🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Những Câu Chuyện Về Bác Hồ Trong Hoạt Động Ngoại Giao Ebooks Nhóm Zalo Nh÷ng c©u chuyÖn vÒ b¸c hå trong ho¹t ®éng ngo¹i giao 1 Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång: TS. nguyÔn thÕ kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång: ts. nguyÔn duy hïng Thμnh viªn: ts. nguyÔn tiÕn hoμng ts. nguyÔn an tiªm ts. vò träng l©m 2 nh÷ng c©u chuyÖn vÒ b¸c hå trong ho¹t ®éng ngo¹i giao Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt Hμ Néi - 2011 ban biªn so¹n TS. NguyÔn §øc Tμi Bïi Hång Thóy Lª Thanh HuyÒn 4 lêi Nhμ xuÊt b¶n Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, l·nh tô v« cïng kÝnh yªu cña nh©n d©n ta, anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhμ yªu n−íc vÜ ®¹i ®· s¸ng lËp §¶ng vμ Nhμ n−íc ta, danh nh©n v¨n hãa thÕ giíi, nhμ ngo¹i giao lçi l¹c, tμi ba ®· ®Æt nÒn mãng cho nÒn ngo¹i giao ViÖt Nam hiÖn ®¹i. T− t−ëng ngo¹i giao Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lμ ngo¹i giao “t©m c«ng” vμ nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i giao trùc tiÕp cña Ng−êi trong nh÷ng n¨m th¸ng khã kh¨n cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam kh«ng nh÷ng lμ niÒm tù hμo cña ngo¹i giao ViÖt Nam mμ cßn lμ di s¶n quý b¸u cho c¸c thÕ hÖ ngo¹i giao h«m nay vμ mai sau. Thùc hiÖn ChØ thÞ sè 06/CT-TW ngμy 7 th¸ng 11 n¨m 2006 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ tæ chøc Cuéc vËn ®éng “Häc tËp vμ lμm theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” trong toμn §¶ng, toμn d©n vμ phôc vô §Ò ¸n trang bÞ s¸ch cho c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn, Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt xuÊt b¶n cuèn s¸ch “Nh÷ng c©u chuyÖn vÒ B¸c Hå trong ho¹t ®éng ngo¹i giao”. Cuèn s¸ch giíi thiÖu mét sè trong rÊt nhiÒu mÈu chuyÖn vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong c«ng t¸c ngo¹i giao. Cã chuyÖn ®· ®−îc in trªn s¸ch b¸o, cã chuyÖn míi ®−îc 5 kÓ lÇn ®Çu, cã chuyÖn do chÝnh c¸n bé, nh©n viªn ngμnh ngo¹i giao kÓ, còng cã chuyÖn do ng−êi “ngoμi ngμnh” thuËt l¹i. Qua nh÷ng trang viÕt nhÑ nhμng, sóc tÝch, cuèn s¸ch gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc cña c¸n bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc, viªn chøc vμ nh©n d©n vÒ nh÷ng gi¸ trÞ to lín cña tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ nh÷ng t− t−ëng, ph−¬ng ph¸p, phong c¸ch vμ nghÖ thuËt ngo¹i giao cña Ng−êi m·i m·i lμ hμnh trang tri thøc cho nh÷ng ng−êi lμm c«ng t¸c ®èi ngo¹i ë n−íc ta, ®Æc biÖt lμ hiÖn nay §¶ng vμ Nhμ n−íc ta ®ang tiÕn hμnh c«ng cuéc ®æi míi, më cöa vμ héi nhËp quèc tÕ. Xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc. Th¸ng 3 n¨m 2011 Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt 6 MôC LôC Trang Lêi Nhμ xuÊt b¶n 5 PhÇn I Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vμ ho¹t ®éng ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín 9 Lμm c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bμo ph¶i kiªn tr×, kh«ng sî khã 11 VÞ l·nh tô víi ®«i dÐp cao su vμ l¸ cê ®á sao vμng 14 B¸c Hå víi chÐn n−íc trμ 18 ¡n mÆc gi¶n dÞ nh−ng còng ph¶i hîp hoμn c¶nh 21 C¸ch øng ®¸p mÉn tiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh 23 Tμi øng khÈu cña B¸c 26 Bøc tranh vμ c¸i khung 30 Hoa vμ ng−êi céng s¶n 33 Qu¶ t¸o B¸c Hå cho em bÐ 35 “Yªu ai, yªu b»ng c¶ tÊm lßng!” 37 B¸c Hå vμ lÔ t©n ngo¹i giao 39 B¸c Hå víi vÊn ®Ò tiÕt kiÖm trong ngμnh ngo¹i 41 giao TiÕt kiÖm 44 Mét cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng 46 B¸c Hå vμ Thñ t−íng Ên §é J. Nªru 47 §©y lμ c¸nh cöa hßa b×nh 50 “§èi thñ ®¸ng yªu” 52 7 ChiÕc xe dù phßng cña tr−ëng ®oμn 53 Quan t©m ®Õn kiÒu bμo ph¶i thiÕt thùc, cô thÓ 58 B¸c Hå tÆng quμ c¸c ch¸u trong §oμn Ngo¹i giao 61 Mét kû niÖm kh«ng thÓ nμo quªn 63 Phong c¸ch øng xö th©n t×nh 65 B¸c Hå vμ mèi quan hÖ ViÖt - Lμo 66 B¸c tÆng kh¨n quμng 69 Nh÷ng cuéc tiÕp xóc víi chÝnh kh¸ch Mü 71 C©u chuyÖn nhá vÒ B¸c Hå 73 ThÊu hiÓu phong tôc cña d©n téc 75 PhÇn II Chñ tÞch Hå ChÝ Minh - nhμ ngo¹i giao hßa b×nh vμ th©n thiÖn 77 Tμi ngo¹i giao cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi qu©n T−ëng 79 Hoμn ng¶ s¬n hμ 83 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vμ §¹i sø qu¸n Trung Quèc 91 B¸c Hå víi mèi quan hÖ ®Æc biÖt ViÖt Nam - Lμo 99 B¸c Hå kû niÖm C¸ch m¹ng th¸ng M−êi ë thñ ®« míi tiÕp qu¶n 103 Nh÷ng kh¸ch “®Æc biÖt” cña B¸c Hå 113 Nhê cã B¸c, t«i ®· g¾n trän ®êi m×nh víi ViÖt Nam 117 B¸c Hå, nhμ ngo¹i giao hßa b×nh vμ th©n thiÖn 123 Phong c¸ch ®èi ngo¹i cña B¸c Hå 126 Hå ChÝ Minh trªn ®Êt n−íc cña Mah¸tma Gan®i 136 Thñ t−íng Chu ¢n Lai tÆng vÞt quay cho Chñ tÞch Hå ChÝ Minh 143 8 PhÇn I chñ tÞch hå chÝ minh vμ ho¹t ®éng ngo¹i giao - mÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín 9 10 LμM C¤NG T¸C VËN §éNG KIÒU BμO PH¶I KI£N TR×, KH¤NG Sî KHã Trong thêi gian ho¹t ®éng ë Th¸i Lan, ë ®©u B¸c Hå còng chó träng c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bμo. Khi B¸c ho¹t ®éng ë Môc §a H¸n, lóc ®Çu cã nhiÒu gia ®×nh kiÒu bμo lμm ®ñ c¸c nghÒ nh−ng vÉn rÊt nghÌo. Do tóng bÊn, thiÕu c«ng ¨n viÖc lμm vμ nÕp sèng v¨n ho¸ míi, ®μn «ng, thanh niªn sa vμo cê b¹c, nghiÖn ngËp r−îu chÌ, s¸t ph¹t lÉn nhau. ChÞ em phô n÷ b¸n hμng ngoμi chî th−êng mua tranh b¸n c−íp, thËm chÝ ®¸nh chöi nhau. C¸n bé phong trμo ®−îc ph©n c«ng vÒ ®Þa ph−¬ng lμm c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bμo thÊy t×nh h×nh nh− vËy, nhiÒu ng−êi ng¹i khã, ng¹i khæ kh«ng muèn vÒ. B¸c ®· lu«n lu«n ®i s©u, ®i s¸t phong trμo vμ B¸c khuyªn c¸c anh chÞ em c¸n bé lμm c«ng t¸c vËn ®éng céng ®ång cÇn kiªn tr×, nhÉn n¹i. B¸c nãi: Lμm c¸ch m¹ng ®i vËn ®éng, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quÇn chóng mμ nÕu quÇn chóng tèt c¶ råi th× ®©u cÇn vËn ®éng g× nhiÒu! QuÇn chóng ®ã ®Òu lμ ®ång bμo ViÖt Nam nghÌo khæ, v× mÊt n−íc mμ 11 ph¶i ch¹y sang Xiªm. §ã lμ c¬ së tèt ®Ó vËn ®éng c¸ch m¹ng. H·y ®Õn ®ã chän gia ®×nh nμo xÊu nhÊt, h− nhÊt mμ vËn ®éng hä. Khi nμo hä thÊy mÕn ta th× kh¬i dËy tinh thÇn yªu n−íc cña hä. C¸c gia ®×nh xung quanh thÊy gia ®×nh nμy tèt lªn tÊt hä sÏ tin t−ëng vμ ®i theo phong trμo c¸ch m¹ng. Ban ngμy tham gia lao ®éng s¶n xuÊt cïng víi bμ con, buæi tèi, B¸c th−êng xuyªn vËn ®éng bμ con tô häp nhau ®Ó nghe ®äc b¸o, bμn b¹c c«ng viÖc lμm ¨n vμ tæ chøc ®êi sèng. Sinh ho¹t cña bμ con tuy cßn rÊt gian khæ nh−ng bï l¹i lμ tinh thÇn phÊn chÊn, h¨ng h¸i nhê c¸c buæi tèi gÆp gì ®Çm Êm vμ bæ Ých qua nh÷ng c©u chuyÖn võa thêi sù, võa chÝnh trÞ nh−ng gÇn gòi vμ s©u s¾c mμ B¸c Hå lμ ng−êi tæ chøc th−êng xuyªn. Nhê ®ã, n¹n cê b¹c, tranh chÊp, c·i lén nhau bít h¼n. Ng−êi lín chó ý gióp ®ì nhau lμm ¨n. N¹n mï ch÷ dÇn dÇn bÞ xo¸ bá. B¸c còng dμnh nhiÒu thêi gian d¹y häc, huÊn luyÖn c«ng t¸c ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cho c¸n bé ViÖt kiÒu. Lóc ®Çu, c¸n bé ViÖt kiÒu cßn kÐm vÒ ý thøc c¶nh gi¸c, gi÷ bÝ mËt, lμm viÖc quen víi lèi ho¹t ®éng c«ng khai hoÆc b¸n c«ng khai, ch−a ph¶i ®èi phã nhiÒu víi nh÷ng thñ ®o¹n th©m ®éc cña ®Õ quèc nªn B¸c th−êng xuyªn gi¸o dôc vÒ vÊn ®Ò nμy. Nhê ®ã, t¸c phong c«ng t¸c cña c¸n bé ®−îc chØnh ®èn vμ ngμy cμng tèt h¬n. B¸c Hå lu«n lu«n c¨n dÆn ViÖt kiÒu ph¶i sinh sèng vμ lμm ¨n l−¬ng thiÖn, t«n träng luËt ph¸p 12 n−íc Xiªm, quan hÖ th©n ¸i, sèng hoμ ®ång víi nh©n d©n ®Þa ph−¬ng víi lÊy ph−¬ng ch©m “¨n c©y nμo rμo c©y Êy”, “b¸n anh em xa mua l¸ng giÒng gÇn”, “®i cho ng−êi ta nhí, ë cho ng−êi ta th−¬ng”. Nhê ®ã, quan hÖ gi÷a céng ®ång ng−êi ViÖt vμ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng còng th©n thiÕt h¬n vμ B¸c Hå còng ®−îc c¸c giíi chøc, s− t¨ng vμ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng che chë, ®ïm bäc nh− tr−êng hîp s− cô chïa V¾tph« (tØnh U®on) che giÊu, b¶o vÖ khi B¸c bÞ thùc d©n Ph¸p truy lïng. C¸ch thøc ho¹t ®éng vμ vËn ®éng kiÒu bμo cña B¸c ®· ®−îc anh chÞ em c¸n bé häc tËp lμm theo, kh«ng sî khã, kh«ng sî khæ, lu«n lu«n b¸m s¸t quÇn chóng ®Ó gi¸o dôc tinh thÇn ®oμn kÕt, t−¬ng trî vμ gi¸c ngé c¸ch m¹ng trong céng ®ång. Ch¼ng bao l©u bμ con kiÒu bμo ®· thay ®æi c¨n b¶n lèi sèng vμ c¸ch suy nghÜ cña m×nh. NhiÒu bμ con ®· tÝch cùc tham gia phong trμo cña kiÒu bμo thi ®ua ®ãng gãp tiÒn cña, c«ng søc ñng hé c¸ch m¹ng. Nguån: TrÇn §×nh L−u (TrÇn §×nh Riªn): ViÖt kiÒu Lμo - Th¸i víi quª h−¬ng, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2004. 13 VÞ L·NH Tô VíI §¤I DÐP CAO SU Vμ L¸ Cê §á SAO VμNG N¨m 1946, theo lêi mêi cña ChÝnh phñ Ph¸p, B¸c Hå sang Pari dù héi nghÞ Ph«ngtenn¬bl« bμn vÒ t−¬ng lai cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ non trÎ. Héi nghÞ rÊt c¨ng th¼ng do th¸i ®é cè chÊp cña phÝa Ph¸p. Sau mét thêi gian ®μm ph¸n, hai bªn ký kÕt t¹m −íc ngμy 14 th¸ng 9 nh»m duy tr× quan hÖ song ph−¬ng, t¹o c¬ së cho ®μm ph¸n sau nμy. S¸ng 18 th¸ng 9 n¨m 1946, B¸c Hå lªn ®−êng vÒ n−íc trªn chiÕn h¹m §uym«ng §uÕcvin cña h¶i qu©n Ph¸p. ChuyÕn ®i kÐo dμi mét th¸ng. Ngay tõ nh÷ng ngμy ®Çu lªn tμu, B¸c ®· tá ra lμ mét th−îng kh¸ch gi¶n dÞ, hoμ ®ång. Hμng ngμy, trong bé quÇn ¸o kaki vμ ®«i dÐp cao su quen thuéc, B¸c ®· ®i th¨m mäi n¬i, t×m hiÓu vÒ c¬ chÕ vËn hμnh cña tμu, trß chuyÖn th©n mËt víi tõng thuû thñ, t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n vÊt v¶ trong cuéc sèng cña anh em. B¸c còng kh«ng nÒ hμ chia sÎ víi mäi ng−êi nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng cña mét chuyÕn h¶i tr×nh dμi ngμy vÊt v¶. Khi h¹m 14 tr−ëng ¤ N©y ngá ý dμnh riªng khoang chØ huy ®Çy ®ñ tiÖn nghi ®Ó B¸c nghØ, B¸c tr¶ lêi: - Ba m−¬i n¨m tr−íc, t«i ®· tõng lμ phô bÕp trªn mét chiÕc tμu bu«n cña c¸c «ng. T«i ®· quen ®i biÓn vμ cã thÓ ngñ ngon trong khoang thuû thñ. Viªn h¹m tr−ëng rÊt ng¹c nhiªn bëi ch−a cã mét l·nh tô nμo mμ l¹i chÞu ë khoang thuû thñ. ¤ng ta nãi víi B¸c: - Nh−ng giê ®©y, Ngμi lμ th−îng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p, theo nh÷ng ®Æc quyÒn ngo¹i giao, Ngμi xøng ®¸ng ®−îc ë mét chç tèt h¬n. B¸c Hå mØm c−êi, ®¸p l¹i: - ¤ng ®õng lo, t«i cã thÓ sèng nh− mäi ng−êi mμ kh«ng thÊy phiÒn hμ g× c¶. V¶ l¹i, t«i còng sÏ c¶m thÊy kh«ng vui nÕu v× m×nh mμ Ngμi ph¶i chuyÓn sang chç ë chËt chéi h¬n. B½ng ®i mÊy h«m, khi ®i qua Manta, lóc bÊy giê vÉn thuéc quyÒn kiÓm so¸t cña n−íc Anh, tμu ®æi h−íng rÏ vμo h¶i c¶ng. H¹m tr−ëng ¤ N©y gi¶i thÝch: - HiÖn ®· lμ n¨m 1946 nh−ng lùc l−îng §ång minh vÉn duy tr× c¸c quy ®Þnh thêi chiÕn. Theo quy ®Þnh, chóng ta ph¶i vμo lμm thñ tôc víi h¶i qu©n Anh. Xin Ngμi ®îi cho mét thêi gian. Vèn ®· b«n ba nhiÒu n¬i vμ hiÓu râ th«ng lÖ quèc tÕ, B¸c Hå thÊy ®©y lμ mét c¬ héi tèt ®Ó n©ng cao h×nh ¶nh vμ vÞ thÕ cña ®Êt n−íc. B¸c tr¶ lêi: - Th−a Ngμi, Ngμi cø tù nhiªn cho. Tuy nhiªn, 15 t«i chØ cã mét yªu cÇu rÊt nhá: khi vμo c¶ng, phiÒn Ngμi cã thÓ kÐo l¸ cê cña ViÖt Nam lªn ®−îc kh«ng? Viªn h¹m tr−ëng nghe vËy liÒn th¾c m¾c: - §©y lμ tμu cña n−íc Ph¸p, t¹i sao chóng t«i l¹i ph¶i kÐo cê cña ViÖt Nam trªn tμu? B¸c Hå tõ tèn gi¶i thÝch: - §©y ®óng lμ tμu cña n−íc Ph¸p c¸c ngμi. Tuy nhiªn, trªn tμu hiÖn ®ang chë nguyªn thñ cña mét Nhμ n−íc. Theo c¸c quy ®Þnh quèc tÕ, chóng ta cÇn kÐo cê cña ViÖt Nam lªn ®Ó chøng tá sù cã mÆt cña t«i. Viªn h¹m tr−ëng tho¸i th¸c: - ¤i, nh−ng chóng t«i kh«ng cã l¸ cê cña ViÖt Nam trªn tμu. V¶ l¹i, cã mÊy ai biÕt l¸ cê cña ViÖt Nam. B¸c Hå ®¸p lêi nhÑ nhμng nh−ng c−¬ng quyÕt: - Th−a Ngμi, ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa hiÖn lμ mét n−íc tù do, lμ mét phÇn tö trong Liªn bang §«ng D−¬ng. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ tμu cña chóng ta ®ang chë ng−êi ®øng ®Çu Nhμ n−íc ViÖt Nam míi. Ng−êi Ph¸p lμ nh÷ng ng−êi v¨n minh, tiÕn bé, biÕt râ ph¶i tr¸i. H¬n ai hÕt, c¸c ngμi ph¶i hiÓu r»ng, l¸ quèc kú cña chóng t«i ph¶i ®−îc kÐo lªn ®Ó cho ng−êi Anh vμ nh÷ng thùc d©n kh¸c ë ch©u ¸ kh«ng thÓ kh«ng biÕt sù hiÖn diÖn cña n−íc ViÖt Nam. BÊt ngê v× sù am hiÓu cña B¸c còng nh− bÊt ngê v× vÞ kh¸ch xuÒ xßa bçng trë nªn cøng r¾n, ¤ N©y kh«ng biÕt ph¶i quyÕt ®Þnh thÕ nμo. ¤ng ta 16 ®iÖn vÒ Pari xin chØ thÞ. Lóc bÊy giê, ViÖt Nam cña chóng ta míi chØ giμnh ®éc lËp ®−îc h¬n mét n¨m. NhiÒu ng−êi Ph¸p vÉn nh×n ViÖt Nam nh− mét n−íc thuéc ®Þa. ChÝnh v× vËy, Pari rÊt bùc béi v× chuyÖn nμy. Nh−ng yªu cÇu cña B¸c lμ rÊt chÝnh ®¸ng. Kh«ng t×m ra lý do nμo ®Ó tõ chèi, nhμ cÇm quyÒn Ph¸p ®μnh tr¶ lêi ®ång ý. Cuèi cïng, ngμy 20 th¸ng 10 n¨m 1946, tμu rÏ sãng, cËp c¶ng CÇu Ngù, H¶i Phßng, kÕt thóc chuyÕn ®i lÞch sö. Trªn ngän cét cê tμu, l¸ cê ®á sao vμng tung bay phÊp phíi. Cßi bÕn c¶ng næi lªn rén r·. Nh©n d©n thμnh phè ®æ ra ®ãn B¸c. L¸ cê ®á sao vμng trªn tμu hßa vμo rõng cê ®á sao vμng trªn bÕn c¶ng. Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. 17 B¸C Hå VíI CHÐN N¦íC TRμ Anh Bïi L©m, nguyªn §¹i sø n−íc ta t¹i §øc, tham gia ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ bªn Ph¸p, d−íi sù l·nh ®¹o vμ d×u d¾t cña B¸c Hå t¹i Pari, anh ®· theo B¸c Hå vÒ ho¹t ®éng ë trong n−íc. Anh lμ thμnh viªn trong Ban B¶o vÖ Trung −¬ng §¶ng vμ ChÝnh phñ ta. Anh kÓ l¹i: “Vμo n¨m 1946, lóc Êy nh÷ng phÇn tö ph¶n ®éng trong Quèc d©n §¶ng ho¹t ®éng r¸o riÕt ë Hμ Néi nh»m c©u kÕt víi lùc l−îng thùc d©n ®Õ quèc hßng lËt ®æ chÕ ®é Céng hßa non trÎ cña ViÖt Nam. Suèt ngμy, chóng g©y sù víi c¸n bé cña ta. B¸c Hå chñ tr−¬ng ta kh«ng thÓ mét lóc ®èi phã víi nhiÒu “thï trong, giÆc ngoμi”; trong lóc thÕ vμ lùc cña ta cßn qu¸ non yÕu, ph¶i tr¸nh mäi khiªu khÝch cña ®èi ph−¬ng. Nh−ng l¾m lóc, chóng chäc tøc kh«ng chÞu ®−îc. Lóc ®ã, mét sè ®ång chÝ thμnh viªn trong Ban B¶o vÖ giao cho t«i xin phÐp B¸c cho ®¸nh bän nμy mét trËn ®Ó chóng bá thãi ng«ng cuång. T«i vÒ ngay n¬i B¸c lμm viÖc. T«i vÒ phßng, thÊy B¸c ®ang ®¸nh m¸y ch÷. B¸c ra bμn ngåi uèng n−íc trμ nãi chuyÖn. B¸c hái: 18 - Chó ®Õn gÆp B¸c cã chuyÖn g× vËy? T«i kÓ l¹i víi giäng bùc tøc vÒ bän ph¶n ®éng khiªu khÝch vμ ®Ò nghÞ B¸c cho phÐp bè trÝ ®¸nh cho chóng mét trËn. B¸c mØm c−êi hái l¹i: - Chó L©m, b©y giê ë trong phßng nμy chó ®ang lμm g×? T«i tr¶ lêi: - D¹, ®ang ®−îc nãi chuyÖn víi B¸c ¹. B¸c nãi: - Chó tr¶ lêi ®óng nh−ng cßn thiÕu, chó cßn ®ang lμm g× n÷a? T«i nãi: - §ang ®−îc uèng n−íc trμ cña B¸c. B¸c nãi: - §óng! B¸c hái thªm mét c©u cuèi cïng n÷a: Trong chÐn trμ cã g×? Chó nh×n cho kü ®Ó tr¶ lêi B¸c. T«i nãi: - Th−a B¸c, cã n−íc trμ vμ Ýt cÆn trμ. B¸c nãi: - Chó tr¶ lêi ®óng. Trong mét chÐn n−íc trμ con con mμ chó uèng cßn cã Ýt cÆn th× ë hå, ë s«ng, ë biÓn thiÕu g× thuång luång, ba ba, c¸ sÊu, c¸ mËp. CÇn cã quyÕt t©m s¾t ®¸ vμ ph¶i bÒn gan, v÷ng chÝ, ®ång thêi ph¶i b×nh tÜnh vμ s¸ng suèt th× dÇn dÇn cã thÓ trõ ®−îc mäi lo¹i ¸c vËt d−íi biÓn, trªn c¹n. Th¾ng lîi cuèi cïng sÏ vÒ chóng ta! Nghe B¸c nãi xong, t«i ngåi lÆng ng−êi ®i vμ thËt sù bÞ bÊt ngê vÒ nh÷ng lêi ph©n tÝch cña B¸c. 19 Cã thÓ ®èi víi t«i hay víi mäi ng−êi kh¸c, “chÐn n−íc trμ chØ lμ chÐn n−íc trμ mμ th«i” nh−ng víi B¸c, B¸c ®· vËn dông h×nh ¶nh gi¶n dÞ “chÐn n−íc trμ” ®Ó ®−a ra nh÷ng ph©n tÝch vÒ t×nh thÕ cña c¸ch m¹ng, ®Ò ra nh÷ng s¸ch l−îc tèi −u cho hoμn c¶nh cña chóng ta lóc ®ã. §iÒu ®ã lμm cho nh÷ng ng−êi cÊp d−íi nh− chóng t«i cã thªm nh÷ng bμi häc kinh nghiÖm quý b¸u trong tõng thêi ®iÓm nh¹y c¶m cña ngo¹i giao ViÖt Nam. Nguån: B¸c Hå trong tr¸i tim c¸c nhμ ngo¹i giao, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 1999. 20 ¡N MÆC GI¶N DÞ NH¦NG CòNG PH¶I HîP HOμN C¶NH Nh÷ng bøc ¶nh B¸c Hå chóng ta biÕt ®−îc ®Õn ngμy nay, th−êng kh«ng thÊy B¸c mÆc comlª, th¾t crav¸t. Tuy vËy, lÇn sang th¨m mét n−íc b¹n, mét c¸n bé ngo¹i giao xin phÐp B¸c ra phè. B¸c yªu cÇu c¸n bé ®ã mÆc quÇn ¸o, th¾t crav¸t nghiªm chØnh råi míi cho phÐp ®i. B¸c nãi: - §êi sèng kh¸ h¬n th× ¨n mÆc còng kh¸ lªn. Nh−ng ph¶i tïy c¶nh, tïy thêi. Vμo kho¶ng cuèi th¸ng 4 n¨m 1946, do t×nh h×nh thùc d©n Ph¸p kh«ng chÞu tõ bá ý ®å x©m l−îc trë l¹i ViÖt Nam, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn, thêi gian chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn, B¸c vμ ph¸i ®oμn do Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång lμm tr−ëng ®oμn, sang th¨m Ph¸p, ®iÒu ®×nh víi ChÝnh phñ Ph¸p. Tr−íc ngμy ®i, vÉn thÊy B¸c lμm viÖc theo ®óng thêi gian biÓu ®· ®Þnh, ch¼ng thÊy B¸c “s¾m söa g×”. Trong khi ®ã, mét sè c¸n bé trong ph¸i ®oμn lo t×m hiÓu “mèt” Pari, lo may mÆc nh÷ng bé comlª, s¬mi, crav¸t, ®ãng giÇy míi vμ cã ng−êi cßn lo c¶ kho¶n n−íc hoa. 21 ViÖc lμm Êy cña c¸c c¸n bé còng lμ tèt, nh−ng cã ®iÒu ch¾c lμ ®i h¬i xa hay cã thÓ h¬i “ån μo”, cã vÎ nh− mét cuéc “thi ®ua” may s¾m. ChuyÖn ®Õn tai B¸c. Th−¬ng yªu, b×nh ®¼ng, nh−ng kh«ng thÓ kh«ng nh¾c nhë, B¸c nãi: - C¸c chó muèn thi ®ua víi tæng thèng, thñ t−íng n−íc ngoμi vÒ c¸ch ¨n mÆc th× thua hä th«i. B¸c ch¸u ta thi ®ua víi hä vÒ lßng yªu n−íc, th−¬ng d©n th× ta míi th¾ng. Nguån: B¸c Hå - Con ng−êi vμ phong c¸ch, Nxb. Lao ®éng, Hμ Néi, 1993, tËp 4. 22 C¸CH øNG §¸P MÉN TIÖP CñA CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH Sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, mÊy chôc v¹n qu©n T−ëng kÐo vμo t×m c¸ch khiªu khÝch ®Ó lÊy cí tiªu diÖt c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· triÖu tËp c¸c vÞ l·nh ®¹o cao cÊp ®Ó xö lý mét vÊn ®Ò “hÖ träng”. Ng−êi nãi: - T−íng T.V. cña qu©n ®éi Trung Hoa d©n quèc cã göi cho t«i mét bøc c«ng v¨n, néi dung nh− sau: “KÝnh th−a Cô Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ, Yªu cÇu Cô cho m−în mét c¸i nåi nÊu c¬m”. Kh«ng cÇn ph¶i nãi, ai nÊy ®Òu cã thÓ h×nh dung kh«ng khÝ tøc giËn bao trïm lªn cuéc häp. Cã nh÷ng ý kiÕn ®ßi ®¸nh. Víi phong th¸i b×nh tÜnh, ung dung, Ng−êi nãi: “NÒn ®éc lËp ta võa míi giμnh ®−îc gièng nh− mét chiÕc b×nh ngäc. Nay cã nh÷ng con kiÕn bß trªn miÖng b×nh, nÕu ta dïng gËy ®Ëp kiÕn, ch−a ch¾c kiÕn ®· chÕt mμ b×nh ngäc vì. NÕu ta lÊy mét c¸i que b¾c cÇu cho chóng xuèng th× kiÕn sÏ ®i hÕt, nh− vËy cã h¬n kh«ng? Cßn trong sù viÖc võa ®em 23 ra bμn, hä m−în c¸i nåi nÊu c¬m th× ta cho hä m−în, viÖc g× c¸c chó ph¶i næi nãng nh− vËy!”. Ngμy 5 th¸ng 10 n¨m 1959, «ng Isi B«n, cè vÊn biªn tËp b¸o Asahi Simbun, NhËt B¶n, pháng vÊn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhiÒu vÊn ®Ò, trong ®ã cã viÖc ChÝnh phñ NhËt B¶n dù ®Þnh båi th−êng chiÕn tranh, mμ phÝa NhËt B¶n l¹i chän ViÖt Nam lóc ®ã do nguþ quyÒn Sμi Gßn kiÓm so¸t lμm ®èi t¸c. C©u hái vμ tr¶ lêi nh− sau: Hái: ViÖc ®μm ph¸n vÒ vÊn ®Ò båi th−êng chiÕn tranh ®· ®−îc tiÕn hμnh gi÷a ChÝnh phñ NhËt B¶n vμ Nam ViÖt Nam. Ngay ë NhËt B¶n còng cã ng−êi chØ trÝch viÖc ®μm ph¸n nμy vμ tin tøc cho biÕt lμ n−íc Ngμi kh«ng hμi lßng. Theo ý Ngμi, nh©n d©n NhËt B¶n cÇn ®−îc hiÓu vÊn ®Ò nμy nh− thÕ nμo? Theo ý Ngμi, vÊn ®Ò nμy cÇn ®−îc gi¶i quyÕt nh− thÕ nμo míi ®óng? Tr¶ lêi: Trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, qu©n phiÖt NhËt B¶n ®· x©m chiÕm n−íc ViÖt Nam vμ g©y ra nhiÒu tæn thÊt cho nh©n d©n ViÖt Nam tõ B¾c chÝ Nam. Toμn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam cã quyÒn ®ßi ChÝnh phñ NhËt B¶n båi th−êng nh÷ng thiÖt h¹i ®ã. Nh−ng hiÖn nay, ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· tiÕn hμnh ®μm ph¸n vμ ký kÕt båi th−êng chiÕn tranh víi chÝnh quyÒn miÒn Nam ViÖt Nam lμ kh«ng hîp ph¸p. Nh©n d©n ViÖt Nam vμ ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ thÊy r»ng, viÖc ®ßi NhËt B¶n båi th−êng sÏ lμ mét g¸nh nÆng cho nh©n d©n 24 NhËt B¶n. VÊn ®Ò cèt yÕu trong quan hÖ gi÷a hai n−íc kh«ng ph¶i lμ viÖc ®ßi båi th−êng mμ t×nh ®oμn kÕt hîp t¸c gi÷a hai d©n téc ViÖt - NhËt ®Êu tranh chèng chiÕn tranh vμ b¶o vÖ hoμ b×nh lμ quý h¬n hÕt. Nguån: B¸o An ninh Thñ ®«, sè 562, ngμy 20 th¸ng 2 n¨m 2001. 25 TμI øNG KHÈU CñA B¸C B¸c lμ mét vÞ l·nh tô nh−ng l¹i lu«n lu«n hoμ m×nh víi nh©n d©n. ë B¸c næi bËt lªn sù kÕt hîp hμi hoμ gi÷a t¸c phong quÇn chóng, nh÷ng lêi nãi b×nh dÞ, dÔ hiÓu vμ kh¶ n¨ng hμi h−íc, dÝ dám tù nhiªn. Ph¶n x¹, sù øng ®¸p nhanh nh¹y cña B¸c tr−íc mäi t×nh huèng cã nÐt ®Æc tr−ng riªng, ®· trë thμnh thãi quen phï hîp víi tõng ®èi t−îng tiÕp nhËn, thÝch øng víi mäi hoμn c¶nh xung quanh. §ã lμ sù kÕt tinh cña mét trÝ tuÖ mÉn tiÖp, cña th¸i ®é vμ phong c¸ch quÇn chóng. ë mäi lóc, mäi n¬i, B¸c lu«n t¹o nªn mét kh«ng khÝ hoμ ®ång, mét mèi liªn hÖ gÇn gòi gi÷a ng−êi nãi vμ ng−êi nghe, xo¸ ®i nh÷ng c¸ch biÖt gi÷a l·nh tô víi ng−êi d©n vμ ®−a l¹i kh«ng khÝ tù nhiªn vèn cã gi÷a con ng−êi víi con ng−êi. Sù øng phã nhanh nh¹y ®Õn ng¹c nhiªn cña B¸c còng thÓ hiÖn râ nhiÒu lÇn trong ho¹t ®éng, tiÕp xóc ®èi ngo¹i. Mét lÇn, t¹i b÷a tiÖc do HÇu ChÝ Minh, Chñ nhiÖm Côc ChÝnh trÞ §Ö tø chiÕn khu Trung Hoa (ng−êi gãp phÇn ®−a B¸c ra khái nhμ tï cña 26 T−ëng Giíi Th¹ch) chiªu ®·i, B¸c vμ NguyÔn H¶i ThÇn cïng dù. NguyÔn H¶i ThÇn rÊt tù phô vÒ vèn H¸n häc cña m×nh vμ nh©n dÞp nμy ®· ra mét vÕ ®èi: - HÇu ChÝ Minh, Hå ChÝ Minh, nhÞ vÞ ®ång chÝ, chÝ giai minh (nghÜa lμ, HÇu ChÝ Minh, Hå ChÝ Minh hai vÞ ®ång chÝ, chÝ ®Òu s¸ng). Khi mäi ng−êi cßn ®ang nghÜ vÕ ®¸p, th× B¸c øng khÈu: - NhÜ c¸ch mÖnh, ng· c¸ch mÖnh, toμn d©n c¸ch mÖnh, mÖnh tÊt c¸ch (nghÜa lμ, Anh c¸ch m¹ng, t«i c¸ch m¹ng, toμn d©n c¸ch m¹ng, m¹ng ph¶i c¸ch). Chç khã vμ hay cña vÕ ®èi lμ hai ch÷ “chÝ” vμ “minh” lμ tªn cña hai nh©n vËt chÝnh trong b÷a tiÖc. C¸i tμi t×nh cña vÕ ®¸p cña B¸c lμ võa kÞp thêi, hîp c¶nh vμ chuÈn chØnh c¶ ý lÉn tõ nh−ng n©ng ®−îc tÇm nhËn thøc, t− t−ëng cao h¬n, mang tÝnh c¸ch m¹ng h¬n. HÇu ChÝ Minh hÕt lêi ca ngîi ng−êi ®èi ®¸p: “§èi tuyÖt l¾m, tuyÖt l¾m!”. Cßn NguyÔn H¶i ThÇn th× cung kÝnh thèt lªn: “Hå tiªn sinh, tμi trÝ mÉn tiÖp, béi phôc, béi phôc!”. Cã lÇn, mét nhμ b¸o n−íc ngoμi xin pháng vÊn B¸c. Nhμ b¸o ®Æt c©u hái: - Th−a Chñ tÞch, tr−íc ho¹t ®éng ë n−íc ngoμi, vμo tï ra kh¸m. Nay lμm Chñ tÞch n−íc, Chñ tÞch thÊy cã g× thay ®æi trong ®êi m×nh kh«ng? 27 B¸c tr¶ lêi hãm hØnh: - Kh«ng, kh«ng cã g× thay ®æi c¶. Lóc bÞ tï ë Qu¶ng T©y lu«n lu«n cã hai lÝnh g¸c gi¶i ®i. Lóc trong tï mçi ngμy 5 phót ®−îc hai ng−êi lÝnh bång sóng dÉn ra s©n d¹o ch¬i. Nay lμm Chñ tÞch n−íc ®i ®©u còng cã hai ®ång chÝ mang sóng lôc ®i theo, «ng thÊy cã g× thay ®æi kh«ng nμo? Mét lÇn kh¸c, B¸c lªn tμu ®μm ph¸n víi §« ®èc §¸cgi¨ngli¬ ë VÞnh H¹ Long. Khi bμn vÒ quy ®Þnh c¸c phï hiÖu ®i l¹i trªn xe cña ñy ban liªn hiÖp thi hμnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, phÝa Ph¸p ®ßi trªn xe cã hai l¸ cê, mét bªn cña ta, mét bªn cña Ph¸p, cßn phÝa d−íi lμ cê chÝnh quyÒn B¶o §¹i. Mäi ng−êi hái ý kiÕn B¸c. B¸c b¶o cø chÊp nhËn ®i råi sÏ cã nh÷ng diÔn biÕn lý thó. §óng nh− B¸c nãi, khi xe ®i ®Õn ®©u d©n còng chÕ giÔu l¸ cê ¨n theo ngo¹i bang. ChuyÖn tÕu lan kh¾p n¬i “3 cét 3 cê” cã ý nh¹o b¸ng cê B¶o §¹i. Bän bï nh×n nguþ quyÒn ph¶n ®èi ®ßi thay ®æi. Ta lÊy cí r»ng, ®ã lμ ý cña Ph¸p nªu ra. N¨m 1967, Liªn X« quyÕt ®Þnh tÆng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh Hu©n ch−¬ng Lªnin. NÕu B¸c tõ chèi nhËn Hu©n ch−¬ng th× kh«ng thuËn cho quan hÖ ngo¹i giao. B¸c vèn x−a nay ch−a bao giê nhËn hu©n ch−¬ng, lÇn nμy B¸c cã c¸ch tõ chèi khÐo. B¸c viÕt th− chØ xin ho·n viÖc trao Hu©n ch−¬ng, chê khi nμo gi¶i phãng hoμn toμn Tæ quèc, lóc ®ã 28 B¸c sÏ thay mÆt nh©n d©n ViÖt Nam nhËn Hu©n ch−¬ng cao quý ®ã. H«m sau c¸c b¸o ë Liªn X« ®Òu ®¨ng trang träng trªn trang nhÊt quyÕt ®Þnh tÆng Hu©n ch−¬ng cña Nhμ n−íc Liªn X« vμ th− cña B¸c. Qua ®ã nh©n d©n Liªn X« cμng yªu quý B¸c h¬n. Nguån: Hå ChÝ Minh - ch©n dung ®êi th−êng, Nxb. Lao ®éng, Hμ Néi, 1996. 29 BøC TRANH Vμ C¸I KHUNG Sau khi ký víi ChÝnh phñ Ph¸p b¶n T¹m −íc ngμy 14 th¸ng 9 n¨m 1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lªn ®−êng vÒ n−íc b»ng tμu §uym«ng §uÕcvin, mét th«ng tÝn h¹m cña H¶i qu©n Ph¸p. B¸c rêi c¶ng Toulon ngμy 19 th¸ng 9 vμ cËp bÕn H¶i Phßng ngμy 21 th¸ng 10 n¨m 1946. Khi tμu ®Õn h¶i phËn n−íc ta, B¸c nhËn ®−îc mét bøc ®iÖn ®¸nh tõ Sμi Gßn cña t−íng §¸cgi¨ngli¬, Cao uû Ph¸p, yªu cÇu ®−îc gÆp B¸c. B¸c Hå nhËn lêi vμ tμu ghÐ vμo vÞnh Cam Ranh. §ã lμ ngμy 18 th¸ng 10 n¨m 1946. VÞnh Cam Ranh h«m ®ã trêi trong xanh, n¾ng vμng rùc rì. Trªn c¸c chiÕn h¹m Ph¸p, cê ®−îc kÐo lªn, sóng gi−¬ng cao nßng chμo kh¸ch quý. §« ®èc §¸cgi¨ngli¬ cïng ®oμn tuú tïng mÆc lÔ phôc ra ®ãn B¸c. Trong bé quÇn ¸o quen thuéc, tay cÇm can vμ mò c¸t mμu vμng, B¸c ung dung, ®Ünh ®¹c. Kh«ng dÔ mÊy ai cã ®−îc phong th¸i tù chñ ®ã nÕu biÕt r»ng, cuéc th−¬ng l−îng ViÖt – Ph¸p mÊy th¸ng rßng t¹i Pari chØ ®−a ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ nöa vêi. 30 Trong b÷a tiÖc h«m ®ã, B¸c ngåi gi÷a hai vÞ t−íng Ph¸p, mét lμ chØ huy lôc qu©n, mét lμ chØ huy h¶i qu©n. §« ®èc §¸cgi¨ngli¬ võa c−êi võa nãi: - Vous voila bien encadrÐ par l’ArmÐe et la Marine, Monsieur le PrÐsident! (Th−a Chñ tÞch, Ngμi ®ang ®−îc ®ãng khung gi÷a lôc qu©n vμ h¶i qu©n ®ã). TÊt c¶ sÜ quan trªn chiÕn h¹m ®Òu c−êi t¸n th−ëng v× cã thÓ hiÓu “®ang ®−îc ®ãng khung” hay “bÞ bao v©y” còng thÕ. §©y lμ mét kiÓu ch¬i ch÷ trong tiÕng Ph¸p. B¸c th¶n nhiªn mØm c−êi vμ tr¶ lêi: - Mais vous savez, Monsieur l’Amiral, c’est le tableau qui fait la valeur du cadre! (Nh−ng mμ, §« ®èc biÕt ®ã, chÝnh bøc ho¹ míi ®em l¹i gi¸ trÞ cho chiÕc khung). Khi nh¾c ®Õn c©u chuyÖn nμy, Gi¸o s− Ph¹m Huy Th«ng xÕp nã vμo hμng “giai tho¹i v¨n ho¸ d©n gian th«ng th¸i”. ¤ng cho r»ng, c©u chuyÖn cùc kú ®éc ®¸o, ®Æc s¾c, gi÷ vÞ trÝ riªng trong dßng nh÷ng giai tho¹i ®Êu trÝ, thi tμi, nãi lªn c¸i th«ng minh, c¸i uyªn b¸c, c¸i hãm hØnh vμ c¶ khÝ ph¸ch cña mét con ng−êi, mét d©n téc. Gi¸o s− cho r»ng: “Víi vèn tiÕng Ph¸p nh− ®· thÊy qua c¸c bμi viÕt cña B¸c, víi sù uyªn th©m, nhanh trÝ vμ tÕ nhÞ nh− chóng ta thÊy trong suèt cuéc ®êi Ng−êi, vμ trong ng«n ng÷ Ph¸p l¹i cßn cã c©u nãi cöa miÖng: “Ce n’est pas le cadre qui fait la valeur du 31 tableau” (“ChiÕc khung th× cã lμm g× cho gi¸ trÞ cña bøc ho¹ ®©u!”). Do ®ã, t«i nghÜ r»ng, lêi Ng−êi øng khÈu víi §¸cgi¨ngli¬ thËt lμ ý nhÞ, thËt lμ th©m thuý, v× cßn bao hμm c¶ ý “Mais vous savez, Monsieur l’Amiral, ce n’est pas le cadre qui fait la valeur du tableau!” (Nh−ng mμ, §« ®èc biÕt ®ã, chiÕc khung ®©u ph¶i lμ c¸i ®em l¹i gi¸ trÞ cho bøc häa). Nguån: Hå ChÝ Minh - ch©n dung ®êi th−êng, Nxb. Lao ®éng, Hμ Néi, 1996. 32 HOA Vμ NG¦êI CéNG S¶N Khi bá phiÕu t¸n thμnh gia nhËp Quèc tÕ thø ba t¹i §¹i héi Tua §¶ng X· héi Ph¸p ®ªm 30 th¸ng 12 n¨m 1920, NguyÔn ¸i Quèc ®· trë thμnh ng−êi céng s¶n, lμ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p, ®ång thêi lμ ng−êi céng s¶n ViÖt Nam ®Çu tiªn. Tõ mét ng−êi yªu n−íc trë thμnh ng−êi céng s¶n, nh− Ng−êi ®· nãi râ, lμ do tr¶i qua thùc tÕ ®Êu tranh vμ nghiªn cøu lý luËn, Ng−êi ®· hiÓu ®−îc r»ng, chØ cã chñ nghÜa x· héi, chñ nghÜa céng s¶n míi gi¶i phãng ®−îc c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vμ nh÷ng ng−êi lao ®éng trªn thÕ giíi khái ¸ch n« lÖ. B¸c Hå cña chóng ta, trong cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng ®i ¢u vÒ ¸, ®· tõng ®èi mÆt víi bao gian khæ, khã kh¨n (hai lÇn ngåi tï: 1931-1933 vμ 1942-1943), ®· tõng lÜnh ¸n tö h×nh v¾ng mÆt (n¨m 1929) nh−ng v× tin vμo lý t−ëng, tin vμo nh©n d©n, tin vμo chÝnh m×nh nªn lóc nμo Ng−êi còng ung dung tù t¹i, lu«n lu«n thÓ hiÖn nh©n c¸ch cao ®Ñp cña ng−êi céng s¶n... 33 N¨m 1946, ë Pari, trong mét cuéc häp b¸o, mét nhμ b¸o Ph¸p ®· ®−a ra mét c©u hái: - Th−a Chñ tÞch, Ngμi cã ph¶i lμ céng s¶n kh«ng? B¸c Hå cña chóng ta liÒn ®i ®Õn l½ng hoa bμy trªn bμn, võa rót ra tõng b«ng tÆng mçi ng−êi, võa vui vÎ nãi: - T«i lμ ng−êi céng s¶n nh− thÕ nμy nμy. §ã còng lμ ®iÒu gióp chóng ta cã thÓ hiÓu ®−îc v× sao mÊy chôc n¨m qua, thÕ giíi cã bao sù ®æi thay, B¸c Hå vÉn lu«n ®−îc c¶ thÕ giíi t«n kÝnh vμ ng−ìng väng, coi nh− mét biÓu t−îng cao c¶ cña nh©n ®¹o, chÝnh nghÜa, cña hßa b×nh, mét ng−êi céng s¶n hμi hßa gi÷a yªu n−íc vμ quèc tÕ, anh hïng d©n téc vμ danh nh©n v¨n hãa, ph−¬ng §«ng vμ ph−¬ng T©y. Cã thÓ dÉn ra ®©y mét ý kiÕn cña nhμ b¸o Mü Saph¬len, viÕt tõ n¨m 1969: “Trong rõng ViÖt B¾c, cô Hå nh− mét «ng tiªn. NÕu cã ai b¶o ®Êy lμ mét ng−êi céng s¶n th× t«i cã thÓ nãi: Cô lμ mét ng−êi céng s¶n kh¸c víi quan niÖm chóng ta vÉn th−êng nghÜ; vμ theo t«i, cã thÓ dïng mét tõ míi: Mét ng−êi céng s¶n ph−¬ng §«ng, mét ng−êi céng s¶n ViÖt Nam”. Nguån: B¸c Hå - Con ng−êi vμ phong c¸ch, Nxb. Lao ®éng, Hμ Néi,1993, tËp 1. 34 QU¶ T¸O B¸C Hå CHO EM BÐ Th¸ng 4 n¨m 1946, trªn c−¬ng vÞ Chñ tÞch n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh sang Ph¸p ®Ó ®μm ph¸n víi ChÝnh phñ Ph¸p vÒ nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cã liªn quan ®Õn vËn mÖnh cña ®Êt n−íc. T¹i thñ ®« Pari cña n−íc Ph¸p, «ng §èc lý thμnh phè Pari më tiÖc long träng ®ãn tiÕp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Khi tan tiÖc ra vÒ, ng−êi ta thÊy B¸c ®øng l¹i chän lÊy mét qu¶ t¸o ®Ñp trªn bμn, bá vμo tói. Mäi ng−êi, kÓ c¶ «ng §èc lý ®Òu lÊy lμm l¹ vÒ viÖc lμm ®ã cña B¸c. Hä tá ra ng¹c nhiªn vμ kh«ng giÊu ®−îc sù tß mß. Khi B¸c Hå b−íc ra khái phßng kh¸nh tiÕt, bªn ngoμi ®· cã rÊt ®«ng bμ con ViÖt kiÒu vμ c¶ ng−êi Ph¸p n÷a ®ang ®øng chê ®ãn B¸c. B¸c vui vÎ chμo mäi ng−êi. Khi B¸c tr«ng thÊy mét bμ mÑ bÕ mét ch¸u nhá, cè l¸ch ®¸m ®«ng l¹i gÇn, B¸c liÒn gi¬ tay bÕ ch¸u bÐ vμ ®−a cho ch¸u bÐ qu¶ t¸o. 35 Cö chØ cña B¸c Hå ®· lμm nh÷ng ng−êi cã mÆt ë ®ã, tõ chç tß mß ng¹c nhiªn ®Õn chç vui mõng vμ c¶m phôc vÒ tÊm lßng yªu mÕn trÎ em cña B¸c Hå, mét vÞ Chñ tÞch n−íc. Nguån: B¸c Hå víi thiÕu nhi vμ phô n÷, Nxb. Héi Nhμ v¨n, Hμ Néi, 2002. 36 “Y£U AI, Y£U B»NG C¶ TÊM LßNG!” Trong lÇn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh sang th¨m n−íc Céng hoμ D©n chñ §øc, c¸c ®ång chÝ ë Bé Y tÕ n−íc b¹n mêi B¸c ®i th¨m mét sè bÖnh viÖn, Tr−êng §¹i häc Y khoa vμ c¬ së nghiªn cøu khoa häc ë BÐclin (Berlin). §Õn mét phßng häc, c¸c b¸c sÜ giíi thiÖu víi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh m« h×nh mét ng−êi thuû tinh trong suèt, cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn c¬ thÓ vμ cã thÓ lÊy ra, ®Æt vμo phôc vô cho viÖc nghiªn cøu c¸c bμi gi¶i phÉu. Khi cÇm que chØ vμo tr¸i tim, ®ång chÝ b¸c sÜ n−íc b¹n nãi vui: - Tr¸i tim nμy cßn chøa ®ùng bao nhiªu t×nh yªu... B¸c c−êi, nãi víi ®ång chÝ ng−êi §øc: - ë n−íc chóng t«i, ng−êi ta kh«ng nãi yªu nhau b»ng tr¸i tim ®©u. §è ®ång chÝ biÕt ®Êy? B¸c sÜ xin chÞu. CÇm lÊy que chØ, B¸c khoanh mét vßng trßn vμo bông ng−êi mÉu thuû tinh, råi nãi: 37 - Chóng t«i yªu ai, yªu b»ng c¶ tÊm lßng nμy nμy. Mäi ng−êi c−êi ré lªn... Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. 38 B¸C Hå Vμ LÔ T¢N NGO¹I GIAO Ngμy 16 th¸ng 2 n¨m 1950, ®Ó chμo mõng “HiÖp −íc h÷u nghÞ t−¬ng trî ®ång minh X« - Trung” võa ®−îc ký kÕt, J. Xtalin lóc ®ã lμ Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng Liªn X«, tæ chøc mét b÷a tiÖc t¹i §iÖn Kremlin. Chñ kh¸ch kho¶ng ba bèn chôc ng−êi, trong ®ã cã Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng, Thñ t−íng Chu ¢n Lai cña Trung Quèc. B¸c Hå lóc ®ã còng ®ang cã mÆt t¹i M¸txc¬va vμ còng ®−îc mêi dù tiÖc. Trong b÷a tiÖc, B¸c Hå nãi víi J. Xtalin: - Th−a ®ång chÝ Xtalin, t«i xin ®−îc thØnh thÞ ®ång chÝ. Xtalin c−êi, nãi: - Sao ®ång chÝ l¹i thØnh thÞ t«i? T«i lμ Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng, cßn ®ång chÝ lμ Chñ tÞch n−íc, chøc vÞ cao h¬n t«i, t«i ph¶i thØnh thÞ ®ång chÝ míi ®óng. B¸c Hå nãi nöa ®ïa nöa thËt: - C¸c ®ång chÝ võa ký hiÖp −íc víi c¸c ®ång chÝ Trung Quèc. Nh©n t«i ®ang ë ®©y, chóng ta còng ký víi nhau mét b¶n hiÖp −íc chø? 39 Xtalin ®¸p: - §ång chÝ sang ®©y lμ sang bÝ mËt, lμm sao cã thÓ ký hiÖp −íc víi ®ång chÝ ®−îc? B¸c tr¶ lêi mét c¸ch hμi h−íc: - RÊt ®¬n gi¶n. §ång chÝ cø cho mét chiÕc m¸y bay chë t«i l−în mét vßng råi cö mét Ýt ng−êi ra s©n bay ®ãn t«i råi ®−a t«i lªn b¸o c«ng khai. ThÕ råi sau ®ã chóng ta sÏ ký víi nhau mét b¶n hiÖp −íc. Xtalin nghe vËy kh«ng cßn biÕt nãi thÕ nμo n÷a, chØ c−êi: - Søc t−ëng t−îng cña ng−êi ph−¬ng §«ng c¸c ®ång chÝ thËt lμ phong phó. Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. 40 B¸C Hå VíI VÊN §Ò TIÕT KIÖM TRONG NGμNH NGO¹I GIAO* Lμ mét c¸n bé ngo¹i giao l©u n¨m, t«i vinh dù vμ may m¾n ®−îc tiÕp xóc víi B¸c Hå nhiÒu lÇn. Nh÷ng lÇn B¸c ®Õn th¨m ®¹i sø qu¸n ta ë n−íc së t¹i, B¸c nãi nhiÒu vÊn ®Ò, trong ®ã cã vÊn ®Ò tiÕt kiÖm cña ngμnh ngo¹i giao. N¨m 1957, B¸c th¨m Liªn X« vμ mét sè n−íc §«ng ¢u. Khi ®Õn th¨m c¸n bé, nh©n viªn §¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Ba Lan, B¸c c¨n dÆn chóng t«i ph¶i ra søc tiÕt kiÖm trong chi tiªu, tiÕt kiÖm thêi gian, tranh thñ häc tËp. B¸c nªu tÊm g−¬ng s¸ng vÒ b¶o ®¶m giê giÊc. H«m §¹i sø qu¸n tæ chøc ®Ó B¸c chiªu ®·i c¸c vÞ l·nh ®¹o §¶ng vμ Nhμ n−íc Ba Lan, chóng t«i ®−îc giao nhiÖm vô chän ®Þa ®iÓm, ®Æt c¸c mãn ¨n sao cho võa phï hîp víi khÈu vÞ ng−êi n−íc ngoμi, võa thÓ hiÖn ®−îc mãn ¨n d©n téc. KÕt qu¶ chiªu ®·i tèt. B¸c hμi lßng khen: “C¸c chó tæ chøc chiªu ®·i võa tiÕt kiÖm, võa trang träng. C¸c mãn ¨n kh«ng thõa, kh«ng _________ * Bμi viÕt cña ®ång chÝ Hoμng L−¬ng, nguyªn: Thø tr−ëng Bé Ngo¹i giao. 41 thiÕu”. Sau ®ã, B¸c kÓ chuyÖn: cã ®¹i sø qu¸n do tÝnh to¸n kh«ng kü, khi chiªu ®·i kh¸ch, c¸c mãn ¨n thõa rÊt nhiÒu. B¸c nãi: “¡n uèng l·ng phÝ, B¸c xãt xa l¾m, v× ®©y lμ tiÒn b¹c cña Nhμ n−íc, cña nh©n d©n. Bμ con ta ë trong n−íc lμm ®æ må h«i, s«i n−íc m¾t míi cã miÕng mμ ¨n. V× vËy, ®Ó l·ng phÝ, xa hoa lμ cã téi víi nh©n d©n”. Mét lÇn, khi nãi chuyÖn víi c¸n bé ngo¹i giao vÒ n−íc häc tËp nghÞ quyÕt cña §¶ng, B¸c ®Õn th¨m vμ c¨n dÆn: Nh©n d©n ta ®ang gian khæ chiÕn ®Êu ®Ó chiÕn th¾ng ®Õ quèc Mü x©m l−îc. V× vËy, mçi c¸n bé, mçi ng−êi d©n ph¶i tiÕt kiÖm v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Lμm c«ng t¸c ngo¹i giao, tuy ph¶i cã phÇn h×nh thøc cho coi ®−îc, song néi dung vÉn lμ quan träng h¬n. C¸i ®Ñp cña h×nh thøc lμ ë chç s¹ch sÏ, gän gμng, gi¶n dÞ, chø kh«ng ph¶i ë chç xa hoa, l·ng phÝ. CÇn lμm sao kh«ng tèn kÐm mμ lÞch sù. C¸c c«, c¸c chó ®i c«ng t¸c n−íc ngoμi cμng ph¶i chó ý ®iÒu nμy.V× hoμn c¶nh ë n−íc ngoμi th−êng dÔ lμm cho m×nh sinh ra hoang phÝ, tham «, hñ hãa, thËm chÝ cã khi sa ng·, mÊt c¶ t− c¸ch ng−êi c¸ch m¹ng. C¸c c«, c¸c chó ph¶i lu«n lu«n tù kiÓm ®iÓm vμ gióp c¸n bé m×nh cïng kiÓm ®iÓm. Còng t¹i cuéc gÆp víi c¸n bé ngo¹i giao ngμy 14 th¸ng 1 n¨m 1965, B¸c c¨n dÆn nhiÖm vô vμ nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý: Ph¶i tiÕt kiÖm. D©n ta cßn nghÌo, n−íc ta còng cßn nghÌo, miÒn Nam ®ang cßn ph¶i ®Êu tranh, toμn d©n ta ph¶i tiÕt kiÖm, ngo¹i giao còng ph¶i tiÕt kiÖm. C¸n bé ngo¹i giao ta ra ngoμi ph¶i cã cã h×nh thøc lμm sao cho gän 42 ghÏ, s¹ch sÏ, nh−ng kh«ng ®−îc l·ng phÝ, xa hoa. Tr−êng hîp lμm tiÖc mÆn, song nÕu ta lμm ®−îc tiÖc trμ thay vμo lμ tèt nhÊt. Ta kh«ng thÓ ®ua víi ng−êi ®−îc. Ng−êi giμu cã, cßn ta th× nghÌo. ChÝnh v× vËy, ph¶i hÕt søc tiÕt kiÖm. Ngo¹i giao cμng ph¶i tiÕt kiÖm. Lêi d¹y cña B¸c vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm trong ngμnh ngo¹i giao m·i m·i vÉn cßn mang tÝnh thêi sù nãng hæi. Nguån: Bé Ngo¹i giao - Ban Nghiªn cøu lÞch sö ngo¹i giao, B¸c Hå vμ ho¹t ®éng ngo¹i giao, mét vμi kû niÖm vÒ B¸c, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2008. 43 TIÕT KIÖM S¸ng 24 th¸ng 7 n¨m 1957, buæi tiÔn ®oμn ®¹i biÓu n−íc ta diÔn ra tr−íc nhμ Chñ tÞch Giao¸cki (Zawasdzki). §óng 9 giê, Chñ tÞch n−íc Ba Lan Giao¸cki cïng B¸c tõ trªn g¸c b−íc xuèng tÇng d−íi ®Õn mét gian phßng réng hμng tr¨m th−íc vu«ng víi ba chïm ®Ìn cã ®Õn hμng mÊy tr¨m ngän s¸ng tr−ng, trong khi mÆt trêi ®· lªn cao. Bçng nhiªn B¸c hái: - Vô tr−ëng Vô LÔ t©n cã mÆt ë ®©y kh«ng? Mäi ng−êi ng¹c nhiªn ch−a biÕt B¸c hái ®Ó lμm g×. Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao n−íc b¹n b−íc l¹i gÇn B¸c: - Th−a Chñ tÞch, Vô tr−ëng Vô LÔ t©n ®ang ë ngoμi s©n bay. T«i lμ Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao. Xin Chñ tÞch chØ thÞ. B¸c hái: - Chç t¾t ®iÖn ë ®©u? MÊy chiÕn sÜ b¶o vÖ véi vμng ch¹y ®i t¾t ®Ìn. Chñ tÞch Giao¸cki quay mÆt ®èi diÖn víi B¸c, nãi nghiªm trang: 44 - Xin c¶m ¬n ®ång chÝ Hå ChÝ Minh. T«i ch©n thμnh nhËn khuyÕt ®iÓm ch−a nghiªm tóc thùc hiÖn chØ thÞ cña Lªnin. Nguån: B¸c Hå sèng m·i víi chóng ta, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2005, tËp 2. 45 MéT CUéC §èI THO¹I SINH §éNG Mét lÇn, th¨m tr¹i thiÕu nhi TiÖp Kh¾c gÇn Praha, B¸c Hå ®· cã mét cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng víi c¸c ch¸u: - C¸c ch¸u th©n mÕn! C¸c ch¸u cã biÕt B¸c lμ ai kh«ng? - Ano (cã ¹). Strycek Hå! (B¸c Hå). C¸c ch¸u rÝu rÝt tr¶ lêi. - B¸c tõ n−íc nμo ®Õn? - ViÖt Nam. TÊt c¶ ®ång thanh nãi to. - C¸c ch¸u cã yªu häc tËp kh«ng? - Ano! - B¸c Hå rÊt yªu c¸c ch¸u. C¸c ch¸u cã yªu B¸c Hå kh«ng? - Ano. NhiÒu ch¸u chen nhau xin ®−îc h«n B¸c. B¸c c−êi ®«n hËu, nãi vui: - B¸c Hå gÇy, c¸c ch¸u h«n B¸c nhiÒu qu¸, B¸c sÏ gÇy h¬n. C¸c ch¸u h·y cö ®¹i biÓu ®Õn h«n B¸c vËy. TÊt c¶ c−êi vui vÎ. Nguån: Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, Nxb. ChÝnh 46 trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2009, tËp 1. 47 B¸C Hå Vμ THñ T¦íNG ÊN §é J. NªRU* Th¸ng 2 n¨m 1958, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh sang th¨m Ên §é. Tr−íc ®ã, t«i ®−îc cö sang Ên §é häc tiÕng Hindi, chuÈn bÞ cho chuyÕn th¨m nμy cña B¸c Hå vμ vinh dù ®−îc lμm phiªn dÞch cho B¸c trong thêi gian Ng−êi ë th¨m Ên §é. Ên t−îng s©u s¾c vμ vinh dù to lín ®èi víi t«i lμ lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®äc bμi diÔn v¨n cña B¸c ®· dÞch s½n sang tiÕng Hindi. Trong cuéc mÝt tinh cã hμng v¹n ng−êi dù t¹i Thμnh §á (Red Fort) ë thñ ®« Niu §ªli, c¸c b¹n Ên §é lμm s½n mét chiÕc ghÕ cho B¸c ngåi trªn bôc danh dù. ChiÕc ghÕ rÊt lín vμ tr«ng gièng nh− mét c¸i ngai vμng. Trong khi ®ã, Thñ t−íng Ên §é ngμy Êy lμ J. Nªru th× chØ ngåi mét chiÕc ghÕ b×nh th−êng nh− nh÷ng ng−êi kh¸c. Khi Thñ t−íng Nªru mêi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ngåi vμo chiÕc ghÕ ®ã, Ng−êi døt kho¸t tõ chèi. ThÊy _________ * Bμi viÕt cña ®ång chÝ NguyÔn Dy Niªn, nguyªn: ñy viªn Trung −¬ng §¶ng, Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao. 48 vËy, Thñ t−íng Nªru nãi: Ngμi lμ kh¸ch danh dù cña chóng t«i. ViÖc Ngμi ngåi lªn chiÕc ghÕ nμy chÝnh lμ niÒm vinh dù cña chóng t«i. Chøng kiÕn ®iÒu nμy, hμng v¹n ng−êi dù mÝt tinh phÝa d−íi qu¶ng tr−êng ®øng c¶ lªn xem. Hai vÞ l·nh tô cña hai n−íc cø nh−êng nhau, cuèi cïng ch¼ng ai ngåi lªn chiÕc ghÕ lín Êy. Thñ t−íng Nªru ®μnh gäi ng−êi cho chuyÓn chiÕc ghÕ Êy ®i vμ thay b»ng mét chiÕc ghÕ kh¸c gi¶n dÞ h¬n. ThÊy vËy, hμng v¹n ng−êi d©n Ên §é d−íi qu¶ng tr−êng rÊt c¶m kÝch vç tay vang déi vμ h« rÊt to: “Hå ChÝ Minh mu«n n¨m! Hå ChÝ Minh mu«n n¨m!”. ChuyÖn nμy sau ®ã ®−îc ng−êi d©n Ên §é kÓ l¹i rÊt nhiÒu, trë thμnh mét huyÒn tho¹i cña hä vÒ “Chacha Hå” (B¸c Hå - theo tiÕng Hindi). Còng trong chuyÕn th¨m nμy, t¹i mét b÷a tiÖc do Thñ t−íng Nªru chiªu ®·i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cã mãn thÞt gμ ®Þa ph−¬ng rÊt næi tiÕng. Ng−êi Ên §é cã tËp qu¸n khi ¨n c¬m kh«ng dïng th×a, dÜa hay ®òa mμ dïng tay bèc thøc ¨n. C¶ Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao Ên §é còng muèn dïng tay bèc thøc ¨n. Nh−ng t¹i b÷a tiÖc ngo¹i giao, ng−êi ta ph¶i dïng dao, th×a, dÜa cho lÞch sù. Khi mãn thÞt gμ ®−îc ®−a ra, c¸c quan kh¸ch Ên §é cã vÎ kh«ng quen dïng dao, dÜa. B¸c Hå rÊt tinh ý, Ng−êi còng cÇm thÞt gμ b»ng tay vμ nãi víi Thñ t−íng Nªru: - ThÞt gμ ph¶i ¨n b»ng tay th× míi ngon chø cßn ¨n b»ng th×a, dÜa th× kh¸c nμo nãi chuyÖn víi ng−êi yªu l¹i ph¶i qua «ng phiªn dÞch. 49 Nghe Ng−êi nãi vËy, c¶ bμn tiÖc c−êi Çm c¶ lªn lμm cho kh«ng khÝ b÷a tiÖc h«m ®ã rÊt vui vÎ vμ th©n mËt. Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. 50 §¢Y Lμ C¸NH CöA HOμ B×NH N¨m 1958, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i th¨m Ên §é, Ng−êi rêi Thñ ®« Niu §ªli b»ng xe löa ®Æc biÖt ®Ó th¨m thμnh phè Bombay. §«ng ®¶o ®¹i diÖn ngo¹i giao c¸c n−íc vμ d©n chóng thñ ®« Niu §ªli ra tiÔn B¸c. C¸c thμnh viªn cña ®oμn ta lªn c¸c toa tr−íc ®Ó khi B¸c ®Õn lμ tμu cã thÓ chuyÓn b¸nh ®−îc ngay. B¸c ®Õn, råi ®i chμo c¸c ®¹i diÖn ngo¹i giao ®ang xÕp hμng ngang trong phßng kh¸ch cña nhμ ga. Khi ra s©n ga chØ cã B¸c, Thñ t−íng Ên §é Nªru vμ «ng Vô tr−ëng Vô lÔ t©n cña Ên §é. B−íc ®Õn toa dμnh riªng cho B¸c, B¸c kh«ng vμo ghÕ ngåi ngay mμ ®øng l¹i ë cöa, nãi mét vμi c©u chuyÖn víi Thñ t−íng Nªru. Khi cßi tμu næi lªn b¸o hiÖu tμu s¾p chuyÓn b¸nh, Thñ t−íng Nªru th©n mËt vμ ©n cÇn nãi víi B¸c: - Chñ tÞch h·y cÈn thËn, tμu s¾p chuyÓn b¸nh ®ã. T−¬i c−êi vμ rÊt hiÒn hoμ, B¸c Hå nãi víi Thñ t−íng Nªru: - ¤ng b¹n th©n mÕn cø yªn t©m, ®©y lμ cöa cña hoμ b×nh. 51 Nghe B¸c nãi, Thñ t−íng Nªru c−êi vui vÎ, c¶m kÝch vμ tr¶ lêi B¸c: - Th−a Chñ tÞch, cöa hoμ b×nh lu«n lu«n réng më. C©u chuyÖn rÊt th©n mËt nμy diÔn ra gi÷a hai ng−êi ®øng ®Çu hai quèc gia, ®ång thêi còng lμ hai ng−êi b¹n yªu chuéng hoμ b×nh, lu«n lu«n ®Êu tranh cho hoμ b×nh, h÷u nghÞ, hîp t¸c gi÷a c¸c d©n téc ®· lμm cho c¸c nhμ b¸o Ên §é vμ n−íc ngoμi cã mÆt h«m Êy rÊt chó ý. S¸ng h«m sau c¸c b¸o lín cña Ên §é ®¨ng l¹i cuéc ®èi tho¹i lý thó nμy vμ ®· t¹o d− luËn rÊt tèt trong quÇn chóng. NhiÒu b¸o nh¾c l¹i c©u nãi cña B¸c: ®©y lμ c¸nh cöa hoμ b×nh. Nguån: Website: khuditichphuchutich.gov.vn 52 “§èI THñ §¸NG Y£U” Ngμy 7 th¸ng 2 n¨m 1958, h¬n 3.000 em thiÕu nhi Ên §é ®ång diÔn chμo mõng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. C¸c em h« vang s«i næi: “Chacha Hå!” (B¸c Hå). Thñ t−íng J. Nªru ngåi bªn c¹nh B¸c nãi vui: - Ngμi lμ “®èi thñ” ®¸ng yªu cña t«i, v× ®−îc c¸c em gäi lμ “B¸c”. ë Ên §é, c¸c em thiÕu nhi chØ gäi Thñ t−íng Nªru lμ “B¸c Nªru” vμ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lμ ng−êi thø hai ®−îc c¸c em gäi lμ “B¸c”. Kh«ng khÝ h«m ®ã vui nh− ngμy héi. C¸c em ïa lªn tÆng hoa, cã em tÆng B¸c Hå hai c¸i kÑo. Cã em mï c¶ hai m¾t ®−îc B¸c ½m lªn sê r©u, sê m¸ B¸c, råi «m chÆt lÊy B¸c mét c¸ch ©u yÕm. Tr−íc t×nh c¶m ®ã, ai còng c¶m ®éng. Nguån: B¸o Nh©n D©n chñ nhËt, sè 40, ngμy 12 th¸ng 11 n¨m 1989. 53 CHIÕC XE Dù PHßNG CñA TR¦ëNG §OμN* Ngμy 24 th¸ng 6 n¨m 1959, ®Êt n−íc ta ®ãn chμo Tæng thèng In®«nªxia Xuc¸cn« sang th¨m theo lêi mêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §−êng phè Hμ Néi ®−îc dän vÖ sinh tõ h«m tr−íc, cê hoa, biÓu ng÷ ®−îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®Ó nh©n d©n Thñ ®« ®ãn chμo kh¸ch quý. Ngμy ®ã, Héi tr−êng Ba §×nh ch−a x©y dùng, lÔ ®ãn Tæng thèng ®−îc tæ chøc t¹i Th¸p n−íc v−ên hoa Hμng §Ëu. LÔ ®ãn thËt träng thÓ. Hμ Néi bõng s¸ng d−íi n¾ng hÌ víi cê hoa, biÓu ng÷ chμo mõng, ¸o dμi mu«n mμu s¾c vμ kh¨n quμng ®á thiÕu nhi bay bay. N¨m n¨m sau hoμ b×nh lËp l¹i, Hμ Néi vui mõng ®ãn b¹n bÌ tõ mét n−íc l¸ng giÒng gÇn gòi. §oμn xe phôc vô ®èi ngo¹i cña chóng t«i h«m ®ã kh¸ dμi. B¸c Hå r©u tãc b¹c ph¬, ®«i m¾t s¸ng ngêi mÆc bé quÇn ¸o kaki, ®i ®«i dÐp cao su b×nh dÞ cïng Tæng thèng Xuc¸cn« ®øng trªn xe « t« mui _________ * Bμi viÕt cña ®ång chÝ §μo Minh LuyÖn, nguyªn c¸n bé §oμn xe Bé Ngo¹i giao. 54 trÇn mang biÓn sè 777 gi¬ tay vÉy chμo ®ång bμo Thñ ®«. TiÕp ®Õn lμ xe cña c¸c vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhμ n−íc vμ thμnh phè Hμ Néi. Theo lé tr×nh, ®oμn xe chóng t«i ®i qua phè Hμng GiÊy, §ång Xu©n sang Hμng §−êng, Hμng Ngang, Hμng §μo råi ®Õn Hå Hoμn KiÕm, tiÕn qua ®−êng §inh Tiªn Hoμng ®Õn §Òn Ngäc S¬n, ®Òn Bμ KiÖu vμ tíi Toμ ThÞ chÝnh Hμ Néi, råi Hμng Khay tíi Trμng Thi. §oμn xe tiÕn qua Cöa Nam vμo ®−êng Cét Cê (nay lμ ®−êng §iÖn Biªn Phñ) ®Ó vÒ Phñ Chñ tÞch. Bçng mét t×nh huèng bÊt ngê x¶y ra. ChiÕc xe Jim chë Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vμ Tæng thèng Xuc¸cn« võa qua ®−êng tμu ho¶ th× ®ét nhiªn chËm dÇn råi t¾t m¸y, dõng h¼n l¹i. C¶ ®oμn xe dõng theo. Mäi ng−êi ®Òu rÊt lóng tóng, lo ng¹i. §Æc biÖt lμ anh em phô tr¸ch ®oμn xe chóng t«i. Nh©n d©n Thñ ®« tr«ng thÊy B¸c Hå vμ vÞ kh¸ch quý dõng l¹i th× phÊn khëi reo mõng, ïa c¶ xuèng ®−êng, cê hoa vÉy B¸c vμ Tæng thèng. Mäi ng−êi chen lÊn, x« ®Èy, ai còng mong tiÕn l¹i gÇn h¬n ®Ó ®−îc nh×n râ B¸c. Mäi quan kh¸ch trong ®oμn xe còng ®Òu xuèng c¶. §ång chÝ Kh¸ng, Côc tr−ëng Côc 22 (nay lμ Bé T− lÖnh c¶nh vÖ), triÓn khai ngay ph−¬ng ¸n b¶o vÖ. Må h«i rÞn ra lÊm tÊm trªn tr¸n Vô tr−ëng Vô LÔ t©n Vò §×nh Huúnh. TÊt c¶ anh em ®Òu lo l¾ng t×m c¸ch xö trÝ t×nh huèng hÕt søc Ðo le nμy. Võa lóc ®ã, B¸c Hå nãi víi Vô tr−ëng Vô LÔ t©n lμ B¸c vμ Tæng thèng Xuc¸cn« muèn xuèng chμo 55 nh©n d©n Hμ Néi. B¸c mêi Tæng thèng xuèng xe, ©n cÇn th¨m hái, nãi chuyÖn víi nh©n d©n Thñ ®«. Lóc nμy, c¸c c¸n bé th¸p tïng ®· hiÓu ý B¸c, liÒn h−íng dÉn nh©n d©n ®øng trËt tù ®Ó chμo ®ãn B¸c vμ Tæng thèng. §ång bμo phÊn khëi tay vÉy cê hoa chμo mõng, miÖng h« vang: “B¸c Hå - Bung Xuc¸cn«!”, “B¸c Hå - Bung Xuc¸cn«!”. ThËt lμ nh÷ng gi©y phót xóc ®éng vμ ®Çy t×nh c¶m cña nh©n d©n Thñ ®« dμnh cho B¸c vμ Tæng thèng Xuc¸cn«. B¸c t−¬i c−êi cïng Tæng thèng vμ ®oμn ®¹i biÓu vÉy chμo nh©n d©n, ®i däc theo ®−êng Cét Cê trong rõng hoa, biÓu ng÷, khÈu hiÖu vμ tiÕng h« chμo mõng kh«ng ngít. Ai còng vui s−íng v× bÊt ngê l¹i ®−îc nh×n thÊy B¸c thËt gÇn, trong khung c¶nh thËt c¶m ®éng vμ ®Çy t×nh h÷u nghÞ quèc tÕ. Cßn anh em ®oμn xe chóng t«i, chØ chê cã vËy, ®· khÈn cÊp tËn dông tõng gi©y phót b¾t tay ngay vμo söa ch÷a xe mét c¸ch kÝn ®¸o ®Ó kh«ng ai biÕt sù cè “chÕt ng−êi” nμy. Trong chèc l¸t, nguyªn nh©n sù cè ®· ®−îc x¸c ®Þnh: h«m tr−íc, do lo chuÈn bÞ xe qu¸ cÈn thËn nªn anh em ®· cho nhiÒu dÇu vμo æ da b«i tr¬n trôc chia ®iÖn, lμm m¸ vÝt bÞ c¸ch ®iÖn, bugi kh«ng ®¸nh ®−îc löa dÉn ®Õn xe chÕt m¸y. Chóng t«i tranh thñ nh÷ng phót gi©y vμng ngäc B¸c cho ®Ó nhanh chãng kh¾c phôc sù cè nμy. Ch¼ng bao l©u, kho¶ng chõng 10 phót, m¸y l¹i næ, ®oμn xe tiÕp tôc chÇm chËm ch¹y theo ch©n B¸c vμ ph¸i ®oμn, cø nh− lμ ch−a hÒ x¶y ra 56 chuyÖn g×. ChØ cã chóng t«i, nh÷ng ng−êi trong cuéc, võa bÞ mét phen “hó vÝa”. T×nh h×nh trë l¹i b×nh th−êng. Vô tr−ëng Vô LÔ t©n mêi B¸c vμ Tæng thèng lªn l¹i xe vÒ Phñ Chñ tÞch ®Ó b¶o ®¶m søc khoÎ vμ ch−¬ng tr×nh ®· ®Þnh. B¸c cïng Tæng thèng Xuc¸cn« dõng l¹i, vÉy tay chμo nh©n d©n Thñ ®«, c¶m ¬n ®ång bμo ®· cïng B¸c ®ãn tiÕp kh¸ch quý råi tÊt c¶ lªn xe vÒ Phñ Chñ tÞch. §oμn xe l¹i l¨n b¸nh. Sù viÖc diÔn ra nh− mét giÊc m¬. Nh©n d©n vÉn cßn xuýt xoa luyÕn tiÕc thêi gian gÆp B¸c qu¸ ng¾n. Tæng thèng Xuc¸cn« vμ ph¸i ®oμn hoμn toμn kh«ng hay biÕt g× vÒ sù cè võa x¶y ra, mμ ng−îc l¹i, cßn rÊt xóc ®éng tr−íc t×nh c¶m tèt ®Ñp cña nh©n d©n Hμ Néi dμnh cho ®oμn In®«nªxia ngay tõ thêi kh¾c ®Çu tiªn ®Æt ch©n ®Õn ViÖt Nam. Chóng t«i th× ng¹c nhiªn ®Õn s÷ng sê. B¸c ®· d¹y cho chóng t«i mét bμi häc sinh ®éng, quý b¸u vÒ sù b×nh tÜnh øng phã trong t×nh huèng khã kh¨n bÊt ngê x¶y ra. B¸c xö trÝ t×nh huèng khã kh¨n thËt nhanh nh¹y, linh ho¹t, khÐo lÐo ®Õn tμi t×nh. B¸c ®· biÕn thÕ bÞ ®éng thμnh chñ ®éng, biÕn khã kh¨n thμnh thuËn lîi, biÕn sù cè kh«ng may thμnh th¾ng lîi ngay tr−íc m¾t chóng t«i. Vμ ®iÒu chóng t«i thÊm thÝa nhÊt lμ, trong t×nh huèng khã kh¨n, B¸c lu«n t×m ®Õn nh©n d©n, dùa vμo søc m¹nh vËt chÊt vμ tinh thÇn cña nh©n d©n ®Ó ®em l¹i th¾ng lîi cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng. 57 LÇn ®ã, tuy x¶y ra sù cè nh−ng kh«ng ai bÞ phª b×nh. C¶ ®¬n vÞ chóng t«i yªn lÆng, lßng chóng t«i l©ng l©ng khi nghÜ vÒ B¸c. Kh«ng ai nãi víi ai nh−ng ë n¬i s©u th¼m trong t©m kh¶m cña mçi ng−êi ®Òu trμo d©ng mét niÒm kÝnh phôc tÊm lßng nh©n hËu cña Ng−êi. Nh− mét ng−êi cha, B¸c kh«ng phª b×nh chóng t«i cã lÏ v× B¸c tin chóng t«i trung thμnh víi Tæ quèc, v÷ng vμng vÒ t− t−ëng, h¨ng say víi c«ng viÖc vμ ch¾c ch¾n B¸c còng biÕt r»ng, hoμ b×nh lËp l¹i võa ®−îc n¨m n¨m, ®¬n vÞ chóng t«i chñ yÕu lμ bé ®éi chuyÓn ngμnh, tuæi cßn trÎ l¹i phÇn lín xuÊt th©n tõ ®ång ruéng nªn cßn nhiÒu non nít vÒ tæ chøc, th« s¬ vÒ kü thuËt, thiÕu thèn vÒ kinh nghiÖm phôc vô ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. Chóng t«i cßn cÇn nhiÒu thêi gian ®Ó rÌn luyÖn v−¬n lªn. Dï bËn tr¨m c«ng ngμn viÖc träng ®¹i nh−ng B¸c vÉn nhËn râ c¸i khã kh¨n nhÊt cña ®¬n vÞ chóng t«i lμ vÒ ph−¬ng tiÖn ®ãn tiÕp. Vμ B¸c ®· cho bè trÝ chiÕc xe dù phßng cho tr−ëng ®oμn mçi khi ®ãn tiÕp c¸c ®oμn cÊp cao. Tõ ®ã ®Õn nay, mÆc dï ph−¬ng tiÖn kü thuËt ngμy cμng ®−îc trang bÞ hiÖn ®¹i h¬n, trong ®oμn xe ®ãn kh¸ch cÊp cao cña chóng t«i vÉn lu«n lu«n cã mét chiÕc xe dù phßng cho tr−ëng ®oμn. Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. 58 QUAN T¢M §ÕN KIÒU BμO PH¶I THIÕT THùC, Cô THÓ B¸c Hå lu«n lu«n quan t©m tíi céng ®ång ng−êi ViÖt Nam ë n−íc ngoμi vμ coi träng viÖc sö dông nguån lùc cña kiÒu bμo ®Ó ®ãng gãp vμo sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Tr−êng hîp tiªu biÓu nhÊt lμ viÖc B¸c ®Ých th©n thuyÕt phôc Gi¸o s− TrÇn §¹i NghÜa vμ t×m c¸ch bÝ mËt ®−a «ng tõ Ph¸p vÒ n−íc ®Ó giao träng tr¸ch Côc tr−ëng Côc Qu©n giíi. Lμm viÖc trong mïa §«ng gi¸ l¹nh ë nói rõng chiÕn khu ViÖt B¾c, cã lÇn B¸c göi tÆng Gi¸o s− mét chiÕc ¸o len cã kÌm theo mÈu giÊy ghi hμng ch÷: “ChiÕc ¸o cña ®ång bμo Th¸i Lan tÆng B¸c. B¸c tÆng l¹i chó, mÆc cho Êm ®Ó lμm viÖc tèt”. LÇn kh¸c, B¸c cßn dÆn Gi¸o s−: “Khi nμo chó bÞ ng−êi ta trï dËp, chó b¸o ngay cho B¸c ®Ó B¸c gi¶i quyÕt”. Do søc c¶m ho¸ cña B¸c mμ Gi¸o s− TrÇn §¹i NghÜa, mét ViÖt kiÒu sèng xa Tæ quèc nhiÒu n¨m ë Ph¸p, khi trë vÒ, ®· gãp phÇn quan träng x©y dùng ngμnh qu©n giíi non trÎ cña ta trong nh÷ng ngμy ®Çu kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. 59 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cïng §¶ng vμ ChÝnh phñ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®ãn tiÕp kiÒu bμo vÒ n−íc. Ngμy 10 th¸ng 1 n¨m 1960, lÇn ®Çu tiªn ta ®ãn kiÒu bμo ë Th¸i Lan håi h−¬ng. Khi Ban ViÖt kiÒu Trung −¬ng tr×nh lªn B¸c kÕ ho¹ch ®ãn tiÕp ViÖt kiÒu vÒ n−íc, B¸c ®· phª b×nh lμ chØ chó träng ®Õn lÔ nghi ®ãn tiÕp chø kh«ng chó ý ®Õn viÖc bè trÝ n¬i ¨n chèn ë vμ c«ng ¨n viÖc lμm cho kiÒu bμo sau khi vÒ n−íc. B¸c ®· chØ thÞ: ®Ó gióp ®ì kiÒu bμo vÒ n−íc x©y ®êi sèng míi, ph¶i cã biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó b¶o ®¶m cho t−¬ng lai cuéc sèng cña kiÒu bμo nh− viÖc bè trÝ n¬i ¨n chèn ë, sö dông hîp lý kh¶ n¨ng chuyªn m«n, c«ng viÖc cña hä vμ cã tr−êng häc cho con em kiÒu bμo. Ngμy bμ con ë Th¸i håi h−¬ng chuyÕn ®Çu tiªn, lμ Chñ tÞch n−íc, B¸c vÉn th©n chinh xuèng tËn H¶i Phßng ®Ó trùc tiÕp chμo ®ãn kiÒu bμo. Trong buæi gÆp mÆt ®Çy c¶m ®éng nμy, Ng−êi khen ngîi kiÒu bμo ®· bao n¨m ë n¬i “®Êt kh¸ch quª ng−êi” nh−ng lu«n lu«n h−íng vÒ Tæ quèc vμ tin t−ëng kiÒu bμo nay trë vÒ xø së sÏ cïng ®ång bμo c¶ n−íc “®ång cam céng khæ, v−ît mäi khã kh¨n, h¨ng h¸i thi ®ua, thùc hμnh tiÕt kiÖm, gãp phÇn xøng ®¸ng vμo c«ng cuéc x©y dùng Tæ quèc giμu m¹nh, vui t−¬i...”. Ng−êi nh¾c nhë c¸c ngμnh, c¸c cÊp chÝnh quyÒn: “KiÒu bμo vÒ ®Õn ®Þa ph−¬ng nμo th× c¸n bé vμ nh©n d©n ta ë ®ã cÇn ph¶i hÕt lßng gióp ®ì kiÒu bμo ®óng nh− §¶ng vμ ChÝnh phñ ®· chØ thÞ”. 60 B¸c Hå th−êng gi¸o dôc c¸n bé ®èi víi nh©n d©n kh«ng ®−îc cã th¸i ®é c¸ch biÖt, ph©n biÖt, dï ®ã lμ d©n téc thiÓu sè, t«n gi¸o hay ViÖt kiÒu vÒ n−íc; ph¶i ®èi xö b×nh ®¼ng, t«n träng, yªu quý nh©n d©n. §Ó kªu gäi tinh thÇn ®oμn kÕt d©n téc, B¸c ®· c¨n dÆn c¸n bé: “n¨m ngãn tay còng cã ngãn v¾n, ngãn dμi. Nh−ng v¾n dμi ®Òu häp nhau l¹i n¬i bμn tay”1. T×nh c¶m yªu th−¬ng vμ nh÷ng lêi d¹y cña B¸c ®èi víi c¸n bé lμm c«ng t¸c ViÖt kiÒu ngμy Êy thÓ hiÖn tinh thÇn ®¹i ®oμn kÕt d©n téc, cã gi¸ trÞ thùc tiÔn s©u s¾c cho ®Õn h«m nay vμ mai sau. Nguån: V¨n phßng §¶ng ñy Bé Ngo¹i giao, B¸c Hå víi ngo¹i giao - MÈu chuyÖn nhá, bμi häc lín, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2010. _________ 1. Hå ChÝ Minh: Toμn tËp, S®d, t.4, tr.246. 61 B¸C Hå TÆNG quμ C¸C CH¸U TRONG §OμN NGO¹I GIAO Ngμy TÕt d−¬ng lÞch n¨m 1960, mäi ng−êi lªn Phñ Chñ tÞch ®Ó chóc TÕt B¸c Hå. C¸c c¬ quan, ®oμn thÓ trong n−íc, ®oμn ngo¹i giao vμ ñy ban quèc tÕ ®Òu ®Õn ®«ng ®ñ. VÉn trong bé kaki gi¶n dÞ, víi phong th¸i ung dung, chñ ®éng, B¸c ®¸p lÔ vui vÎ vμ nãi lêi chóc mõng. Sau tiÖc ngät, B¸c cÇm lÊy mét qu¶ t¸o to cïng mét tói kÑo ®øng lªn... B¸c ®i ®Õn chç «ng §¹i sø Ên §é vμ hái: - Ngμi §¹i sø cã ®−a phu nh©n sang ®©y kh«ng? VÞ §¹i sø xóc ®éng tr−íc vinh dù bÊt ngê, bçng lé vÎ lóng tóng, Êp óng ®¸p: - Th−a Chñ tÞch... C¶m ¬n Chñ tÞch... T«i chØ ®−a theo sang ®©y ch¸u trai n¨m nay chÝn tuæi. - ThÕ th× - B¸c Hå nãi - T«i göi «ng mang vÒ cho ch¸u qu¶ t¸o nμy vμ göi ch¸u nh÷ng c¸i h«n. Mäi ng−êi ®Òu xóc ®éng vμ v« cïng c¶m phôc mét cö chØ võa th©n mËt võa tù nhiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. 62 Råi quay l¹i phÝa kh¸ch n−íc ngoμi, B¸c nãi: - TÕt nhÊt, ë nhμ c¸c vÞ ch¼ng thiÕu thø g×. Nh−ng xin c¸c vÞ h·y cÇm lÊy chót hoa qu¶ trªn bμn vμ mang vÒ gäi lμ quμ cña B¸c Hå tÆng c¸c ch¸u ë nhμ. C¶ phßng kh¸ch ån μo nhén nhÞp h¼n lªn. Kh¸ch n−íc ngoμi, kh¸ch trong n−íc ïa ®Õn bμn tiÖc cÇm lÊy lª, t¸o, b¸nh kÑo, nÐt mÆt hín hë. Nguån: Website: khuditichphuchutich.gov.vn 63 MéT Kû NIÖM KH¤NG THÓ NμO QU£N* Vμo mïa HÌ n¨m 1961, mét h«m, c¸c b¹n Trung Quèc mêi B¸c ®i th¨m Di Hßa Viªn, mét th¾ng c¶nh ë ngo¹i thμnh B¾c Kinh. Cïng ®i cã §¹i sø ViÖt Nam t¹i Trung Quèc TrÇn Tö B×nh vμ mét sè anh em, trong ®ã cã t«i. D¹o quanh c«ng viªn Di Hßa, võa ®i B¸c võa kÓ chuyÖn c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn Trung Hoa, ®êi sèng xa hoa cña c¸c vua chóa ngμy x−a, ®· x©y dùng nhiÒu c«ng tr×nh ®å sé, tèn kÐm, trong ®ã cã Di Hßa Viªn. §i ®· thÊm mÖt, nh−ng B¸c rÊt vui vÎ. C¸c b¹n Trung Quèc biÕt ý nªn mêi B¸c vμ anh em nghØ, uèng n−íc. T«i ®−îc ngåi bªn B¸c. ë trªn bμn, c¸c b¹n Trung Quèc bμy s½n b¸nh kÑo, n−íc, thuèc l¸, v.v.. Tr«ng thÊy bao thuèc “Con gÊu tr¾ng” (lo¹i _________ * TrÝch bμi viÕt cña ®ång chÝ Ch©u Thä Th«ng, nguyªn Tham t¸n §¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Hunggari, Trung Quèc. 64 thuèc ngon cña Trung Quèc, th−êng dμnh cho c¸c nhμ l·nh ®¹o), “c¬n nghiÖn” cña t«i næi lªn, nh−ng kh«ng d¸m hót. T«i chñ ®éng bãc bao thuèc l¸ mêi B¸c. B¸c mØm c−êi vμ hái: - Thuèc l¸ cña b¹n, kh«ng ph¶i cña chó, sao chó l¹i mêi B¸c? T«i rôt rÌ tr¶ lêi: - Ch¸u thÌm qu¸, nh−ng B¸c ch−a hót, ch¸u mêi B¸c hót tr−íc ®Ó ch¸u ®−îc hót theo. B¸c l¹i c−êi vμ «n tån nãi: - Chó lμ nhμ ngo¹i giao, quen lμm ngo¹i giao víi c¸c b¹n n−íc ngoμi, giê víi c¸ nh©n muèn ®−îc hót thuèc, l¹i ®i lμm ngo¹i giao víi c¶ B¸c sao? Anh TrÇn Tö B×nh vμ anh em cïng ®i ®Òu c−êi. Lóc bÊy giê ®ång chÝ phãng viªn nhanh tay ®· chôp ®−îc tÊm ¶nh t«i ®ang mêi B¸c hót thuèc. Cho ®Õn nay t«i vÉn nhí m·i vμ vÉn ch−a hiÓu hÕt hμm ý c©u nãi cña B¸c. Cßn tÊm ¶nh ®Õn nay t«i vÉn cßn gi÷. T«i coi ®ã lμ mét kû niÖm kh«ng thÓ nμo quªn. Nguån: B¸c Hå trong tr¸i tim c¸c nhμ ngo¹i giao, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 1999. 65 PHONG C¸CH øNG Xö TH¢N T×NH Ngμy 15 th¸ng 12 n¨m 1961, §oμn ®¹i biÓu qu©n sù Trung Quèc do Nguyªn so¸i DiÖp KiÕm Anh dÉn ®Çu sang th¨m h÷u nghÞ n−íc ta. Bé Ngo¹i giao vμ V¨n phßng Bé Quèc phßng ®· lªn kÕ ho¹ch ®ãn ®oμn. §oμn ®¹i biÓu sÏ ®Õn chμo B¸c ngay sau khi tíi ViÖt Nam. Khi b¸o c¸o vÊn ®Ò trªn víi B¸c, B¸c nãi: - Håi tr−íc, khi B¸c ®i tõ Diªn An vÒ ph−¬ng Nam, ®ång chÝ DiÖp KiÕm Anh ®· tõng lμ ®éi tr−ëng vμ B¸c lμ bÝ th− chi bé. Nay ®ång chÝ Êy ®Õn ViÖt Nam mμ B¸c l¹i ®îi ®ång chÝ Êy ®Õn chμo chÝnh thøc lμ kh«ng th©n t×nh. Do ®ã, B¸c quyÕt ®Þnh lμ §¹i t−íng Vâ Nguyªn Gi¸p sÏ ra ®ãn ®oμn ë s©n bay, khi vÒ tíi B¾c Bé phñ ®· cã B¸c. B¸c sÏ dù c¬m th©n mËt víi ®oμn ®¹i biÓu qu©n sù Trung Quèc, nh−ng kh«ng c«ng bè trªn b¸o, v× nh− vËy sÏ kh«ng tiÖn vÒ mÆt lÔ t©n. Bëi v× lóc ®ã B¸c lμ Chñ tÞch n−íc, cßn ®ång chÝ DiÖp KiÕm Anh chØ lμ mét trong m−êi nguyªn so¸i cña Trung Quèc, ch−a ph¶i lμ Bé tr−ëng Bé Quèc phßng. Nh−ng lμ chç th©n t×nh tõ tr−íc nªn B¸c sÏ cã mÆt ë B¾c Bé phñ. B¸c kh«ng thÓ lμm kh¸c ®−îc. §ã lμ mét c¸ch xö trÝ rÊt tinh tÕ cña B¸c vÒ mÆt ngo¹i giao l¹i cã lý, cã t×nh. Nguån: Website: laodong.gov.vn 66 B¸C Hå Vμ MèI QUAN HÖ VIÖT - LμO* Sau khi HiÖp nghÞ Gi¬nev¬ 1961-1962 vÒ Lμo ®−îc ký kÕt, nhËn lêi mêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vμ ChÝnh phñ ta, Nhμ vua Lμo Xri Xavang V¸tthana, Hoμng th©n, Thñ t−íng ChÝnh phñ Liªn hiÖp Lμo Xuvana Phuma vμ c¸c vÞ trong ChÝnh phñ Lμo sang th¨m h÷u nghÞ n−íc ta tõ ngμy 10 ®Õn 13 th¸ng 3 n¨m 1963. C«ng viÖc chuÈn bÞ gÊp rót. Tõ ®Ò ¸n chÝnh trÞ, dù th¶o diÔn v¨n, néi dung héi ®μm, tuyªn bè chung ®Õn ch−¬ng tr×nh ®ãn tiÕp, n¬i ¨n ë cña ®oμn, chiªu ®·i, mÝt tinh quÇn chóng, th¨m quan, biÓu diÔn v¨n nghÖ..., B¸c ®Òu c¨n dÆn ph¶i chuÈn bÞ thËt chu ®¸o, cô thÓ, tØ mØ, thÓ hiÖn cho ®−îc t×nh c¶m l¸ng giÒng anh em gi÷a hai d©n téc ViÖt - Lμo. Chóng t«i hÕt søc lo l¾ng, lμm viÖc kh«ng qu¶n ngμy ®ªm. Tuy nhiªn, lóc bÊy giê sè ®«ng anh em chóng t«i nghÜ: §©y lμ cuéc ®i th¨m cña Nhμ vua, Hoμng tö vμ Hoμng th©n Thñ t−íng, ®a sè thμnh viªn trong ®oμn thuéc ph¸i trung lËp vμ ph¸i h÷u _________ * Bμi viÕt cña ®ång chÝ NguyÔn Xu©n, nguyªn: Thø tr−ëng Bé Ngo¹i giao. 67 Viªng Ch¨n, cho nªn chóng t«i dïng lèi v¨n x· giao, chó träng thÓ hiÖn lËp tr−êng, quan ®iÓm cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ta ®èi víi vÊn ®Ò Lμo. MÆc dï cè g¾ng lμm theo lêi B¸c dÆn nh−ng vÉn kh«ng thÓ hiÖn næi t×nh c¶m l¸ng giÒng anh em ViÖt - Lμo. H¬n ba m−¬i l¨m n¨m ®· tr«i qua, nh−ng chóng t«i cßn nhí m·i nh÷ng chç B¸c ch÷a vμ nh÷ng ®o¹n B¸c thªm. Ngay tõ ®Çu, trong dù th¶o th− B¸c mêi Nhμ vua sang th¨m, chóng t«i ®· viÕt: “KÝnh th−a Quèc v−¬ng Xri Xavang V¸tthana, V−¬ng quèc Lμo...”. B¸c ®· tù tay ch÷a l¹i: “KÝnh th−a Nhμ vua Xri Xavang V¸tthana, n−íc Lμo...”1. Th«ng qua ®ång chÝ Vò Kú, B¸c gi¶i thÝch: “Dïng tiÕng ViÖt nh− thÕ, võa râ rμng võa dÔ hiÓu”. VÒ néi dung c¸c v¨n kiÖn, B¸c rÊt nhÊn m¹nh t×nh c¶m “t×nh nghÜa l¸ng giÒng anh em ViÖt - Lμo th¾m thiÕt kh«ng bao giê phai nh¹t”... “Thay mÆt nh©n d©n ViÖt Nam vμ ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ, t«i xin nhiÖt liÖt chμo mõng Vua Xri Xavang V¸tthana ®· tíi th¨m n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ...”2. Trong chiªu ®·i, héi ®μm hay th¨m tr−êng §¹i häc B¸ch khoa, Nhμ m¸y C¬ khÝ Hμ Néi, chïa Qu¸n Sø, dù mÝt tinh quÇn chóng, lóc ®ãn vμ lóc tiÔn ®oμn còng vËy, B¸c ®Òu nãi ®Õn “t×nh nghÜa anh em ViÖt - Lμo”. T¹i tr−êng §¹i häc B¸ch khoa, B¸c nh¾c nhë sinh viªn “cè g¾ng häc tËp, trau dåi ®¹o ®øc c¸ch _________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toμn tËp, S®d, t.11, tr.37. 68 m¹ng ®Ó gãp phÇn vμo viÖc gióp ®ì lÉn nhau gi÷a hai d©n téc ViÖt - Lμo”. T¹i Nhμ m¸y C¬ khÝ Hμ Néi, B¸c còng c¨n dÆn c«ng nh©n ®oμn kÕt gióp ®ì c«ng nh©n vμ nh©n d©n Lμo anh em. §iÒu mμ chóng t«i kh«ng bao giê quªn lμ nh÷ng c©u th¬ B¸c øng khÈu trong lÔ ®ãn: “BÊy l©u c¸ch trë quan hμ Tõ nay Lμo - ViÖt rÊt lμ gÇn nhau”1. Vμ trong lÔ tiÔn: “Th−¬ng nhau mÊy nói còng trÌo MÊy s«ng còng léi, mÊy ®Ìo còng qua. ViÖt - Lμo, hai n−íc chóng ta, T×nh s©u h¬n n−íc Hång Hμ, Cöu Long”2. Nguån: Bé Ngo¹i giao - Ban Nghiªn cøu lÞch sö ngo¹i giao, B¸c Hå vμ ho¹t ®éng ngo¹i giao, mét vμi kû niÖm vÒ B¸c, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2008. _________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toμn tËp, S®d, t.11, tr.36, 44. 69 B¸C TÆNG KH¡N QUμNG Vμo ®Çu nh÷ng n¨m 1960, ®ång chÝ Xuphanuv«ng vμ ®ång chÝ Cayxán Ph«mvih¶n sang Hμ Néi th¨m B¸c. Hai ®ång chÝ vμ B¸c gÆp nhau, t×nh c¶m Lμo - ViÖt v« cïng th¾m thiÕt. B¸c «m h«n hai ®ång chÝ. §ång chÝ Xuphanuv«ng «m chÆt B¸c, hai bμn tay Hoμng th©n vç nhÑ vμo l−ng B¸c mét håi l©u. Giã mïa ®«ng b¾c míi vÒ lïa h¬i l¹nh vμo phßng kh¸ch. ThÊy B¸c hóng h¾ng ho, ®ång chÝ Cayxán hái nhá: - Th−a B¸c, chõng nh− B¸c kh«ng ®−îc kháe ¹? B¸c hái l¹i hai ®ång chÝ: - ë Lμo kh«ng rÐt nh− ë ViÖt Nam. C¸c ®ång chÝ cã l¹nh l¾m kh«ng? Sao hai ®ång chÝ l¹i kh«ng choμng kh¨n cæ? - Th−a, h«m sang Hμ Néi, trêi cßn Êm... B¸c ®øng dËy më tñ lÊy ra hai c¸i kh¨n quμng míi råi nãi: - §ång chÝ Xuphanuv«ng vμ t«i lμ ng−êi giμ, nhiÒu tuæi, mçi ng−êi mét c¸i kh¨n quμng míi... 70 B¸c th¸o chiÕc kh¨n ®ang quμng, ®−a cho ®ång chÝ Cayxán: - B¸c trao kh¨n nμy ®Ó ®ång chÝ Cayxán quμng. Trªn ®−êng vÒ, ®ång chÝ Xuphanuv«ng nãi: - Chμ, B¸c víi t«i, mçi ng−êi mét kh¨n míi. Míi nh− nhau... §ång chÝ Cayxán th× gËt ®Çu: - Cßn t«i, t«i “kÕ thõa” chiÕc kh¨n quμng cña B¸c. Nguån: Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2009, tËp 1. 71 NH÷NG CUéC TIÕP XóC VíI CHÝNH KH¸CH Mü Håi th¸ng 1 n¨m 1967, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· gÆp «ng Quyntania, gi¸o s− ng−êi Ph¸p, gi¶ng d¹y t¹i §¹i häc ë Mªhic« cïng víi hai ng−êi Mü lμ Gi¸o s− H.S. Axm«r¬, chñ bót mét nhËt b¸o Mü vμ W.C. Bach, chñ bót tê Tin Maiami (Miami News), bÝ mËt ®Õn Hμ Néi vμ ®−îc gÆp B¸c Hå. B¸c nãi tiÕng Ph¸p víi ng−êi Ph¸p vμ quay sang nãi tiÕng Anh víi ng−êi Mü. B¸c tá ý tiÕc lμ v× cã nhiÒu ng−êi kh«ng biÕt nãi tiÕng Anh, nªn ph¶i nhê phiªn dÞch (lóc ®ã cã anh NguyÔn §×nh Ph−¬ng gióp viÖc phiªn dÞch tiÕng Anh cho B¸c). Kh¸ch kÓ l¹i r»ng, hä cã nhiÒu Ên t−îng vÒ cuéc tiÕp xóc vui vÎ, hãm hØnh, hån nhiªn cña B¸c. Tr¶ lêi c©u hái cña kh¸ch vÒ søc kháe cña B¸c, B¸c nãi: t«i vÉn kháe m¹nh, nh−ng vÉn cßn hót thuèc l¸, thuèc l¸ ®· lμm h¹i søc kháe cña t«i. VÒ vÊn ®Ò th−¬ng l−îng, B¸c nãi: muèn nãi chuyÖn, tr−íc hÕt, Mü ph¶i ngõng nÐm bom miÒn B¾c, sau ®ã, hai bªn sÏ tháa thuËn vÒ ngõng b¾n ë miÒn Nam. Chóng t«i ®ang sèng yªn lμnh. Mü ®Õn nÐm bom, råi rªu rao 72 ra ®iÒu kiÖn: muèn Mü ngõng nÐm bom, th× ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ph¶i tr¶ gi¸ nμo ®ã. Nh− thÕ cã kh¸c g× mét tªn c−íp ë Chicag« x«ng vμo nhμ ®¸nh vμ däa giÕt chñ nhμ, råi l¹i b¶o nÕu muèn nã ra th× chñ nhμ ph¶i tr¶ gi¸. Råi B¸c göi lêi chμo cña nh©n d©n ViÖt Nam ®Õn nh©n d©n Mü. Nh÷ng c©u chuyÖn trªn ®· ®−îc hä kÓ l¹i víi nh©n d©n Mü. Nhμ b¸o BícsÐt vμ nhiÒu phãng viªn, sö gia kh¸c ®−îc gÆp B¸c ®· kÓ l¹i nhiÒu c¶m xóc thËt sù cña hä vÒ B¸c Hå. NhiÒu phãng sù tõ hËu ph−¬ng ®Õn chiÕn tr−êng miÒn Nam qua ®−êng mßn Hå ChÝ Minh, ®· ®−îc BícsÐt quay thμnh phim phãng sù chiÕu t¹i nhiÒu n−íc. Tr¶ lêi T¹p chÝ Main«rity èpo¨n (Minority of One) th¸ng 5 n¨m 1964, B¸c “c¶m ¬n c¸c nh©n sÜ trÝ thøc vμ nh©n d©n tiÕn bé cña n−íc Mü ®· v× c«ng lý vμ tù do, v× hßa b×nh vμ t×nh h÷u nghÞ gi÷a nh©n d©n hai n−íc chóng ta mμ dòng c¶m ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch x©m l−îc cña ChÝnh phñ Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam”. Râ rμng, ngo¹i giao nh©n d©n theo quan ®iÓm cña B¸c ®· mang l¹i th¾ng lîi to lín. Nguån: B¸c Hå trong tr¸i tim c¸c nhμ ngo¹i giao, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 1999. 73 C¢U CHUYÖN NHá VÒ B¸C Hå ChÞ Ma®¬len RÝpph« - nhμ b¸o Ph¸p ®· tõng sang ViÖt Nam nhiÒu lÇn vμ còng nhiÒu lÇn may m¾n ®−îc gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· kÓ mét chuyÖn nhá vÒ B¸c Hå nh− sau: Tr−íc ®©y, cã lÇn B¸c Hå nãi víi t«i r»ng: “Con g¸i ¹, nÕu con muèn lμm B¸c vui lßng th× h«m nμo ®Êy h·y göi cho B¸c nh÷ng ®Üa h¸t mμ ngμy x−a M«rix¬ S¬valiª th−êng h¸t håi B¸c ë Pari, lóc con cßn ch−a ra ®êi Êy”. T«i ®· t×m kiÕm ®−îc nh÷ng ®Üa h¸t Êy, khi ng−êi ta cho ph¸t hμnh l¹i tÊt c¶ nh÷ng t¸c phÈm S¬valiª biÓu diÔn tr−íc ®©y, nh©n dÞp «ng 80 tuæi. T«i l−ìng lù khi göi mãn quμ kh¸c th−êng nμy... Gi¶ sö Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· quªn råi th× sao? LiÖu Ng−êi cã cho vËt göi ®i nμy lμ thÊt lÔ kh«ng? T«i hái ý kiÕn mét trong nh÷ng ®¹i biÓu cña n−íc ViÖt Nam ®i dù Héi nghÞ Pari, ng−êi Êy tr¶ lêi: “ChÞ còng biÕt råi ®Êy, B¸c kh«ng bao giê quªn mét ®iÒu g× c¶ ®©u. H·y cø göi cho Ng−êi nh÷ng bμi h¸t nμy ®i. Chóng sÏ lμm cho B¸c nhí l¹i thêi thanh niªn cña m×nh vμ nhí tíi nh÷ng ng−êi d©n lao ®éng Pari mμ B¸c v« cïng quý mÕn”. 74 ThÕ lμ tuÇn võa råi, hai ngμy sau khi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh qua ®êi, t«i nhËn ®−îc mét bøc th− viÕt tõ ba tuÇn tr−íc cña Tª« R«ngc«, phãng viªn b¸o chóng t«i t¹i Hμ Néi. Bøc th− cã ®o¹n: “B¸c Hå ®· nhËn ®−îc sè ®Üa h¸t. Ng−êi nghe c¸c ®Üa Êy mét c¸ch thÝch thó. Ng−êi rÊt hμi lßng”. Cã lÏ khã mμ diÔn t¶ ®−îc nçi xóc ®éng cña Ma®¬len Riph« khi biÕt B¸c Hå ®· vui lßng ®Õn thÕ nμo khi nhËn ®−îc mãn quμ nhá cña chÞ göi tõ n−íc Ph¸p xa x«i. Nguån: Website: laodong.gov.vn 75 THÊU HIÓU PHONG TôC CñA D¢N TéC Cã mét lÇn, ®oμn ®¹i biÓu phô n÷ Mü sang th¨m n−íc ta theo lêi mêi cña Trung −¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam. §oμn ®Õn vμo ®óng dÞp lÔ N«en. Trung −¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ chuÈn bÞ chiªu ®·i ®oμn t¹i kh¸ch s¹n Thèng NhÊt. Tr−íc ®ã, c¸c ®ång chÝ phô tr¸ch Héi ®· ®Õn b¸o c¸o víi B¸c ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña ®oμn vμ dù kiÕn mét buæi ®Ó B¸c tiÕp. Sau khi nghe b¸o c¸o, B¸c hái ®ång chÝ phô tr¸ch: - C¸c c« ®Þnh tæ chøc chiªu ®·i ®oμn thÕ nμo? §ång chÝ phô tr¸ch b¸o c¸o víi B¸c lμ sÏ chiªu ®·i ®oμn nh÷ng mãn ¨n d©n téc cña ViÖt Nam. Ngoμi ra trong phßng cßn ®Æt mét c©y th«ng N«en nh− phong tôc cña ng−êi Mü trong ngμy lÔ nμy. Nghe xong, B¸c c−êi vμ b¶o: - C¸c c« tiÕp ®oμn b»ng nh÷ng mãn ¨n d©n téc nh− thÕ lμ tèt, nh−ng theo B¸c biÕt, ë Mü ¨n mõng lÔ N«en bao giê còng cã mãn thÞt gμ t©y ®Æt nguyªn c¶ con. C¸c c« nªn lμm thªm mãn ®ã. 76 BiÕt ®−îc chi tiÕt ®ã, c¸c ®ång chÝ phô tr¸ch ®· cho chuÈn bÞ ®óng nh− vËy. Trong buæi chiªu ®·i, tÊt c¶ c¸c thμnh viªn trong §oμn ®¹i biÓu phô n÷ Mü rÊt ng¹c nhiªn vμ c¶m ®éng. Trong khi ChÝnh phñ Mü ®ang g©y biÕt bao téi ¸c ®èi víi d©n téc ViÖt Nam mμ ®oμn l¹i ®−îc phô n÷ ViÖt Nam tiÕp ®ãn hÕt søc ©n cÇn, chu ®¸o. Th× ra phong tôc trªn ®©y, B¸c Hå ®· biÕt trong thêi gian Ng−êi sèng vμ lμm viÖc ë n−íc Mü c¸ch ®©y h¬n 50 n¨m. VËy mμ ®Õn b©y giê, B¸c vÉn cßn nhí rÊt kü. §óng lμ B¸c Hå kh«ng nh÷ng yªu th−¬ng, quý träng ng−êi d©n lao ®éng mμ cßn thÊu hiÓu c¶ phong tôc, tËp qu¸n cña nh÷ng d©n téc, c¸c n−íc mμ B¸c ®· ®i qua. Nguån: Vò Kú, Th− ký B¸c Hå kÓ chuyÖn, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2005. 77 PHÇN II CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH NHμ NGO¹I GIAO HßA B×NH Vμ TH¢N THIÖN 78