🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Nhân tố vi sinh Ebooks Nhóm Zalo . � . - - .. - ·- . - - -·- -· -·-·-·- �-·- -·-·- -·-- --·-·-·-·· ·-·-·· -- - --. ·--- ---·-- - - - - ' j ..... ___ ..._._ ___ .________..., _ , __________ , __ . _________ ,__,_ .... _,_, __ .,. _______ �-- : , , , ,J. lku 1 h ul h �btt ·�Jet C\ w.1.�.·1 �.[{1(111 k, , , ? r1�1 lqt.,, · : .. , \ · ,···{ '• , .. - · :t! t'. i �'I/" "· \ ., (' l'�'l ,. ... · . 1 {� 1 ... '. (>, (·. ·�- · i l l! ' f (\ n . . . . ·· ·' . '' , _,_, , . f · -- i . . . · ,. . . , .!_\ . ... , 1 . , . , � � " 5 /'. " ) \ \ ' "{(\ \ (:1,l ( ' ' ': i (\ ' ;; '. , (' (UJ'i(Î )"(1Jll LX1Jl. ·J(\ ;'�·Y'KÀ (i l\H\j , \l((l ' 'tf � '\ " - , . . ' . .( . �- · '11 sh;h \!{\:l • �d.c. ,l;, ,k uii;1 '1�1. vun êté1 ·• cui'1c;i nh�c c�fllL� le.. - t'!hu la: .mêt. phêù� CllCl Jf1C q1ct 1u' ni1t'.;'.'!1 Q.UC1 � ho CJlC� . . ·. !, ( ,, - t . f · •. ,.,1 · 1 \hwn� :;t Y:c l Cjll!.J\ '"-Cu lctn1 \'ClkJ cnch a'n .u cY11 k \urn c o " l / '[ , ' r ,(" 1 ) · p ct\c .-k; ckh 91cln cl. :.'' c� à ·. ; . f. ll.lt"n� 11hù sit � ,\1c6. ehCl:t -;\� '1t& nudi-h.o)nc:j. Ncftat� ll1hThclclinh lhanh -._JlÛ\ ::ai'î Phân mt}t. KHOA HQC VE Hl; MIE N DICH TV' NHIEN ----- 1 1 ' � ,... � ,... Chuong O 1 . Quan diêm môi vê cd thê con nguài ------------- 1 2 Chuong 02. Cuôc ch ié'n vôi cac vi sinh v�t--------------------- 20 Chuong 03. H� m iê n d i ch bâm s i nh cu a bçi n ------------------ 62 Chuong 04. Cuôc th f ngh i�m lôn vê dinh dua�g và sûc khôe--1 OO •' ; . . \ •• :: · . ·:·::w ; . ; . · ·· � Phân hai. CH lfONC TRiNH SH INYA Bib_d . . �(_4'.:��'.. _____ 1 2 3 1 ' � .. Chuang 05. Làm tré h6a é5 câ'p âQ té' àéJ*.'.:k.-'..: -�'"'7"' f\i !/�i " * .. - --�----- 1 24 . ; ., · .• .. <. ' � � Chuang 06. hu�� phélp n h in â6 i $.hi nya -----"'-------------- 1 3 1 :j . I ·� + . duà�ff' 1!6�g chu'ong trlnh Chuang 07. �, 6m·ti i nh Shi riy� .f3 io yme..rf&; ____ ____ :�f---�---------------�!�- 1 38 ·"' '.!!: j; ,,.. •&i··· ·· ··" _,· �;i,···· . . : \: 1; �;:; . Chuctng 08. Lay sûc sang tù nang luQng thljc v�t - -- - --------- 1 7 5 Chuang 09. 8uè1ng ruôt khoe dân dén té bào khoe -- ---- - - -- 1 9 7 Chuang 1 O. H uông dân thljc hành dê ta ng cuè1ng h� miên di ch bâ m si n h cu a bÇt n - --- - ---- - - - - ----- -- - -- - - -·- - - 21 2 Chuang 1 1 . Chuong trlnh làm d<;p Sh i nya và trong hJQng tlj nh iên cùa bçin --------------------------------------------- 21 5 Chuang 1 2. Làng nghe ti é'ng n6 i cu a Cd thê-------------------- 241 PHl) Ll)C: 7 C hia kh6a và ng cu a tié'n sî Sh i n ya dê c6 sûc khôe tôt _________________________ __________ .:. _____________ 244 �\'.;.:;;.;. " ,f? .. ,,,. . . A •· : : ' ; . •'f''. • ... GI 1 THl�U VE1TRC GIA 1 ' � .. ac si Hiromi Shinya là m<)t trong nhùng nhà nghiên cûu vê tiêu hôa nÔi tilng trên thê giâi. Cu6n sach cua ông ".lVhân t6 Enzyme " da ban hàng tri�u ban tgi My, Nhgt và cac nuâc khac. Trong nhùng nam ddu cua thgp niên 1 960, Bac si Shinya là nguài ddu tiên và duy nhtit khai pha "Ky thugt Shinya" hay g9i là "mÔ nÇ)i soi". D6 là quy trinh chudn hi�n tçii dê cc cach mq.,ng y té sdp dén se bdt d&u vai kién thûc mai uê C(J th€ czla chung ta uà thai dQ mai trong thé gi{Ji ngày nay. M(Jc dù c6 công ngh� nhung trong thé giai hi�n thzfc dang sông, chung ta không th€ tach rài khoi môi trztàng, không th€ n6 i vê "sinh thai h9c" mà không c6 ddn chiéu ban thân và ca th€. Can cû uào nghiên câu kham pha mai nhdt dq.,t gidi Nobel gdn dây và nghiên câu lâm sàng czla tôi trong nam th chuang trinh Shinya Biozyme vào thljc ti�n, xem nô nhzt c'ng ruQt là rât quan tr9ng. Tôi là mé)t nhà nghiên cûu vê tiêu h6a, c6 thê quan diêm cUa tôi di nguqc v6'i vi�c hành nghê y chuyên vê M tiêu h6a cUa Y h<;>c hi�n d�i dà han ml'a thê kY, nhting tôi biêt dttàng ruQt con ngttài không chi là nhùng cai ông dài, é?� Of: Quan diê'm m&i vê co thê con ngtiè1Î h�p mà chung con là diém két noi dâu tiên cua con ngl1è1i den trai dat. Thé gic1i cua chung ta tôn t�i nhà vào câc vi sinh v�t là nhùng sinh thé ban dâu duqc tlm thay khàp nai tù ong kh6i ngoài khai den chom bang (J dia c\jc, nhùng sinh the này t<�o thành ffiQt ldp liên ket chung cua S\f sang trên bê m�t hành tinh. Nguqc l�i, duè1ng ruÇ>t là noi két noi chung ta vai cac vi sinh v�t này. Hâu hét dÇ>c gia da biét vi khuân duè1ng rué)t, gôm ca vi khuân c6 lqi và vi khuan c6 h�i, dong vai tro quan tr9ng dôi vôi sûc khoe, nhung tiêu Hiron1i Shinya, MD diêm không gi6'i h:;in d vû tr1,1 bên trong mà tôi n6 i dén rQng 16'n hdn rât nhiêu. Trong dât trông rau cûng c 6 nhi�u ho:;it dQng cUa vi sinh v�t, chât ltiQ'ng cUa môi truàng dâ'.t ânh htidng trtjc tiêp dên chât ltiQ'ng thlfc phâm dtit và sau cùng là sttc khoe cua moi chung ta. Th1f c phâm chung ta an hâng ngày phai dugc chuyén doi thành nâng lugng. Duà'ng ruÇ>t thvc hi�n nhi�m v9 . quan tr9ng này khi thVc phâm du'Q'c tiêu h6a và hâp thu vào m�ch mau két noi du'à'ng ruÇ>t vai té bào trong toàn bÇ> ca thé. C6 tü 40 den 60 nghin ty té bào t�o thành mÇ>t ca thé con nguèfi. Buèfng ruÇ>t cüng là nai san sinh ra enzyme, nhùng enzyme này thuc dây m9i ho�t dÇ>ng dien ra trong té bào. Dé c6 dugc cuQc sông tràn dây nâng h..tgng thl té' bào trong toàn bQ co thé phâi ho�t dQng và cung câ'p nâng lugng. Chac b�n dâ nghe rât nhiêu lân tru'c5'c dây câu này "Bq,n là nhang g'i bg,n dn". CO lè câu này thttàng xuyên dttgc l(lp di l�p l�i, nên không càn là sûc m�nh dê thu hUt slf quan tâm nhung n6 không sai. Nhùn� gi (và ct chuang trinh cham s6c sûc khôe thông qua che d9 an uong, t�p trung vào cach hap thu nâng luqng sông trong thtjc phâm vào Cd thé, htidng den cai thi�n SÛC khôe cua duàng rué)t. Thay vào d6 , bac si và b�nh nhân duàng nhu chi b�n tâm vcii vi�c lo�i ho nhùng tri�u chûng tûc thài mà không hiéu rô nguyên nhân th�t S\f cua cân b�nh. Cùng vai thuôc và công ngh� dat tiên, h� thong (J My da t�o ra câc mô hinh châm soc sûc khôe chi c6 nguèJi giàu mai du kha nâng chi tra. Nhung cho dù chi phi cao di nua thi h� thong do co th�t sµ châm s6c sûc khoe cho chung ta hay không? Tôi cho râng vi�c châm s6c sûc khoe nên bât dâu tù h� thong tiêu h6a và thtJc phâm chung ta an. Trang cuon sach này, tôi se chi ro duà'ng ruÇ>t là diêm ket noi quan tr9ng giùa con nguài dé'n nâng lugng cua vü tr9. Làm cach nào c6 thé t(;lo ra, duy tri sU'c khôe bàng cach tàng cuà'ng sv ket nôi này. Cuon sach tru6'c cua tôi "Nhân to Enzyme" dugc xuat ban t�i Nh�t và My, da làm cho nhiêu nguài quan tâm den khuyé'n ngh! vê ché d9 an uông và sltc khôe. Nhà d6 , nhiêu � • "' ,..! nguà'i da ap d1=1ng nhùng khuyên ngh! này trong cu9c song hâng ngày cua hÇ>. Han nlia thé ky hành nghê y, tôi da nh�n rat nhiêu thông tin vê ché d9 an uông cua hàng ngàn nguà'i, dôi chiéu v6'i d�c diém duèing ru9t cua hÇ> . Diêu này giup tôi hiéu ro Thê"' gi an uông, slic khoe '> dn ve ·? ? ,, ,... ,... :-> cua duO'ng ruc)t và sûc khoe cua cac bQ ph�n trong ca thê. Tôi dâ bj tlw!c,'Cl p h ;c hâi nûi bling chûng lâm sàng khi nhin duàng rui)t thông qua thiit bj ni)i soi, ditong ru{)t sçich hay bdn, khoe hay không khoe là phJ! thui)c vào nhùng gi mà bfnh nhân c6 th6i quen dn ut cua b�n s�ch và c6 che dQ 1 d 1 ân uông lành m�nh. Phuang phap chàm soc sûc khôe Shinya mà tôi g�li là l Shinya Biozyme, gân liên vai hi m�t dê c6 duqc duè1ng rué)t khoe, mau khoe và té bào khôe. N6i theo quan diém vê duàng ruÇ>t, b�n se biét vi sao c6 nhùng tu vân vê dinh duang dugc chap nh�n rÇ>ng rai nhung thlfc té l�i gây h�i cho nhiêu nguài. Quan tr9ng han là b�n se biét nhü'ng gi tôt dé àn, dông thài ciing sè biêt cach làng nghe, tra lài cho cd thé, nhl}n biêt dtii "newzyme", vi chung là nhùng enzyme ho�t d()ng liên t1:IC và làm cho Cd thé mai l�i. Newzyme là CQi nguôn cua sûc sông và sinh l\fc, neu kiém tra ho�t d(>ng cua câc té bào c6 newzyme thi b�n se nh�n biet v1 sao nhiêu nguè1i dâ mât nâng h.tgng, giam dÇ>ng cd thuc dây cùng vai sûc sâng t�o. B�n se hiêu dugc cac van dê xay ra do cô gâng thay thé sûc song tv nhiên bâng chat kich thich nhti cafein, duO'ng và nhiêu chat khac không tût cho sûc khôe. Nôi am anh vê ngo�i hinh và sâc d�p là mé)t cach khac thUc dây con ngUO'i vào cuQc chiên tranh chông l�i t� nhiên. Chung ta sil' d1:1ng m9i thû tü chât dot ma den botox dê làm tre , thu hut han ve d�p tv nhiên cua chinh ban thân minh. Tuy nhiên, sv th�t sâc d�p giong sûc khoe tv nhiên. Trong thê gi6'i dQng v�t, sàc dfilp là dâu hi�u bên ngoài cUa sûc khôe và sinh ltjc, vi d1=1 : dQng v�t c6 lông nhln thu hUt nhât nhè1 vào b9 lông b6ng muqt, mât sang. Quy lu�t tv nhiên se thllc dây quâ trlnh sân sinh ra loài khôe nhât. Hài hàa v6'i thiên nhiên là mQt cd chê' m6'i vê "sàc dfilp" dtja trên ân uô'ng và sô'ng khôe m�nh. MQt phong câch sô'ng lành m�nh không chi giUp câi thi�n bên trong dtièing rué)t mà càn làm cho bê ngoài cUa b�n dfilp hein. M�t bên trong khôe càn dtidc thê hiên thông qua mQt trâi tim khôe ml:mh, . . mQt Y thûc an toàn và sûc m�nh cUa slf tlf tin. Thê" giâi eBook - www.docsachonline.vn Hiro1ni Shinya, MD Dî nhiên, néu tiêp tl}C ché dQ àn kiêng khâ.c nghiêt Ill' không suy nghî dên dtidng ruQt côa minh, m�c dâu ban � thê giâm cân và nêu giâm duqc hai kilogram tron� rn�o thang, c6 thê b�n câm nh?n câm giâc dl';lt dugc m9c dich �� diêu này làm bl';ln thêm tif tin. Tuy nhiên, hl';ln không thé dl';lt duqc ve d�p tMt st,t trU khi phucmg phâp àn kiêng này bao gôm ca sv thay dôi dê c6 dugc phong cach sang lành m�nh. Nêu nhu b�n tv tin hdn nhèi vào kêt qua này th! do chi là t�m thài. Sau m(>t thèii gian, tr9ng lugng b! mat di Sè ph\lc hôi trc1 l�i và cân phai thlfc hi�n m(>t chê dÇ> àn kiêng mdi. Hâu hêt tâc d1:1ng cua câc chê d(> an kiêng chi t�m thài vi chung không cai thi�n dugc duàng ru()t là nên tang slic khôe thé chat và tinh thân. Nêu bt;in n1uôn trd thành ni{Jt ngllài phµ nù thgt slJ d�p hay m(>t nguài dàn ông htip ddn, trliôc tiên phiii chû y dên duàng ru(>t cüa minh. Nam ho�c nù dttgc gÇ>i là "ngu'ài b1:1ng b1/' c6 thê dang chiu dlfng h(>i chûng chuyén h6a hay gÇ>i là h()i chûng dé khâng insulin, là Slf ket hgp roi lo�n chûc nâng làm tâng nguy ca phât b�nh tim m�ch và tiéu duà'ng. Trong nâm nguèii c6 m()t ngttà'i hi anh htt&ng b&i hÇ>i chûng này và ty l� b�nh tâng theo dQ tuOi, mQt vài nghiên cûu Udc tinh tY l� b�nh (J My bâng 25% dân s6. N ghiên cûu gân dây cho thây tinh tr�ng câng thâng kéo dài c6 thê là nguyên nhân cd (9� Oî: Quan diêm m�i vê ri the� v ' . con nguo1 ban gây ra hÇ>i chll'ng chuyên h6a d K• 1 ,... , " ? �. / o ro1 o�n can bang ho6c mon cua Tr\}c h� ho1 tuyên yên thua th " (T � . ng �n rue HP A) Nô lµc dê gi6'i h�n htgng calo hay tâp th� d " · ,... · _ _ ..., / . . e 9c n�ng, khong quen se d�t ap lµc phi tu nhiên lên cr1 th� D � A, • v e. ang sau van d� trpng lUçing hay cd thl béo phi là phong ctich seing. N6i câch khâc, chê d(> an kiêng phan tlj nhiên sê làm cd thi ding thdng, ddn dên hüy hoÇti duàng tiêu hôa, gây béo phi, liio h6a da và nhiêu tinh trçing khac không tôt cho sûc khoe. Phong cach sang và phuang phap chàm soc sûc khôe tach rè1i v6'i tv nhiên, ph\! thuÇ>c vào kha nâng ûng dl;lng khoa h9c, công ngh� doi l�p v6'i tv nhiên, ban nang ca thê và the gi6'i tv nhiên mà chung ta dang sinh sông. Ngày nay chung ta ûng d\lng khoa hQc, công ngh� néu két hqp vai yeu tô tv nhiên, ban thân chung ta là mÇ>t phân cua thé gicii tv nhiên và châm s6c y té th�t sv trong tuang lai phai bât dâu vai sv công nh�n và châp nh�n thvc té d6. Khi nào chung ta con n6i và nghî vé sûc khoe là mé)t cuôc chién vê tu nhiên thl con nguè1i vân con tiép t\lc chien . . dâu chô'ng lai th� xac "làm bân tO âm" ndi chinh chUng ta sinh sô'ng. Trong dài �[;ln, con ngtiè1i se thua cuQc. �iêu ��Y ,..!· i· A n vcii cuoc chien không dâu ro ràng hdn trong moi ien qua /: . . ,, ..... A - dA" l " h?· làm ban vo1 v1 s1nh chông cac mâm b�nh, da en uc P a1 . , . v�t dang sô'ng xung quanh và bên trong con ngtidi. � , , A. CLIÔC CHIEN VOi CAC VI SINH V�T • ; j 1 1 i i �� Cl /dn m()t tram nâm qua, vi�c châm soc y tê và sûc C;;:/ 7 khôe dang trong cuQc chié'n chûng l�i tif nhi ên. Khi bât dâu hành nghê trong linh vlfc giâi phâu và tiêu h6a fJ New York vào giü'a nhü'ng nàm 1960, tôi c6 câm giâc é?� o.z: Cu(>c chiên vé1i cac vi sinh v�t . ien o . ang là con nguà'i giành chien thâng trong cuôc ch" "' d' B� thuÔc khang sinh dâ tri duac tân go"'c ca'"' n b" h t � . . . �n ruyen nhiêm d ngu'à'i t�i m9i lûa tuôi, tiêm chung da làm bênh d�u mùa, uôn van, b�ch hâu, b�i li�t, và cac b�nh tru�ên nhiêm dang sq khac trd thành van dé cua qua khû. Ky thu�t giai phâu tôt ho'n cho phép cac bac si tié'p c�n vai cac bQ ph�n trên Cd thê, slia l�i hay lo�i bô clic Cd quan hi tÔn thuong, th�m chi thay thé chung bàng bQ ph�n nhân fa�.o. "Phép mâu nhi�m cüa y hÇ>c hi�n dçii" glÎn. nhti da tri�t tiêu hit m9i ciin bfnh vâ tuôi th9 trung binh a thê h� cUa tôi tiing lên. M<}t khîa cgnh quan tr<.>ng cUa "phép màu nhifm" nây là s"if chcip nhq.,n r<}ng rdi cUa mô hinh phông chÔng màm bÇnh. Vi sinh vq.,t dli{ic 99i là màm bÇnh và ehiu traeh nhiêm eho hdu hêt eue loai bênh. • • • • Tiêu di�t hê't câc mâm b�nh, hay sli dt,mg khâng thê dê tiêu di�t chllng và sông không b! b�nh tl�.t. Dông thè1i chUng ta càn biét ngàn ch�n câc b�nh dâng sq nhLi b�nh sôt rét, dtch h�ch bâng câch tiêu di�t câc côn trùng, sinh v�t kY sinh gây ra b�nh. Ngành y té dành chién thàng trong cuQc chién sinh ti'i bâng chién thu�t "lùng và di�t" mang tinh khoa h9c. Câc nhà nghiên cûu tim ra câc vi sinh v�t gây b�nh, chê t�o câc • Thé/ gi{Ji eBook - www.docsachonline.vn Hiromi Shinya, MD loai vü khi dê tiêu di�t chung. Bac sI và nhân viên y té sil. dung cac vü khi này dê tiêu di�t "cac vi sinh v�t gây b� nh;' d b'1'!nh nhân, giUp ngudi b�mh ph1;1c hÔi và c6 duqc sûc kho e tôt. Cu{>c chien cua loài nguèfi v6'i vi sinh v�t duè1ng nhu dà d?t dugc kêt qua thành công và bât dâu t�p trung vào chinh ph1:1c tât ca cac lo?i b�nh. Chung ta tuyên bo "cuÇ>c chien" v6'i b�nh ung thu', tim m?ch, b�nh phôi, nhung sau d6 chinh chung ta da phat hi�n khô ng c6 ke thù nào là vi sinh v�t gây ra cac lo?i b�nh d6, tiêu di�t d€ diêu tri nhùng càn b�nh này. Thay vào d6, chung ta da kham pha ra nhiêu càn b�nh gây chêt ngu'à'i c6 liên quan den chê dÇ> an uong nghèo chat dinh du'ô'ng, it t�p thé dl;IC, hut thuoc, uong rlit sô vi sinh v<�.t chinh phl;lc duqc da bât dâu phan công l�i. Chung ta bât dâu thây nhiêu lo�i b�nh cum không c6 vâc xin và cac hinh thûc khang thuôc cua b�nh viêm phûi, b�nh lao, cac b�nh truyên nhièm khlic. a ngliè1i bàt dâu xuât hi�n nhùng vi sinh v�t giông nhti mqi d1,mg sông khac c6 khâ nàng tiên h6a và thich nghi nha nh. é?� 0..Z: Cuôc chié'n v 1• c,,. . . • v ac v1 stn h v�t Con nguèii c6 thê tiép tue phat t · N h- "' ,.., . , . rien n ûng lof;ti thuôc mé1i de chong 1�1 chung, nhung cüng 8-th " d"" e uc ay nhanh quâ , , · "' ? tr1nh phat tr1en cua cac siêu khuan , kh"' N ma ,,,. ong the cüu chùa duqc. C6 le da den lue cho moi nguài a' ,,,. · ng ng suy nghi dên cu<)c chien y té và c6 phue1ng phap tiép ca"' kh ,,,. d"'" ,,,. . n ac en süc khôe cua loài nguèii. M<)t phudng phap tiép c�n mai c6 thê se loai bo toàn bô . . / cu<)c chiên. Tu duy này làm chung ta phai di trên m()t con duèing dài dê tim kiêm sûc khôe, nhung n6 xuat phat tu m()t bûc tranh chu'a hoàn thi�n vê cd thê con ngu'è1i ho�t dÇ>ng nhu' thé nào. V1 s1NH v�T va1 NÂNG LU'QNG séNG vÀ cHÉT Tat ca con nguè1i dt.ic l�p. C6 hai lo?i tê bào: prokaryote là nh6m té bào không nhân và eukaryotic là nh6m té bào c6 nhân. Vi khuan là mÇ'>t nh6m 16'n câc vi sinh v�t dan bào prokaryote. Tat ca sinh v�t da bào phûc t�p, bao gôm nâm, thl!c v�t, d9ng v�t và con ngttà'i là nh6m c6 té bào eukaryotic. M9i d�ng song c6 thé nhin thây, tu cây cao den con thu cttng và ban thân chung ta dugc hinh thành tu cùng lo�i té bào phûc t�p. N6i câch khâc, vi sinh v�t c6 thê c6 hay không c6 té bào. M�t dù câc vi 8inh v�t rat nho và chi nhin thây thông - qua kinh hiên vi nhu'ng chung c6 thê m�nh vê sa dông. Hi�n t�i 8\f bùng nô dân 80 con nguèii là m(>t van dê nhung n6 không thê so sânh dugc v6'i dân 80 vi 8inh v�t trên trai / . dât. C6 tü 100 tri�u dên 1 tY vi sinh v�t trong môi gam dât màu mO' và c6 100 nghin tY vi sinh v�t trong dUOng ruQt con ngttèii. é?� O.Z: CuÇ>c chiên Vvt rl. cac , vt • s1n• h v�t Tât nhiên chung ta khôn th"' ... g e nh1n thay d" "' . an so v1 sinh v�t vô cùng Mn này vi ch , ,.., ung rat nho v · kh "' thti6'c 11500-2000 mm ho �, · 1 uan c6 kich . , , , ' . nam men c6 kich thudc 1/50 OO mm, v1 rut co k1ch thti6'c 1/10.000- lOO.OOO mm. Slf tôn ti;ü clla mQt lU<;mg ldn câc vi sinh v�t hàm Y ding chllng c6 khâ nàng tuy�t vè1i dê thich nghi vdi slf thay dôi cU.a môi truè1ng. Vi d1,1, theo nhi�t dQ chUng dUa tù 77 - 100 °F, nh6m ua nhi�t sinh sôi tù 1 13 - 176°F, gân dây dâ phât hi�n nhùng vi sinh v�t . . • Hiro111i Shinya, U e,...?n (J nhiêt dô cao hdn 194°F . Bên canh do , co e p a · · · , co · ,, th "'? h " t tri loai u'a muôi phât triên nhanh i1 nhùng ndi c6 nông dQ rnuê)j ca� và ua duà'ng phat triên nhanh (J ndi c6 nông dÇ> duà n . ' . g gluco cao, nhùng vi sinh v�t Lia mô1 truông ax1t vai d (> PB thâp và ua môi truà'ng kiêm v6'i dé) pH cao, nhùng vi sinh v�t k.Y. khf c6 thê sông mà không c ân ôxy và nhùng vi sinh v�t ua khf phat trién nhanh trong môi trliè>'ng thông thoâng. Ro ràng nhùng vi sinh v<%t c6 thê tôn t?i trong nhiêu môi truè1ng khac nhau. Chung ta cùng tôn t�i trên hành tinh trai dat c6 vô 80 nh. Ioài vi sinh v<%t ngày càng sinh san phat triên xung qua Và không thê biêt slf th�t vê thé gi6'i nêu không biét cac vi sinh v�t. Dtt6'i g6c dÇ> quan diêm cua con ngttài thi vi�c sang chung v6'i cac vi sinh v�t trên hành tinh trai dat c6 ca m�t xau và m�t tot. Neu nhin rô câ hai m�t, chung ta se hiêu vi�c con ngttài phat triên nhtt the nào trên trai· dat này. ? ANH HU'dNG CUA VI KHUAN G y CHET NGU'OI C6 lê b�n không ng�c nhiên ding con ngtfO'i dâ b! de d9a bCti nhùng càn b�nh do clic vi sinh v�t gây b�nh t�o ra. Vi rut là vi du . diên hinh . Vi rUt không phiii là câu trUc hùu cd hay vô cd, không W ,, b ' o chuyên h6a hay ttf sông duqc, chUng kY sinh trong tê a ('.?� 0.Z: Cué)c chiên vdi c chûc nâng mien dich cua Cd thê, SARS (hÇ>i chûng hô hâp cap tinh n�ng) hoành hành (J Trung Quôc, Hông Kông, Dài Loan và cum d� dày dâ anh hu'Ü'ng den han 10 triÇu nguài trong nâm 2006. Trong cac lo�i b�nh cum nàm 2004, bÇnh truyên nhiêm cum gia câm Iân dâu tiên dugc xac nh�n t�i Nh�t trong 80 nàmcac nhà nuôi gia câm phai vût bo m()t lugng lan chim bi . ' nhièm b�nh. Nam 2009 và 2010, vi rut HlNl (Cum lqn) lan tràn khâp no'i trên toàn câu. B�nh d�u mùa và b�nh sai là cac b�nh truyên nhièm do vi rut gây ra. Hi�n t�i, cac b�nh này duqc xem nhu không con nùa nhung chung tàng là moi de d9a cua nhiêu nguà'i. Thâch thûc cua hàu hêt câc bÇnh liên quan dên vi rût là chûng ta biêt rdt it vê nhftng thông tin quan tr9ng nhli chu ky, thài diim cua bÇnh, câch lây nhiêm. Hdn nùa, chung ta chua tim duçJc giai phap ch&c ch&n di dtii phô l{li clic loçii �nh liên quan dên vi nit hay s!f lây lan cila chung. Kié'n nghj là tiêm vàc xin phèmg ngùa b�nh cUro, nhu'Ilg vi vi rUt cUm bié'n dôi rât nhanh nên không c6 biÇn phiiP chac chân dé doi ph6 . é?""""'9 o.z, Cu(k chiê'n vôi cac vi sinh v�t V1 SINH VAT VÀ LICH SÙ' LOÀI NGU'OI Vi sinh v�t g<;>i là mâm b�nh không gic1i h�n (J vi rut. B�nh lao, djch ta, d!ch h�ch, b�nh lY., giang mai và b�nh uôn van là nhùng b�nh truyên nhiém do vi sinh v�t gây ra. Bên c�nh do , trùng r�n và vi khuân chlamydia cung là cac vi sinh v�t gây b�nh truyên nhiém. Nhùng b�nh truyên nhièm này anh huang nghiêm tr9ng . sil' loài ngoài. Cai Chêt Den là dai dich lan tràn doi v6'i lich . . / A / khâp châu Au vào giùa thê ky XIV. Bây già m<1i biét chinh nhùng con b9 chét mang trvc khuan gây b�nh d!ch h�ch t�o ra stj truyên nhièm này, 1/3 dân sô cua 100 tri�u nguài châu Âu hay 30 tri�u ngtib'i da mat m�ng trong d�i cijch này. Tri�u chûng cua b�nh truyên nhièm mang vi rut gây chêt nguài thay dôi khac nhau. B�nh dich h�ch gây sot cao, làm sung tuyén b�ch huyét. B�nh dich h�ch thê nhièm trùng huyêt làm nôi nhùng nôt h�ch den (xuat huyêt), b�nh d!ch h�ch phôi gây ra chling viêm phôi, v.v ... B�nh djch l�p l�i theo chu ky hàng tram nâm. Vào giùa thé ky XIX, b�nh dich h�ch làm chét gân 12 tri�u ngttO'i (J Trung Quoc và An BÇ>. B�n c6 thê cho dây là cân b�nh cua qua khû nhttng n6 chua tri�t t�n gôc và dtfc phai rut quân không Phâi vi cai l�nh kh6 chju cua mùa dông mà vi sv lan tràn cua b�nh sôt phat ban trong dé)i quân cua ô ng. B�nh d�u mùa và cac b�nh truyên nhièm khac gây ra câc b�nh djch da tàn pha thô dân châu My sau khi tiêp xuc lân dâu tiên v6'i ngttà'i châu Âu. Gân dây cac nhà nhân loai c dà . ho. kêt lu�n râng 85 - 90% tho dân châu My da chêt vl cac vi sinh v�t do ngu'èJi châu Âu mang den, nhân tô quan tr9ng nhat trong CUQC khai h6a van minh ban d!a. Trong vô sô tru'èJng hqp, b�nh truyên nhièm da làm thay dôi l!ch slt. Phuang pha p tiêm vâc xin ngàn ngù'a b�nh d�u JI• mùa cua m(>t bac sI nguài Anh, Edward Jenner trO' nên noi tiéng khâp thé gi&i. Do d6 sfi ngUO'i bi nhiêm b�nh giâm ,! dân và hiém c6 ai bi b�nh này vào cuôi Chién tranh the gic phai dông clia. Vi sao cô qua nhiêu thanh niên bi mâc b�nh soi? Luc d6, dugc giâi thich râng nhùng nguè1i hi nhiêm b�nh không dugc tiêm vâc xin phüng b�nh sdi ngay tù thè>'i tho' âu. Tuy ,,, K ' • nhiên môt cuôc diêu tra toàn di�n cho thây mé)t so nguoi ' . . da duqc tiêm vâc xin ngùa b�nh nhung cüng là rn;m nhân. Kh. . " ,,, . , b" h d?. ca" c v1· rut gây bênh sdi i t1em vâc x1n ngüa �n s i, · hl suy yé'u thuôc kh3.ng sinh t�o ra kh6 khâ.n cho qu� trinh nhiêm b��h. Phtto'ng phap này giUp t�o ra co' chê miên djch Hirrnui Shinya, MD và tâng cttètng sûc dê khiing cUa ngttèti hi nhièm b�nh, tlt do giup nguè!i b�nh vuqt qua con b� nh. ô My- và châu Âu, xu huO-ng tiêm vâc xin nglta bênh ? • ; · sa1 l bai lân; tiêm Iân mQt khi tre sa sinh dtit tuôi và lân bai tru6'c khi dûa tre hQ c tiêu hQc. My da êip dl,lng phuang , phiip tiêm vâc xin hai lân này vào nàm 1970, dà d�t duac ! kêt quâ tY l� mâc b�nh sÜ'i nhanh ch6ng giiim xuûng. Nhà; tâng gâp dôi sô lân tiêm vâc xin, sûc dê khang tàng lên vàj · khô bi mâc bênh sÜ'i. . . � • é?� o.z, Cué)c chiê'n vdi câc vi sinh v�t Can cû vào két qua này, tiêm vâc xin rat ,. h" "' ? CO l�U qua. Tuy nh1en, toi cho rang diêm quan trong da- b. b ? N"" . " " . ' � . ! o qua. eu chUng ta nhin thê' giai tt,t nhiên duai di;mg mQt chuài hê thô'ng liên Mi thi c6 thê nMn thay mQt phttdng phap tiê� c�n khac doi vai b�nh t�t bên vü'ng và hi�u qua han. Di hiiu phlidng phc ngUO'i Anh Alexender Fleming, tü Hirorni Shinya, MD nhùng chât trong nâm môc màu xanh. Dâ� là Slf nô h!c dê ngân cMn vi sinh v�t gây ra mâm b�nh bàng câch slt dl;lng a vi sinh v�t khac (nâm moc màu xanh). Cùng vai vi�c S n xuât hàng Io�t pênixilin, ty l� tll' vong do b�nh truyên nhièm giam xuong nhanh ch6ng, t�o ra Cam giac tuy�t Vài v6'i Iài công bo "Slf kham pha vI d�i nhât trong thé ky XX'' · ' "CuÇc cach m?ng vê y té"; v.v ... và sau d6 c6 nhiêu nghiên cûu khac nhau vê thuôc khang sinh. Nhiêu nhà nghiên cûu da hy v9ng và tin râng vi�c phat minh ra thuôc khang sinh giûp chinh ph9c hoàn toàn cac b�nh truyên nhiêm f1 nguèfi. Con nguèfi mât gân m(>t thé ky m&i bât dâu tinh mÇ>ng, mÇ>t lo�i vi khuân khang sinh mai xuat hi�n thi mÇ>t lo�i thuoc khang sinh m6'i chong l?i vi khuân d6 dtiQ'C phat minh. Cai vong luân quan tiép t�c diên ra. Ngày nay thé gi6'i dang doi di�n v6'i m()t câu hoi mc1i: Khai ni�m chong l�i cac mâm b�nh bâng thuôc khang sinh c6 côn hgp lY nùa không? Chllng ta không phâi dang nuôi siêu vi khuân chong l�i m9i khang sinh dûng không? MôT PHlidNG PHÂP KHÂC DÉ KIÉM SOÂT B�NH TRUVÉN NHIÈM H h' "n ra, àng tram nàm qua, cac nhà nghiên cûu da phat 1� ,.; nhiêu mâm b�nh. Tuy nhiên, nhùng mâm b�n h dâ p -7' (?� o.z: Cuôc chiên v 1· ca' . . h • v c v1 sin v�t hi�n chi chiém m()t phân nho trong vô ,..., · . h ,... ,..., . ,. . "' ,. ,..., so vi sin v� t trên the g10'1. Th�m chi thuoc khang sinh co" h. ,... ? h"' . " � "' � . � ,. i�u qua c ong l�i mQt can b�nh truyen nh1em nhât dinh d, " c h ' t · . uy p a min h ra chi bàng mQt gi9t ni.ide trong d�i duang Mi câc vi sinh vât dang ho�t dQng. Chàc chàn thuôc khâng sinh là su tidn bQ 16'n trong lînh vlfc chàm s6c y tê, nhung chllng hliông phâi là câu trii lài dây dU cho câc càn b�nh truyên nhiêm. Trong thvc te, chung ta không hiêu biét hét vê thé giai vi sinh v�t này. Chung ta không nên quên con nguà'i là m()t phân cua tv nhiên và dang sang trong ph�m vi cua quy lu�t tv nhiên. Nêu không tôn tr9ng và khiêm ton truac sûc m�nh cua n6 , thi bat cû lo�i thuoc nào san xuat ra cüng chi là giai phap tinh the. CuQc dua không ngùng giùa vi khuân và thuoc khang sinh chi là mQt vi d9 cua sv th�t này. Viêc diêu tri bênh lao thi khac, n6 da tâng lên trong . . . nhùng nâm qua, b�nh truyên nhiêm giêt ngu'è1i này do trtjc khuâ'.n lao gây ra. Dé'n nàm 1950, b�nh lao là nguyên nhân hàng dâu gây ché't ngUài (J NMt Bân. Sau cuQc chiên dân dên vi�c slt dt,mg rQng râi thuôc kMng sinh �ht.i streptomycin, sô b�nh nhân hi b�nh lao ph6i giâm xuông nhanh ch6ng. C6 mQt khoâng thài gian b�nh lao �Li cao �hât trên thê g1é1I, th�m chi tuôi thQ i1 MY cè>n thâp hdn nhiêu. Hirorni Shinya, MU 9 � dê này là gi? Co phiii do slJ tiing tntdn Ly do cua van !J . � ,, trinh hiên dai hôa hay không ? kznh te trong qua · · V, thèfi dai Edo (J Nh�t Ban, tü 1603 - 1868 là thài d a ai o . . hoàng kim, không c6 nghèo d6i tràn lan, cuQc sô'ng vàn hOa phat d?t, trông trQt là phÔ biê'n. N6i câch khac, d6 là thài dai thinh vtio'ng vê m�t kinh té han ngày nay. Tuy nhiên . . . ' tuôi th9 trung binh ngân han nhiêu . Ly do th� t dan gian. Ty l� tll' vong a tre Sà sinh do cac b�nh nhti d�u mùa hay sai r at cao . Bây qua th�t là IDQt tinh huong dang thuàng, nhung neu b�n c6 cai nhin khac, nhùng dûa tre sông s6t là nhèi vào kha nàng mien djch chong nhièm nhiêu b�nh. N 6i cach khac, nhùng ca nhân Song sot den tuÔi truang thành là nhung nguà'i du'Q'C llfa ch9n, h9 khoe m�nh và nâng lttqng hü'n chung ta ngày nay. Khi nhùng cân b�nh giét ngttèii nhân tâm lo�i bo nhü'ng cf1 thê yéu duoi thi tv nhiên da nuôi dttô'ng nhùng nguà'i c6 kha nang khang b�nh. N6i tuôi th<;> trung binh là ba mtfo'i khô ng c6 ng hia là mgi nguà'i chét a dé) tuôi ha mttü'i, d6 là so tuôi thQ d�t duqc ' �· hàng cB.ch tinh trung binh sô tll' vong (J tre so' sinh v6'i tuoi th9 cUa nhùng ngUO'i sông dén tuôi trtfÔ'ng thành. Ngày naY mtfo'i, trong d6 c6 nhiêu ngtià'i khôe mi;mh han ngtiOicgi c6 mQt s .... ô luqng lan ngtfà'i sông trong dQ tuôi bây mtidi, ta� é?� 0.Z: Cué)c chiên vé1i câc vi sinh v�t nhat. Nêu không nhin thay so tuôi tho . trung b' in h , c h,. ung ta se không hiéu dttac sac manh thé chat eu? a nhw-., con song. .,.< .... · 1,. . . ung ngua1 an Trong cuQc sOng v6'i tOc dQ hi�n d�i h6a nhanh, chUng ta c6 nhiêu thu�n lqi. Vi CO SfJ h� tâng nhu' h� thong thoât nu'Ü'C thai, V� sinh CÔng CQng da dting, thuoc khang sinh và tiêm vâc xin tré1 nên pho bien sau Chien tranh thé gi6'i thû II nên so nguà'i màc b�nh truyén nhièm giam xuong nhanh ch6ng. Tuy nhiên, chung ta d�t dùqc tuôi th9 cao theo phtidng phap này là nhà nhiêu ngùè1i dâng lê chêt tù lUc cOn sd sinh hay tho âu dâ dùqc cll'u sûng. M�c dù M miên dich yêu hon làm cho h9 dê mâc Mnh truyên nhiêm chêt ngtiè1i nhting hQ dâ d trong tlnh huûng ngùqc li;i.i. Nhùng ngtiè1i khac dang lê dâ vùqt qu_a ccJ n b!nh . . , - Â'. d"' � c benh và tao ra dttdc kha nâng miên d!ch nhung van e ma · 1.!.-. .-. WTn_ Hiro111i Shinya, MD éJ d{> tuôi tntdng thành vi h<;> c�ùa bao �id c6 cd hQi dttcrng . dâu v6'i m(>t sô vi sinh v�t nhât d!nh de t�o ra khang the cân thiét. "Nhung nguè1i nu6'c ngoài" di qua cac nu6'c Ci phia narn biên gi6'i và dùc l�i stj uyên thâ,Ill b ' Il cUa ngu'ài xua vê diêu quan tr<;>ng nhât c6 thê làm cho a . é?� 0-Z: Cuôc chiên v 1• ca' . . h • v c v1 sin v�t thân, gia dinh, cÇ>ng dông là phat tr· N ,.. / ? � • A ien m9t ca thé khôe manh co kha nang mien dich cao ToA> t· " d- h" · /. , , / · · ien a c inh ph\lc dtiQ'C dol ngheo va thach thûc cua chung t l' l"' 1 a a ay a1 · , süc m�nh ttj nhiên CUa chfnh Cd thê. . Bi quyit di dt;tt dztçic diêu này ndm d phong câch st khoe. M6N QUÀ CÙA CÂC VI SINH VAT M�c dù y hQC hi�n d�i tien hành CUQC chien chong l�i cac vi sinh v�t gây b�nh làm chét nguà'i. Nhung nhin chung, chung ta phai hiêu râng vi sinh v�t là b�n. Trong thvc té, nêu không c6 chung thi không thé trông, tiêu h6a và chuyén h6a thvc phâm. C6 moi quan h� khô ng thé tach rà'i giùa duè1ng rué)t và câc vi sinh v�t. Khi giâi thich ho�t dQng côa vi khuâ'.n trong cd tM, thuètng chia vi sinh v�t dtiè1ng ruQt thành nh6m "vi khuan c6 loi" và "vi khuân c6 hai". Tuy nhiên, hâu hêt h� vi sinh v�t d�ètng ruQt là vi khuâ� trung gian, vi sinh v�t cd hQi không nâm trong câ hai nh6m phân lo�i này. TY l� vi khuân trong dtièfng ruQt côa con ngUè1i kho�nl� / h . ' 50� con lai a 20% vi khuân c6 ldi, 30% vi khuân co �i, va 0 • • ,.. � ,:/ h ? K g6p phân vào v1�c · v1 khuan trung gian. Vi khuan c u yeu. ,:/ Hiron1i Shinya, MD , 1em soa · , V1 ,..? "t mo"' i· truètng duètng ruôt là vi khuan trung gian k. khi tY 1� vi khuân c6 h;;ii tâng lên do ân uô'ng bât tht.tàn à g V cac th6i quen an uong không tot khâc thl vi khuan trun h .R " h . ' d ,, g gian bi dây vào khu vtf c vi k uan co �1 va a sô vi khuan duèlng ru{>t là vi khuân c6 h�i, phân huy thltc ân không tiêu h6a tao ra khi d(>c. Trong môi trub'ng này, dttàng ruôt b' ' . . 1 huy ho�i và nhiêu cân b�nh khac nhau bât dâu xuat hi�n . . M?c khac, khi ty l� vi khuân c6 lgi tàng lên, vi khuan trung gian dông hành cùng v6'i vi khuân c6 lgi. Do d6 c6 vô sô vi khuân c6 lgi song trong dtiO'ng ruQt, s6'm t�o ra môi truO'ng duO'ng ru()t Ôn d!nh. Qua thèii gian, duà'ng rué)t trô nên s�ch. Con nguO'i c6 thê huÜ'ng mQt cu()c sông lâu và khoe ca vê thê chat lân tinh thân. B�n c6 thê xem vi khuân trung gian này là cil' tri dao d()ng trong cu()c bâu cli. Th\fc té, tôi phân chia vi khuân dtià'ng ru()t thành "vi khuân c6 lai" và "vi khuân c6 hai" dê tiên ldi cho vi�c mô . . . . tâ. Hây nh6' râng, da sô vi khuâ'.n sông trong dttèmg ruQt ûa c con ngttè1i là vi khuâ'.n (J trong khu vt;c xam - vi khuân t run� gian - không tôt mà cfing không xâu. ChUng se trd thành Vl huân c6 lgi ho�c vi khuân c6 hai khi c6 s\f thay 01 n · k � d,l· be / d d A g thâ t ong mo stJ • tr A • t là b�. �-· i rliô'ng. V�y thi nguà'i bô phiêu ao Qll · ' é?� o_z, CuQc chiên vé1i cac vi sinh v�t Ban ho tro' vi khuan c6 lai trong dur-t " · · · vng ru9t nhu thé nào dê c6 m<)t CUQC sang khoe manh? Sü"'c kh? kh" ""' � ? • ""' ? • • � • oe ong phai là van de huy ho�1 tat ca v1 khuân c6 hai tro d .... " . ng uang ruot mà song Và an uong theo Cach dê ngân chan • kh A> t • ' . v1 uan rung gian trÜ' thành "vi khuân c6 h�i". Cach duy nhat dê làm diêu này là an thljc phâm lên men. Sl/ LÊN MEN Vi khuân làm cho thûc an bi hu', nhu'ng c6 thê sli d9ng chung nhu' là chat bao quan, con nguè1i da biét làm thû này tü thu& sa khai cua l!ch sil' loài ngu'è1i bâng cach sli d9ng vi khuân lên men. Thlfc phâm và dô uông lên men da dugc tim thay trong van h6a âm thljc trên thé giai. Vi khuân sua là mé)t lo�i vi khuân c6 lgi diên hinh trong duè1ng rué)t con ngt!à'i. N 6 cüng là vi khuân cân thiét dê lên men sua chua hay pho mat và dê làm tuang miso Nh�t Ban (Tuang d�u nành), nttac tuang, dtta chua, giam. M?c dù toàn hé} nhung thlfc phâm này dugc lên men bâng cach sll' d9ng cùng mé)t nh6m vi khuân sua nhttng c6 slf khac bi�t lan gifla sùa chua, pho mât dUi ngtià'i. Qua trinh lên men ho sung thêm chât dinh dttàng Iàm cho thi,tc phâm ngon han, dè tiêu h6a han. Ngoài vi�c ûng dt,mg qua trinh lên men dê Mo quân thvc phâm thi thlfc phâm lên men rât tôt cho sûc khôe. Dé hiéu van dê này, chung ta hây xem qua trinh lên men. Buàng gluco, protein và hidrat cacbon trong thVc phâm do cac vi sinh v�t phân huy trong qua trinh lên men t�o ra cac thành phân c6 lqi cho cd thê con nguà'i. Dttàng ruc)t - mc)t b(> ph�n cua Cd thê, c6 dugc lgi ich tù thJ!c phâm lên men, vi n6 giup cho vi khuân c6 lgi sinh sôi trong dttà'ng ruc)t. Vi dl;l, khi vi khuân sua - mc)t vi khuan c6 lqi diên hinh vào trong duà'ng rué)t, pH bên trong duO'ng ruc)t chuyên thành axit ngân can qua trinh sinh san cua vi khuâ'n không thê sông trong môi truè1ng axit. cac vi khuân này rât nguy hiêm, chllng t�o ra nhùng chât c6 mùi nhti . amoniac, hidro sunfua, do d6 chllng dUi chung là "1 kh N " h · Nh ' ? • kh � n uan c6 ldi co �l. a tâng cttà'ng ho�t dé)ng cua v1 ua · mà vi khuâ'n c6 h�i mât di khâ nàng, nên môi truèmg troll$' dttàng ruQt dugc câi thiên. )� . Î Ho!jlt dQng �� C?� o.z, CuQc chit!n v(ji câc vi sinh v�t Ua cac vi sinh v�t cüng là mQt phân quan · trong trong moi quan hê giùa duàng ruôt và chü"' c ..., . ?::: · . nang mien · d!ch. C6 nhiêu tê bào miên d!ch khac nhau (nhu dai thuc bào, té' bào b�ch huyêt và b�ch câu trung tinh) da�g ho�t dQng trong duèing ruQt. ChUng biio v� ca tM trfoh nhù�g mâm b�nh. Vi khuâ'.n c6 lgi nhu vi khuân sùa kich ho!jtt cac té bào miên djch này, dây là ly do vi sao kha nang mièn djch cua chung ta giam xuong khi duàng rué)t (J trong tinh tr�ng kém. Hai phân ba té bào · miên djch trong ca thé t�p trung (J duèJng ru9t là b9 ph�n quan tr9ng nhât cua h� tiêu h6a. Khi môi truèJng duèJng ru9t bi roi lo�n, trong tinh tr�ng kém, nhiéu van dê xay ra vuqt ngoài ph�m vi sûc khôe cua duàng fUQt. Néu không c6 giai phap cai thi�n sûc khôe duàng rué)t thi kha nâng miên d!ch và nâng lugng sang hi suy yéu, làm dê bi b�nh ung thu, cac b�nh liên quan den phong cach sang, b�nh truyên nhiêm, roi lo�n liên quan den di ûng và nhiêu van dê khac. Nhùng nguèJi c6 ché d9 an chinh bao gôm th!t, sua, thûc àn kém dinh duâng mà không cô luqng thtJc phâ'.m lên men phâi c6 slJ chU y d�c bi�t. Theo kinh nghi�m lâm sàng cUa tôi trong nhiêu nàm, nhùng ngUèii không chU Y dên sûc khôe duèing ruQt, tiêp t1:1c chê dQ àn uông không lành m�nh là nhùng nguèii bi mât nàng luqng, khii nàng chiu dtJng và Hiron1i Shinya, MD ' ' g nhiêu cac dau hi�u cua b�nh tât kh' h biê u hi� n ngay can ,.? ,.. • 1 9 ,, A' · a·a" tri cua viêc tiêu th1:1 thtJc pham len men hà n co tuoi. I . · g .... .., l" thuc philm lên men không thé th '"> ngay tang e n, . ielt a,, trinh bd sung enzyme là bi quyet vé 8,� trong qu "c khOe con ngUili. Cuôn sa.ch clla tôi "Nhân Tô Enzyme" giB.i thich vi sao nhân tô enzyme rât quan trçmg và ûng dun . g chtfdng trinh tàng ctfèmg enzyme mà tôi g<;>i là chuang trlnh Shinya Biozyme bao gôm nhùng kiên nghi vê ché dQ àn uong, dinh duô'ng và phong cach sông. Tôi se giai thich chi tiét han chuang trinh Shinya Biozyme trong phân hai cua . CUOil sach này, n6 se giup b�n hiêu vê sinh V�t hQC làm cho Biozyme c6 tac dÇ>ng m�nh den sûc khôe cua b�n. T6m l�i, enzyme là chat protein, tham gia vào m9i ho�t d()ng sông. Hi�n t�i, theo kien thûc chung, enzyme vifa dong vai tro quan tr9ng trong qua trinh tiêu h6a thûc an, vua tham gia vào qua trinh hô hap, chuyên h6a, dào thai và giai dÇ>c. Enzyme dong vai trà nhu chat xuc tac trong cac c phan ûng h6a h9c cân thiet cho cd thê sông. Trong Y hç hi�n d�i và khoa h9c dinh dtiô'ng, c6 thê không nMn b iêt hêt tâm quan tr9ng clla enzyme. SJ! thl),t cho dù chUng 10 cO thd nhtj,n dli{lc bao nhiêu chfit dinh dzt{Jng tit thilt iin di nùa thi cüng không thi duy tri dzttJc nèing lrl� néu không c6 dù enzyme. Dây là lY do vi sao tôi � d enzyme là nguôn nàng luqng sông. 111 ('.?� oz CuQc chiên vdi câc vi sinh v�t Co/ tu 3.ooo dén 5 . ooo lo�i enzyine trong ca thé con ng u'è1i . Hi�n t�i, diêm môi chôt côa "nhân tô vi sinh" dôi vdi sûc khôe con nguèfi: da sô câc enzyine là do cac vi khuân dtiè1ng rut)t tiêt ra. Khi môi trliè1ng dtiè1ng ruQt bi rôi loan cùng v6'i vi�c sân sinh côa vi khulÎn c6 hi;ti, si,t tàng trud�g et.la cac enzyme quan tr9ng hi suy giâm. ThlJc phdm lên men chûa mç>t luçing lôn enzyme. Do dô, bçin co thi bÔ sung enzyme vào cd thê minh bling câch tiêu tht.L nhùng thljc phdm này. Enzyme duçic tim théiy trong thljc phdm lên men này dttçic tiêu hoa, thtim vào cd thi, duçJc thuy phân thành nhùng liên kêt peptid và axit amino. Theo ly thuyêt cua tôi, nhùng enzyme thuy phân nây kêt hçip lçii thành enzyme gric "thdn ky " và là chtit cd ban dê san sinh nhùng enzyme khâc trong cd thê. MQi ho�t d9ng dien ra trong duèfng ru9t thông qua vi khuân, enzyme và té bào mien d!ch dê duy tri nuôi duô'ng sûc khoe c6 moi liên hê mât thiét vcîi nhau. Dây là ly do vi sao n6i bi quyêt d� khO� m�nh tù d&u dên chân và tràn d�y sinh lue là cdi thiên môi trliàng ditàng ruQt. Biêt dtii mà thôi vi chung dttgc san xuat hàng lo?t tü d�u nành b! phun mé)t luqng lc1n thuôc trù sâu. B?n không thê mong dqi d�t duqc lqi ich sûc khoe tù thlfc phâm này. Nêu tiêu dùng thlfc phâm này hâng ngày thi c6 thê gây tac dvng bat lqi cho ca thé cua b�n. Thlf c té, giùa "tot" và "xau" , nhung phan xét cua chung ta dành cho sinh v�t elfe nhô da danh lua chinh chung ta. Vi khuân không tôt mà cüng không xâu, chllng chi là mQt phân cUa thé' gic1i ttf nhiên. Th�m chi nhùng vi khuâ'.n gQi 18 "cû hi;ti" vàn d6ng mé)t sô vai trO cô ich trong nhùng truOn� hgp nhât dinh. Trong qua trinh tao ra không gian cho tôÎ và xau tôn t:;i.i, chUng ta cô thê �h�n thây chûc nàng ciia � 02= Cué)c chiê'n vé1i câc vi sinh v�t dtièmg rm)t c6 liên h� m�t thiét nhu thé nào dûi vc1i thé gic1i tt! nhiên. Không giông nhu vi khuâ'.n, vi rut không duqc phân loai là vi rut c6 lqi hay vi rut c6 h�i, toàn b(> vi rut là c6 hai �l chUng de d9a slj tôn t;;ti cUa con nglièti. Tuy nhiên, néu �em chung là "xau", chung ta khô ng c6 giai phap nào khac hdn ngoài vi�c tim cach tiêu di�t hét vi rut, nhu thê thé gi6'i tv nhiên là ke thù. Con nguà'i không thê tim ra con duà'ng di den sûc khoe bang cach tiêu di�t toàn b(> sinh " ,..( v�t song. Chung ta da phat minh ra nhiêu lo�i thuôc nhu thuoc khang sinh dê chùa b�nh, nhung không thê n6i diêu này da giup cai thi�n du' h"'"' b" h � . ,,,.. .... th ""/ khâng sinh de c ua �n truyen toàn vào v1�c dung uoc , / ? ·" � h?· t " trung hdn vào tâng cuang süc khoe ca nh1em, can p a1 �p .., A> � thê. Môt phli<1ng phap dê tâng ctièmg sûc khoe the chat dà dl.ide chûng minh và dUng slf thlÎ t, d6 là sil' d1,1ng thtjc phâ'.m lê� men c6 chât luqng tôt, dtit tôt, tu d6 giup tâng cuàng kha nang mien d!ch. M61 LIÊN KEr G10'A E>Ar MÀu Ma vÀ E>llèNG Ruôt ? KHOE M�NH Chung ta c6 thê nhin thay cac phuang phap san xuat nông nghi�p hi�n nay dêu giong nhau. Trong trông tr9t, con nguè1i tin c�y qua mûe vào "thuoc". Sau Chien tranh thé gi6'i thû II, nguè1i nông dân My và cac nu<1c phat triên bât dâu bon mÇ>t luqng l6'n phân h6a hQc, thuoc trù' sâu lên dat nhâm tâng thu ho�ch, cai thi�n hi�u qua cua vi�c san xuat nông nghi�p. Thuoc bao V� thvc v�t n6i chung là h6a chat, bao gôm thuoc trà sâu, di�t nam, di�t cô , thuoc dùng dê di�t côn trùng an la, qua, thuoc di�t vi khuân gây b�nh cho thuc vât. . . Ngày nay c6 khoang 5.000 loai thuôc bao v� thvc v�t da ;_ . - ·� dùc cao. Môt 80 ngu · h � ,. • vl c 0 rang thuôc b8.o v� thtjc v:;it dtiQ'c phun vai mQt luqng nhô nên hiém khi A anh htiÜ'ng lên C(j thé nguèti. DI nhiên thuo K c b ? ' ao Vf; "' th lie vât c6 chûa h6a chât dti?c sân xuât theo phti<1ng phâp tôn� hq�, chUng là nhùng chât bên ngoài cd tM. Trong tt_! nhiên cO ân chân IY: "Không c6 thû gi trong t'1 nhiên hl hùy s ho�i mà không làm anh hudng nhung thû khâc". Chung ta g9i mé)t vài thû trong tv nhiên là "v�t gây h�i", sau d6 dùng thuôc bao v� thlfc v�t dé tiêu di�t chung, diêu này pha vf1 sv cân bàng cua h� sinh thai, nhu thuoc khang sinh pha vf1 sv cân bàng trong duO'ng rué)t. Phân b6n là nhùng chat cân thiét cho th\fc v�t. Nità nuôi duang la, phot phat nuôi duf1ng qua, kali nuôi duang rê duqc gQi là phân NPK (ba nguyên tô cua phân NPK). Thành phân cua phân b6n h6a h9 c này duqc hap th\} nhanh ch6ng, hûa hen cho môt vu mùa bôi thu trong thb'i gian ngân, nên . . . . chllng nhanh ch6ng dtiQ'C sli dtJ.ng r(mg râi a MY sau Chiê'n tranh the gi6'i thû II . Vân dê phtJ. thuQc hoàn toàn vào phân b6n h6a h9c se làm r6i loan su cân bàng khoang chât trong dât do u'U thê' 0 VUQ't trQi c Ua b� khoang chât này (nito', phôt phat và kali). Trong tu nhiên c6 han 100 khoang chât, slj thiê'u h1;1t ' khoang �hât c6 thê bô sung dUQ'c, nhung diêu �h6 k�â� nhât là xac dinh nhu câu d6i vdi mOi khofog chât và ty � . Hirrnni Shinya, MD et.la n6 dé Iàm dât màu mô". Han nua, phân bon h6a hQc là chat vô ca nên chung không thé nuôi duô"ng duqc vi sinh vât trong dât. Do d6 , slf phl;l thu(>c vào phân b6n h6a hQc làm huy ho?i chat luqng cua dat, t�o ra S\f kh6 khan cho vi�c trông cây nông san, dông thà'i làm huy ho�i chat luqng cua cây nông san duqc trông trên dat hi suy giam chat luqng này. Sau cùng cây nông san se thiéu khoang vi luqng chi c6 (J dât màu mô'. Bùa an hâng ngày dong vai trà quan tr9ng trong vi�c cai thi�n môi truèing duèing rué)t. Chat lugng cua nông san mà chung ta an du'Q'C quyet dinh bÜ'i chât lu'' ho1:1t d(>ng cUa clic vi sinh v�t và giun dât, biên dât thành 16'p phU thich hi Nghi Vé Môi Truà'ng và Phat Trién nâm 1992 cua Liên Hi�p Quoc (HÇ>i Ngh! Thuçtng Dinh Trai Bât), hàm luqng khoang chat trong dat nông nghi�p da suy giam 55-85% trong 100 nâm qua. Chung ta không con n6i râng "an rau qua dé cung cap vitamin Và khoang chat cho Cd thé". Ô dat Illide chung ta, rau qua dôi dào nhung thuèfng thiêu m9t so chat dinh duâng cân thiêt. Phân hùu cd mà to tiên xua thuà'ng sll' d9ng nhu phân dÇ>ng v�t, bâ câ, khô dâu, tro thljc v�t, . .. là nguôn giàu khoang chat, khi phân hùu cd kêt hqp vôi dât se t(:lo ra môi truà'ng thân thi�n cho câc vi sinh v�t. Môi lo(:li phân hùu cd là chat thai tù' St! tiêu h6a cua . sinh v�t song, khi bon lên dât, n6 nuôi dtiàng vi sinh v�t, g6p phân làm tàng trudng cây luang thljc. ChUng ta là mQt phdn cita quy lui),t trt nhiên an thztc phêim hùu ci là vi khuan duàng A va uu ll . ' . ruot hay vi khuân dât c6 vai trO ;uan tr9n: tro�g �i�c duy t� sûc khôe cho chU cUa chUng. Sü dt,mg phan bon va thuOc ha " th c vâ t qmi mûe tam th di làm tàng thu hoach , 0 V� ':! • ' • • ' gap phân nâng cao hi�u quâ sân xuâ't, nhting cuôi cùng làm cho dâ't b?c màu và trd thành môi t�Udn� không thich hgp dê trông trt;>t. Tuang tif dôi v6'i thuôc, nêu bi:;m dùng thuOc dé chùa b�nh, t?m thdi h?n cô thê lo�i dugc càn dau và si,t kho chiu nhung thuôc se huy hoai cac vi sinh vât c6 ich g" . ' • . ' ay anh huÜ'ng bat lqi lên dat cua b�n (du'àng ru9t). Do St/ hiéu biêt c6 gi6'i h�n, ch�y theo lqi ich trttac mat' chUng ta dâ hUy ho�i dâ't và vô sô vi sinh v�t sông trong dat. Slf ô nhiêm môi tru'O'ng không c6 gi ngoài ô nhièm vi sinh v�t. MÇ>i loài trên the gi6'i gân ket l�i vé1i nhau, néu chung ta bat chap chuôi sv sang, th�t sv kh6 dé ngân can Slf huy ho�i dat trÔng cây ltio'ng thvc và dat cua chung ta (dttètng ru(>t). Sûc sang cua rau qua và sûc song con ngliài dùng thûc an này se suy giam là diêu không thê tranh khô i . Do d6 sûc sang cua h� sinh thai cüng se suy giam theo. V gy lâm sao thoi chung là "vi sinh v� t hùu ich". Vi�c nghiên cûu cach phoi hgp cac vi sinh v�t hùu ich dê cai thi�n dât da dien ra trong thé ky qua. Trong thà'i hi�n d�i h6a toàn câu, vi�c nghiên cûu này tiép tl;}c dièn ra, m�c dù n6 khac so v6'i nghiên cûu phân bon h6a chat và thuôc bao v� thljc v�t mà chu tr9ng vào hi�u qua. Vi sinh v�t h9c nông nghi�p nghiên cûu vi sinh v�t dat và cai thi�n kêt câu dât. Nguà'i ta da chûng minh vi sinh v�t rât hùu ich trong qua trinh 19c nudc sông, khlt mùi, xlt l.Y rc bat dâu phat tnen ' û ûu su c chât xlt l.Y sinh h9c dê ûng di,mg vào phong trao ng · , , , ,, ? • b" "" ·nh hoc nay lam cô tràn dâu Iân thû hai. Chât ca1 ien 81 · Hiro1ni Shinya, MD h · ,.. qua? sa? n sinh ra vi khuân hâ p thu hydro tang i� u. . , / · cacbar. nhti xâng dâu, thâi ra cacbon d1ox1t va nttac. 1 ChUng ta vân chua biêt nhiêu vê câch nào hi�u quà nh·· · h " t h .. -., / h T / at dê làm vi�c v6'i vi sin v� . u ic . rong qua trinh lllan lai stf thay dôi cho ngành nông nghi�p truyên thong ma' h);g • • au nhtf ph1;1 thuQc vào thuôc biio v� thtfc v�t và . phân b6n hoa chât (J giùa thé' k.Y XX, châc chân vi sinh v�t hùu ich không thê thié'u trong qua trinh khôi ph9c sûc khôe cho dat. Nông nghi�p cung câp chât dinh dtiàng ca ban cho con ngtiO'i. "ChUng ta là nhü"ng gi chUng ta àn" và chât dinh dU{jng trong "banh my hâng ngày" là bî quyêt dé c6 sûc khôe. Nông nghi�p là nên mông cua thâp dinh duO'ng, néu muon n6i vê dinh dtiô'ng thl nên bàt dâu thao lu�n vê nông nghi�p. Tôi da cho bçin biêt hànt lliçJng khoâng chdt trong ddt nông nghiÇp trên thê giôi dâ suy gidm 55 - 85%. Diêu dô cüng gidng vâi hàm lliçJng khodng cluit trong rau qud niu so sânh giùa rau qua ngày nay vâi sau mlidi 11iin1 tntôc. LY do tôi cam thây c6 vân dê vdi khoa hgc dinh du'ê1ng d My là chât lugng clla rau qua so vdi sau mttdi nàm tru'� không dugc chU tâm mà dinh dùcJng dlfa trên cd sd tât, �rau qua c6 chât dinh dùàng nhù nhau theo thè1i gian, châll h�n rau chân v1·t. )-·{� . 1 d . ��"."'" ., C?� oz, CuQc chiê'n vdi câc vi sinh v�t Tuy nhiên, d Nh�t thi Bé) Giao Duc V'"' H" Th.N · ' an oa, e Thao Kho ' a Hoc và Công Nghê da theo doi ch""t d. h d · · ' a in uàng a · nhùng V\! mùa khac nhau trong hiên ta1 80 v · ,, ...., . . vl cac nam trtidc và công bô cac chât dinh dtiàng này trong bâng thành phân thlfc phâ'm chuâ'n. Nêu so s8.nh hàm lugng sàt trong rau chân vit sê thây cû lOOg i1 nàm 1950 c6 13mg sàt, trong khi lOOg 6 nàm 2000 chi c6 2mg sàt. Vitamin C trong cll cà rôt giiim tù lûmg xuông 4mg, trong ciii bàp giâm tù 80mg xuông 41mg. Sv mât khoang chat này cüng thây a nhiêu rau qua khac. Ô My, dugc cho ding bi;m c6 thê nh?n dugc hàm lugng chat dinh dttang bâng nhau cho dù thvc phâm dttgc trông nhtt thé nào và th�t kh6 khan cho ngttà'i nông dân trong vi�c danh gia chat luqng nông san. Trong trttà'ng hgp này, không thê dtta ra htt6'ng dan vê dinh dttô'ng c6 y nghia và khôi ph1:1c ngành nông nghi�p. Néu chung ta con ph1:1 thu9c vào khoa hQc dinh dttô'ng hi�n t�i, tôi Io lâng th1:fc phâm cua quoc gia së chju anh httO'ng nghiêm tr9ng. Vê phttdng di�n ca nhân tham hoa bênh béo phi O' My mé)t phân do thlfc ' . . phâ'm "rûng'' làm ca thê thèm chât cung câp dinh dttô'ng không c6 trong ché dé) an uông hâng ngày. , " t b " - t" " b " ét hâu hét cac bac si it chu tâm hay a mo ac s1, 0 1 i L · ? ,, I" û oe kh hiéu biét vê su anh huc1ng cua ché dQ an uông en s c ' ,....,, , d,....? k" ddn thuoc va · cua b�nh nhân. Cac bac si dtiQ'C dao t�o e e - Hiromi Shinya, MD h ,... a' 0 xét nghiêm dât tiên dé chân doân be" h ph\1 t u9c v · • n . ChUng ta hy vçmg slf hiêu b1et ve moi :uan h� g1ùa ca the � . K � K· " • chuôi thlfc phâm và dât sê làm thay d�i phti<1ng ph ' :ip tie / h " " h " "" " ü? d p ,... dKn y hoc hiên dai tran cuoc c ien s ung thuo"'c c�n e . . · , ' · · va , nai Ma chât, hti6'ng dé'n slj cân bâng, hûa hqp v6'i thé gi xa dân vcJ'i cuQc sông tràn dây nàng h.tgng. ChUng ta phâi hiêu ràng thlf c phâ'.m chinh là cuQc sông, lây "sûc sông" tü rau quâ và biên n6 thành nàng lugng son�. ,...., SU' dt,mg qua mûe thuôc bâo v� thlfc v�t, phân b6n h6a chat ? ,....,, t au qua mà chung ta an. se uy ha�i nâng lugng sang rang r - h Hiromi Shinya, MD Gia tri cua enzyme trO' nên rô ràng khi chung ta bat dâu hiêu vê �ang Iuqng sông. L.Y do khoa h<;>c d�nh duàng a My , Nhât Ban không du dê dap ûng cho nhu câu sltc khoe là ,h va . 'l thié'u khili ni�m enzyme - nguôn cung câp nàng luqng sOng. Nang lttqng sông chinh là diêm côt loi cua slic khôe Và chung ta dâ trao dôi nâng luqng song dê c6 duqc phorig câch sông khôe m�nh. Sau dây là câu chuy�n thuèing xuyên duqc trich dan a Nh�t Ban. Mé)t bâc sI nguà'i Dûc, Tien sI Von Bertz , ngvài da dong g6p rat nhiêu vào xây d\fng nên y h9c a Nh�t Ban, ông da viét mé)t do�n khâ thu v! trong nh�t ky. Khi ông di Nikko câch Tokyo khoang 65 d�m, ô ng da thay ng1:fa 6 lân, mat 14 gièi m6'i dén nO'i, nguèii b�n dông hành cua ông di bâng xe kéo và den sau ông 30 phut không thay dôi nguà'i kéo xe. Tien sî Bertz rât ng�c nhiên, ông kiêm tra xem nguèii kéo xe da ân gi. Bùa ân cua nguà'i kéo xe này bao gôm CO'm, mû' muai, CU cai càt nho muôi v6'i tu'O'ng d�u nành, cù cai muai màu vàng, V.V ... Dông thà'i ông biét du'Q'C nguO'i ké o xe c6 th6i quen an bùa an d�m b�c bao gôm corn, lua I ' m�ch, cù khoai tây, h�t kê , rè cây hoa hach hçtp cùng vdl m{>t it thvc pham dÇ>ng v�t. Tiê'n si Bertz nghiên cliu khoa h9c dinh dtt6ng d kh'.8 Ca vdi thiên nhiên (J phân sau trong cuon . b n là hiêu sâch này. Nhling trudc tiên, dieu hUu ich 01 voi · . � - / d,.!· , , i;i ,.. , A t dâu tù' cap do � biét vê tu nhiên hoat dông nhti the nao, a · . té bào. ,.! , b . . ... � .... -.: *'�� .... -.:.::-... C/uldn(Jo3 Hf MIÈH Df Cff SAM SINH CUA B4N Al , ;.· �'.. • < ·� . · di vi S� eu con ngUài thua trong cuQc chien v � . -1 , JtJll h :.a �. t1' �nh, trn dây sinh ltf c là con duèmg hôa bin c sông � , neu con duàng di dên cuQ ,... V " t � ,, é?� oa, H� miên di. ch ba"' m . s1nh cua b�n nhiên và làm tâng cttà'ng hê miên dich bN . · . am s1nh th' h ' h . b " Kt K ? , 1 c ung ta cân p a1 ie tat ca vê hê tu nhiê , h , ? . . n nay o�t dÇ>ng nhu thê nao. ,, , TMt may mân, khoa h9c y té dâ biét nhiêu ve� h"' · � mien?::.'. d!ch trong nhùng nâm qua, mQt trong nhùng kham ha là c6 it nhât hai lo�i biio vÇ mièn dich - mièn dich thu :l.idc là . mièn djch hâu nht.i quen thuQc vdi chllng ta và h� miên dich bâ'.m sinh ho�t dÇmg liên t1,1c dé bâo v� không bi bênh �ât cho dù hâng ngày tiép xU.c vdi mâm b�nh. . . . H� bâo v� tv nhiên ho�t dé)ng nhu thé nào? Lay vi dv vê b�nh câm l�nh do vi rut ngoài CO thê gây ra. Tri�u chûng trai qua: chây müi, hâ t hoi là do co thê cô gâng lo�i bô mâm b�nh vi rut này nhung mé)t so mâm b�nh vàn tim cach dê tôn tai và de doa CO thê. Do d6 , hach câu bi chêt. . . . C6 rât nhiêu b�ch câu, nhu'ng b�ch câu dâu tiên phan ûng li;ti vi rU.t xâm nh�p là d�i tht,ic bào ho�c bl'}.ch câu trung tinh giông nht.i pac-men, cac té bào này hUt và tiêu di�t mâm b�nh. Tuy nhiên, c6 truèmg hQ'p cac té' bào này nô hjc loi;ti bO mâm bênh khô ng thành công. Trong trttOng hi là phàn ([ng két hQ'p khang thê - khang nguyên. Nhà' d6 , chung ta duqc bao V� bÜ'i nhùng 16'p CO che phong thu CUa CO thê. Chûc nâng cua phan ûng kêt hQ'p khâng thê - khang nguyên không gi6'i h�n Ü' lo�i bô mâm b�nh xâm nh�p. Sau khi tiêu di�t mâm b�nh, d�i thlfc bào se trinh di�n khang nguyên (m(>t phân tli, thuà'ng là mÇ>t protein dttqc tim thây trên bê mât cua mâm bênh duac hê mien dich sil' dung dé . . . . . . nh�n biét mâm b�nh) cua mâm b�nh den té bào T hô trq tttang ûng. Ngay khi té bào T nh�n biét khâng nguyên c� ? thê trên bê m�t cua té bào khâc thuà'ng thi té bào T tro thành té bào tac dé)ng dâ duqc ho?t h6a, chât trung gian h6a h<_>c gç>i là lymphokine ho?t h6a d?i thljc bào. Sau d6; . êu di�t te . câc d?i thljc bào dâ duac hoat h6a c6 thê lân ac, ti bào ht b�nh mé)t cach de dàng. I , "' U Slt dt,mg câc khang thê ca thê lttu lai thông tin vê ca t .... ? � ' • hÛC nâilg rue cua mâm b�nh xâm nh�p, theo d6 kich thich c é?� 0c3, Hç miên dich Mm sinh cUa b.,_n iên dich nè·u sau này mâm bênh d6 xâm nh" , � ro · � _ · � P vao ca thê ' thông tin d lân nhiêm b�nh dâu tiên du c 11 -1- 1 · dA> Y uU �l e tao ra thê hê khang thê tiép theo. Moi khi mâm be" nh ,... · · . xam n hap " � . ' nhiêu khang thê dugc t�o ra làm cho h� miên dich thu dugc m�nh han. Dây là h� mien d!ch tuy�t vèJi nhung không hoàn hao vi n6 chi doi ph6 vai cùng mé)t mâm b�nh, nhùng vi rut bien doi rat nhanh c6 thé dè dàng thich nghi vai cac bi�n phap ngân ch�n chung. B6 là ly do vi sao hâng nàm cac nhà nghiên cûu mien djch cân phai tim ra nhùng vâc xin cum khac nhau và c6 thé chu'a c6 lo�i vàc xin chong b�nh truyên nhiêm do vi rut gây ra mà chung ta gQi là "b�nh cam l�nh thông thuO'ng" (J khâp noi. H� mien djch này ch�m c6 tac d\)ng, cac khang thê dugc t�o ra trong thO'i gian tü vài ngày den vài tuân và th�t kh6 doi ph6 vai mâm b�nh xâm nh�p mé)t cach nhanh ch6ng, hi�u qua. Chûc niing miên djch này di.fa trên hoçit d{Jng cUa tê bào bçich huyêt, ditçJc g9i là miên djch thu dliçJc, là ngliài cûu mçing stfng, là si.f phdt triin cUa "công ngh� cao" trong "" hàng triêu nam tiên h6a cua d(Jng vgt cô xudng sông . • Thue tê cac nhà khoa hoc cho ràng h� miên dich thu . ' . duac hinh thành sau su' tien h6a cua dé)ng v�t co xuang g. Tuy nhiên, diêu �ày không c6 nghia là trong thiên � sô � "B ;i ·Cf· va MD }-lironu 0 1111 ' ' - - . d � ng vât c6 xtidng sô'ng phât triên th . ,__ k ? trtJdC khi Q . • � d" h s· h n1en Y 1 ,, hü" c nang mien !C . lil Vât �; --- ___ ,, không co c · son sinh �tt song _ �, Ma dâu tiên dâ phâi chô'ng l�i sinh V ât jg tü giai doan tien , � . ,, . ,, . � . ..,., d- t'm cach cung ton t�l V<11 chung b. h --- hoac a 1 • xâm n ap e · ,, l' h " ·� d" h b � • cd ban và co xua nhât a � mien - 1c âm si m · • A • ien d1ch , ? · ,, t " h t nh · K ' . .... · · doan ban dâu cua qua r1n ien h6a �" da tôn t�1 tü g1a1 . .... , c .... h? ,, . kha" m pha dudc cach ho�t d9ng cua no . Chung t du c i mai · a ,... ? ,, dâ hiéu hdn vê M miên dich bâm sinh và câch ho�t dQng nhu' thê nào, nên ho�t dQng M miên dich bâm sinh c6 iinh hu'Ü'ng nhiêu dê'n sûc khOe cU:a con ngliè1i dâ rô ràng. - ? _, ,,.. _, ' H� MIÊN DICH 0 CAP DQ TE BAO Chûng ta da t�p trung vào ho�t dé)ng cua d�i thVc bào và b�ch câu trung tinh. Cac te bào mièn dich này tiêu di�t dugc mâm b�nh, nghe c6 ve nhu' dan gian neu 80 sanh vdi ho�t d()ng nh� nhàng cua te bào b�ch huyet. Nhung thvc té, té bào b;;tch huyét không thê ho?t d('mg néu không c 6 d� i thijc bào, trong phiin Ling két ht vài nàm. Giao su' Sh1zuo A ira cun . ,.. - h Vu Miên Dich Hoc thuQc t�i Trung Tâm N ghiên Cûu Lin . c · · , Dai hoc Osaka Nhât Bân dâ phat hi�n ra cac te bao cam . . . , Hiromi Shinya, MD · l ' cac thu thê toll (TLRs). "Toll" th bién con duqc gçn a . �G ,,,. ,,,. ,,,. h- l ' "ky' la" nhùng g1 cac th\! the TL!{ tiê ng Büc co ng ia a · ' ,, N ' s """t k' 1 Nhùng thu the nay hut cac s1nh va" t thuc h1en ra Y �· . . ,.., ,.? , ,,,. ,,,. • . · . ." ,.., nha" P cùng v6'i chat chông vi khuân và vi rut ngo�1 v1 xam . , chûc nâng này không gidi hi;m i1 té' bào hl xâm nhiîp. Nho vào ho�t dQng cUa clic tê bào câm biên, câc tê bào lân c�n khac duqc thông Mo vê mOi nguy hiêm, tât câ nhùng té bào này ph6ng ra chat chong vi khuân và vi rut vào mâm b�nh . Diêm m�nh cua ho�t d9ng này là phan ûng nhanh vai kè thù xâm nh�p, cho té bào b�ch huyét thèfi gian dé phan ll'ng hi�u qua vai nhùng ke thù con l?i bâng câch sil' d9ng khang thé. Té bào mien djch nhtt d?i thtjc bào và té bào b�ch huyét bât dâu ho?t d9ng sau ca ché phong v� dâu tiên này. Néu phàng v� nhanh t?i giai do?n dâu tiên c6 hi�u qua thi ngân ch�n dttqc b�nh truyên nhièm do vi rut, vi khuan gây ra. Han nua, câc mâm b�nh xâm nh�p té bào, thoat khoi S\f tan CÔng CUa chat chong VÎ khuân và VÎ rut, g�p phai chat thai d(>c bên trong té bào, chung bi chia nhô ra i1 cap d{> phân tlt trong quâ trinh tlj tiêu, câc mâm b�nh du't câch phù hqp thi nhùng chât dinh dtiô'ng này không thé tiêu h6a, hâp thu chuyên thành nàng luçtng. Enzyme dong vai trà quan tr9ng trong qua trinh tiêu h6a thâc an, nhung tdm quan tr9ng cua chung càn han thé nùa. Chung tham gia vào tât cd cac hogi d9ng sông: tha, nhfp d�p czla tim, thdi d()c ti bào, nh�n bi�t thông tin bên ngoài nhà vào nt c ÜC nang . ' K "' . 1 . nzyme là duy nhat. thay thé bai enzyme kh3.c, m01 °lil1 e . , 1 a dudc go1 la amy az Châng h�n trong tiêu h6a, enzyme · · Hirorni Shinya, MD trong mtdc b<;>t phân giâi hydrat cacbon, �epsin trong dkh da dày phân giai protein, lipaza trong d!cl1 t9y phân gï· · . - � a1 chât béo. Trong phân ûng miên d!ch bâm sinh, a xit hydrolaza tiêu h6a mâm b�nh trong té bào . Khoa h<;>c Phuang Tây da phân enzyme thành hai nhom · enzyme tiêu h6a và enzyme trao dôi chât nhu'ng vi�c P hâ� lo;;ti c6 gi6'i h;;tn này khô ng phù h<1P v6'i nghiên cûu enzyme ngày nay. Tôi xuât phat tU d!nh nghîa thông thùàng này, t�p trung vào ho?t d()ng cua enzyme bên trong té bào nhâm làm sc;tch cac mâm b�mh và chât c�n bâ làm mât di nàng lugng cua ccJ thê. CôNG NHÂN VÊ SINH - ENZYME . Trong te bào, ccJ quan gçi là ty thé sll' d1:1ng chat dinh duô'ng tù thûc an và khi ôxy dé sàn sinh ra ATP (adenosine triphosphate) cung cap nâng lugng cân thiet cho cac ho�t dQng khac nhau cUa c<1 thê. Enzyme bên trong tê' bào hô trq cho qua trinh này. Dông thài, enzyme khac trong tê' bào tham gia vào qua trinh dào thâi dQc, chllng giông nhti công nhân vÇ sinh bên trong tê' bào phân phôi chât dinh dtiâng dà tiêu h6a, hof;lt dQng dê tiêu hUy chât thâi và t?P châ�. Qua trinh này luôn luôn diên ra trong tê' bào trên toàn bQ cJ ludng sa dung dtié11 · nhi�m chuyên h6a thûc ân than nang · ,, _ h ,,.... ldi chung ta se dang ATP Khi ATP duO'c sân sinh t u�n · ' · · · ,,.... ,,....,, g dây nang luong. tràn dây sinh ltJc, c6 thê s6ng mQt cuQC son · • Hiromi Shinya, MD Niu mt)t ngliOi cdm thtiy buôn ngil, thiiu d9ng llJc hay vdn côn m�t mOi sau khi dii nghi ngdi, di.êu này cô nghiq là chtf t dinh dliàng dua vào cd thê không dil dê chuyên h6a thành ndng lztçing trong tê bào, ngztài do sê bj b�nh. Vi�c chuyên h6a thûc dn và không khî thành niing lllçJng kém do nguyên nhân gi ? Câu trci lài là do chdt thai. Cô qua nhiêu chdt thcii trong tê bào cua cd thê. Dé thlfc hi�n tôt chûc nâng, té bào cân phai duçtc làm s�ch chat thai cua qua trinh t�o ra nâng lttqng và cac yéu tô mâm b�nh bên ngoài xâm nh�p. Khi qua trinh này diên ra mé)t cach phù hqp, thi qua trinh t�o ra nâng luçtng se dièn ra thu�n lqi, do d6 C'i, c6 h� thûng làm si;ich giông "thùng rac bên trong té bào" dê phân My Câc enzyme bj huy ho�i. TV tiêu là qua trinh tiêu h6a chat dinh duang trong té bào, bên c�nh phân huy cac protein khiém khuyét hay ty thê không phù hgp dê cung cap nâng luqng cho té bào d6i. Thl:fc té, nhi�m V\) cung cap nâng luqng này là chûc nang chu yéu cua qua trinh tv tiêu, n6 thvc hi�n chtîc nâng giông nhli chien luge song sot khi sinh v�t trong tinh tr�ng d6i do nguôn cung cap dinh duô'ng cân thiét bj cât giam. Trong truàng hgp này, qua trinh tv tiêu chju trach nhi�m phân giai chat dinh duô'ng nhu protein luu giù trong té bào và chuyên chUng thành axit amino, gluco, axit béo dê cung câp nàng lu'c barn sinh cua b�n. QuA TRÎNH DÀO THÂI DÔC TRONG TE BÀO . C6 mÇ>t enzyme lan ho�t dÇ>ng theo cach khac, dÇ>c l�p vc1i tiêu thê và quâ trinh tv tiêu. Công nhân v� sinh h/c luang enzyme này là proteasome, con gQi là "may huy" trong té bào. Nhu tên gQi, n6 danh dâu protein khiém khuyét, phân huy hay chia nhô câc protein này, dây là ho�t Qng cUa "h� thô'ng ubiquitin proteasome". CO ba nhà d nghiên cûu dâ kham pha ra n6 và dâ nh�n giiii Nobel vê H6a h9c nàm 2004. Protein khiém khuyét du'a, nhztng th1Jc tê là bi quyêt tôn tçii cua m9i sinh vgt s6ng. Nêu thiêu Slf chêt tê bào sê gây ra san sinh tê bào không "' kiim soat - bÇnh ung thu. (j nguài trlldng thành, trung binh c6 tù 50 - 70 tiJ tê bào chêt môi ngày do slf chêt ti bào. Trong qua trinh chit ti bào, 'ti bào nhiêm b�nh sdn sinh ra enzyme tiêu diÇt chung, c6 thê dtiçic xem là qua trinh dào thaï di)c cu6i cùng. Hi�n tugng chi c6 & th\fc v�t là so thành phân chong axit ho�c chat h6a hQc tt! nhiên nhu polyphenone lo�i bô goc ôxi h6a, goc tt! do san sinh ra tü chat thai hay protein bi thoâi h6a. Qua trinh dào thai dQC ho trQ' chûc nâng cua enzyme trong không bào, giup cho th\fc v�t duy tri S\f tu'dÏ song. Cùng c6 dQc tô trong nh6m ancaloit trong không bào cUa mÇ>t so thvc v�t, nhùng ancaloit nhu cocain, nicotin, v.v ... duqc sân sinh ra dâu tiên nhu vù khi chông ke thù b�JJ ngoài xâm nh�p, nhu mâm b�nh và côn trùng. Thtjc v�t gan é?�Oc3: Hç miên dich b"" . . am s1nh cùa b�n .; v6'i dat và không thé di chuyén nhu d" " " be n . � ,, Qng v�t nen cân diJdC bâo v� nh1eu. Do do, chllng dugc bao hoc bCf " . . K • i m1nh · "-''t sông " - nhung c ien luge khac nhau de thu• h · - _,._ h . " ie tr • ? K , ,... yc i�n qua tr h dào thai dQC trong te bao m9t câch hi�u qu â. in H oi;i.t d i)ng s�ng côa vi sinh v�t dugc hô trg Mi nhùng công nhân v� smh enzyme trq giUp quâ trlnh phân My dôc tô MQt vài loi;ü vi khuâ'.n khi düi di�n vôi tinh tr�ng ng�y . hiém nhti d6i thi t�o ra bào tll' sau d6 tiêu h6a vi khuân gôc bàng cach sÔ' d1,mg enzyme tiêt ra. Do d6 , chUng Iua . chon. ông bâng câch sÔ' d1,mg chinh ban thân chUng làm chat , s dinh duô'ng cho bào tli. Dây là mô hinh dâu tiên cua qua trinh dào thai chât dÇ>c trong té bào. Nam là sinh v�t nhân ân. Do d6 , tien h6a hO'n nâm men hay men khuan koji, chu da c6 không bào bên trong té bào. Tat nhiên, thvc v�t cüng tu'Ong tlf, quâ trinh dào thâi dQc trong tê bào duqc thtJc hi�n nhà' vào ho�t dÇ>ng cua enzyme trong không bào. NEWZYMES i c6 tên g�>i cho tât câ nhùng "công nhân v� sinh enzyme" Tô ho:;i.t d Qng trong quâ trinh dào thâi chât dQc d dQng v�t, thvc v�t và vi sinh vât là "newzyme" vi chUng là nhùng enzyme hô tra làm t�e tê bào cUa sinh v�t sông. Nêu hiê ng n cûu ho�t dQng sông véti ho�t dQng cUa newzyme, b�n ' trlnh bao h ay newzyme d6ng vai trà quan trc;mg trong qua · t " V� S\f S o ng, SÛC khoe và làm tre h6a. Hiron1i Shinya, MD Dê làm rô chûc nâng clla newzyme, tôi so sânh chUn ' g V d,,:J . h Kt G} enzyme tiêu h6a và enzyme trao 01 c a quen thuQc vCTi con ngttdi hdn, c6 stf kMc bi�t giùa chUng. Hay nhâ tôi nOi enzyme tiêu h6a và enzyme trao dôi chât là nh6m e nzYnie tham gia vào qua trinh tiêu h6a và hâp thu nhùng gi chUng ta an và chuyên thành nang luqng thông qua ty t hé cua té bào. Newzyme là nh6m enzyme thvc hi�n chûc nâng khi sv . sông bj de d9a, trai nguqc vai enzyme thông thuà'ng h �t o d()ng d� duy tri, hô trq slf sông dièn ra hâng ngày. Chî khi nhùng enzyme này dang ho'!t d9ng dung chûc nâng cua no trong té bào thi Slf Song CUa chung ta se không \ bj de d9a. Vai cach nghî này, h'!n se nh�n thây mûe d9 ho�t d()ng cua newzyme trong ca thê con nguè1i giông nhu d9ng C\J do khi âp cho biét mûe nâng luqng sông cua con nguài nhu thé nào. B'!n chi m'!nh bâng cac newzyme. Hê mien dich tu nhiên c6 moi liên két vai su chêt cua té . . . . bào fJ IlGÎ nhùng té bào do dà b! VÎ rut xâm nh�p hay VI khuân W sât, mang theo mâm b�nh. Khi qua trinh dào thâi dQc thông thu'è1ng (J té' bào không biio v� du'Q'c té bào chô'ng l?i ke thù xâm nh�p, qua trinh tv chét cua té' bào sê diên ra. Nôi chung, tùng ti bào tli bdo vê chUng bdng slf tztdTlB . . , ' tâc kit hçJp cUa ba h� thtf ng: ( 1) dào thdi d9c trong té b�O· (2) . .z d . h mi ., . "" ., � b . nhil"' en JC bâm sinh, ( 3) s� t� chêt cua tê ao duy tri ndng lllçJng cho s![ stf ng.