🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Phát Triển Năng Lực Tư Duy - Ngôn Ngữ Dành Cho Học Sinh Tiểu Học Hoa, Hoa Hồng, Hoa Hồng Bạch Ebooks Nhóm Zalo pnAr rRtdnr,NANG LUc TUDUY- NG0N NGU dinh cho hoc sinh tiiu hoc a .. a ''a (Tai bdn lAn thu nhdt) Hoa hoa ndng i*n6ngu* rrrHA xuAr eAN crAo oucuEr ruRnlt KiHIEU DUNc TRONG SRcH ".X;Sfl N6iti/ ldigiaithich vdi hinh -'Ufl:;: *er ff LSUllii;t'.ir;,:::j Dif&: Didn vdo ch6 trdns rt\tnlrtr ,.,-"E trtAitirv6itr{loi gi6ithich ;i:ffi:'' 'i:i:l:r I il l:i:,:t ri tol ttfi ofiu Hoa, hoa hAng, hoa h6ng bqch,. . ld tQp sdch thfr bAy c0a bQ s6ch Phdt tridn ndng lqc tu duy - ng6n ngft (ddnh cho hoc sinh tidu hoc).BQ sdch duoc bi6n soan nhim ph6t tridn ndng luc tu duy - ng6n ngir cho hoc sinh tidu hqc th6ng qua hQ th6ng bdi tQp, hoqt dQng, cdu chuy€n vA cdc quan h€ 16 gich - ngir nghia thudng gip trong he th5ng tt vung - ngir nghia vd ngfi ph6p ti6ng Viet. D6ng thdi, bO sdch cdn cung cAp th6m cho hoc sinh m6t s6 tri thfrc ng6n ngir vDr tri thflc bdch khoa c6 li6n quan. BO sdch dugc td chfc du6i dang c5c b)i tAp, hoat dOng vui choi c6 tinh thdch d6 rAt h6m hinh vd hAp dAn. Cdc tri ngir duoc chon dd dua v)o trong b0 s6ch l) c6c tri ngir quen thudc v6i lira tu6i hqc sinh tidu hqc, gAn gui v6i c6c chtr d6 hqc tAp trong sSch gi6o khoa tidu hoc v) c6 tAn s6 sfr dung cao trong ti6ng Vi€t. B6n canh d6, c5c til ng0 kh6 thuQc ve khoa hec cirng duoc dua viro 6 mric dQ thich hop. Do d6, nhirng ki6n thfrc trong sdch d6u h6t sirc hidn nhi6n, gAn gui v6i th6i quen tu duy v) srl dung ng6n ngit c0a ngudiViet, c6 tdc dr,rng khoi dQy, d6nh th(tc vd kich hoqt tiAm ndng tu duy - ng6n ngir s5n c6 6 trong tri n5o cira hoc sinh mQt cSch tu dQng vd tu nhi6n (hoc til nly qua tri kia, hgc mOt tri nly duong nhi6n s6 bi6t duoc hay suy ra duqc nhi6u tri khdc, hgc tri ndy th6ng qua vi6c chia 1oai, phAn cAp vd dinh vi bAn thAn tir d6 trong m6i quan h6 v6i nhirng tir kh5c,...). S6ch dugc thi6t k6 theo tinh thAn tq hoc md choi, tu choi md hoc, tu vui m) hoc, tq hgc md vui,. .. Tuy nhi6n, khi con em minh tu vui choi, vui hoc, cdc thAy c6 gi6o, cdc bac phu huynh n€n tham gia "vui choi" vd tuong t6c cr)ng c5c em. Nhu th6, vi6c tu vui hoc, vui choi cira c6c em sC hiQu quA hon. D6ng thdi, b6n thAn c6c thAy c6 gi5o, cdc bOc phu huynh hec sinh cirng s6 tu trang bi th6m cho chinh minh m6t hQ phuong phdp vd thao t5c tu duy - ng6n ngir ri6ng d6 gi(rp cdc em tu hoc, tu st dung, phdt huy v) dSnh th(rc duoc ndng luc tu duy - ng6n ngit ctra cdc em. Trong qu6 tr)nh thqc hi€n cu6n s6ch, dir chfrng t6i da c6 gdng h6t sric nhung kh6 c6 thd trdnh kh6i nhung so suAt v) thi6u s5t. Ch(rng t6i mong nhAn dugc f ki6n d6ng g6p cfia ban doc dd b0 siich duoc hohn thi6n hon trong nhirng lAn t6i bAn. He N)| mia hd ndm 2015 ChiT bi6n PHAM VAN LAM Cnao cic ciu! Td la rdq. Vd day l) anh Tit nh) td. vi nhd t6 chl c6 hai anh em rh6i, n6n moi ngrJoi gqi td la ut Teo, cdn anh rd l) Ce Tir. Anh Tft rdt th6ng minh, cii g'i c0ng bidt! Khong hidu gi, to chi cAn h6i anh Tit la bidr drrgc ngayt d tnu to, mqi ngddi cdn dira td l) Mft Dic, con "anh dai ca" CA Tit cfia t6 la BiSt Tudt. cdn kia l) chi Ba Nh0, h)ng x6m c0a chung td. chi 5y c0ng dang hgc tidu hqc nhu anh Tit va td. ch0ng t6 hay dua chi ea N1o l) Ba D)n, vichi Jy l) ngudi thudng dfng ra "d)n xdp" c5c "cuQc tranh cii niy lita" gi0a anh Tft v) t6. Td nhd, c6 lAn bdme b)n chuy€n cho anh em tddi choi, rhdl)tdddi di qu6. Nghe v4y, moi ngudi cLrdi qud chUng! Ma td kh6ng hidu vi sao moi ngUdi lai cudi { m)nh nhttthS. L0c sau, anh Tit moi giAi thfch cho to nghe ld phii n6i vd qu!, chtt ) 1 kh6ng ai noi di qu€l Ho5 ra l) nhuvAy! Hoa ra n6i nhutd l) sai rdi! C5c cAu c6 I gidng td kh6ng? Td lric n)o cCrng ban khoartchuyQn n)y chuyQn ng. Sao n6i kilng ch\n th\ dugc m) ki€ng tay th\ lai kh6ng? sao n6i em b6 cudi khanh khach th\ d0ng m) n6i em b6 cudi khe khethi sai? C0ng l) mi6u ti ngudi, sao cd g6i th) lai c6 khu)n mQt trdi xoan, cdn chlng trai thi c6 khu6n mdt ch7 di6n? C0ng l) tieng kdu crla con vat, vi sao mi6u ti con mdo thi k6u meo meo, con ch6 th\ srta gau gAu, cha g) trong rhl gay d o o, cdn cd g) m6i thl k6u cuc ta cuc t6c? cirng n6i vd dd dnng hoc tap, nhLtng cii b0t thi dirng dd vi{t ra ch7, cdn quydn vdthi ding dd viet ch7 l6n; cine l) dd vidt ch0 ldn, nhLrng td gidy th\ mdng, mdm vd tring, con c5i bingtll) lai diy, ctngvAden,...lVAn vAn v) vdn vAn! Crlcothjc mdc li td h6i ngay anh l-it. Anh dy cung c6 l3n cau vi td h6i nhi6u qui nhung "anh dai ca" CA Tit c0a td c6u thi c6u the thoi, chrl lu6n nhq nh)ng b)y cho t6 hidu vd noi cho ki d6ng thi th6i. Hang ngay, chfng t6 choi v) hoc nhom vdi nhau vui oi l) vui! Cic cQu co mudn cirng choi vdi ch(rng to khdng? Ch0ng minh sE cDng choi trd dd chrr n)y, ddhinh nly, ddtuduy n)y, gi6i thfch trrn)y, lap luan n)y,...CAc cfu s6 br.rdc vio c6i thdgi6i m) anh Ci Tit hay gai la thdgi6i tu duy - ng6n ng0 cria ch0ng rd, vi vui choi, vui hoc vdi ch0ng td nh6! 0i, vui ph6i bidt! Choi dd vui, vui dd hoc, hqc dd vui, vui m) hoc, hoc m) vui,... cdc c6u a! '1 Nghe thQt hdp d5n dring kh6ng cdc cau? N)o ch0ng minh cirng b5t dAu nh6! 1 4 ; Cdi gi ld c6y, c6y cdi, th1rc vAt i th) kh6ng tvdi chuydn Oue!: l,fnJ.Or*on|j|=i t. .' . -"- ":-"- -: -.':' r -.. : ' - d6nO V6t? " ._ ,Cor thi-tv Oi chuydn dugc - -'"- :-:' - con chim .av *oii , con hd .oo OO ' cgP f3-f i , ,sgv-gvji , i G-j f i*iJ -, ;v;it . i .on irto' ' Sdp xdp c5c loai ciy, con tr6n thinh nh6m cirng dic ctidm vd tim t6n goi chung cho m6inh6m. TOn goi chung: .\eulitmQt loiri tfing vattnd citn Mata toai gi hi cdc bAn? DQng vQt nu6i trong nhi g6m nh0ng con vft nbo? C6v c6i trong vusn nhi bpn gdm nh0ng c6y gi? t€e dira,..,'1 \\ \- \ ,- \YV".\ R-l Ciiythi co budi, mit, quft, , Con thi co con gi h5 Tdo? /ffiffir'ai: 'b9:lln'sii' {.- C) €#l Trong tidng Vi0t, dd gqit6n c6c loii dQng vQt, nguoi ta gh6p tU con vio tlSng truoc, vi dU: con gd, con ch6, con mdo*.D6 chi c5c loiri thgc vQt, ngwi ta gh6p tir cdyvio ding trtruc. Nhuvfy, khi n6i c6y conli ngwita mudn n6i tl6n c6 dQng vfit 6n thUc v€t. Con tiu, con xe, con dao,...khong phii la con v|tddu cdc bpn nh6. Chfng li dd vdfdiy. Cdy bAt, c6y ch6i, c6y cldn,...khdng ph6i-li caythtrc sU d6u -nh6. Chring lir nhfing d+tng cU d6 ldm viQc. U€tthuOc v6 thd gidi C6y, conrv€f la ba lo?i th\rc the quan trgng r ffiffi ffi ffiffi ilffiffi ffi ffic6 qui chdt c6 hinh khdi, nhung *N^4 .*'\ f .Yf ^gJ/ SEp x6p cdc loai con v6t tr6n thirnh nh6m cUng dic didm vi tim tdn ggi chung cho m6i nh6m. Nhom l: TOn ggi chung: Nhom 2: TOn ggi chung: Cdo cdola m0t bei e6n tring,sduDg BAn ,a^Vr^"ffi u( r-a l,/t/ c6 heo h, ca map Gw:--a / chach g WF Dirng ch6 luon ngSn mb tham chqch dai. Loii c5 niro rdt th6ng minh, th6n thien voi con ngudi, dugc hudn luyQn dd lim xi6c? '? ca qua ca ro { ffi; C6y cho qud dnthi c6 c6y cam, budi, .,chanh,.,. C6y cho c0 dn li c6y gi, anh Ti't? ,' -..^.-.,... -,..---,. -.--,.,,,,^,-..... W@K ;ciy hoa hdngr c6y cir 1dt cAy mit*, I cAy hoa toa kAn ,.,.''.,.... iau d"ai W \ N ^ a. cav rau cal cdy dtla ; c6y khoai lang Sdp xdp c5c loai cdy tr6n thirnh nh6m cirng dic efidm vir tim t6n goi chung cho m6i nh6m. TOn ggi chung: TOn ggi chung: T€n ggi chung: C6y bwila_mOt loii aiy dn qu6, N6 li qrOt loii c6y thSn g6, BEn h{V kd t6n mQt s6loiri c6y th6n 96 quanh nhi mi c6 qu5 dd 5n nh6! C6y cdilit mQt loei c6y dn ray, c6y rau, N6 li mQt loii aiy th6n c6. BEn h5y kd t6n mQt sd loii c6y th6n c6 quanh nhi cho rau d6 dn nh6! Sdp xdp c5c trang phr*rc tr€n thirnh nh6m cirng cfdc ttidm vi tim t€n goi chung cho m6inh6m. Nhom l: TOn goi chung: Nhom 2: TOn goi chung: Nhom 3: TOn ggi chung: M 10 s Qud bdng dtng dd d6. Dd b6ng ld mot loqi_trd choi'Vly chfng minh c6 nhing trd choigi h6 c5c ban? Xdp hinh, bup b6, th1 nhln,...li nh&ng dd choi hi€n dqi. Chong ch6ng, vi€n bi, cdnit di6u, ddy thtng, d6y chun,... li nhOng .6 choi truydn thdng.Khi ban chsitro choi nh6y d6y thi ban ding cl6 choi gi? o r-- -] A, A^, Ar, Ar,...,lb nhtng loai b. B gdh co A, Ao, A' A2,.... B thi co A,A;, A1, A2,.,.. Ngiy xm c6 mQt loai fivi gqi lir tividentrflng.Vi loai tiui ndy khixem chithdy hai miu den vi trdngthli. T0 tAnh, di6u hod, mdy gift... la nhUng d6 ding gia dinh D6 dung gia dinh g6m co tri lpnh, didu hoir, m5Y giit,... Trt qudn;io lir mOt loai tt. Tt iecrr n mOt loai fi. Tit qu6n 6o, ttl s6ch,... lir nhing loai tri. T0 thi c6 trj s5ch, ti tivi, t0 qu6n 5o,... Ci0thi loai fivi nay kh6ng cdn n0a. Tivi 6 nhi chfng minh bdy gid li fivimeuc5c ban A. Tivi miu thi c6 thuQc tinh ngugc ti6i tivi den tr5ng, nhung chring cung li tivi. B6nh chmg li mQt loai bdnh. Bdnh gai li mQt loai bdnh. Bdnh thi co b5nh chung, bi5nh gai, bdnh r6n,... C6 r6t nhi6u loai m6n in. \o /.r!i M6n 5n thi c6 thjt luQc,' rau luQc, cd kho,.., "] "' Mon 5n la thit cUng c6 nhi6u loEi anh T(I ' '"'" :', thi? Ifrltthi co thif tuAc thlt rdn,thlt kh9,..- Nhd minh h6m nay 5n thuc 5n gi nhi? Him, thtc 5n nhi minh thi c6 rau lang IuQc, t6m rang, canh chua, dQu rdn Ngon tha_t! B6nh chung li mQt loqi b6nh. Tdt Nguy6n tlSn nhd nio cUng c6 b6nh chrng d6 cting, d6 5n. RuAt bdnh chtng dngc lim tu gao ndp, dd xanh, thit tW t@ muditieu. Vd bdnh chtngdr.rqc bgc bing fti dong. ViQt Nam minh c6 nhihg loai bdnh nio tlugc lim tir gqo ndpcSc bqn c6 bidt kh6ng? N @@ Ch6olit mQt loai dUgg cU ldm bdp. ChSo r6n lir mQt loai chdo. CQftodtng dd iar.'vav aao Otrng Od lam gii rnot dDng d6lim gi? "DUng cp dr-ru. c lirm bing hai thanh th6p, mOt ntn ttuqc mii s5c, b5t ch6o vio Rhau, dirng ctd c5t" li c6i gi h6 ciic ban? qm cb t iin urargtir hinh ,uii^ nor rriin.-'"' ffi Hinh chfr nfrff cUng co bdn g6c vu1ng, 6Mn Hai h)nh ndy khSc nhau 6 ciii gi?--*_..-- Har nrnn nav Knac nnau # m \5 q car gr!' r / \V/ \ J*'/l Ylj j *A Trong hinh vulngthi c6 bdn canh ddu bdng nhau. : @,'# ntnn vuono hinh b6n nquv6t ..".,..... hinh binh hinh, hinh nq6isao hinh ch0nhQt, hinh e;lip hinh !haf9 , : hinh lrrdilidm hinh thoi, hinh trdn hinh tam gi6c. Qai blngthi hinh c5u.Th6 cdn cdithang mb chri c6c dUng " e6 U5c l6n gioi trong truyQn Cdc ki€n Troilit hinh gi hA Nhd? { } )) " {,. B5c thang l€n h6i 6ng gioil Kho qua!Dd em l6n h6i 6ng gioi ct5./ i\",. *-*-.*---- i" Li hrhh thangtThd mi kh6ng bidt! ) '' * *"p" C5i n6n tlOi ddu, che mua che nSng cia bdc'n6ng din, ttuo. c lim tU cdc loqi 15, b9 (nhu 15 cg, bg tre,...) co hinh gi h6 cdc ban? 13 w wA thi c6 B. A thi lam ngh6 B, A/ghdthi c6 l6ixe, dAy hQc,lim ruQng,... Nghd tao dQng chdn faythi c6 tdixe, bdc vdc, ndng d6n,.. Nghd lao dQng tri 6cthl co dqy hgc, nghi€n cut, chh b€nh,... Bdc sTthi lim nghd chOa bQnh. Gi6o vi6n thi lirm nghd dEy hgc,... X6t theo ddi tuVng bpnh nhlnmir biic sT ph6i phr;c vr,r thi c6 bdc si nhi khoa, bdc sildo khoa,... VQy, x6t theo lopi bQnh, th'i ch0ng ta co c5c lo?i bdc sT nao? t B€nh thi co b€nh vd tim, bQnh vd mdt, b€nh vd rdng,... X6t theo benh thi co bdc sitim mqch, bac sinha khoa, bdc sTnhdn khoa,... 14 N6i P -"'''o &{ ffi 5{ W ri @ @ n ffifW JL*s,l ,,.-'.i.'...^ ,/\ \ /\ \/-nt c)paft ,r$a ffiw' 9w*)s rL---^ Y=T) )D/ l$*--a ffi,r@ h-@ ry3Y--lf, 9{"H4a* d"\M ffiqs #L Bdu A thwng tiy bi cIng, Tuy rdng khdc gi6ng nhmg chung m1t giitn. Bdu, bL mw,la loai cdy g'i h6 cdc ban? /\ /*:+/ J€--.r !/ ,->* &. -f sik** It flr*' C6y th6n thdo hay cdy th6n cd tldu li mQt c5c ben A. C6y rau ng6t mi chting minh hay 5n li loaic6y gi hi cdc ban? 15 hoa hdng qui drla o hoa lan hoa c0c h;" nong oacn ':, hoa cric hoa hdng ving hoa hdng nhung & Hoa hdng bpch Dit Lat li mQt loai hoa h6ng. Hoa h6ng le mot toei hqa. Hoa la mQt loii thgc vQt,...VQy,hoa c6 nhirng loii hoa nao? Hoa hdng c6 nh0ng lodi hoa nao? t7 qra suc gra cam thujr cdnn tAv gir Ddng Tio 9i Hd gi tre sdu bo cay col gi choi gi mia chim bd cdu Gi OOng T6o hay gi DOng C6o la mQt gidng gi quV, ch6n to, da diy, d6 vd sdn siri, dugc nu6i 6 xd Dong T6o.huy?n fno6i Chdu, tinh Hung YOn, Gi Hd cUng li mQt gidng gi quV, ch6n to, da rdt diy nhrnrg nhSn duo. c nu6i.6 tni trdn H6, h.uyQn ThuQn Thanh, tinh Bdc Ninh. Gl Dong T6o, gi Hd la hai trong sd nhtng gidng gi dd tidn vua ngiy xua. Cdch ggi ga H6, gd D6ng T6o li c6ch ggi du. a vio xudt xu c0a:gl. Gir, vit,lgan, ng6ng,.., li nhirng con vQt nu6itrong nhd, chfng ld gia cdm, Nh0ng con gia c6m nio sdng ctugc c5 trong m6l trudng nuoc (nhu vit, ngan,..,) thi rtuqc ggi ri6ng li thuli cdm. Trdu, bd,lgn, ch6, mdo cUng ld nh0ng dQng vfrt nu6i trong nhi, chung li gia s(c. Em si6u chua? 16 t\v da oreu . , .. ,.... i' hd chim bd cdu , chim sdu didu hiu , hd b5o ngua :' voi tr6u b_d ,i'""' -7 gi vit cng meo d6ng v9! n1 c6 lon gb cay co lcvn dOil"eted;; ttQng v{t ar"if''0. etQng vqt dn thit @ go trdu hd tfQng v{t nu6ittd ldy srlc k6o bo sUo iOog "ai nuoiae ley*'1f ctQng vdt nu6i ttd l5y trfng ttQng vQt nu6i ttd ldy srra trdu lon Chimvd fhd ddu lir nh0ng loii dQng vQt, Chimthi cd cdnh, c6 thd bay dryc,.dE trtng, c6l6ng vA. Thlth'i cri b6n ch6n, kh6ng bay duqc, dE con, nu1icon bdng s(n, co l6ng mao. Cung li chim nhung co loii chim duqc nu6i trong nhd nhu chim bd c6u, c6loii chim kh6ng tluo, c nu6i trong nhi nhu chim daiDdng, Cung lA th0, nhr-nrg ch6 th) duo. c nu6i trong nhi, cdn ch6 s6ilit d)ng vdt hoang d5, Cung li-dQlg vAt nuOi trong nhir, nhtpg tr6u thi 5n c6; lqn thi 5n c5m; ngu, a dUng dd th6 hAng, krio xe, cdn tr6u dd k6o city. 17 a':"q N(€ dch j @"hdjl ffil r:rjfr I id,dr-iffij ,; oS .1 iinil"dili /.ffiMb€ btrdm -+{-E'--6:"/4 ffi71 //\l w,.@1. ini* ., I thrr. * I (\J ]/ f*t? cir phA r sua I L . .!-..i ,,"r",", ". trir i "i,",,..1 (\ @n \r=--b' Ch6u chiu, cdo cdo li nhirng loai cdn tring hay sdu bgco hpi cho mta ming crla cdc bdc n6ng ddn. ChuAtcling li toiti dQng v|t gFm nhimrdt c6 hai, C6 mgt sd loii bd sd4 lodi thf nu6i trong nhi c6 thd gifp bac n6ng ddn ti6u diQt duos c5c lodi chuQt (chuQt nhdt chuQt ddn, chuAt chi, chuQt cdng,...). Cdc bAn h5y n€u t6n nh&ng lodi vQt c6 fch d6 ra nh6! $'q- Thric 5n thi ph6-i nhai, Kh6ng co 5n thi d6i, Thrrc 5n ct6 gi6i con doi. Dd udng thi kh6ng phii nhai. Kh6ng c6 dd udng thi khat, D6 udng dd gi6i cqn kh5t. 18 Mft thi r6't thom. Vpy chuQt chu thi r5t gi h5 c5c bpn? Th6 thi chpy rdt nhanh, Rua thi bd rdt gi hi c5c bqn? *"t--J i-l*:- * a7*_;;r H M r;l F6 r6"sl t "." "e,tl | -r "dl fi--zr ')+t i Yd, meo - i;ri":* fiffi;:_;j n#;t:* l:r i @@Er@rr i;;;;l '1,",.,",,.,",.,,,..," ....,,,,.,.". .,.,".] i-#;" "i [d_i a;ffij Hd ldfobi d0ng v6t thtiOc h9 Mdo. DOng vOt hq-Mdo thuOc loii dQng v1t dn thft,DQng vOt hq Mdo c6 tlic di6m chung li 5n thit loai dQng vfltsMrric, c6 r5ng, m6ng vu6t s6c, mtt s6ng, nhin dugc trong d6m, c6 kh6 n5ng ki6m m6i vio ban d6m' Dd cdc btn, sutti, bsovAmdo mi ch(ngta nu6i dd bdt chuOt c6 thuOc hq Mdo kh6ng? Mdo mun, ch6 mW ngva uiln,= lir nhiing cach ggi t€n c6c con vat dG viro tlfc didJn rnau'FnO fiay ,ki6u l6ng n6ib6t ri6ng bi€t, 19 nhoc cu nOng cu v0 khi dO d0ng hoc top cay kidm clin bdu brit mdc \\ -.-"-'' \ft --, _AV2- *_:4 .#-ffi' )}\:-> l,/ \) t o Itrong phucl A dO dUng nho b6p dung hoc top quydn $ch U,ip Ue bdp ga # iio khoiic 64r,\}l 11.:+.-r::,{ @..@1 dYte o E-* giiy da iio dii qudn bd d6p quai h6u quon^ oo dep gtoy 5o mtla ;r NOng dinlit nguoi lam nghd ning. Nghd n6ng li nghd ph6i lim nhirng viQc nhu 5o r6t , i, d6n 16 . I d6p nhr.fa Lrdm dirng Ad cdtnhung khong ph6i li c5t t6c, c5t gidy nhu k6o, mA la dd cit lua, cdt ciy bin, cdy hdi,... Ngrroi n6ng d6n phili sti dqrng n1ng aJ 0d lim viQc. NOng cqr cfia b6c n6ng d6n li ciy, bla, cudc,lidm,... Ciy, bln, cudc la loEi n0ng ct1 dtng dd tat, xdi,lim nhuy6n v_i nh6 ddt. Ciy dirng ttd cay. Br,a dung dd brc. D6 bpn bidt topi ndng crl dUng dd c5t l[a, c5t c6 lb gi? cci ChiSc lidm cCIa bdc n6ng ddn c6 hai toEi, Lidm con lir lo_ai li6m nh6, dung dd cdt lta cho c6y l6a- d6 xudng. Li6m xdn lir loqi ti6m to, dtng dd xen c6y Matl5 c5t thinh hai b0 ph$n ronr (phfa nggn) vi ra (phia gdc). Ddp 16, ddp.quai hdu ld nh0ng lo6i ddp rluo. c ggi t6n dga vio dic di6m b6n ngodi. Ddp nhgn, ddp da la nhirng lopi d6p duo. c ggi t6n dg a vdo chdt li€u sin xudt. 20 Di chdt rdn bict thd ;' : nhir m6y ti gram nrJdc s5t .ttt nor o noi lom viOc nhe tl .: !l1s truole ,, 'l\nna ngor : xe ttgp I i thudc ke , btit bi b6ng den nho b0r Nuudi nOt toai chdt,i6ng& nhi0t d0 rn6itfuong thOng,thrrcng. Nhtmg khi nhiet clq l6n ddn tr€n 1 000C, nu6c trd thinh ctidt *nL hoi,vlv khi nhiQt d0 gi6m xudng duui 1 00oc th'i nuoc trd thirnh cndt giZ Dd ban biSt tldy. 2"t v, truyOn ngu ng6n tho bdn chrr :.r.t"t:t'," -'l' .,t:'.,,.-:":' . . ... thd f,uc ba1 truydn cd tfch CAy t1e trdm ddt ,Con c6o vi chirm nho Ria vi th6 Ciy khd brlc tdgng br?c tranh o0 phim vd kich iEm nghTra r6i, lit tac phdm di€u khdc. tho truy6n cd ticn truy6n ngq ngOn toc phdm di6u khoc TruyQn cd tfch li mQt logi truyQn. TruyQn lir mOt loEi udn xu6i. Vdn xudild mQt loai tdc phdm vdn chuang. Vdn chuwtg li mQt lo4i tac phdm ngh€ thu€t Dd bEn tho khSc vdn xu6i 6 chd nio? Tdc phdm nghQ thuflt c6 nhling lopi nio? vi€t Nam co mOt thd loai tho nditidng ld thotgcDdr Tho h;c b5t tir tho co mQt ddng tr6n li si5u chtvi mQt ddng dLroi la tdm ch0, Hai c6u tr€n duoi niry hp thinh mOt cdu luc bdt. ca dao thrronq dusc vidt bino tho !_uc bgt fruy€n,$6u cria Nguy6n Du li tho h;c Oat. fd Hriu, Ngly6n Duy, Ddng Ouc 86n,... li nhthg nha tho ldm tho lUc bdt rdt hay. f - 22 il" ir.rre"q"a"; : R // \ phuong tien di lgi * o fl::.ed* il, ffi,}l$'l,_i hinh ehff:n w'D W wz W d6 choi - ;d"nili" . *i.*". nl" -. : cdy rou r,:" ""_ --*- f i-,-": i ,l1t-." :i rau ng6t inffi" ;u;'".'-*' --- 'l cOy tr6n con ;i j :I sen bAo tdy hoa hdng b6o hoa hdng bqch i;i-*yl:---; f---l-. q ";-..1.:af ---, : "i il---$' r_:J,*dffi co Ca^p li 1o4i c6y dn Qu6, xdttheo ti6u chi qu6 c6 dn til-ryc hav kh6no. Cam li ffi ffi !ffi #'!'{f $-ffi '',He-&:l!'*ilifi fl#fi t'itffi ,';i-?ft $;tl niy vedhhdft' nayhEy fthiffi' kie' Eil tiry, tifirgr tiou. frif d5l tSc san., : i Dd c6c bpn: Cdy thlngco thd dr.rW quy vio nhiing lofl c6y nio? 24 loiti clythdn 1tr61cqn, n F,{eav .' "!: iefQng vit kh6ng co : ::XUOh$ sOn$, CO SdU : :ch6n, c6 mQt s6 lo)i i i chim nh6, mdu cfen,i ; cSnh d)i, nhon, I :.' - r .^' I : thUofl$ gap nnleu : ivio mira xu6n j chim :efQng v6t c6 xudng I it:: SOh$, CO long VU OaO : i ph0 thdn, c6 cSnh dd i ir ', a : Odl, O€ trUng j chim siu : ChIIT'l nnO, lOng ixanh x5m, thr.Idng :s6ng d br,ri c6y,5n i.li y. 9.o" 1.1.,.9............. i tfong vdt th6n i mdm, thrlong c6 v6 i ,. +R | ' : CUh$ Oe DaOVe i .....:........... ..r.: Cnlm nnO, long mau : I r !. . i : Xdhh nnat, mal CO : :\^.e : vanh khuyen trang, : i.an sdu bo .j Chim s6u la mOt lodi chim. Chim sdu la loai chim hay b5t s6u bq nh6 Od 5n. Vpy chim s6u c6 lqi hay co hai ddi voi mira ming, cdy cdi cria b5c nOng d6n? thri : ,fQng vit thAn mdm,: ; thuong c6 v6 cfng : | -Pr t ^ : :OeOaOVe : dQng v6t c6 xudng s6ng, co l6ng mao, nu6icon bing stra fi*-ai meo . l{b* ) (- \n Y"*/ ithrj nh6, CfuOixir, i i^, ^.: :song rren cay, cnuyen: :cdnh nhanh, hay 5n : itt:qua, hat j Mdo li mQt loii d]ng v|t nu6itrong nhd. D)ng vQt nu6itrong nha co gia sic., gia cdm, Gia sdc li tr6u, bo, cho, mdo,... Gia cim l. ga vit, ngan, ngdng,.,. VQy dd ban -.Ra,-v gia sfc c6 dic di6m gi? Cia cdm c6 dAc di6m gi? :tiii'vat'g?iil ilot ilet' ;ph6ng dgt trdn m6t hodc : ,.^. :.1'lhl€U Cnan OUng cay ..':';" " "" ;.':"' ;" " :"." "" ". o9ng var co xuong s6ng, c6 l6ng mao, lY:i:-"1 9:lg:y: xoat ffi ; cdy 5n qu6, 16 i +x. : mgc oor, qua ichfa nhidu hat inh6, thit mdm i';i;; ;;a, i3 ili, q,i5 : : hintr bdu duc, thit mau ; ving, vi chua ngot, c6 'i i mQt hat to. ! ........t........ c6y c6nh, thdn c6 gai,: 15 kep, hoa nhi6u c5nh, i mdu tring, hdng, d6,...,: c6 huongthdm j Xoii la mQt lodi c6y 5n qu6, sdng & vung nhiet ddi. 0 Vi€t Nam, midn Nam c6 rdt nhi6u lopi xodi, nhi6u hsn midn BEc. Ban bidt nhimg lo?i xobi nbo? hoa hdng b6 phdn cOa c6y hoa hdng, c6 nhidu c5nh, mdu tr5ng, hdng, Cf6, ving,..., c6 miithdm ..r^ : OO phdll Cua Cay :l a noa nong vang, co :nhidu cSnh mdu :vanq hoa hdng bqch ..r^ : OO phdh Cua Cay : Iri hoa hdng nhung, c6 i inhidu c5nh m)u cf6 : isSm j : Do phdh Cua Cay nOa i r. : li, c6 khoing ndm hay : sdu cdnh to, c6 miri i thom b6 phdn c0a cdy hoa hdng bqch, c6 nhidu cdnh m)u trSng Loii afy c.inh trdng Od tdy hoa cd nh6, ctng hp vdi dio, mfln, th6n co gai, 15 k6p c6 rtng, hoa c6 nhi6u miu vi g6m nhi6u c6nh, c6 huong thom dr.rgc ggi lit c6y hoa hdng. Nhrnrg kh6ng ph6icrigqili holhdngmb nghTli hoa cd iilu n6ngnh6. Hoa h6ng co rdt nhi6u mdu-: trdng, d6, ving,,., Hoa_ hdng c6 tr6n mQt tr5m loai ddy c5c bEn. d Viet Nam c6 mQt virng tr6ng hoa h6ng rdt ndi ti5ng, cdc ban c6 bidt li vung nio kh6ng? 26 \.4 xe cfap ;# phudng tiQn chd ngrldi hoic chd hdng tr6n cfudng illle:::::19:::l phuong ti6n di lai hoac chd hirng trdn cfrlong b6, c6 bdnh lan phrtong ti6n chd ngr.fdi hogc chd hdng tr€n cfudng lTi xe do ngLrdi cfap, c6 ba b6nh, dirng dd chd ngudi hoic hing ho6 xe do ngUdi dap, c6 hai ho{c ba b6nh, tay l5i g5n vdi b5nh trudc xe chay bing clQng co, co hai ho4c ba b5nh, ding cf6 chd ngudi hoic hirng ho5 Xe dap di€nlimOt loai xe dAp,nhung n6 kh6ng chEy bing cSch dung ihdn dd Oapnhuth6ng tht"mrg mir chaS bing mdy dttqc nai dien. N6 cUng kh6ng_ chay bing m5y s& dung xdno thule m6y th6ng ttudng.Vith6mihguoita gai nO laxe itqO dgn 0dV c6Cban, Cic ban nhodi xe dap dien ph6i ttQi m0 b6o hi6m ddy nh6. Ddban ni6t cnift xe d?p md ngtri ViQt Nam chung ta dE caitidn ding dd chuy6n chd hirng ho6, rdt d5c dLrng v6i b5c n6ng d6n trong viQc chd [ia, thd ph6n",. duW gqi li gi khong? Ts gqr f nh6, chiSc xe dd ttlng li mOt c6ng cqr d5c h-r dd c5c c0, c6c cnutan c6ng tr6 hing thay ngr;a, o16l6nDiQn Bi6n Phri, gop phdn lim n6n chidn thSng DiQn Bi6n Phfi l6y [nrg n5m ch6u ddy. 27 .-. .{i tu uk f:T-d 'f .N,,1"<' cdy l0a : .ay dn qu6, thdn 96, qui to c6 gai, : trong chfa nhidu mf i ngot, thom i c6y lrrong thr.tc, thdn c6 r6ng, qu6 : c6 v6 trdu bao ngoiri (hat th6c), t6p itrung thdnh b6ng, dirng rtd an """""""":' i c6y rau, in ngon vi 15, thdn r6ng, i s6ng d nrrdc hoic trdn can i c6y an qu6, th6n hinh c6t, ld to i hinh l6ng chim, qu6 c6 nU6c ngot, ...mdt, ciiin duoc icAy luong thrJc, th6n thing, ld x6 ' tNffi\ cdy ng6 f'zqi ( )ar{w' '%#/ 't$y : hinh chdn vit, 16 dang c0 chtla i.nhidu tinh b6t, dirng efd in ds,il' ,4K cdy sin ,tavl , khoai lang icdy lrrong thuc, thdn bd, 16 dang c0 ichrla nhidu tinh bdt, ding cfd an iciy ltrong thuc, than thing, qu6 i dang hat, tu thinh bdp d kho6ng iOitra th6n, dtng cfd in Ltia, ng6, khoai, sdn,...li nhiing loai cdy luutg tht1c. LAa td li mOt loai hja. LAa ndold mQt lopi h!g,Lta t_6m yan\e q6t toEi Ma t6. Laa dvtit mQt toqi tia i6,... tia n6pi6 l0a ndp cdihoa vdng,lia ndp cdm,... 28 rln*l i Ovng c9 hgctqpthuong dnng dd i :, : i hgc sinh ghi bitivi lim biitip i i.[fu.; i OO Ot,ng nhi b6p, cf5y rQng, thirnh i n6ng, thudng dirng tfd r5n, xiro thtlc 5n 1uai Ad OUng c6 mQt mit phing b6n tr€n : , rQa hoqc nhi€u ch6n, dirng efd lam i i.noi hgc tQp,lirm vi€^c, dn u6n9,... .............h., (D,: b'r) dl nr::af( €:";- f:l [ruilj iffi-' i" fi-' i Od Ot,ng hinh hQp ch0 nhdt, trong a,; c6 nhi€u ngdn, c6 cdnh cfia, thudng ,. 9.y.r. g . l i,. n. r g. J. :i1. 9.". i. g.y.i.L .i.g. . . . efd dirng c6 b6n chdn,tr6n c6 mQt mqt phing ho{c khung, dung dd tr6i chi6u hoic CfQm, ding lirm noi nim nghi .ngoi, ng0 iifd dnng thrJdng c6 bdn ch6n, trdn : !c6 m6t m{t ph6ng, co thd c6 hoac i r !: !: :. .Lg. .:.9. .s.19. I * . I gt e:. 9.!.t g .9f . I g.9i j Gfrddtng ttd ng6i l€n, ghd di v1| bdq Od tam thinh.D0 Ddn ghd&in li.noi tl6 Tit d6t v& l6n mb vidt, tl6t s5ch l6n mi dgc,... Giwng le dd Tit n5m ngd. Ti dd Tit dVng qudn 6o, sach v6,... 29 itruygn ngt.r n truyQn cd tichr;"yd""drdtl f---*'al.in** i j tQp gidy cf6ng thdnh quydn, c6 in m6t hodc : : nhi6u tdc phdm c0a c6c nhir vdn ! i tQp gidy cf6ng thinh quydn, kh6ng c6 in chfr, , i thuong m6ng, dirng cfd vidt ; """"1' i tap gidy cf6ng thinh quydn, c6 in chr.r, cung cdp i cdc ki6n thrlc n6ichung truy€n din gian n6ivd c5c vi thdn hay nhrrng nhdn vdt anh hing tfa cfrrgc thdn thdnh ho6 i truyQn d6n gian n6i vd c5c nh6n v6t vi cdc srl : kien c6 li6n quan d6n lich sfi nhung c6 nhi€u i chiti6t thdn ki truydn ddn gian thudng n6i v€ ngudn gdc c0a i sr.lv6t, hien : tLlgng,... .; ;;;;;; ;;; ;;il".* ;;; ;;;il;,;;; vQt dd n6i vd con ngr,rdi nhim gido dr,rc dao lL kinh nghi€m s6n9,... Truypnding dd dqc. Cdn chuygndirng dd k€. TruyQn lir^tiic qn"qrn.W1 \oc, Chuypn ld sg,viQc, kh6ng ph6it6c phdm vin hgc, Vi the m6i q6i dgc tu3rtn, kd chuyQn, ndi chuyQn vi khdng ttff ndi ndi truy€ni kd truyQn, dgc chuyQn'thro. c, 30 nha teu biet thu o i; nhb ng6i nna san ii".rj'i:, '. -i'i i --i .,ji,1,.! r..:!iit ri nhi tranh 11,11g1s tros ; .;;;il ri i bfnh,,vfen , C5ch gqi nhi co mai lgp ng6i li nhd ng6i, ggi nhi co tuong x6y bdng gach li nhii gpch,ggi nhirco mdi lqp bing c6 tranh hay rom rp, 15 cA lir nha tranhld cdch gqi drJa vdo dic di6m hay thuQc tinh ndi bQt c0a ng6i nhi, Vay nhi cao tdng c6 thuOc tfnh gi c6c ban bi6t khOng? i c6ng trinh x6y dUng efd o, to, r6ng, bi6t lQp, : i. tfruong gdm ci khu d vi vUdn tUdc j i c6ng trinh xdy dtlng cl6 d, c6 mdi che, c6 trldng, i i vdch bao quanh, c6 c[ra sd vir cCta ra vio j i nhd nh6 eld d, gdm m6t hodc hai m5i che i i. U;ng rom hay c6 so sdi ! ..........:...... : nhir dqng bdng 96, thrldng c6 bdn chan, i Otl0i sdn c6 kho6ng trdng i nhir x6y chSc chin bing g?ch, mdi lop ng6i i i nhd ifon gi6n, nh6, tutdng thr-tong trdt bing i i .{rt,. :tt ii i. I gp. P. s.Lg..le. I t3 t.l:. ! :1.te i noi hgc tQp c0a hoc sinh, sinh vi6n v) noi : i.9i5o vi6n gi6ng dqy .j : noi lim vi6c cOa bdc slvir noi khdm ch0a b6nh i i c0a bdnh nh6n j BQn! viQn c6 nhi6u loai: b€nh viQn lao ph6i, bQnh viQn tim, b€nh vi€n tai mni hgng,...) b€nh vi€n nhi, b€nh vi€n trung uong, b€nh vi€n tinh, b€nh vi€n huy€n,...; b€nh vi€n da khoa, bQnh vi€n chuydn khoa,,,, Cdc b?n c6 bi6t tai sao nguoi ta lai gqi nhu th6 kh6ng? 31 i.#ft;; nrJdc i chdt d trang thSi lu6n c6 hinh dang vi thd tich i. nhdt Cfinh, kh6ng phV thudc vio v6t chfa r inei a iia;si#; ;;iile ;#i;6;;;;ir;e iilii' ' ' I nhdt dinh, c6 hinh dang tu!,viro vdt chr,fa j chdt kh6ng co thd tich nhdt dinh, c6 thd lan ra i cfdy v6t chfa r';iidird;iii;ds il;;';;iihd;;;i;;i;;6;g', i.vdo c6 thd bisay j r'ili5i'i'ong iifiifie mSrj;Vi;ri;;;adrie i5il el; "i : ....::.:::;:::::::::::::::::::::::::::::::::::::.:::.::::.::::""" " j'chdt l6ng kh6ng miu, kh6ng miri, kh6ng vi, co 'i l.thd u6ng efuoc efd 9i6i khdt j Nuac lir mQt lo1i chit tdng. Trong di6u kiQn nio th'i nudc trd thdnh chit rinud chit khi dd c6c ban bidtt 'chdt d trang thdi co thd ch6y dugc, c6 thd tich nhdt cfinh, c6 hinh dang tu!'vdo v6t chrla chdt rdn 'chdt o trang thdi lu6n c6 h'inh dang vi thd tich .nhdt Cfinh, kh6ng phq thu6c vdo v6t chrla j'chdt khdng c6 thd tich nhdt cfinh, c6 thd lan ra i efdy vdt chrla i'chdt rin cdu tao n6n v6 trdi cfdt, thrrdng tao ': i.thanh titng hdn, t6ng j i chdt rin cdu tao ndn v6 trdi ctdt, gdm nhilng hat : i vun kh6ng gin chdt vdi nhau, chrla nhi6u chdt i dinh drrong nu6i cAy c6i Chdt l6ng, chdt khi, chit rfnli ba trpng thdi tdn tEi quan trQng nhdt cfia vflt cndt- tu chit rdn co thd chuydn sang chdr tdng, ti cndt l6ng co thd chuy6n sang chit khi Nuoc la mOt vi dr; ctidn hinh cho qua trinh l3y ,.5. ban.A-.Nhi€tdQ chfnh ti tac nh6n quan trpng Od tim chuydn bi6n trpng thdi c0a vqt chdt. Trong khoa hgc, nguoi ta cdn n6i ddn mQt trEng thdi khdc n[a la trpng thdi plasma. C6c ben thri tim hidu vd h6i ngudi ldn xem trAng thdi plasma li gi nh6! 32 vi6m hqng i trang thSi co thd tdt, hoat cfQng binh : i.thrrdng, khdng clau, kh6ng 6m .j i Ognh drrong h6 hdp, thrldng do vi khudn, : vi-rft, ndm hoqc c5c t5c nhdn kh5c g6y ra, i c6 c5c triQu chrlng nhu c6m, dau nguc, sdt, i tno tno i rdng c0a tr6 em bjgiy, rr,rng m) chua moc I : rdng mdi, v6n cdn trdng ch6 trdn hirm j :-r\ i ring bi hu!'hoqi mQt hay nhi€u ldp c0a i ring, c6 khi bith(rng tditu!', rdt nhrlc ', bu6t, do vitring (sdu ring) gdy n€n i rang bi m6, srn mQt phdn nio cf6 mQt c5ch ,.t y..LL i:.1 . Fr.9 e. :i.l.p !:: !. 9g. s y.l.e.. .. ... .. ........ Od c6c bqn, mta xu6n (& mi6n eEi) rigLroi ta hay ,, bi,lr€nh Ei? l4ua hd'ngr:oitaftay bib+nh gPr:. - a- ,.--,.'. ) t,1., ,, ...... . ....'. , r''. .'..: . :';.:. ... " 33 Mdt Trdi : thi€n thd chuy6n dQng quanh MdtTrdi, c6 i rQt cfu6is5ng hinh gi6ng cdichdi i tfrien th6 ctrlo. c nh)n thdy sSng ldp ldnh tr6n trdi i thi6n thd quay xung quanh TrdiDdt, ph6n i chidu dnh sSng c0a MdtTrdivi chi6u sdng i traiodt v)o ban d€m i .t.^ .r R i thi6n th6 nong, sdng, ngudn chi6u sdng vi i srtdi 5m cho Tr5i Ddt .. *. i mira nong nhdt trong nim, sau mUa xudn, : i tnldc mira thu i ..,:............., i mia chuydn ti6p trl mira d6ng sang mUa ha, ; i md cfdu c0a mdt ndm, thoitidt dm ddn l€n ; ; mira lanh nhdt trong ndm i Thi€n thdla t6n ggi chung c0a cdc vQt thd t6n tpi tg nhi6n trong u0 f4.r, nhu c6c ng1isao (ma chf ng ta nhin thdy ldp ldnh trong ct6m) hay c6c hdnh tinh,... Mit Trdi li ng6i sao trung t6m cia H€ Mit Trdi. Tr5i D5t cria chfng ta la mQt hdnh tinh quay quanh Mit Trdi. Trdi Ddt c0a ch6ng ta khOng thd tu phSt ra anh sang nhu c5c ng6i sao ddu'c5c bpn. Mit Trdi khong phii li mot toai m{t ddu cdc bpn. Mit tr6i xoan, mit ch0 di6n, mfrt ludi cdy,.., m6i li nh0ng lopi h)nh dSng c0a mft nguoi. MQt ndm co bdn mta: xuda hq, thu, d1ng. MUa hp cdn dugc n goi ld mia gi nh? Mta g'i thi hqc sinh chung minh dugc nghi dh t,'l hd? Mtra gi thi moi ngudi ttuo3 nghiTdt Nguy6n dan? ar€h 34 N6ijftu ca /-6=={\ ffiIFdN W:*;: , ) . Ca qua ][email protected] l c6 thu ca vang l;'- ,,-\.O- )) / ----.ff A / OC nnol \\ ,/ ffiF J''air' klOn oc Tinh hii hu6c Thfch lim trd Ddu ph6i lgn phi, ng0 kT,5n no Sao Tru Bdt Gidi ddn thdm do bi con? Ld con gi? : ifQng vQt c6 ldp v6 giSp bao quanh, c6 hai i i. cirng vi t5m chdn dd bd theo chidu ngang ..; i'ctQng v6t c6 ldp v6 giSp bao quanh, c6 muoi i i chin Ad diva nhidu chin kh5c ifd boi j i dOng v6t c6 xudng sdng, d drl6i nu6c, c6 1 i. mang, c6 vdy ..j :. c6 6 nU6c mdn, to, thAn det, dii 1 """"'x"""' i cA 6 nudc ngot, nh6, thdn trdn, diri, kho6 j i c5 c6nh, v6y to, du6i l6n, miru v)ng d6 j i'dc nuoc ngot, trdn vi to, v6 b6ng, s6ng d :l i .l:,1y.91g........ ......... i dc nudc ngot, nh6, c6 hinh sAn sii, sdng d : :^::.. ao, ruon9 : :::: : : : ::::: ::: :: : :: ::::: : : i'cd nrrdc ngot, thin trdn vd dii, da nhdn vir i I .l19..L.n il.L: t,.L* Iv :.ltg..t e..P v I Kh6ng ph6i li c6i con nu6i ttd ldy thit, miQng k6u eng 6c, d6i thi r(t 5m i no thi ng5y khd khd d6u nh6!Con niy li mQt loiric5 ddy. Ti h( mdt luon, m5t dc nh6i, ldn nhu chech, dn n6i luon lgo, dn 6c n6i md, cdc md cb xoi, c5 chudi clSm tludi vi con, 35 mu m0 lUditrai gtay d6p ii;;il;hv;il;il;d#;;;, , i.che nguc, bung, lung .j i trang phuc dirng efd d6i ldn ddu, 'i i rlp chup s5t t6c, che ning, che mua i i.hay girt dm,... j i trang phuc mit tU th6t lung trd 'i :"':.XUOhg, CO nal Ong j itrang phuc dd mang d ch6n, che 'i i kin c6 bin chdn i ivdt cfd cfi d ch6n, c6 quai, llm bing i.nhua hodc da im0 ldm bing v6i hodc da, c6 m6t i phdn crlng chia ra phia trrldc, cfd lrs: Ch€ hdh$ i;d id; ;r;s ;G;;il;;;;;; i dd ai 6 lry, vdi muc dfch girr 5m, ':T:g :::9 |33: IiyY: :ill iv6t ef6 di d ch6n, thudng che kin c6 ,:l?l:r?l ?:lg 9: l:si: Yl1 Mi dd may dQt bing v6i, dirng efd cfi d : tdt ichdn, vdi muc dich girr dm hoic cfd i !.16t cho gidy d6p j i m0 cfan bdng len, cf6i dd giir dm i rddu viro mira lanh i Mavd non ddu dinrg dd dQi ttdu, che mm che ndng. Nhung cdc bpn bidt mu kh6c n6n & chd nio khong? Ndn th'i thuong dugc lim b5ng cdc toai td hay be (nhu td cQ, be tre,...) m0 thi tim bing nni6u loai chdt ticuinec nn.u. Ngdy xua thi din bi thudng clQi n6n, dirn 6ng thuong dOi mu. Ndn nhin nghi€ng c6 hinh tam gi5c. Nhin tir tr6n xudng hay tir duoi l6n thi co hinh trdn, m0 thi c6 hinh d6ng rdt da dAng. 36 cldn dom d6m ddn lgc oen qau ddn di6n o ,/" ,,,{/ b(t l6ng ( / Z but chi ra/7 brit mrrc fl ,4) i ddn dtrng ddu c0a c0 lac vd bdc dd :: i.cf6t cho sang ;'cfen dtrng ddu ho6 vir bdc dd cfdt cho i i sSng i brit c6 ngoi lir m6t hdn bi nh6 gin 6 i.cldu mQt dng dqng mqc ddc ; but co ngol Dang sat, co Oo Pnan oe i :t r- / \. I V !, . | ^ | 4 +4 isl{l n$.: f.i.ysl . .. i'brit co ruQt la mQt th6ithan chi hoac i ichdt mdu, v6 thrlong bing 96 j ,r/t ' b(t bi i'r " ' \!'r ''-ingdqgsnoefAu : : Put Co n$Ol lam oang oa gan o qau 'T9l9.l9 Ty: . : t "'.. \'\'\u'bft da :r '- l^ l\ +dl :but co ngol la mot tum long, oung oe : ividt chtl H5n hoic dd ve ! Btit chi, btit bi, b1t mw b6t mdy, btit 16n9,..,lir t6n cilc loQi btit duqc gqi theo thuOc tinh didn hinh _c0a ch(ng. BAt chi c6 ru)t bdng chi, But bico ngdibdng bi,... Bitding d6 vidt ra ch1. Thd bft thti di€nco ph6i lb mOt loai Dtit uidtm6ng? Btt th| di€n kh6ng ph6i la TQt loai b6t. Bit thir di€n ld mQt lo1i c6ng a1 cIa ch1 thq di€n ding dd th& xem c6 dien hay khing, ... \,. Q\ li \\A z:,?:Y-- ' quat mo quat nan , qu?! cay quet treo tddng : quat trdn bdp c0i bdp ddu rqr'iai'6irq.'e;;'i;.aa th;nh tai cne rJ' i i ty.t !: : l. s gr .1 19:.r gr : .g y l.q. t:.y. g.9..-q.y.9.1. j i quat CfUgc cit ra tiJ m6t c5i mo cau, : i.Atng tay dd quqt j i'quat chay bing tfi6n, treo cfrloc tr6n 'i i trdn nhir. thUdno c6 s6i cdnh diri j '....,..,......:.......,...;i....... i qrat chqy bing diQn c6 th6n cao, d?t i i.o,rng du6iddt j i qrat chay bing cli6n, c6 ch6 efd moc i i.vio cfinh trdn tudng j j ndp aun bing ddu ho6, thudng llm :: t 9.?.t9.:5.1 Insn........... i b6p efun bing cOi hay rom ra, 15 cdy i i tfrO, thrrong la ki€ng ba chin hoic i 'I3v9:lg*l bdp efiQn bdp ga ;'bdp dnng khi ga cfd cfun, thudng gdm'i i.m6t bdp vi m6t binh chfa khi .j '.....'.......,i...........:.......... : Ugp cfun dirng efi6n efd lirm n6ng i: i..9.?x.r.e.y.:.9.............. QuAt tayud quat di€nkh6c nhau & didm gl? Quqt tayth) dung tay dd qupt, quat di€n thi dring di€n dd chay, Quat fay thi co quAt nan, quqt mo, quqt giiy,,., Quat di€nthi c6 quAt tren, qupt bdn, quqt treo tthg, qugt c6y,.,. BAn c6 bidt nguoi nhu thd nio thi dugc gqi lir qu6n su qu4t mo kh6ng? Ngrri mi girip ngudi kh5c f kidn, tu vdn cho ngr-roi khdc, nhung khong ttgt duq c kdt qu6 hay mi lEi thu duo. c kdt qu6 d6, thi dugc gqi li qudn su quat mo, Cgi li qu6n su quqt mo li mang him f ch6m bidm, chd nhao. Hinh nhuchi NhO hay lim quin suqupt mo cho minh thi phii! Hinn! Mai minh cUng lim qu6n su quAt mo cho chi dy. HE h6.,, 38 t\#rrg /,rffi i (r * j {P' qan trdng phSch sao idvng cu 6m nhacthdi bing hoi i dd phdt ra 6m thanh, hinh 6ng : nh6 v) dii, c6 nhidu 16 trdn :OVng cu 6m nhac lim bing hai i doan tre cr,lng, dirng dd 96 viro i. n !: e.v,. f .e.T. .9 h.9. l.d. i. h.4.! i dUng cu 5m nhqc hinh dng, thin :r v I I i bing 96, hoic kim loai, mqt bit ida, dung dni Eb cfd ph6t ra ti6ng i dVng cu 6m nhac thrldng c6 d6y i fro;c bin phim efd phdt ra tidng i nhac i din c6 hai ddy, dung cung k6o, i bdu dan hinh hoa rau mu6ng, imQt ifdu bit da rdn icfdn g6y c6 mUdi s5u d6y, hQp : rdin nguyQt t: efbn tranh i aan nhi lr. :..Cfdn cong hinh mdng (p .j icfin g6y g6m mdt bdu, m6t d6y : : . ^r |,, ! :vd mOt cin nh6 bdng tre, kh6ng : :'l :.c6 ohim j itfin c6 haidAy, hQp cfdn hinh i trdn nhtr mit trdng, cdn dli, 1 rt : phlIIl CdO Ddn biu, ddn nguyQt,., la mQt loei ddn Ddn li mQt loAi nhqc ctt. Nhac cU g6m c6 kdn, s1o, (ldn, trfng,.., Dd ban bidt loAi nhgc cr; nio mir chfng minh hay dtng dd thdi nhi? 39 o \Ft N(\ }:sS z4iliL #ff* r''- *- ..\t\ u "ffi \#\ qt fl^-\ bd ,ffi t -=-9 ffi lili:::i,:/ E# ', cdi ciy ciii bira cdi cudc lidm , gfii thfng gi6 i n6ng cu c6 nhidu rdng, dirng srlc 'i i k6o c0a trdu bd efd tim toiOdt ! "':.............. i dung st?c k6o cOa tr6u, bd dd lat i.9.e.!.19.1... : n9n9 cu hinh vdng trdng khuydt, : : c6 nhidu rdng nh6, dtrng Od cdt c6, ! i.hia, cdy nh6 j '.....'.........'. i n6ng cu c6 m6t cdi lrroi bing, gdn ; vio m6t c6n 96, dung sfc ngrloi : d6 tet d5t t6n n6ng cu dan bing tre, m6y, mi6ng hep, c6 ndp cfdy, c6 quai xdcfr, thrtdng dd dung t6m, cua, cd,... i n6ng cu dan thua, bing tre, s6u i long, thuong dirng dd dung vi '. ginh..s.q.q. n0. n e.1.1n .te.. i n6ng cu cOa cdc ddn t6c midn nrji, i dan bing tre, m6y, c6 d6y dd deo, i dtrng dd v6n chuydn n6ng s6n : n6ng cu dan khit bing tre, hinh i trdn, ldng sAu, dtrng dd drtng vd ,g3ll t::9:91 Tgyl ta hav n_6i dDns.cd4 di ..lr dra! pDns cu6c,d6 cu6c dfit.Dirns btra de DriE ru?ry Drlns s{ii .d.6 sni hens.Dyng,'oiyaa il;;;; il3;ilffi; n6ng cg gi dd 9/'6n 9aa dung n6ng cU gi OE sdng tiba -rtu ogjh].to hg? 1d, nal ddv hon rd, thrrng dung dd ctvng d6 kh6 nhuthoc gAo. R6 dUng d6 dUng hoic rrn. P., yf gdigj{ng. nfry;16 cfrtrc nd,ng, cLng rtd T*ang, Nhrng rliu ctd mans tr6, !-i.m b5ru v6i, co thd deo ctusc c6 fudc 6-ung r5n iil t-d. ciri thi d-d ;;;; hing,lim bing tre, nfa, thuong deo tr6n ltln"g,- o Nhir Dinh r: Nhi Li Nhir Trdn NhA LE HE N6i Hud :rp. nd chi Minh ' " "': '., tridu tfqi do Trdn Th0 D0 dqng l6n, cfi c6 c6ng ba ldn elSnh thSng quin Nguydn - M6ng tridu efqi do Ld Lgi drlng l6n sau khi cf6nh dudi giqc Minh, phSt tridn rqrc ro nhdt thdi vua l:IFl.| Ier.q ygille!lee geli ge lvil l]slg Pvs ; tridu dqi do Dinh Ti6n Hoirng dqfng l6n, cf6ng I dO d Hoa L4 Ninh Binh !. i. r. t....r*.'. : tridu tfqi do LiC6ng Udn dung l€n, rdi d6 tU I i. Hoa LrrvdThdng Long ..j il;ilft;;;#; -;;il;ffi: ;i;; vdi thO dO He NQi, la trung tim ph5t tri6n cOa ddt nudc .'."':"""""' i ttrCr OO cOa nudcViQt Nam hi6n nay j i kinfr d6 c0a nrt6c Viet Nam thdi nh) Nguy6n ' A li mOt lo.aiB. Nh.r4g yldu vd B le A0, A1, Az, .,. Ao, A' Az, ... lir nh0ng vf dU cU th6 v6 B. Dd ban bidt Tr6n Hung Dao (Trdn Qudc Tudn) lb tu6ng c0a tri6u dai nio? CUng nhu Hii Phbng, Qu6ng Ninh, Cdn Tho,..., Di NSng li mOt thenh phd, Cac ban hdy kd t6n c5c thinh phd c0a Vi0t Nam chring ta nh6! Thdnh phflit mOt loai dO thi. Nh0ng vi du vd thinh phd li Nha Trang, nii phbng,.... Nha Trang, H6i Phdng,.... lir nhDng vf dg'vd thirnh phd. 41 N6i 'r .'' .::Hoirng Li6n Son Tam D6o Trdd19 Son Nrii Hdng Linh sdng Hdng ',: sdng Cfu Long s6ng Hddng s6ng Lam Rr\-l ffia# i day ntli nim d virng D6ng B5c Vi6t Nam, :^.: gom oa ngon nut cao i day nrii ldn d phiaTAy BScVi6t Nam, trdn nrji c6 i nhidu cdy hodng li6n, co dinh Phan Xi Phang i day nf i k6o diitLI Nghe An ddn cuc Nam : Trung 86, gi5p bi6n gi6iVi6t - Llo i day nrii d Hir TInh, theo truydn thuydt gdm : 99 cfinh n(icao, dr.toc coi li bidu trlong c0a i. xrl Nghd i dong s6ng ldn ch6y qua Nghe An, ctrng vdi i nrii Hdng LTnh, cfr-toc xem li bidu trJdng c0a :. xt3 Nghd i dong s6ng ch6yqua thinh ph6 Hudvi m6t i sd huy6n, thi x5 c0a tinh Thrra Thi6n - Hud, vd t .Ie..9.t-c.y I gg.Lg .s.v.l. x.{..|y f i dong s6ng gdm hai nhdnh chinh lir s6ng Ti6n i vi s6ng H6u, nim d Nam 86,lim ndn cfdng i. bing sdng C&u Long r6ng l6n vi trir phri i r. i dong s6ng d mi6n B5c Vi6t Nam, noi tao n6n :.i vUng cf6ng bdng sdng Hdng trir phf, c6 th0 i. d6 Ha N6i A*{ -'1\ /i-\ /X\ \ l/*'2\--4 -4- A 19 qOt B, B thi co Ao, A1, Az, ... Ao,A1, A2, .,. la nhtng vi du cU thd v6 B. SOng Hdng li mQt ddng Ch6y,... sOng Hdng, s6ng dong s6ng. sdng. SOng Dd, s6ng thi c6 s6ng H6ng, Ch6y,... li nh0ng vi s6ng Di, s6ng dU cu th6 vd fr ,, Cg. bgn co bidt tai sao l?i ggi ti s6ng H6ng kh6ng? Vi nu6c tr-y )Y s6nc Hdng chria nhi6u phi sa, thudng-c6 m5u n6ng, e6. ^,gl-/ /\E-? 42 *::*:ffi*q'l m*c trffil p mOt loei n m.t .fao hoa lan : i thans& : i thdn th6o : i than cfrlng : i thdn leo ; i tnan uo I i thdn g6 ; i thdn th6o ; i anrau ; i than leo : ':..............r...1............'' i inqui ; '.........'....... 43 i:j-;jj;:rjy:rri i ;.'":-i:# f;:;j:ffi- -li bao tir I i baotuydt : i tuydt I :-. i olen ; i mdy ving ; ; . . . . . . . . . . . . . . . ' A li m$t lopi cria B, B thi c6 As A' A2,... . ..|:i'L 44 Nghd lao ctQng ch6n tay gdm c6 L.N#;;;o;ffi:-gffi j i::- -tlili;'i_q;ffi---j i n6ng ddn : : 91aO Vren thg mQc tho n€ i. nghi€n crlu vi6n ""-"""""' i ki stl i nhi sit hgc : i nhd to5n hoc : i nhi b6o I i nhir nq6n nq0 hoc i ".......... :........-'.......'..... i nhd sinh hgc ; i nhir tho : i nhd ndng i Nhi khoa hqc li nhtng nguoi chuy6n nghiOn crru khoa hgc, c6 nhiQm vqr phSt hiQn ra nhing tri thuc mdi, phdn biet tri thtrc dfng vdi tri thtrc sai. VidU nhu nhi ng0n ng0 hgc lir nhiing ngr,oi nghi€n crru vd ng6n ngt, nghi€n ctru nhu thd nio li c6u,.nhu th$ nio li tu, nhu th6:nao li c6u ttring ng0ph6p, nhuthd nio lir c6u sdi ng0-phap,... Cudn s#ttnly le . dg cdc nhi ng6n ngt hqc vidt ra tlSy c6c b?n. Chring minh cirng i6m on nhfng,nhi ng0n ngii hqc nh6l i Thq,gi thi stn,dd eti6n? Thqgi thi stn ddng h6? Tl$qgi thi rdn dao? Thg gi thi ciy ruAng? ; . ;'?l 45 Nginh khoa hoc thi c6 Khoa hoc trJ nhi€n thi c6 Khoa hoc x5 h6i thi c6 v6t li hoc ho5 hoc sfi hoc trdng trot tridt hoc toSn hoc hod hoc sinh hoc ,.........1y.?.1.1re.i.........; Trong-tidng viQt cri l5y t6n ggi mQt linh vqrc nghi€n crru ndo do ghep voi ti6ng hgc,ta sE c6 t€n mQt ngirnh khoa hgc todn hgc, stihgc, ng6n ngi hgc,,., C0 ldy nhii gh6p vdi t6n mQt c6ng viQc nghiGn crru hay linh vqrc nghidn crru, ta sE c6 t6n nhd khoa hgc: nhd todn hqc, nhe s& hgc, nhd ngdn ngt hlc,.... Vi th6, ta sE n6i nhd to6n hpc nghiOn cttu to6n, nhi stThgcnghiEn cnu lich s4 nhi ngon ng?hgcnghi€n cus ng6n ngh,. vi nfid khoa hgcthi nghi€n cw khoa hgc. 46 Dla hinh tr6n triiittdt c6 Ngudn nrJdc tr€n tr6i ddt c6 '''--il;;d; -ai ;il)'e;*'1"* '' , *_*II":i9:J:: . , :..'. i vong vang Nuoc bidn c6 thuOc tinh ]i gi? Nusc mia c6 thuOc tfnh gi? Nuoc chanh c6 thuQc tinh gi? Thudc udng ch$a b€nh c6 t$ffii.nn Oil 47 ev f,f, d"/ o i"j1 r'iln_-i i.h6 ffi gdi l |---*"'.a i_:---6 i-ir.,i* 6o;r;:f i-l-l-ti*^- -l il:-q#ffi# ! ta mEt tobith( ! ili m6t lodi cfgngi ,vQt ef6 trrlng j la mOt loii ifQng vqt nu6i con bing srra me Nhihg con vft c6 xqong sdng, c6 tuydn vf, cl6 con vi nu6i con bing siia duqi c5q nhi khoa hgc gqi te thd. d Uidn cO nhfing rlQng vfit mir ch0ng ta xdp vio t4 thf ciic bin c6 bi6t kh6ng? f-'t-.-*ge.hfne mix I u .r iJ olo mUa tlii ir-c bao , JLqIhg- "" HIV nqhi6n hft J--- +v qau ranq J, t: li mdt loai mr.ta * li mQt logi hiQn tugng t{ nhi6n ...: h mQt loqi bQnh nguy hidm : li mgt loEitg nEn xa hgi :: 49 xdp hinh ,/'---m/E--J/ /pN ,/ i-"q I '_ffii L#*J-:i i ;;, h;; A li mOt loai c0a B. B ti mOt loaicrJa C.,VOy A ti mOt toai c0a C. !9u, h96li mQt logi f;iu. Liiu lir mQt loEi phuutg tiQn giao th6ng. Vfry, fiiu hodld mQt lopi phuwtg tipn giao th6ng. Hoa hdng bach lit,mQt JoAi lo.a hdrB. Hoa hdng h mQt to4i hoa. VQy, hoa hdnb bach li mQt logi hoa. BAt chili mQt loqi btit Butli)mQt loai dtJng ctJnp, na Vay'fi&rrhilA mQffoai dUngcUhqcfip. ' : :'#ff,ffif;ixr;,til rrffi;:ffili,;'rot ']oai d'ltns cu hec tQpit-: oilAmoffil-J.t:,l;yip: ffi hinh thang j l:jir""x filff;hiiildjj --f eF'""''- Lt-/ i""*- --"":- " ."" ' i ': li mgt loqihinh i trl giSc ! i':I ld m6t loaicfon vii i do thdigian j d L*t*L*.r ffiinu*F;n i li mOt loEi dr;ng cV y tdi iie-'-nsh., dng nghe n @4) ilii*:.:3"ffi Hinh thang lir hinh tf gi6c cd hai c4nh song song. Hinh binh hdnh li hinh thang c6 hai cAnh tldi bEng nhau. Hinh ch?nhit li hinh binh !''g.0 m0t g6t vuOng, {nh vu6ngli hinh chtlh0t c6hai cenh li6n kdbingnhau. , , , "l 51 ii_;l-r'o"il 56y- o*a j con gi ir , .onffi-.j Ww ffi"\R" viK0\ /;=\ ffiD& &3)Y1fr """"':'."".. i ta mdt loiiqia sfc : I rr i la mdt cAy hoa j ........,.....i.. t I r. i la m6t c6y in qud : li mgt loiigia cdm thd ki F dao md ; " - *'*1 kim chi vi thddc ddy o i--" - . cftt!c---..-."-...i n::.:::_:_k:J Gia sicvd gia cdmddu li qhiing loii dpng vAtnuili gia sric khSc gia c6m 6 tti6m nio c6c ban bidt kh6l tlQng v3t bdn-chdn, cdn gia cdm li loii egng vflt nii Nhwrg :li loii ,.1..i$X:rgiijtdHil, fffini,.qii.,,, : '' Corr'c6c:]A'c6u 6ng'ttf; ' HE ai d6nh n6 thi trdi diinh cho. 52 ' .':,.jtt: mmNru vk rh,t3 1\___\ \ r-*-t /t' \nn ''.U g6 f\D-11tl tl ("'"- \2JA tu-Z) Y d<--'-'"'- l*'lgili .\ ;p1:;1:l I j i or^*. /<\, I ,{ [ # T€u....,..,.....,,,,...,,liy vg, ldm nhd, trong ba vi€c dy thlt E kh6 thay. C6u ndy cdn thidu tir gi he c5c b?n? uneigi. i,ic'nao Fuqc ngai'aeifu,Frff'k6o?. ' 53 o K{---- i h m6t loqi nhac cu ""':':".. \) K-g i h mQt loEi n6ng cr; i ' ' ' ' ' ' : ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' , I ld m6t loaiv cu 1 i ld m6t loqi hgc cr,r j ...............a.....' :ri ld mQt loiithti j : r\ : la m6t loiri bo s6t I 54 \e)\\- / v w \-=< \)--.----. \ r--.- 'V oJn 'r\^ Y- ,-s*- r,rtr ffi.T*. l) mQt c6y thdn 96 o M ffi ld loairau 5n c0 o i li loai rau 5n qui C0 cd rdt, c0 cii ti mOt loai cd. Ddy li theo cdch gqi vi ciich phdn loAi cia tri thuc ddi thuong, Cdn trong tri thuc khoa hgc, nguoi ta xem c5i phdn mi chring ta gqi li crj cria c6y cr3 cii, c0 cir rdt 5y ld phdn 16.'endn rE nay phdng to, tr6thinh dang c0 nhuchfng ta thr.rong thdy. Dd c5c ban bidt phdn phinh ra hinh c0, 5n duo. c c0a c0 tdi, c0 hdnh,... (mi ch0ng ta ggi li cri), thi trong khoa hgc tluo-c gqi lA gi? 55 :fi::l 56 Q Cqclr duditCn c5c loai rau trong birica dao sau: Di dOu md chdng bi6t to, To 6 k6 Long v6n nhd tr6ng rou, Rou thom, rou hOng, rou mui, Thio lo, c6icric, d0 mUi honh hoq. - Mdng toi, muop d6ng, crt, co, Bi doo, dQu vdn, v6n nhd tr6ng n6n, - COy on qu6: AlEl Tim th€m nhfrng c6u ca dao n6ivd c6c loai rau kh6c: 3l Cav nio li cdv: v - Co vicoy: .,.,,,,.,. C6 vi chuo: - C6 vi ddng: - Co mOithom: 57 O nr t€n c5c loaichim xudt hi€n trong biivA sau: V6 chim Hoy chgy lon xon Lo go mdi nd VOo di vuo nh6y . Lo em soo xinh Hoy noi linh tinh Lo con li6u di6u Hoy nghich hoy tdu Lo cQu chio vOi Hoy choo dop mdi Ld chim cheo b6o Thim khoch truoc nho Hoy nhQt ldn lo Ld bo chim s6 Co tinh c6 nghio Lo mg chim sOu Giqc hd d6n mou Lo cO tu h0 Nhdp nh6m bu6n ng0 Lo boc c0 mdo.,, @ Carcon v6t tr6n c6 dic ttidm gi? Hay lim theo m6u: Con gd mdi nd thi chgy lon xon, Con soo 58 O nrn t€n cdc hi€n trrong tU nh:Cn c6 trong biitho sau: Muo Mdy den l0 luqf K6o v6 chi6u noy MOt troi lQt dQt Chuivoo trong mdy, Chop dOng chop tOy ! tl // /! / ,. / tu .tu t ,zr$," t "' /" /1. ',1-;--- J .'&, a /0 ' ..fn. /1, c ROi muo nQng hgt Coy lo xod toy .t t -, , gt (k)Id , ...} v t 11 Hung lqn nuoc mdt, Gio reo gio hot Gigng trdm gigng coo Chop ddn tidng sdrn Chqy trong muo rdo, Tr'rchMuo, Trdn TOm 1€.6G O tt, t6 lqi cinh trdi mtla trong bii thdtr€n drldi d?ng vdn xu6i 59 fd t6n cdc con v6t c6 trong bai thd dudi