🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Phương Án 0 Tuổi Phát Triển Ngôn Ngữ Từ Trong Nôi
Ebooks
Nhóm Zalo
•
La ngrrm trirc tiep mang cong trinh nghien cfru ''Phrrong an 0 tubi'' ve Vi�t Nam, toi rat vinh h;:tnh drrQ'c gi&i thi�u t&i b;:tn d9c bi;> sach "Phrrong > an o tuoi'' cua tac gia - Giao srr Phung Dfrc Toan (Feng De Quan), ngrrm dU'Q'C m�nh danh la "cha de cua giao di;tc tre thong minh s61n Trung Quoc drrong d;:ti"' chuyen gia nbi tieng the gi&i ve phat trign tiem nang tre em, d�c bi�t cho tre tt'r o tu6i (thai nhi) den 6 tu6i.
"Phrrong an o tubi" la mi;>t phat minh vi d;:ti, b&i ket qua ap di;tng cua n6 da d;:tt drrQ'c mvc tieu giao di;tc d�t ra, khong chi dt'rng l;:ti & giao di;tc toan di�n ma con chu tr9ng phat hi�n va boi drr&ng tai nang von c6 cua tre, dg tt'r d6 t;:to ra nhfrng nhan tai g6p phan thuc dfiy cho sir phat trign tien bi;> cua xa hi;>i va nhan lo;:ti.
Trai qua 30 nam nghien cfru, thi nghi�m va thi.rc hi�n, da c6 hon mi;>t tri�u gia dinh trong va ngoai Trung Quoc tham gia thi.rc hi�n cac phrrong phap giao di;tc s61n cho tre theo "Phrrong an o tubi" nhrr My, Canada, Nh�t Ban, Malaysia, Philippines ... tren tinh than phb bien nang cao to chat thieu nhi, den nay da c6 hang ngan tre em thong minh va tai nang.
Nh�n thay tam quan tr9ng cua giao di;tc tre thong minh s61n doi v&i dao t;:to nhan tai trrong lai cho dat nrr&c, Cong ty c6 phan giai phap cong ngh� nang lrrQ'Ilg -VIEPOWER, Vi�n nghien cfru giao di;tc tre thong minh s61n Vi�t Nam da hQ'P tac v&i Giao srr Phung Dire Toan - Vi�n tnr&ng Vi�n nghien cfru phat trign tiem nang tre em Phung Dfrc Toan & Ho Bae, Trung Quoc va di den kY ket Chrrong trinh hQ'P tac toan di�n lau dai khong gi&i h;:tn ve m�t thCri gian trong linh vi.re giao di;tc tre thong minh s61n t;:ti Vi�t Nam .
Sir ki�n ban tieng Vi�t cua bi;> sach ''Phrrong an o tubi'' ra mat b;:tn d9c danh dau sir c6 m�t chinh thfrc cua "Phrrong an o tubi" t;:ti Vi�t Nam, la brr&c dau cua vi�c trign khai chrrong trinh hQ'P tac nay. Bi;> sach da dU'Q'C Hi;>i dong khoa h9c Vi�n nghien cfru giao di;tc tre thong minh s61n g6p y ve
mi).t chuyen mon, trong d6 c6 Ph6 giao str, Tien si Di).ng Quoc Bao - Vi�n trn&ng, cung cac chuyen gia, nha nghien cfru Tien si Tir Dire Van, Th;:tc sy, giang vien chinh Nguy�n Tht Nh6, Th;:tc si Tir Tht Qu:Ynh Nga.
Ban than toi cung la mi;>t ph\l huynh c6 con nh6, sau khi tiep nh?n va ap d\lng giao d\lC chau theo "Phtrong an o tubi", toi m6i higu t;:ti sao ''Phtrong an o tubi'' da thanh cong n.rc r& & Trung Quoc va dtrQ"C don nh?n & nhieu quoc gia CO nen giao d\lC phat trign. Qua day, toi cfing chuygn hai thong di�p ma Giao str Phung Dire Toan muon gm t6i cac ph\l huynh Vi�t Nam v6i tat ca tinh yeu thtrong doi v6i tre thcr va tam huyet danh cho vi�c giao d\lc tre thong minh s61n:
"B;:tn c6 thg c6 nhieu dieu nuoi tiec trong tubi thcr cua minh, nhtrng b;:tn khong thg cho con minh mi;>t tu6i thcr day hoi tiec; b;:tn c6 thg khong phai la thien tai, nhtrng b;:tn hoan toan c6 thg tr& thanh cha m� va thay co cua nhfing thien tai! "
"Bien ganh ni).ng dan so thanh nguon tai nguyen nhan tai vo t?n; bien S\l" vat Va kho khan trong nuoi d;:ty con cai thanh niem h;:tnh phuc VO b(r ben!''
Nguy�n Dinh Hieu
Ph6 vi?n trir&ng thir<'Yng tri.rc Vi?n nghien cilu giao dµc tre thong minh s6m, Vi?t Nam. Chu tjch Cong ty CP gidi phap cong ngh? nang ltrQ71g - VIEPOWER
T rong 20 nam phat trign va hoan thi�n Phu:07!g an 0 tudi, cac nha nghien cfru da CO nhieu CUQC tranh lu�n, kigm nghi�m thi.rc ti�n Ve van de biet d9c, biet viet s61n. HQ muon pha v& rang bu{>c cua quan ni�m truyen thong da ton tl).i hang nghin nam nay, Va tat nhien nhtr the Se gay ra S\f hoai nghi, tranh lu�n th�m chi dao d{>ng va bat 6n.
Chinh nhfrng tranh lu�n, thi.rc ti�n va tim toi d6 da lam cho van de biet dQC, biet viet s61n cang CO dtrQ'C S\f trai nghi�m sau sac hon, thanh qua thu dtrQ"C cang f\l'C r& hon, quan ni�m m&i ro rang hon Va ttr duy ly tinh cang dl;lt den m\rc d{> cao hon. Cuon sach Lam the nao di boi du:iYng nhan tai ti hon va Lam the nao di boi du:iYng than dong xuat ban gan day da t�p trung neu len hi�u qua than kY cua vi�c tre nh6 biet d9c, biet viet s61n.
Hi�n nay, hang tri�u tre em tren dat ntr&c Trung Quoc h9c d9c h9c chfr qua nhfrng tro chay la m{jt trong nhfrng de tai can dtrQ"C cac nha giao dl)C hQC, cac nha tam ly h9c, cac nha nghien cfru van h9c va nhfrng ngtr<'ri lam cong tac thieu nhi quan tam nghien cfru.
Trong th<'ri dl).i hi�n nay, nen giao dvc can phai htr&ng t&i hi�n dl).i h6a, htr&ng ra the gi&i, htr&ng den trrong lai, lam hrmg thinh dat ntr&c bAng khoa hQC giao dl)C. E>g lam dtrQ"C dieu do, chung ta phai boi dtr&ng dtrQ"C cac nhan tai c6 to chat cao cho xa h{>i. Trong giao dvc, giai dol).n giao dvc cho tre SO' sinh - giai dol).n bat dau hQC dQC, hQC chfr het SlrC quan tr9ng, can thiet va hoan toan c6 thg thi.rc hi�n dtrQ"C. Thi.re ti�n 20 nam da ch\rng minh, d6 khong phai la nhoi nhet tri th\rc h� thong, cang khong phai ttr ttr&ng n6ng VQi muon cay m9c nhanh nhtr cau chuy�n & d<'ri nha Tong. (Xem cau chuy�n Nh6 mg cho nhanh 1671 & chtrong Tai li�u h9c ch fr, h9c dQC danh cho tre em). E>o la S\f phat trign theo XU the CUa ngon ngfr thj giac ma con ngtrm can dtrQ"C tiep thu m{jt each t\l' nhien, la tai san lan nhat CUa
van minh nhan 109i danh cho tre em - quyen dl.l'Q'C phat trign ng6n ngfr toan di�n.
Vi�c hinh thanh ly lu?n m&i ve ng6n ngfr thi giac va S\l' ph& c?p r(>ng rai CUa no trong thl,l'C ti@n khong nhfrng giup xa hQi x6a nlj.n mu ch fr, ban mu chfr, ma con ket thuc lich SIT phat trign giao dv.c kh6ng toan di�n cua tre em tir trl.l'aC den nay, giup xa hQi 109i bo dl.l'Q"C hi�n tl.l'Q'Ilg phat trign khong binh thl.l'emg ve ng6n ngfr va nhfrng h?u qua cua n6. LQ"i ich cua n6 doi v&i xa h9i con l&n hon ca vacxin dl,l' phong b�nh blj.i li�t & tre em.
Ngon ngfr la ket tinh cua tri tu� nhan lo;.ti
Qua trinh tien h6a cua sinh v?t trai qua khoang ba ti rum den nam ti nam, den t?n thCri kY cua d(>ng v?t cao cap -VU'Q'Il ngl.l'Cri, ng6n ngfr m&i chinh th\rc xuat hi�n: dung tir ngfr bigu dlj.t y nghia, dg tien hanh tl.l' duy va giao 11.l'U v&i dong 109i.
Vl.l'Q'Il ngl.l'Cri cung nhau lao d(>ng nen cac thanh vien trong xa h9i gan b6 m?t thiet v&i nhau. Trong qua trinh dau tranh v&i t1,l' nhien, trai qua nhieu song gi6, ho9n nlj.n h<;> c6 rat nhieu chuy�n can phai n6i v&i nhau. H<;> phat ra tieng keu lien tv.c, nen c& h<;>ng va thanh d&i cua VU'Q'Il von kh6ng phat trign nhrmg gi<'r day n6 da c6 thg phat ra nhfrng am tiet ro rang va ph\rc tlj.p, dan dan bigu dlj.t dl.l'Q"C nhfrng y nghia chinh xac. Nhl.l' v?y, ng6n ngfr da dl.l'Q"C hinh thanh va kh6ng ngirng phat trign hoan thi�n. Ng6n ngfr than kY d6 da tach con ngl.l'Cri ra khoi the gi&i loai v?t.
Ng6n ngfr la ket tinh cua tri tu� nhan 109i. Trong d6, SIT dv.ng ng6n ngfr doi tho9i (mi�ng n6i, tai nghe), SIT dv.ng nhfrng am thanh ph\rc tlj.p bigu dlj.t y nghia tien hanh giao 11.l'U la digm khac bi�t can ban gifra con ngl.l'Cri va the gi&i loai v?t. Tac dv.ng l&n lao cua n6, S\l' gian nan trong qua trinh phat
trign cua n6, chung ta chi can suy nghi k)i m{Jt chut la c6 thg higu dl.l'Q"C. The nhrmg, hang tri�u nam nay, con ngl.l'Cri l9i cho r�ng ng6n ngfr n6i dl.l'Q'C thl,l'C hi�n qua d@ dang, thl,l'C ra do la phat minh Sam nhat, vi dlj.i nhat ma con ngl.l'Cri da cung nhau tlj.o ra. Ly le ph\rc tlj.p, tl.l' tl.l'&ng tham thuy, tinh cam tinh te, cac 109i phan tich, t&ng hQ'P, suy doan, tl.l'&ng tl.l'Q'Ilg kh6ng gi&i hlj.n CUa con ngl.l'Cri deu CO thg bigu dlj.t b�ng l(ri n6i Va dl.l'Q"C ngl.l'Cri khac chap nh?n, tir d6 xa h9i hinh thanh va phat trign.
Cac sinh v?t tren trai dat deu can ba dieu ki�n dg sinh ton. E>6 la anh sang m�t trCri, kh6ng khi va nl.l'&c. Con con ngl.l'Cri, ngoai ba yeu to tren thi
con can den yeu to thfr ttr la ngon ngfr. Neu con ngtr<'ri mat di ngon ngfr thi ngay l�p tfrc se bien thanh mi)t nh6m di)ng v�t yeu 6t.
E>oi v&i con ngtr<'ri, ngon ngfr la cong cv quan sat, ghi nh&, ttr duy, ttr<'rng ttrgng. Tat ca ttr ttr<'rng cua con ngtr<'ri deu dung tt'r ngfr (bao gom ca nhfrng tt'r ngfr khong phat ra thanh l<'ri) dg di�n ta. Neu khong c6 ngon ngfr, bat kY ttr ttr<'rng nh�n thfrc nao cung deu la mer ho, khong c6 ranh gi&i, khong thg phan bi�t dtrQ"C hai khai ni�m khac nhau. Ch�ng h9n, neu nhin thay may bay bay tren tr<'ri ma giong nhtr con ga nghieng dau nhin chuon chuon bay qua mi)t each 19 lung, thi th�t la ngu mui)i.
Ngon ngfr la thanh qua nh�n thfrc cua cac theh�. Con ngtr<'ri dung tt'r ngfr dg bigu thi va xac dinh l9i nhfrng nh�n thfrc cu, tt'r ngfr m&i ra d<'ri dg bigu thi va xac dinh nhfrng nh�n thfrc m&i. Vi dv, may nam gan day Trung Quoc thinh hanh vi�c giao dvc tre em tt'r 0 tu6i, the la ngtr<'ri ta dung cac tt'r ngfr nhtr la ''giao dvc s&m"' "cong trinh va phtrcrng an thi.rc thi d9y tre tt'r 0 den 6 tubi". Cho nen, ngon ngfr phan anh dtrQ"C qua khfrva hi�n t9i cua toan bi) CUQC song xa hi)i, c6 thg n6i r�ng, ngon ngfr phan anh lich SIT cua nhan 109i.
E>oi v&i quoc gia, ngon ngfr la nhan to thuc dfiy tien bi) xa hi)i. Ngon ngfr cua m6i dan ti)c cung giong nhtr dong sfra m� nuoi dtr6ng nhfrng dfra con, truyen nhfrng tinh hoa van h6a cua dan ti)c, phtrcrng thfrc ttr duy cho con ngtr<'ri, nen con ngtr<'ri thtremg g<;>i ngon ngfr cua dan ti)c minh la ''tieng m� de". Ngon ngfr cung phan anh di:\c digm ca nhan cua con ngtr<'ri, ngon ngfr ca nhan thtremg bigu hi�n ttr ttr<'rng, h<;>c thfrc, tinh each va tri tu� cua ngtr<'ri d6 mi)t each tri.rc tiep. Khi ngtr<'ri ta n6i hay viet thi chinh la luc h<;> phac h<;>a hinh ttrgng cua chinh minh. Tri thfrc cua con ngtr<'ri phong phu hay ngheo nan, thu vi nho nha hay dung tvc, phfim chat d90 dfrc cao thtrgng hay hen kem, sang t90 hay bao thu, khiem ton cfin th�n hay kieu cang ng90 m9n deu c6 thg dtrQ"c bigu hi�n b�ng ngon ngfr.
Tt'r d6 chung ta thay dtrQ"C y nghia quan tr9ng, sfrc hut than k)' cua ngon ngfr, va thay r�ng phat trign ngon ngfr cho tre la cong vi�c hang dau cua giao dvc, dg tre c6 dtrQ"C cai goc lam ngtr<'ri, giup tre trn<'rng thanh nhanh ch6ng, tr& thanh thanh vien cua xa hi)i. E>6 cung la chia kh6a vang giup tre ma dtrQ"C canh Ctra CUa trf tu�, giup tre biet each dung ngon ngfr dg quan sat, ttr duy, ghi nh& ro rang, phat trign tri ttr<'rng ttrgng. Tat ca cac ho9t di)ng chan tay Va trf OC CUa con ngtrm deu di.ra vao ngon ngfr dg d9t dtrQ"C
hi�u qua cao. D6 la con di.rang d� tre c6 di.rgc tri thfrc cua nhan 109i, tiep ��n �Ma�n ti� �a dh�c, n��h���fu�ci�h.
Pavlov tt'tng n6i: ''Tir ngfr la v�t kich thich vo cung r9ng v6i n9i dung phong phu, n6 mang den nguyen tac m6i cho ho9t d9ng cua nao ngi.rCri, n6 tlj.o ra ti.r duy cap cao ma chi con ngi.rCri mm c6. Tir d6, con ngi.rCri c6 kha nang lam chu hi�n thi.rc va nam bat v�n m�nh cua ban than". Ngi.rCri Nga c6 m9t cau do: "Khong phai la m�t nhi.rng l9i c6 th� dinh ket m9i thfr". Cau tra lCri la ngon ngfr. Xem ra, ngon ngfr cung c6 th� dinh ket tre em va nhan tai, d� tre s61n toa sang.
"Hai ngon ngfr'' deu c6 the mlJ.nh rieng, nen can phat tri�n dong bQ.
Con ngi.rCri phat minh ra nhieu 109i ngon ngfr d� ti.r duy, bi�u dll.t ti.r ti.r<'mg, trao dBi thong tin. Chung ta c6 ngon ngfr thinh giac, ngon ngfr thi giac, ngon ngfr xuc giac (chfrviet cho ngi.rCri mu), ngon ngfr ca th� (ngon ngfr cua ngi.rCri cam diec). Trong d6, quan tr9ng nhat la ngon ngfr thinh giac (ngon ngfr n6i) c6 tac di;tng t6i thinh giac va ngon ngfr thi giac(con gQi la ngon ngfr viet) tac di;tng t6i thi giac. Chung toi g9i hai 109i d6 la ''hai ngon ngfr''.
Neu ngon ngfr thinh giac - ngon ngfr n6i - tach con ngi.rCri ra khoi the gi6i loai v�t, thi ngon ngfr viet la lam cho con ngi.rCri tir man di tr& thanh van minh.
Trong xa h9i nguyen thuy, con ngi.rCri da s61n biet sU- di;tng ngon ngfr n6i m9t each thanh th90, nhi.rng tri thfrc ma hQ c6 di.rgc, suy nghi va ti.r<'mg ti.rQ"Ilg t6i nhfrng vi�c can phai lam l9i khong c6 each gi gifr l9i va ghi nh&, hQ da nghi ra rat nhieu each d� chien dau v(ri S\f lang quen. Khi xa hQi tien b9, nguon thong tin phong phu, thi con ngi.rCri l9i vat va nghi each truyen thong tin di xa. The la con ngi.rCri bat dau ghi nh& theo si.r v�t, ghi nh& theo nhfrng nut that tren sgi day, ghi nh& theo nhfrng hinh ve. Trai qua biet bao thi.rc ti�n Va tim toi, CUOi cung con ngi.r(ri cfing sang tlj.O ra di.rgc chfrviet vien ng9c sang ch6i cua nen van minh nhan 109i.
Chfr viet khong ngt'tng di.rgc lam phong phu them va hoan thi�n. Ngon ngfr viet da pha VCY gi(ri hlj.n cua ti.r duy va ti.r<'mg ti.rQ"Ilg ve khong gian va th(ri gian, n6 ghi chep va gifr l9i tat ca nhfrng thanh qua van minh ma con ngi.rCri sang tlj.o ra, truyen ba cho cac theh� sau. N6 c6 dang ve co djnh bat bien ro rang, rat ti�n cho con ngi.rCri d9c m9t each ch�m rai, kich thich than
kinh d9i niio nhieu Ian, gqi mer tri tu� cua con nguCri, vun dap tinh cam cua h9. Vi v�y doi v&i vi�c ke thira va sang t90 van h6a nhan 109i, doi v&i vi�c khai thac tiem nang tri Ii.re to 16n cua con nguCri, bat k� la trong qua khfr, hi�n t9i hay tuong lai, thi chfr viet v§n luon la phuong ti�n van minh quan tr9ng nhat. Ngon ngfr viet va ngon ngfr n6i c6 quan h� m�t thiet v&i nhau va la tinh hoa cua nen van minh nhan 109i.
N gon ngfr vi et va ngon ngfr n6i deu c6 di�m m9nh va di�m yeu rieng. Chung b6 sung lam n6i b�t m?t m9nh cua nhau, quan h� m�t thiet v&i nhau, va m6i 109i l9i c6 d?c di�m rieng ro rang. Du&i day toi se phan tich kY hon:
N gon ngfr n6i la phuong ti�n truyen d9t tu tu<'rng b�ng each dung phat am lam tin hi�u d� kich thich mang nhi. Di�m m9nh cua n6 la SIT dvng don gian, chi vi�c n6i ra thanh lCri, va n6 c6 th� ket hQ'P v&i vi�c bi�u 19 tinh cam, giao luu tri.rc tiep m9t each sinh d9ng va thao lu�n nhanh ch6ng. N6 CO Slrc CUOn hut Va anh hu<'rng rat m9nh, no la bao boi trong cu9c song hang ngay, trong giao tiep cong c9ng, trong giao luu tinh cam, trong di�n thuyet hi�u tri�u, n6 lam cho con nguCri thong tu� va nh9y ben, con nguCri khong th� rCri xa n6 du chi m9t ngay. Nhung ngon ngfr n6i l9i c6 nhuQ'c di�m rat 16n: no d� dang mat di, khong nam bat dUQ'C, khong nghe l9i dUQ'C va khong ti mi, khong quy ph9m. Chinh vi the neu con nguCri chi SIT dvng ngon ngfr n6i thi khong du chinh xac va sau sac, cling khong c6 lqi cho vi�c >
ghi nh& chinh xac tirng cau, tirng chfr n9i dung ma n6 bieu d9t.
N gon ngfr vi et la ngon ngfr thj giac dung ch fr vi et lam kY hi�u, tac dvng len dong tIT mat d� truyen di y nghi. D?c di�m cua n6 la hinh anh ro rang, hinh thfrc thong nhat, c6 th� d9c viet, suy nghi, can nhac nhieu Ian. Cho nen, n6 la m9t 109i ngon ngfr quy ph9m, chinh xac, sau sac, ti�n cho vi�c ghi nh&. Ngon ngfr viet la phuong ti�n h9c t�p nghien Clru, kY ket dieu khoan va truyen d9t thong tin vuQ't qua thCri gian va khong gian. Xii h9i van minh khong th� khong CO ngon ngfr viet. NhUQ'C di�m CUa no la khong CO dUQ'C sire cu on hut qua vi�c bi�u 19 tinh cam va am di�u, SIT dvng khong ti�n va khong nhanh ch6ng nhu ngon ngfr n6i.
Hai ngon ngfr deu c6 di�m m9nh rieng, deu la cong CIJ. tu duy va nh�n thfrc quan tr9ng nhat cua con nguCri. Chi khi dong thCri c6 duQ'c hai ngon ngfr d6, con nguCri m&i c6 dUQ'C to chat toi thi�u cua nguCri van minh. Bat k� la ca th� cua dan t9c hay xii h9i nao cling deu khong th� thieu m9t trong
hai 109i ngon ngfr d6.
Nhin tl'r ljch SIT phat trign cua ngon ngfr, ngon ngfr n6i ra d(ri va hoan thi�n tnr&c ngon ngfr viet. Hi�n nay tren the gi&i vfin con c6 m{it so dan t{ic l9c h�u chi c6 ngon ngfr n6i ma khong c6 chfr viet.
E>oi v&i m{it drra tre, hoan toan khong can thiet phai di theo con di.remg cu h9c n6i tnr&c roi m&i h9c viet. Ma nen bat dau h9c ca hai ngon ngfr, d6 la con di.remg di.ra tre den v&i tri tu�. E>ieu nay khong c6 gi la 19. Tri.r&c khi phat minh ra may bay, con ngi.rCri dii biet den tau hoa, nhi.rng ngay nay nhfrng ni.r&c dang phat trign l9i CO thg hQC each che t?O dong th(ri tau hoa va may bay. Tren the gi&i dii c6 ban tinh rat lau tri.r&c khi t?O ra may tinh di�n tu nhi.rng ngay nay tre em hoan toan c6 thg cung luc h9c each SIT dvng ban tinh va may tinh di�n tu-.
C6 ngi.rCri cho r�ng tri thrrc rat kh6 nam bat nen di.rong nhien phai dQ"i den khi tre len tigu h9c m&i c6 thg giang d9y cho tre. E>ay qua th�t la m{it sai lam l&n trong nh�n thrrc cua con ngi.rCri, la quan digm ngu mu{ii con ton t?i trong the gi&i van minh.
Tri.r&c het, khong nen coi hai ngon ngfr la tri thfrc h� thong, ma la phi.rong ti�n truyen tai tri thrrc va tien hanh giao li.ru. D9y tre nam bat di.rQ"C ngon ngfr n6i Va ngon ngfr viet la bi.r&c giao dvc to chat C6 la qua trinh giao dvc tl'r luc tre con la thai nhi (thai nhi nam thang tu&i da CO thg nghe dl.rQ"C tieng n6i CUa bo m� va am thanh cua the gi&i ben ngoai) den khi tre ba, bon tu&i. Trong qua
trinh d6 tre dan dan thanh th?o ngon ngfr thong qua nghe, luy�n, bat chtrCrC, linh h(>i hang ngay, trir luc ngu ra, th(ri gian con ll).i tre luon dtrQ'C tiep xUC va luy�n t�p trong moi trtr0ng ngon ngfr. Neu nhtr ch fr viet cung c6 dtrgc m9t moi trn0ng va dieu ki�n nhtr v�y thi c6 thg kh£ng dinh chac chan r�ng, tre ba, bon tu&i cfing CO thg btrCrC dau nam dtrQ'C ngon ngfr viet. Th\fC te, hang nghin tre em dtrQ'C dl;ly theo Phuong an O tu6i dii chtl.ng minh tre ba, bon tu&i CO thg biet dQc; nam, sau tu&i CO thg dQC dtrQ'C hang lol).t sach thieu nhi.
Th{r ba, chung ta dirng nen cho r�ng "nghe, n6i d@, biet chfr kh6''. Ma hoan toan ngtrQ'C ll).i. Trong cung m9t dieu ki�n, tre SO" sinh nam bat ngon ngfr thinh giac kho han ngon ngfr thj giac, vi tre hQC noi can trinh dQ tam ly va kha nang mo phong, linh h(>i rat cao. Tre phai nhin chufin khfiu hinh, mo phong n6, phat am chufin ma khong dtrQ'C c6 bat k)' sai sot nao. Tre can phai higu nghia cua tir, neu khong se khong higu va cang khong biet bigu dl).t. Tre con phai thanh thvc ngfr phap, neu khong se khong bigu d?t dtrQ'C ttr ttr6ng b�ng each ket hgp tir thanh cau, ket hgp cau thanh dol).n.
Khi hQC ngon ngfr thinh giac, chi rieng vi�c ghi nh(r ngfr am Va phat am chuil'.n dii la dieu khong d@. Vi dv, khi nhin thay m(>t v�t n&i tren mi).t ntr&c, thi tre phai nh& tir ''n6i" ma ngtrCri 16n n6i. Am d6 se bien mat ngay l�p t\rc, ma ho khong ro rang, khong biet bao gi<'r m&i l?i xuat hi�n. Ghi nh& nhfrng am khong nhin thay, khong chl).m tay vao dtrQ'C do ll).i d@ han la ghi nh(r chfr "n6i" hoan toan c6 thg nhin thay va chl).m vao?
Con vi�c phat am chufin l?i cang khong d@. Dieu d6 can den S\f phoi hgp chi).t che CUa cac bQ tj phat am nhtr khoang ng\l"C, c& hQng, khoang mi�ng, ltr&i, rang, moi, khoang mui va hang chvc ca khac m&i c6 thg hoan thanh. Neu nhtr bo qua m9t b9 tj phat am hay m9t ca nao d6 thi tre n6i se ll).C am, ll).C di�U Va khong thg phat am chufin dtrQ'C. The nhtrng, tre nho chi can CO moi trtrOng ngon ngfr thich hgp, chung Se hQC tot bat Clr phtrang ngfr Va ngol).i ngfr nao, th�m chi CO thg cung luc hQC tot nhieu ngon ngfr khac nhau, va c6 thg mo phong chinh xac each phat am cua bat kY ngon ngfr nao.
Tre c6 thg hQC ngon ngfr n6i rat nhanh nen cung se hQC ngon ngfr viet d@ dang. Hai ngon ngfr se b& trg rat dac l\fc cho nhau. B&i vi:
,,
An ttrgng thi giac thtr0ng ro rang, sau sac han an ttrgng thinh giac, an ttrgng thi giac la hfru hinh, c6 thg my y li).p ll).i, an ttrgng thinh giac la VO hinh, thtr0ng mat di trong lCri n6i. Va l?i, kha nang nam bat thong tin cua
mat lfU vi�t hon CUa tai, dieu nay da dtrQ'C gi(ri tam ly h<;>c kh�ng dinh: trong ltrgng thong tin ma con ngtr<'ri c6 dtrgc thi khoang 80% den bKng mat, 15% den bKng tai, cho nen h<;>c viet d@ hon h<;>c n6i la le tat nhien.
Cung bat dau h<;>c hai ngon ngfr va phat trign song song l;:ti cang c6 uu the, b&i vi khi h<;>c n6i c6 thg nghe ro ngfr am l;:ti c6 them digm t\l"a hinh ttrgng (mi).t chfr), khi h<;>c ghi nh& chfr l;:ti c6 digm t\l"a ve ngfr am. S\l" ket hgp nhuan nhuy@n nay se giup tre linh h{>i va ghi nh& chfr viet tot nhat. S\l" ket hgp CUa hai ngon ngfr nay trong CUQC song dtrong nhien Se hB trg nhau, dieu d6 hoan toan phu hgp v6i nguyen ly "m9t c{>ng m{>t bKng hai'' trong thuyet h� thong. Tir V\l"Ilg, ngfr nghia, ngfr phap trong hai ngon ngfr la m{>t, ngon ngfr n6i Se giup tre higu cau van, do;:tn van; ngtrQ'C l;:ti, h<;>c d<;>c h<;>c viet giup cho vi�c phat am dtrQ'C chfnh xac, ro rang, n6i nang luu loat, bigu d;:tt tinh te, dung quy tac ngfr phap, ngon ngfr cua tre t\l" nhien se phong phu va chu�n xac.
Nhfrng tam the chfr Va tai li�U d<;>c dtrQ'C thiet ke Va bien t�p chfnh la dg th\l"C hi�n phat trign dong b9 hai ngon ngfr cho tre.
D§n dat tre vao con dtrbng h<;>c chfr, d<;>c sach
Phat trign dong b{> ngon ngfr thi giac va ngon ngfr thinh giac la con dtrbng d§n den phat trign tri tu� s&m. V�y phai lam the nao dg khcri gQ'i hfrng thu cua tre, d§n dat chung vao con dtrbng tuy�t v<'ri d6 dg chung phat trign tri tu�?
Trong Phu:07!g an o tubi, chung ta d;:ty tre nh�n biet S\l" v�t, h<;>c n6i, h<;>c di, nghe nh;:tc, chcri xep hinh, chcri tro chcri, dg tre tiep thu m{>t each t\l" nhien. Phtrong phap nay khac hoan toan phtrong phap giao dvc tre a b�c tigu h<;>c.
Phat trign ngon ngfr thi giac cua tre nho va h<;>c sinh tigu h<;>c khi h<;>c chfr c6 ba digm khac nhau can ban: M9t la tinh chat khong giong nhau. Tre nho h<;>c chfr h<;>c d<;>c la m{jt trong nhfrng n{ji dung CUa giao dvc to chat Ct tu6i chu y nghe, n6i. Can phai xac dinh S\l" khac bi�t gifra nhfrng drra tre c6 nhu cau khac nhau. Con h<;>c sinh tigu h<;>c h<;>c chfr, h<;>c d<;>c la m{>t phan cua truyen thv tri thfrc van h6a h� thong, n6 quy dinh chi).t che mvc tieu, nhi�m vv, tien d9 va tai li�u d;:ty h<;>c.
mat lfU vi�t hon CUa tai, dieu nay da dtrQ'C gi(ri tam ly h<;>c kh�ng dinh: trong ltrgng thong tin ma con ngtr<'ri c6 dtrgc thi khoang 80% den bKng mat, 15% den bKng tai, cho nen h<;>c viet d@ hon h<;>c n6i la le tat nhien.
Cung bat dau h<;>c hai ngon ngfr va phat trign song song l;:ti cang c6 uu the, b&i vi khi h<;>c n6i c6 thg nghe ro ngfr am l;:ti c6 them digm t\l"a hinh ttrgng (mi).t chfr), khi h<;>c ghi nh& chfr l;:ti c6 digm t\l"a ve ngfr am. S\l" ket hgp nhuan nhuy@n nay se giup tre linh h{>i va ghi nh& chfr viet tot nhat. S\l" ket hgp CUa hai ngon ngfr nay trong CUQC song dtrong nhien Se hB trg nhau, dieu d6 hoan toan phu hgp v6i nguyen ly "m9t c{>ng m{>t bKng hai'' trong thuyet h� thong. Tir V\l"Ilg, ngfr nghia, ngfr phap trong hai ngon ngfr la m{>t, ngon ngfr n6i Se giup tre higu cau van, do;:tn van; ngtrQ'C l;:ti, h<;>c d<;>c h<;>c viet giup cho vi�c phat am dtrQ'C chfnh xac, ro rang, n6i nang luu loat, bigu d;:tt tinh te, dung quy tac ngfr phap, ngon ngfr cua tre t\l" nhien se phong phu va chu�n xac.
Nhfrng tam the chfr Va tai li�U d<;>c dtrQ'C thiet ke Va bien t�p chfnh la dg th\l"C hi�n phat trign dong b9 hai ngon ngfr cho tre.
D§n dat tre vao con dtrbng h<;>c chfr, d<;>c sach
Phat trign dong b{> ngon ngfr thi giac va ngon ngfr thinh giac la con dtrbng d§n den phat trign tri tu� s&m. V�y phai lam the nao dg khcri gQ'i hfrng thu cua tre, d§n dat chung vao con dtrbng tuy�t v<'ri d6 dg chung phat trign tri tu�?
Trong Phu:07!g an o tubi, chung ta d;:ty tre nh�n biet S\l" v�t, h<;>c n6i, h<;>c di, nghe nh;:tc, chcri xep hinh, chcri tro chcri, dg tre tiep thu m{>t each t\l" nhien. Phtrong phap nay khac hoan toan phtrong phap giao dvc tre a b�c tigu h<;>c.
Phat trign ngon ngfr thi giac cua tre nho va h<;>c sinh tigu h<;>c khi h<;>c chfr c6 ba digm khac nhau can ban: M9t la tinh chat khong giong nhau. Tre nho h<;>c chfr h<;>c d<;>c la m{jt trong nhfrng n{ji dung CUa giao dvc to chat Ct tu6i chu y nghe, n6i. Can phai xac dinh S\l" khac bi�t gifra nhfrng drra tre c6 nhu cau khac nhau. Con h<;>c sinh tigu h<;>c h<;>c chfr, h<;>c d<;>c la m{>t phan cua truyen thv tri thfrc van h6a h� thong, n6 quy dinh chi).t che mvc tieu, nhi�m vv, tien d9 va tai li�u d;:ty h<;>c.
Mi;tc tieu cua m6i giai do;:tn nhat djnh phai dtrQ"C hoan thanh va la yeu cau chung cho tat ca h9c sinh, khong c6 S\l' phan bi�t. Hai la, tieu chu�n h9c chfr khong giong nhau. Doi v&i tre nho, rung phtrong di�n am, hinh, nghia deu phai c6 yeu cau khac nhau. Tre chi can c6 an ttrQ"Tig va higu tiing btr&c, sau d6 btr&c vao d9c m{>t each t\l' nhien. Con doi v&i h9c sinh tigu h9c, vi�c h9c chfr phai tien hanh "bon kY nang ket hw''. Tire la nh�n ro m�t chfr, d9c chu�n am, higu y nghia cua chfr, biet viet. Chung thtr<'>ng phai tham gia thi err, lam trac nghi�m. Ba la, giao trinh va phtrong phap d;:ty khac nhau. H9c sinh tigu h9c h9c chfr tren l&p phai theo trinh t\l' nhat djnh chfr khong dtrQ"c tuy y thay d6i. Con khi phat trign ngon ngfr viet cho tre nho, chung toi de xrr&ng tinh linh ho;:tt, tinh da d;:tng cua giao trinh va phtrong phap d;:ty, chu y tinh hfrng thu, th�m chi c6 thg t\l' thay d6i bat kY luc nao, d�c bi�t chu tr9ng den yeu to khich l� d{>ng vien. M6i tre c6 m{>t nhu cau rieng. M{>t dfra tre ba tu6i biet dtrQ"C 3000 chfr la dfra tre gioi, dfra tre khac biet dtrQ"C 20 chfr cling la dfra tre gioi, chung deu dang dtrQ"C khich l� va khen ngQ"i. Giong nhtr dfra tre h9c ngon ngfr n6i khong c6 ngtrm m� nao l;:ti phe binh con minh nghe va n6i kem qua, hay ch�m qua.
Hinh thfrc d;:ty h9c ngon ngfr thi giac s&m gom c6 ba lo;:ti sau day. Ca ba lo;:ti d6 deu c6 thg d;:tt dtrQ"C hi�u qua cao.
Hqc chfr trong moi tnrimg ngon ngfr
Day la hinh thfrc chu yeu dg d;:ty tre m{>t, hai hay ba tu6i. Phtrong phap nay t�n di;tng tri�t dg trU the ghi nh& VO thfrc cua tre nho dg d;:ty chung h9c chfr bl'.ing each cho tre nghe nhieu, nhin nhieu, t90 an ttrQ"Tig, tang an ttrQ"Tig, tich lfiy an ttrQ'Ilg.
Hi�u qua h9c t�p cua phtrong phap nay rat dang kinh ng;:tc. Tre h9c tieng m� de, nh�n biet V;:tn V�t, nam bat hanh vi, nghe thUQC am nh;:tc Ve CO" ban deu c6 dtrQ"c do dtrQ"c tiep xuc nhieu, thi vi sao h9c chfr h9c d9c l;:ti khong thg ap di;tng phtrong phap nay?
Can phai c6 yeu cau ve hi�u frng tich lfiy va hi�u frng lau dai. Ket qua cua vi�c tich lfiy la tre m{>t tu6i chu y den chfr viet m{>t each t\l' nhien, c6 thg cam chfr len phat am va nh�n biet.
M9i ncri trong CUQC song deu c6 Im n6i, thi chung ta hay lam cho m9i ncri trong CUQC song deu CO chfr viet. Tuy S\l' ket hQ'P gifra CUQC song Va chfr viet phfrc t9p hon vi�c ket hw gifra CUQC song va Im n6i, nhtrng neu biet
each chung ta vfin c6 thg lam dtrgc. V?n di;tng linh ho9t nhfrng the chfr, bang, phan, tranh chfr, cau doi deu c6 tac di;tng. Chi can hai, ba nam, cac net va am sac cua chfr se t\l" nhien di vao dau 6c tre, nen ghi nh& an ttrgng 2000 chfr hoan toan khong kh6.
Nhieu cha m� cam thay lo lang khi trong phong tre dan chfr, dan cau, thanh ngfr: Dieu nay c6 t?O ra ap li;rc qua 16-n cho tre khong?
Th\fC te khong dang lo lang qua nhtr v?y. B9n thay day khi chao d<'ri, tre luon bi cac yeu to CUa CUQC song kfch thfch, v?y do cling la ganh nij_ng 16-n hay sao. Chi can tre th\rc, khi chung m& mat ra, cac hinh anh S\f v?t hi�n ttrgng ch�ng phai se kich thich chung sao? Sao tre l9i khong cam thay cling th�ng va ap l\fc?
V9n v?t, cac hinh ttrgng, am thanh, mui vi mau sac cua the gi&i, bat kg ph\rc t?p the nao deu CO thg dtrQ'C tre nh?n biet thong qua tiep xUC, thi t?i sao may chfr viet kia l9i khong thg? Huong ho, d\ra tre chtra day hai tu6i vfin chtra phan bi�t dtrQ'C dau la v?t, dau la chfr, nhu cau don gian la CO dtrQ'C an ttrgng ve m9i thong tin ma thoi. D6 la ban nang sinh ton phat trign va thich \mg v&i moi tru<'>ng cua con ngtr<'ri. H9c chfr thong qua tiep xuc v&i moi tru<'>ng va dan tien t&i d9c la phtrong phap tot t?n di;tng tri�t dg ban nang nay, lam cho tre nam bat Cong C\l ngon ngfr thi giac m{it each VO th\rc.
Hqc chfr qua tro chO'i
Nhfrng chuy�n thu vi trong CUQC song, tre deu coi la tro choi. An, ngli, tam, cho ga an, trong hoa, gii).t quan ao, nghe nh9c, kg chuy�n, xem tau hoa, nghich dat v.v ... Chi can ngtr<'ri 16-n c6 h\rng thu thi c6 thg khoi d?y xuc cam cua tre, tre se choi m{it each say me. V?y c6 thg ket hgp vi�c h9c ch fr v&i vui choi, h9c chfr qua nhfrng tro choi trong CUQC song, dg dan dan tien t&i vi�c d9c hay khong? Cau tra l<'ri la c6. So dong h9c vien va cac nha nghien Clru Phung h9c chfr, h9c d9c thong qua nhfrng ho9t d{ing vui choi.
> >
Vi di;t, cac tro an k�o h9c chfr, thay doi net mi).t h9c chfr, ke chuy�n h9c chfr, di cong vien h9c chfr, d9y thu ctrng h9c ch fr, xem ban do du lich h9c chfr, bit mat bat de h9c chfr, thu ctrng tim nha, m& ctht hang, v.v ... H9c chfr qua tro choi se sinh d{ing hon, c6 h\rng thu hon va tri tu� hon. L<'ri n6i c6 thg tham gia vao tro choi, va tr& thanh chiec g?y chi huy cua tro choi, thi vi
sao ngon ngfr thi giac l?i khong th� lam dtrQ'c? Vi dv, "tro choi. h9c chfr qua vi�c chi cac b{i ph�n tren CO' th�": tren the chfr xuat hi�n chfr "dau", tre phai l�p trrc chi vao dau, xuat hi�n chfr "chan", tre phai l�p trrc giO' chan ra, xuat hi�n chfr "ltr&i", tre phai l�p trrc the ltr&i ra v.v ... Day la tro choi. h9c chfr
th�t sinh d{ing va ho?t bat. C6 th� n6i trong CUQC song & bat kY ch6 nao cung c6 th� tien hanh tro choi. h9c chfr, cung giong nhtr khi l<'ri n6i tham gia vao cac ho?t d{ing tro choi. v�y.
Hqc chfr qua vi�c dqc
Len ba tu6i, tre vt'ra h9c ch fr vt'ra luy�n d9c, cha m� nen htr6ng dfin tre ket hQ'P song song gifra d9c va h9c chfr. Nhtr v�y day la qua trinh d9c trn&c h9c chfr sau, mvc dich cuoi cung la nang cao kha nang h9c chfr va d9c.
T?i sao phtrO'Ilg phap h9c chfr qua d9c hoan toan c6 th� th\fc hi�n dtrQ'C?
Ye CO' ban, tre da nam dtrQ'C ngon ngfr thinh giac, tre CO th� nghe hi�U, n6i nhfrng cau ngan, dO'Il gian, cha m� nen htr6ng dfin tre nghe d9c, d9c theo, cung d9c nhfrng cau chuy�n, bai hat, tat ca nhfrng ho?t d{ing d6 tre c6 th� ''d9c" hi�u. Khi m&i bat dau d9c, tre d9c theo ki�u h9c v�t, ho�c d9c tiing chfr, nhtrng n{ii dung cua nhfrng bai van hay cung c6 th� thu hut chung, am lu�t CUa ngon ngfr d�p Va thu�n mi�ng dtra l?i cho tre S\f cam thl,l am nh?C, S\f chuy�n d{ing CUa moi cfing dtra l?i S\f cam nh�n Ve xUC giac. Neu ket hQ'P d?y v&i bang d'ia c6 kem theo am nh?C, tre se cang thich nghe va "d9c" hO'Il.
Ph?m vi kien thrrc cua tre mfiu giao r{ing hO'Il cua tre SO' sinh, kha nang hi�u cung tang len dang k�, tinh to mo rat cao, day la th<'ri kY tre thich nghe truy�n nhat trong d<'ri, tre cung thich cac cau chuy�n m&i me ve bat kY linh V\fC nao. D� tre nghe, d9c theo va dan dan t\l" minh d9c dtrQ'C cac cau
chuy�n phai phu hQ'P v&i trinh d9 hi�u va mong muon kham pha cua chung. Cho nen, h9c ch fr qua vi�c d9c la phtrO'Ilg phap d?y chfr dO'Il gian nhat dtrQ'C tre em yeu thich.
Tre c6 kha nang ghi nh& an ttrQ'Ilg VO thrrc rat cao, chung dung tay chi vao chfr d9c bai van het Ian nay den Ian khac, d6 la each h9c chfr rat hi�u qua thong qua tiep XUC. Cach dQC nay cfing phat huy dtrQ'C trU the ghi nha an ttrQ'Ilg cua tre, lau dan t\l" nhien tre se nh�n biet dtrQ'C nhfrng chfr d6. N{ii dung cac bai van d� tre d9c dtrQ'C thay d6i lien tvc, trong khi cac chfr l?i chi
g6i g9n trong so 11.l'QTig 2000 chfr. Nhll' v�y chi can m9t, hai nam luy�n d9c, an tl.l'QTig ve may nghin chfr d6 se rat ro rang. Cam giac cua con ngl.l'Oi rat tinh te, an tl.l'QTig thong qua thj giac khong ngimg tang len.
Neu ket hgp h9c chfr qua vi�c d9c va h9c chfr qua tro choi. cling v&i viet chfr thi tre se tien b9 rat nhanh ch6ng. Trong qua trinh d9c, v&i nhfrng chfr ft xuat hi�n, nhfrng chfr khong CO y nghia C\l thg, thi phai d;:ty rieng cho tre, khi dung phl.l'ong phap tro choi. dg d;:ty phai chu y cho tre ghi nh&. Nhll' v�y, nhfrng ''con htl can dl.l'<'>ng'' trong qua trinh h9c chfr se nhanh ch6ng phai "dau hang". Bat k)r thay co hay cha, m� nao cung deu c6 thg thiet ke ra phl.l'ong phap d;:ty rieng nhfrng ch fr d6 cho con em minh.
T6m l;:ti, dg d;:ty tre h9c ch fr qua d9c, chung ta chi can vfrt b6 kigu nh�n thfrc truyen thong "biet chfrtru&c roi m&i biet d9c", m;:tnh d;:tn VU'Qt ra ngoai quan ni�m cu "d9c tru&c (nghe, d9c theo) roi m&i biet chfr".
Phl.l'ong phap h9c ch fr qua tro choi. d9c con c6 tinh rm vi�t rat l&n: n6 khong chi la each d;:ty chfr, ma con la each d;:ty dQC rat tot, CO thg d;:tt dl.l'Q'C hai m\LC dich biet chfr va biet d9c. D;:ty d9c khong can phai giao vien giang giai tir dau den cuoi, cang khong can nh& each giai thich tir, tl.l' tl.l'&ng chu d;:to cua do;:tn van m9t each cfrng nhac; d9c nhieu thu9c nhieu, linh h9i
nhieu, tra tir dign nhieu, thao lu�n nhieu Va th\l'C hi�n phl.l'ong phap dQC sach cua Quach M;:tt Nhl.l'Q'C "d9c sach tot, khong can phai ly giai sau". Trong ljch sli' van h9c, khong c6 tac gia l&n nao l;:ti khong gan b6 v&i vi�c d9c trong qua trinh tru&ng thanh cua minh.
Dt;1i h9c Ho B&c, thang 5 nam 1999
Tacgia
G PHAP
.....
VIEC DAY CH
• •
DQ-y tre ht;>c chfr qua tro chng, CO tinh cam, dieu nay phai d\fa vao tro choi ho;:tt di;>ng. Vi tro choi ho;:tt di;>ng c6 thg gQ'i hfrng thu cho tre, lam cho chung chu y, ghi nh&va linh hi;>i. Hfrng thu cua tre khi bat dau h9c chfr, h9c thu9c l<'ri bai hat, d9c thO' ... khong phai Cr y nghia va n9i dung cua chfr viet, ma Cr nhfrng ho;:tt d(>ng ben ngoai. Neu trong CUQC song hang ngay ta dung phrrong phap tro choi, tre se nhin, nghe m9t each thich thu va linh h9i trrong doi nhieu, an tll'Q'Ilg kha m;:tnh me. NgrrQ'C l;:ti, khong dung ho;:tt d(>ng tro choi, ma bat tre hQC m(>t each may m6c, tre Se dong canh Ctfa "chu y'' l;:ti va nay sinh thai d9 chan ghet. Nhrr the h9c ch fr s&m se tr& thanh phan tac dvng. Vi v�y khi de xuat tre h9c chfr h9c d9c s&m, chung toi dii kien quyet phan doi each d;:ty chfr d;:ty d9c sai lam, d;:ty chfr kigu ''tigu h9c h6a". HQC chfr, h9c d9c qua tro choi CUQC song khac v&i vi�c de ra nhi�m vv, chi tieu, tien d9; cung phat trign bon kY nang, h9c chfr theo kigu lay thanh tich.
D;:ty chfr, d;:ty d9c bKng hinh thfrc "moi trrrang anh hrr<'rng'', "cam nh�n tich lfiy", "tro choi ho;:tt d(>ng" la bU'CrC phat trign quan tr9ng CUa CUQC song van h6a nhan lo;:ti, la S\f sang t;:to Vll'Q't th<'ri d;:ti cua khoa h9c giao dvc. N6 c6 y nghia to l&n trong vi�c khai thac tiem nang va nang cao to chat con ' .
ngrr01.
Toi khong muon c6 ml)t cai aau nhet day mQi thU-, ma muon ml)t cai aau c6 tlr ttr&ng khoang ag_t.
MongDi'en
,
Y NGHIA COA VIEC BIET CH , . ,
BIET DOC S DOI V IS • •
TR GTH H CUA NHANT
Giai do9n mam non co y nghia vo cung quan tr9ng v&i ca dm ngum. E>� trong dugc nhfrng cay d9i thv, ngu(ri ta can phai bat dau tir vi�c cham soc nhfrng mam non d6. Ngay ca den nhfrng nguCri n6ng dan binh thubng cung hi�u dugc tam quan tr9ng cua cac bi�n phap kY thu?t n6ng nghi�p nhu c6 che d9 dinh du&ng khoa h9c, t90 nhi�t d9 thich hw d� thuc dfiy nay mam. Do d6, tre em - "mam nhan tai'', ''mam tri tu�'' cang can phai dugc nu6i du&ng giao dvc ti mi tir be.
Trong qua trinh nu6i d9y tre, d9y tre h9c chfr h9c d9c la dieu kh6ng th� thieu. N6 co tac dvng thiet th\fC va y nghia lau dai doi v&i tre giong nhuvi�c chung nh?n biet m6i trubng, thich t1ng v&i xii h(li, phat tri�n th� l\fc, v?n d(lng va h9c n6i. Hon nfra, h9c chfr h9c d9c cung giong nhu h9c n6i phai tien hanh vao th(ri kY phat tri�n d!;!p nhat cua tre la khi tre ba, bon tu6i, neu kh6ng vi�c giao dvc sau nay se ton nhieu c6ng s\rc, th?m chi kh6ng d9t dugc hi�u qua.
Khong ai phu nh?n h9c chfr h9c d9c la bu&c cO" ban doi v&i S\f tru<'>ng thanh cua nhan tai, nhung biet ch fr s&m kh6ng phai la mvc dich chinh. Quan tr9ng hon nfra la vi�c h9c chfr va luy�n d9c sach cua tre qua tro chcri,
day la bi�n phap quan tr9ng dg phat trign tri l\fC Va boi dap tinh each tot d�p, chap them canh cho tre. Trung tam Nghien ctl-u Phat triln Nhi dong giup tre phat trign toan di�n, day du, theo cac phtrong phap khac nhau. Cac chau deu CO dtrQ"C nhfrng lQ"i ich thiet th\l'C khi tham gia vao ho?t d{>ng hQC chfr s61n. M{>t, hai tu6i chung bat dau h9c chfr qua tro chieu do thg hi�n & nhfrng mi).t sau:
Phat tri�n kha nang chu y
D?y chfr s61n da t?n dv.ng S\f chu y VO thfrc cua tre, ren luy�n S\f chu y c6 y thfrc, giup tre nhanh ch6ng phat trign kha nang t?p trung chu y. Nhfrng dfra tre dtrQ"C htr6ng dfin hQC ch fr s61n theo dung phtrong phap deu rat vui ve ho?t bat, c6 kha nang chu y cao. Chung rat thich "m6n an tinh than" la cac cau chuy�n, bai hat thieu nhi, c6 tre khi bon tu6i da t\l' ngoi d9c sach hon m{>t tieng dong ho. M?u Tinh Tinh hon m{>t tu6i da rat thich xem cau doi treo trong phong khach. Khi ngtr<'ri 16n d9c cau doi be ctr<'ri thich chi. Lau lau khong d9c, be ''tr, tr" chi tay ra hi�u ngrr<'ri 16n d9c cho be nghe. Phan Tinh bi mac b�nh eczemaC1) can b�nh bi ngfra kJ l? d6 rat kh6 chfra, nhtrng khi nghe kg chuy�n hoi).c d9c sach thi be ngoi yen, khong lay tay gai ngfra nfra. Con ngtr<'ri sinh ra da c6 nhu cau ve CUQC song tinh than, biet d9c biet chfr la m{>t trong nhfrng con dtr<'mg quan tr9ng dg dap frng nhu cau tinh than Va phat trign SlrC chu y CUa tre.
Ren luy�n kha nang quan sat
Tre xem m{>t chfr ciing hfrng thu nhtr xem m{>t bfrc tranh, xem m{>t con tern v?y, v6i. tre nhfrng th{r d6 deu rat m6i. me, l? lfim. Khi tre bat dau h9c chfr, an ttrQ"Ilg la dieu quan tr9ng nhat. Sau hai tu6i tre c6 thg quan sat phan tich ket cau cua chfr, h9c so sanh va phan bi�t ttrong doi s61n. Tigu Xuyen chtra day ba tu6i trong m{>t Ian di cung ba n{>i, khi di ngang qua c6ng trn<'mg, nhin thay tam bign trn&c c6ng, be d9c to "ra vao xuong xe'', nhtrng l?i d9c thanh "ngtr<'ri ra xuong xe". Ba n{>i khen ngQ"i be, va d9c to bon chfr "ra", ''vao", "xuong", "xe''. Tt'r d6 Tigu Xu yen da bi et phan bi�t s\f khac bi�t rat nho gifra hai chfr "A." (vao) va ''.A:' (ngtr<'ri). Len ba tu6i khi h9c ve tranh phong canh, Tigu Xuyen hoi ba n{>i: "Chfr 'canh' viet the nao ha ba?". Ba n{>i viet cho be xem. Be xem xong reo len: ''A, chfr 'canh' th?t d� nh&, & tren la chfr 'nh?t' b�t, & dtr6i. la chfr 'kinh' trong 'Bae Kinh'". C6 thg thay r�ng kha nang quan sat phan tich CUa tre khi hQC chfr da dtrQ"C nang cao.
Thi giac tir nho cua tre dii c6 thg nam bat hinh anh chfr viet m{it each sac ben, dieu d6 c6 y nghia vo cling quan tr9ng.
Boi dU'cmg tri nh&
Thai gian dau tre h9c chfr, chung ta nen t�n dvng ghi nh& VO thfrc cua tre, sau d6 ren luy�n ghi nh& c6 y thfrc cho tre. Quan tr9ng nhat la tri nh& phai dU'Q'C ren luy�n qua cac hol).t d{ing t�p trung chu y. Tir nho, tre chen ba tu6i, m6i ngay chung la "tram nghe khong bKng m{it thay."
Sau khi h9c chfr s&m va bat dau h9c d9c, tri nh& cua tre dU'Q'C nang cao m{it each dang kinh ngl).c. Khi phat huy day du tac dvng cua thi giac, kha nang ghi nh& cua tre se phat trign den trinh d9 cao hon, tri thfrc cua tre se phong phu hon. E>ieu d6 ly giai tl).i sao c6 rat nhieu h9c sinh tigu h9c khi m&i & tu6i m§u giao, h9c sinh trung h9c & tu6i nhi dong, h9c sinh dl).i h9c & tu6i thieu nien dii c6 nhfrng S\l' phat trign khac nguCri.
Phat tri�n kha nang tU' duy va kha nang tU'O-ng tU'Q'Ilg
Tu duy va tll'6ng tll'Q'Ilg cua con nguCri khong thg tach rCri ngon ngfr, b&i ngon ngfr la phuong ti�n cua tu duy, ngon ngfr chinh la ''dong tu duy". M{it khi con nguCri tach khoi ngon ngfr, thi tU' duy, tu6ng tll'Q'Ilg va nhfrng hanh vi di cling v&i n6 se khong con ton tl).i nfra, khi d6 con nguCri nhin nh�n the gi&i, hol).t d{ing ban nang giong nhU' d{ing V�t. Khi xem xet S\l' phat trign tll' duy va tu6ng tll'Q'Ilg & tam cao, yeu to anh hu6ng sau sac nhat den con nguCri v§n la ngon ngfr viet. Nhu tren dii n6i, ban than chfr viet dii c6 tac dvng lien tll'Ong, lam xuat hi�n S\l' cam nh�n Va y tll'Ong, nhin chfr la l�p tfrc
lien tlr6ng den cac tinh huong lien quan. Mi).t khac, von tl'r cua ngon ngfr viet phong phu hon, each dung tl'r hoan chinh hon, sau sac hon, xac dang hon von tl'r cua ngon ngfr n6i, nen TI.r nhien thuc dfiy ttr duy con ngtr<'ri cang tinh tehon, chufin xac hon, tlr6ng tlrQTig bay b6ng hon, r(>ng 16n hon. Chinh vi v�y, ngon ngfr viet tac di;tng ro r�t doi v&i vi�c phat trign ttr duy va > > > ttrong ttrQTig cua tre.
Quan tr9ng hon, sau khi tre biet chfr s6m biet d9c s6m, ngon ngfr viet >
thong qua vi�c d9c, vi�c ghi nh& va suy nghi se nhanh ch6ng chuyen thanh ngon ngfr n(>i tam khong thanh tieng. Ngon ngfr n(>i tam phong phu d6 s6m dtrQ'C ket hQ'P v&i tlr duy Se dtra ttr duy Va kha nang tlr6ng tlrQTig len m(>t tam cao m&i. Nhfrng tre biet chfr biet d9c s6m deu rat biet n6i chuy�n, thich kg chuy�n, thich kg nhfrng gi minh nhin thay, biet neu cau h6i, biet tranh lu�n. Higu biet cua tre ngay cang phong phu. Thong qua d9c, tre se s6m tiep thu dtrQ'C nhieu kien thi'.rc ve ljch SIT, quan h� con ngtr<'ri, thien van dja ly, ti.r nhien, triet ly nhan sinh v.v ...
Cau chuy�n cua chau Tigu Nhi�m Hoan & Th9ch Gia Trang, chtra day ba �6i � bk �h9c� �c s�, b��& b�����l�th� thtrbng xuyen c6 tac phfim dang bao, 10 tu6i da xuat ban t�p thcr Nhi�m hoan. Nhan tai nhtr chau tl'r lau khong con la hi�n ttrQTig ca bi�t. Nhin tl'r g6c d9 tac di;tng thuc dfiy ttr duy va ttr6ng ttrQTig ngon ngfr viet, thi dieu d6 hoan toan hQ'P v&i quy lu�t. D6 cung la ly do t9i sao nhfrng ngtr<'ri n6i tieng, nhfrng cay d9i thi;t tl'r c6 chi kim deu la nhfrng ngtr<'ri rung h9c chfr, h9c d9c scrm.
'
Vun diip tinh each tot d�p va boi dw&ng niem yeu thich dQC sach
Khi h9c chfr h9c d9c s6m, tre tiep xuc v&i van h9c thieu nhi s6m nhat, trong d6 c6 sir dau tranh gifra nhfrng hinh ttrQTig nhan v�t can cu va ltr<'ri bieng, ltrong thi�n va xau xa, dung cam va nhat gan, sang t90 va bao thu va ca nhfrng CUQC dau tranh gifra chung. Nhfrng hinh ttrQTig nhan V�t do tac d(>ng den tre, g6p phan khcri d�y tinh cam d90 di'.rc cao thtrQTig va hoan thi�n nhan each cho tre. Trong khi d9c c6 nhfrng tre da di cling nhan v�t chinh, luc ctr<'ri luc kh6c, c6 tre kg say stra ve nhfrng vi thien sir, vi anh hung ma chung sung bai, dieu d6 ch�ng tot hon hang tram Ian nhfrng l<'ri thuyet giao d90 di'.rc kho khan sao? Nhfrng dieu tre h9c dtrQ'C trong sach nhtr nguon ntr&c ng9t ngao tlr&i mat cho tam hon cua tre.
Rat nhieu tre biet chfr s&rn, len hai, ba tutli thl.l'bng doi bo m� mua sach dg d9c, chung yeu sach hon k�o, hon quan ao m&i, tl'r nho chung dii dl.l'Q'C hl.l'<'mg niem vui tinh than ma sach mang 11).i. D6 cling la m9t hi�n tl.l'QTig d�p trong qua trinh phat trign cua tre.
Boi dU'iYng kha nang va thoi quen l\l' hQC
Tinh rm vi�t 16n nhat cua vi�c biet ch fr, biet d9c s&rn la boi dl.l'5ng kha nang va th6i quen TI,r h9c cho tre tl'r nho. B&i bat kY nhan tai sieu pham nao tren the gi&i cling khong chi di.ra vao nhfrng loo giang cua thay co giao, kha nang ti.r h9c va tinh than suy nghi d9c l�p m&i c6 thg chu d9ng tiep thu nhfrng tinh hoa tri th\rc cua ngIToo di tru&c. Ren luy�n kha nang di).t cau hoi dg nghien Clru, giai quyet van de CO sang tl).O.
Ph�m chat d6 rat d� phat trign khi biet d9c s&rn nen biet chfr s&rn c6 thg dl).y tre each h9c. D6 m&i la "x6a mu" theo dung nghia cua n6, vi thi.rc chat ''mu chfr" khong chi n6i nhfrng ngl.l'oo "m9t chfr be doi khong biet" ma con chi nhfrng ngl.l'OO khong biet ti.r h9c.
Trong qua trinh h9c, cac h9c sinh cua l(rp thieu nien trl.l'bng Dl).i h9c Ky thu�t Khoa h9c Trung Quoc di.ra vao ti.r h9c, S\f ph\l dl).O cua ph\l huynh va giao vien da lien t\lC "nhay c6c'', vao dl).i h9c tru(rc bon, nam nam, trong SO do CO 36% di.ra vao S\f chuyen sau nghien Clru CUa ban than Va S\f giup dcr CUa giao vien da thi di) nghien Clru sinh trong Va ngoai nl.l'Crc tru(rc mQt, hai nam. Phan 16n cac em deu di.ra vao kha nang va tinh than ti.r h9c c6 dl.l'Q'C khi h9c chfr h9c d9c s&rn. Theo thong ke l(rp thieu nien nam 1979, trong so 29 h9c sinh thi c6 28 em tru&c khi vao tigu h9c dii h9c nh�n mi).t chfr, viet chfr, h9c thu9c thO", d9c truy�n & nhfrng m\rc d9 khac nhau. C6 thg thay r�ng dl).y ch fr dl).y d9c s&rn cling la m9t trong nhfrng n9i dung CO" ban cua giao d\lC nhan tai.
Ngay tru&c, khi chuc phuc cho tre, ngIToo 16n thl.l'bng deo cho chung kh6a trl.l'bng th9, ng9c phu quy. Ngay nay, vi tl.l'ong lai tot d�p cua con minh, cha m� nen deo cho chung chiec day chuyen hl).nh phuc, thong tu�. Chiec day chuyen d6 dl.l'Q'c tl).o thanh tl'r hon 2000 vien tran chau tuy�t d�p, d6 chinh la chfr viet.
IJ9c sach dt tgo thanh nhan each toan v�n.
Bacon
Sach v& la phu:07!g ti�n cdi ti;zo linh hon. N6 can thiet cho con ngu:Oi & ch6 n6 la chat nuoi du:iYng nguon sang.
Huy go
?
NH G DIEN HINH DANH
,
NH BIET CH ,., S
T ir tnr&c den nay, cac nha khoa h9c, cac ngh� si, ngh� nhan co thanh t\l'U to l&n deu dtr<;rc nhan lo?i ghi danh sIT sach, dtr<;rc ngtrCri dCri sau ngtr6ng m9 ca tvng. Quan tr9ng hon, tir qua trinh tnr6ng thanh cua nhfrng danh nhan d6, chung ta due ket dtr<;rc nhfrng bai h<;>c kinh nghi�m quy bau, d� tir d6 boi dtr6ng theh� ke thira - tai nang hon, xuat chung hon.
Con dtrbng tnr6ng thanh cua nhan tai luon c6 quy lu�t, b<'ri tren dCri nay khong c6 nhan tai b�m sinh. 16 Tan da n6i: "Cho du la thien tai, thi tieng kh6c dau tien khi sinh ra ciing giong nhtr nhfrng di'.ra tre binh thrrbng khac, chi'.r khong phai la m{it bai thO" hay." Dung v�y, bat lu�n tieng kh6c cua di'.ra tre (y dan t{ic nao, quoc gia nao thi am di�u dau tien deu giong nhau, tieng kh6c CUa tre SO" sinh khong CO "am que htrong'' chfr dirng n6i den tieng kh6c cua di'.ra tre nao sieu pham hon. Tri tu� cua con ngtrCri hoan toan la ket qua cua hai yeu to: to chat b�m sinh va qua trinh boi dtr6ng sau nay.
'
Giai do?n tnr6ng thanh cua cac danh nhan n6i tieng dtr<;rc cac nha SIT h<;>c ghi chep het si'.rc ti mi. Nhtrng trong ltr<;rng tai li�u ghi chep do SQ d6 l?i CO rat it tai li�U ghi l?i S\l" phat tri�n s&m CUa cac danh nhan, dieu do qua la dang tiec. Hau het cac ghi chep chi ghi l?i S\l" ham h<;>c, chi tien thu va nhfrng thanh tich ma cac danh nhan c6 dtr<;rc khi h<;> bat dau tnr6ng thanh, con l?i chi n6i m{it hai cau ve h<;> luc h<;> con nh6 d?i lo?i nhtr "thong minh hieu h<;>c tir be''. D�c bi�t la ghi chep ve thCri thO" au cua cac danh nhan VO cung hiem hoi, do la S\l" thieu hvt to 16-n CUa van minh nhan lo?i.
S\l' phat trign s&rn cua danh nhan la mam tri tu�, mam tai nang, la btr&c kh&i digm cua d<'ri ngtr<'ri. Con biet dQC biet chfr s&rn la dau chan dau tien tren con dtremg chinh phlJ.c cua hQ. Chung toi kg ra nhfrng "dau chan'' d6 lam tai li�u tham khao dg boi dtr6ng nhan tai. it nhat n6 cung kh�ng djnh dtrQ"c biet dQc biet chfr s&rn la m9t trong nhfrng nhan to quan tr9ng dg thanh tai.
E>au theJ.(rc biet chfr s&rn, bon tubi biet dQc, tam tubi biet tieng Dire, tieng Y, tieng Phap, tieng Anh, tieng Latin va tieng Hi 19p, chin tubi vao E>9i hQc Leipzig, 14 tubi nh�n hQc vj tien si, 16 tubi la giao str lu�t & E>9i hQc Berlin.
E>au thekY XX, phu nhan Stoner d9y con gai Winnie, m9t tu6i thu{>c tha�� h� tufu�� ���ba tubi l�th�b�tufu��� b� bAng ngo9i ngfr, nam tubi n6i dtrQ"c tam th(r tieng va c6 bai dang tren bao.
Nha sang l�p thuyet dieu khign hQC Wiener ba tu6i biet dQC biet �et, bon tubi dQC m{jt ltrQ'Ilg l(rn tac phfim nbi tieng, bay tubi dQC dtrQ"C tac phfim cua Dante va Darwin, 12 tubi vao d9i hQc. Hai ngtr<'ri em gai cua ong cung deu biet dQC biet �et s&rn. M9t ngtr<'ri vao d9i hQC luc 12 tu6i, ngtr<'ri kia vao d9i hQC luc 14 tubi.
Than dong n6i tieng ngrr<'ri My Sidis sau khi sinh ra khong lau da biet chfr, xung quanh chiec gitremg nh6 treo day chfr cai tieng Anh. Hang ngay, cha m� ong chi cho con xem, dQc cho con nghe. Khi sau thang tu6i ong da biet chfr, ba tu6i dQC thong �et th90. Sau tu6i vao tigu hQC. Ngay dau tien di hQC, bubi sang ong vao hQC l(rp M{>t, den trna luc m� d6n ve ong da dtrQ"C vao l(rp Ba. Nam d6, ong hQC xong tigu hQC. Mtr<'ri m9t tu6i thi da vao trnemg E>9i hQc Harvard n6i tieng.
Nha toan hQc, v�t ly hQc ngrr<'ri Anh William Thomson khi m&i biet n6i da bat dau biet chfr. M� d9y cho ong tri th\rc ve nhieu linh V\fC. Mtr<'ri tubi ong vao d9i hQC, Cr trtremg ong dtrQ"C nh�n giai thtr&ng sinh �en xuat sac.
E>9i thi hao, nha ttr trr&ng, nha chinh trj ngtr<'ri E>\rc Goethe chtra day bon tubi da biet dQC biet �et, ong chu yeu dQC cac bai van �et theo hinh th\rc tha. Len tam tu6i ong tinh thong tieng Phap, tieng E>lrc, tieng Y, tieng Latin va tieng Hi L9p.
> Lenin luc len nam tuoi dii dUQ'C m� d9y chfr d9c sach. Ba con phat huy s& tru0ng cua minh d9y Lenin ngo9i ngfr va am nh9c.
Maxwell ngum Anh tl'r m9t nha toan h9c & tu6i thieu nien tr& thanh "ong t6 CUa song di�n''. Khi len ba, bon tu6i ong da dUQ'C m� d9y h9c chfr, h9c viet, h9c lam tinh, h9c thu{>c thO", khi nho, ong d9c rat nhieu sach.
Darwin khi bon, nam tu6i biet chfr, d9c bai hat thieu nhi va thu0ng ra VlfOn h9c kien th\rc ve d{>ng thi;rc v�t.
Nha khoa h9c vi d9i thm c6 d9i cua Trung Quoc TruO'Ilg HAng, biet chfr rat s&rn, luc 10 tu6i d9c nhieu 109i sach va h9c thien van dja ly.
M{>t trong t\r ki�t dau nha Du0ng - VuO'Ilg B{>t, sau tu6i biet "lam van, cau tlr ranh m9ch, tl'r ngfr tinh te"'. Chin tu6i viet Han thu: chu. Mum lam tu6i viet Dllng VU:071g cac qr n6i tieng.
L9C Tan VuO'Ilg viet bai thO" "Vjnh thien nga" luc sau tu6i. Thi tien Ly B9ch "nam tu6i d9c L1,1.c giap, 10 tu6i xem Bach gia".
Thi thanh Di) Phu tru&c khi biet noi dii bat dau biet chfr, "bay tu6i co chi l&n, m& mi�ng ngam phuQ'Ilg hoang" vi et bai thO" Phu:QTig hoang.
B9ch Cu Dj chua day ba tu6i dii biet chfr, sau tu6i to ro tai thO", ''chin tu6i thong thanh lu�t'', 13 tu6i viet "Ly ly nguyen thuQ'Ilg thao, nhat tue nhat kho vinh" (''Dong cao co m9c nhu chen, kho tum thay d6i hai phen nam tron", Tan Da djch) luu danh muon thu&.
VuO'Ilg Vu Xung dm Tong biet d9c s&rn, nam tu6i biet lam thO". Tat Van Gian thay nha ong muu sinh bAng nghe xay b{>t nen bao ong viet Bai tho xay b(it. Ong bu{>t mi�ng ngam ''Dan ton tam Ii chinh. Vo sau nhiin h9 tri ... " (nghia la chi can gifr cho trong long luon chinh tn;rc, khong can lo lang vi Sl;t' ch�m trl tru&c mat) lam cho m9i ngum khong ng&t Im khen ngQ'i.
D9i thi si Hoang Dinh Kien nam tu6i dii d9c thu{>cNgii kinh, Thi, Thu:, Djch, L€, Nhg_c, sau do d9c Xuan Thu, ''mum ngay h9c thu{>c, khong sot m��.�b� tu6i�thO"�c��"��vi�viln�a��' xuy djch phong ta each lung van. Da thi�u Tru0ng An danh lQ'i khach, CO' quan di;tng t�n bat nhu quan" (nghia la cu&i trau qua thon tru&c mi).t, gio th6i tieng sao lam b<'r ben kia cung nghe thay, bao nhieu khach danh lQ'i &
Trtrbng An, dung m9i IDU11 ke cung khong bl'.ing ngtr<'ri). Nho tu6i nhtrng ong da c6 each ly giai sau sac ve xa h9i dtrong th<'ri.
Trong ljch sU- Tao Thi.re, Ly Hl;l, Lvc Du va tam nha van nha tha 16n d<'ri E>trbng Tong deu biet d9c biet viet s61n, thg hi�n tai tha van, va tr& thanh dl).i van hao. Li@u Tong Nguyen luc hon tu6i, cha ong mang theo rat nhieu sach trong nha khi di lam quan a Giang Nam, IDE;! ong danh phai ti.r viet ra cac tac ph�m dg dl).y Li@u Tong Nguyen h9c chfr d9c sach, lam tha viet van. Khong lau sau ong da h9c thu9c 14 bai tl'r phu c6 rat sau sac va kh6.
Y thanh Ly Th<'ri Tran d<'ri Minh cung biet chfr s61n, tl'r nho da d9c xong cac sach kh6 nhtr Thich ai€u, Thich thu, ong con biet dtrQ"C nhieu don thuoc cua cha.
H9c gia Co Vien Vu dau d<'ri Thanh khi sau tu6i d9c xong cuon Dq_i h9c, 10 tu6i d9c sach binh thtr Ton Tu, Ngo TU-va cac sach sU- Td truy?n, Quoc ngfr, Chien quoc sach.
E>trQ"C m�nh danh la "quai tai", Ltrong Kh&i Sieu bon tu6i tinh thong Tu thu, sau tu6i d9c xong Ngu kinh, 11 tu6i dB tU tai, n6i tieng khap nai.
M9t trong nhfrng bat quai dat Dtrong Chau la Trjnh Ban Kieu ba tu6i bat dau biet chfr d9c tha, sau tu6i d9c thl).o va chep dtrQ"C Tu thu, Ngu kinh, h9c thfrc uyen bac.
Trong nhfrng danh nhan th<'ri k)' hi�n dl).i cua Trung Quoc, cung c6 nhieu ngtr<'ri biet chfr s61n. Nha khi ttrQ"Ilg h9c True Kha Trinh hai tu6i biet chfr, nam tu6i vao tigu h9c.
Te Bl;lch Thl).ch hon tu6i biet ch fr, sau tu6i h9c thu{lc lau hang tram chfr Han ong n9i dl).y.
Nha tha c�n dl).i n6i tieng Hoang Ton Hien ba tu6i vao trubng ttr thvc, 10 tu6i viet ra nhfrng van tha phi pham.
TU- Bi Hong biet ch fr s61n, sau tu6i d9c LuQ.n ngfr.
Ly E>l;li Chieu biet chfr khi vl'ra tron ba tu6i, hon, nam tu6i d9c Thien qr van, Tam qr kinh, ong n{li con dl).y ong cau doi, tranh ch fr, van bia.
Chu An Lai nam tu6i biet chfr, biet viet. Sau tu6i d9c thu{lc hang chvc
bai tha Dtr6ng, bat dau d9c sach Thuy HU:, Tam quoc di€n nghia, Tay du ky v.v ...
Nh�m B�t Th<'ri bon tu6i biet chfr luy�n viet but long, khong lau sau chep ll).i dtrQ'C Tien xuat su bilu cua Gia Cat Ltrqng, Tong D6ng Thi�u Nam tl,rva Nguyen dgo cua Han Du.
Htr6ng Canh Dfr nam tu6i biet d9c sach, sau tu6i d9c va higu Mpc Lan tU:.
Lfi Tan biet chfr s&rn, nam tu6i bat dau d9c nhieu sach. Nen den th<'ri thanh nien ong higu sau ve van h6a truyen thong Trung Quoc, lam nen tang vfrng chac cho nhfrng sang tac sau nay.
Quach Ml!-t Nhrrgc khi ba tu6i dii biet chfr, thtr6ng thich ngam thavan. Bay tu6i biet lam tha, biet doi cau.
Ba Kim nam tuBi di h9c tnr0ng ttr th\LC v&i anh cht, buBi toi ve nha d9c Bgch Hu071g tU: phu. D6 la tac phfim ngh� thu�t ong d9c s&rn nhat.
Van Nhat Da nam tuBi vao tnr6ng ttr th\LC cai ltrang do cha ong m&, ong khong chi d9c TU: thu, Ngu kinh ma con d9c sach Itch SU va nhieu thg lol).i khac.
Tri�u Th\! Ly nam tu6i d9c Bach gia tinh, Tam ti.r kinh, Tho- than dong, va con d9c khong it sach thanh kinh cua ong n(ii.
Nha van Thfim Tung Van khi len bon tuBi dtrQ'C m� dl).y cac ten thuoc, khong lau sau ong dii h9c dtrQ'C 600 chfr. M� ong thtr0ng di:\t cau hoi dg khai d�y kha nang suy nghi cua ong.
Hung Khanh Lai khi nam tu6i biet chfr d9c sach, rat thich di:\t cau hoi. M9t horn, lu tre muon ong gia lai thuyen kg chuy�n cho chung nghe. Ong gia bao, chau nao viet dtrQ'C ten thon "Tire Tg'' ong m&i kg. Khanh Lai be canh cay, viet len dat hai chfr "Tire Tg•• ngay ngan. Sau nay ong dii tr& thanh ngtr<'ri di tien phong trong linh vi;rc toan h9c c�n dl).i cua Trung Quoc .
... Le nao nhfrng vi d\l dign hinh tren khong gQ'i m& cho chung ta dieu gi? Dtrang nhien, chung ta khong dtrgc coi nh� nhfrng each giao d\lc khac ma cac danh nhan do dtrQ'C tiep XUC th(ri tha au, moi tnr0ng tot, thi.rc ti�n phong phu ma hQ CO dtrQ'C. Nhtrng biet chfr, biet dQC giup hQ cam nh�n sau
sac hon, giup h9 tiep thu dinh dtr6ng tinh than cua nhan lolj.i tl'r rat s&rn, hinh thanh th6i quen ti;r h9c, suy nghi, d� btr&c vao con dtrbng cua danh nhan.
Tri tu? khong xuat phat tir hQc ii.re, ma tir SI,( tim toi tri thuc trong suot CUQC am.
Einstein
Gae sv v(it lau dan ciing gay ra cdm giac nham chan; CTQC sach cang CTQC cang c6 h!rng thu.
Trinh Di
, ,
? BIETS THE NAO?
N gay nay, nhieu ngtrOi. dii nh?n thi'.rc dtrQ'C tam quan tr9ng cua ba van de: sinh ra, nuoi dtr&ng va giao di;tc. Tiem nang tam ly va tai tri thong minh CUa tre dtrQ'C khai thac day du nen chung da CO nhfrng thanh tich VtrQ't trQi.
Dtr6i. S\l" htr6ng d§n cua trubng ham thi;t giao di;tc s61n, so tre biet s61n dii len den hang nghin em. C6 tre bon tubi dii d9c rat nhieu sach, c6 tre sau tubi vao h9c l&p Nam, c6 tre chin tubi vao trung h9c, 12 tubi vao d?i h9c. Con so tre nhanh nh�n khoe m?nh, nh?n biet v?t, biet chfr, h9c tieng Anh nhanh chiem ti l� cao.
Tir khi btr&c vao thOi. kY dbi m6i., dat ntr&c dii c6 rat nhieu sinh vien d?i h9c & d9 tu6i thanh thieu nien. Trong d6 c6 hang tram thanh thieu nien tir d9 tu6i 16 den 20 nhtrng dii h9c t6i. tien si trong va ntr&c ngoai. each day 10 nam, lira sinh vien thieu nien dau tien dii trn&ng thanh, tr& thanh giao vien trg giang d?i h9c khi m6i. & tu6i 18, tien si & tu6i 21, ph6 giao srr dtrQ'C dao t?O & ntr&c ngoai tr& ve & tu6i 26. Trong so hQ, c6 ngtrOi. dii dtrQ'C nha ntr&c Cong nh?n thanh qua nghien Clru khoa hQC, CO ngtrm dtrQ'C phat bigu tham lu?n t?i cac bu6i h9i thao chuyen de quoc te, cling c6 ngtrOi. viet bao, viet sach ho�C CO nhieu y ttr&ng sang t?O trong cac linh V\fC.
Yeu to nao giup tre thanh tai? Ket qua nghien ci'.ru cho thay, m9t la ngay tir giai do?n SO' sinh, tre dii c6 th\l"C ti@n CUQC song VO cling phong phu, nhieu tro chm h9c t?p da d?ng; hai la vi�c tre biet chfr s61n, d9c sach s61n. E>6 chinh la hai yeu to quan tr9ng - doi canh cho chu chim rrng nho bay cao.
Th\l'C ti@n CUQC song Va tro choi. hQC t?p la d{>ng l\fC quan tr9ng dg phat trign tam ly tre m{>t each toan di�n va day du. S\l' cham s6c, yeu thtrong cua cha m�, S\l' tiep xUC thg chat, phat trign ngon ngfr, sinh ho9t hgp ly, am nh9c ca mua, my thu?t thu Cong, quan sat nh?n biet S\l' v?t, du ljch tham quan, chan nuoi trong tr9t, h9c dem, tinh toan, truy�n kg, lao d{>ng vi�c nha, thg dl,lC ren luy�n, tro choi. t?p thg, quan h� xii h{>i, khoa hQC th\l'C nghi�m, choi. cer, ho9t d{>ng StrU tam tern, d9c ban do, lay m§u v.v ... Tat ca dem l9i cho tre tri ttr<'rng ttrQ'Ilg phong phu, tri thfrc doi dao va kinh nghi�m cam tinh, d6 la dieu VO cung quan tr9ng.
Cu{>c song va tro choi. phong phu giup tre bigu dll.t tinh cam va ngon ngfr linh ho9t, thong minh.
Nhtrng, th\l'C ti@n Va tro choi. phong phu khong phai la d{>ng l\l'C duy nhat dg phat trign tam ly tre, ma chi la m{>t mi).t, m{>t chiec canh cua chu chim trng non, neu chi d\l'a vao d6 thoi thi khong bay len dtrQ'C. Chi khi tre c6 them chiec canh ttrong t\l' nhtr v?y - biet d9c biet viet s&rn, nhan tai m&i dtrQ'c phat trign vfrng chac, chu chim rmg non m&i c6 thg bay len trm xanh Va bay Xa Vlj.n di)_m.
Th\l'C ti@n CUQC song Va vi�c biet dQC biet viet CO thg cung bat dau, cung phat trign, b6 sung cho nhau. Theo thanh qua nghien cfru m&i nhat cua giao dvc s&rn, tre h9c chfr c6 thg bat dau trn&c khi h9c n6i, sau d6 h9c tt'r ngfr tlr nhfrng ho9t d{>ng hang ngay, khien nhfrng hinh anh tre CO dtrQ'C trong th\l'C ti@n cang tra nen ro rang, kinh nghi�m cam nh?n CO dtrQ'C cang sau sac. Dong thm, tre cling ghi nh& tot va v?n dvng linh ho9t ngon ngfr viet ma tre CO dtrQ'C khi ket hgp th\l'C ti@n Va tro choi..
Vi dv: tre m{>t tu6i rtr&i thich bo, khi tre bo c6 thg d9y tre nh?n biet chfr "bo", sau khi nh?n biet vai Ian tre c6 thg d9c dtrQ'C chfr ''bo", va khi nhin thay chfr thi tre se c6 hanh d{>ng bo. Ngon ngfr thj giac va ngon ngfr thinh giac deu CO thg dtrQ'C nam bat s&rn nhtr nhau, Va ket hgp chi)_t che VOO kinh nghi�m CUQC song.
Dtra tre bon tubi den ao sen choi., ngam canh, ngat hoa, luc tre vui ve hay khich l� tre d9c thO' cua Dtrong V9n Ly: "Tiep thien lien di�p VO cung bich. Anh nh?t ha hoa bi�t d9ng hong." ("Lien trm sac la xanh xanh ngat. Nang chieu mau hoa th§m 19 lung" -Tung Van djch), (trong d6 phan l&n chfr
tre da dtrQ'C h9c). Nhtrv?y, ngon ngfr thj giac Va ngon ngfr thfnh giac cung dtrQ'C thg hi�n, an ttrQ'Ilg cam tfnh CUa tre Ve ao sen le nao l9i khong sau sac
hon? Tre cung biet dtrQ'C nhieu chfr va higu ve tha hon, nh(r lau hon? Hon nfra do biet chfr, dQC sach, tre CO dtrQ'C nhieu kinh nghi�m gian tiep, giup tre cam nh?n tn;rc tiep ve mQi v?t phong phu hon; ma cam nh?n phong phu l9i nang cao toe d9 va chat ltrQ'Ilg biet chfr va dQC. Vi dv khi tre dQC den di).c digm cua hoa sen ''gan bun ma ch�ng hoi tanh mui bun", "vrron minh dling th�ng" thi khong can thay co giao giang giai tre cung higu va cam nh?n d A ,
trQ'C sau sac.
Tir d6 c6 thg thay rKng, ngrr<'ri xrra de xtr&ng "d9c v9n quygn sach", "di v9n di).m dtremg" trong giao dvc hQC va nhan tai hQC, la con dtremg san sinh ra nhan tai ki�t xuat.
Nhrmg trong giao dvc tre truyen thong, ngtr<'ri ta dii doi l?p ho9t d9ng thi;rc ti�n v&i vi�c hQc chfr hQc dQc. Rat nhieu cha m� coi nh� tro chai phong phu cua tre trong khi chi mong tre biet chfr biet dQc. Mi).t khac, nhieu ngtr<'ri l9i phan doi tre biet dQC biet viet. Nghe n6i den biet chfr s&m thi hQ cho la "ghi nh& cling nhac", "anh htr6ng sir phat trign tri li;rc''. HQ chi can tre ho9t d(ing, cam tre hQC chfr hQC dQC, nha tre nao d9y chfr thi khong dtrQ'C gQi la "du tieu chufin". Con nghe n6i tre chtra day ba tu6i dii biet chfr thi hQ to ra coi thtremg.
Hai kigu nh?n thfrc tren deu rat phien di�n, kim ham sir phat trign day du cua tre. Neu so sanh thi nh?n thi'.rc thi'.r hai dii hoan toan phu dinh vi�c biet dQC biet chfr SCrm, nen cang nguy h9i hon. Vi tre khong thg tach r(ri thi;rc ti�n va tro chai. Tir khi sinh ra, mbi ngay mbi gi(r tre deu song trong CQng dong, dtrQ'C thi.rc ti�n giao dvc. Kinh nghi�m Va cam nh?n CUa tre chi la sir khac bi�t gifra phong phu va ngheo nan. The nhtrng, m9t khi vi�c biet chfr biet dQC SCrm bi ttrCrC do9t, thi Se bi ttrCrc do9t hoan toan cho den khi tre sau, bay tu bi, th(ri Icy phat trign biet dQC biet chfr ly ttr6ng nhat da bi bo la. Thu nghi xem, con chim nh6 trong vong sau bay nam tr<'ri chi d?p m9t ben canh, den khi muon bay len thi m9t ben canh dii bi te li�t, v?y li�u n6 con bay dtrQ'C nfra khong? Hon nfra, cho du kinh nghi�m cam tinh cua con ngtr<'ri c6 day du the nao, neu thieu sir giup da cua ngon ngfr viet thi cung rat thign c?n. Dong th<'ri, neu con ngtr<'ri khong tiep thu tri thi'.rc gian tiep, 109i tri thi'.rc nhieu hon ca kinh nghi�m tri;rc tiep, thi cung se rai vao tinh tr9ng ngheo nan ve tinh than.
Neu chung ta d9Y tre hQC chfr, hQC dQC mu(in, tri Ii.re cua tre se kh6 phat trign toan di�n. Khong higu vi ly do gi ma nhfrng bai hQC ttr duy danh cho
tre hai, ba tu6i l?i dua vao giao trinh ngfrvan cua b�c tigu h9c? Vi dv: "Day la cai gi? Day la may bay. Kia la cai gi? Kia la chuon chuon." Bay gi<'r c6 dfra tre nao l?i chua bao gi<'r nhin thay nhfrng v�t d6 hoi).c nhfrng hinh ve ve chung? C6 tre nao l?i kh6ng nam dU'Q'C nhfrng m§u cau d6? Dg d?y chfr, ngu<'ri ta dii h? thap kha nang tll' duy, sfrc ly giai cua tre bay tu6i xuong trinh d9 cua tre lfra tu6i m§u giao qua la dang buon!
H9c sinh tigu h9c v6 tinh bi mat di dieu ki�n biet chfr biet d9c s61n, vi v�y lll'Q'Ilg kien thfrc ma tre thu lU'Q'ID dU'Q'C qua vi�c dQC rat it. Theo thong ke, so chfr trong bai van cua h9c sinh l&p Sau v§n kh6ng bAng m9t nth so chfr trong bai van cua h9c sinh l&p Ba a Lien X6 cu. ve mi).t trinh d9 viet
cung thap hon, tac ph�m n6i tieng cung kh6ng nhieu. Tuy nhien, h9c sinh > tieu hQC phai chiu ganh ni)_ng hQC t�p qua 16n, nen chung cang CO it CO' hQi d9c nhieu sach.
Bu&c vao b�c tigu h9c, tre chua biet chfr, biet d9c, chua hinh thanh th6i quen t\l' h9c nen nay sinh tam ly thv d(lng doi v&i vi�c h9c chfr va tiep thu bai giang. Nhu v�y trong ca qua trinh h9c t�p sau nay cua tre, thay c6 giao se rat kh6 khan dg b6 hinh thfrc d?y h9c kigu ''giao vien giang la chinh'', anh hu&ng den kha nang d9c cua tre. Lfr Thuc Tuong dii kinh ng?c thot len: "Trong vong 10 nam, hon 2700 bai ngfr van kh6ng d?t chat luQ'Ilg, d6 ch�ng phai chuy�n l? sao!" Nguyen nhan chinh la tre mat di hfrng thu v&i >
vi�c h9c. M9t canh bi te li�t thi lam sao chu chim rmg c6 the bay len tr<'ri xanh duQ'c day?
Suhomlinski tiing n6i: "V &i kinh nghi�m 30 nam trong nganh giao dvc t6i tin chac rAng, S\l' phat trign tri li;rc cua h9c sinh bat dau tir vi�c d9c c6 chat luQ'Ilg." Cung nhu cac linh vi;rc khac, hinh thanh th6i quen d9c, can phai c6 m9t nen tang tot ngay tir dau, neu kh6ng se mat nhieu c6ng sfrc hoi).c kh6ng d?t duQ'c hi�u qua.
Cha IDE;! va thay c6 giao deu mong muon tre biet s61n dg sau nay tr& thanh nhan tai U'U tu. Vi v�y, hay ren luy�n cho d6i canh cua tre cang s61n cang tot!
Khi d9c sach hii.y d9c chum chu, khi vui chai hii.y thodi mai chai, khi n6i phdi n6i liri chan thQ.t, lam nguiri phdi lam nguiri tot.
Ba Kim
Ngir<'ri :ura timg n6i: Di tre em biet ve hoa la co cay, chim mu6ng sau bQ, den khi chung 1611 Zen di kh&p nui cao song 1611, tim hiiu phong tµc tQ.p quan cac vitng mien tren khdp dat nir&c. Ngir<'ri :ura ciing li;zi n6i: DQc thul)c 300 bai tho-Dirr'mg, kh6ng biet ngam ciing biet ngam; d9c vi;zn quyin sach, chap but nhir than ... Nhfmg l<'ri n6i d6 da ch!mg minh ml)t each khoa hQC r&ng di chu chim nho bay Zen nhat thiet can ml)t d6i canh.
Cu()c noi chuy�n giii'a tac gia vii
Ibuka - ngtt'Oi aong sang l{j.p
T{j.p doan Sony Nh{j.t Ban
,
GD ' AT ? BIET CH
, '
BIET DOC S
•
Cong CUQC hi�n dlj.i h6a dat ntr&c cua Trung Quoc can rat nhieu nhan tai c6 to chat cao, nhtr chu tich V9n Ly dii n6i trong h9i nghi c6ng tac giao di;tc toan quoc nam 1985: "Th<'ri dll.i cua chung ta can nhieu nhan tai. Dg phat trign sir nghi�p hi�n dlj.i h6a xii h9i chu nghia, kh6ng nhfrng can nhan tai nhtr Karl Marx, ma con can nhfrng nhan tai nhtr Newton, Edison, Einstein va nhan tai trong cac linh vi.re h9c thu�t, chung ta can sir t6ng hQ'P cua nhfrng nhan tai d6."
Btr&c vao th�p kY 80, chung ta biit dau htr&ng t&i giao di;tc s&m va sieu giao di;tc v&i mvc tieu dao tlJ.o nhan tai c6 to chat cao. Giao di;tc s&m kh6ng nhfrng CO dong g6p quan tr9ng cho chat ltrQTig dan SO, ma con tlj.O nen m6ng vfrng chili cho sieu giao di;tc, giup sieu giao di;tc phat hi�n boi dtr&ng, phat trign ltrQTig l&n mam tai nang.
Tai nang xuat hi�n trong cac linh vi.re van h9c, am nh9c, h9i h9a, thg di;tc, bigu di�n ngh� thu�t, va nhat la trong linh vi.re khoa h9c tir nhien. Tien si Ly Chinh D90 dii n6i: ''Tren the gi&i, nhan tai trong linh vi.re khoa h9c tir
nhien thtr<'mg c6 thanh ti.ru luc hon 20 tu6i, va & Trung Quoc dtr<'mg nhtr kh6ng c6 ngo9i l�." Hi�n nay, hon m9t nghin tru<'mg dll.i h9c danh cho thieu nien tren ca ntr&c hau het deu chu tr9ng phat trign khoa h9c tir nhien. Du la sir phat trign phi thtr<'mg the nao di chang nfra thi cling kh6ng thg tach rm vi�c biet chfr, biet d9c. Day la yeu to can va du dg chu chim trng tung canh bay.
E>� chtlng minh vi�c biet chfr biet d9c s&rn c6 th� thuc dii:y S\l' phat tri�n phi thl.l'Ong cua tre, toi dii thu th?p cac cac cau chuy�n ve cac chau d� cac b?c phv. huynh cung tham khao.
Be M?u Tinh Tinh & Kinh Chau Ho Bae m&i 10 thang tubi dii rat thich thu khi dl.l'Q"C ngl.l'Cri nha d9c sach cho be nghe, m{it tu6i ruOi dii c6 th� d9c ten cac bfrc tranh son thuy tren tl.l'bng. Ba tubi be c6 th� t\l' d9c sach, tt'r d6 sach tr& thanh nhu cau hang dau cua be. Ngay 17 thang 9 nam 1985, s& giao dv.c Kinh Chau tien hanh khao sat va ket lu?n be Tinh Tinh khi d6 tron ba > tuoi ruOi, c6 kha nang d9c tl.l'ong dl.l'ong v&i trinh d{i cua h9c sinh l&p Ba, l&p Bon.
Be Di�u An & huy�n Ninh Tan Ha Bae, khi 10 thang tu6i dii dl.l'gc cha d?y chfr, hai tubi hai thang da nh?n biet dl.l'Q"C hon 1200 chfr, be to ra rat thong minh ho?t bat. Cac thay co khoa giao dv.c trubng E>?i h9c Son Tay dii tien hanh khao sat v&i be, IQ cua be luc hai tubi nam thang rat cao.
Be LU'U Tuan Vi & thanh pho Li�u Chau Quang Tay, khi m{it tubi hai thang bat dau h9c nh?n mi).t chfr, be h9c rat nhanh cac chfr chi do v?t xung quanh minh nhl.l': ''ctl-a", "ctl-a s6", "ban'', ''ghe'', "gil.l'bng". Khi m{it tu6i ml.l'Cri thang be biet bay, tam tram ch fr. Trong khi chcri dua cha IDE;! ket hgp d?y be d9c tha E>l.l'Ong, chcri bai, nh?n biet cac hinh khong gian, h9c chfr h9c d9c, lam cho be ngay cang thong minh ho?t bat. Ba tubi be dii nh?n biet dl.l'Q"C hai nghin chfr Han, VU'Q°t qua mfrc tieu chuiln x6a mu cua nha nl.l'CrC quy djnh.
Be Trinh Hl.l'&ng Minh con cua thay giao Trinh & H9c vi�n Cong nghi�p khoang san Trung Quoc, tt'r nh6 dii bat dau biet chfr va h9c cac kien thfrc phb thong khac, CUQC song VOO be la nhfrng gi(r h9c vui Ve. Khi mua bap cai ngl.l'Cri l&n d?y be hai chfr "bap cai'', khi mua ''cu cai'' l?i hoi be c6 nh& hai ch fr ''cu cai'' khong. Dung phl.l'ong phap tl.l'ong t\l' v&i vi�c d?y tieng Anh, den khi s tu6i, Trinh HIT&ng Minh dii biet hon 2000 chfr. Be sU- dv.ng thanh th?o Ttr di€n Tan Hoa, d9c 11.l'U loat sach bao, biet hon m{it nghin tt'r don tieng Anh, hon m{it tram cau h{ii tho?i don gian tieng Anh, biet tinh di�n tich chiec ban nh6 ...
Be Thi�u Van H?o tt'r nho dii thich di).t cau hoi, thich t\l' tay lam do v?t, thich xem ban do. Cha IDE;! d?y cho be nhieu kien thfrc b6 ich ve the gi&i. Gia dinh di).t mua cac lo?i sach bao nhl.l' "Nhi dong Trung Quoc", "Bao khoa h9c thieu nien", "Bao ti�u chu nhan". Sach bao tr& thanh ngl.l'Cri b?n tot cua be.
Nam len bay tu6i be tham gia cu{ic thi tri tu� toan quoc c6 ten ''bat dau tir ti�U h9c" Va gianh dtrQ'C giai nhat.
Be Hoang D9t Vi con cua anh Hoang Tieu Nam ngtr<'ri My goc Hoa, khi tam thang tu6i da choi tro xep chfr, be lam quen v&i vi�c h9c tieng Han, tieng Thai va tieng Anh. Khi hai tu6i rtrOi be da biet d9c, nam tu6i rtrOi be vao ti�u h9c, dtrQ'C boi dtr5ng t9i l{rp chat ltrQ'Ilg cao & My. Nam 1984, khi tam tu6i be thi db vao khoa y trnemg D9i h9c Thomas thanh pho Houston. Chi trong vong m{it nam, thanh tich cac mon h9c cua be deu thu{ic 109i xuat sac hoi).c kha gioi.
Be Tao Vu con cua thay Tao & H9c vi�n Dau mo D9i Khanh, khi hai tu6i choi ca ttr6ng da biet cac chfr tren quan ca. Ba ngo9i d9y be h9c chfr h9c viet, giang tha Cong quan cua Di�p Kiem Anh cho be nghe. Cha hoi be ve nhfrng vi d\l "tir c6 c6 nhieu thieu nien xuat chung"' be deu n6i ra vanh vach cac ten Tao Thi;rc, Vtrang B{it, Ly B9ch, v.v ... Phtrang phap giao d\lC ly ttr&ng va khai thac tri Ii.re da giup be ngay cang phat tri�n. MtrCri ba tu6i be thi db vao l(rp thieu nien D9i h9c Khoa h9c Ky thu?t Trung Quoc.
Be Phung Lung Lung & ThtrQ'Ilg Hai tir nho da dtrQ'C giao d\lC toan di�n. Bat dau tir vi�c nh?n biet hoa la co cay, chim muong sau b9, h9c chfr, ve, dem, thao lap do choi, tro nao be cung thich, nhfrng ho9t d{ing d6 da phat tri�n kha nang ti.r h9c cua be. Trong qua trinh h9c, be lien tl,lc h9c vrrQ't cap, 19 tu6i trung tuy�n khoa v?t ly thien van D9i h9c Khoa h9c Trung Quoc.
Be Ngo Sieu dtrQ'C binh ch9n la m{it trong 10 d{ii vien xuat sac cua ca ntr&c nam 1986. Be chao dCri khi IDE;! m&i mang bau bay thang, kha nang nh?n biet cua be hoan toan binh thtremg. Be biet chfr biet d9c s&m. Be d9c nhieu sach tham khao ngoai chtrang trinh h9c, chiu kh6 suy nghi, gioi quan sat, gi).p van de kh6 deu quyet tam tim each giai quyet. Do be thich d9c sach, thich nghien cfru, l9i biet che t90, luc tam tu6i be da che t90 ra ''htrang mubi ti�n lQ'i'', dtrQ'C nha ntrac cap b�ng sang che, sau do be l9i che t90 ra "noi toa nhi�t".
Nha tha nho tu6i B9ch Loi huy�n Th\ly An Triet Giang da trn&ng thanh nhtr the nao? Tuy cha IDE;! be chi c6 trinh d9 van h6a b?c ti�u h9c va trung h9c, nhtrng h9 deu ham me h9c t?p. Tir nho, mbi Ian thay cha xem bao, B9ch LOi cung bat chtr&c cha, err nhtr la be da biet d9c v?y. Khi cha di lam, be thtremg hoi C\l ba hang XOID Ve cac chfr viet ma be nhin thay tren bao. Ai cung biet be la m{it drra tre ham h9c. Cha be thay con minh hieu h9c nen da
d�t nhieu loll.i bao dg be d9c, nhl.l' "Nhi dong Trung Quoc", "Bao phi en am'', "Bao thieu nien Trung Quoc'', ''Bao thanh nien Trung Quoc". Ong con mua "T\l' dign Tan Hoa'', ''Tir dign thanh ngfr'' va nhieu sach van h9c thieu nhi cho con. Be d9c rat say me. Len l&p Ba, be h9c lam thO'. Hai bo con thl.l'emg d9c thO', SUa thO'. M6i Ian dl.l'Q'C bo dl.l'a di choi, c6 dip tiep xuc, quan sat the gi&i t\l' nhien be thl.l'emg xuyen d�t cau hoi, thao lu?n, cang ngay be cang ham thich. Thang 9 nam 1980, trong CUQC thi thO' danh cho lfra tucli nhi dong tren the gi&i, bai thO' ''Toi giup bup be tim m�" cua be dfulg th\r hai trong so tam tac phfim doll.t giai. Luc d6, be m&i chi la m9t h9c sinh l&p hai ; �. tam tuo1.
Be Ma Toan dan t9c Hoi & Con Minh dl.l'Q'C m�nh danh la "bong hoa lll. ben ho Dien Tri'', tir nho dl.l'Q'C nghe m� kg chuy�n dong tholl.i, choi the chfr, d9c h9a bao thieu nhi, d6 cung chinh la nhfrng ngl.l'Cri thay dau tien cua be. Do biet chfr s61n, nhfrng m\[c thong tin, bign quang cao tren dl.l'emg deu tr& thanh "giao trinh" cua be. Be thl.l'emg xuyen d9c sach cung m�, tren gia sach cua be da xep day nhfrng sach 365 chuy?n k€ hang dem, Hoa buffi s6m, Truy?n cff tfchAndersen, Tuy€n tQ.p dong thoi;zi nu&c ngoizi, v.v ... Ma Toan llj.i dem nhfrng cau chuy�n d9c dl.l'Q'C trong sach kg cho cac blj.n hang x6m. Tutli rn&i, be bat dau viet van, chi trong vong bon nam, be da dang truy�n dong tholj.i, tan van, tigu thuyet, truy�n ng\[ ngon tren hO'll so t<'r bao tlj.p chi nhl.l' "Thieu nien phl.l'O'llg Dong", "Th<'ri dll.i nhi dong", "Van h9c Dll.i Tay Nam", "Bao butli toi Bae Kinh", "Bao butli toi thanh thanh", v.v ... va hO'll 100 tigu phfim truyen hinh va nhieu Ian nh?n giai thl.l'&ng. Nam 1985, Ma Toan hoan thanh b9 sach "Giac mO' thanh xuan"' phat hanh hO'll 13 Vlj.n quygn, la b9 sach tr9ng digm trong trign lam sach bao toan quoc nam 1985.
Tigu minh tinh Phl.l'O'llg Sieu & Bao Ke Thigm Tay sau khi biet chfr s61n da rat thich d9c truy�n tranh. Tren ban, tren ghe, tren gil.l'emg bay day truy�n tranh. Be xem nhieu truy�n nen khi dlj.o di�n giang giai ve kjch ban be tiep thu d� dang hO'll. Be thl.l'emg bigu di�n anh mat, d(>ng tac, bigu 19 tinh cam cua cac nhan v?t ma be da d9c trong truy�n. Hai tutli rl.l'&i, be bat dau quay phim, tam tutli rn&i da d6ng cac phim "A, chiec noi", "Ngl.l'Cri chan ngva". Vai Tigu Bang Bang trong ''Nl.l'&c suoi r6c rach" da dem lll.i cho be giai thl.l'&ng ''Tigu Bach Hoa".
Be Dtlng Khon ba Ian dolj.t vong nguy�t que trong CUQC thi violon la con cua m(>t giao vien h9 Dtlng cong tac tlj.i khoa am nhlj.c trl.l'emg Dll.i h9c SU' phll.m Ha Bae. Khi Dtlng Khon m&i bi bo t?p n6i, cha m� da mong be h9c
violon va ttrong lai se tr& thanh nhan tai am nhl).c. Nhtrng h9 cling higu r�ng tri thi'.rc van h6a VO cung quan tr9ng doi v6i. m9t ngh� si violon ttrong lai. Neu khong c6 tri thi'.rc van h6a uyen bac thi se khong h9c tot violon dtrQ"c, nhieu nhat cling chi c6 thg tr& thanh m9t ngtrCri choi violon binh thtr<'mg. B&i v�y, khi bon tu6i, D6ng Khon da h9c ch fr h9c d9c, h9c violon, dieu tiet hai vi�c m(lt each hai hoa. Hang ngay, be danh ttrong doi nhieu thm gian dg luy�n dan, nhtrng thanh tich cac mon van h6a cling rat xuat sac. Nam 1983, sau khi vao tru<'mg tigu h9c thu(lc H9c vi�n Am nhl).c ThtrQ'Ilg Hai, be tham gia CUQC thi quoc te va dol).t lien ba giai quan quan. Ngh� si violon n6i tieng ngtrCri My Henry Rose n6i: "Man trinh di�n cua be b9c 19 tai nang hiem c6, d(lng tac dieu khign cua nhfrng ng6n tay, tinh cam dl).t dao Va doi tai nhl).y ben deu cho thay be la "nhan tai chiu dtrQ"C thu thach va rat dang khen ngQ"i". Neu khong dtrQ"C boi dtr&ng h9c chfr h9c d9c s&rn thi be khong thg lam dtrQ"c nhtr v�y.
Nha khac dau ThtrQ'Ilg Hai Thai Thien Thl).ch c6 tu6i tho- bat hl).nh. Ong bi tan t�t bfim sinh, khi sinh ra chi cu d(lng dtrQ"c tay trai. ME;! ong quyet tam: "Cho du la m(lt C\IC thit toi cling can no, huong ho no con co chan tay." Nhtrng khi ong ba tu6i, cha ong bi quy ket la ngtrCri cua phe canh hfru. ME;! diu ong tren ltrng di lam, CUQC song di.ra vao thu nh�p it oi kiem dtrQ"C tir cong vi�c quet d9n. ME;! ong ban ngay di lam, bu6i toi vfin tranh thu thCri gian dl).y con h9c chfr. Sau nay nh<'r vao Sl;t" yeu thich chfr viet, ong da ti;r h9c, trau doi cho minh trinh d9 van h6a ph6 thong. V 6i. nghi li;rc kien ctr<'mg ong da ti;r h9c khac con dau. Cuoi cung, dtr6i. Sl;t" giup d& cua IDE;!, Thai Thien Thl).ch da vrron minh di'.rng d�y, tl).o ra kY tich khac con dau b�ng m9t tay. Tac phfim cua ong n6i tieng trong va ngoai ntr&c, da tirng 36 Ian dtrQ"C ca ngQ"i tren bao chi, sau Ian tham gia trign lam trong va ngoai ntr&c.
Trong cuon Bi mgt than dong xuat ban nam 1987, toi viet mi;tc ''Phfim chat quan tr9ng nhat trong dCri ngrrCri la can cu'', trong d6 kg ve c�u be Lrru Tuan Ki�t <'r Chu Chau, Ho Nam. Thong qua cac tro choi hol).t d(lng, IDE;! da dl).y be h9c chfr, len m(lt tu6i be Tuan Ki�t da nh�n biet 200 chfr, hai tu6i biet dQC, hai tu6i rtr&i biet 1100 chfr, ba tu6i biet lam phep tinh CQng trir dtr6i. 100, ba tu6i rtr&i biet tra ti;r dign, biet tinh toan cac phep tinh CQng trir nhan chia nhieu chfr so. Bon tu6i be biet hon 2500 chfr, biet SU di;tng dau cau, biet viet dol).n van, dQC dtrQ"C nhieu sach, vi v�y be da dtrQ"C di).c each vao l&p Ba. Khi chtra day chin tu6i, be da vao trung h9c, khoe ml).nh, tinh than tich ci;rc, tinh each hol).t bat ci'.rng coi, thanh tich h9c t�p tot. Chin tu6i be tham gia CUQC thi hung bi�n cua thanh pho Chu Chau va dol).t giai cao.
Nam 1993, khi 12 tubi Tuan Ki�t thi dfi vao khoa Di�n quang D?i h9c Khoa h9c Ti;r nhien Hoa Trung. Neu giao di;tc trung h9c c6 th� tien hanh cai each, ch9n lQC mon hQC, giam b6t bai t�p, tlj.O ra moi tnr0ng thoai mai ti;r do hQC
t�p, thi si;r phat tri�n cua m9t dfra tre nhl.l" v�y cang ly tU"6ng ... Trong so nhling sinh vien d?i h9c & tu6i thieu nien, nhling cau chuy�n th(ri tha au nhU" v�y cang nhieu. H9c gia ngU"Cri My Terman sau khi tien hanh dieu tra v&i 1500 d\ra tre c6 chi so IQ tren 130 da rut ra ket lu�n: "Chung c6 h\rng thu VOO nhfulg van de ly tinh, triru tU"QTig hO"Il la nhfulg van de trong CUQC song thi;rc te, d�c bi�t chung c6 kha nang d9c sach sieu pham."
Chung t6i nhan mlj.nh tam quan tr9ng cua vi�c cam nh�n thi;rc ti�n CUQC song cua tre, nhrmg boi dU"6ng kha nang ti;r d9c sach m&i la con dU"Ong d� thanh tai. V &i si;r phat tri�n cao d9 cua khoa h9c nhU" hi�n nay, lam sao m6i chung ta deu CO th� di cung S\I' phat tri�n CUa khoa hQC, hQC V�t ly khong Clr phai den thap nghieng Pizza nem bong d� nghi�m ch\rng ly lu�n cua Galile, vi v�y chung ta nen d?y tre phat tri�n toan di�n, trong d6 biet chfr biet d9c la n9i dung can thiet.
Khong thi chi cho tre com an, ao mQ.c, ma phdi cho chung nguon [u:07lg thi.rc tinh than, phai ai chung nhzn QU:{YC aen tu:07lg [ai.
Tong Khanh Linh
Yeu con, <16 la vi�c ma con ga mai ciing biet, nhu:ng phdi biet each dg.y chung, <16 la m<)t vi�c tr9ng ag.i cua aat nu:&c. Dieu nay can den tai nang Va tri thLJ:c CUQC song uyen bac.
Maksim Gorki
OI D •
? '
...... ' '..-....
DEU LATH
DONG
Nhan loq_i phcii nht]n thU-C lq_i ve tre em
Quan ni�m truyen thong cu coi dfra tre tnr&c khi biet n6i chi la cai "ong tieu h6a''. Ngoai vi�c an, uong, ngu thi chung khong higu gi, khong biet lam gi, n6i den giao dvc cung chi la "dan gay tai trau"' chfr diing n6i den h9c chfr h9c d9c. Hon m9t tu6i tre chi biet h9c di, h9c n6i, nhieu nhat cung chi la ''do chcri song" cua ngu<'ri l&n ma thoi. Sau ba tueli tre cung chi biet hat, mua, chcri tro chcri.
Dang tiec la tre vfin con & giai do?n VO thfrc, chung khong thg gao to len r�ng minh cung c6 kha nang h9c t�p phi thtr<'>ng. Cai g9i la "vo thfrc" chinh la ''khong biet t\f luc nao"' khong c6 ho?t d(>ng tham gia cua ttr duy va ngon ngfr. Khong c6 si;r tham gia cua ngon ngfr, chung ta khong thg nh& dtrgc
nhfrng gi da qua, nen cang trtr&ng thanh chung ta cang quen di th<'ri tha au cua minh.
>
(J giai do?n tam ly vo thfrc th(ri k)' SO" sinh, tuy tre khong ti;r minh cam nh�n dtrQ"C, nhtrng tre CO Slrc tim toi, tri nh&, kha nang mo phong dang kinh ng?C, CO thg thi;rc hi�n vi�c ''h9c t�p mang tinh thich nghi" rat 16-n, do la si;r th�t ton t?i khach quan. Tre sa sinh di;ra vao "h9c t�p mang tinh thich nghi" dg thich nghi v&i moi tnr0ng, mong dtrQ"C ton t?i va phat trign. Bat k)' dfra tre c6 sinh ly phat trign binh thtr<'>ng nao chi can song trong ci;>ng dong khoang hai, ba nam la c6 thg hoan thanh nhfrng nhi�m vv quan tr9ng sau.
HQC dU'Q'C each nh'n biet IDQi IlgU'cYi va giao tiep vcYi IDQi ' . IlgU'O'l
Tat ca chung ta deu c6 ve ngoai gan giong nhau, mau da giong nhau, nhrmg quan ao Iuon thay d6i, hanh d9ng va each bigu 19 tinh cam cung khac nhau, nen rat kh6 phan bi�t. Nhrmg dfra tre m9t tuan tu6i da c6 thg cam nh?n dtrQ'C S\r khac nhau gifra m� de Va vU nuoi. Khi vU nuoi cho tre an, chung se to ra khong vui. May thang sau, tre c6 thg hoan toan nh?n biet dtrQ'C m�, nhin thay m� thi hoa chan mua tay vui mling khon xiet. Tre sau thang tu6i c6 thg phan bi�t ngtrCri than quen va ngtrCri 19. Hon m9t tu6i tre c6 kha nang phan bi�t 50 grrong mi).t khac nhau. Ba tu6i, so ngrrCri tre c6 thg nh(r dtrQ'C len den ca tram. Tre rat nh;:ty cam v&i tinh cam cua ngtrCri khac, thich than m?t va thich n6i chuy�n. Neu nhiing ngtrCri ma tre tiep xuc nhieu nhrmg khong lam be SQ', thi khi hai, ba tuBi be Se thich giao ltrU, thich bigu d;:tt tinh cam va lam quen.
> Biet dfuig thang di li.t.i va v'n d(>ng
NgtrCri soi Kamala khong dtrQ"C giao dvc s&m, nen hon 10 tu6i vfin chtra biet dfrng th£ng di l;:ti. D9ng v?t sau khi sinh ra dtrQ'c huan luy�n nhieu nam ciing chi biet dfrng th£ng m9t luc va di dtrQ'C vai btr&c. Con tre SO' sinh sau khoang m9t nam da bat chtr&c va h9c t?p, sau d6 se biet dfrng th£ng va di l;:ti. Tiep den la ch;:ty, t?p thg dvc, Ian, ba tu6i biet ho;:tt d9ng ti;r do. Neu dtrQ'C huan luy�n di)_c bi�t, trtrCrc mQt tuBi be da CO thg biet bm, hai tuBi biet trn