Nơi dòng sông chảy về phía nam

"Nơi dòng sông chảy về phía nam 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Nơi dòng sông chảy về phía nam Ebooks Nhóm Zalo mY wl wwii 3 aes ain noi dong song - chay vé phia nam truyén & ky Nha xuat ban Saigon Nhé OCT 12 2006 Noi Dong Séng Chay. Vé Phia Nam Truyén VIETNAMES 895.9228 T3294n Thao Tran. Noi ddéng séng chay vé phia nam : truyén & ky {Westminster, Calif.] : Sai Gon Nhd, 2004. - 3 1223 07059 5054 bees -Teetrs) $a aerate BP aby b fan nphy rivie_ On quran thle VR. giz elias < Phsigner Pies aad Woo srtamy Sieber iee beh A elapsed each ait siete PORE Bub! rahe nabs Aitiaacbias Se weeP os | Baie Hide ae aenileeg diecast Ege oh | eT vRP ORY © Wetxdn chu, Ea sao sid abi vee fae tein kid aS ea! TA seen sic BRP Ha, gs Te i ony eo | Bel Bai #37 HOP te aE Be LiRE ne?! HS ve Yay ht ants Hs im od odo bn int Sb dail gent ibF 5 HQ bh - ABD Sib ckhe oin iP VRiS SRSOEAS PSY BLE Hh fio" ie Febas MM Ouse a ses HPS Sea MP od aot SPAS | platens de undiewads vidi Bi a mia SHY de phen ei ety 0 ra 6 GTi does cyl 6D end 16H 2 foo andra toc dition ed gna yey id .gebb iOH are igid ¥ = S@eHia, vor trai RG PRS. beeper tas ay ‘03'S thet a SARS alee Gila Aisne Weer Gah SE RE Cn *sObp ins nsainps Aas ooo BTSs sas Yaw foi alae S bail ieee 06 CORE GLA BR RURAL by ietereehneeeigioine wens bi Yh 16 suet Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam ngudi ta cimg khéng biét, ngon tay thudng thoc v6 moc cut mili, giong ndi the thé, dua nao tré dong tién, ba lai nhai sudt btia an, nghe nhtic 6c ca dam. Nhting 14n ba thua tu sac, com chi con mon canh va mon man; mon xao may Ong tudng an hét. Nhting lan an bai, sang s6m cé com chién truce khi di hoc. May dua thich 6 day, vi gan trudng, nam nu gi citing ké ngay bén, con truong ban céng Thién h6 Duong, chi di b6 nam ba phiut 1a toi. Nguoi ta ni, Bé Sau khéng phai la con 6ng gido. Trong thoi gian gidc gid, Ong gido bi Tay bat, vi tinh nghi theo Viét Minh, ba gido di tham nudi, leo teo lu6n vdi thang chi diém cho Tay. Toi tai 6ng gido, 6ng chi cudi, ‘Ca trong gid la ca cua minh’. Ba giao Thuong, tén cing com Nguyén thi Sanh, qué Nhi Qui, Cai Lay, la con gai cé Lua. Khi con con gai, c6 Lua 6 dg 6ng Hdi déng Hinh, dé tri nd cho ba ma cé. Chua day nam, c6 khan g6i vé nha voi c4i gidy mién no cua chu. Ba chu con cho thém mot sé tién, dé cé vé Ba Dia 6 vai ngudi cau rudt, cho ngay sanh nd, nham tranh tiéng xau cho 6ng H6i déng. Cé Lua sanh mét dia con gai nang ba ky 16, giéng y hich 6ng Héi dong, bdi vay 6ng ba minh noi khéng trat chut nao, con roi con rot nhin 1a biét lién. Tang Vinh Xuong la mét tiém ban chap phd ldn 6 cho Ba Dua. Chu 1a mét 6ng cdc chu lai, vo chét binh ban cua ludi trang trudc dé mot nam. Ong tinh chap n6i voi c6 Lua, nén nho nguodi tdi ndi chuyén voi cau cua cé. Cé tuy tay chun hoi thé kéch, nhung mat mUi coi dude 14m, lai mdi sanh dia con dau long nén mau huyét thay déi nhin cang man ma. Hai bén cung lo lang, 6ng Tang Vinh Xuong cé mot thang con trai ba tudi, 6ng nhan con Sanh lam con lu6n. Ho lam mét bila tiéc moi ho hang hai bén’chiing kién r6i ra xa lam to hén thu. C6 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Lua tré thanh ba chi tiém chap phd, moi nguci déu ming cho c6 dude 4m than. Ba H6i déng Hinh chét khi con Sanh dude 16 tudi, 6ng Héi d6ng muén nhin con mdi nhd ngudi tdi gap c6 Lua, nhung cé noi, Ong Tang Vinh Xuong thucng con Sanh nhu con, cé khéng muén con Sanh biét 6ng khong phai la ba rudt cua nd. Ong H6i @6ng mdi nghi cach gay dung cho con dé bt lai 1di [4m ngay trudc. Von quen than voi gia dinh thay gido Thudéng, 6ng ngo y lam mai con Sanh cho thay, lic dau cing co chut truc trac, vi con Sanh ngé khéng xung, nhung vi 6ng H6i dong hiia cho hai vd chéng 10 mau ruéng tét dé lam von, nén ba ma thay giao Thudng chiu. Thiét dang 1a ‘G6 wdc ma lét van cau, Yén sdo ma n4u voi dau t6m kho’. Dam cudi that dong, ba con hai x4 Nhi Qui va Long Trung co mat d6éng du. Ong Tang Vinh Xuong vui nhut vi con Sanh duidc ché tt té dang hoang. Ba giao Thudng dé nhu ga, nhung nho cé cua an cla dé nén ciing khéng dén néi cuc khé gi. Céi nha ngoi trén dung Nguyén Trung Long 1a cua ba ma thay gido Thudng dé lai cho con trai lon lam noi tho phugng. Sau Hoa, con trai 6ng giao Thudng, giéng ma nhiéu, tii cap mat ti hi cho dén cai tudng lun va ca cai tanh lang man nua. Phai noi 1a giéng 6ng ngoai thi ding hon. Ong giao Thudng thuong con déng déu, S4u Hoa an hoc dang hoang, sau ra trudng lam thay giao. Nam do, y hai muoi hai tuéi. Nu sinh 6 tro cé nao coi cing duoc dia hét, S4u Hoa dé y Bé Hai nhung con nhé nay kiéu ngao. No hoc gidi nhut nhi trong dam nu sinh tro hoc, nghéo nhut, ma lai lam tang nhut, va citing co duyén nhut trong dam, tuy hoi den mot chit. Nam ae ee : ar2 oe : ~~ _ ein j yeh yd it at a bie asl ane o Ts, . Ae are - F . in in ; fr ‘ enh — SS nae stadt ft nb jd whe tv jdas nfl pelo ta) Ba WD. HGE- ae aay Gans ihiiey Ob sti iid they iss ait tds -..Nlsae 0p anil Devitide ab ufo by of | who sche seal ot (a. ites sits dt gan ay abiS igh GFini be oak ith 3d 09 Sb So Tey imma f bay habetbeciee Bey nde. agi] isht-fo afin, 2a go tiv s a Go oh 1M gndde ish dad Bb ade ooh moo guvbenhy dans $5 a8 Te ha. Se giinheaag Ne phi enera acai ee fs? es ; itd wl iB bois an v prisctneete mi Sante aga | seeds Mowitiarnidldodias bx Wea asdid. vung Ps iho thi-aidi whon nhip che bid jk Sdiuthidina gn Eappikedd giborin idm sacar. ose obey ates ad Sst ai | hinges upd! ied md 40 48 WT 6D tov nfup naz d dond 6 cr pa fiz maT bd gnO ic Al de iyt od Mid is gabe git 2 og gpivan udin Gab stab ea cap alt nposgesis da isi ZB, nBiin | lh oe subcsrii caL A alee ik pn ruck yoda sas ain jerial debiiho ani esis yds Slenidinthar * och uigashedtainidiay Tilnatés mail brid pido: L ptm cs aie on. Contudaigntabl Gothig ign ith .aaeD, gp Meiesg tated boone bach aks Slistoreriodsm ign dep ints! his peat ute, Parl dd. lAtn c&, cb) gi ema g dee x: inva | Rarhict alia! trata cate kth: Wiealehidiputty aes pial, tater ibis he dpionraiisa maga Dmanit gods yveNr ob) SAO pias i bn grttas She: geitbe tty, geben uke a os en shale tan egesittne 5b. sae orras Wei bobenbich fet dot sesinageegets | av tah Mairh geiboitit | aan ROE Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam gid mu6n tranh hon tranh thua gi vdi ai, toi lép nam, c6 nghi hoc, roi ba Tam cho cé di hoc may. Con Bé Hai van tiép tuc di phat tha, di lay bao cho 6ng noi no. Dén nam hoc dé ngii nd bat dau biét xdu hd, khong con cdi tran xuéng sdng tam, cing khéng con muon di phat tho vi may tiém tau trong ch¢ déu cé con cai 1a ban hoc cla nd, nhu 6ng chu tiém banh Hiép Thanh Hung la tiém hay cho no tién, lai 14 ba cha con Héng Lam; ba con Ngoc Anh 1a chu tiém Quang An Duong. M6i lan ho cé tho, no bat c6 Nam di dua, nhung phai chia tién cho nd. No luén lay phan hon, cé Nam tuy hién lanh vay ma cé ban cing néi sung, ‘Né an dong gi thi an hét di’. Khi bat dau tré ma con gai, nd khong con muén di hidm banh 6 san quan vot. C6 Tu Bé cé thém hai thang con trai, va ciing kh6ng ai biét ba tui no 1a ai. Ong ba Tam sAn sang nudi thém hai dua chau ngoai khéng cha, tui nd déu mang ho Lé cua Ong. Thoi budi cang hic cang khé kiém.an, c6 Nam Van da ranh nghé tho may ciing cé khach lai rai nén gitp do thém cho 6ng ba Tam, con c6 Tu thinh thoang phu tién cho cho ba Tam. Khong ai biét cd lam nghé gi. Cé 1é chi c6 mot minh con Bé Hai biét, no nghi vay. Budi chiéu khi nude Idn day, troi cing vila toi, Bé Hai mdi 10i xudng song tam, n6 thém tram minh 6 dudi nude, lan thiét s4u xudng day séng dé xem nin thd dude bao lau, no 16i rat gidi nhung tu khi nghe 6éng Tam ray, tam s6ng vao hic troi chang vang t6i sé bi mac dang dudi, mdi dau né khong hiéu mac dang dudi la gi, sau nghe 6ng Tam ndi, dé 1a bi con ma 6 dudi séng thuong r6i theo bat vé lam vo, nd khong con dam tam séng ntia. ROi ba Tam bat nd mac do nit nguc, khéng duoc ng6i chung chiéu vi con trai, ba dau biét nd cd rat 12 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam nhiéu ban trai va no thich choi vdi con trai hon con gai. No ghét con gai nhiéu chuyén, con Bé Lang, chau ngoai Ong Hai Khanh phong ngu van thuong hay noi x4u c6 Tu nd, con Bé Sau con 6ng Lé Minh Vién thi ndi c6 Tu may lam bé ngudi ta, khong biét x4u hd, con may, ba ma may dau?.. Cd hic nd co y nghi, no la nguoi cé don nhut trén thé gidi nay, khong con di laygbao cho 6ng Tam, khdng con leo lén cay tring ca ngoi vat véo trén chang ba dé kiém trai chin, va cing khong con an hiép c6 Nam V4n nila. No bat dau ng6i chép nhiing bai tha, nao 1a ‘Hai sac hoa ti-g6n’ cha TTKH roi ‘Nhung doi hoa sim’ cua Huu Loan, ‘Hai dua’ cha Té Hanh v..v No rit lui khdi cdi thé gidi nhon nhip cho bua, kiém an hang ngay cua cai gia dinh ma né dang s6ng, nd mo ho biét minh 1a cay tam gdi. Nam do han han kéo dai, hang lu chuia nudc mua cua ba Tam can dan, chi con hai cai cudi cing chia nude mua ngam bi dao dé danh uéng cho mat mé trong mua hé. C6 Nam Van phai canh cho nude Idn thiét day dé xAch nude v6 lu, long phén danh nau an. Con song chay ngang qua Cau Kinh khong Idn 14m, nha 6 san sat hai bén va ngudi ta nudi heo, lam cau tiéu, gidt do, lam ca, cai gi quang dudc xu6ng song la ho quang, khi nudc rong cut troi léu béu tap v6 bo , ho phai lay cay day cho né tréi ra ngoai sOng cai, bdi vay may con ca long tong cau G duGi séng lén lic nao cing map u. Ong Tam Chan co thdéi quen day ding nam gio sang, suc miéng ria mat xong xudi, 6ng mac ao banh tdé xach ba ton di ra nga tu Cai Lay udng ly ca phé, an cai banh bao. Ong cé 16i udng ca phé ky la 1a d6 tach ca phé ra dia roi tu tu nhdm nhap, sau khi vé nha 6ng mdi bat dau doc bao. Dé 1a td bao chiéu hém qua. A) ; ss a atte = Penge re anc ion rh a “ Wet Sh ie of giihditaseite ce, Gaucadeeontaaeae vaOpe ‘Biikieiet, dik sccanaaehigee Ga ried Oe eee piectenriadietieg raphe: “eae Bait,, bettie iakehe tn Pe poiae it af 7 Rom uatitiae mci wad wes aise adden bie Bi ita i abibhids ite. 2bier ‘Gehan aati ba kt ba mA sia soar vot. CB Pg Be 68 teen bal thing 3 ot be ape iG Mai. Ong bd Tan ieameaane aah At aie? ea aig Lityosd set asebiese ~Cvehus clot ote aie Sis Red hi dees ifs Seti Mer Bins Si ate apmekdtish ekrgabe wie Seege job Os tome does yap Ridhona Ldn ve ainbstedep idk. tre wi Geese gin: nba: TOD et vie deb ebehy G20 iui at Reel wach al thet daa octets) dtl! gatuis gfde uoouy snub gatuo ig ite AS mél Ob tag 8% veo abl (iy Shite GF a iSiiédis ghetebualeds _——- ier yoo Gabuibs ‘ghee olge SEROMA id etc ee AD Saat “qh goo .cac ail wthyede Rab Bubs ancnge ie gabe Bib: en: aonboggh Taam idee Oy aa nokia ks eed ei cktem gee gioow Babe thre ae Gir pe oO) bd Hh: ‘cs. Peed aetadiverrint cn ’eaagiler 88 Yrs ie tatty: Parsee erg hes ei ob nha ahah ; iin ; me ughs a ie crmung sds Wel Goin ie he = a - Noi Dong Séng.Chay Vé Phia Nam nén than, tém hinh dé mai toc dai phi mét bén mat, ddi mat mo mang vi nu cudi buon da dudc My Phuong té diém thém ri treo ngay trudc cla tiém khién no bi ndi tiéng ngang xuong. Sap nghi hé, ldp dé ti 1a 1ép buén nhiut vi ban bé chia tay r6i sé khéng con gap lai, dang lic moi nguoi sua soan an lién hoan cudi mam thi béng cé mét chiéc xe Jeep chay v6 trudng va ba nguoi dan 6ng xudng xe v6 van phong, ho dén moi thay Kim vé Ty canh sat My Tho dé lam viéc. Con Bé Hai b6 hai gid hoc cudi cing dén tiém hinh My Phuong, lau lam roi né khong dén do vi no biét chu Van cua no chua vé, va My Phuong dua cho no mot cai tho. Dém do, Bé Hai khoc, no biét tai sao thay Kim bi bat va cha Van cua no thi da di rat xa ri. 15 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Me va Con Sau ngay c4u Ba Nhu bi xu ti hinh vi t6i ban chét nguoi tay dinh ham hiép minh, c6 Hai Lién gdi dia con gai mdi vua duc hai tuéi cho ba Tam Chan, nhu 1di tran tr6i cla cau Ba, r6i vé qué, nhung nhdm bé khéng 6 ndi, vi nhan s4c qué man ma, ldp bon Tay dom ngé, Idp Viét gian chi chot, c6 danh gat nuGc mat ti gia ba ma xuéng My Tho 6 voi nguoi di rudt thi bay. C6 Bay Hung Long la di ut cla c6 Hai Lién, nén dom hai di chau nhu hai chi em. C6 Bay lay chong tay. Ong tay nay lam 6 Toa BO My Tho, nha nudc bao hé cap cho 6ng mdt cai biét thu nho 6 bén kia déc cau Quay. Cé Bay 1a ngudi sac sao, cay nghiét. C6 Hai Lién vé 6 vdi cé 1a cé lién cho ba sau Trang nghi viéc, ba la nguoi 6 do cho cé, lo viéc nau com giat d6. Tuy thuong cé Hai Lién, nhung cé thuong dong tién cua c6 hon. Bua an mung sanh nhut thu 40, 6ng tay moi ban bé quan quyén kha déng. C6 hai cha con 6ng Doc phu su tinh Vinh Long. Cau 4m, con trai 6ng Déc phi su nhin thay c6 Hai Lién lan dau 1a da bi tiéng sét di tinh, bén lan la hoi tham va 16 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam duige biét c6 van con déc than thi miing him. Cé Bay thdy cau con nha tu té, cd nha ngang cua doc, ctia chim cla néi, ‘ nén giau luén vu c6 Hai Lién da c6 chéng, cé con. C6 sta soan cho cé Hai, may quan do dep, t6 diém chut son phan khién cho c6 Hai cang man ma duyén dang. C4 c4n cau, cau Mui noi voi 6ng ba Déc phu sui cudi cd Hai cho cau. Trong dip nay, c@,Bay da lay lai ca von lan di, khi nudi cé Hai Lién gan mét nam trdi. Cau 4m con 6ng Déc phu su, ding thi mudi trong dam anh em, la con duy nhut ca ba tu. Ma nhut, ma hai va ma ba ctla cau, nguoi nao cing cé con, nhung kh6ng cé con trai, thanh ra 6ng Doc phi su qui cau nhu vang, muon gi dude nay. Dam cudi rude dau ti My Tho vé Vinh Long, khi di ngang bén My Thuan, xu6ng xe qua do, ai cing tram tré khen c6 dau dep qua khién cho chi ré nd may nd mat. Dam cudi xong, ong Déc phi su cho hai vo chong mét cai nha Idn 6 bén kia cau Thiéng Duic, nha ngoi nén dic cao tdi nguc, chung quanh la khu6n vién rong I6n cé may day phd cho may ngudi ta dién muGn, va m6t cai 16 gach nam trén ducng di Long Ho. Nam d6 c6 Hai 22 tudi. Lay chéng giau nhung cé khong dude vui. C6 lay chong dé thoat kiép 4n nho 6 dau, dé cé mét mai nha. Trong dém dong phong hoa chic, mac du cé Hai da ap dung dung cach ma cé Bay Hung Long day cho cé, nhung khong thé nao qua mat néi mét tay an choi néi tiéng Nam ky luc tinh nhu cau Mudi, tuy vay cau Mui chua noi ra, vi cau da co y riéng, voi lai tanh cau v6n.thdm tram giéng nhu tanh cua ma c4u, thuong ai ghét ai, ngudi ta kho ma biét dugc. Ngay phan ba, cau dua vo vé Hung Long di tham ho hang bén vg, cho tién may dua em vo, to ra dung 1a mOt cong ti hao sang, va ciing 1a dip dé cau nhin ky cé em vod non na mdi 17 tudi ma hém dém cudi 17 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam cau chua nhin rd. R6i c6 Hai can thai, lic nay cau Mui rat vui vé, nhung khi cé Hai sap sanh thi cau kéu cé ra ngoai vuon noi chuyén. Cau noi cau bi gat, cd khéng con trinh trang khi lay c4u, nhung vi danh du gia dinh, vi céu cing thong hai cé nén cau rang chiu cho tdi bay gid. Cau ra diéu kién, néu c6 Hai sanh con trai thi moi chuyén coi nhu khéng cé gi, bang sanh con gai thi thu nhut, cdu sé lam to dé c6 Hai, cho chut dinh tién nudi con; thu hai la muén cho moi chuyén van binh yén thi phai dem c6 Thanh Hoa qua ga cho cau. Thanh Hoa, em gai ké cé hai Lién, mdi tr6 ma, dep va cd duyén hon c6 Hai nhiéu. Hoi ma cé di sanh, vi dé kho, may ba mu vuon khéng dam do, nén phai cho lén nha bao sanh Cai Lay, thudc xa Thanh Hoa, do do ba co dat luén tén Thanh Hoa. Bua do, c6 Hai chi biét khéc. Troi kh6ng chiu long nguoi, c6 Hai sanh mét dua con gai, nhung ma 6ng troi citing ky cuc khién cho cha nhin thay mat con béng thuong lién cho nén cé6 Hai cing do bi dan vat, tuy vay cdu Mui van bat cé phai thi hanh dung diéu kién ma cau da giao. C6 Hai mdi kéu ngudi ta dién tam phic cia minh vé Hung Long ridc c6 Thanh Hoa qua Vinh Long. Cé Thanh Hoa tong chi minh sanh dé yéu dudi can ngudi do dan nén thua vGi ba ma di lién, c6 dau ngd ngudi chi rudt thit mau ma cua minh danh tam giao minh cho cop. Sang hom dé khi cé thuc day thi mgi su da réi va cé cing khong hiéu tai sao dém hém minh ngu nhw chét dé mac tinh cho ong budm day vo. Thanh Hoa khoc hét nudc mat, mac cho su diu ngot dé danh nan ni i 6i cla chi minh va thang anh ré v6 hiong tam, c6 nhut dinh ra vé. Cau Mui thay c4m cé G lai khéng duc nén cho c6 mét sé tién, lic dau cé khong lay nhung sau nghi dén ba ma, c6 nhan. Ng6i trén xe vé nha-long Thanh Hoa tan nat, 18 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam chi con hai thang nua 1a dam cudi, uéng cong cé gin vang gitl ngoc tu ngay dam hoi héi nam ngoai, méi lan gap nhau 1a cé va ngudi chong sap cudi bao gid cing dé nén kip thoi dé danh cho dém tan hén, dau ngo, cang nghi cé cang oan han chi minh qua ich ky mu6n muu cau Idi ich riéng cho ca nhan ma nhan tam day em minh xudng vuc sau. -Ua Hoa con mdi vé ha, chi hai may né khde chua? Thanh Hoa suc tinh khi nghe hdi, thi ra c6 da vé tdi nha. -Da, chi citing khoé réi nén con vé dé kip phu ma tudi dam ray, troi nang qua. -Oi! con diing lo, may btia nay ngay nao thang Hung no cing qua hdi tham may chung nao vé réi né ganh nudc tdi ray luén nén ma ciing dd mét, ba may thi binh ré ré hoai. -Ua, anh cé qua ha ma? -Ua, né mdi viia vé thi may bude vo do. Hung 1a chong sap cudi cia Thanh Hoa. Nude mat 6 dau ct trao ra, c6 vi vang di le ra sau von lam b6 nhu di ra ngoai ao rua chun rua tay dé cho ma cé khong nhin thay nhting giot nudc mat dau thuong cua minh. Thang dé Thanh Hoa cho hoai khéng thay dudng kinh, cé da biét viéc gi xay ra cho minh. Dém mong 2 rang ngay mung 3 la dam gid ba ngoai Hung, ma cé tréi cap ga mai to dan cé dua s6m qua dam gid. Rang ngay c6 tam gi sach sé thay quan 4o mdi réi chéo xuéng di qua Ngti Hiép. Tdi hom do ba Hai Manh 6 x6m dudi di giang cau, thay chiéc xu6ng ba 14 tréi lap 16 dudi bén nudc, ba khéu v6 buéc dudi cau coi cha ai thi tdi nhan vé. , Xac cé Thanh Hoa néi lén khong troi ra vam s6ng Cai ma ngudgc vé Thuc Dep vudng v6 ré cay tram bau ding ngay ché fo 19 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam cé va ngudi chéng sap cudi thuong hay ng6i tam su ban tinh chuyén xay dung gia dinh, dan lang v6 cing thuong tiéc cé, ho x6n xao ban tan nam nay ha ba bat gai dong trinh chu cé Thanh Hoa thi lam sao ma bi chim xudng duoc, c6 16i nhu con rai lai chéo ghe boi xu6ng nhut nhi trong x6m, cau Hung nhao tdi 6m xd4c c6 mac cho moi ngudi can trd, mii miéng ngudi bac phan trao mau tuai du chét da ba ngay. Co 1é chi cé hai ngudi biét nguyén nhan céi chét cla ngudi con gai v6 phudc nay, cé da tu két thic cuéc doi chi khéng phai nhu moi nguoi da nghi. Ho nhan dude tho c6 voi vang vé qué nhung da tré, khi ho budc v6 nha ding lic dam ma chuan bi dua di ch6n béng dung cai lu huong tnidc quan tai phut chay, c6 Hai Lién xiu xu6ng tai ché, nguoi ta xum lai khiéng c6 v6 buong gitit toc mai, kéu réo ba hon chin via c6é mdi tinh lai, con c4u Muoi thi lat dat ndi vdi ba ma vo kéu dim thay phap lap dan 6 ngoai bd séng dé cing giai oan cho cé dé toi nghiép, cd 16 cau Mudi 4n han thi it ma tiéc ré thi nhiéu. Cai chét cua c6 Thanh Hoa khién ké hoach cua cau bé tan nat, s6 la cau da dat tho m6éc déng mot cai giudng bang c4m lai noi la dé tang cho vo chong c6 Thanh Hoa dé tra on cé da qua nudi dé cé Hai Lién, nhung thiét ra cau da mu6dn mot 6ng thay bua 16 ban néi tiéng 6 Long H6 ém bia v6 cai giudng dé khi vo chong nam ngt trén do thi chi c6 ba bay hai muoi mét ngay 1a gay lon danh 16n, r6i gudng vo binh tan, cau sé dua tay ra hung, vi cau qua mé mét cé Thanh Hoa nhung dau ngo. Con cé Hai Lién thi suét doi an han vi chinh tay c6 da giét chét em rudt cua minh. Cé doc di doc lai cai tho, c6 Thanh Hoa gdi gam ba ma lai cho cd. Tu dé dém dém moi ngudi thuong nghe tiéng khdc ntic nd ai o4n vong tu trén ngon cay tram bau ngoai bd nude ché xac c6 Thanh Hoa mac 6 do, khong ai con dam di vé khuya ngang do nila, chiing dau 20 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam mot nam sau thi ho lai nghe cé tiéng hat ru con 4u o vi dau, ho mdi ban voi nhau lap cdi miéu nho 6 dudi géc cay thd cung, nhung chua dudgc bao lau thi nudc lut cuén tréi lu6n cai miéu di va ciing tii khi nude rit ngudi ta khéng con nghe tiéng ru con hay tiéng khéc nua. Dan lang nghi chdc oan hén da di dau thai. ug Thién bat dung gian, c6 Hai Lién dé nam mot, ba nam ba dita con gai. Khi c6 can thai lan thi tu, ba Tu ndi, néu cé lai sanh con gai thi ba sé lay vo bé cho c4u Mudi. Cé Hai di chua di miéu cau xin cho c6 duidc cé mot dua con trai. Lic di sanh, ba Chich 1a nguoi lam than tin cua c6 Hai dua c6 v6 nha thuong. Tin c6 Hai dé con trai lam ca nha mung ro, cau Muoi khong cu kiéng, chay lat dat v6 nha thuong dé thay mat con, thang nho nang ba ky 16 rudi, trang tréo dé thuong lam cho cau Muoi sung sudng di khoe cing hét, 6ng ba Déc phu sui hét slic vui mung vi da cé chau dich ton, dia vi cba c6 Hai Lién bay gid mdi bat dau viing trong cai gia dinh phong kién nay. Cau Muoi dat tén cho con trai 14 Phan Hitu Phusc. Sau do it lau 6ng Déc phu sui chét dé lai di chuc chia ntia gia tai cho cau Muoi va chau dich tén, dugc hudng can nha thua tu va 100 mau ru6ng huong hda, hai cai 16 gach, con lai nia gia tai kia mdi chia déu ra cho tam ngudi con gai, chi cua cau Mudi. Doi tdi ngay cing thdi ndi thang Hutu Phusc, ba Chich moi thua voi c6 Hai Lién: -Mg Musi a, t6i cd viéc muén ndi voi Mo 1a t6i mudn xin nghi lam dé vé qué 6 vdi con gai, nd don chiéc qua. 21 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam -Chi bd tui sao chi Chich, gan mudi nam nay tui voi chi nhu hai chi em tui dau co phan biét gi dau hay 1a chi muén tui tang thém tién hiong cing dude. -Da khong phai chuyén tién bac dau mo“Muoi, giong ba Chich nho lai. -Thang chéng con Bé Lon no quay, no noi néu mo Mudi cho nd nam hidng vang vé Caéi Cam mua miéng dat trong ray sinh séng, no sé khong bao gid lam phién tdi mo nila, con bang khéng no sé ndi cho moi ngudi biét r6i bat thang Huu Phudc lai, tui kh6ng muén trd thanh ngudi bat nghia, cau md da cuu mang gia dinh tui mudi nam nay roi, ngat nd lam du qua tui khong biét tinh sao bay gid. Nghe vay c6 Hai Lién xanh mat, c6 lat dat md ti lay nam lugng vang y dua cho ba Chich: -Théi chi dua tui no di di khi nao ranh thi ghé tham tui, 6 ma con nho no tén gi vay? -Da tui dat tén cho no 1a con Hoa. -Chi rang san soc no nhen. -Da, mo dung lo chuyén do, tui thuong no nhu con chau rudt tui vay, thdi tui di nhe mo Mudi. Hoa v6 don chi, ba Chich via di thi c6 ngudi chay vé bao tin cau Mudi bi nguoi ta dam. Cé Hai Lién dinh thay quan do chay v6 nha thuong thi cu Mudi bude v6: -Troi dat oi, éng cé sao hong? -Khong, no tinh dam ngay trai tim ma tao né duoc nén trat qua canh tay, cai thang khén nan do 1a thang Hung, thang chong sap cudi cla con Thanh Hoa, no noi tao hai chét vo no, ky nay cho no td ruc xuong r6i di theo con vo né chau ha ba lu6n. C6 Hai tho dai khéng noi dudc cau nao. Tu khi cé6 Thanh Hoa chét, cau Hung ciing bd lang di dau khong ai biét, nao 22 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam ngo cau nudi chi phuc thu. Trude ngay chét, cd da viét mot cai tho dé trong thi 40 so mi ma c6 may cho cau Hung dé mac ngay dam cudi, bia dam ma, cau lay ra mac mdi thay cai tho trong thi 40, cau 6m méi thd quyét chi ria cho bang duc. Dém dé c6 Hai Lién dang ngu béng thay cd Thanh Hoa tu duGi sOng*budc lén tay béng mét da nho tay kia chi vao mat c6 gian di, giuit minh thiic day cé Hai toat m6 hdi, sang ngay ra mdi kéu cau Mudi lam don bai nai cho thang Hung, nhung cau Muoi khang khang kh6éng chiu. Toa xu Hung hai nam tu 6, va ciing ti ngay do tinh than cau Muoi béng dung sa sit, lic nao ciing bai hoai tay chun, 4n khong ngon, ngu thi thay toan ma qui, cé khi nwa dém cau hét lanh lanh nhu cé nguoi bop cé, khong day mét nam sau, cau té xudng ao ca sau nha chét tudi. C6 Hai Lién lam dam ma cho chong xong xudi mdi tinh vé Cai Lay, trudc tham cé Bay Hung Long, sau tham dua con gai hon muoi nam nay cé bo cho ba Tam Chan nuoi khong m6t lan tham hoi ng6 ngang. Dinh chién, ong tay vé nudc, c6 Bay Hung Long khéng chiu di theo, gom gop tién bac Ong tay dé lai, vé Cai Lay mua cai nha nho 6 dudi mé séng, noi day pho cua nhiing nguoi thudc dang trung luu, da sé 1a céng chic, hay 1a day hoc, thinh thoang c6é ghé qua nha 6ng Tam Chan choi, ba Tam noi voi Bé Hai, do 1a ba Bay em ruét cua ngoai no. Lau lau di phat tho ngang qua nha, ba cing kéu no v6 cho banh, ba chi cho tién khi nao no di kéu tay danh tu sdc cho ba. ROi mét lan di hoc vé ngang, theo thdi quen, nd nhin v6 nha thay cé6 Tu Bé cua né 6 do voi mot ngudi dan 6ng ma né biét 6ng nay da cd 23 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam vo con, hién 1a chu tiém vang trong cho, thé 1a tu dé khong bao gid con Bé Hai dén nha ba Bay nua. C6 Hai Lién vé dén Cai Lay thi troi da x€, c6 toi nha cé Bay Hung Long ri cé nay di tdi nha ba Tam Chan dé tham con. Nghe tiéng ba Tam kéu, Bé Hai tu trén gac leo xudng, nd dang stia soan dé lo di My Tho hoc, no dau trung hoc dé nhut cap va da dude tridng Nu Trung hoc My Tho nhan v6 hoc dé tam. -Da, noi kéu con? -Xuéng day, cd ma con vé tham né. -Ma nao vay noi? -Thi ma dé con ra do. Bé Hai im lang, nhin nguoi dan ba dang ng6i trén bé van. Ba ta co 1é cd ching hon 30 tudi. Day 1a lan dau tién no gap nguGi dan ba nay thi lam sao ba ta la ma no dugc. Trong hic cé Hai Lién cing nhin Bé Hai, doi mat ndu mau hé phach cla no gidng hét d6i mat cd nhung co vé u t6i hon nhu chia dung m6t cai gi bi mat va béng nhién c6 nghe long minh dau don, vi c6 cam thay tinh cam ma con giéng nhu cai 4o da rach ta toi khéng thé va lai duc, cd 1é day 1a lan dau tién trong doi c6é Hai Lién mdi cam thay minh dau don thuc su, nudc mat cé trao ra, nhiing giot nudc phat xuat tu trai tim cua mot ngudi me, cé da lia bd dua con cé nit rudt dé ra tu khi no mdi dude hai tuéi, da hon mudi nam tri qua, cd song trong tién ring bac bé ma c6 cé ngo ngang gi dén no dau, con mét dua ntia ma khi vila mdi sanh ra c6 da danh trao dé lo giti cai gia tai bén chong, dé lo cling cé dia vi ba chu sp bi bing di vi kh6ng co con trai ndéi gidng. 24 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Tu biét minh cé h6i han citing kh6ng con kip ntia, c6 méc bop dua cho ba Tam mt x4p tién va dua gdi d6 nay gid cd dé trén bd van. -Ma a, con cé chit dinh cho nd, ma cat di, con day 1a vai may quan 4o, ma may cho né di hoc cho c6 véi ngudi ta. -Tao cing lo cho né day du réi tuy khong bang ai nhung citing khoéngdén néi, thoi bay cat di dé xai. -Maé cat di con c6é du xai r6i. -U théi dé tao cat day dé danh tra tign com thang cho no 6 My Tho. C6 Hai Lién dung |én tu gia 6ng ba Tam, c6 dinh di lai nam tay con Bé Hai, nhung né thut lui lai dling sau ban may may cua cd Nam Van, c6 danh gat nudc mat ra vé. Khi c6 Hai Lién vé roi Bé Hai to mo md may x4p vai ra coi, toan 1a vai dep, nd dinh ndéi vdi c6 Nam Van may gap cho nd hai b6 dé ngu, vi nd chi c6 hai b6 ch mém, ba Tam chi cé tién may cho no mét cai quan sa ten den va mét cai do dai mdi ma thdi, nhung khong hiéu sao no dat xdp vai xu6ng va tréo lén gac, hic dé nd mdi khéc, nd khéng muén ai nhin thay nhiing giot nudc mat tui than cua nd, mdi mudi bén tudi ma no tudéng ching nhu minh da gia 14m r6i da s6ng tdi hai ba cudc doi, ngudi dan ba dé 1a ma no thiét sao, nd van khéng mu6n tin su thuc, tha ma no chét di nhu ba nd chac n6 con dd khé hon. 2) Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Hoa Mun T6i la ban cua Hoa Mun. Nam do, lic Hoa Mun vila chun ra khoi bung ma no, thi dang Sang Tao dang ngu guc trén ban lam viéc vi say nidu, tiéng khdc cia no lam 6ng giut minh va gitia lic ntia mé ntia tinh, 6ng nhé tdi nhiém vu phai cho no su s6ng, ong lat dat ban ngay cai tri tué dang mo mang gitia mong va thuic cua minh, cho cai sinh vat bé nho kia, dén khi tinh tao 6ng ng6i 6m mat khoc, ‘Troi di! Ta di lam hong mét con ngudi!’ Tén no 1a Hoa nhung ban no va moi nguoi déu goi la ‘Hoa Mun’, bdi vi con co mét dua nila cing tén Hoa nhung trang hon no. Hoa Mun mé céi cha hic con trong tring, ma nd dem cho ngudi ta nudi khi chua dugc hai tudi. Hoa Mun thong minh hon ban bé cing tudi, hoc gidi sé dach, né vila khén lanh quy quyét ma lai ciing vila rat ngay tho; khon ngoan 14m thi oan trai nhiéu, cudc doi cha nd dudng nhu da duoc bao trude ti mét bién c6 xay ra vao nam no hoc lp nhit. Nam d6 Hoa Mun hoc lop nhiit 7 do c6 Viét Hoa day. Ba ma nudi khéng cé con, dng ba thuong né nhu con rudt, thay no théng minh cing rang cho an hoc. Ho nghéo nén Hoa Mun thua sit ching ban du thu, nhiéu khi n6é con bi dam con nha 26 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam giau an hiép trong dé cé ca t6i, va c6 gido nua, cing binh dam hoc tro giau con cht tiém tau, con chu nha may cua. Dam ban hoc con nha giau ghét Hoa Mun boi nd nghéo ma hoc gidi hon ching, no lai gidi nhin. C6 dua tréu choc, ‘May la cai thu d6 tr6i séng lac cho 6 dau tdi day thi ding cé lam tang nhen’, no ciing khong thém tra 10. Buia do thi&bay, tui con nha gidu ban muu hai Hoa Mun, va lam b6é muon tap dé chép bai, roi chinh tdi 1a ngudi go tuéng chi cia nd, nét chi cua hai dua rat gidng nhau, dé viét mét cau bay ba tuc tiu lén sau lung bang den. Dén sang thw hai, khi c6 Viét Hoa v6 Idp tui né chi cho cé. Nhin tuong chi, c6 Viét Hoa nghi thi pham la Hoa Mun, c6 lam bé kéu bé Truong ngoi ké bén Hoa Mun dung day, réi hoi: -Phai em viét khong? Con nay tim tim cudi, liéc qua Hoa Mun. Thang d6 Hoa Mun van ding hang nhit nhung mat bang danh du vi ly do hanh kiém. No ngam dang nut cay, git! moi oan khién trong long. Va cing tu dd, né tin rang minh da bat dau tridng thanh, va tu rén luyén cho minh mét vo khi dé tu vé, va cling mat dan long tin déi vdi cudc doi. Cuéi nam, Hoa Mun thi dau tiéu hoc. Khi tdi trudng coi két qua, co Viét Hoa kéu no ra ngoai trudc ctia lop va hoi nd, nhu dé kiém tra lai: -Phai h6i trudc em viét bay lén bang khéng? Hoa Mun lac dau, nudc mat no wa ra. -Cé biét rdi, héi dé cé nghi oan cho em. Cé Thanh ndi cho cé biét la tui con Thao ghét em nén bay ké hai. Théi dung cd gian co nghen. -Em dau cé dam gian cd. Ma sao cé Thanh biét vay? -Bé Hué ni. ; Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Hué la con gai cua é6ng Pho Quan Trudng. No hoc Idp nhut 2 cua c6 Thanh. Hué choi than voi Hoa Mun, va tinh co nghe dugc tui kia ké chuyén hai ban minh. N6i oan tuy giai nhung vét thong da thanh theo. T6i via di lam vé thi nghe cé ngudi nhan trong dién thoai la co mot ngudi ban dang binh nang nam trong bénh vién muén gap, khong kip com nudc t6i lat dat chay v6 nha thuong theo dia chi dé lai. Hoa Mun dang nam trén givong binh. Ké tu khi Hoa Mun di lay chong, khi gap lai, la 6 x ngudi, cé 1é da hon ba muoi nam. -May sao vay Hoa? -Tao ha, ung thu mau. N6 tra 1di tinh bo. -Trdi Gi, h6i nao vay. -MGi biét day thdi. T6i tho dai. Ban téi nam d6, mat may tuy nhot nhat, nhung khdéng cé vé lo lang hay so hai, cap mat van day tu tin, va nhut 1a nu cudi van ngay tho rang rd khong khdc gi ngay xua. Thai con di hoc, Hoa Mun 1a mét dua lang man, dam mé. No mé m6n van, va luén ding dau ldp vé mén nay, nhung toan thi dé et. No cé nhiéu ban trai hon ban gai, nhiéu dtia chét mé chét mét vi nd, con né thi hic nao cling om 0, lting Id con ca vang, dung m6t cai nghe tin nd lay chéng, mét thang bac ky di cu, xa Io xa lac, lam cho bao nhiéu dita bang hoang. Thang Dién nhay cau dic tu van, nhung khéng chét, Ba Luc v6 bung theo Viét Cong, réi thang Ba bd nha, nop don v6 trung tam ba, di binh nhi, khéng thém khai bang c4p, trong khi no 1a con mét, du diéu kién mién dich, ba gia no nguyén rua Hoa Mun, kéu 1a con tinh cai. Thi€t nhu vay, t6i khong hé thém bot gi dau. Ba mé nudi no luc. dau khong chiu ga con 28 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam cho cai thang bac ky di cu, séng mat qué huong, chét vé dia tang, nhung ong ba phai danh, vi né da cé ti nhau trong bung. Dam cudi no cing i xéo lam, nha trai 6 Sai Gon xuéng nidc dau, xe hoa dau 6 nga ba Trung Luong vi nudc lut, phai dua dau bang xu6éng ba 14, t6i lam phd dau cho nd. Bua do Hoa Mun khéc, ai biét dude tai sao né khéc, sau nay né ndi vdi t6i, btia déim cudi may biét tai sao tao khéc khong? Tai vi tao thay mat ba gia chong tao Gn xuidng séng. Vay ma no da lam dau cai ba gid bac ky nha qué cd b6 mat Gn xudng séng dé hai muoi lam nam, ca ho nha chong ai cing phai ngan no. -Tao khong biét ngoai cai ly do 1a tao kh6ng muén cho may dua con tao tréi s6ng lac cho nhu me nd, con cé ly do nao nila khong ma tao phai chiu dung é ché nhu vay, ciing co thé tao khong co noi nao dé ma tron, khéng c6 noi nado dé ma nuong nau cho nén danh phai chiu. Tu ngay Hoa Mun di theo chong, thi gan nhu no mat tam mat tich, khong ai trong cai quan ly nho bé ma no da s6ng, va lon lén 6 dé, gap no hay nhin thay no, chi cd mot lan ma nudi Hoa Mun chét, no vé vdi chéng, dan theo mot thang con trai mat mii thong minh sang lang, vo chong no v6 nha dua tién cho ba nudi nd, qui xudng cho 6ng hoa thugng d6i khan tang lén dau r6i lat dat di, khong 6 lai dude tdi ngay chon cat. -Tao khong biét phai bat dau tii khtc nao, nhung Thao i, tao gap may trong nhiing ngay cudi cing nay thiét la sung sudng cho tao, tao chon may dé ndi, bdi vi khong phai dé noi that cho ai nghe cing dudgc. Va Hoa da noi cho tdi nghe vé cudc doi cha né, toi dau khé, toi x6t xa lang nghe, tiéng cudi hoa lan nhting gidng nudc mat, tdi cling khéng biét cudc doi cla nd 1a cudc doi cua bd tat hay 1a cha quy vuong. Hoa Mun da song nhu mét ke mong du, dén khi tinh gidc thi da hét cudc doi. td e 29 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Hoa Mun ra di vao mét sang mua thu, xt ngudi, trai day suong mu, dam tang cua no chi co nguoi than va mot it ban be, toi lang 1é di sau quan tai, chi cd dua con gai Ut bén canh no, con ba chiéc khan tang vat trén don, dé danh cho ba dua con bén kia dai duong. Nhung chiéc 14 phong du mau lan trong nhiing to gidy tién vang bac. Tiéng tung kinh siéu d6 cua hai vi dai dtc khién toi chanh long nho dén Ici Phat day: V6 nga tudng, v6 nhan tudng, v6 tho gia tudng, v6 ching sanh tudng, van vat giai khéng, sd di nguGi ta thanh tam thanh phap siéu d6 cho u linh 1a cau cho ngudi séng dude yén, su siéu dé dé 1a cho ngudi s6ng. Hoa Mun tréi vdi con no la mang tro cét rai xudng bién hay xuong h6é va dung cung gid gi cho nhoc long, sinh ky ti quy. Ngay cuéi cing t6i v6 bénh vién tham, Hoa Mun nho t6i gdi mét bic thu vé cho ma no. -Maé rudt tao dé may, ch khong phai ba ma nui tao dau, dng ba chét hét roi. Hoa Mun luén tay xudng dudi géi kéo ra mot bao tho da nhau nat cé 1é vi da bi lay ra, cat v6 nhiéu lan. -E Thao, may chép lai sach sé roi gdi di gitm tao nhen, tudng chii cla may gidng tao y hich ma. T6i nghe rudt minh thot lai, thi ra nd van nho chuyén xua, roi béng dung hai dua cing cui ngat nghéo. -Tu héi biét minh mang binh tdi gid bila nay 1a ngay tao vui nhut do nhe. : Hém do cing 1a ngay cudi cing cha Hoa Mun. Ngay thang nam 30 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Ma, Con dang viét tho cho ma, ngudi chin thang cuu mang, hai nam nudi ducng, tu lic con dé hon. Day 14 nhting dong cht ta toi. Con biét minh khéng con séng bao 14u nila cho nén viéc dau tién khi con biét minh binh nang 1a viét cai tho nay cho ma. Ma, xin m4 hay tha thu cho con. Khi con nho dai con da nhiéu lan xtc pham dén ma. Tuéi tré v6 tri tan nhdn, tham chi con con tra Idi ban bé: tao m6 céi ca cha lan me; y, ba dé khung, tao dau phai con ba. Con con lam nhiéu diéu dai nghich, bat hiéu bat nghia vdi ma ma gid day méi khi nghi lai con dau khé v6 cung. Negay tui khi bat dau bude chan ra doi con da nhan ra ngay lam 16i ca con d6i vdi ma, nhung ban tanh ngoan cé con da nguy bién d6 thtia cho hoan canh nay, hoan canh no. Diéu con nhan ra trudc hét la khi sanh con ra, ma mdi 21 tudi doi, chong thi da chét, nha ngoai lai nam trong ving Viét Minh kiém soat, Tay rudng b6 méi ngay lai thém bon cudng hao ac ba dua hoi tac oai tac phic, ma ma lai tré dep thi lam sao c6 thé 6 vay nudi con. Lam 16i thi hai cia con 1a oan trach ma da khong nhin nhan con khi ngoai dan con di tham ma sau 12 nam con séng vdi ba ma nui, voi nguoi dung nudc 1a, du ba ma nudi con rat thuong yéu con, nhung nhiing ké 4c mém ac miéng ho goi con 1a d6 tréi séng lac chg. Luc dé moi chuyén da an bai. Ma kh6ng thé nhin con dé béng chéc dé vo cai hanh phic mong manh cia ma va cla may dia em cing me khac cha voi con. Lic d6 con nghi la ma hanh phic trong canh nha cao cua rong, lam bac nhiéu tién nén da khong ngo ngang gi dén dua con céi cut ma chinh minh da mit rudt dé ra 16i bd roi no tit khi hai tudi. Con nao hiéu dudc 1a ngoai da dua con di tham ma khong dung luc, ngoai cing dau biét gi, 31 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam thay con vila thi dau trung hoc dé nhit cap, ngoai miing qua nén muon chia sé voi ma. Nguoi chéng sau cua ma, con trai thua tu cua mét gia dinh thé gia vong toc, di cé mét nguoi dan ba khac, va san sang kiém cG dé bo ma. Vi phai bao vé quyén Idi cla may dia con, nén ma da ngam dang cay s6ng nhin nhuc, khé dau va budc long tu choi khéng nhin nhan dua con t6i nghiép ma minh da bo n6é hon 12 nam troi. Khi mé ly di xong xudi, dude hudng phan nua gia tai, lic nay ma mdi yén long va tim cach di tham con, con con nho nam do con da hoc xong trung hoc va dang hoc su pham, con da tu’ choi khéng gap ma, khéng nh4n bat cu thu gi ma mua cho con du con rat can, vi ba ma nudi con nghéo, khéng thé cho con du nhuing thu can thiét, ma mét thiéu nv 6 tudi con thoi dé can, con khéng thé quén duoc lan cudi cling ma dén trudng tham, con da gidn du dudi ma ra khdi céng tnicng, ném theo sau qua banh vat dung ma ma da mang cho con. Ma buscc di chan hoa nudc mat, con da lam cho ma hét stic bé bang voi ban bé con. Ma oi méi 14n nho dén doan nay 1a con nghe tim minh dau buot. Ngay cudi con ma cing khéng vé, nam do nude lut ngap tran quéc 16, phai rudc d4u bang thuyén, con sAp bude vao cudc doi lam vo, lam me ma khéng hé nghe dude mot loi dan do than thiét nado cua ngay chinh ngudi da sanh dé ra minh. Sau nay con mdi biét la ba m4 nudi con khéng cho ma hay, khi ma hay thi con da theo chong. Ba ma nui con da yéu thong con nhu rudt thit da nuéi nang cho con an hoc nén ngudi, ho cimg khéng mu6én mat con va cing cé néi xdu ma, nhting diéu dé da an sau vao tiém thtic con, rdi khi 16n lén thém ba mo chu nghia lai lam cho con hdm minh va tuéng dau chinh minh mdi 1a nguoi cd quyén tha thu.cho dang sanh thanh. 32 Noi Dong Séng.Chay Vé Phia Nam Sau ngay hoa binh, chong con di cai tao, mOt minh con phai lo ganh nang gia dinh, ma da nhiéu Jan tim c4ch giip do con, nhung v6n ngang nghanh va ngoan cé con.da tii chéi va con noi nang hén hao, lam ma khoc lén khoéc xu6ng, thiét tinh tdi cua con khéng nudc nao ria sach. Gio day noi dat la, noi xv ngudi, tudi ddi chéng chat, con cing da trai qua khéng biét bao nhiéu # linh dinh thong kh6, con da hiéu dude long ma, xin ma hay tha thi cho con dé con ra di dudc nhe nhang. Con cua ma, Nguyén Thi Hoa. Co lé cing gan mét tiéng dong h6 téi mdi chép xong bic tha, ba lan t6i phai dting lai dé lau nudc mat, mot phan bic tho cua Hoa Mun cing nhoa nhet nude mat, khé doc. Gdi di réi t6i thay nhe nhang, t6i gdi bao dam vi so rui that lac thi minh sé 4n han, vi khéng git tron Idi hva voi nguoi da chét. Dau khoang gan ba thang sau, con g4i Hoa Mun goi dién thoai cho t6i ndi 1a buc tho da bi tra vé, ly do, ngudi nhan da chét. T6i bang hoang nhu nguoi via qua mét con sét nang, tu nghi néu minh gdi thuong thi chac 1a tho khong bi tra vé, ding 1a sO ménh. Buc tho sau dé da duoc dét chung vdi nhiing to gidy tién vang bac trong ngay gid dau cha Hoa Mun. 33 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Noi dong song chay vé phia nam T6i sinh ra da mang khuyét tat: m6 c6i. Khi bat dau c6 tri nho, téi nho 14 minh cu bi dua tu ndi vé ngoai, roi ngoai vé noi nhiéu lan, dé r6i mét bila, ngoai qua noi, 6m tdi khdéc miét: "Théi ti bwa nay con 6 luén day bén nay v6i ndi nhe. Ngoai phai tan cu, nha cua chay rui hét r6i, ngoai dau cé nudi con néi nla, cuic khé qua, tdi cho con." Ti cting khoc theo ngoai: "Con di Bay 6 vdi ai, cé con 6 voi ngoai khéng?" "Kh6éng, con Bay cing qua Vinh Long 6." Téi khong thich 6 vdi ndi. O nha ngoai ti cé may cau va di ut. Di hon tdi bén tudi, cé cai tén rat ngd 14 Nguyén thi Con, c6 gai ut con rang thém cua ngoai. 34 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Tén tdi la cing do 6ng ngoai dat: Nguyén thi Uyén. Khi ma toi chuyén bung dude ba con 16i x6m dua di sanh, ong ngoai toi dan, sanh con gai thi dat tén Uyén, con trai Uong, dé dé nho vi ba ma no 1a uyén uong gay canh. Con dng ba nédi tdi thi ndi tudi cla ba ma téi khong hap, "thién cang sat mang”. Ma t6éi tudi dan, ba tdi tudi hoi, con cop cai sé an thit con heo, vo chéng lay nhau chua chdc 6 nat chiée chiéu. Nhung luc do ba t6i qua si mé ma tdi, lai la dua con thia tu duy nhat ca gidng ho, nén 6ng ba néi t6i phai chiu. Ngay cuoi, phai rudc dau bang cua sau. Khi dai dién nha trai nha gai lén dén, thi phai dét cdy dén cua chu ré tnidc, va cd dau phai di vong quanh nha ba vong trudc khi budc vao nha chong, dé bo cai via dit 6 bén ngoai. Vay ma tdi mat ba khi con 1a bao thai chua day b6n thang trong bung me. Ong ba néi toi ddim nguc kéu trdi, may ba c6, em cua ba ti khong ngot chui ria nguoi chi dau cé mun rudi thuong phu trich 1é, lai tuéi dan, da giét chét ngudi con trai duy nhat trong ho. Ba ma téi qua that song vdi nhau chua rach chiéc chiéu, chia gidp nam ba tdi da ra ngudi thién c6. Khi con song ba tdi lam tran lam thugng vdi gia dinh, doi cho bang duoc ma téi, hia hen du diéu 1a sé 6 nha lo cho vo con, néi nghiép cha me. Nhung sau khi lay vo dudc dung hai thang, mau giang ho ndi day, ba tdi da lang 1é bd nha di theo khang chién v6 bung danh dudi thuc dan cho thoa méng udc cia minh. Sau khi ba t6i mat dudc 49 ngay, ma toi khan g6i roi khoi nha chong, vé 6 vdi Ong ngoai t6i cho ngay sinh nd. Téi dn 1én khong thay ma dau hét ma chi biét cé ngoai may cau va di ut. : Co mot lan t6i hdi: "Ba ma con dau ha ngoai?" ¢ a 3) Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam ‘ ye} "Ba con chét r6i, con ma con di bu6én ban xa lam chua vé". Ngay dam tang éng ngoai, toi con nhd cé mét cap vo chéng dat hai dua nh, ngudi vo vo nha chua kip b6 gid d6 xuéng da khéc tham thiét, t6i thdy Ong hoa thiong xé thém bén chiéc khan tang cho ho. Cau Ba, cau Tu goi nguoi dan ba dé la chi Hai, con ngoai bat toi goi la c6 Hai. Nguoi dan ba nam tay toi dat dén trudc mat chong, nudc mat vong quanh: "Pay la con Uyén, con cua cau Ba do, con day 1a dudng Hai. Thua duodng Hai di con". Nguoi dan ba dé 14 ma tdi. Tu dé t6i cam phan mét dua bé chin, mudi tudi dau da m6 céi ca cha lan me. Trude ngay ngoai dit khoat giao t6i cho ndi, mét budi tnia t6i dang nam thiu thiu ngu, béng nghe cé ai nhac dén tén minh... "Ma a, ma 6 nha rang nudi con Uyén nghe ma, tdi nghiép nd m6 c6i cha, cé me citing nhu khong. Chi Hai, chi dau dam nhin nd, so bén chong hay chi da mét doi chong nén chi giau biét.." "Con di dau vay Tu, di lau mau ? H6i nao tdi gid, may di nam ba bua ciing tat vé tham nha, sao l4n nay may noi ky cuc vay. Bo di xa lam sao?". "Lan nay con di xa lm ma a. Vai ba nam, khéng chiing nam muGi nam con moi vé. Ma dting quén Idi con dan nghe. Anh Ba sap cé vg roi thang Nam, thang Sau vdi con Ut thi con nho qua chi con cé ma lo cho no thdi..." "Chung nao con di ?" "Chac vai ba bila ntta". . "Né Tu a, ma c6 chit dinh tién hém lam dam cho ba may con du, cam theo doc dudng phong than... Ua, con may con khé ca léc bila tat dia tao phoi khé dé danh, may g6i dem theo..." 36 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Ngoai tdi 0a khoc, con téi nam im, nghe tiing giot nudc mat lan trén ma... Khong cha, khéng me, minh c4u Tu la thong t6i hon hét, bay gio cau lai di xa khdng biét ngay nao vé. Sau ngay do mét tuan, tdi vé d ludn vdi néi. Trong tham tam toi da ghi khac that su dém nhiing ac cam vé ma tdi, cong thém nhung Idi chua cay déc dc cla may ba c6 nén cang Ién tdi cang s@pg khép kin trong cdi mac cam ghé gdm vé cai than phan céi cut cua minh. T6i duge 6ng ba ndi thicng mén va cho an hoc dang hoang, nhung tinh thong d6 luén luén tham lén va giau kin, vi so toi bi may ba c6 ganh ghét. Nhu dé bu dap tinh thuong yéu do, t6i hoc rat gidi, mudi bén tudi da dau trung hoc dé nhat cap. Khi 6ng ndi t6i quyét dinh cho tdi lén tinh tiép tuc hoc thi bi may c6 t6i phan d6i kich liét. Co 1é dén ngay nham mat toi cing kh6ng quén duc nhting Idi noi xé long cua ho. -Ba ma cho no hoc nhu vay 1a du réi, con gai ma hoc lam chi nhiéu, hu, gidng nao r6i thi cing gidéng nay, hoc cho nhiéu chu dé viét thu cho trai chu lam vuong lam tudng gi. -Thu dan ba thui thay, chong chét chua xanh cé da bd con theo trai. Oi nhiing 1di ndi qua doc ac, lic do toi da du tri khon dé nghe, dé hiéu, va dé cho néi dang cay kia tham vao da thit, roi tun thanh nudc mat. T6i cang nho thucng ngoai va may cau vdi di ut. Ho khong bao gid ray la toi mét tiéng. Ho muén cho t6i dugc an sung mac sudng, dude dén tridng nén mdi giao tdi cho bén ndi. Ho co biét dau rang t6i khong can nhting thi do, ma can tinh thuong. T6i nho, mét lan choi trén kiém tim vi di Ut, chui vao bé Ita trén ky, di tim mai kh6ng thay, t6i cing thiu thiu roi ngu quén luén. May cau t6i hot hai di tim, di Ut bi ngoai danh 33 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam don, con cau Tu thi xuéng song lan mo. Tim khong thay tdi, cau Tu dé nguyén bd dé uct ngdi 6m mat khéc nhu mét dua tré. Dén khi ngoai suc nhd may budng chudi chat v6 chia kip git, v6 bd lia kiém, gap t6i nam ngu chéo queo nhu con tom, muéi c4n suing vi hét mat may tay chun. Ca nha ming ro sung sudng, riéng cau Tu toi chay v6 6m tdi ra, miéng het um xum: -Troi Gi, con G day ma cau tudng con té xudng sdng chét ri, lam di Ut bi don oan. Chién tranh ngay cang khing khiép. Qué ngoai t6i tro thanh ving x6i dau, ban dém giai phéng, ban ngay quéc gia. Ngéi nha tho t6 tién trang mét qua dan phao kich, chi con tro b6n cay cot. Cau Ba dat diu vo con tan cu qua cu lao Tan Phong 6 Cai Bé. Cau Tu sau ngay ra di khéng m6t tin tic; cau Nam, cau Sau di linh quéc gia, di Ut qua Vinh Long 6 voi chi Hai, tic ma tdi, ngUdi me ma tdi chi nghe ndi va dudc gap médt lan trong ngay dam ma Ong ngoai, nhung tdi phai goi la c6 Hai. Chi cd Ngoai la nhat dinh khéng chiu di, cau Ba phai dung mot cai chdi sat bén can nha dé nat cho Ngoai 6. Gia dinh Ngoai t6i cd séu nguoi con nhung cudi cing tan nat, mdi ngudi m6i noi, ké theo quéc gia, ngudi theo céng san... chi con minh ngoai, gia nua, cé doc, thui thti trong can nha dé nat. Nam cuéi trung hoc, téi nghi hé, hoc 6n bai dé thi td tai hai, chot Ngoai lén tham, lau lam réi toi khéng dude gap ngoai. Bua dé Ngoai xach mot cai bi bang dung du thu trai cay, nhung méi thu chi dd vai ba trai. Ngoai néi Ngoai nhat nhanh trong vuon; vuon tudc bo hoang khéng ai cham séc 38 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam nén cay trai cing can cdi, nhu tudi gia cia Ngoai. Tréng Ngoai tiéu tuy, toc bac pha, rang rung gan hét. Ngoai ndi qua hoi tho: -Thang Tu no vé nha héi hom, no noi nd nhé con qua, khong biét bay gid con bao Ién réi, nd kéu Ngoai lén biéu con vé tham no mét Jan. T6i mung #6 kéu lén: -Cau Tu vé thiét ha Ngoai, ma khéng biét N6i cho con di khéng. Ngoai ding noi gi cho N6i biét nghe, con sé vé. Dém do tdi ngdi hoc bai ma tam tri dé dau dau, va trong gidc mo chap chon téi thay minh dang boi trén gidng séng qué ngoai, con song Tra Tan bén 16 bén b6i, con séng ma khi téi con bé, cau Tu t6i da day t6i tap boi bang than cay chudi, con di Ut thi bat mét con chuén chudn cho cn rin dé cho mau biét bai. Sang sdm hém sau, toi noi déi N6i, xin cho di My Tho lay bai hoc thi. Long thuong nho ngudi cau da xa cach gan mudi nam troi da vudt tat ca. Toi phai di bd hon bay cay sé vi dudng xe do tii Cai Lay xu6ng Hung Long thuong hay bi dap mo. Dén con dudng dan vé nha Ngoai, t6i mu6én khéc. Con duong mon via 161 trau di, hai bén cé hai hang su dia, ngay xva tdi van thudng dudc cau Tu dan di tha diéu, hodc hai cau chau lang thang khi nang chiéu da nhat. Con duong tiéu diéu, hang chuc thu day leo chang chit, quan quit trén canh cay hai bén dudng, téi chot thay trong dam day leo dé cé nhiing soi mau vang. Day 1a loai day leo khong ré, bam vao cay nao thi cay do sé khé héo dan roi chét. Nguoi ta goi nd 1a day to hong. Tu nhién, no lam tdi nho thi chao ngay nho cau Tu tdi thuGng bat an. Do 1a thu’ nudc com pha dudng, loai dudng tan, nhdo nhoet, den thui ma mg ba nau ti nhting cay mia os 39 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam trong sau vudn. VA ti nhd, nhting lan kh6ng chiu 4n, cau Tu doa, sé cho day to héng quan chan, thé 1a t6i nham mat, nham mii cé nuét. D6 la mon an hang ngay thay cho stia me cua t6i. * T6i than tho bude vao nha Ngoai, lang ngat dén ron ngudi. Buc ra sau vudn, may géc dua da lao gan hét, ngon con cao vut tro troi, ngon bi bom chat gay vat lén géc. Liép sau riéng cua Ngoai ciing chét gan hét sau tran lut nam ngodai. Chi con may cay 6i sOng dai, xanh um, trai chin vang 6i rung day trén cd. Than 6i gia, méc. Ngay xua t6i va di Ut thay phién nhau hanh no, khong ngay nao ma hai di chau khong tréo cay, hay lay gay choc trai. Bay gio, trai chin day canh, roi day géc... Téi chot nghe tiéng chim, lac long, hét hoang, khong con nhung 4m thanh riu rit nhu ngay xva, hay la no citing nhu tdi, dang lan mo tré vé gap lai vuon ci. T6i ngdi phich xudng cd, nhu tham mét, cho tdi khi nghe tiéng Ngoai danh thuiic... Cau Tu tdi bang xuong, bang thit. Cau ng6i trén déng rom, mac b6 ba ba den, vai vat chiéc khan ran, mat sam den, gia hon ngay xua nhiéu. Nhung anh mit thi van rang rd, van dam 4m va tran day yéu thuong danh cho diia chau céi cut cla cau. Dé 1a lan gap sau cing vdi tudi tho, va nhiing ngudi than yéu gin git! mién tho au cua toi: Hung Long, Cai Lay. * Ngay Uyén lay chong, chi cé ngoai va mg ba tdi chia tay, va chic Uyén hanh phic. Di Ut khéng vé duc, va ngudi dan ba ghi la me trong khai sinh cua Uyén cing khong c6é mat. Déi lan nho lai, Uyén cing khong biét luc dé minh vui hay la buén. Nhung cé diéu, Uyén biét minh sé khong bao gid muén tré lai cdi quam ly nho bé than-yéu dé ntia, khéng bao 40 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam gid mu6n trd vé ngéi nha ti duong, noi ma Uyén da song va Ion 1én trong tinh thuong yéu cla néi. Uyén muén moi ngudi 6 dé quén han con bé m6 céi t6i nghiép, cing nhu Uyén theo dong doi cuén hit, sé quén hét cdi tudi tho day bu6n thi cua minh va quén luén nhting 1di mia mai cua dam dan qué day thanh kién... ‘Con nhod ngé qua chu, hoc gidi ntia ma thdi’, ‘Mua heo éhon nai, cui gai chon gidng... chi s¢...’ Uyén da thuc su rdi bd dong séng dé ra bién ca, khong hé hiéu dude mét diéu: bién ca, bdi vi mMénh méng, cho nén that kh6 ma nhan ra con duong ngay ra di, hay tim ra dudc, con duong tré vé... Thang 7 nam 1995 41 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Cha, Con, va Chau Hung Long 1a mét xa nhd chung trén 500 noc gia, cach huyén Cai Lay khoang 11 cay sé vé phia déng, cach xa Thuc Dep ké bén bang con s6ng Tra Tn, mot gidng séng nho chay tii vam sng Cai v6, dén khic queo phan ranh gidi hai x4 thi udn cong, bén 1d, bén béi. Hung Long nam bén 1d. Tu bo song ra dén 16 da cé nhiéu 16i di, cay c6i ram rap, ngoai ra con nhiéu 16i mon, co dai, xuyén qua nhiing dam ray xanh um. Ruéng vudn trong xa hau hét cua 6ng Ca Huynh, dan trong xa phan nhiéu 1a ho hang, hoac ba con xa cua 6ng, ké lam ray, ngudi lam rudng. Gan dau con 16 chinh dan v6 x4 c6é cai cong thong ngang 16, dan nudc qua xa bén. Céng nay do éng Ca Huynh bé tién lam, nén ngudi dan goi cong Ong Huynh. Muén dén x4 Hung Long phai qua cong Ong Huynh, r6i moi dén cho Nga Tu, noi tu hop cua nguoi dan trong x4. Muén mua ban gi, hodc gap ai, ho ra chg. Hai chuc ndc gia la hai chuc ctia hang. Tuan m6t lan, nguoi ban hang di cho huyén, hodc bang xe do, hodc bang ghe may, mua nhiing mon can thiét cho cudc séng hang ngay nhu tuong chao, mam mudi, hang chap phd, tap hoa... vé ban lai cho dan lang, hoac déi lay lua gao, hay la rau. Cudc s6ng cuia dan 42 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam trong x4 ém a nhu nudc séng Tra Tan méi ngay lén xu6ng theo thuy triéu. MOt ngay kia, cé dam son déng mai vo ghé cho. Con nit xim lai coi. Goi 1a dam, nhung chi cd mét dng gia va mét con bé, nhu thé hai éng chau. Ho trai manh dém bén géc cay cudi chg, bay ra nhiéu thu la mt, nhu sting té gidc, nanh heo rung, mat gau ph@i kh6, may dong tién cit, hoen ri, va v6 s6 chai lo trong dung ran rit tréng dé so. Ong gia, tay cam thanh dao, giéng nhu thanh dao Quan Céng, bat dau mua quyén, viia mia, vila hat, va nhay theo tiéng thanh la tu hai miéng chap cha trén tay c6 bé con. Mua hat mot hoi, 6ng gia ngung, va bat dau quang cao, nao thuéc tri ba binh, miéng ky nam hiém co, mat gau tri ndi thudng, cao hé cét cho Ong gia ba lao, thudc té cho dan ba kho sanh, va dac biét la thuéc cuGng duong danh cho dan 6ng yéu duéi, hoac bat hic, uéng v6 cong hiéu lién, ‘nhat da luc giao sanh luc tii’! Mat tri da lén cao, cho bat dau van, éng gia khong ban dudc mon nao, chi cd vai nguoi Ion hiéu ky ding coi, vi 6ng gia tudng la hodc, nhu khéng phai dan trong ving, con cé chau thi 6m nhom 6m nhach. Nhu khong lay thé lam buoén, éng cing con bé thu don d6 dac v6 mét cai thi da mau nau tham, giéng nhu da gau, ri dan con bé v6 quan hi tiéu trong cho. Co 1é da quen vdi kiép séng nay day mai dé nén hai 6ng chau an udng ngon lanh, khéng cé chut gi bd ngd. An udng xong, hai 6ng chau tro lai géc cay cudi chg, noi ban sang bay hang, 6ng gia rut trong gid ra mot Ong diéu dai, thong tha nhdi thudc va lim dim nha khdi, trong khi con bé dua vao hing Ong ngu gat. Z 43 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Dan trong x4 vén nhan tu, hiéu khach. Dém d6 ho cho hai 6ng chau tri ngu noi choi tranh git lua cua xa. Noi 1a choi nhung citing khong dén ni té, cd cai chong tre, cai ban cing bang tre, do may 6ng ta dién dung lén dé canh lia trong mua gat. Lic nay, lia da gat xong, chi con tro géc ra nén choi trong, ban ngay may dua chan trau hay v6 ng6i tranh nang. Sau mot tuan chiu tran, 6ng gia bat dau cé khach lai rai, nho éng con biét sia trat chun trat tay, bong gan, biét nan, bd xudng gay, nhung biét tai cua Ong 1a tri ran c4n. Du ran déc cach may, dem dén 6ng kip thoi, 6ng déu chiia khdi. Vung nay von nhiéu ran. Thé 1a x4 Hung Long bong cé thém mét tiéu gia dinh. Hai éng chau s6ng lang 1é, budi sang ra cho, chiéu vé choi, con bé ngu sdm, con 6ng gia ngoi hut thudc lim dim ndi chuyén doi xua vGi may dia chan trau. Thinh thoang dan lang thay 6éng ra bo séng ngoi hang tiéng déng h6, nhu khdéng nhic nhich. Con bé qua quen vdi tinh nét ky quai cua 6ng nén cting khong quay ray. Bua gid 6ng gia, éng Ca Huynh cho lam heo cing, nhan thé an mung vila cé dua chau ndi dich ton, con Cau Hai. Cau Hai nay 1a con trai lon, dugc di tinh, di thanh phé 4n hoc. Sau khi thi dau bang thanh chung, nghe dau cau dude bé di lam quan 6 mién nui mot thdi gian r6i mdi di vé Sai Gon. Cau mdi cudi con gai éng hdi déng tinh héi nam ngoai. Dam gid that déng, hai 6ng chéu son d6ng cing tdi chic mung. . Moi sanh hoat cua xa binh thuong, cit thé tréi di. Sap dén ngay lam dau, gieo ma, khéng khi trong xa nhu vui han 1én, ai cting chuan bi dé lam mua mdi. 44 Noi Dong Séng:-Chay Vé Phia Nam Béng m6t dém, moi ngudi giut minh thc gidc, vi cé tiéng la hoang. Nguoi ta d6t duéc sang nic dudng dé, khiéng mét ngudi ngat xiu dén choi tranh cla 6ng gia. R6i cé tiéng ngudi la to: ‘Lam on cuiu Cau Hai, dam chan hong réi! Troi di, khong ~ biét ran gi can. Ong gia di, Ong gia Gi...’ Khong co fi€ng tra Idi. Hai 6ng chau son déng da roi x4 tu bao gid khéng ai biét. Dan xa vong Cau Hai chua vé dén nha thi cau da tat thd. Bua mo clia ma cho Cau Hai nguoi ta vi b6 chung quanh ma, cho con ran déc ma theo nhu 6ng ba ni, sé trd lai. Dé 1a mot con ran trang nho xiu, chi cd 6 mién nui mdi cd. Con ran nhu dudc nui trong long tre nén trang bach, loai cuc déc, chi may Ong thay ran mdi dam nudi. Cuéc s6ng lai ém a nhu con song Tra Tan. Chang ai nho tdi 6ng gia son dong mai vo va dua chau 6m nhom 6m nhach. Sau khi lam gid dau cho cau Hai xong xuéi, dude ngay ranh, Ong Ca, trong luc thu don gidy to Cau Hai dé lai, gap mot buic hinh Cau Hai dung bén mét c6 gai thugng, chup bén bo sudi trong that tho mong. Cé gai thugng coi rat xinh, nhung co nét gi 6 c6 gai ma Ong Ca cam thay quen quen, nhu da ting gap roi. Chot 6ng thang thot la lén: Con bé dé 1a chau ndi cua ta! Khu6n mat cua ngudi con gai trong tam hinh da bac mau kia la khu6n mat cua con bé chau ngoai 6ng gia son dong mai vo. 45 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Chim truyén that ngan Cai kep toc Bé vé dén qué thi ngudi ta da bé ngoai v6 hom, vi su tru tri cua chua lang dang tung kinh, may cau va Di Ut qui trudc linh cuu. Chi thiéu Cau Tu. Nhin anh ngoai trén ban tho vong, nudc mat Bé trao ra, Mo Ba chay ra nam tay Bé, mo cung khoc, ndi: -Ngoai di binh yén lam. Cau Ba nude thay tung kinh Di Da cho Ngoai. Ngoai di nhu ngudi ta di ngu vay. Nha Ngoai 6 cuédi x6m, ven bd song Tra Tan, nudc luc nao ciing duc ngau phu sa. Déng song khuc nay bén 16 bén béi, mua he hoa luc binh dua nhau nd, tim ngat thoi tho du cha Be. Ngoai ra, con cd Ngoai,Cau Ba, Tu, Sau, va Di Ut, rdi c6 thém Mo Ba. 46 Noi Dong Séng.Chay Vé Phia Nam Bé nhin quanh, ba con 16i x6m déu cd mat, da s6 ngay trudc la ta dién cha Ngoai. Bé lang 1é v6 budng trong, ngd quanh budng. Kia 1a cdi niong g6 dudi gam giuong Ngoai, trudc khi di tap két, Cau Tu da déng cho Bé. Théi so Idp bui, Bé hdi hop mo chét, nhin vao trong ruong, nho tung mén d6 choi ngay nho. Chang con mon nao nguyén lanh, Bé lay ra cai kep toc bang nfaia, ndm chat trong tay, nghe lai tiéng thi tham cua Ngoai: -Con a, Ngoai chua co tién, dé cho mua sau riéng nam nay Ngoai ban réi ngoai mua cho con. -Ngoai nho nghen, Ngoai phai mua cho con cai kep gidng nhu cua con Na con mdi chiu a. -U, ngoai nhé roi. Mua sau riéng nam do, trai chua kip chin thi li tran vé. Con song Tra Tan hién hoa nhu vay ma cing hua theo con It. Li rat di, dé lai cdi di, cho ca ngudi lan vat. Luc do Bé qua nho dé hiéu nhiing néi lo 4u cia ngudi Ion. Bé sudt ngay ngoi khéc, doi cho bang dudc cai kep téc Ngoai hua mua. Buia dé Ngoai di cho Ba Dita. Bé ra bo song ngoi tu sang dén chiéu khong chiu v6 4n com nhut dinh cho Ngoai vé. Va dém dé Bé ngti ngon lanh voi cai kep toc mdi tinh trén dau. Sau do, Bé ti biét qué ngoai, vé qué ndi. Com no 4o 4m nhung cay dang deo dang trong nu cui, trong néi nho qué ngoai. 47 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Cé tiéng Me Ba goi ra dé tang cho ngoai. Day chat cai ruong, Bé tudéng nhu minh via day chat tudi tho cla minh. Nhiing mon d6 choi nay, ngay nao léc céc chay theo ting n6éi vui cua Bé. Ngay vé ndi, Bé liéng cai kep tc v6 x6 nha, vut con bup bé gay tay v6 bé6 lua, va bd cai ruong 1an léc ngoai choi vit. Bé di r6i, Ngoai hidm hét moi thu va dem cat v6 budéng. Bé khoc thanh tiéng, Ngoai oi, Ngoai . Tu d6 Bé khéng cé6 dip nao vé qué ngoai. Lau lau Mo Ba di cho Cai Lay ghé qua nha N6i, dem cho Bé mot vai thu trai cay, mot chum di sé. Nghe mo ké, cay 6i sé gia nua 6 cudi vuon van cho Bé trai, da bi bom ché lam d6i, vay ma né van song, trai van chin mong, kh6ng ai an, lau lau mg ba vé thay nd, lai nho Bé. Cau Mo Ba hic nay da tan cu qua ct lao Tan Phong. Bua nay, 6 qua xa, Bé danh tu hdi minh, khéng hiéu con séng Tra Tan bay gid ra sao. Cé con mot dua bé nao v6 tam dén néi, cui nang nac doi cho dude mot chiéc kep téc, ding vao mot con li I6n 48 Noi Dong Séng.Chay Vé Phia Nam Hai cau chau Tang PCL - T6i mai minh di giang cau nia nghen cau Tu. - U, con an chua da sao ? Con Bé Hai nhai ngém ngoam miéng cudi cing culia con ca l6c nuGng trui ma van con thay thém, con ca chi con tro b6 xuong, d6ng lia rom thui con ca van con nong hdi, no thay Tu Long ng6i im lang van thuéc ré nén khong dam noi ntia , ron rén dung day phui dich di don dep, nd quang b6 xuong cho con méo mudp dang ngoi chuc 6 gan déng rom roi di vé nha phui cang leo lén giuong, bua nay ngoai no cho trai cay di My Tho ban chua vé, n6 ngu trén bé van gd vdi Tu Long. Con Bé Hai m6 cdi, nd 6 vdi ngoai va may cau, cau Ba no mdi cudi vo nén nd khéng con dude cau thuong yéu gan gii nhu trudc, chi con cé cau Tu la chiu nd, nam xudng 1a né ngu lién, chua cé bia nado ma no sudng nhu bila nay, dudc 4n mon ca loc nung trui ma no khoai nhut trén doi nay. 49 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Troi mdi mod m6 sang, con Bé Hai chot giut minh thuc day vi cé ai Ion tiéng ngoai cua. - Tui bay an con ca cla tao sao khong mac xuiong ma chét hét di, muGn an thi di bat ma 4n, chim troi cé nude cé dau ma ac nhon that duc bat con cA trong 1d cua tao, thang Tu bé may tung may theo may éng, may cé sung ri ai cing sd may ha? Bé Hai nhay xu6ng dat lén nhin ra cilia, né thay cau Tam Tu dang quo tay mua chun chui boi um sim trong khi cau Tu n6 ng6i tinh kh6 u6ng nudc tra hut thuéc ré. No nho lai t6i hm qua, hai cau chau di gd cau, khong cé con ca nao, buon hiu di vé thi béng dau nghe tiéng nhay rét rot, Tu Long mo xudng rach gap con ca léc mac trong ld, ng4p ngting mét lat Tu Long gid lén va bat luén con cd dem vé nudng trui hai cau chau dude mot bia no né, con Bé Hai cing biét cau Tam Tu hay dat 16 6 ngay duong nudc chay v6 rach, con rach nudc nay nam gidp ranh dat cua 6ng ngoai no vdi gia dinh cau Tam Tu, con ca bu lam chac phai gan mot ky 16, no citing khong biét tai sao cau Tam biét. Téi hém dé, Tu Long kéu no di ngu, cau di giang cau mot minh, no khéng dam doi theo vi so c4u con gian, tai nd mudn an ca loc nuong trui ma cau Tu no bi chui. Do 1a lan sau cing hai c4u chau gan nhau. Tu Long di giang cau dém do khong vé, no hoi ngoai thi ngoai noi cau da di xa lam r6i, va cho tdi hai muoi mot nam sau Tu Long mdi vé. 50 Noi Dong Séng-Chay Vé Phia Nam R6i cing ti ngay hém do, khéng bao gid con Bé Hai con mu6n an ca l6c nuéng trui nia. D6i khi, trong gidc mo cua ngudi dan ba 1a con Bé Hai ngay nao, van thoang thoang mui vi cla mot con ca léc nuGng trui. D6i khi, coi# Bé Hai ngay xua cing tré vé trong gidc mo cla nguoi dan ba. Va hinh nhu, con ca thi thao voi con bé: Phai chi mi dung tham &n ca loc nuong trui... cd khi khong c6 cudc cach biét 21 nam! 51 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Heo thuia vu Con nai cla ba Hai moi dé. Muoi ba con ma no chi c6 mudi m6t cai vi. Ba Hai phai canh chting, cho con nao bi vua no la kéo ra, dé cho hai con heo nho hung chit sta me. Hai con heo tuy det ngdt ma rat tinh khén, méi lan con nai nam xudng cho con bu 1a ching lan may con kia, gianh vi me, thanh ra chuéng heo lic nao cing 6n ao. Dan heo con Idn nhu théi, ba Hai phai mua thém stia bo cho hai con heo det bu thém, nén coi ching cing khong é0 udt cho 14m. Nhin dan heo, ba Hai buén hiu. Ong Hai chét dang lic con nai chiu duc, trong nha khéng du tién mua hom lam dam, ba danh phai khoan dan heo con cho con gai 6ng chu dién. Trudc khi dua phan nija tién, c6. ba Diép ra chudng heo dém 52 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam ky tiing cai va cia con nai. Nhu vay 1a sé cé mudi mét con heo con. C6 Ba Diép dan hai ngudi ta dién tdi dé bat heo, cé khéng vd nha ma di thang ra chudng heo, nhin dan heo mat mat, cd dém di dém lai thdy du hai con: -Di Hai, c6é hai con thtia vi ha? -Da lan naynd dé dudc mudi ba con. -Théi di dé cho tui bat lu6n di, tui tra thém cho di chut dinh. -Da, tui dé nudi cé ba. -Théi dé tui bat lu6n, tri’ mon ng nam gia lta cho di. Ba Hai nu6ét nudc mat nhin theo dan heo con, tu an Ui, ‘con nai lai rudng duic, chac lWa sau n6 cing dé mudi ba con.’ 33 » Noi Dong Song Chay Vé Phia Nam Cuc nhau méo May hém nay ngay nao cau nam Trién cing qua nha 6ng Gido, canh con Mudp coi né dé cha. Ong Gido da lay cua cau 50 déng dé mua nidu udéng, hiia sé canh con Mudp dé, lay cai nhau cho cau. Nam Trién 1a tay chia cd bac, cho vay an Idi cat c6, mot ia ra cut sat, ba con trong lang ai cing ghét. Con é6ng Gido thi ghién rugu, 6ng lam muGn dude bao nhiéu tién cting dé v6 may chai ba xi dé hét. Luc nay da hét mua lua, cOng viéc khéng cé nhiéu nén may nguoi lam muon cing nam co. Ba con 16i x6m ai ma khong biét con MuGp, bé long no vang d6m nhu léng cop, 6ng Gido 6 cé mét minh nén nudi no cho cé ban, 6ng cung con Mudp cé khi dam nhin ruou dé mua ca cho no. Cau nam Trién bude vé nha thay éng Gido nam co trén b6 van. -Con MuGp no dé chua 6ng Gido? -N6 dang chuyén bung trong 6 rom kia. Cau Nam v6i vang di ron rén tdi gan 6 rdm vi so con Mudp dé xong sé 4n hét nhau thi xdi hong bong khéng, con Mudp thay nguoi la gu git r6i béng phong chay ra vudn, 6ng Gido chém day nhay ba budc tdi 6 rom, réi 6ng la én: -Troi dat oi con MuGp dé ra tring! [Chu thich: Theo nguoi Viét mién nam, nhau méo dem dén sui may man, nhut 1a cho dan cd bac.] 54 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Con khi dot Bé Bay dang choi danh dia thi ba né kéu di mua s6 dé, nod thua con Le mét ban mac ng hai tram cdi hét me, nd phai gd lai ban nay. -E, may cho tao mot chit nhen, tao di mua dé cho 6ng roi choi tiép. Dén chiéu dé x6, ba Bé Bay dam cang kéu trdi: -Troi dat quy than di tao nudi may gan mét thang nay r6i ma may khdéng ra, bua nay tao déc hét tién tui ngay mai lay gi 4n day? Bé Bay rat so nhting ngay nhu thé nay, ba no sé di nhau roi quay, no len lén chay xuéng bép hdi ma no: -Dé ra s6 may vay ma? -S6 hai mudi ba, con khi. -Ua vay thi 6ng tring ri, sao Ong la lang? -Trang gi ma tring, 6ng nudi con ran ma no ra con khi, tring phong thi co. -RO rang con di mua cho 6ng ma. Con bé Bay ron rén Jén nha trén: -Ba Gi ba, cai to gidy mua dé ba con git khong? -May hoi chi vay, trat lat r6i, trong thi 4o ba ba do. N6 hdi hdép gid to gidy bién dé ra r6i la lén: 0 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam -Tring réi, ba trang réi, con nho rd rang con mua sé hai muoi ba ma. -Bé may néi gidn vdi tao ha, héi trua tao dan may mua s6 ba mudi hai 1a con ran mang xa ma. i Thi ra lic di mua dé dau 6c n6 con to tudng tran danh dia voi con Le nén nho 16n con mang xa vuong thanh con khi dot. Ca nha vui mung hi hung, con riéng con bé Bay thi chay ra ngoai hé dung, tim n6 con nhay thinh thich, hi hon bua nay ma dé x6 con mang xa 1a no chi cé chét. ROi bong nhién no 6m bung cudi sac sac, khi d6t oi 1a khi dot! 56 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Trong trau, trong lon day tiéu de (Chuyén xay ra vao khoang thép nién 1950) Ganh hat cai luong ho quang vé hat 6 Nga Tu Hung Long dudc ba tuan thi don di, vi ganh hat nghéo, co may tudng tau ba con coi hét réi, gia tai ganh hat la chiéc ghe bau dau 6 dudi bén nudc, dao kép thi khoang dé hon 10 ngudi, ho nhé neo héi khuya theo con nudc Idn di vé miét cd lao Tan Phong, 6 dé ba con giau hon 6 day vi la dat bo bao nén cay trai xanh muot, dan lang con lam thém nghé chai ludi, nha ngoi citing nhiéu hon 6 cai x4 Hung Long chi c6 mdi cai cho 6 nga tu 1a con mang chit sam uat. Khi ganh hat di r6i nguoi ta moi biét 14 con di Hai Loi ban quan ciing bién mat theo, ngudi ta ndi c6 Ngoc mé anh kép chanh cua doan hat. Ganh hat cé 6 tuong, tudng c6 Ngoc mé nhat la ‘Tong tu Don Hung Tin’, anh kép chanh xu6ng 6 c4u vong cé qua mui khién ai cling khéc, con tuéng ‘Kinh Kha sang Tan’ nua. Trang si ra di mang theo lu6n ngudi dep cha lang, toi nghiép di Hai Loi van khéng tin 14 con minh da di theo ganh hat. Nguoi dau khé nhat, cé 1é la thang Dugc. No tham thuong c6 Ngoc tii lau r6i nhung khong dam ndi, vi ma no nghéo, than no thi hoc hanh tdi lop 2 phai nghi 6 nha ganh nudc muon, chan trau dé phu gitp cho m4 né.’Bua di coi hat vé khuya tinh co thdy cé Ngoc va anh kép chanh ngoi ra ri dudi géc | Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam cay mu u, no biét minh thua cudc, nhung né khéng ngo cé Ngoc lai qua nhe long bo nha di theo ganh hat. Di Hai Loi khéng phai la dan chanh géc trong x4, cach day hon mudi nam di da dén day vdi hai ban tay trang va mét dia con tho mdi 2 tudi, dan lang von hién lanh va thuong ngudi, nén cho di ta tac tam trong can choi bd tréng 6 ké bén dinh lang. Di di lam muon, nhé cd, ganh nudc tudi ray, cay thué, dan da, thay di hién lanh, chiu khé, 6ng x4 trudng cap cho di giay thué than. Moi nguoi nhu quén di di ti dau dén, xem nhu nguoi than trong x4. Nam do di cing con tré, nhan sac lai dé coi, cd ngudi mu6n chap ndi voi di, nhung di chi cam On roi ndi rang vi thuong c6 Ngoc di khéng mu6n lay chong, khi dé danh dude s6 von kha kha di mdi xin lang x4 cho di cat cai nha 6 bén vé dudng vila 6 via buon ban lat vat song qua ngay vi cang lic cang gia yéu khdng di lam thué lam muGn ndi. Di cung con Bé Ngoc nhu cuc vang khong cho no lam dong chan tay, mét minh di cang dang hét cong viéc trong nha cing nhu ngoai ray, di cho no di hoc va thi dau bang tiéu hoc cua Tay, tu khi di mo quan ban tap héa va d6 lat vat thi cd Ngoc 6 nha coi chting quan, con bé Ngoc com coi ngay xua dan dan duoc thay thé bang mot cé Ngoc dé da thdm thit trong tudi day thi. Tiéng lanh d6n xa, tiéng dit cing d6n xa, tin c6 Ngoc bé nha theo ganh hat lam ngo ng&n biét bao nhiéu trai trang trong lang. Di Hai Loi dong clia quan, muon ghe di qua ct lao Tan Phong kiém c6 Ngoc, di di may ngay dém, dén noi thi ngudi ta noi ganh hat moi via don di, ma khéng biét di dau. Dan minh dé nho ma cing dé quén, thim thoat da hon mét nam ké tii ngay Cé Ngoc theo ganh hat, khéng con ai nhac nho chuyén ci nia. Bay gio di ban thém niou nép, di nau 58 Noi Dong Song Chay Vé Phia Nam rugu bang nép nang huong nguyén chat nén niu rat thom, di cting chiu khé lam khé, lam d6 chua nhdm ruou nén quan di cang ngay cang cé nhiéu khach quen, di ndi di phai lam lung toi ngay dé khéng co thi gid suy nghi, dé ma quén. Tu ngay cd Ngoc bd di, thang Dugc thuong hay lui tdi do dan nhung c6ng viéc nang nhoc cho di, di tra céng nhung né khong nhate Mot ngay kia, vao hic chang vang téi, thém mua lam ram nén trdi sup xu6ng rat nhanh, di hai Loi dang chuan bi dot dén, cai dén mang x6ng da chay lui hét tim, di chua kip di chd mua nén anh sang trong quan cang tu mu, dang dinh bung dong cla di ngt sém thi cé tiéng chan ngudi bude vé quan, m6t nguci mac 4o mua, non 1a che sum sup, trén tay 6m mot boc dé, tay bén kia xach m6t cai gid c6 vé nang, di voi vang chay ra do cai boc dé trén tay nguoi khach: -Men di trdi mua gid vay ma di dau vay. -Ma! Di nghe tiéng goi nghen ngdo, di bang hoang hét hoang va cai boc trén tay di nhuc nhich. -Trdi di, con vé do ha Ngoc, di hai Lai sting so. -Da con mdi vé, no mdi sanh chua day thang. Nghe noi vay, di Hai hoang h6n lat dat do con vé nha, miéng lu6n kéu troi: -Trdi di con mdi sanh con non ngay thang ma di dau mua gid nhu vay. Di bing ngap ngtng: -R6i thang cha no dau ? -Ba no chét réi, ghe ganh hat bi chim 6 s6ng Tac Cau, chi cé minh 6ng bau dude citu séng con thi chét hét, nho con mdi sanh, ba né khéng cho di theo nén me con con mdi con séng ma vé day voi Ma. 2) » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Tiéng khdc sut si cua cé Ngoc hoa lan voi tiéng mua rot trén mai 14 khién di Hai Loi nao long, kéo cai khan trau lau nudc mat, di dat cai boc trén tay xudng: -Trdi di con trai ha, r6i béng di cui sung sung. -Con 4m em v6 buéng nam nghi di, tt h6i con di toi gio ma van dé y nguyén nhu vay, dé tao di ndu com. -Ma con gian con khéng ha ma, c6 Ngoc ng4p ngting -Oi gian hon gi, con vé la ma miing roi, thoi 4m em v6 buéng nam nghi di, con mdi sanh con so, dung co khoc, dting c6 suy nghi nhiéu khong nén. C6 Ngoc chét hai tuan 1é sau khi bong con vé voi di Hai Lai. C6 bi cam thong han qua nang, phan thé hic yéu, phan mdi sanh bi mac tran mua giéng qua lau, nén cé khong chiu ndi, du Di Hai Loi va thang Dugc t4n tinh lo thuéc thang cho cé. ‘Au o... trong trau trong I6n day tiéu 0.0 Con theo hét b6i 0... me liéu con hu...0...0...’ Tiéng ru cua di Hai Loi sao ma nghe nao ruét, di dat tén cho thang chau ngoai m6 cdi 14 Nguyén van Nga, con thang Dudc thi sau dam ma c6 Ngoc no cing di dau biét tich. Chung khoang dau nam ba ndm sau gi dé, di Hai Loi dang ng6i trong quan thi thay ba con trong x4 chay ran ran ra cho Nga Tu, di citing buGc ra coi, thi ra ngudi ta di coi may 6ng giai phong quan bi linh quéc gia ban chét, ho kéo thay vé cho ba con nhin mat, béng cé ai nhét vao tay di mét vat: -Di Hai di, thang Dude no bi ban chét r6i, con luom duc cai non cua no trén bo ruéng né. Di Hai lat cai non lén xem va thay trén vanh non cé ghi chi Ngoc. Di cham cham kéo khan lau nude mat. 60 Noi Dong S6éng Chay Vé Phia Nam +8 Nhung dong song Tang TTKA Thanh ph6 qué huong cé bao gid phan béi: Tdi khéng nho minh da doc cau van nay 6 dau, cua ai, nhung mdi lan cé y dinh trd vé 1a téi lai nho dén no. T6i da vé Viét Nam hai /4n. Lan dau, khi vila dat chan xu6ng phi tridng Tan Son Nhat, sau hon mudi nim xa céch, t6i, sau gan 24 tiéng dong ho ng6i trén phi co, nhich nhac, ngo ngdéc, quynh quang, va théu nao, lac mat mt va ly hanh ly. Mot thanh nién that tré, quan do chinh té chay dén, hdi han an can, cho biét anh lam viéc 6 day, va ndi sé tim ra chiéc va ly that lac. N6é nam chinh inh ngay trudc mat, vay ma tdi khong nhin thay. Nhu mot ké m6ng du, t6i suc tinh khi nghe tiéng néi nhe nhang, ém Ai, 6 bén tai, "C6 cho chau xin chut tién uéng ca phé". MG xAc tay, tdi dua anh to 20 dé, in hinh nu hoang Elizabeth dang mim cudi vdi ca hai. V6i bd td gidy bac vao thi quan, anh bd hai cai valy lén xe day, r6i chi t6i toi quay hai quan. Thu tuc ra cong cé vé khong ruom ra. Tdi thay moi ngudi trudc ti qua dé dang. Dén luot tdi, ngudi kiém soat, mot nguoi dan ba cing con tré, lat qua lat lai to khai, sau do ngang lén nhin, néi cho xem gidy thong hanh. Mét thanh nién ding sau lung t6i cé vé sét rudt, dap khé vao vai tdi, a) 61 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam "Tha tuc c6". Tdi voi nhét to gidy cd hinh nui hoang vao cu6én s6 théng hanh dua cho ba hai quan, va moi viéc ké nhu xong. T6i day chiéc xe chd hai cai va ly mang naéng tinh thuong cing t6i vuat ntia vong trai dat vé dén qué nha ra bén ngoai, cé y tim nguoi ban ra don. Ho hang t6i khong cé 6 thanh pho. Tdi thé phao khi nhin ra nguoi ban gai, van nhu xua, tuy co gia hon mot chut. Viéc dau tién, sau khi dua tay gill cdi xe day hanh ly, la ngudi ban kéo cé 4o che soi day chuyén, qua sinh nhat cua con gai tdi, va kéo lu6n tay 4o, che cai déng h6 chi dang gia 10 dé, toi deo dé biét gid. "Trai di 6 day ghé 14am, mét soi day chuyén nho xiu ma no cing giét ngudi dude, diing cd dé ngudi ma mang hoa." Nude mat tdi nhu mu6n trao ra. Chiéc taxi do nguoi ban thué ché ching tdi di 4n, sau d6 dua t6i vé Thanh Hoa, Cai Lay, qué n6i cua t6i. TO pho ga Hién Vuong, t6i thém duc an sau bao nhiéu nam xa qué, khéng ngon nhu téi mong mu6n. Ngot mui dudng va tanh mui bét ngot. "Phd 6 tiém nay 1a ngon nhat 6 day do". T6i khéng tra 1di, so ban buén. Xe chay vé phia ngoai 6, nhin ra ngoai, tdi cé tim lai nhting hinh anh quen thudc ngay xua, nhung chi thay dong xe cé chong mat, ngudi déng nghit, chiéc xe taxi lu6n lach, gianh giut tiing ké hd nhé nhoi gitia trdi nang nhu thiéu, va toi thé ra mét cach nhe nhom, khi xe ra khoi thanh pho. Toi Nga Ba Trung Luong tdi kéu xe ngung, cho 6ng tai nghi ngoi, 4n udng. Con téi chi mu6n dat chan minh xu6ng mat dat, nhin Trung Luong. Lam sao dém duoc, thoi tho au, tdi da di qua lai nga ba nay bao nhiéu [4n: di hoc, di vé qué nhung ky he, di lén Sai Gon... Dam cudi tdi, xe cé dau phai 62 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam diing 6 day, vi nam d6 nuGc lut xod luén con 16, qua khoi Cua Ong Cop mdi cé xe di tiép. Chg Cai Lay, Chua Phat Buu Ni Tu, Cau Kinh va sau cing 1a can nha cua noi. Can nha tdi da sng va Ion Ién nhu mét cay tam gdi. C6 Nam Van don t6i trong nudc mat, "Tao tudng khéng bao gid cén gap lai may". Tam bang Dong Y Si treo trudc cla kk6ng con. Can nha cing chi con mét ntia. C6 Van cho biét, sau khi 6ng n0i t6i mat, can nha dticc phan lam hai, cho C6 Van va Cé Tu. C6 Tu da ban phan cia minh cho ngudi khac, va sau dé don vé Binh Phu. Nua can nha xiéu veo, rach nat, toi ta. Noi nay da cé mét thdi thinh vugng. Ong ba ni tdi da nudi nang, giap dd biét bao nhiéu ngudi sa chan Io bude, dan trong lang da ting goi, day 1a vién m6 céi. C6 Van co hai nguoi con trai lon, da di lam nhung khong du an, lay dau ma stia nha. Nhin anh ni trén ban tho, t6i muén khéc va tudng ching nhu trong tay minh dang con cam nhiing to gidy bac phang phiu, noi danh dum tiing d6éng dé dau thang dua cho téi déng tién com tro hoc, t6i quay mat, va nhiing giot nudc mat cé kim git ti khi via moi dat chan xudng phi trudng bay gid mdi dé xuéng nua can nha con lai cua ndi. "May 6 day hay vé Hung Long"? That kho tra 10i, bdi vi nia can nha khéng cé ché cho tdi, hay cho bat cll mt ngudi nao khac. Hai vo chong C6 Van, hai trai, hai dau, hai chau ndi chen chic trong mét khoang bé ngang chiing 3 mét, bé dai cd lé dugc 10 mét. Nhau khong lam sao cé néi cai cau tiéu. Mudén di, phai ra cho Cai Lay di cau tiéu cong cong. T6i muén @ lai day it nhat cing mét vai ngay, dé di tham ma dng ndi ba ndi, dé di chia va dé tim lai chit ky niém tudéi tho. Toi cu thé lang thinh va nhin ra phia bén ngoai. Cay Cau Kinh lat g6 bay gid la cay cau xi mang, . 63 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam no lam sao nhan ra téi, vay ma sao tdi van nho né? Nang van con, cho chua tan, ba con lang giéng chay lai hdi han, mung rd. va t6i tiu tit voi nguoi voi canh. T6i da roi noi nay cé 1é da hon 20 nam. Sau ngay theo chéng, toi cé vé mot lan khi ba t6i mat. Sau ngay hoa binh, lai vé mét lan dé cau canh cau tdi, da tiing di tap két, dé lo cho chong dang 6 ti cai tao. Cay mai chiéu thuy trudc clia nha da chét vi nude lut. Con song nho van con, va nhu thé tudi tho cua téi cing van con, 6 trong nd. Noi day, tdi da tap boi khi via lén bay tudi. Da nhao xuéng tam m6i budi chiéu di hoc vé, khi nude day, va da cé lan tudng chét hut 6 do. Ciing trong con s6ng nay, lan dau tién toi thay minh cé kinh, khi 15 tudi, vao mét dip hé bai trudng trd vé nha, t6i van gitl thoi quen cdi quan 4o nhay xuéng sng tam cho kip con nudc vila Ién vao buéi chiéu, va khi tam xong, t6i b6ng cam thdy c6 mét gidng nudc 4m 4m, nhin xu6ng, thay mau nudc hong hong, chay xudng dui, tdi la hoang, tudng con song lam téi dau. Tu d6 6ng téi kh6ng cho xudng séng tam nia. Va d6t nhién tdi nhé ra méi tinh con nit, lang man, cia tudi mdi biét minh 1a thiéu nv dé, nhung dong song gio da can, nhu con nguoi toi da can, da dan day... 2K 2K 3K T61 gap chang tai tiém chup hinh cua Cai Lay. Chang hon 30 tudi, déc than, mé tho, mé nhac, mé ly tudng, mé lam cach mang, la chinh tri vién Mat Tran Giai Phong Mién Nam, hoat d6ng ndi thanh. Tdi va chang chép cho nhau nhting dong tho, nhiing ban nhac. Hai dia toi khong gap nhau thudng xuyén va c6 gitt mdi tinh trong sang cho dén khi chang ra di. Phu trach dua mét doan thanh nién hoc sinh mién nam ra bac, 64 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam trén dudng tro vé, chang da chét, dau do, gitia nui ring Truong Son. Nam cuéi trung hoc, mét ngudi quen da tim gap va dua cho nang m6t quyén vé hoc tré rach bia, nhau nat, ghi day nhiing van tho, cht’ cla chang, mot chiéc non tai béo, trén vanh non co ghi tén nang, va do la nhting ky niém vat chat, doc nhat, va cting 1a c@di cing cua chang. 2K OK Hanh phic hay dau khé déu c6é nude mat: Toi kh6éng bao gid nghi rang co ngay minh con dudc tré lai noi nay. Con 16 ti nga tu Cai Lay vé Hung Long, tii qué ndi vé qué ngoai, trudc trai da nay trang nhua, khong con ghé ghé l6m chdm, va toi khéng nhan ra Bo Su Dia cua tdi, khéng nhan ra con dudng dan v6 nha ngoai. Nhiing hang diia cao 14 ngon citing khéng con, su thiéu vang cua ching lam tang con them mong, dudc udng mt trai dua tuoi khi vé dén qué ngoai, thém nhin lai nhiing cay cau chi 1a nhiing than diia, than tre, thém 14p lai nhiing budi chiéu ngéi bo séng Tra Tan, nudc séng van duc ngau phu sa, may dé luc binh van tr6i dat dé, chd theo nhting canh hoa mau tim, bén kia bo cat van béi va dong séng da udn cong chay vé hudng Thuc Dep, nén séng cang v6 manh vao bo bén 1d. Cau tdi bao, nd 1d v6 nhanh lam, mdi dé ma da thay gan tdi nén nha cit cia ngoai roi. Con séng ri sé déi hudng va dung 6 day, c6 thé nhin tdi ngoai Vam Net Hiép, noi cha t6i bi Tay ban chét réi tha trdi song. Cau tdi ndi cé 1é phai 100 nam nia thi dat bo bén nay sé dude b6i tré lai... Cau tdi khdc, "Tudng khong bao gio con gap con nua". Nhiing ngudi than yéu cua t6i da néi mt cau gidng nhau, bdi vi cling nghi nhu nhau: séng chay ra bién sé mua vé nguon. Ai cing thuong téi, dia chau m6 céi cha khi via hai thang tudi va me cing da rdi bé tii khi mdi 1én hai, cdc cau cing a) 65 » Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam khong cuu mang noi, ngudi chay tan cu qua cu lao, nguai tap két ra bac, ngudi di linh quéc gia, Ngoai gia yéu, phan phai chay giac, nén danh dua tdi vé Ni. T6i roi bd dong séng qué ngoai khi via sau tudi, thinh thoang dude ngoai rudc vé choi mét hai ngay, di vay t6i van thuong qué ngoai nhiéu hon va m6i lan vé nhu thé, t6i lai thay Ngoai cin céi thém Jén, cing manh dat ngay cang nhiéu bom dan dé xuéng, bdi ving nay la ving xi dau, ngay quéc gia dém cong san. Khi ngoai mat toi khong dudc nhin mat lan cudi vi toi 6 qua xa, va cing khong ai biét toi 6 dau dé ma bao tin. Buoc ra vuon, cay trai xum xué, toan la nhan, m6 cua ngoai cting nam dudi géc mot cay nhan gia, kh6ng con nhting cay diia, cay di sé cla t6i ngay xua. "May chuc nam r6i lam sao con ma kiém, no gia qua hét trai, cau mdi dén bd, van con cai géc day né". Nao dau nhiing trai céc, 6i, vi sta... nhiéu trai con xanh, ngoai ctng nhat nhanh, mang lén noi cho t6i, vi dau dé di hoai, du luc nao ngoai cing muén Ian 160i, tay x4ch nach mang x6m lang cay trai lén cho t6i, toi ndm chat ban tay minh dé khdi bat khéc. C4u mo Ba tdi gia di nhiéu, nhat la mo Ba, ngudi da nudi ducng tdi, khi ma tdi bo di, ndi la di bu6én ban nhung sau dé thi khong trd vé, bé lai qué nha dia con tho chua day théi ndi cho dua em dau via mdi budc chan vé nha chéng, mo Ba tdi kéo khan lau nudc mat, "Mg nho con, nhac con hoai, tudng con chét roi". Bua com trua ngay hom sau la bia com cing 6ng ba. Quay quan quanh, ngoai cau mg téi, la may dia em, con cla may cau tdi, dua nao cing cé chéng cé con Idn, sp lam xui hét ri, hinh nhu t6i cé gan ba chuc dita chau. Téi khéng an, ndi mung vui, tiu tit da lam t6i no. Buia com tra ngay hom sau thi that la hop khau..May dia em nau cho t6i mét ndi canh 66 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam khoai mG voi t6m bam vo vién, ném chit nudc mam, rac chit tiéu bd chit rau 6m, va mot con ca tré vang chién dam nudc mam gung. Tui nd noi ca tré bay gid khong con ca Idn nhu h6i xva, ngudi ta san bat nhiéu qua, ma ca Idn thi khong ngon vi la ca nudi. Moi nguoi nhin tdi an, va t6i thuc tinh muon la m6t ngudi thudgng khach, dude san sdc, chiéu chuéng, va*yéu thuong, tai qué huong cua minh, giva nhiing ngudi ba con rudt thit nhu thé nay. Di Ut tdi, ngay nao bd qua cay cau diia trudc ctia nha ngoai kéu khéc, khi t6i bé di dé vé ndi 6, hai di chau x4p xi tudi nhau, choi vdi nhau nhu ban bé, bay gid téc da bac, van gay g6 com cdi nhu héi xua, di v6 vé ling t6i, ndi khéng ra loi, "Di tidng khéng bao gio co dude ngay hém nay, di nghe ndi con da chét" r6i di bat lén khéc niic nd, tiéng khéc cua di khién mo Ba t6i khoc theo, r6i cau Ba, cau Tu ciing rung ning nudc mat, con tdi dé cho nhting giot nudc mat cla minh mac tinh chay dai. Nhu tdi da ndi, hanh phic hay khé dau déu can tdi chung. Di tham ban be, ti tan muoi phuong, chi con lai mét vai ba ngudi sOng rai rac G cai thi tran nhd bé nay. Ngéi truong thi xa, noi toi trai qua nhiing nam dau trung hoc, khéng con, khu dat nim 6 ven bo séng, dudi chan c4y Cau Dic da tro thanh cho mdi, sam uat, ghe xudng dudi séng tap nap, con sng Cai Léon nuéc duc ngau, va tdi, canh béo tréi dat, may thay minh duoc nhu mét gidng ca hoi, di ti phuong bién ca, van tim ducc 16i vé. Budi chiéu che tan, t6i lang thang dudi chan cau voi mot dua chau, ngé vé phia chan trai, mdi mat tim cay cau véng cua tudi tho. Nang van chang chang, khung trdi van xanh ngat ma long ke tha huong khi tré vé c6 quan nghe quan dau nhu ngudi thiéu nit day thi, mdi ngay nao nhin gidng nudc mau hong chay r. 67 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam xudng dui, biét rang minh via ra khdi tudi tha, va bay gid, vé cé nghia tré vé vi cat bui. Cat bui thi 6 dau ma chang 1a cat bui, nhung tai sao khong mong, la cat bui 6 noi qué nha? | Thang Ba, 2003 68 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam 69 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam Gap go cudi nam Nha van Guenter Grass, khi Diic quéc con bi chia d6i - bdi vi tén 6ng luén dude nhac tdi, rong ra trén hai thap ky - 6ng van thuong tu hdi, tai sao kh6ng chia giai thiong Nobel, cho hai nha van thudc hai mién cla m6t dat nude bi chia cat, cho Christa Wolf, va t6i? Va, ‘hang nam cw vao cuéi thu, 14 ngoai duong rung nhiéu va trén khong c6 nhting dam may bang bac’, la may 6ng Han Thuy dién dong kin ctia phong lo tranh cai, va Guenter Grass bao cé thu ky, ho lai y ra thdi, va ching ta sé cO mot mua thu tuyét voi! Khi nghe tin dugc giai, 6ng nhac lai dé nghi, nhung may 6ng Han lac dau. Va 6ng két ludn: may man thay, ca hai ching tdi déu song sot. 70 Noi Dong Séng.Chay Vé Phia Nam Grass cho rang, cing nhu 6ng, Wolf, bing tac pham da cd gang ngan chan mét su "chia cat vinh vién" nudc Dic. Tinh ban va su kinh mén gitia hai ngudi, da cé ti, nhiéu nam. Nhan dip sinh nhat thi 70 cua 6ng, Wolf da viét thu chic miing, ké ky niém, vé cam gidc lic nao cing thay 6ng hién dién, nhung khong dau bang, 6 Dantzig-Gdansk. "Ban da 70 tudi r6i. Khong co ban, t6i khéng thé nao tidng tudng ra dude phong canh van héa Duc. Hay cui khdée manh. V4 hay lay cai 6ng v6 ra khoi miéng nhé!" Theo Grass, sau chién tranh va suét chién tranh lanh, nudc Duc bi tuyét d6i chia cat vé kinh té, y thiic hé, quan su, nhung hai nén van chuong, khéng bao gid bi duit doan. Trong bai phong van trén to Magazine Littéraire, sau khi duoc Nobel, 6ng nho lai nhiing chuyén vuot bic tong qua Dong Ba Linh gap ban van, trong nhiing can hé 4m cung, khi ra vé trdi da khuya, vui nhu Tét, hon thoang chut hoi men, va t6i nghiép cho may tay mt vu suét budi 6 bén ngoai trdi lanh! Nguoi viét cu luan quan voi nhiing diéu Grass viét, nhan chuyén gap gd 6ng ban ci Huynh Phan Anh, 6 noi xu ngudi. Bén chai rou dé, tai sao ching toi khong cé quyén di mét duong cam khai: may man thay, ca hai van con séng! Nhung gap 6 dau, chu 6 Paris thi con ca cém gi ntia! Huynh Phan Anh, sau 1975, co vé nhu khong gap rac ri gi nhiéu vdi ché d6 mdi. Nhung co 1é d6 chi 1a bé mat cha cau chuyén. Lan dau tién, anh cho biét, vo va hai con gap tai nan khi vuot bién. Téi da dude nghe, cing chi cé vay, va anh cing khéng noi thém chi tiét, nhu chi mu6n xac nhan mét chuyén ma bat cul m6t ngudi dan Mién Nam nao cing biét, cing hiéu. Nhu chi mu6n xdc nhén, tao van vay, van "dur" o. ah Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam (cling rén), nhu ngay nao. Va anh quyét dinh cho chau gai may man khéng cé mat vao gid chét 6 chuyén truce, di chuyén lién sau dé. Ba chi lon hién 6 My, nhan dip nay di cing chau gai qua Paris tham anh. T6i hoi vé cé em gai, tén Nhu, trong nha goi Bé. "Né 6 Diic. Ca nha tao van mén may nhu ngay nao." C6 em, bay gid da cé gia dinh, vay ma van chua quén, cai cam gidc sting so, khi nho ban 6ng anh giai gitm médt bai toan hac bua. "N6 ndi, chua bao gid g4p mot nguoi gidi toan nhu vay!" C6 Bé nay, hoc cing Idp vdi "c6 bé" cua téi, nhting nam dau trung hoc. Anh ban chac vi thuong tinh, khong nhac chuyén, khi em anh doc truyén tinh cua t6i, vé cdi canh that théu chay theo "cé bé" noi céng trudng Dai Hoc Khoa Hoc... "NO doc va khéc vii! Dung 1a cai Ivong!", anh két luan, vé van chuong cua tdi! Ban cu thu tudng tugng, hai thang ban van, ngudi Viét, sau cudc chién 30 nam vui sao nudc mat lai trao, sau thong nhat 29 nam (lic nay trén thap Eiffeil, 1a dong chu tiéng Phap 59 ngay trudc nam 2000), vay ma muén gap nhau phai... hen ho 6 Paris! Nho hén théi, anh noi. Qua may ngay gap, anh van con "nac nom", tao khOng thé tudng tugng, co ngay lang thang 6 Paris! Anh cho biét, chi riéng nam viia qua, co 10 dau sdch xuat ban, toan la sach dich. T6i hdi vé tin, anh dude nha tho Phap Yves Bonnefoy, voi tu cach ca nhan, bd tién thi ra mdi anh qua tham Paris. (Anh cé dich mét tuyén tap tho cla éng Tay nay, xuat ban dudi dang song neil). Anh ndi, "lay" cé viét thu, goi y hai lan, nhung tao khong ung (thay ngai qua!). Chuyén di nay, 14 do mét tay Tuy Vién Sach (Attaché du Livre) cla Toa Dai Sit Phap. Dé nghi 1au réi, khong di duc, 72 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam khéng phai nha nudc ngan cém, ma vi khéng dao dau ra tién giay may bay. Cudi cling ngudi tiy vién tt bung lai phai lo gium thém khoan nay. Huynh Phan Anh duoc hoc bong di Phap ba thang, nghién cuu vé "trudng" (champ) dich thuat. Nghe noi, gidi dich thuat "chinh thuc" trong nudc cé vé "buc" (hay nuc?) vi chuyén nay. Nhurrg day 1a tai "thang Tay" no muén cho ai thi cho chu mac m6 gi tdi chuyén Nam Bac ky, chia dé tri, (van si) chinh théng hay té nguy! Lop hoe tro ching t6i, da s6 biét Paris qua... Thanh Tinh. Con duong toi Paris bat dau bang canh: me t6i au yém dan tay tdi trén con duong lang, t6i van quen di lai nhiéu Jan, nhung lan nay toi thay la. Con duong lang Viét Nam dan hai dua ching t6i tdi nhiing 16i di noi vidn Luc X4m Bao, va bau troi hang nam cu vao cuéi thu, 14 ngoai dudng rung nhiéu, va trén khéng c6 nhting dam may bang bac cia Thanh Tinh, béng 14n vao bau trdi chap ching Mua Thu Paris, nhting chiéc 14 vang roi trén nhting pho tuong tran, nhiing bua com t6i 4n dudi anh dén... 6i chao, t6i lai thay canh nay, 6 noi vuon Bo R6 Sai Gon, nhting ngay quen cé bé... Thanh Tinh, 1a cia thoi con nit. Gan gui hon, 1a nhting cau tho, thi du nhu "hay cho anh mét ti Paris, dé anh lam thi "(m6 phong tho Thanh Tam Tuyén), hoac "ga Lyon dén vang..." cua Cung Tram Tuong.... hay la nhiing trang nhat ky cua Roquentin, mui cui uct tai mot xudng tho, va cdu van khép lai cuén Buon Né6n cua Sartre: ‘Ngdy mar trot sé mua trén thanh pho Bouville.’ Ching da khién cho nhiing chiéc 14 cua Anatole France trén mét con duong lang Viét Nam dot ngot sng lai, cing voi thoi moi Ion cua li chung tdi. Khong biét Thanh Tam Tuyén da lam mot chuyén ngao du "Vé Mién Tay" nao chua, nhung thay vi mét ti Paris, la 7 4 13 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam nhting dong tho 6 gitia chién tranh va trai th. Con nho, nhting ngay dai phat thanh Sai Gon, bang mt cai giong that u la déu déu, doc danh sach nhting nguoi phai trinh dién, t6i bao éng, ‘bila trudc cé nghe tén mot nguodi ban cua anh...’, 6ng v6 dui danh dét, ‘thé 1a sp tdi tao r6i’! Thanh Tam Tuyén trudéc do da mat hai nam linh, vila dugc giai ngt it lau thi xdy ra vu Mau Than, va sau do la lénh Tong Déng Vién. H6i con la ca 6 Quan Cai Chua, duong Tu Do Sai Gon, t6i va Huynh Phan Anh hay duoc dip ng6i chung ban voi 6ng. Huynh Phan Anh cho biét, sau khi 6ng di cai tao vé, c6 gap, va mét lan cé kéo éng tdi mét "cang-tin", lam vai hoi bia. Trong s6 nhiing cé gai phuc vu, cé mot cé rat mé tho Thanh Tam Tuyén. Bai hat ti cha c6: Lé Da Xanh. Cé bé that tinh muén tr6 tai trudc nha tho, nhung dng lac dau. Toi nghi tham: sau mét tran tu dai nhu thé, viia mdi vé nha gap vo gap con chua hoan hon lam sao ma Giang Chau Tu Ma dam dia 4o xanh cho duc! Chua hoan h6n... téi lai nhé tdi m6t "tuc 1é" cha ngudi dan ngoai Bac, ma t6i da dude trai qua. Lan d6, mé choi bi, hon bi lan mai tit v6 gam chiéc rong Idn chila théc. Lui cui bd v6, hai chiéc mé gé qua muc, sup xuéng, chiéc ruong thoc dé lén thang nho. Ngudi Idn 146i ra, thing bé ngo ngac, mat lé xéch. May nguodi Idn tudi ndi: nam cho né may nam com di, dé chudc lai ba hén bay via. Lai ndi chuyén dich. Huynh Phan Anh "khoe", néu may vé Sai Gon, vao tiém sach, 1a thay sdch cia tao bay la liét... Anh dich khing khiép that! Trude 1975, cuén "dac y" cha anh, cé 1é la "Ca Nggi Triét Hoc", dich Merleau-Ponty, mét trong hai ngudi chu truong to Thoi MGi. Sartre ca ngai ban, trong khi 6ng cdn mé mai voi hién sinh, Merleau-Ponty da 74 Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam bude qua hién tudgng ludn. Ong con la mot trong nhung chuyén gia "nghiém tic" vé chi nghia Cong San, va da tim ra nhting mat xich dé gay cla nd. Khong hiéu vao nhting nam 1960, trudc béng ma cla mét chién thang cla Mién Bac, anh ban tdi khi dich Ca Ngoi Triét Hoc, cé nghi tdi nhting dong cua Merleau-Ponty, trong cuén Ky Hiéu (Signes, 1960): "Chu nghia,Mac-xit tim thay trong lich su, nhting tham kich triiu tugng vé Hitu thé va Hu v6 va dat vao d6, mét ganh nang siéu hinh ldn lao; diéu nay dang, vi nd nghi tdi bd khung, tdi kién tric tinh cua lich st, tdi su xen lan, bd sung, gitia vat chat va tinh than, gitla con ngudi va thién nhién, gitia hién hitu va y thuic, trong khi triét hoc chi dua ra m6t bai toan dai s6, va ban thiét ké. Thu tom toan bé ngudén géc nhan loai, chinh tri cach mang di qua trung tém siéu hinh nay. Nhung trong thoi ky gan day, chinh tri chi 1a thi doan, mét chuéi dut doan nhung hanh d6ng, nhiing giai doan khéng cé ngay mai, va ngudi ta 'budc' vao dé tat ca nhting hinh thiic cua tinh than va cudc séng. Thay vi néi két nhiing dic hanh, triét hoc va chinh tri chi trao d6i cho nhau nhiing cai x4u: ngudi ta cd, mOt thuc hanh qui quyét va mot tu tudng mé tin". La m6t ngudi 6 trong nudc, chac ch4n 1a anh c6 tham quyén hon téi, dé ndi vé qui quyét va mé tin. (Anh than, vé chuyén gidi viét lach 6 trong nucc coi anh 1a mot trong nhting ngudi séng bang ngoi but: can tién qua!) Trong mét bai viét cho td Viét d Uc, ngudi viét cé dua dé nghi, cai dich 14 cdi mdi, va c4i mdi nam trong cach ngudi viét, ngudi doc tran trong mét ban van, khi nd dude chuyén dich ra khdi noi chén, thoi gian "thuc" cua nd, thi du nhu dong van chuong hai ngoai chang han, vén dude viét bdi nhiing ngudi Viét phai ti’ bd qué huong, 6 khap noi trén mat € a4 ip Noi Dong Séng Chay Vé Phia Nam dat, tu lai vGi nhau qua "ban van tiéng Viét". Nhin theo vién tudng d6, vdi riéng t6i, dich thuat la... canh cua mo vao thién nién ky d6i voi ching ta. Gerald. L. Bruns, trong bai viét "On Difficulty: Steiner, Heidegger, and Paul Celan" - kinh nghiém cia ca ba déu lién quan tdi Nazi, toi Lo Thiéu - cho rang chi nhting ké bi tong xuat, bi ruéng bo (outcasts), nhiing ké lang thang vat vudng (wanderers), néu khéng muén noi, chi nhting thi si, mdi cé thé tré thanh nhting dich gia s6 mét. Tai sao vay? Tac gia dat cau hdi: Diéu gi lam cho mot ban van (hay bat cu m6t cai gi khac) cudng lai moi cé gang nham hiéu n6? Theo éng, day la kinh nghiém co ban d6i voi ngudi dich. Va 1a mét kinh nghiém vua mang tinh dao hanh, via bo ngo: "anh nay (one) c6 gang 16t tran anh kia (the other), bang mét ngén ngu, 6 bén trong khung van hda riéng, nhung anh kia khong thé nao bi bién thanh d6i vat theo kiéu nay, bdi vi anh (cing lai) thuéc vé thé gidi riéng, va khong thé bi bung lén ma khong phai dung tdi va luc. C6 dai La-tinh hiéu diéu nay, khi gan dich thuat vdi chién thang nhting thanh pho, bat no 1é, va cudp boc cua cai." "Noi ngan gon, day 1a su thanh lap dé quéc." Nhung dich cé nhting hau qua khong thé kiém soat dugc. Gan muc thi den, choi dao cé ngay diit tay: nguoi dich phai d6i dau vdi mot diéu vudt ra ngoai can cudc, ban sac riéng. Hau qua 1a, theo Steiner, "cai kia" (the otherness) chui vao bén trong chung ta, lam cho ching ta thanh keé khac.... Chang thé cé dich thuat, ngoai tru dudi diéu kién khiing hoang tri thiic luan (There can be no translation except under conditions of epistemological crisis). Nhin nhu thé mdi thay mét su thuc cay dang chua chat: chi may anh/may chi xdy nha ra that th, mat qué huong, séng dau dong x6 cho, mat 76 """