Thiết Kế Bài Giảng Hóa Học 12 Nâng Cao Tập 1

"Thiết Kế Bài Giảng Hóa Học 12 Nâng Cao Tập 1 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thiết Kế Bài Giảng Hóa Học 12 Nâng Cao Tập 1 Ebooks Nhóm Zalo NHA XUAT BAN HA NOI TS. CAO Ci; GIAC (Chu bi6n) - ThS. H 6 THANH THUY THIET KE BAIGIANG HDAHQCU NflNQCflO-TllPNOT NHA XUAT BAN HA NOI Thiet ke bai giang H OA HOC 12 - NANG CAO: TAP MOT TS. CAO CU GlAC (Chu bien) NHA XUXT BAN HA NOI Chiu trdch nhiem xudt ban: NGUYfiN KHAC OAN H Bien tap: , PHA M QUO C TUAN Ve bia: NGUYfiN TUAN Trinh bay: THAI SON - SON LAM SAa ban in: PHAM QUOC TUAN In 1000 cuo'n, khd 17 x 24 cm, tai Cong ty Co phan In Tay Ho. Giay phep xuat ban so: 127 - 2008/CXB/100 p TK - 05/HN. In xong va nop luu chieu nam 2008. JLai not dau =^=^=^=^=^^=^^====^=^ De ho tra cho viec day - hoc mon Hod hoc 12 ndng cao theo chuang trinh sdch gido khoa (SGK) mai dp dung tir nam hoc 2008 - 2009, chung toi bien sogn cuon Thiit ke bai giang Hod hoc 12 ndng cao tap I, 2. Sdch giai thieu cdch thiet ke bai gidng theo tinh than doi mai phucmg phdp day hoc nhdm phdt huy tinh tich cue nhdn thuc ciia hoc sinh (HS). Ve noi dung: Sdch bdm sdt noi dung SGK Hod hoc 12 theo chucmg trinh chudn cua Bo Gido due va Ddo tgo ban hdnh. O moi tiet day deu chi ro muc tieu ve kien thuc, kindng, thdi do, cdc cong viec can chudn bi cua gido vien (GV) va HS, cdc phuomg tien tra gidng can thiet nhdm ddm bdo chdt luomg tieng bai, timg tiet len lap. Ngodi ra sdch cdn ma rong, bo sung them mot so noi dung lien quan den bai gidng bang nhieu hoat dong nhdm cung cap them tu lieu de cdc thdy, c6 gido tham khdo, van dung tuy theo doi tuang va muc dich day hoc. Ve phiroug phap day - hoc: Sdch duac trien khai theo huang tich cue hod hoat dong cua HS, lay ca so cua moi hoat dong la nhung viec lam cua HS dual su huang ddn, gai ma cua thdy, c6 gido. Sdch cung dua ra nhieu hinh thuc hoat dong hap ddn, phii hap vai dgc (rung mon hoc nhu: thi nghiem, quan sdt vdt that hay mo hinh, thdo lugn, thuc hdnh,... nhdm phdt huy tinh doc lap, tu gidc cua HS. Dgc biet sdch rdt chu trong tai khdu thuc hdnh trong bai hoc, dong thai cung chi ro timg hogt dong cu the cua GVvd HS trong mot tien trinh DAY -HOC, coi day la hai hogt dong cung nhau trong do cd HS va GV deu la chu the. Chung toi hi vong cuon sdch nay se la tai lieu tham khdo hiru ich, gop phan ho tra cdc thdy, co gido dang true tiep gidng dgy mon Hod hoc 12 trong viec ndng cao chdt luang bai gidng ciia minh. Rdt mong nhdn duac y kien dong gop cua cdc thdy, co gido va bgn doc gdn xa de cuon sdch duac hodn thien han. CAC TAC GIA ON TAP DAU NAM A. MUC TIEU BAI HOC 1. Kiln thu'c On tap he thong hod kien thirc ve: • Su dien li, khai niem axit-baza, pH cua dung dich va phan ung trao d6i ion trong dung dich dien U, nhom nita-photpho, nhom cacbon-silic. • Cac khai niem: Cong thiic va c4u true phan tu, danh phap cac hap chat hQu ca, cac loai phan ung huu ca ca ban (phan ung the, phan ung cong, phan ung tach...), d6ng dSng, dong phan cau tao va dong phan lap the. • Ca che phan ung goc, co che phan ung cong, ca che phan ung tach. • Hi6u dugc m6i quan he giiia cau tao cua hop chat hiju ca vai nhimg tinh ch4t vat li, tinh chat hoa hoc. • Khic sau dugc nhung tinh chat vat li, tinh chat hoa hoc, biet nhiing ung dung va phuomg phap di8u che cac loai hop chat huu ca trong chuang trinh hoa hoc lop 11. • 'Khic sau nhung quy tSc, quy luat trong hoa hiju ca nhu: Quy tac Mac-c6p-nhi-c6p, quy tac thS vao nhan tham, quy tac tach Zai-xep... Di chuan bi kiln thuc nghien cuu cac hop chat hiJu ca phuc tap han (hoa hoc 12). 2. KT nang • Ren luyen ki nang dua vao ckn tao cua chat de suy ra tinh chat va ung dung cua chat va ngugc lai tu tinh chat cua chat de du doan cau tao cua cac chat. • Bik van dung li thuyit hoa hoc de giai quyet mot so van de dan gian trong dai s6ng, trong san xuat. • Phat trien ki nang tu hoc, biet lap bang tong ket kien thuc, biet each torn tat cac noi dung chinh trong bai, timg chuang. • Ren luyen ki nang giai bai tap xac dinh cong thuc phan tu cua hgp chat. 3. Tinh cam, thai dp • Thong qua viec ren luyen tu duy bien chung trong viec xet moi quan he nhan qua giiia cau tao va tinh chat cua chat, lam cho HS hung thii hoc tap va yeu thich mon hoa hoc ban. • Ren thai do lam viec khoa hoc, nghiem tuc. B. CHUAN B! CUA GVVA HS GV: May tinh, may chieu, he thong bai tap va cac cau hoi ggi y. HS: On tap cac kien thuc thong qua boat dong giai bai tap. C. TI^N TRiNH DAY - HOC GV to chuc cac nhom HS thao luan cac noi dung can on tap a lop 11 dual dang cac bai tap trac nghiem khach quan. Hoat dong 1 SU DIEN LI 1. Cho 2 dung dich HCl va CH3COOH co cung nong do CM- Hay so sanh pH cua 2 dung dich ? A. HCl < CH3COOH B. HCl > CH3COOH C. HC1 = CH3C00H D. Khong so sanh dugc Ddp dn A 2. Cho 9,6 gam Cu va 100ml dung dich hon hgp HNO3 1,5M + HCl 2M thi sinh ra V lit NO (dktc). Gia tri cua V la A. 1,97 B. 2,24 C. 2,68 D. 4,48 Ddp dn B 3. Bi6t Ka(CH3C00H) = 1,75.10"^ va Ka(HN02) = 4,0.10"^ NIU hai axit co nong do bang nhau va a cung nhiet do, khi qua trinh dien li a trang thai can bang, danh gia nao sau day dung? ^- [H IcHjCOOH^ [H JHNO, B- [ H IcHjCOOH "^ [^ ] HNOj C. pH(CH3C00H) [NO2"] Ddp dn B 4. Cho cac dung dich sau: a) NH4HSO4 0,1Mb) NH4CI 0,1 M c) (NH4)2S 0,05M d) (NH4)2Cr207 0,05M Sap xep cac dung dich theo thu tu tang dan gia tri pH? A. al, 0 B. pH=l,0 C. [H^] > [N02l D. [H"] < [NO2-] Ddp dn A 7. Dp dien li a cua axit yeu tang theo do pha loang dung dich. Khi do gia tri hang so phan li axit Kg thay doi nhu the nao? A. Tang B. Giam C. Khong doi D. Khong xac dinh Ddp dn C 8. Do dien li a cua CH3COOH se thay doi nhu the nao khi nho vai gigt dung dich NaOH vao dung dich axit axetic? A. Tang B. Giam C. Khong doi D. Khong xac dinh Ddp dn A 9. Trgn Vi lit dung dich HCl (pH = 5) vai V2 lit dung dich NaOH (pH = 9) thu dugc dung dich co pH = 8. Ti le ViA^2 la A. 1/3 B. 3/1 C. 9/11 D. 11/9 Ddp dn C 10. Xac dinh pH cua dung dich CH3COOH 0,01M? A. pH = 2,0 B.pH>2,0 C. pH < 2,0 D. Khong xac dinh Ddp dn B 11. Co cac dung dich dien li manh cung n6ng do moi: NaHCOs, NaOH, Na2C03, Ba(0H)2. Hay sap xep cac dung dich do theo chi6u pH cua dung dich tang dan? A. NaHC03 < NaOH < Ba(0H)2 < Na2C03 B. NaHC03 < Na2C03 < Ba(0H)2 < NaOH C. NaHC03 < Na2C03 < NaOH = Ba(0H)2 D. NaHC03 < Na2C03 < NaOH < Ba(0H)2 Ddp dn D 12. Co bao nhieu gam KCIO3 tach ra khoi dung dich khi lam lanh 350 gam dung dich KCIO3 bao hoa a 80°C xuong 20°C. Biet do tan ciia KCIO3 a 80°C va 20°C Ian lugt la 40g/100g nuac va 8g/100g nuac A. 95 gam B. 80 gam C. 60 gam D. 115 gam Ddp dn B 13. Muoi nao sau day bi thuy phan? A. NH4CI B. Ba(N03)2 C. CaCl2 D. MgS04 Ddp dn A 14. Chat nao sau day la luong tinh? A. NaHS04, Na2C03, CH3C00Na B. NaHS04, NaHC03,NaHS C. NaHC03, (NH4)2C03, CH3COONH4 D. Zn(0H)2, AI2O3, Al Ddp dn C 15. Mot duog dich c6 chua cac ion: Na"^: 0,1 moi; K"^: 0,05 moi; Ba^"^: 0,05 moi; CI : 0,1 moi; N03~ : x moi. Khoi lugng muoi co trong dung dich X la A. 23,95 gam B. 18,25 gam C. 42,00 gam D. 36,25 gam Ddp dn A 16. De bao quan dung dich muoi Fe2(S04)3 tranh bi thiiy phan, nguai ta thuong them vao do vai giot: A. Dung dich NaOH B. Dung dich BaCb C. Dung dich NH3 D. Dung dich H2SO4 Ddp dn D 17. Ci 95°C CO 1877 g dung dich CUSO4 bao hoa. Co bao nhieu gam CUSO4.5H2O k8t tinh khi lam lanh dung dich xu6ng 25''C? Bik do tan cua CUSO4 a 95°C va 25*^0 lan lugt la 87,7g/100g H2O va 40g/100gH2O. A. 745,3 Ig B. 477,00g C. 861,75g D. 961,75g Ddp dn D 18. Cho cac axit vai hang so axit sau: (1)H3P04 (Ka = 7,6.10-') (2)HC10 (Ka = 5,0.10'^) (3)CH3COOH (Ka= 1,8.10"^) (4)HS04- (Ka= 1,0.10"^) Dp manh cua cac axit tang theo thii tu: A. 1<2<3<4 B. 4<3<2<1 C. 2<3<1<4 , D. 3<2<1<4 Ddp dn C 19. Trgn 100 ml dung dich co pH = 1 gom HCl va HNO3 vai 100 ml dung djch NaOH nong do a (mol/1) thu dugc 200 ml dung dich co pH = 12. Gia tri cua a la A. 0,15 B. 0,30 C. 0,03 D. 0,12 Ddp dn D 20. Mot thS tich dung dich Pb(N03)2 2.10"^M dugc tron vdi cung the tich dung dich Nal 2.10"'M . Bik tich s6 tan Tpb|^= 7,9.10'''. K6t luan nao sau day dung? A. Sau khi tron, nong do moi chat tang len gap doi B. Sau khi trgn, nong do moi chat giam xuong ba lan C. Dung dich sau khi trgn khong xuat hien ket tua Pbl2 D. Dung dich sau khi trgn co xuat hien ket tua Pbl2 Ddp dn C Hoat dong 2 NITO - PHOTPHO 1. Phan ung nao sau day chung to NO2 vua th6 hien tinh oxi hoa, vua the hien tinh khu? A.N02 + S02-> SO3 + NO B. 4NO2 + O2 + 2H2O-> 4NO3 C. 2NO2 + 03- ^ N2O5 + O2 D. 2NO2 + H2O ^ HNO2 + HNO3 Ddp dn D 2. Trong nhom Nita (VA), khi di tu nito d8n bitmut, phat biSu nao sau day diing? A. Do am dien cua cac nguyen to tang dan B. Ban kinh nguyen tu ciia cac nguyen to giam dan C. Bitmut the hien tinh kim loai troi ban tinh phi kim D. Asen the hien tinh kim loai trgi ban tinh phi kim Ddp dn C 3. Trong cong nghiep khi nita dugc san xuat theo phuang phap nao sau day? A. Chung cat phan doan khong khi long B. Nhiet phan dung dich NH4NO2 bao hoa C. Dung photpho de dot chay oxi khong khi D. Cho khong khi di qua bgt dong nung nong Ddp dn A 4. C) nhiet do cao (1000°C), N2 tac dung vai Al (dang bgt) tao thanh hgp chat X. Cong thirc diing ciia X la: A. AI2N3 B. AI3N2 CAIN D. AI5N3 Ddp dn C 5. Thanh phan chinh co chua P cua quang Apatit la A. Ca3(P04)2 B.NH4H2PO4 C. Ca(H2P04)2 D. CaHP04 Ddp dn A 6. Cho phuang trinh hoa hoc ciia phan ung tong hgp amoniac N2 (k) + 3H2 (k) < '°''" > 2NH3 (k) 10 Khi tang nong do ciia hidro len 2 lin, t6c do phan ung thuan A. tang len 8 lan B. tang len 6 lan C. tang len 2 lan D. giam di 2 lan Ddp dn A 7. Gia sii mot binh kin dung dich 8 lit g6m 2 ngan: - Ngan thu nhat dimg 3 lit khi NH3 a ap suat 7atm - Ngan thu hai dimg 5 lit HCl a ap suat 9atm Neu cat mang ngan thi ap suat trong binh bang bao nhieu? Gia thilt nhiet do trong qua trinh thi nghiem la khong doi. A. 3atm B. 5atm C. 16atm D. 8atm Ddp dn A 8. Khi thuc hien phan ung dot chay NH3 trong O2 co mat xac tac Pt a 850 - 900 C, phan ung nao sau day xay ra? A. 4NH3 + 3O2 -> 2N2 + 6H2O B. 4NH3 + 4O2 -^ 2N0 + N2 + 6H2O C. 4NH3 + 5O2 -^ 4N0 + 6H2O D. 2NH3 + 2O2 -^ N2O + 3H2O Ddp dn C 9. Tong he so (cac so nguyen, toi gian) cua tat ca cac chat trong phuang trinh phan ung giua Cu vai dung dich HNO3 dac, nong la A. 10 B. 9 C. 8 D. 11 Ddp dn A 10. Kim loai Cu tan dugc trong dung dich nao sau day? A. dung dich NH3 B. dung dich KNO3 C. dung dich KNO3 + NH3 D. dung dich KNO3 + HCl Ddp dn D 11. Khi nho tir tir dung dich NH3 den du vao dung dich CUSO4 thi san pham co mau xanh tham cua: A. Cu(0H)2 B. [Cu(NH3)4]S04 C. [Cu(NH3)4](OH)2 D. [Cu(NH3)4]^^ Ddp dn D 11 12. Nung 37,6 gam muoi nitrat cua kim loai M din khdi lugng khong d6i thu dugc 16 gam chat ran va h6n hgp khi X c6 ty kh6i so vai H2 bing 21,6. Cong thirc cua muoi nitrat la: A. Mg(N03)2 B. AgN03 C. Cu(N03)2 D. Pb(N03)2 Ddp dn C 13. De dieu che HNO3 trong phong thi nghiem, cac hoa chat cAn sir dung la: A. Dung dich NaN03 va dung dich H2SO4 dac B. Tinh Xhk NaNOj va dung dich H2SO4 dac C. Dung dich NaN03 va dung dich HCl dac D. Tinh thg NaN03 va dung dich HCl dac Ddp dn B 14. De nhan biet ion PO4"'- trong dung dich muoi, nguai ta thuong diing thuoc thir AgN03 bai vi: A. Phan img tao khi mau nau B. Phan img tao dung dich co mau vang C. Phan img tao ket tua c6 mau vang D. Phan img tao khi khong mau hoa nau trong khong khi Ddp dn C 15. Co 4 dung dich rieng biet AICI3, ZnCl2, FeC^, CuCb. Neu them dung dich KOH du roi them tiep dung dich NH3 du vao 4 dung dich tren thi so chat ket tua thu dugc la A. 4 B. 3 C. 2 D. 1 Ddp dn D 16. Nung mot khoi lugng Cu(N03)2 sau mot thai gian dimg lai, lam ngugi, roi can thay khoi lugng giam 0,54 gam. Vay khoi lugng Cu(N03)2 da bi nhiet phan la A. 0,54 gam B. 0,74 gam C. 0,94 gam D. 0,47 gam Ddp dn C 17. Mot binh kin dung tich 10 lit chira N2 va H2 theo ti le the tich 1:1a dieu kien 0°C va 20atm. Sau khi tien hanh phan img tong hgp amoniac, dua binh vl 0^*0 hoi ap suat la bao nhieu? Biet c6 60% H2 da tham gia phan ung. 12 A-8atm B. 16atm C. 24atm D. 12atm Ddp dn B 18. Phan img nhiet phan khong dung la A. 2KNO3 — ^ 2KNO2 + O2 B. NH4NO2 -^ ^ N2 + 2H2O C. NH4CI - ^ NH3 + HCl D. NaHC03 - ^ NaOH + CO2 Ddp dn D 19. Cho 0,1 moi P2O5 vao dung dich chua 0,35 moi KOH. Dung dich thu dugc co cac chat: A. K3PO4, K2HPO4 B. K2HPO4, KH2PO4 C. K3PO4, KOH D. H3PO4, KH2PO4 Ddp dn B 20. Nhiet phan hoan toan 34,65 gam hon hgp g6m KNO3 va Cu(N03)2 , thu dugc hon hgp khi X (ti khoi cua X so vai khi hidro bang 18,8). Kh6i lugng Cu(N03)2 trong hon hgp ban dau la A. 20,50 gam B. 11,28 gam C. 9,40 gam D. 8,60 gam Ddp dn C Hogt dong 3 CACBON - SILIC 1. Phan ung nao sau day khong xay ra? A. CO2 + dung dich Na2C03 -^ B. CO2 + C ^ C. CO2 + CaC03 + H2O -^ D. CO2 + H2O + BaS04 -^ Ddp dn D 2. Trong cac phan ling sau, phan ung nao cacbon dong vai tro vira la chat oxi hoa, vira la chat khir? A. C + HNO3 (dac, nong) -^ B. C + H2SO4 (dac, nong) ^ C. CaO + C - D. C + CO -- Ddp dn C 3. Na2C03 lln tap chat NaHC03. Diing each nao sau day de loai bo tap chit thu duac Na2C03 tinh khilt? 13 A. Hoa tan vao nuac roi Igc B. Cho tac dung vai NaOH C. Cho tac dung vai HCl D. Nung den khoi lugmg khong doi Ddp dn D 4. Khi nao sau day gay cam giac ch6ng mat, buon non khi sir dung bep than a noi thieu khong khi? A. CO B. CO2 C. SO2 D. H2S Ddp dn A 5. De thu dugc CO2 tinh khiet tir phan img CaC03 vai dung dich HCl nguai ta cho san pham khi di qua lan lugt cac binh nao sau day? A. NaOH va H2SO4 dac B. H2SO4 dac va NaOH C. H2SO4 dac va NaHC03 D. NaHC03 va H2SO4 dac Ddp dn D 6. . Mot loai thuy tinh chira 13,0% da Na20, 11,7% CaO va 75,3% Si02 ve kh6i lugng. Cong thiic cua loai thuy tinh nay bieu dien dual dang hgp chat cua cac oxit la A. 2Na20.Ca0.6Si02 B. 2Na20.6CaO. Si02 C. Na20.Ca0.6Si02 D. Na20.6CaO. Si02 Ddp dn C 7. Phan img nao sau day sai? A. Si02 + 4HF -> SiF4 + 2H2O B. Si02 + 4HC1 -^ SiCU + 2H2O C. Si02 + 2C - ^ Si + 2C0 D. Si02 + 4Mg ^ ^ Si + 2MgO Ddp dn B 8. Cho luong khi CO di qua ong dimg 14,4 gam FeO nung nong. Sau phan ung thay khoi lugng trong ong su la 12 gam. Phan tram FeO da bi khir la A. 80% B. 60% C. 55% D. 75% Ddp dn D 9. Nung 19,0 gam hon hgp X gom NaHC03, Na2C03 tai khoi lugng khong doi thu dugc 15,9 gam chat ran. So moi moi muoi trong X la A. 0,1 moi NaHC03 va 0,2 moi Na2C03 B. 0,1 moi NaHC03 va 0,1 moi Na2C03 14 C. 0,2 moi NaHC03 va 0,1 moi Na2C03 D. 0,2 moi NaHC03 va 0,2 moi Na2C03 Ddp dn B 10. Mot loai da voi chira 80% CaC03 con lai la tap chat tra. Nung m gam da mot thai gian thu dugc chat rSn nang 0,78m gam. Hieu suat phan huy CaC03 la A. 78% B. 37,8% C. 75,9% D. 62,5% Ddp dn D 11. Nghien thuy tinh thuang thanh bot, roi cho vao nuac cat da c6 vai giot phenolphtalein, thi nuac se co A. Mau tim B. Mau xanh C. Mau h6ng D. Mau do Ddp dn C 12. Phat bieu nao sau day diing? A. Sanh la vat lieu cung, go khong keu, co mau nau hoac xam B. Sii la vat lieu cung, xop, khong mau, go keu C. Xi mang la vat lieu khong ket dinh D. Thuy tinh, sanh, sii, xi mang deu co chiia mot so muoi silicat trong thanh phan cua chung Ddp dn D 13. Phan ling nao sau day dimg de giai thich hien tugng tao thanh thach nhu trong cac hang dong tu nhien? A. CO2 + Ca(0H)2 -^ CaCOsi + H2O B. CaO + CO2 < » CaC03 C. Ca(HC03)2 ^- ^ CaC03i + C02t + H2O D. CaC03 + CO2 + H2O <= ^ Ca(HC03)2 Ddp dn D 14. Khir hoan toan 24 gam hon hgp CuO va Fe203 co ti le moi 1:1 can 8,96 lit CO(dktc). Phan tram kh6i lugng cua CuO va Fe203 trong h6n hgp lin lugt la A. 33,33% va 66,67% B. 66,67%va 33,33% C. 25,33% va 74,67% D. 74,67% va 25,33% Ddp dn A 15 15. Cho hon hgp NaHC03, CaC03 tac dung hit dung dich HCl du. Khi thi dugc cho tac dung hit vai dung dich Ba(0H)2 du thu dugc 1,97 gam kit tiia. So moi ciia hon hgp hai muoi la A. 0,10 moi B. 0,01 moi C. 0,05 moi D. 0,5 moi Ddp dn B 16. Hoa tan hoan toan 4 gam hon hgp MCO3 va RCO3 vao dung dich HCl thay thoat ra V lit khi(dktc). Dung dich thu dugc dem co can thu dugc 5,1 gam muoi khan. V c6 gia tri la A. 1,12 lit B. 2,24 lit C. 3,36 lit D. 4,48 lit Ddp dn B 17. Tac nhan chu yeu gay mua axit la A. S02vaN02 B. CH4vaNH3 C. C0vaCH4 D. CO va CO2 Ddp dn A 18. Phan ling nao sau day khong xay ra? A. CO2 + dung dich Na2C03 -^ B. CO2 + C ^ C. CO2 + CaC03 + H2O -^ D. CO2 + BaS04 + H2O -^ Ddp dn D 19. Rot tir tir nuac vao c6c cho sin m gam Na2CO3.10H2O cho du 250 ml. Khuay diu cho mu6i tan hit thu dugc dung dich co nong do 0,1 M. Gia tn m la A. 6,51gam B. 7,15 gam C. 8,15 gam D. 9,15 gam Ddp dn B 20. Cho vao 6ng nghiem l-2ml dung dich Na2Si03 dac. Sue khi CO2 vao tan day ong nghiem thay ket tua H2Si03 xuat hien : A. Dang tinh the B. Dang keo C. Dang v6 dinh hinh D. Dang long khong tan Ddp dn B Hogt dong 4 DAI CUONG VE HOA HOC HUU CO 1. Nhiing chat co thanh phin phan tir gi6ng nhau, nhung khac nhau ve cau tao, dan den tinh chat khac nhau ggi la: A. Thii hinh B. Dongvi C. DSngphan D. D6ng dang Ddp dn C 2. Butan-2,3-diol sau day co bao nhieu d6ng phan lap the: CH3 - CH - CH - CH3 OH OH A. 1 B.2 C.3 D.4 Ddp dn C 3. Hgp chat Z CO cong thirc dan gian nhat la CH3O va co ty khoi so vai hidro bang 31,0. Cong thiic phan tir ciia Z la A.CH3O B.C2H6O2 C.C2H6O D.C3H9O3 Ddp dn B 4. D6ng phan la nhung chat: A. Co cimg phan tu khoi B. Co ciing cong thitc phan tu C. Co thanh phan phan tir ban kem nhau mot so nhom CH2 D. Co cau tao hoa hgc giong nhau Ddp dn B 5. Dimetylxiclopropan co bao nhieu d6ng phan mach vong? A. 2 B.3 C.4 D.5 Ddp dn A 6. Hgp chat C4H8 CO bao nhieu d6ng phan? A. 2 B.3 C.5 D.6 Ddp dn D 7. Oxi hoa hoan toan m gam mot chat huu ca A bang CuO va cho hap thu toan bg san pham khi va hai vao mot binh c6 chira 0,5 lit dung dich Ca(0H)2 0,1M thi thay kh6i lugng binh tang len 3,72 gam, co 4 gam kit tua va khii lugng CuO giam 1,92 gam. Gia tn m la A. 1,5 gam B. 1,8 gam C. 3,6 gam D. 3,0 gam Ddp dn B 17 8. Ket luan nao sau day la diing? A. Phan ling ciia cac chit hiru ca thuang xay ra rdt nhanh B. Phan img cua cac chat hiiu ca thuang xay ra rdt cham va theo nhilu huang khac nhau C. Phan ling ciia cac chat hiiu ca thuang xay ra rdt cham va chi theo mot huang xac dinh D. Phan irng ciia cac chat hiru ca thuang xay ra nhanh va khong theo mot huang xac dinh Ddp dn B 9. Dau mo la mot hon hgp nhieu hidrocacbon. De co san pham nhu xang, dau hoa, mazut,... trong nha may Igc dau da sir dung phuang phap tach nao? A. Chung cat thuang B. Chung cat phan doan C. Chung cat a ap suat thlp D. Chung cat loi cuon hai nuac Ddp dn B 10. Phan ling ciia CH3CH2OH voi H2SO4 a llOfC cho etilen xay ra theo ca che nao? A. SNI B. SN2 C. El D. E2 Ddp dn D 11. Phan tu nao sau day co cac nguyen tir cacbon nam tren cimg mot duang thang A. Propan B. Butan C. Propen D. Propin Ddp dn D 12. Kieu lai hoa nao diing cho cacbon ciia hgp chat sau sp^ sp^ sp^ sp sp sp A. CH2 = C=CH 2 B. CH2=C=CH2 sp- sp sp^ sp^ sp^ sp C. CH2=C=CH2 D. CH2 = C=CH 2 Ddp dn C 13. Khi cho brom tac dung vai mot hidrocacbon thu dugc mot san pham chiia brom CO ti khoi hai so vai khong khi bang 5,207. Cong thiic phan tir cua hidrocacbon la: A. C5H,2 B. CsHio C.C5H8 D.C6H12 Ddp dn A 14. Dot chay hoan toan 4,48 lit (dktc) CH4 sau do dan toan bo san phim chay vao binh dung nuac voi trong du thi khii lugng dung dich trong binh: A. Tang 6 gam B. Giam 4 gam C. Tang 4 gam D. Giam 6 gam Ddp dn B 15. Dot chay hoan toan 0,09 gam hgp chat chira C, H, O cho 0,132 gam CO2 va 0,054 gam H2O. Ti khii hoi ciia chat nay so vai hidro bang 30. Cong thirc phan tir ciia hgp chit la A. C3H8O B. C2H4O2 C. C2H6O D. C4H8O2 Ddp dn B 16. Chat nao sau day co nhiet do soi thap nhat? A. pentan B. isopentan C. neopentan D. xiclopentan Ddp dn C 17. Phan img clo hoa metan co mat anh sang xay ra theo ca chi nao? A. Ca che the goc B. Co chi cong hgp C. Ca che the nucleophin D. Ca che the electrophin Ddp dn A 18. Butan C4H10 co the co cac dang dong phan nao sau day? A. Dong phan cau tao ve nhom chiic B. Dong phan cau tao ve mach cacbon C. Dong phan cau tao ve vi tri nhom chiic D. Dong phan hinh hoc Ddp dn B 19. Phan ling ciia /er/-butylbromua vai H2O chay theo co che nao, biet mot so dir lieu thuc nghiem sau day: (CH3)3CBr + H2O -> (CH3)3COH + HBr Thi nghiem 1 2 3 A. SNI Ddp dn A [(CH3)3CBr] 0,01 0,02 0,02 B. S^42 [H2O] 0,01 0,01 0,02 C. El Toe do tuang doi 1 2 2 D. E2 19 20. Cho biet cac chit sau day co ciu hinh R, S nhu thi nao? HO H CHO -H -OH H HO CHO -OH -H H H- CHO -OH -OH CHO CH2OH CH2OH CH2OH A. a(2R,3R); b(2R,3R); c(2S,3S); d(2S,Ts) B. a(2S,3R); b(2R,3S); c(2R,3R); d(2S,3S) C. a(2R,3S); b(2R,3S); c(2S,3S); d(2R,3R) D. a(2S,3R); b(2S,3R); c(2R,3R); d(2S,3S) Ddp dn B Hogt dong 5 HIDROCACBON NO 1. cau hinh dang nao sau day ciia C4H10 la ben nhat A. B. C. D. Ddp dn A CH2OH 2. Khi brom hoa mot ankan chi thu dugc mot din xuat monobrom duy nhat co ti khoi hai doi vai hidro la 75,5. Ten cua ankan do la A. 2,2,3-trimetylpentan B. 2,2-dimetylpropan C. 3,3-dimetylhecxan D. isopentan Ddp dn B 20 Khi crackinh hoan toan mot thi tich ankan X thu dugc ba the tich hon hgp Y (cac the tich khi do a cimg dilu kien nhiet do va ap suit); ti khoi ciia Y so vai H2 bang 12. Cong thiic phan tir ciia X la A.C5H,2 B.C3H8 C.C4H,o D.CSH H Ddp dn A Hidrocacbon mach ha X trong phan tir chi chiia lien kit a va co hai nguyen tir cacbon bac ba trong mot phan tu. Dit chay hoan toan 1 the tich X sinh ra 6 the tich CO2 (a ciing dilu kien nhiet do, ap suit). Khi cho X tac dung vai CI2 (theo ti le so moi 1 : 1), s6 dan xuit monoclo tli da sinh ra la 5. A. 3 B. 4 C. 2 Ddp dn C 2. Cong thirc Niumen cac ciu dang ciia butan D.5 H3C (1) (3) CH3 CH3 H^~x^H 3 H^^^^ H H CH3 (2) (4) Do ben cac cau dang giam theo thii tu A. 1 > 2 > 3 > 4 C. 4>2>1> 3 Ddp dn D CH3 B. 4>3>2 > 1 D. 4 > 2 >3 > 1 Dot chay hoan toan mot hidrocacbon X thu dugc 0,11 moi CO2 va 0,132 moi H2O. Khi X tac dung vai khi clo (theo ti le so moi 1:1) thu dugc mot san pham hiru ca duy nhat. Ten ggi ciia X la A. 2-metylbutan B. 2-metylpropan C. 2,2-dimetylpropan D. etan Ddp dn C 21 7. Khi cho ankan X (trong phan tir c6 phan tram khoi lugng cacbon bang 83,72%) tac dung vai clo theo ti le so moi 1:1 (trong dilu kien chilu sang) chi thu dugc 2 din xuit monoclo d6ng phan cua nhau. Ten ciia X la A. 3-metylpentan B. butan C. 2,3-dimetylbutan D. 2-metylpropan Ddp dn C 8. Dot chay hoan toan mot the tich khi thien nhien g6m metan, etan, propan bang oxi khong khi (trong khong khi, oxi chilm 20%o thi tich), thu dugc 7,84 lit khi CO2 (a dktc) va 9,9 gam nuac. The tich khong khi (a dktc) nho nhat can dimg de dot chay hoan toan lugng khi thien nhien tren la A. 84,0 lit B. 78,4 lit C. 56,0 lit D. 70,0 lit Ddp dn D 9. Dot chay hoan toan hon hgp hai hidrocacbon dong dang thu dugc 7,84 lit CO2 (dktc) va 8,1 gam H2O. Tong so moi hai hidrocacbon dem dot la A. 0,1 moi B. 0,05 moi C. 0,2 moi D. 0,15 moi Ddp dn A 10. Crackinh 20 lit butan thu dugc 36 lit hon hgp khi gom C4H10, C2H4, C2H6, C3H6, CH4 (cac khi do a ciing dieu kien) theo 2 phuang trinh hoa hgc C4H10 —^ C2H4 + C2H6 C4H]o —^ CH4 + C3H6 Hieu suat qua trinh crac kinh la: A. 60% B. 70% C. 80% D. 90% Ddp dn C 11. Hidrocacbon X tac dung vai dung dich brom thu dugc 1,3-dibrombutan. X la: A. but-1-en B. but-2-en C. 2-metylpropen D. metylxiclopropan Ddp dn D 12. Dot chay hoan toan 0,02 moi ankan A trong khi clo vira du. San phim chay sue qua dung dich AgN03 du thiy tao thanh 22,96 gam kit tua tring. Cong thirc phan tir cua A la: A. CH4 B. C3H8 C. C2H6 D. C4H,o Ddp dn B 22 ot chay hoan toan hidrocacbon X bing mot lugng oxi vira dii. San phim khi va hai dugc din qua binh dung H2SO4 dac thi thi tich giam han mot nira. X thuoc day dong ding nao? A. Ankan B. Anken C. Xicloankan D. Ankin Ddp an A 14. Khi clo hoa metan co anh sang khulch tan, nguai ta nhan thiy co mot lugng nho khi etan (C2H6) trong san phim. each giai thich nao sau day dimg? A. Phan img xay ra theo ca chi cong ion B. Phan ling xay ra theo ca chi glc tu do C. Phan ling xay ra theo ca chi thi nucleophin D. Phan img xay ra theo ca chi thi electrophin Ddp dn B 15. Cho cac phat bilu sau: a) Cac nguyen tii cacbon trong phan tir butan nim tren mot duong thing b) Trong phan ling thi ciia metan vai clo, san phim tao ra co ca etan c) Phan tir xiclopropan de tham gia phan img thi ban la phan img cong d) Co dang xen ke ciia etan bin ban ciu dang che khuit cua no. Co bao nhieu phat bilu diing? A l B.2 C.3 D.4 Ddp dn B 16. Khi clo hoa hoan toan mot ancol A thu dugc din xuit B chira clo. Bilt MB - MA = 207. A la ankan nao sau day? A.CH4 B.C2H6 . C.C3H8 D.C4H,o Ddp dn B 17. Crackinh 560 lit C4H10 (dktc) xay ra cac phan img C4H,o^CH4+C3H6 (1) C4Hio^ C2H6+C2H4 (2) C4H|o-> H2 + C4H8 (3) Thu dugc 1010 lit (dktc) h6n hgp khi X. Thi tich C4H,o (dktc) chua phan img la 23 A. 110 lit B. 55 lit C. 165 lit D. 80 lit Ddp dn A 18. Trong so cac xicloankan c6 so cacbon tir C5 din Cg, vong nao la bin nhit? A. Xiclopentan B. Xiclohexan C. Xicloheptan D. xiclooctan Ddp dn B 19. Trong phan irng clo hoa CH4 bang CI2 (as), phan ling nao sau day la phan ling tat mach? A. CH4+'Cl^'CHj+HC l B. CI2-^^'C l + 'Cl C. •CH3+ CI2 -^ CH3CI + 'CI D. *CH3+ 'CHj ^ C2H6 Ddp dn D 20. Cho biet nhiet do soi ciia cac dan xuat clometan thay doi nhu the nao? A. CCI4 > CHCI3 > CH2CI2 > CH3CI B. CHCI3 > CCI4 > CH2Ci2 > CH3CI C. CHCI3 > CH2Cl2> CH3CI > CCI4 D. CCI4 > CHCI3 > CH3CI > CH2CI2 Ddp dn A Hogt dong 6 HIDROCACBON KHONG NO 1. Hidrat boa 2 anken chi tao thanh 2 ancol. Hai anken do la A. 2-metylpropen va but-l-en B. eten va but-1 -en C. propen va but-2-en D. eten va but-2-en Ddp dn D 2. H6n hgp gom hidrocacbon X va oxi co ti le s6 moi tuang ting la 1:10. Dot chay hoan toan hon hgp tren thu dugc hon hgp khi Y. Cho Y qua dung dich H2SO4 dac, thu dugc hon hgp khi Z c6 ti khii d6i voi hidro bing 19. Cong thiic phan tir cua X la A. C3H4 B. C3H6 C.C4H8 D. C3H8 Ddp dn C 24 3. Dan V lit (a dktc) h§n hgp X g6m axetilen va hidro di qua 6ng sii dung bgt niken nung nong, thu dugc khi Y. Din Y vao lugng du AgN03 trong dung dich NH3 thu dugc 12 gam kit tua. Khi di ra khoi dung dich phan ling vira dii vai 16 gam brom va con lai khi Z. Dit chay hoan toan khi Z thu dugc 2,24 lit khi CO2 (a dktc) va 4,5 gam nuac. Gia tri cua V bing A-5,60 B. 13,44 C. 11,2 D. 8,96 Ddp dn C 4. Hon hgp X co ti khoi so voi H2 la 21,2 gim propan, propen va propin. Khi dot chay hoan toan 0,1 moi X, ting khii lugng ciia CO2 va H2O thu dugc la A. 20,40 gam B. 18,96 gam C. 16,80 gam D. 18,60 gam Ddp dn B 5. Dun nong h6n hgp khi gim 0,06 moi C2H2 va 0,04 moi H2 voi xiic tac Ni, sau mot thai gian thu dugc hon hgp khi Y. Din toan bg h6n hgp Y Igi tir tir qua binh dimg dung dich brom (du) thi con lai 0,448 lit h§n hgp khi Z (a dktc) co ti khoi so vai O2 la 0,5. Khii lugng binh dung dich brom tang la A. 1,20 gam B. 1,04 gam C. 1,64 gam D. 1,32 gam Ddp dn C 6. Ba hidrocacbon X, Y, Z la dong dang ke tiep, khoi lugng phan tir cua Z bang 2 lan khoi lugng phan tu cua X. Cac chat X, Y, Z thuoc day dong dang A. ankan B. ankadien C. anken D. ankin Ddp dn C 7. Dot chay hoan toan 20,0 ml hon hgp X gim C3H6, CH4, CO (thi tich CO gip hai lin thi tich CH4), thu dugc 24,0 ml CO2 (cac the tich khi do a cimg dieu kien nhiet do va ap suit). Ti khoi cua X so vai khi hidro la: A. 25,8 B. 12,9 C. 22,2 D. 11,1 Ddp dn B 8. Dot chay hoan toan hon hgp M g6m mot ankan X va mot ankin Y, thu dugc s6 moi CO2 bang s6 moi H2O. Thanh phin phan tram so moi ciia X va Y trong hon hgp M lin lugt la A. 35%> va 65% B. 75% va 25% C. 20% va 80% D. 50% va 50% Ddp dn D 25 9. Cho cac chat xiclopropan, xiclobutan, 2-metylpropen, but-l-en, cis-but-2-en, but-1-in. Nhimg chit nao sau khi bi kbit boa hoan toan bai H2 cho cimg mot san pham A. but-l-en, but-1-in B. xiclobutan, cis-but-2-en, 2-metylpropen, but-l-en, but-l-in C. c/5-but-2-en, 2-metylpropen, but-l-en D. xiclobutan, c/5-but-2-en, but-l-en, but-l-in Ddp dn C 10. Dun hon hgp gom 0,1 moi C2H2 va 0,1 moi H2 voi chat xuc tac thich hgp thu dugc hon hgp X. Dot hoan toan X thu dugc: A. 0,2 moi CO2 va 0,2 moi H2O B. 0,1 moi CO2 va 0,1 moi H2O C. 0,15 moi CO2 va 0,15 moi H2O D. 0,2 moi CO2 va 0,3 moi H2O Ddp dn A 11. Mot hon hgp gom C2H2 va H2 co V = 13,44 lit (dktc). Cho hon hgp di qua Ni nung nong, phan ling hoan toan cho ra hon hgp Y gom ankan va H2 du. Vy = 8,96 lit (dktc). Xac dinh thi tich C2H2 (Vi) va H2(V2) trong hon hgp A. V|=4,48 lit, V2=8,96 lit B. Vi=l,12 lit, V2=12,32 lit C. V,=2,24 lit, V2=l 1,2 lit D. V,=l 1,2 lit, V2=2,24 lit Ddp dn C 12. Cho hon hgp X glm 0,02 moi C2H2 va 0,03mol H2 di qua bgt Ni, f. Dan san pham tir tir qua dung dich brom du, co 0,02 moi h6n hgp khi Z di ra khoi binh. Ti khoi cua Z doi vai hidro bang 4,5. Khoi lugng binh brom tang: A. 0,4 gam B. 0,58 gam C. 0,62 gam D. 0,76 gam Ddp dn A 13. Cho hon hgp propen va but-2-en tac dung vai H2O co xiic tac thi s6 ancol tao ra la: A. 2 B. 4 C.3 D.5 Ddp dn C 14. Cho sa do phan ling: n-hexan -^ xiclohexan 4- hidro Biet nhiet tao thanh ciia n-hexan, xiclohexan va hidro lan lugt la 167kJ, 103kJ va 435,5kJ/mol. Nhan dinh nao vl phan ling dong vong n-hexan la diing? 26 A. AH > 0 B. AH < 0 C. Nhiet do tang can bang boa hoc chuyin sang chieu thuan D- Tat ca cac nhan dinh tren dIu sai Ddp dn A 15. De dieu che dong dang ciia benzen, nguai ta sir dung phuang phap nao sau day? A. Phuang phap Duy Ma B. Phuang phap Vuyec C. Phuang phap crackinh D. Phuang phap Fridel-Craft Ddp dn D 16. Hgp chat X mach ha co cong thirc phan tir C4H8 khi tac dung vai HBr cho mot san pham duy nhat. Cong thiic cau tao cua X la A. CH2=CHCH2CH3 B. CH3CH=CHCH3 C. CH2=CH(CH3)2 C. CH3CH=CH(CH3)2 Ddp dn B 17. Dinh nghia nao sau day la dung: Ankadien la hgp chat A. CO cau tao gom hai lien ket doi B. hidrocacbon mach ha co hai lien ket doi lien hgp C. hidrocacbon mach ha co hai lien ket doi trong phan tir D. hidrocacbon co cong thiic chung la CnH2n-2 Ddp dn C 18. Khi cho C2H4 Igi qua dung dich KMn04 loang, ngugi thi thu dugc san phim hiru ca nao? A. HO- CH2-CH2OH B. HOC-CHO C. HOOC- COOH D. KOOC-COOK Ddp dn A 19. Quy tic Mac-c6p-nhi-c6p ap dung cho truang hgp nao sau day? A. Phan ling cong ciia Br2 vai anken doi xirng B. Phan img cong ciia Br2 vai anken bat doi xiing C. Phan ling cong cua HCl vai anken doi xiing D. Phan img cong ciia HCl vai anken bit dii xiing £)dp dn D 27 20. D6t chay mot lit hidrocacbon X can 6 lit O2 tao ra 4 lit khi CO2. NI U dem triing hgp tat ca cac dong phan mach ha ciia X thi so loai polime thu dugc la: A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 Ddp dn C Hogt dong 7 HIDROCACBON THOM, NGUON HIDROCACBON THIEN NHIEN, HE THONG HOA VE HIDROCACBON 1. So dong phan hidrocacbon tham ling vai cong thirc phan tir CgHio la A. 4 B.3 C.2 D.5 Ddp dn A 2. Mot polime co khoi lugng phan tir 208000 d.v.C do 2000 mat xich lien ket vai nhau. Biet polime chi c6 hai nguyen to la C va H, vay monome tao ra polime la A. propilen B. stiren C. buta-l,3-dienD. etilen Ddp dn C 3. Ti le the tich CO2 va hai nuac (co gia tri la T) bien doi nhu the nao khi dot chay hidrocacbon la dong dang cua benzen? A. 1 X "NaOHdu.t" ^ ^ ^""d u ^ ^ Trong do X, Y, Z deu la hon hgp cua cac chit him ca. Z co thanh phin chinh gom A. w-metylphenol va o-metylphenol B. benzyl bromua va o-bromtoluen C. o-bromtoluen va /?-bromtoluen D. o-metylphenol va ;7-metylphenoI Ddp dn D t)un nong hon hgp gom hai ancol don chiic, mach ha, kl tilp nhau trong day dong ding vai H2SO4 dac a 140°C. Sau khi cac phan ling kit thuc, thu dugc 6 gam hon hgp gom ba ete va 1,8 gam nuac. Cong thiic phan tir ciia hai ancol tren la A. CH3OH va C2H5OH B. C2H5OH va C3H7OH C. C3H5OH va C4H7OH D. C3H7OH va C4H9OH Ddp dn A 12. Khi dun nong hon hgp ancol gim CH3OH va C2H5OH (xuc tac H2SO4 dac, a 140 C) thi so ete thu dugc toi da la A. 1 B. 3 C. 4 D. 2 Ddp dn B 13. IGii phan tich thanh phin mot ancol dan chiic X thi thu dugc kit qua: tong khoi lugng cua cacbon va hidro gip 3,625 lin kbli lugng oxi. So dong phan ancol irng voi cong thiic phan tir ciia X la A. 2 B.3 C.4 D.l Ddp dn C 14. Dot chay hoan toan mot ancol da chirc, mach hof X, thu dugc H2O va CO2 vai ti le so moi tuang img la 3:2. Cong thirc phan tir cua X la A. C2H6O2 B. C2H6O C. C4H10O2 D. C3H8O2 Ddp dn A 15. Anh huang ciia nhom -OH din glc CeHs- trong phan tir phenol thi hien qua phan ling giira phenol vai A. dung dich NaOH B. Na kim loai C. nuac Br2 D. H2 (Ni, nung nong) Ddp dn C 16. Dun nong mot ancol don chiic X vai dung dich H2SO4 dac trong dieu kien nhiet do thich hgp sinh ra chit hihi ca Y, ti khoi hai cua X so vai Y la 1,6428. Cong thiic phan tir ciia X la 33 A. C3H8O B. C2H6O C.CH4O D. C4H8O Ddp dn B 17. Vai cong thiic phan tu C7H8O c6 bao nhieu chit la din xuit benzen khi tac dung vai Na cho khi H2 bay ra? A. 4 chit B. 3 chit C. 2 chit D. 1 chit Ddp dn A 18. Chat hiiu ca X la dan xuat benzen co cong thiic phan tir CgHioO. X khong tac dung vai NaOH nhung phan img dugc vai Na. Co bao nhieu cong thiic ciu tao thoa man dieu kien ciia X A. 5 B. 6 C.3 D.4 Ddp dn A 19. Dun nong m gam ancol X vai hon hgp (lay du) NaBr va H2SO4 dac, thu dugc 24,6 gam chat Y. Hieu suat phan img dat 60%). Ket qua phan tich chat Y chiia 29,27%C, 5,69%H va 65,04%Br. Cong thiic phan tir ciia X va gia tri m la A. C2H6O va 16 gam B. C4H8O va 32 gam C. C4HioOva24gam D. C3H8O va 20 gam Ddp dn D 20. Trong so cac dong phan ciia penten c6 toi da bao nhieu dong phan hgp nuac CO xiic tac phii hgp tao thanh dugc ancol bac 3 A. 3 B. 2 C. 1 D. 4 Ddp dn B Hogt dong 9 ANDEHIT - XETON - AXIT CACBOXYLIC 1. De trung boa 6,72 gam mot axit cacboxylic Y (no, don chiic), cin dung 200 gam dung dich NaOH 2,24%. Cong thiic ciia Y la A. C2H5COOH B. HCOOH C. C3H7COOH D. CH3COOH Ddp dn D 2. H6n hgp X gim axit HCOOH va axit CH3COOH (ti le moi 1:1). Liy 5,3 gam hon hgp X tac dung vai 5,75 gam C2H5OH (c6 xiic tac H2SO4 dac) thu dugc m gam hon hgp este (hieu suit cua cac phan ling este hoa diu bing 80%). Gia tri cua m la 34 A. 15,20 B. 6,48 C. 8,10 D. 10,12 £>dp dn B Cho 0,1 moi andehit X tac dung voi lugng du AgN03 trong dung dich NH3, dun nong thu dugc 43,2 gam Ag. Hidro hoa X thu dugc Y, bilt 0,1 moi Y phan img vira du vai 4,6 gam Na. Cong thuc ciu tao thu ggn ciia X la A. CH3CHO B. HCHO C. CH3CH(0H)CH0 D. OHC-CHO Ddp dn D Cho 2,9 gam mot andehit phan img hoan toan vai lugng du AgN03 trong dung dich NH3 thu dugc 21,6 gam Ag. Cong thirc ciu tao thu ggn ciia andehit la A. HCHO B. CH2=CH-CH0 C. CH3CHO D. OHC-CHO Ddp dn D Trong cong nghiep, axeton dugc dilu chi tir A. propan-1-ol B. cumen C. propan-2-ol D. xiclopropan Ddp dn B Cho m gam hon hgp X gom hai ancol no, don chirc, kl tilp nhau trong day dong dang tac dung vai CuO (du) nung nong, thu dugc mot hon hgp ran Z va mot hon hgp hai Y (c6 ti khoi hai so vai H2 la 13,75). Cho toan bo Y phan ling vai mot lugng du AgN03 trong dung dich NH3 dun nong, sinh ra 64,8 gam Ag. Gia tri cua m la A. 9,2 B. 7,8 C. 7,4 D. 8,8 Dc'tp dn A Day gom cac chit dugc xIp theo chieu nhiet do soi tang dan tir trai sang phai la: A. CH3CHO, C2H5OH, C2H6, CH3COOH B. CH3COOH, C2H6, CH3CHO, C2H5OH C. C2H6, C2H5OH, CH3CHO, CH3COOH D. C2H6, CH3CHO, C2H5OH, CH3COOH Ddp an D 35 8. Cho 3,6 gam andehit don chirc X phan ling hoan toan vai mot lugng du AgN03 trong dung dich NH3 dun nong, thu dugc m gam Ag. Hoa tan hoan toan m gam Ag bang dung dich HNO3 dac, sinh ra 2,24 lit NO2 (san phim khir duy nhat, a dktc). Cong thiic cua X la A. C3H7CHO B. C4H9CHO C. HCHO D. C2H5CHO Ddp dn A 9. Trung hoa 5,48 gam hon hgp gom axit axetic, phenol va axit benzoic, can dung 600 ml dung dich NaOH 0,1M. Co can dung dich sau phan img, thu dugc hon hgp chat ran khan c6 khoi lugng la A. 4,90 gam. B. 6,84 gam C. 8,64 gam D. 6,80 gam Ddp dn D 10. Oxi boa ancol don chiic X bang CuO (dun nong), sinh ra mot san pham hiru ca duy nhat la xeton Y (ti khoi hai ciia Y so vai khi hidro bang 29). Cong thirc cau tao ciia X la A. CH3-CHOH-CH3 B. CH3-CH2-CH2-OH C. CH3-CH2-CHOH-CH3 D. CH3-CO-CH3 Ddp dn A 11. Dot chay hoan toan mot andehit X, thu dugc so moi CO2 bang so moi H2O. Neu cho X tac dung vai lugng du AgNOs trong dung dich NH3 , sinh ra so moi Ag gap bon lan so moi X da phan img. Cong thiic cua X la A. HCHO B. (CH0)2 C. CH3CHO D. C2H5CHO Ddp dn A 12. Cho 5,76 gam axit hitu ca X don chiic, mach ha tac dung bet vai CaCOs thu dugc 7,28 gam muoi ciia axit hiru ca. Cong thiic cau tao thu ggn ciia X la A. CH2=CH-C00H B. CH3COOH C. HC=C-COOH D. CH3-CH2-COOH Ddp dnA 13. So dong phan xeton img vai cong thiic phan tir C5H10O la A. 3 B. 5 C. 6 D.4 Ddp dn A 36 14. Cho cac chit sau: CH3-CH2-CHO(l), CH2=CH-CHO(2), (CH3)2CH-CHO ^^^2=CH-CH2-OH (4) Nhiing chit phan ling hoan toan vai lugng du H2 (Ni, t ) ciing tao ra mot san phim la : ^•(1)'(2X(3) B.(l),(2),(4) C-(2), (3), (4) D.(l),(3),(4) Ddp dn B 15. Cho hon hgp gim 0,1 moi HCHO va 0,1 moi HCOOH tac dung vai lugng du AgN03 trong dung dich NH3, dun nong. Sau khi cac phan ling xay ra hoan toan, khoi lugng Ag tao thanh la ^•21'6 gam B. 10,8 gam ^- 43.2 gam D 54 g g^^ Ddp dn D 16. Axit cacboxylic no, mach ha X co cong thirc thuc nghiem (C3H403)n, vay cong thiic phan tir ciia X la A. CfiHsOe B. C3H4O3 C. Ci2H,60,2 D. C9H12O9 Ddp dn A 17. Cho 3,6 gam axit cacboxylic no, don chiic X tac dung hoan toan vai 500 ml dung dich g6m KOH 0,12M va NaOH 0,12M. Co can dung dich thu dugc 8,28 gam hon hgp chit rin khan. Cong thirc phan tii ciia X la A. C2H5COOH B. CH3COOH C. HCOOH D. C3H7COOH Ddp dn B 18. Oxi boa 1,2 gam CH3OH bang CuO nung nong, sau mot thai gian thu dugc hon hgp san phim X (gim HCHO, H2O va CH3OH du). Cho toan bo X tac dung vai lugng du AgNOs trong dung dich NH3, dugc 12,96 gam Ag. Hieu suat cua phan ling oxi hoa CH3OH la A. 76,6% B. 80,0% C. 65,5% D. 70,4% Ddp dn B 19. Phat bieu nao sau day khong diing vl andehit? A. Cac andehit a dieu kien thuang la nhimg chit long 37 B. Vira c6 tinh oxi boa vira co tinh khir trong cac phan ling boa hgc C. Tao lien ket hidro vai nuac nen cac andehit c6 s6 nguyen tir cacbon it tan dugc trong nuac D. Dung dich chiia khoang 40%o CH2O trong nuac ggi la fomon hay fomalin Ddp dn A 20. Tach nuac tir ancol c6 cong thirc phan tir C4H10O dugc 2 anken (khong ke dong phan hinh hoc). Cho hai ancol nay qua CuO dot nong thu dugc san pham hiru ca chinh la A. Mot xeton B. Mot andehit C. Hon hgp mot axeton va mot andehit D. Mot axit Ddp dn A ChiFcyng 1. ESTE - LIPIT Bai 1. ESTE A. MUC TIEU BAI HOC 1. Ki§n thiFC HS biit: • Khai niem, cong thirc chung ciia day dong dang este, biet phan loai va goi ten mot so este don gian. • ci u tao, phan ung thiiy phan este, phan img a goc hidrocacbon, dieu che va mot so ling dung cua este. • Tinh chat vat li cua este. HS hieu: • Moi lien he giira cau tao este va san pham ciia phan img tliuy phan este. • Nguyen nhan gay ra phan ling a goc hidrocacbon. • Tai sao este co nhiet do soi thap hon axit va ancol tuang img. 2. KT nang • Tir cong thiic biet ggi ten va ngugc lai tir goi ten vict dugc cong thirc nhirng este don gian. • Vilt phuang trinh boa hgc minh hoa tinh chat hoa hoc cua este. • Giai thanh thao cac bai tap ve este. 3. Tinh cam, thai do Este va san phim triing hgp c6 nhieu irng dung trong dai song san xuit vi vay giup HS thiy dugc tam quan trong ciia viec nghien ciru este tir do tao cho HS nilm hiing thii trong hgc tap, tim toi sang tao de chiem Imh tri thirc. B. CHUA N B! CU A GV VA HS • GV: - May tinh, may chieu, cac phieu hoc tap. -Ho a chit: Nuac cit, H2SO4 loang, dung dich NaOH, Etyl axetat, mot it ma Ign. - Dung cu: Ong nghiem, kep ong nghiem, den c6n, bg gia thi nghiem. • HS xem truac bai este. C. TI^N TRiNH DAY - HOC Hogt dong cua GV Hogt dong cua HS I. KHAI NIEM VE ESTE VA DAN XUAT KHAC CUA AXIT CACBOXYLIC Hogt dong 1 1. CAU TAO PHAN TLT Cachl GV yeu cau HS so sanh cong thirc cau tao ciia 2 chat sau: R- c-II 0 -OH va R--C II 0 -OR' (1) (2) ^ GV giai thieu cho HS bilt chit (2) dugc ggi la este va yeu cau HS so sanh cau tao (1) va (2) tir do neu khai niem este. Cach2 GV yeu cau HS viet phan ling este hoa va huang dan HS so sanh axit va san pham este boa. 40 HS thao luan va nhan xet: - Giong nhau deu c6 nhom R-C-O - II O - Khac nhau: Chat (1) co nhom OH la axit, chat (2) co nhom 0-R Vay este don gian co cau tao: RCOOR'. Trong do R la goc axit, R' la goc hidrocacbon (no, khong no, tham). HS thao luan va nit ra nhan xet: Este la hap chdt thu duac khi thay nhom OH a nhom cacboxyl cua axit cacboxylic bang nhom OR. HS thao luan CH3COOH C2H5OH (1) H;S04 dac ± CH3COOC2H5 +H2O (2) Hogt dong cua GV Hogt dong ciia HS San pham ciia phan ung la este. Chat (1) va (2) giong nhau deu co nhom cacboxyl nhimg chat (2) co them nhom C2H5. GV: Tir cong thiic cau tao ciia etyl axetat yeu cau HS neu khai niem ve este. GV yeu cau HS viet cong thiic tong quat ciia este no don chiic, mach ha va este khong no c6 mot lien ket doi C=C trong phan tir. GV bo sung cho HS cong thirc tong quat cua este CnH2n+2-2a-2k-2!*02x Trong do n: so nguyen tir C a: so vong trong este k: so lien ket Tt giira 2 nguyen tir C x: so nhom chiic este (x < n) GV chieu bai tap sau len man hinh cho HS thao luan: Cho cac hgp chat sau CH3COOCH3 (1), HOOCCH3 (2), HCOOCH3 (3), C2H3COOH (4), C2H5OCOH (5), C2H3OCOCH3 (6). Nhimg hgp chat este la A. (1), (2), (3), (5), (6) B.(l),(6) C.(l),(3),(4),(5),(6) D.(l),(3),(5),(6) GV giai thieu cho HS: Khi thay thi nhom OH cua nhom cacboxyl bdng nhung nhom the khdc nhau ta duac ddn xudt axit cacboxylic khdc nhau. HS nhan xet: Khi thay thi nhom OH a nhom cacboxyl ciia axit cacboxylic bang nhom OR thi dugc este. HS thao luan va dua ra ket qua: CnH2n02(n>2) C„H2n-202(n>3) HS thao luan. Chgn dap an D. HS thao luan va nhan xet Ten va cau tao cua mot so din xuit dan gian cua axit cacboxylic. 41 Hogt dong cua GV Yeu cau HS cho biet cau tao ciia mot vai dan xuat axit cacboxylic GV bo sung: Ngoai ra khi thay the nguyen tir oxi trong nhom cacbonyl ciing la dan xuat khac cua axit cacboxylic. Vi du: axit hidroximic R-C-OH NH Hogt dong cua HS Este: RCOOR Anhidrit axit: RCO-0-COR' Halogenua axit: RCO-X (X: halogen) Amit: RCO-NR'2 HS ghi bai. Hogt dong 2 2. CACH GOI TEN ESTE GV yeu cau HS viet cac dong phan cau tao ciia este co cong thiic C3H6O2, C4H8O2. GV nhan xet, chinh sira, bo sung va yeu cau HS viet cac este mach ha co cong thirc C4H6O2. GV giai thieu mot so este va each goi ten HS thao luan cho ket qua: C3H6O2 HCOOCH2CH3 CH3COOCH3 C4H8O2 HCOOCH2CH2CH3 HCOOCH(CH3)2 CH3COOCH2CH3 CH3CH2COOCH3 HS thao luan HC00CH=CHCH3 HCOOCH2CH=CH2 HC00C=CH2 CH3 CH3COOCH=CH2 CH2=CH2-COOCH3 HS thao luan, phan tich ciu tao este R-COO-R'g6mc6: Hogt dong cua GV HCOOCH3 metyl axetat CH3COOC2H5 etyl axetat CH3COOCH=CH2 vinyl axetat GV yeu ciu HS thao luan va riit ra quy tac ggi ten este. GV yeu cau HS ggi ten cac este co cong thiic phan tir la C3H6O2, C4H8O2 GV bo sung each ggi ten ciia mot so este khac nhu: (HCOO)2C2H4 etylen difomiat (COOC2H5)2 dietyl oxalat HCOOCH2CH=CH2 anlyl fomiat CH2=CH2-COOCH3 metyl acrylat GV luu y cho HS: Can phan biet goc axit voi goc hidrocacbon trong each goi ten tranh nhim lin. GV chieu bai tap len man hinh cho HS thao luan: Este co ten benzyl axetat co cong thirc nao trong cac este sau: Hogt dong ciia HS - Goc axit R - Goc hidrocacbon R - Nhom COO (cacboxyl) HS thao luan va dua ra quy tac Ten este: Ten goc hidrocacbon R + ten anion goc axit + duoi at HS: Viet dong phan va ggi ten C3H6O2: HCOOCH2CH3 etyl fomiat CH3COOCH3 metyl axetat C4H8O2: HCOOCH2CH2CH3 propyl fomiat HCOOCH(CH3)2 isopropyl fomiat CH3COOCH2-CH3 etyl axetat CH3CH2COOCH3 metyl propionat HS ghi bai. HS thao luan: Chgn dap an C. Hogt dong cua GV A. HCOOCfiHs B. C6H5COOCH3 C. CH3COOCH2C6H5 D. CH3COOC6H5 Hogt dong cua HS Hogt dong 3 Cach 1: Co lam thi nghiem 3.TINHCHATVATLi HS quan sat va nhan xet: GV: Cho HS quan sat mot mau dau chuoi (isoamyl axetat) sau do boa tan vao nuac. Yeu cau HS nhan xet ve tinh chat vat li. GV giai thieu nhiet do soi ciia mot so chit: CH3COOH(118°C), C2H50H(78,3''C), HCOOCH3(31,2°C), CH3COOCH3(57,l'^C) Yeu cau nhan xet va giai thich ve nhiet do soi. GV nhan xet va bo sung tinh chat vat li ciia este: - Este thuang la nhirng chat long nhe hon nuoc, it tan trong nuac. - Co kha nang boa tan nhieu chit bilu ca khac. 44 - La chat long khong mau - Co miii tham dac trung HS nhan xet: khi boa tan vao nuac thi CO hien tugng tao thanh dung dich co su phan lop este a phia tren —>• este it tan trong nuac, nhe ban nuac. HS quan sat, thao luan, nhan xet: Axit, ancol co nhiet do soi cao hon este. CO khoi lugng phan tir xap xi nhau. Giai thich: - Ancol va axit c6 nhiet do soi cao vi CO lien ket hidro ben. - Este CO nhiet do soi thap vi khong co lien ket hidro. - Trong cac este thi este co khoi lugng cang Ion, nhiet do soi cang cao. HS: lang nghe, he thong lai tinh chat vat li va ghi bai. Hogt dong cua GV - Este CO miii tham cua hoa, trai cay (chuoi, le, tao...). - Este CO nhiet do soi thap hon cac ancol, axit co khii lugng xap xi do khong CO lien kit hidro. Cach 2. Khong lam thi nghiem GV cho HS nghien ciiu SGK va nhan xet ve tinh chat vat li cua este - Trang thai, mau sac, miii... - Do tan, khoi lugng rieng. - Nhiet do soi. Hogt dong cua HS HS nghien ciiu SGK va nhan xet - Este la chat long khong mau, co miii tham cua trai cay. - Co miii tham dac tnmg, da so este it tan trong nuac, nhe hon nuac tan tot trong dung moi hiiu ca. - Nhiet do soi ciia cac este thap ban so vai axit va ancol co phan tir khoi xap xi nhau. II. TINH CHAT HOA HOC Hogt dong 4 1. PHA N ITNG 6 NHOM CHlTC I thuy phan a) Phan irn; GV yeu cau HS viet phan ling este hoa giira axit axetic va etanol GV dat van de: Muon chuyen dich can bang theo chieu thuy phan este ta nen lam nhu the nao? GV dan dit HS: Neu cho este vao nuac trong moi truang axit thi phan ling thuy phan nhu thi nao? cho vi du. HS: Viet phuang trinh hoa hgc CH3COOH+ C2H5OH H,S04 (lac,t° r^r^r^r u _L u r-i < > CH3COOC2H5 + H2O HS thao luan va dua ra nhan xet - Them este - Them nuac - Giam nong do ancol va este HS nhan xet: Vi day la phan ung thuan nghich nen este bi thiiy phan xay ra khong hoan toan. 45 Hogt dong ciia GV Hogt dong ciia HS CH3COOC2H5 + H2O <= CH3COOH + C2H5OH GV: Vay c6 each nao khac de lam cho phan img xay ra hoan toan. GV dan dit dl "triet tieu" bet axit sinh ra ta dimg boa chat gi, co moi truang nhu the nao? GV yeu ciu HS: Vilt phuang trinh hoa hoc thiiy phan etyl axetat trong dung dich NaOH va nhan xet ve dac diem phan img thiiy phan nay. GV huang dan HS ket luan vin de: - Co bao nhieu dang phan ling thiiy phan este? - Dac diem cua moi dang? GV b6 sung: Phan img thiiy phan trong moi truang kiem con goi la phan img xa phong boa. GV dat vin dl: San pham xa phong boa gom nhirng chat gi? GV yeu cau HS hoan thanh phan ling xa phong ciia: CH3COOCH=CH2 + NaOH^ CH3COOC(CH3)=CH2 + NaOH^ 46 HS nhan xet : Phai "triet tieu" hit mot trong hai chit la axit hay ancol. HS thao luan: D I triet tieu hit axit nen diing mot baza manh (co moi truang kiem). HS vilt phuang trinh boa hgc CH3COOC2H5 + NaOH -^ CH3C00Na + C2H5OH Day la phan ling xay ra hoan toan (mot chilu, khong thuan nghich). HS kit luan van de: - Thiiy phan este trong moi truang axit la phan ung thuan nghich, xay ra khong hoan toan. - Thiiy phan este trong moi truang baza la phan ling mot chieu. HS vilt phan img este hoa. RC00R'+Na0H-> RCOONa + ROH San pham la muoi va ancol HS thao luan va vilt phuang trinh hoa hgc. CH3COOCH=CH2 + NaOH -^ CH3C00Na + CH3CHO CH3COOC(CH3)=CH2 + NaOH ^ CH3C00Na + CH3-CO-CH3 Hogt dong ciia GV GV huang dan HS kit luan vin dl. Hogt dong ciia HS HS kit luan: Tuy thuoc vao cau tao ciia este ma san pham thuy phan co the la ancol, andehit, xeton, axit va muoi. b) Phan ung khir GV giai thieu: Este bi khir bai liti nhom hidrua (LiAlH4) khi do nhom R-C II 0 (goi la nhom axyl) thanh ancol bac I, yeu cau HS viet phuang trinh hoa hgc. GV bo sung: - Phan ling day dii 0 2RCOOR+LiAlH4 + 4H^ ^ 2RCH2OH + 2R'0H + AP ^ + Li^ - Phan ling xay ra theo ca che cong nucleophin. - Nhom axyl bi khir bai nhirng chat khir manh nhu: LiAlH4, Na trong ancol..., khong bi khir bai H2, chat khir thong thuang. HS thao luan cho phuong trinh boa hoc RC00R'+4[H] ^'^'"^•'" > RCH2OH + R'OH HS ghi bai. Hogt dong 5 2. PHA N iTNG d GOC HIDROCACBON GV dat van de: Phan tir este tao nen tir goc hidrocacbon khong no thi goc nay CO thi tham gia phan img cong, triing hgp nhu hidrocacbon khong no... HS tham gia giai quyet van de a) Phan irng cong vao goc khong no GV yeu ciu HS hoan thanh cac phuang trinh khuylt sau: HS thao luan va viet phuong trinh h6a hgc. 47 Hogt dong cua GV Hogt dong cua HS CH3COOCH=CH2 + Br2-^ CH3COOCH=CH2 + ? -^ CH3COOC2H5 CH3COOCH=CH2 + Br2 ^ CH3COOCHBrCH2Br CH3COOCH=CH2+H2-^CH3COOC2H5 b) Phan umg triing hop GV giai thieu: Mot so este khong no dan gian co the tham gia phan ling triing hgp nhu: metyl metacrylat, vinyl axetat... yeu cau HS viet phuong trinh hoa hgc. GV huang dan HS goi ten cac polime. HS viet phuang trinh hoa hgc. nCH3COOCH=CH2 xi,r •^(^}\ - CH2 i i OCOCH3 Poll (vinyl axetat) CH3 nCH2=C-COOCH3 (pH3 xt.t" GV bo sung: Ngoai phan img cong, triing hgp este co the c6 phan ung the, phan img tach,... Este ciia axit fomic co kha nang tham gia phan ling trang bac tuong tu axit fomic, yeu cau HS viet phuong trinh h6a hoc. GV ket luan: - Ngoai phan ung thuy phan este con CO phan img cua goc hidrocacbon. - Tiiy vao cau tao cua goc hidrocacbon ma este c6 the co phan ling cong, triing hgp, trang bac... 48 -eCH2-Ctn CH3C00 Poli (metyl metacrylat) HS lang nghe, ghi bai. HS viet phuong trinh boa hgc HCOOR' +Ag20->C02+R'OH + 2Ag^ HS ghi bai. Hogt dong cua GV Hogt dong cua HS III. DIEU CHE VA iTNG DUNG Hogt dong 6 1. DIEU CHE a) Este ciia ancol GV dam thoai dan dit HS vilt tilp vl phai ciia phuang trinh, ciing vai dilu kien sao cho phan irng co hieu suit cao. CH3COOH + C3H7OH -^ GV cung co: Este dugc dilu chi tir axit va ancol tuong ling co mat H2SO4 dac, bang phuang phap dun soi hii luu nhu hinh sau (GV chieu hinh sau len man hinh ket hgp mieu ta va giai thich). Dieu che est bdng phuomg phdp chung cdt GV yeu cau HS dieu che este co cong thirc sau: CH3COOCH=CH2 HS thao luan va hoan thanh phuong trinh hoa hoc CH3COOH + C3H7OH ( "^'Q^"''" > CH3COOC3H7 + H2O HS nghe giang va ghi bai. HS thao luan, phan tich - Khong thi dimg phan ung CH3COOH tac dung vai CH2=CH0H vi ancol khong ben chuyen thanh andehit. - Vay phai di tir 1 chit khac do la C2H2. 49 Hogt dong cua GV GV giai thieu: Co the dung phuang phap nay de dieu che 1 so este khac nhu: CH3COOH + CH2=CH2^ CH3COOC2H5 Hogt dong cua HS Phuang trinh boa hgc CH3COOH + CH^CH -^ CH3COOCH=CH2 (Theo ca che cong HX vao hidrocacbon khong no). b) Este cua phenol GV cho HS nghien cim SGK va yeu cau HS nhan xet ve: - Phuang phap dieu che este ciia phenol. - Viet phuang trinh boa hgc. - Goi ten san pham tao thanh. GV giai thieu: - Este ciia ancol cQng co the dugc dieu che bang phuong phap nay. - Ngoai ra este con dugc dieu che tir: + Muoi bac hay muoi kiem ciia axit cacboxylic vai ankyl halogen. RCOOAg + R'l -^ RCOOR + Agl 50 HS nghien ciiu SGK va nhan xet - Este cua phenol khong the dieu che bing each cho phenol tac dung vai axit cacboxylic, ma phai diing anhidrit hoac clorua axit. - Phuang trinh hoa hgc (CH3CO)20 + C6H5OH -> CH3COOC6H5 + CH3COOH CH3COCI+C6H5OH -^ CH3COOC6H5 + HC1 - CH3COOC6H5 phenyl axetat. Hogt dong ciia GV + Tir xeten va ancol hoac phenol CH2=C=0 + R'OH -^ CH3COOR' + Tir nitrin va ancol R_r=>J + P'OU H'.HjO opoOR' Nhung phuong phap thong dung nhit la dieu che este tir ancol vai axit cacboxylic. Hogt dong ciia HS HS nghe giang. ' Hogt dong 7 2. LTNG DUNG Cachl: GV yeu cau HS nghien cim SGK va nhan xet ve ling dung cua este. Cach 2: GV yeu cau HSl: - He thong lai tinh chat vat li, hoa hoc ciia este HS2: - Tir tinh chit HSl vira trinh bay. Hay neu ling dung ciia este GV chilu 1 doan phim hoac tranh anh suu tim vl img dung este cho HS quan sat, ciing co bl sung cac ling dung vl este. HS nghien ciiu SGK va nhan xet: - Lam dung moi - Lam chat deo PVA, thuy tinh hiru ca - Huong lieu HSl: - Este la chat long khong mau, it tan trong nuac, nhe ban nuac c6 the boa tan cac chat khac. - Este CO miii thorn dac trung. - Este CO phan ling thiiy phan, phan ling a goc hidrocacbon. HS2: - Este lam dung moi hiiu ca de tach chiet hgp chat hiru ca, pha son. - Che tao huang lieu trong cong nghiep thuc pham. - San xuat polime. 51 Hogt dong ciia GV Hogt dong ciia HS Hogt dong 8 CUNG CO BA I - BA I TAP VE NH A GV chieu cac bai tap sau cho HS quan sat de cung CO kien thirc vira hoc 1. Xa phong boa hon hgp gom CH3COOCH3 va CH3COOC2H5 thu dugc san pham gom : A. Hai muoi va hai ancol B. Hai muoi va mot ancol C. Mot muoi va hai ancol D. Mot muoi va mot ancol 2. Cho 4,4g este don chiic no E tac dung bet voi dung dich NaOH ta thu dugc 4,8g muoi natri. Cong thiic cau tao ciia E co the la A. CH3COOCH3 B. C2H5COOCH3 C. CH3COOC2H5 D. HCOOC2H5 3. So dong phan la este co kha nang tham gia phan ling trang bac (trang bac) ling vai cong thirc phan tir C4H8O2 la A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 4. Cho 6g mot este cua axit cacboxylic no don chiic va ancol no don chiic phan ling bet vdi 100ml dung dich NaOH IM. Ten goi cua este do la A. etyl axetat B. metyl fomiat Bai tap ve nha 1, 2, 3, 4, 5, 6. SGK 52 HS quan sat va tra Idi 1. Dap an C 2. Dap an A 3. Dap an B 4. Dap an B D. HU-ONG DAN GIAI BAI TAP SGK 1. Hay xep timg cong thiic vao mot trong cac loai sau: A. Axit cacboxylic 1. R-CO-OR ' (C) B. Anhidrit axit 2. R-CO-OH (A) C. Este 3. R-CO-0-OCR ' (B) D. Halogenua axit 4. R-CO-Cl (D) 5. R-CO-R ' (xeton) 2. a) CH3COOH: axit axetic va HCOO-CH3: metyl fomat. b) HCOO-CH3: metyl fomat thuc hien dugc phan ung trang bac vi co nhom chiic andehit. 3. a) So sanh phan ling thiiy phan este trong dung dich axit va dung dich kiem Gaiy: Phan ling thiiy phan este trong dung dich axit la phan ling thuan nghich. Phan ling thiiy phan este trong dung dich kiem la phan img mot chieu. b) Hoan thanh cac phuong trinh boa hoc: CH3COOCH2CH2CH(CH3)2 + H20< ^CHjCOOH + (CH3)2CHCH2CH20H (CH3)2CHCH2CH2COOCH3 + H2O < > (CH3)2CHCH2CH2COOH + CH3OH C6H5COOCH3 + NaOH "^^•'° > CeHjCOONa + CH3OH CH3COOC6H5 + 2NaOH "^°-'° ) CH3C00Na + CgHsONa + H2O 4. CH3COOH + C2H5OH < "'^° ' > CH3COOC2H5 + H2O HS cho vai gigt H2SO4 la khong dii cho phan ling xay ra, vi H2SO4 phai dac de dam nhan hai vai tro: xiic tac va hiit nuac. 5. a) 0-HO-C6H4-COOH + CH3OH < ^'^^' > 0-HO-C6H4-COOCH3 + H2O 0-HO-C6H4-COOH + (CH3CO)20 ( "^^"^ > 0 - HOOC-C6H4-OCOCH3 + CH3COOH b) 0-HO-C6H4-COOH + 2NaOH -^ 0-HO-C6H4-COOH + 2H2O 0-HOOC-C6H4-OCOCH3 + 3NaOH -^ 0-HOOC-C6H4-OCOCH3 + CHjCOONa + 2H2O 53 6. The tich khi CO2 va hai nuac bing nhau trong ciing dilu kien suy ra hai este no don chiic, ling vai cong thirc ting quat CnH2n02 (n>2). C-H,-0, +-^^-^-0, -^nCOj +nH,0 n 2n ^ '5 'i 2 I M = ^ ^ = 74 (g/mol) -^14n+3 2 = 74 ^n=3-> n = 3 -^ C3H6O2 0,03 Dap s6: HCOOC2H5 va CH3COOCH3 Bai 2. LIPIT A. MUC TIEU BAI HOC 1. Kiln thipc HS bik: • Khai niem ve lipit, each phan loai lipit va chat beo. • Tinh chat va ling dung cua chat beo. HS hieu: Nguyen nhan tao nen tinh chat ciia chat beo. HS van dung: Viet dugc mot so phuang trinh boa hgc cua cac phan ling lien quan den chat beo. 2. KT nang • Quan sat dugc thi nghiem, mo hinh phan tii nit ra nhan xet ve cau tao cau chat beo. • Van dung moi quan he "cau tao - tinh chat". Viet cac phuang trinh hoa hgc minh boa tinh chat este cho chat beo. 3. Tinh cam, thai do Biet quy trgng va sir dung hgp li cac nguon chat beo trong tu nhien. B. CHUAN B! CU A GV VA HS • GV: - May tinh, may chieu, cac phieu hgc tap. - Hoa chit: + Ma Ign, dau an, sap ong, + Dung dich NaOH, nuac cat, etanol. - Dung cu thi nghiem: Gia thi nghiem, 6ng nghiem, den c6n 4 • HS: On tap kiln thiic 11 thuylt, phuang phap giai bai tap ve este va xem truac bai lipit-chit beo. C. TI^N TRiNH DAY - HOC Hoat dong cua GV Hoat dong cua HS Hogt dong 1 KIEM TRA BA I CU GV Chieu cac bai tap len man hinh va goi 2 HS len bang. HSl: Ung vai cong thiic phan tir C4H6O2 CO bao nhieu dong phan este mach ho? A. 3 B. 4 C.2 D.5 HS2: Hgp chat X don chiic co cong thirc don gian nhat la CH2O. X tac dung dugc voi NaOH, nhung khong tac dung dugc voi Na. Cong thiic cau tao cua X la A. CH3COOH B. CH3COOCH3 C. HCOOCH3 D. OHC-CH2OH HSl: Dap an D HS2: Dap an C I. KHAI NIEM, PHAN LOAI VA TRANG THAI TlT NHIEN Hogt dong 2 1. KHAI NIEM VA PHAN LOAI GV chieu len man hinh doan phim hay hinh anh ciia dau an,ma Ign, sap ong.. - Giai thieu cho HS biet chiing deu la lipit. - Huong dan va yeu cau HS neu khai niem ve lipit. HS quan sat thao luan. Lipit la nhirng hgp chat hiiu ca co trong te bao song, khong tan trong nuac, tan nhieu trong dung moi huu ca khong phan cue. 55 Hoat dong ciia GV GV chieu len man hinh cong thiic ciia sap: CH3(CH2)i4COOCH2(CH2)28CH3 steroit: X X R-C-O Yeu ciu HS nhan xet ve cau tao cua lipit. GV chuyin tiep: sau day ta chi xet ve chat beo GV cho HS nghien cim SGK va yeu cau - Neu khai niem ve chat beo - The nao la axit beo? Cho vi du? - Cong thirc chung ciia chat beo. - Dac diem cac goc axit. 56 Hoat dong ciia HS HS quan sat. HS nhan xet: Lipit la cac este co cau tao phiic tap. HS nghien ciiu SGK va nhan xet: - Chat beo la trieste cua glixerol va axit beo ggi chung la triglixerit hay triaxyl glixerol. - Axit beo la axit don chiic co mach C dai khong phan nhanh. Vidu: CH3(CH2)i6COOH axit stearic CH3(CH2)i4COOH axit panmitic Cis: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH axit oleic - Cong thiic cau tao chung R'C00CH 2 R^COOCH R^COOCH J - Cac g6c R' , R^ R^ co thi no hay khong no va co the giong hoac khac nhau. Hoat dong ciia GV Hoat dong ciia HS Vidu:(Ci7H35COO)3C3H5 tristearin (Ci5H3iCOO)3C3H5 tripanmitin GV nhan xet va b6 sung: - Axit beo la axit don chiic co s6 C chin tir 12-24 nguyen tir C, khong phan nhanh. - Chat beo CO nhieu trong ma dong vat, dau thuc vat va sap. GV yeu cau HS phan biet dau ma boi tron may va dau ma (lipit). HS thao luan va nhan xet: - Dau ma (lipit) la cac este. - Dau ma boi tron may la cac hidrocacbon. Hogt dong 3 2. TRANG THAI T U NHIEN GV yeu cau HS nghien cim SGK va cho biet trang thai tu nhien cua chat beo. HS nghien cim SGK va nhan xet' Chat beo la thanh phan chinh ciia dau ma dong, thuc vat. Sap dien hinh la sap ong. Steroit va photpholipit co trong ca thi sinh vat va dong vai tro quan trgng trong boat dong song ciia chiing. II. TINH CHAT CUA CHAT BEO Hogt dong 4 I.TINHCHATVATLI GV lam thi nghiem cho HS quan sat: Ong nghiem thir 1 dung mot it ma Ign, 6ng nghiem thir 2 dimg mot it dau an va hoa tan vao nuac. Yeu cau HS quan sat va nhan xet. HS quan sat va nhan xet: - Ma dong vat la chat ran. - Diu thuc vat la chat long. - ca 2 deu nhe hon nuac (vi noi len tren). 57 Hoat dong cua GV GV tiep tuc lam thi nghiem: cho vao 2 ong nghiem tren 1 it benzen va lac ky, yeu cau HS: nhan xet va nit ra ket luan. GV bo sung cho HS: - Dau thuc vat dugc cau tao chu yeu tir este ciia glixerol va axit beo khong no. - Ma dong vat dugc cau tao chu yeu tir este cua glixerol va axit beo no. - Sa dl ma dong vat co nhiet do nong chay cao ban dau thuc vat vi axit beo no CO nhiet do soi cao hon axit beo khong no. - Chit beo thuang co nhiet do soi cao (khoang 500*^0) dugc ling dung de chien, ran... - Diu thuang co nguon goc thuc vat (diu lac, vimg...) hoac tir dong vat mau lanh (dau ca). Hoat dong cua HS HS nhan xet: Diu va ma tan tot trong benzen. Kit luan: Chit beo tan tit trong dung moi hihi ca. HS ghi bai. Hogt dong 5 2. TINH CHA T HO A HOC GV: Tren ca sa cau tao ciia este yeu ciu HS du doan tinh chat boa hoc cua chat beo. HS thao luan va nhan xet. - Chit beo la este nen co phan img thuy phan trong moi truong axit, moi truang kilm va phan img a goc hidrocacbon. a) Phan irng thiiy phan trong moi trtfong axit GV lam thi nghiem dun 1 mau ma (tristearin) trong dung dich H2SO4 loang sau do de nguoi. Yeu cau HS viet phuang trinh boa hgc xay ra, ggi ten san pham. 58 HS viet phuang trinh boa hgc (C,7H35COO)3C3H5 + 3H2O ^ t",H* 3C,7H35COOH + C3H5(OH)3 Axit stearic glixerol Hoat dong cua GV Hoat dong ciia HS b) Phan ung GV lam thi nghiem dun diu thuc vat trong dung dich NaOH yeu ciu HS: - Quan sat. - Neu hien tugng. - Viet phuong trinh boa hoc xay ra. GV yeu cau HS: So sanh 2 kilu phan irng thiiy phan tren. GV ghi nhan va bo sung cho HS sau do giai thieu ve: - Cac muoi RCOONa ggi la xa phong vi CO tac dung giat rira. - Chi s6 axit ciia chat beo la so mg KOH cin dl trung hoa lugng axit beo tu do trong 1 gam chat beo (vi chat beo luon bi thiiy phan mot phan tao axit beo tu do). xa phong hoa HS quan sat va neu hien tugng: Thay chat beo tan dan. Ban diu thiy lap dau phan lop noi len phia tren sau do tan dan. Phuong trinh hoa hoc: (C,5H33COO)3C3H5 + NaOH — ^ 3Ci7H35COONa + C3H5(OH)3 HS thao luan va nhan xet: Giong nhau: - Deu la phan ung thuy phan chit beo. - Tao ra glixerol. Khdc nhau: - Phan ling xa phong hoa la phan ung mot chieu. - Phan ling thuy phan trong moi truang axit la phan ung thuan ngWch. - Phan img xa phong hoa cho san phim la muoi hoac hon hgp muoi cua axit cacboxylic. HS lang nghe va ghi bai. 59 Hoat dong cua GV Hoat dong ciia HS - Chi s6 xa phong boa la so mg KOH cin dl xa phong hoa hoan toan 1 gam chat beo. c) Phan irng hidro hoa Cach 1: GV giai thieu cho HS bilt chit beo long (chit beo co glc axit khong no) c6 phan ling cong H2. Yeu ciu HS viet phuong trinh hoa hgc. Cach 2: GV neu phuang trinh hoa hgc khuyet (C,7H33COO)3C3H5^-?-^ (C,7H35COO)3C3H5 HS neu van de: - Co gi khac nhau giira thanh phin phan tir ciia 2 chat tren? - Chit cin thilt trong diu hoi va giai thich tai sao lai diing chat do. - Dieu kien phan ling. - iTng dung ciia phan ling hidro boa. GV bo sung: Chat beo co chiia cac goc axit beo khong no tac dung voi H2 a nhiet do va ap suat cao co Ni xiic tac. Khi do hidro cong vao noi doi C=C. HS vilt phuang trinh boa hgc. (C,7H33COO)3C3H5 + 3H2 Ni,!",? (CnH35COO)3C3H5 HS thao luan va giai quyet van de: - Hai chit trong phuang trinh co s6 H o goc axit khac nhau. - Co thi diing H2 trong diu chim hoi vi (C,7H33COO)3C3H5 CO lien kit doi C=C a trong goc axit. - Phan ling cong hidro can xiic tac Ni, t" dun nong va ap suat cao. - l/ng dung dl chuyen chat beo long sang chat beo ran. HS nghe giang va ghi bai. d) Phan irng oxi hoa GV yeu cau HS nghien cim SGK va lam ro: Vi sao dau ma de lau ngay thuang CO miii kho chiu? GV nhan xet va bo sung: Lien ket C=C bi oxi boa tao thanh peoxit, chat nay bi phan buy thanh andehit co miii kho cbju. 60 HS nghien ciiu SGK va nhan xet: - Vi lien kit doi C=C a glc axit khong no hi oxi khong khi oxi hoa thanh andehit co miii kho chiu. Hoat dong cua GV Hoat dong ciia HS III. VAI TRO CUA CHAT BEO Hogt dong 6 1. VAI TRO CUA CHA T BEO TRONG CO THE GV yeu cau 1 HS dgc SGK cho ca lop ciing nghe sau do yeu ciu 1 HS khac neu vai tro ciia chat beo. - La thiic an quan trgng, bo sung chat dinh duong cung cap nang lugng chat beo chua sir dung tich luy trong cac mo ma. - La nguyen lieu de tong hgp mot so chat can thiet cho ca the. 2. LTNG DUNG TRONG CONG NGHIEP GV cho HS nghien ciiu SGK va yeu cau HS neu cac ling dung ciia chat beo trong cong nghiep. GV suu tam mot so tranh anh, mau vat chieu l.en man hinh de HS he thong lai cac ling dung ciia chat beo. HS nghien ciiu SGK va nhan xet img dung cua chat beo. - Trong cong nghiep diing de dieu che xa phong va glixerol - Ngoai ra con de san xuat mot so thuc pham khac nhu mi sgi, do hop...Dau ma sau khi ran diing de tai che nhien lieu. Hogt dong 7 CUNG CO BA I - BAI TAP VE NH A GV nhac lai cac noi dung chinh giiip HS ciing co bai: - Khai niem lipit, chat beo. - Tinh chat hoa hgc ciia chat beo la phan img thiiy phan trong axit, phan img xa phong boa, phan img cong hidro cua chat beo chua no. - Vai tro ciia chat beo: la thiic an quan trong, la nguyen lieu san xuat xa phong, gilxerol,... - Can phan biet diu boi tron may va dau ma (lipit). 61 Hoat dong ciia GV GV phat cac phieu hgc tap sau cho HS thao luan, cimg co bai. Phieu 1. Cho 0,0125 moi este don chirc M vai dung dich KOH du thu dugc 1,4 gam muoi. Ti khoi ciia M doi vai CO2 bang 2. M CO cong thiic cau tao la A. C2H5COOCH3, B. CH3COOC2H5 C. HCOOC3H7 D. C2H3COOCH3 Phieu 2. Nhiing hgp chat trong day sau thuoc loai este: A. Xang, dau nhan boi tron may, dau an. B. Dau lac, dau dira, dau ca. C. Dau mo, bac in, dau dira. D. Ma dong vat, dau thuc vat, mazut. Phieu 3. De xa phong hoa hoan toan 1,51 gam mot chat beo can dimg 45ml dung dich KOH 0,1 M. Chi so xa phong hoa chat beo la: A. 151 B. 167 C. 126 D. 252 Phieu 4. Hidro hoa chat beo triolein glixerol (H=80%). Sau do thuy phan hoan toan bang NaOH vira du thi thu dugc bao nhieu loai xa phong? A. 1 B. 2 C. 3 D.4 Bai tap ve nha: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK) 62 Hoat dong ciia HS HS thao luan Dap an A Dap an C Dap an D Dap an B D. HU'ONG DAN GIAI BAI TAP SGK 1. Chgn dap an D 2. a) Liph bao gim chit beo, sap, sterit, photpholipit...Chiing deu la nhirng este pbiic tap. Chat beo la trieste ciia glixerol voi cac axit monocacboxylic c6 so chan nguyen tir cacbon (thuong tir 12C den 24C) khong phan nhanh, goi chung la triglixerit. Dau an la chit beo a trang thai long a dieu kien thuang (no la triglixerit chiia chu yeu cac chat axit beo khong no). Ma an la chat beo a trang thai ran trong dieu kien thuang (la triglixerit chira chu yeu cac goc axit beo no). b) Ve mat hoa hgc: Dau ma an la este. Dau ma boi tron may la hidrocacbon. 3. a)C|7H35COOCH2 C15H31COOCH2 C17H33COOCH2 C17H35COOCH C15H31COOCH C17H33COOCH C,7H35COOCH2 C,5H3iCOOCH2 C17H33COOCH2 Tristearin Triparmiitin Triolein b) Dau huang duong chiia chu yeu goc axit beo khong no nen c6 nhiet do dong dac thap hon. 4. a) Thong thuang cac chat gom cac phan tir c6 cue va cac chat kieu lien ket ion thi tan de dang trong cac dung moi co cue nhu nuac, amoniac long. Con cac chat gom cac phan tir khong cue lai tan de dang trong cac dung moi hiru ca khong cue nhu benzen. C) phan tir chat beo, cac goc hidrocacbon khong phan cue la thanh phan chu yeu, 3 nhom COO phan cue yeu chi chiem vai tro thii yeu, vi vay chat beo khong tan trong nuac (la dung moi phan cue) ma de tan trong cac dung moi hiiu ca khong phan cue. b) Triglixerit chiia cac goc axit beo no c6 nhiet do nong chay va nhiet do soi cao hon triglixerit chiia cac goc axit beo khong no. Thi du: Tristearin co nhiet do nong chay la 71,5''C, con triolein c6 nhiet do nong chay -5,5 C. 5. a) CH2-0-CO-(CH2),4CH3 ^p ^ ^o CH- 0-CO-(CH2)7CH=CH(CH2)7CH3 CH2-0-CO-(CH2)7CH=CH-CH2-CH=CH(CH2)4CH3 CH2-OH KO-CO-(CH2),4CH3 CH-OH + KO-CO-(CH2)7CH=CH(CH2)7CH3 CH2-OH KO-CO-(CH2)7CH=CH-CH2-CH=CH(CH2)4CH3 63 b) CH2-0-CO-(CH2),4CH3 (pH-0-CO-(CH2)7CH=CH(CH2)7CH3 + 3I2 -* CH2-0-CO-(CH2)7CH=CH-CH2-CH=CH(CH2)4CH3 CH2-0-CO-(CH2)i4CH3 CH-0-CO-(CH2)7CHI-CHI(CH2)7CH3 CH2-0-CO-(CH2)7CHI-CHI-CH2-CHI-CHl(CH2)4CH3 c) CH2-OCO-(CH2)i4CH3 CH-OCO-(CH2)7CH=CH(CH2)7CH3 _H2>M ^ CH2-OCO-(CH2)7CH=CH-CH2-CH=CH(CH2)4CH3 CH2-OCO-(CH2)i4CH3 CH-OCO-(CH2)7CH-CH2(CH2)7CH3 CH2-OCO-(CH2)i6CH3 6. a) UKGH = 0,015 lit. 0,1 mol/lil = 0,0015 moi iriKOH = 0,0015.56 = 0.084 (gam) hay 84mg KOH Chi so axit ciia chat beo la: 84:14 = 6 b) Chi so axit la 5,6. Nghia la de trung boa 1 gam chat beo can 5,6 mg KOH Vay trung boa 10 gam chat beo can 5,6.10 = 56 mg KOH. Hay 0,056 : 56 = 0,001 moi KOH. Vi NaOH la baza don chiic nhu KOH nen can so moi bang nhau trong phan ung trung boa.. Do vay so gam NaOH can c6 la: 40.0,001 = 0,04 gam NaOH. E. TU' LIEU THAM KHAO 1. Qua phan tich thanh phan ciia cac chat beo, nguoi ta tim thay hon 50 axit beo khac nhau. Cac axit nay thuong co cau tao mach ha va so cacbon chan, khoang tir 12-24, nhung cac axit beo trong te bao co so nguyen tir cacbon pho bien tir 16-20. Mot so axit beo thuang gap: a) Cdc axit chua 16 nguyen tic cacbon - Axit panmitic: CH3(CH2)i4COOH, co a mo dong vat, dau co - Axit panmitooleic: CH3(CH2)5CH=CH(CH2)7COOH, co trong diu thuc vat, trong mo dong vat. 64 b) Cdc axit chica 18 nguyen tir cacbon - Axit oleic: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH, co trong mo Ign, diu oliu. - Axit stearic: CH3(CH2)i6COOH, co trong trong mo dong vat, ca cao. - Axit linoleic: CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH, co trong dau nanh, diu lanh. - Axit linolenic: CH3CH2CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH, co trong diu hat gai, diu lanh. - Axit eleo stearic: CH3(CH2)3CH=CHCH=CHCH=CH(CH2)7COOH. c) Cdc axit chica 20 nguyen tic cacbon - Axit arachidic: CH3(CH2)i8COOH, co trong diu lac. - Axit arachidonic: CH3(CH2)4(CH=CH-CH2)4CH2CH2COOH co trong diu lac. - Axit ecozenic: CH3(CH2)9CH=CH(CH2)7COOH. Cac chi so dac trung ciia axit beo a) Chi so axit: la so mg KOH can de trung boa axit beo tu do co trong 1 gam chat beo. b) Chi so xa phong hoa: la so mg KOH can de xa phong hoa hoan toan 1 gam chat beo (bao gom ca trung boa het cac axit beo tu do co trong Igam chat beo do). c) Chi so iot: la so gam iot co the cong vao lien ket boi trong mach cacbon ciia 100 gam chat beo. d) Chi so este: la so mg KOH can de xa phong boa cac glixerit co trong 1 gam chat beo. Chi so nay la hieu cua chi so xa phong boa va chi so axit. 65 Bai 3. CHAT GIAT RtTA A. MUC TIEU BAI HOC 1. Ki§n thu'c HS biit: • Khai niem ve xa phong, chat giat rira tong hgp. • Thanh phan, cau tao va tinh chat cua xa phong va chat giat rira tong hgp. • Phuang phap dieu che xa phong va chat giat rira trong cong nghiep. HS hieu: Nguyen nhan tao nen dac tinh giat rira ciia xa phong va chat giat rua tong hgp. HS van dung: Kien thiic ve xa phong trong viec giat rira. 2. KT nang • Quan sat mo hinh, phan tich va tong hgp kien thiic de giai quyet van de ma GV dat ra. • Van dung co che boat dong cua chat giat rira de giai thich kha nang lam sach cua xa phong va chat giat rira tong hgp. • Sii dung hgp li xa phong va chat giat rira tong hgp. 3. Tinh cam, thai do • Co y thirc sir dung hgp li co hieu qua xa phong va chat giat rira tong hgp. • Bao ve tai nguyen moi truang. B. CHUAN B! CU A GV VA HS • GV: - May tinh, may chieu, cac phieu hgc tap. - Mo hinh phan tir Ci7H35COONa. - Hoa chat: CHsCOONa, dau boa, xa phong, bgt giat (chit giat nia tong hgp) • HS: Xem truac bai khai niem ve xa phong va chat giat rira tong hgp. 66 C. TI^N TRiNH DAY - HOC Hogt dong ciia GV Hogt dong cua HS Hogt dong 1 KIEM. TRA BAIC U GV chieu noi dung bai tap len man hinh yeu cau 2 HS len bang trinh bay, cac HS khac chuan bi de nhan xet va bl sung. HSl: Trong chat beo khong tinh khilt thuang lan 1 lugng nho axit mono cacboxylic tu do. Tinh lugng NaOH can de trung boa 2 gam chat beo co chi so axit bang 7? HS2: Bang phuong phap boa hoc, hay phan biet dau ma boi tron may va dau thuc vat (triolein), mo dong vat (tristearin) HS chuan bi bai. HSl: So moi KOH can de trung boa axit tu do trong 1 gam chit beo n = — .—'—-1,25.10"^ moi 56 1000 riKOH = nNaOH = 1,25.10 => niNaOH = 5mg De trung boa axit tu do trong 2 gam chat beo can 10 mg NaOH. HS2: - Cho vao NaOH dun soi chat nao khong soi la dau mo boi tron may (hidrocacbon no). - Hai chat con lai cho I2 vao dun nhe, chat lam nhat mau I2 thi do la triolein con lai la tristearin. I. KHAI NIEM VA TINH CHAT CUA CHA T GIAT RIJ^A Hogt dong 2 1. KHA I NIEM CHA T GIA T RLTA GV dat van de: Trong cugc song de rira. giat sach cac vet ban nguoi ta thuang dimg nhirng boa chat nao? HS thao luan dua ra nhan xet: - Xa phong - Bgt giat (omo, vi dan,...) - Thuoc giat Gia-ven - Chanh, xang, con, bo ket... 67 Hogt dong ciia GV Hogt dong ciia HS GV chuyen tiep: Thong thuong ta hay sir dung xa phong va hot giat ggi chung la chat giat rira. Vay chat giat rira la gi? GV huong dan HS giai quyet cac van de tren. - each sir dung xa phong hay bgt giat de giat sach quan ao nhu the nao? - Quan ao sau khi giat co bien doi ve mat boa hgc hay khong? - Vay chat giat rira la gi? GV gioi thieu: xa phong la hon hgp cua muoi natri (hoac kali) ciia axit beo. Chat giat nia tong hgp la chat c6 tac dung giat rira tuong tu xa phong nhung khong phai xa phong. HS thao luan va nhan xet: - Hoa tan chat giat rira vao nuac, ngam quan ao mot thai gian sau do giii nhieu lan vai nuac. - Quan ao sau khi giat thi sach cac vet ban, khong co bien doi ve mat hoa hgc. - Chdt gigt rua Id nhiing chdt khi diing vai nuac co tdc dung lam sack cdc chdt bdn bdm tren cdc vdt ran ma khong gdy phan ung hoa hoc vai cdc chdt do. Hogt dong 3 2. TINH CHA T GIAT Rl/A a) Mot so khai niem lien quan GV cho HS nghien ciiu SGK va yeu cau HS nhan xet ve khai niem chat tay mau, cho vi du. GV bo sung: Xa phong lam sach vet ban nhung khong phai nho phan ling boa hgc. GV dat van de: xa phong co dac diem, cau tao nhu the nao ma co tac dung giat rira. GV huong dan HS giai quy It vin dl: + Lam cdc thi nghiem - Liy mot it CH3COOH boa tan vao nuoc. yeu cau HS nhan xet ve do tan 68 HS nghien cuu SGK va nhan xet. Chit tay la chat lam sach vet ban nha phan img boa hgc. Vi du: SO2, nuoc Gia-ven khir chat mau thanh chat khong mau. HS thao luan va giai quyet van de. Xa phong co cau tao gom co goc axit beo R va co nhom COONa. HS quan sat va nhan xet: CH3COOH tan tit trong nuoc. Hogt dong cua GV GV bo sung: CH3COOH tan co nhom COONa ua nuoc (tan tit trong nuoc) giong metanol, axit axetic... - Liy mot it diu boa (thanh phin la hidrocacbon) cho vao nuac va cho vao benzen yeu ciu HS quan sat va nhan xet ve do tan. GV yeu cau HS neu khai niem chit ki nuoc va chat ua nuoc. GV bo sung chat ua nuoc thuang ki dau ma. Hogt dong ciia HS HS quan sat: nhan thay dau hoa khong tan trong nuoc noi len phia tren, dau boa tan tot trong benzen. HS thao luan va nhan xet. - Chat ua nuoc la chat tan tot trong nuac nhu: metanol, axit axetic, muli axetat cua kim loai kiem. - Chat ki nuoc la chat hau nhu khong tan trong nuoc nhu hidrocacbon, dan xuat halogen... Chat ki nuoc thuong tan tot trong dung moi it phan cue nhu benzen, dau mo (ua dau ma)... b) Dac diem cau true phan tir muoi natri ciia axit beo GV chieu len man hinh cau tao ciia xa phong. f? ^\..(-)(+) O: Na Yeu cau HS nhan xet ve dac diem cau tnic phan tir muoi natri ciia axit beo. GV nhan xet va bo sung: Cau tnic mot dau ua nuac va mot dau ki nuac la hinh mau chung cho "phan tic chdt gigt rua". HS quan sat va nhan xet: Xa phong co cau true luong cue: mot "dau" ua nuoc -COONa noi voi mot "duoi" ki nuoc CxHy (voi x > 15). c) Co* che hoat dong ciia chat giat rira GV chilu tilp len man hinh (hinh 1.4 SGK) yeu ciu HS trinh bay co chi boat dong ciia chit giat rira. HS quan sat, thao luan va ket luan vande. 69 Hogt dong ciia GV Hogt dong ciia HS Diu CxHy khong ua nuoc thamnhap vao vet dau bin, nhom -COO Na ua nuoc loi keo chit ban ve phan tir nuoc. Kit qua vlt dau bi phan chia Vay CO phan ling boa hgc xay ra hay khong khi giat nia bang chat giat rira? thanh cac hat rit nho dugc giir chat boi cac phan tir xa phong, khong bam vao vat ran niia ma bi phan tan trong nuoc, roi bi nia troi di. HS nhan xet: Khong co phan ling hoa hgc xay ra ma giat rira dua tren CO che ki nuac va ua nuoc de tach chat ban ra. II. XA PHONG Hogt dong 4 1. SA N XUA T X A PHONG GV: Dua vao kien thiic da hgc de san xuat dugc xa phong ta lam nhu the nao. Viet phuong trinh boa hgc minh hga? GV yeu cau HS:Trinh bay phuong phap tach lay xa phong. 7 HS: D I san xuit dugc xa phong ta dun chat beo voi dung dich kiem du nhu NaOH, KOH... (Ci7H35COO)3C3H5 + 3NaOH -> 3Ci7H35COONa + C3H5(OH)3 HS thao luan thanh phan san phim: - Xa phong. - Glixerol. - NaOH du, chat beo du. Cho muli an (NaCl) vao hon hgp thi xa phong (muoi cua axit beo) noi len dugc tach ra roi trgn voi phu gia thi dugc xa phong. HS: Viet phuong trinh boa hgc Hogt dong ciia GV GV giai thieu: ngay nay xa phong dugc san xuit tir ankan (san phim diu mo) theo so do: ankan °^''" > axit beo Na;C03 -> xa phong. Yeu cau HS lay vi du minh hga cho so dl. Hogt dong cua HS R,CH2-CH2Ri + 5/2O2 -> 2R,C00H + H2O RCOOH + Na2C03 -^ RCOONa + CO2 + H2O 2. THANH PHAN CUA XA PHONG VA Sir DUNG XA PHONG GV cho HS nghien ciiu SGK va yeu ciu HS neu: - Thanh phan chu yeu ciia xa phong ? - Cach giat nia bang xa phong. - Uu diem va nhugc diem ciia xa phong. - Xa phong la hon hgp cac muoi Na hoac K ciia axit beo c6 them phu gia. Thanh phan xa phong gom: + Chu yeu la muoi Na cua axit panmitic hoac axit stearic. + Chat don la chat diet khuan, chat giat miii, chat tao huong,... - Cach giat rira bang xa phong: Hoa tan xa phong vao nuoc, ngam quin ao mot thoi gian sau do giii nhieu lan voi nuac. - Ifu diem ciia xa phong: Khong gay hai cho da, cho moi truong vi de bi phan buy boi sinh vat co trong thien nhien. - Nhuac diem ciia xa phong: Khi diing voi nuac ciing (nuoc co nhilu ion Ca^'^, Mg^"^) thi sinh ra cac muli canxi stearat, canxi panmitat... se kit tua lam giam tac dung giat nia ciia xa phong va anh huong din chit lugng cua soi vai. 71 Hogt dong cua GV Hogt dong cua HS III. CHAT GIAT RLTA TONG HOP Hogt dong 5 1. SAN XUAT CHAT TAY RITA TONG HOP GV cho HS nghien ciiu SGK va dat van de: Chat giat rira tong hgp la gi? Tai sao lai diing chat giat rira thay xa phong. GV bo sung: - Nguyen nhan chinh de san xuat bgt giat rira ting hgp la khic phuc nhugc diem cua xa phong, lam mat tac dung trong nuoc cimg (se nghien ciiu sau) - Bot giat ting hgp co thanh phan la muoi ciia: + Natri ankyl sunfat R0S03Na + Natri ankyl sunfonat RS03Na + Natri ankyl benzensunfonat RC6H4S03Na R la glc ankyl chiia tir 10-18 nguyen tir C. GV cho HS nghien ciiu SGK va yeu cau HS nhan xet ve: - Nguyen lieu san xuat - So do san xuat. 72 HS nghien ciru SGK va nhan xet: - Chit giat nia ting hgp la nhung chit CO tinh nang giat rira nhu xa phong nhung khong phai xa phong. - Tao ra chit giat rira ting hgp dl dap ling nhu cau da dang cua dai song. HS ling nghe va ghi bai. HS nghien ciiu SGK va nhan xet: - Nguyen lieu tir san pham cua dau mo. - So do: Diu mo -^ RCOOH -> RCH2OH ^ RCH2OSO3H -> RCH20S03Na. Hogt dong cua GV Hogt dong ciia HS Hogt dong 6 2. THANH PHAN VA sir DUNG CAC CHE PHAM TU' CHAT GIA T RITA TONG HOP GV cho HS nghien ciiu SGK va yeu ciu HS neu: - Thanh phan chu yeu ciia cac chi phim chu yeu tir chat giat rira ting hgp? - Uu nhugc diem ciia chit giat rira ting hgp. HS nghien ciiu SGK va nhan xet: - Cac che pham cua chat giat rira tong hgp nhu: hot giat, kem giat,... - Thanh phan chu yeu ciia cac che pham la: Chat giat rira tong hgp, chat tham, chat tao mau, c6 the co chat tay trang nhu natri hipoclorit... + Uu diem: la dimg dugc voi nuoc cimg, vi it tao ket tua voi ion canxi. + Nhuac diem: Chat giat rira ting hgp chiia cac goc hidrocacbon phan nhanh gay 6 nhiem cho moi truang vi kho bi cac vi sinh vat phan buy ngoai ra CO hai cho da khi giat bang tay. Hogt dong 7 CUNG CO BAI - BAI TAP VE NHA GV chieu cac cau hoi sau len man hinh de HS cung co kiln thiic da hoc: 1. Trinh bay co che boat dong cua chit giat nia 2. Trong cac chat sau, chat nao khong co tac dung giat rira? A. Natri stearat B. Kali oleat C. Nuac giaven D. Natri dodexyl benzen sunfonat HS thao luan: HS: Dap an C 73 Hogt dong ciia GV 3. De tang kha nang giat rira trong thuc te, nguoi ta thuong them chit nao? A. Nuoc gia ven B. axit C. Bazo D. Enzim 4. De giat sach quan ao, nguoi ta thuang giat theo each A. Cho true tiep xa phong len quan ao kho khoang 10-20 phiit sau do xa bang nuoc B. Hoa tan xa phong vao nuoc ngam quan ao vao do mot thai gian sau do giii nhieu lan voi nuoc D. Hoa tan xa phong vao nuac, cho quan ao vao v6 kl roi dem phoi C. Cho xa phong vao nuac giaven sau do cho true tiep len vet ban, ngam khoang 30 phiit roi xa sach bang nuac Bai tap vl nha: 1, 2, 3, 4, 5 (SGK) Hogt dong cua HS HS: Dap an D HS:DapanB D. HU'ONG DAN GIAI BAI TAP SGK 1. Chgn dap an D 2. a) So sanh: Giong nhau: Ciing kieu cau tnic, duoi dai khong phan cue ua dau mo ket hgvoi dau phan cue ua nuoc. Duoi dai khong phan cue ua dau mo C17H35 Dau phan cue ua nuoc C00"Na^ Natri stearat Ci7H35COONa (trong xa phong) C12H25 0S03^a ^ Natri lauryl sunfat Ci2H250S03Na (trong chat giat nia) 74 Khdc nhau: O xa phong, duoi la glc hidrocacbon ciia axit beo, dau la anion cacboxylat. O chat giat rira tong hgp, duoi la bat ki goc hidrocacbon dai nao, dau co the la anion cacboxylat, sunfat. Kbli gap Ca ^,Mg^'^ trong nuoc cimg thi natri stearat phan ung cho ket tua lam giam chat lugng ciia xa phong; con natri lauryl sunfat khong co hien tugng tren. b) Theo SGK muc "Co che boat dong ciia chat giat rira". 3. a) Bo ket de ggi dau Bo hon de giat quan ao Vi du: Diing qua bo ket ggi dau. Nguoi ta hai qua bo ket phoi kho. Liic ggi thi nuong so qua tren nggn lira roi cho vao noi nuoc dun soi ciing voi la buoi, la va cu sa... Khi nuac soi co bgt nhu xa phong. Ggi dau thay sach gau, toe mugt bong, thom. b) Bo ket CO nhugc diem khi dimg phai che bien nhu tren nen khong phii hgp vai nguoi di lam viec muon ggi dau nhanh, nhung no co uu diem la khong hai da dau. Phu nii Viet Nam thich diing bo ket. Xa phong khong hai da dau nhung mat tac dung giat nia khi diing voi nuoc Cling vi bi ket tua voi Ca^^, Mg'^'^. Bgt giat tien sir dung, khong mat tac dung khi sii dung voi nuoc cimg nhung gay 6 nhiem moi truong nhieu hon xa phong. 4. Du doan diing la: Bo ket co tac dung giat rira vi trong do co nhirng chat cau tao kieu dau phan cue gan vai duoi khong phan cue giong nhu phan tir xa phong. Qua bo ket da dugc phoi kho, dem nuong so qua tren nggn lira roi cho vao noi nuoc dun soi, khi nuoc soi co bgt nhu xa phong, ta dugc nuoc bo ket. Nuoc bo ket ciing nhu nuoc xa phong khong lam mat mau hoa, khong lam nhat mau giay mau nhu nuoc Gia-ven. Giot dau an tan ra trong nuoc bo ket cGng nhu nuoc xa phong. Gigt dau an khong tan ma noi len thanh mot lop khi cho vao nuoc Gia-ven. 5. Diu an la triglixerit cua axit beo khong no. Cho diu an vao ong nghiem A: dau an noi len tren. Cho dau an vao ong nghiem B: dau an tan. 75 Cho dau an vao ong nghiem C: xa phong mat tac dung trong nuac cimg nen dau an noi len tren. N I U thay nuoc xa phong bang nuoc bot giat thi: Cho diu an vao ong nghiem A: Dau an noi len tren. Cho diu an vao ong nghiem B: Dau an tan. Cho diu an vao ong nghiem C: Dau an tan. Bhi 4, LUYEN TAP: MOI LIEN HE GILTA HIDROCACBON VA MOT SO DAN XUAT CUA HIDROCACBON A. MUCTIEUBAI HOC 1. Kiln thiPC HS biet: • Cac phuang phap chuyin hoa giua cac loai hidrocacbon. • Cac phuang phap chuyin boa giiia hidrocacbon, din xuit halogen, dan xuat chiia oxi. • Vilt cac phuong trinh hoa hoc dang tong quat. HS hiiu: Su chuyin hoa giira cac chat hiru co. 2. KT nang • Nho kiln thirc mot each ebon Ipc co he thong. • Giai thanh thao bai tap vl hidrocacbon va dan xuat hidrocacbon. • Hoan thanh so do hoa hoc. • Van dung kiln thirc da hgc dl vilt diing cac dang phuong trinh boa hoc. B. CHUAN B! CUA GV VA HS • GV: - May tinh, may chilu, cac philu hgc tap. - He thing bai tap on tap, he thing tinh chat boa hgc cua chuang. 76 • HS: On tap bai kien thiic vl hidrocacbon va dan xuat hidrocacbon va xem truoc bai luyen tap. C. TI^N TRiNH DAY - HOC Hogt dong ciia GV Hogt dong cua HS I. MOI LIEN HE GIC A CAC LOAI HIDROCACBON GV chia HS theo nhom (4 nhom) va giao cac noi dung luyen tap. HS thao luan va dua ra ket qua: Cachl Hogt dong 1 SO DO BIEU DIEN MOI QUAN HE GICTA HIDROCACBON VA MOT SO DA N XUA T HIDROCACBON GV chieu so do chuyen boa sau len man hinh (25) ESTE N ' 'i^^'^ AXIT CACB VJA I 1^H„ (10) •* (6) (7) AMp/^ i AINL w L (23) 7 * (TL^ ANDEHIT, 11 GV yeu ciu HS nh6m 1 thao luan cho bilt cac dilu kien thuc hien chuyen boa giira cac hidrocacbon (tir dan xuit halogen tro xuing) nhom 2 viet cac phuong trinh h6a hgc chuyen boa tren GV yeu ciu HS nhom 3 thao luan cho bilt cac dilu kien thuc hien chuyen hoa cac din xuat co oxi trong so do (tir dan xuat halogen tro len), nhom 4 viet cac phuang trinh hoa hgc ting quat cho cac chuyen boa tren Cac nhom thao luan cho ket qua (1) CnH2n '"•'° > CnH2n-6+3H2(n>6) (2) CnH2n + HX -^ ^ CnH2n+lX CnH2n + X2 ^^ CnH2nX2 CH2=CH-CH3 + CI2 ^°°°^ > CH2=CH-CH2C1 + HCl (3) CnH2n.lX '^'^"^"^"' >CnH2n + HX (4) CnH2n+iX + NaOH - ^ CnH2n+iOH + NaX CnH2nX2 + 2NaOH — ^ CnH2n(OH)2 + 2NaX (5) CnH2n+lOH + HX ^ CnH2n+lX + H2O (6) CnH^COOC.Hy +NaOH ^ ^ CnHn,COONa + CxHyOH (ancol bin) (7) CnH^COOH + CHyOH < "^'"^ > C„H,COOCxHy + H2O (8) C„H„COOC,Hy +H2O ( "^'°^ > CnH^COOH + CxHyOH (9) CnHn^COOH + C.HyOH < "^'"^ > CnHn^COOCxHy +H2O (10) CxHyCH20H +O2 "^"'^ > CxHyCOOH + H2O (11) R-CX3 +3NaOH —^ R-COOH + 3NaX + H2O (12) CnH2n.2 + CI2 ~^ ^ CnH2n+lCl + HCl (13) CnH2n.2 -^^ ^ CnH2n + H2 (n>2) (14) CnH2n + H2 ^'''° > CnH2n+2 (15) CnH2n+2 ^^^ ^ C„H2n-6 + 4H2 (u > 6) 78 """