø ñoù laïi vi phaïm loä giôùi. Vì vaäy, vieäc thaùo dôõ ngoâi nhaø xaây traùi pheùp ñoù laø ñuùng vôùi caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät. Neáu ai cuõng laøm böøa, laøm aåu, baát chaáp phaùp luaät thì xaõ hoäi laøm sao coù kyû cöông. Leõ ra, khi toå coâng taùc ñeán laäp bieân baûn ñình chæ vieäc thi coâng vaø töï thaùo dôõ, traû laïi hieän traïng ban ñaàu oâng caàn phaûi thöïc hieän nghieâm chænh. Nhöng, vì oâng chæ nghó ñeán ñöôïc vieäc cho rieâng mình neân ñaõ phôùt lôø caùc yeâu caàu cuûa cô quan coù thaåm quyeàn neân môùi daãn ñeán chuyeän raéc roái sau naøy. Vieäc UÛy ban nhaân daân xaõ ra quyeát ñònh xöû phaït vi phaïm haønh chính veà xaây döïng ñoái vôùi oâng laø hoaøn toaøn chính xaùc vaø caàn thieát. Ñieàu naøy khoâng chæ ñuùng vôùi quy ñònh cuûa phaùp luaät veà xöû lyù vi phaïm haønh chính maø coøn coù taùc duïng 53 phoøng ngöøa caùc vi phaïm töông töï, giaùo duïc yù thöùc chaáp haønh cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Tuy nhieân, vì muoán “ñöôïc vieäc” maø nhöõng ngöôøi trong toå coâng taùc cuõng nhö ngöôøi coù thaåm quyeàn cuûa UÛy ban nhaân daân xaõ ñaõ coù caùch laøm voäi vaõ, thieáu thaän troïng, vi phaïm trình töï, thuû tuïc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà xöû lyù vi phaïm haønh chính thì khi phaùt hieän vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc thuoäc thaåm quyeàn quaûn lyù cuûa mình, chính quyeàn phaûi laäp bieân baûn veà vi phaïm vaø trong voøng 10 ngaøy phaûi ra quyeát ñònh xöû phaït vi phaïm haønh chính. Neáu quaù 10 ngaøy, keå töø ngaøy ñöôïc giao quyeát ñònh xöû phaït maø ñöông söï khoâng töï nguyeän thi haønh thì môùi bò cöôõng cheá. Tröôøng hôïp thaáy vuï vieäc vöôït quaù thaåm quyeàn cuûa mình thì chính quyeàn ñòa phöông phaûi chuyeån hoà sô leân caáp treân tröïc tieáp ra quyeát ñònh xöû phaït theo ñuùng trình töï, thuû tuïc quy ñònh. Vieäc vi phaïm môùi bò laäp bieân baûn vi phaïm ñöôïc hai ngaøy, chöa ra quyeát xöû phaït vi phaïm haønh chính, nhöng chính quyeàn sôû taïi ñaõ quyeát ñònh cöôõng cheá laø vi phaïm thuû tuïc xöû lyù caùc vi phaïm haønh chính. Vì vaäy, oâng coù quyeàn khôûi kieän UÛy ban nhaân daân xaõ ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát veà vieäc naøy. GIAÛI QUYEÁT TRANH CHAÁP TÖÔØNG RAØO Chuû nhaø keá beân khi xaây töôøng raøo ñaõ laán qua 54 ñaát nhaø cuûa toâi, trong khi nhaø, ñaát cuûa toâi giöõ nguyeân hieän traïng töø tröôùc ñeán nay. Tuy nhieân soá lieäu ño ñaïc veà ñaát ñai thì coù söï cheânh leäch so vôùi soá lieäu tröôùc ñaây. Nhaø keá beân laïi cho raèng toâi laán ñaát cuûa hoï. Xin hoûi vuï vieäc naøy cô quan naøo giaûi quyeát? Neáu toâi laøm giaáy tôø hôïp thöùc hoùa thì coù phaûi caàn söï xaùc nhaän cuûa nhöõng hoä keá beân khoâng? Traàn Maïnh Chung (Xuaân Loäc, Ñoàng Nai) Haøng xoùm aên ôû vôùi nhau caû ñôøi maø nay ñoå qua, mai ñoå laïi veà maáy taác ñaát laø meät laém ñoù anh Chung aï! Ñeå giaûi quyeát vuï vieäc naøy oån thoûa thì coù leõ giaûi phaùp ñaàu tieân laø hai beân caàn coù söï thieän chí, tröïc tieáp trao ñoåi, ñöa ra nhöõng caên cöù xaùc ñaùng, coù tính thuyeát phuïc cao ñeå beân kia chaáp nhaän ñöôïc. Tröôøng hôïp coù nhöõng chi tieát chöa ñöôïc cuï theå, khoù xaùc ñònh thì cuõng baèng thieän chí, anh caàn thoâng qua caùc ñoaøn theå, chính quyeàn ñòa phöông tieán haønh hoøa giaûi ñeå vöøa baûo ñaûm quyeàn lôïi cuûa caùc beân, vöøa giöõ ñöôïc hoøa khí. Neáu beân naøo cuõng “caêng” thì xem ra lôïi baát caäp haïi ñoù. Sau khi anh vaø nhaø keá beân khoâng theå giaûi quyeát baèng caùch hoøa giaûi thì caàn phaûi coù söï giaûi quyeát cuûa caáp coù thaåm quyeàn. Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì khi xaûy ra tranh chaáp veà ñaát, neáu ñaát ñaõ coù giaáy chöùng nhaän quyeàn 55 söû duïng ñaát hoaëc moät trong caùc giaáy tôø quy ñònh taïi khoaûn 1, 2 vaø 5 Ñieàu 50 Luaät ñaát ñai naêm 2003 thì thaåm quyeàn giaûi quyeát thuoäc veà Toøa aùn. Caùc tröôøng hôïp khaùc, thaåm quyeàn giaûi quyeát thuoäc veà UÛy ban nhaân daân caùc caáp. Duø caáp naøo, cô quan naøo giaûi quyeát thì anh cuõng phaûi cung caáp ñaày ñuû, trung thöïc caùc loaïi giaáy tôø caàn thieát ñeå laøm caên cöù xem xeùt vaø ra quyeát ñònh ñuùng ñaén. Veà vaán ñeà hôïp thöùc hoùa phaàn dieän tích nhaø, ñaát cuûa mình, anh cuõng phaûi noäp caùc loaïi giaáy tôø coù lieân quan. Neáu dieän tích ñaát vaø nhaø, anh ñaõ keâ khai theo quy ñònh trong caùc ñôït keâ khai theo chuû tröông cuûa ñòa phöông, coù caùc cô quan coù thaåm quyeàn xaùc nhaän thì khi hôïp thöùc hoùa, anh khoâng caàn phaûi coù söï xaùc nhaän cuûa caùc hoä keá beân nöõa. Neáu dieän tích ñaát ñoù anh chöa keâ khai trong caùc ñôït tröôùc, nay muoán hôïp thöùc hoùa thì caàn coù söï xaùc nhaän cuûa “töù caän”, nhaèm traùnh söï tranh chaáp coù theå xaûy ra khi caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu nhaø ôû, giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát ôû. Anh caàn lieân heä vôùi chính quyeàn ñòa phöông ñeå ñöôïc höôùng daãn cuï theå hôn trong vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp cuõng nhö thöïc hieän vieäc hôïp thöùc hoùa dieän tích ñaát vaø nhaø ôû cuûa mình. Ñaây khoâng chæ laø vaán ñeà phaùp lyù maø coøn laø vieäc raát “nhaïy caûm” trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy ôû 56 nôi coäng ñoàng daân cö. Mong sao moïi vieäc cuûa anh ñöôïc giaûi quyeát suoân seû. GIAÛI QUYEÁT TRANH CHAÁP QUYEÀN SÖÛ DUÏNG ÑAÁT NHÖ THEÁ NAØO? Vôï choàng toâi coù 4 ngöôøi con. Tröôùc ñaây chuùng toâi veà ôû vôùi con trai uùt ñang sinh soáng ôû tænh khaùc neân ñeå cho con trai caû quaûn lyù, söû duïng vaø canh taùc dieän tích ñaát cuûa mình. Khi Nhaø nöôùc coù chuû tröông keâ khai ñaát, con trai caû cuûa toâi ñaõ ñöùng teân khai vaø ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát. Nay vôï choàng toâi muoán laáy laïi moät phaàn ñaát ñoù ñeå lo tuoåi giaø vaø cuõng ñeå phaân chia cho caùc con khaùc. Ñöùa con trai caû coù yù khoâng chòu thì vieäc giaûi quyeát nhö theá naøo? Phaïm Ñaêng Thöôøng (Ñoàng Hôùi, Quaûng Bình) Tröôùc heát oâng baø caàn baøn baïc, thaûo luaän kyõ vôùi ngöôøi con caû vaø nhöõng ngöôøi con khaùc trong gia ñình trong vieäc traû laïi ñaát. Muïc ñích ôû ñaây laø ñeå con caùi theå hieän söï hieáu thuaän, anh em ñoaøn keát, bình ñaúng, traùnh xaûy ra nhöõng tranh chaáp khoâng ñaùng coù cuøng nhöõng haäu quaû ñaùng tieác. Döôùi goùc ñoä phaùp luaät veà ñaát ñai thì ngöôøi ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát noâng nghieäp (giaáy ñoû) laø ngöôøi ñang tröïc tieáp söû duïng ñaát ñoù. 57 Vieäc söû duïng ñaát cuûa ngöôøi ñoù laø oån ñònh, khoâng naèm trong quy hoaïch, khoâng coù tranh chaáp. Khi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ñaõ caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát thì veà nguyeân taéc quyeàn söû duïng dieän tích ñaát ñoù laø cuûa ngöôøi coù teân trong giaáy chöùng nhaän. Theo ñoù, trong giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát mang teân ngöôøi con trai cuûa oâng baø thì quyeàn söû duïng ñaát hôïp phaùp laø cuûa anh aáy maø khoâng phaûi laø cuûa oâng baø nöõa. Thaåm quyeàn vaø thuû tuïc caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát ñöôïc quy ñònh nhö sau: Ngöôøi ñang söû duïng ñaát laøm baûn keâ khai dieän tích ñaát ñang söû duïng; cung caáp caùc giaáy tôø xaùc ñònh nguoàn goác cuõng nhö caùc loaïi giaáy tôø caàn thieát khaùc lieân quan ñeán dieän tích ñaát ñoù; cô quan ñòa chính vaø chính quyeàn ñòa phöông coù traùch nhieäm ño ñaïc, xaùc ñònh chính xaùc dieän tích ñaát, tính hôïp phaùp, coù phuø hôïp vôùi quy hoaïch hay khoâng... Sau ñoù, chính quyeàn ñòa phöông laäp tôø trình leân chuû tòch UÛy ban nhaân daân caáp huyeän ñeå xeùt ra quyeát ñònh caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát. Nhö vaäy laø quy trình caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát ñöôïc tieán haønh chaët cheõ vaø baûo ñaûm ñuùng phaùp luaät. Moät trong nhöõng thuû tuïc baét buoäc trong quy trình caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát laø sau khi tieán haønh keâ khai chuaån bò caáp giaáy thì taïi truï sôû UÛy ban nhaân daân 58 caáp xaõ phaûi nieâm yeát coâng khai danh saùch caùc khu ñaát, loâ ñaát xeùt coù ñuû ñieàu kieän caáp giaáy chöùng nhaän trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå moïi ngöôøi coù theå thöïc hieän vieäc khieáu naïi cuûa mình. Coù leõ do oâng baø sinh soáng ôû nôi xa, anh con trai caû laïi khoâng thoâng baùo ñeå oâng baø bieát vieäc keâ khai ñaát neân ñaõ khoâng coù söï khieáu naïi vaø vieäc caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát. Tröôøng hôïp trong gia ñình khoâng thoûa thuaän ñöôïc vôùi nhau thì moät trong caùc beân coù quyeàn khôûi kieän ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát tranh chaáp theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. NAN GIAÛI CHUYEÄN TAØI SAÛN CHUNG - TAØI SAÛN RIEÂNG Cha toâi laø ngöôøi giaøu coù. Do maù toâi ñaõ maát töø laâu neân oâng vaãn ôû vaäy vaø chí thuù laøm aên. Nhöng qua moät söï tình côø, oâng quen coâ N. laøm ngheà buoân baùn, ít hôn oâng gaàn 20 tuoåi. OÂng cho coâ ta möôïn moät khoaûn tieàn lôùn ñeå laøm aên. Sau ñoù, oâng vaø coâ N. laøm ñaêng kyù keát hoân, nhöng chuùng toâi khoâng taùn thaønh vì thaáy N. khoâng phaûi thöïc söï thöông cha toâi maø coù yù lôïi duïng. ÔÛ vôùi nhau moät thôøi gian ngaén, cha toâi tieáp tuïc ñöa voán cho coâ N. laøm aên, nhöng sau ñoù oâng nhaän thaáy coâ naøy quan heä vôùi raát nhieàu ñaøn oâng khaùc vaø lôïi duïng tieàn baïc cuûa hoï. Cha toâi muoán 59 ly dò, nhöng coâ N. laïi ñoøi chia taøi saûn vaø khoâng chòu traû soá tieàn cha toâi ñöa cho coâ buoân baùn tröôùc vaø sau khi keát hoân. Xin hoûi, yeâu caàu cuûa coâ N. coù ñuùng khoâng vaø cha toâi coù ñoøi ñöôïc soá tieàn ñoù khoâng? Phaïm Thò Nhung (Cam Ranh, Khaùnh Hoøa) Raát may laø cha cuûa baïn ñaõ sôùm nhaän baûn chaát cuûa coâ N. maø nghó ñeán chuyeän xin ly hoân, neáu ñeå caøng laâu thì haäu quaû caøng nghieâm troïng vaø oâng seõ phaûi soáng trong daèn vaët, meät moûi nhöõng naêm thaùng cuoái ñôøi. Veà vieäc xin ly hoân, cha cuûa baïn hoaøn toaøn coù quyeàn yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát neáu khoâng rôi vaøo caùc tröôøng hôïp chöa ñöôïc ly hoân theo quy ñònh cuûa phaùp luaät nhö ngöôøi vôï ñang mang thai, coøn trong thôøi kyø cho con buù... Vaø nhö vaäy coâ N. cuõng khoâng coù caên cöù gì ñeå ñöa ra “ñieàu kieän” ñeå ngaên caûn yù chí cuûa cha baïn. Bôûi leõ keát hoân laø söï töï nguyeän cuûa caû hai beân, khi maâu thuaãn ñaõ traàm troïng, cuoäc soáng chung khoâng theå keùo daøi, muïc ñích hoân nhaân khoâng ñaït ñöôïc thì hai beân coù theå thuaän tình ly hoân hoaëc yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát cho ly hoân. Khi ly hoân, veà taøi saûn hai beân coù theå töï thoûa thuaän, neáu coù yeâu caàu thì Toøa aùn seõ thuï lyù giaûi quyeát treân cô sôû coù lyù vaø coù tình. Ñoái vôùi taøi saûn maø cha baïn ñaõ taïo laäp ñöôïc tröôùc khi keát hoân vôùi coâ N. vaø oâng 60 khoâng ghi roõ ñoù laø taøi saûn chung vôùi coâ N. thì coâ ta khoâng theå ñoøi chia ñöôïc vì ñoù laø taøi saûn rieâng cuûa cha baïn. Soá tieàn maø oâng cho coâ N. möôïn ñeå laøm aên tröôùc khi keát hoân, ñoù laø quan heä daân söï (vay möôïn), neáu cha cuûa baïn khoâng xoùa nôï thì coâ N. buoäc phaûi traû. Soá tieàn cha baïn ñöa cho coâ N. buoân baùn trong thôøi kyø hoân nhaân, neáu coù caên cöù khaúng ñònh ñaõ laø tieàn rieâng cuûa oâng vaø khoâng phaûi laø quaø taëng, cuõng khoâng phaûi laø tieàn ñöa vaøo khoái taøi saûn chung thì oâng coù theå ñoøi coâ N. phaûi traû cho mình (nhöng phaûi coù ñuû nhöõng caên cöù chöùng minh), neáu khoâng coù nhöõng caên cöù treân thì coi ñoù laø taøi saûn chung vaø hai beân ñeàu coù nghóa vuï vaø quyeàn lôïi chung (höôûng lôïi nhuaän, traû nôï...). Mong sao vuï vieäc cuûa cha baïn ñöôïc giaûi quyeát eâm ñeïp. TAÏT NÖÔÙC BAÅN QUA NHAØ NHAU, KIEÄN TUÏNG THEÁ NAØO ÑAÂY? Giöõa haøng xoùm, laùng gieàng khoù traùnh khoûi va chaïm nhoû, nhöng khoå noãi giöõa vôï toâi vôùi baø haøng xoùm laïi cöù coá chaáp nhau ñuû thöù. Môùi ñaây, hai baø caõi nhau roài tieän tay taït nöôùc qua nhaø nhau. Ñaàu tieân laø nöôùc saïch, sau roài nöôùc baån; tröôùc thì taït vaøo nhau sau thì taït nöôùc vaøo nhaø, vaøo ñoà ñaïc. Chæ khi toâi trôû veà vaø baø con haøng 61 xoùm can ngaên, môøi coâng an xaõ ñeán laäp bieân baûn thì hai baø môùi döøng laïi. Ñöôïc vaøi hoâm, vôï toâi laïi nhaát quyeát ñoøi kieän baø haøng xoùm ra Toøa aùn yeâu caàu boài thöôøng thieät haïi. Baø haøng xoùm cuõng khoâng chòu, leân tieáng seõ kieän ngöôïc vôï toâi. Toâi ñang tìm caùch giaûi quyeát vieäc naøy vaø muoán hoûi vieäc kieän tuïng cuûa hai baø aáy lieäu coù ñuùng khoâng? Vieäc naøy neân giaûi quyeát theá naøo? Trònh Ñình Coâng (Hoaøi Nhôn, Bình Ñònh) Khieáp! Nghe caâu chuyeän cuûa vôï oâng vaø baø haøng xoùm cöù nhö trong “cineâ” khoâng baèng. Chuyeän laët vaët, coá chaáp cuûa caùc “quyù baø, quyù coâ” nhieàu khi cuõng phöùc taïp, ñau ñaàu chöù ñaâu phaûi ñôn giaûn. Vaø chuùng toâi cuõng raát thoâng caûm vôùi oâng khi phaûi ñöùng ra lo caùi vuï “vôï moät beân, vaø haøng xoùm moät beân” naøy. Qua nhöõng tình tieát maø oâng ñaõ neâu thì thuyeát phuïc ñöôïc hai baø naøy quaû laø vieäc khoâng deã daøng. Haún oâng ñaõ bieát, ôû moät soá nöôùc trong vuøng Ñoâng Nam AÙ vaøo nhöõng ngaøy leã, teát ngöôøi ta mong ñöôïc taït nhieàu nöôùc ñeå chuùc phuùc, caàu may maén; nhöng kieåu taït nöôùc cuûa hai baø ñoù thì coù ngaøy gaây aùn maïng. Söï vieäc naøy, oâng lo laéng vaø quan taâm giaûi quyeát sôùm laø raát phaûi, ñeå maâu thuaãn ngaøy caøng taêng thì seõ coøn nhieàu phöùc taïp nöõa. Hieän nay coâng an xaõ ñaõ laäp bieân baûn veà vieäc gaây maát an ninh traät töï, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng 62 soáng cuûa hai baø. Ñoù laø caên cöù ñeå chuû tòch UÛy ban nhaân daân xaõ ra quyeát ñònh xöû phaït haønh chính theo phaùp luaät veà xöû lyù vi phaïm haønh chính. Khi bò dính phaït tieàn thì haún caùc baø seõ bôùt “say maùu”. Tieáp theo, oâng caàn phaûi thuyeát phuïc nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình baø haøng xoùm, cuõng nhö con caùi, anh em cuûa gia ñình beân mình hôïp taùc vôùi oâng nhaèm phaân giaûi ñuùng sai, ñeà nghò moïi ngöôøi phaûi coù haønh vi xöû söï nhaõ nhaën, thieän chí hôn, nhaèm xaây döïng moái quan heä toát ñeïp giöõa nhöõng ngöôøi soáng quanh ta. OÂng vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm cuõng caàn phaûi “caûnh caùo” ñeå caùc baø bieát haäu quaû coù theå raát nghieâm troïng neáu nhöõng haønh vi vaø thaùi ñoä thuø nghòch vaãn tieáp dieãn. Veà vieäc kieän ra Toøa ñeå ñoøi boài thöôøng thieät haïi, theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì moïi coâng daân ñeàu coù quyeàn naøy. Tuy nhieân trong tröôøng hôïp cuûa hai ngöôøi naøy thì caàn phaûi giaûi thích ñeå hoï thaáy roõ laø khi kieän caàn phaûi coù caên cöù xaùc thöïc veà söï thieät haïi, loãi cuûa caùc beân... Khoâng theå mình laø ngöôøi coù loãi laïi kieän ngöôøi khaùc, hoaëc thieät haïi ít khai voáng leân ñeå ñoøi boài thöôøng. Khi thuï lyù Toøa aùn seõ tieán haønh hoøa giaûi, chæ khi naøo vieäc hoøa giaûi khoâng thaønh thì Toøa môùi xeùt xöû. Trong söï vieäc naøy, chuùng toâi nghó caû hai baø neân ruùt ñôn kieän; neáu cöù aàm ó theá naøy seõ chaúng coù lôïi cho ai caû, chæ laøm maát thôøi gian, coâng söùc vaø tieàn baïc maø thoâi. 63 BAÛO QUAÛN TAØI SAÛN CUÛA NGÖÔØI VAÉNG MAËT Toâi vaø moät vaøi ngöôøi khaùc cho oâng Tieán möôïn tieàn ñeå laøm aên. Nhöng khoâng hieåu vì lyù do gì maø gaàn 8 thaùng nay oâng aáy khoâng coù maët ôû ñòa phöông, hoûi gia ñình cuõng khoâng bieát oâng aáy ñi ñaâu. Chuùng toâi raát lo laéng trong vieäc baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình khi maø taøi saûn cuûa oâng Tieán khoâng bieát seõ ñöôïc xaùc ñònh theá naøo vaø vieäc quaûn lyù taøi saûn ñoù ra sao. Raát mong ñöôïc giaûi ñaùp! Nguyeãn Thaùi Bình (Höõu Luõng, Laïng Sôn) Moät ngöôøi vaéng maët taïi ñòa phöông quaù 6 thaùng maø khoâng ai, keå caû gia ñình, vôï con, bieát ngöôøi ñoù ñi ñaâu, laøm gì vaø ôû ñaâu cuõng khoâng roõ thì ñoù quaû laø vieäc khoâng bình thöôøng. ÔÛ ñaây nguyeân nhaân coù theå laø ngöôøi ñoù ñaõ cheát ôû ñaâu ñoù, maát tích, troán nôï... Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì khi moät ngöôøi bieät tích trong 6 thaùng lieàn thì nhöõng ngöôøi coù quyeàn, lôïi ích lieân quan coù quyeàn yeâu caàu Toøa aùn thoâng baùo tìm kieám ngöôøi vaéng maët theo quy ñònh cuûa phaùp luaät toá tuïng daân söï vaø coù theå yeâu caàu Toøa aùn aùp duïng bieän phaùp quaûn lyù taøi saûn cuûa ngöôøi vaéng maët. Vieäc quaûn lyù taøi saûn cuûa ngöôøi vaéng maët ñöôïc quy ñònh taïi Ñieàu 85 Boä luaät daân söï. Theo ñoù, 64 tuøy töøng tröôøng hôïp, theo yeâu caàu cuûa ngöôøi coù quyeàn vaø lôïi ích lieân quan, Toøa aùn giao taøi saûn cuûa ngöôøi vaéng maët taïi nôi cö truù cho nhöõng ngöôøi sau ñaây quaûn lyù: - Ñoái vôùi taøi saûn ñaõ ñöôïc ngöôøi vaéng maët uûy quyeàn quaûn lyù thì ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn tieáp tuïc quaûn lyù; - Ñoái vôùi taøi saûn chung thì do sôû höõu chung coøn laïi quaûn lyù; - Taøi saûn do vôï hoaëc choàng ñang quaûn lyù thì vôï hoaëc choàng tieáp tuïc quaûn lyù; neáu vôï hoaëc choàng ñaõ cheát hoaëc maát naêng löïc haønh vi daân söï, bò haïn cheá veà naêng löïc haønh vi daân söï thì con ñaõ thaønh nieân hoaëc cha meï cuûa ngöôøi vaéng maët quaûn lyù; - Trong tröôøng hôïp khoâng coù nhöõng ngöôøi ñaõ neâu treân thì Toøa aùn chæ ñònh moät ngöôøi trong soá ngöôøi thaân thích quaûn lyù; neáu khoâng coù ngöôøi thaân thích thì Toøa aùn chæ ñònh moät ngöôøi khaùc quaûn lyù. UÛy ban nhaân daân xaõ, phöôøng nôi coù taøi saûn cuûa ngöôøi vaéng maët thöïc hieän giaùm saùt vieäc quaûn lyù taøi saûn ñoù. Vì vaäy, neáu baïn coù yeâu caàu thì Toøa aùn seõ aùp duïng caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà baûo quaûn taøi saûn cuûa ngöôøi vaéng maët nhaèm baûo ñaûm quyeàn vaø lôïi ích cuûa caùc beân coù lieân quan. Taøi saûn cuûa oâng Tieán ñaõ ñöôïc giao cho moät ngöôøi baûo quaûn thì khi tieán haønh giaûi quyeát tranh chaáp seõ coù 65 ñieàu kieän ñeå thöïc hieän caùc nghóa vuï traû nôï cuûa oâng aáy vôùi baïn cuõng nhö nhöõng ngöôøi khaùc. KHI NGÖÔØI CHOÀNG BOÛ ÑI MAÁT TÍCH THÌ VIEÄC GIAÛI QUYEÁT TAØI SAÛN NHÖ THEÁ NAØO? Choàng toâi boû nhaø ñi ñaõ 4 naêm maø khoâng tin töùc gì. Caên nhaø toâi ñang ôû tröôùc ñaây mua vaø xaây caát ñeàu ñöùng teân caû vôï choàng toâi. Nay toâi keït voán muoán baùn caên nhaø ñeå laáy tieàn laøm aên, nhöng choàng toâi khoâng coù maët thì giaûi quyeát nhö theá naøo? Huyønh Thò Söông (Chaâu Ñoác, An Giang) Roõ raøng caên nhaø cuûa chò ñang ñònh baùn laø sôû höõu chung cuûa vôï choàng chò. Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät thì vieäc baùn nhaø laø sôû höõu chung phaûi ñöôïc ñoàng yù cuûa taát caû caùc chuû sôû höõu baèng vaên baûn. Ñaõ laø sôû höõu chung thì quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc beân phaûi ñöôïc baûo ñaûm nhö nhau. Nay chò muoán baùn ngoâi nhaø ñoù thì phaûi coù söï ñoàng yù, thoûa thuaän cuûa choàng chò. Choàng chò vaéng maët laâu ngaøy khoâng bieát ôû ñaâu neân vieäc baùn ngoâi nhaø ñoù seõ gaëp nhöõng trôû ngaïi veà maët phaùp lyù. Ñeå giaûi quyeát ñöôïc vieäc baùn nhaø theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät, tröôùc heát chò phaûi coù ñôn yeâu caàu Toøa aùn tuyeân boá choàng mình bò 66 maát tích tröôùc khi tieán haønh baùn nhaø. Sau khi Toøa aùn tuyeân boá choàng chò maát tích thì ngoâi nhaø ñoù môùi coù theå ñöôïc baùn. Caên cöù vaøo giaù baùn ñöôïc ghi trong hôïp ñoàng mua baùn nhaø, caùc chuû sôû höõu chung coøn laïi coù traùch nhieäm göûi tieàn baùn nhaø, phaàn töông öùng vôùi phaàn giaù trò quyeàn sôû höõu nhaø cuûa choàng chò vaøo ngaân haøng thöông maïi nôi coù nhaø ôû ñöôïc baùn. Phaàn tieàn ñöôïc göûi vaøo ngaân haøng naøy, khi ngöôøi choàng ñaõ ñöôïc tuyeân boá laø maát tích trôû veà vaø coù yeâu caàu thì ngaân haøng ñaõ nhaän tieàn göûi coù traùch nhieäm thanh toaùn cho anh aáy soá tieàn göûi ñoù caû goác vaø laõi theo quy ñònh veà laõi suaát khoâng kyø haïn taïi thôøi ñieåm nhaän tieàn. Trong tröôøng hôïp choàng chò bò tuyeân boá laø maát tích maø cheát hoaëc bò Toøa aùn tuyeân boá laø ñaõ cheát thì phaàn tieàn ñaõ göûi vaøo ngaân haøng noùi treân ñöôïc chia cho nhöõng ngöôøi thöøa keá hôïp phaùp cuûa anh aáy theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà thöøa keá. CHOÀNG CHEÁT, VÔÏ PHAÛI TRAÛ NÔÏ CHO CHOÀNG NHÖ THEÁ NAØO? Tröôùc ñaây, oâng Saùng coù möôïn cuûa toâi moät khoaûn tieàn ñeå laøm aên. Do vieäc laøm aên coù khoù khaên neân oâng Saùng chöa coù ñieàu kieän traû cho toâi. Sau naøy oâng Saùng laïi bò beänh, naèm beänh vieän 67 laâu ngaøy roài maát. Toâi muoán ñöôïc bieát, oâng Saùng maát roài thì vôï oâng aáy coù nghóa vuï phaûi traû tieàn cho toâi khoâng? Traàn Quang Tính (Yeân Phong, Baéc Ninh) Vieäc oâng cho oâng Saùng möôïn tieàn ñeå laøm aên, phaùt trieån saûn xuaát laø moät nghóa cöû toát, nhaát laø nhöõng ngöôøi cuøng laøng xaõ, giuùp nhau trong cuoäc soáng. Nay khoâng may oâng Saùng bò beänh maø qua ñôøi laøm cho vieäc traû nôï cuûa oâng aáy chöa thöïc hieän ñöôïc. Moät vaán ñeà phaùp lyù ñaët ra laø ai laø ngöôøi coù nghóa vuï traû nôï cho oâng Saùng? Cuï theå trong tröôøng hôïp naøy, oâng hoûi laø vôï oâng Saùng coù nghóa vuï traû nôï thay cho choàng khoâng? Tröôùc heát muoán giaûi quyeát vieäc naøy cho roát raùo, oâng caàn phaûi khôûi kieän ra Toøa aùn ñeå coù moät phaùn quyeát mang tính phaùp lyù. Töø ñoù seõ caên cöù vaøo quyeát ñònh cuûa Toøa aùn ñeå xem nghóa vuï phaûi thi haønh aùn ñoù coù ñöôïc chuyeån giao cho ngöôøi thöøa keá hay khoâng? Neáu nghóa vuï ñoù ñöôïc chuyeån giao cho ngöôøi thöøa keá vaø theo baûn aùn hay quyeát ñònh cuûa Toøa aùn thì nhöõng ngöôøi thöøa keá seõ phaûi thöïc hieän. Theo ñoù, khoâng chæ rieâng vôï cuûa oâng Saùng maø coøn caû nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng thöøa keá khaùc (cha, meï, con...) cuõng phaûi thöïc hieän nghóa vuï naøy. Neáu oâng Saùng möôïn tieàn trong thôøi kyø hoân nhaân thì vaán ñeà ñaët ra laø coù xem moùn nôï treân 68 laø nôï chung cuûa vôï choàng hay khoâng? Caâu traû lôøi töôûng ñôn giaûn nhöng thöïc ra khoâng deã daøng. Neáu ñuùng ñaây laø khoaûn nôï chung cuûa vôï choàng thì vôï oâng Saùng ñöông nhieân phaûi coù nghóa vuï lieân ñôùi traû nôï cuøng choàng. Neáu trong thoûa thuaän vay möôïn khoâng ñeà caäp ñeán traùch nhieäm ngöôøi vôï (hoaëc choàng) thì ngöôøi vôï (hoaëc choàng) chæ phaûi lieân ñôùi traû nôï trong tröôøng hôïp khoaûn tieàn ñaõ duøng chung trong gia ñình hay ngöôøi kia cuõng coù höôûng lôïi ích töø vieäc vay nôï. Neáu khoâng chöùng minh ñöôïc ñieàu naøy thì traùch nhieäm traû nôï chæ thuoäc veà ngöôøi vay nôï maø thoâi. Muoán chöùng minh ñöôïc ñieàu naøy thì ngöôøi ñöôïc thi haønh aùn (ñoù laø oâng) cuõng phaûi cung caáp chöùng cöù chöùng minh, neáu khoâng seõ raát khoù khaên trong vieäc buoäc vôï oâng Saùng phaûi traû nôï cho oâng. Hieän nay, oâng caàn xem xeùt vôï oâng Saùng coù khaû naêng traû nôï ñöôïc hay khoâng. Neáu thöïc söï baø aáy coù khaû naêng traû ñöôïc nôï thì toát nhaát oâng vaø Cô quan thi haønh aùn seõ cuøng tham gia vaän ñoäng baø aáy traû nôï thay cho choàng. Chuùng toâi nghó neáu baûn aùn khoâng buoäc vôï cuûa oâng Saùng phaûi traû nôï nhöng vaän ñoäng, thuyeát phuïc coù lyù, coù tình vaø baø aáy coù khaû naêng traû ñöôïc nôï thì haún vieäc ñoøi nôï cuûa oâng cuõng khoâng quaù khoù khaên khi maø khoaûn tieàn cho vay cuõng khoâng lôùn. 69 KHOÂNG THEÅ HÌNH SÖÏ HOÙA AÙN DAÂN SÖÏ Toâi vay cuûa moät ngöôøi quen 5 trieäu ñoàng. Vieäc vay möôïn giöõa chuùng toâi vaãn thöôøng dieãn ra vaø toâi luoân traû ñaày ñuû cho hoï. Nhöng laàn naøy, sau gaàn moät naêm, ngöôøi naøy laïi chìa giaáy möôïn do toâi vieát vôùi con soá nôï laø 25 trieäu ñoàng. Tranh chaáp xaûy ra; toâi cho raèng hoï hoaëc ai ñoù ñaõ vieát theâm con soá 2 vaøo tröôùc con soá 5, neân khoâng chaáp nhaän khoaûn nôï ñoù. Ngöôøi naøy kieän ñeán cô quan phaùp luaät. Ngöôøi ta noùi toâi coù theå bò boû tuø vì laïm duïng tín nhieäm chieám ñoaït taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc. Vieäc naøy giaûi quyeát ra sao? Phaïm Thò Thanh (Ñònh Quaùn, Ñoàng Nai) Vieäc vay möôïn taøi saûn, tieàn baïc laø quan heä daân söï. Caùc beân coù quyeàn vaø nghóa vuï phaûi thöïc hieän ñuùng nhöõng cam keát trong giao dòch ñoù. Beân naøo vi phaïm thì phaûi chòu traùch nhieäm veà loãi cuûa mình; gaây thieät haïi thì phaûi boài thöôøng. Moät nguyeân taéc raát quan troïng trong giaûi quyeát tranh chaáp daân söï laø caùc beân phaûi töï thoûa thuaän vôùi nhau; khi khoâng theå thoûa thuaän ñöôïc thì moät hoaëc caùc beân coù quyeàn khôûi kieän, yeâu caàu Toøa aùn giaûi quyeát. Nhöng ngay caû khi Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát vuï aùn thì cuõng phaûi tieán haønh böôùc hoøa giaûi, chæ khi hoøa giaûi khoâng thaønh thì Toøa aùn môùi ñöa ra xeùt xöû. Chò vaø ngöôøi baïn cuûa 70 mình “ngöôøi noùi gaø, keû noùi vòt” môùi xaûy ra tranh chaáp, do vaäy caàn tìm caùch thoûa thuaän vôùi nhau, cöïc chaúng ñaõ môùi ñöa nhau ra Toøa. Neáu chæ laø tranh chaáp daân söï maø laïi xöû lyù hình söï, ñeå “boû tuø” ngöôøi khaùc thì ñoù laø ñaõ “hình söï hoùa” vuï aùn daân söï. Ñoù laø vieäc laøm traùi phaùp luaät. Tuy vaäy, trong moät soá vuï aùn thì ranh giôùi giöõa daân söï vaø hình söï raát “mong manh”. Trong vuï aùn naøy, neáu cô quan phaùp luaät coù caên cöù chöùng minh ñöôïc raèng, chò ñaõ lôïi duïng loøng tin cuûa ngöôøi baïn vaø duøng caùc thuû ñoaïn gian doái nhaèm chieám ñoaït taøi saûn hoaëc coá tình khai baùo sai söï thaät, caïo söûa giaáy tôø, söû duïng tieàn vay möôïn vaøo nhöõng vieäc laøm phi phaùp hoaëc tìm caùch boû troán vôùi muïc ñích laø chieám ñoaït thì chò coù theå bò truy cöùu traùch nhieäm hình söï. Ngöôïc laïi, ngöôøi cho chò vay cuõng coù caùc haønh vi coá yù nhaèm buoäc chò phaûi traû soá tieàn maø mình khoâng vay möôïn qua vieäc nguïy taïo chöùng cöù... thì cuõng phaûi bò xöû lyù veà hình söï. Neáu khoâng coù caùc chöùng cöù nhö ñaõ neâu ôû treân thì ñaây chæ laø vuï tranh chaáp daân söï maø thoâi. ÑOÙ CHÆ LAØ TRANH CHAÁP DAÂN SÖÏ Do töø choã quen bieát, toâi thöôøng möôïn ngöôøi baïn cuûa mình caên nhaø cuøng giaáy tôø ñeå theá chaáp cho ngaân haøng vay tieàn laøm aên. Giaù trò ngoâi nhaø 71 naøy khoaûng 300 trieäu ñoàng. Trong giaáy baûo laõnh cuûa ngöôøi coù ngoâi nhaø ñoù ghi soá tieàn vay laø 20 trieäu ñoàng, nhöng ñeå vay ñöôïc nhieàu tieàn toâi ñaõ söûa thaønh 50 trieäu ñoàng. Maëc duø bieát toâi söûa chöõa giaáy baûo laõnh nhöng giaù trò taøi saûn theá chaáp lôùn neân ngaân haøng vaãn cho toâi vay. Khi bieát chuyeän söûa giaáy tôø, ngöôøi baûo laõnh ñaõ noåi giaän vaø phaùt ñôn kieän. Nhieàu ngöôøi noùi raèng toâi seõ phaûi bò xöû lyù veà hình söï, ngöôøi thì noùi ñoù laø tranh chaáp daân söï. Toâi muoán bieát vieäc naøy xöû lyù nhö theá naøo? Nguyeãn Thò Tuyeát (Goø Daàu, Taây Ninh) Trong quan heä laøm aên, chöõ “tín” laø raát quan troïng. Ngöôøi baïn cuûa baø roõ raøng laø raát tin töôûng ôû baïn mình neân ñaõ ñoàng yù ñem nhaø cuûa mình ra cho baø theá chaáp ñeå vay tieàn laøm aên. Ñaùp laïi loøng toát ñoù, baø ñaõ coù nhöõng vieäc laøm maø ai ôû trong hoaøn caûnh cuûa ngöôøi baïn aáy cuõng phaûi phaät loøng, noåi giaän. Chöa keå ñeán vieäc laøm khuaát taát cuûa baø khieán cho ngöôøi baïn mình thieáu tin töôûng, neáu söï vieäc ruûi ro xaûy ra thì ngöôøi baïn kia cuõng phaûi lieân ñôùi chòu traùch nhieäm keøm theo bao ñieàu phieàn toaùi nöõa. Tuy nhieân, trong vieäc naøy cuõng coù loãi cuûa phía ngaân haøng. Vieäc söûa chöõa giaáy tôø baûo laõnh cuûa baø laø traùi vôùi nguyeân taéc trung thöïc trong hoaït ñoäng vay, cho vay vaø baûo laõnh... Tuy nhieân do quaù sô suaát hoaëc 72 vì nhöõng ñoäng cô naøo khaùc, nhaân vieân vaø ngöôøi coù traùch nhieäm cuûa ngaân haøng ñaõ boû qua nhöõng nguyeân taéc ñoù. Haønh vi söûa chöõa giaáy tôø baûo laõnh ñeå vay ñöôïc khoaûn tieàn lôùn hôn vôùi soá tieàn ñaõ ghi trong giaáy baûo laõnh ban ñaàu cho thaáy ñaõ coù daáu hieäu cuûa moät vuï aùn hình söï. Cuï theå, haønh vi taåy söûa, laøm giaû giaáy tôø baûo laõnh ñeå ruùt tieàn ngaân haøng ñaõ coù nhöõng bieåu hieän khaùch quan cuûa haønh vi löøa ñaûo chieám ñoaït taøi saûn. Ñoái töôïng maø baø nhaèm vaøo chính laø ngaân haøng, nhöng ngöôøi bò haïi laïi laø ngöôøi baïn ñaõ cho baø möôïn nhaø ñeå theá chaáp. Bôûi leõ, giaù trò cuûa ngoâi nhaø ñoù cao hôn raát nhieàu laàn so vôùi soá tieàn baûo laõnh cho vay, neân trong tröôøng hôïp ruûi ro thì ngaân haøng vaãn coøn coù choã ñeå “níu”. Haønh vi cuûa baø khoâng coù ñoäng cô gian doái vôùi ngaân haøng maø chæ gian doái vôùi ngöôøi baïn ñaõ baûo laõnh theá chaáp cho baø. Vieäc baø gian doái vôùi ngöôøi baïn cuõng chæ nhaèm vay ñöôïc nhieàu tieàn hôn phuïc vuï cho vieäc laøm aên; maët khaùc soá tieàn vay nhieàu hôn ñoù vaãn naèm trong söï an toaøn cuûa giaù trò taøi saûn theá chaáp vaø baø cuõng khoâng coù ñoäng cô chieám ñoaït soá tieàn lôùn hôn so vôùi soá tieàn ñaõ ghi trong giaáy baûo laõnh ban ñaàu. Vì vaäy, do khoâng coù ñoäng cô löøa ñaûo ñeå chieám ñoaït neân baø khoâng bò xöû lyù veà hình söï veà toäi löøa ñaûo chieám ñoaït taøi saûn. Ñaây ñôn thuaàn chæ 73 laø haønh vi daân söï neân khoâng theå “hình söï hoùa”. Neáu coù tranh chaáp, vuï vieäc seõ giaûi quyeát treân cô sôû caùc quan heä daân söï. Tuy nhieân, qua vieäc naøy, baø cuõng caàn phaûi chuù yù hôn veà haønh vi cuûa mình keûo coù ngaøy seõ rôi vaøo voøng lao lyù. TREÛ EM KHOÂNG THEÅ ÑÖÙNG ÑÔN KIEÄN ÑOØI BOÀI THÖÔØNG Trong moät laàn ñi chôi trong khu giaûi trí ôû ñòa phöông khaùc, con toâi bò moät phöông tieän giaûi trí ôû ñoù gaây thöông tích maø nguyeân nhaân laø do thieát bò khoâng baûo ñaûm an toaøn. Chuùng toâi ñaõ göûi ñôn kieän ñoøi boài thöôøng thieät haïi. Toøa aùn noùi raèng con toâi coøn nhoû khoâng theå ñöùng teân kieän ñöôïc, ñieàu ñoù ñuùng hay sai? Thôøi haïn ñeå Toøa thuï lyù giaûi quyeát vuï aùn naøy laø bao nhieâu, vì toâi göûi ñôn ñaõ laâu nhöng chöa thaáy xeùt xöû? Raát mong ñöôïc giaûi ñaùp roõ veà vieäc naøy. Ñaäu Ñöùc Bình (Ñöùc Thoï, Haø Tónh) Ngöôøi gaây thieät haïi veà söùc khoûe, vaät chaát, tinh thaàn cho ngöôøi khaùc phaûi coù nghóa vuï boài thöôøng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Giaûi quyeát vieäc boài thöôøng naøy thöôøng treân cô sôû cuûa söï töï nguyeän vaø thoûa thuaän giöõa caùc beân coù lieân quan. Nhö vaäy laø trong tröôøng hôïp cuûa baïn, hai beân khoâng ñaït ñöôïc thoûa thuaän neân baïn ñaõ phaûi 74 kieän ra Toøa aùn ñeå giaûi quyeát. Toøa aùn ñoù giaûi thích ñuùng raèng, con baïn chöa thaønh nieân neân khoâng theå ñöùng teân trong ñôn kieän ñoøi boài thöôøng thieät haïi. Tuy nhieân, neáu vieäc giaûi thích chæ döøng laïi ôû ñoù thì chöa ñuû. Chaùu laø ngöôøi chöa thaønh nieân thì cha, meï (laø ngöôøi giaùm hoä ñöông nhieân) coù traùch nhieäm ñöùng teân trong ñôn khôûi kieän ñoøi boài thöôøng thieät haïi vaø laø ngöôøi ñaïi dieän hôïp phaùp cho chaùu tröôùc Toøa aùn. Baïn göûi ñôn ñeán Toøa aùn yeâu caàu giaûi quyeát boài thöôøng thieät haïi ñaõ laâu nhöng chöa thaáy Toøa aùn xeùt xöû neân caàn phaûi xem xeùt vieäc naøy. Tröôùc heát caàn phaûi xaùc ñònh thôøi gian baïn chính thöùc göûi ñôn ñeán Toøa aùn. Vì chæ töø thôøi ñieåm ñoù môùi phaùt sinh nhöõng quan heä toá tuïng. Neáu quaù thôøi haïn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät maø Toøa aùn khoâng ñöa vuï aùn ra xeùt xöû thì Toøa aùn ñaõ vi phaïm. Vaø ñöông nhieân vieäc xaùc ñònh coù quaù haïn hay khoâng laø phaûi tính töø thôøi ñieåm thuï lyù vuï aùn. Caên cöù vuï vieäc cuûa baïn, theo quy ñònh taïi Ñieàu 179 Boä luaät toá tuïng daân söï thì trong thôøi haïn 4 thaùng keå töø ngaøy thuï lyù vuï aùn, Toøa aùn phaûi ra moät trong caùc quyeát ñònh sau ñaây: coâng nhaän söï thoûa thuaän cuûa caùc ñöông söï, taïm ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn, ñöa vuï aùn ra xeùt xöû. Neáu vuï aùn coù tính chaát phöùc taïp hoaëc do trôû ngaïi khaùch quan thì thôøi haïn noùi treân laø 6 thaùng. Neáu töø khi baïn noäp ñôn ñeán nay ñaõ quaù thôøi haïn 75 nhö ñaõ neâu maø Toøa aùn khoâng tieán haønh baát cöù thuû tuïc toá tuïng naøo laø Toøa ñaõ vi phaïm quy ñònh treân. Khi Toøa aùn vi phaïm, baïn coù quyeàn khôûi kieän Toøa ñeå ñoøi boài thöôøng nhöõng thieät haïi. Neáu chöa heát thôøi haïn nhö ñaõ neâu keå töø khi baïn göûi ñôn, baïn caàn chôø ñôïi ñeå Toøa aùn thu thaäp taøi lieäu, chöùng cöù ñeå vieäc xeùt xöû baûo ñaûm ñöôïc söï ñuùng ñaén, thuyeát phuïc. VEÀ VIEÄC NGÖÔØI ÑAÏI DIEÄN THAM GIA GIAÛI QUYEÁT VUÏ AÙN DAÂN SÖÏ Hieän nay giöõa toâi vaø moät soá ngöôøi trong xoùm ñaõ xaûy ra nhöõng tranh chaáp veà kinh teá. Vieäc naøy ñaõ ñöôïc Toøa aùn thuï lyù giaûi quyeát. Thôøi gian tôùi toâi coù vieäc neân vaéng maët ôû ñòa phöông moät thôøi gian. Toâi muoán ngöôøi khaùc ñaïi dieän cho mình khi tham gia giaûi quyeát vuï aùn coù ñöôïc khoâng? Quy ñònh cuûa phaùp luaät veà vieäc naøy nhö theá naøo? Trònh Minh Thoáng (Vónh Cöûu, Ñoàng Nai) Boä luaät daân söï coù quy ñònh veà ngöôøi ñaïi dieän vôùi hai hình thöùc: ñaïi dieän theo phaùp luaät vaø ñaïi dieän theo uûy quyeàn. Ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät theo quy ñònh taïi Ñieàu 141 Boä luaät daân söï goàm: 1) Cha, meï ñoái vôùi con chöa thaønh nieân; 2) Ngöôøi giaùm hoä ñoái vôùi ngöôøi ñöôïc giaùm hoä; 76 3) Ngöôøi ñöôïc Toøa aùn chæ ñònh ñoái vôùi ngöôøi bò haïn cheá naêng löïc haønh vi daân söï; 4) Ngöôøi ñöùng ñaàu phaùp nhaân theo quy ñònh cuûa ñieàu leä phaùp nhaân hoaëc quyeát ñònh cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn; 5) Chuû hoä gia ñình ñoái vôùi hoä gia ñình; 6) Toå tröôûng toå hôïp taùc ñoái vôùi toå hôïp taùc; 7) Nhöõng ngöôøi khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ngöôøi ñaïi dieän theo uûy quyeàn ñöôïc quy ñònh taïi Ñieàu 142 Boä luaät daân söï, ñoù laø ñaïi dieän ñöôïc xaùc laäp theo söï uûy quyeàn giöõa ngöôøi ñaïi dieän vaø ngöôøi ñöôïc ñaïi dieän. Vieäc uûy quyeàn phaûi ñöôïc laäp thaønh vaên baûn. Tuy nhieân, nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây khoâng ñöôïc laøm ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät hoaëc theo uûy quyeàn: a) Neáu hoï cuõng laø ñöông söï trong cuøng moät vuï aùn vôùi ngöôøi ñöôïc ñaïi dieän maø quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa hoï ñoái laäp vôùi quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi ñöôïc ñaïi dieän; b) Neáu hoï ñang laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät hoaëc theo uûy quyeàn trong toá tuïng daân söï cho moät ñöông söï khaùc maø quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ñöông söï ñoù ñoái laäp vôùi quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi ñöôïc ñaïi dieän trong cuøng moät vuï aùn (khoaûn 1, Ñieàu 75 Boä luaät toá tuïng daân söï). Caùn boä, coâng chöùc trong caùc ngaønh toøa aùn, kieåm saùt, coâng an khoâng ñöôïc laøm ngöôøi ñaïi dieän trong toá tuïng daân söï, tröø tröôøng hôïp hoï 77 tham gia toá tuïng vôùi tö caùch ngöôøi ñaïi dieän cho cô quan cuûa hoï hoaëc vôùi tö caùch laø ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät. Trong khi tieán haønh caùc thuû tuïc toá tuïng daân söï, neáu coù ñöông söï laø ngöôøi bò haïn cheá naêng löïc haønh vi daân söï maø khoâng coù ngöôøi ñaïi dieän hoaëc ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa hoï thuoäc moät trong caùc tröôøng hôïp quy ñònh taïi khoaûn 1, Ñieàu 75 Boä luaät toá tuïng daân söï (ñaõ neâu ôû treân) thì Toøa aùn phaûi chæ ñònh ngöôøi ñaïi dieän tham gia toá tuïng taïi Toøa aùn. Vôùi caùc quy ñònh veà ngöôøi ñaïi dieän trong toá tuïng daân söï nhö treân, baïn coù theå vaän duïng vaøo tröôøng hôïp cuûa mình ñeå ñeà nghò coù ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät hay ñaïi dieän theo uûy quyeàn tham gia trong quaù trình giaûi quyeát vuï aùn khi baïn khoâng coù ñieàu kieän tham gia tröïc tieáp. QUYEÀN, NGHÓA VUÏ CUÛA NGÖÔØI BAÛO VEÄ QUYEÀN VAØ LÔÏI ÍCH HÔÏP PHAÙP CUÛA ÑÖÔNG SÖÏ Toâi ñöôïc nhôø ñöùng ra baûo veä caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cho moät ngöôøi ôû cuøng ñòa phöông trong moät vuï aùn daân söï. Toâi muoán bieát, mình caàn coù nhöõng ñieàu kieän gì vaø coù nhöõng quyeàn haïn vaø nghóa vuï gì trong vieäc naøy? Nguyeãn Taán Linh (Nuùi Thaønh, Quaûng Nam) 78