🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Người tiền sử Ebooks Nhóm Zalo NGƯỜI TIỀN SỬ TÌM HIỂU NGƯỜI TIỀN SỬ TOÁN VĂN HỌC HỌC VÀ LỊCH SỬ XÃ HỘI VỚI NHỮNG QUAN SÁT LÝ THỦ, NHỮNG SỰ KIỆN DỊ THƯỜNG VÀ 責 It KIM ĐÔNG THÔNG QUA NGHỆ THUẬT KHOA HỌC • LỊCH SỬ • ĐỊA LÝ NHỮNG THỰC HANH VUI NHỘN DỄ LÀM MỞ ĐẦU Công cuộc tìm kiếm nguồn gốc của chúng ta được tiến hành có lẽ ngay từ khi mới xuất hiện loài người. Nhưng nó thực sự có từ khi khoa học hiện đại ra đời làm cho lịch sử nguồn gốc loài người trở nên rõ ràng hơn. Một số phát minh làm người ta khó chấp nhận bởi vì trái ngược với những nhận thức con người tạo lập nên qua hàng thế kỷ trước đó. Các nhà khoa học phải ghép từng mảnh nhỏ thông tin với nhau để dựng nên bức tranh về những người tiền sử; hình dạng họ ra sao, họ đi dứng thế nào, họ ăn gì và giao tiếp với nhau bằng cách nào. Tuy nhiên còn nhiều lỗ hổng lớn trong kiến thức của chúng ta mà các nhà khoa học chỉ có thể lấp đầy bằng những dự đoán. Cuốn sách này kể cho ta những gì mà cho đến nay khoa học mới biết đến. 2 Địa lý Biểu tượng của hành tỉnh Trái Đất cho ta biết nơi mà các dữ kiện địa lý được đề cập. Mục này còn cho ta biết vào thời xa xưa nào con người đã du cư khắp hành tinh và tác động của khí hậu lên sự tiến hóa của con người. Ngôn ngữ và văn học Cuốn sách để mở là biểu tượng cho những hoạt động liên quan đến ngôn ngữ và văn học. Mục này nghiên cứu sự phát triển lại nói của con người, xem xét nhân vật người rùng Tarzan. Khoa học Biểu tượng kinh hiển vi cho biết đây là nơi cung cấp các thông tin khoa học. Mục này cho ta thấy bằng cách nào các nhà khoa học chỉ dùng mấy mẫu xương mà xây dựng nên cả một bộ xương hay chỉ xét nghiệm xương mà biết được người tiền sử đã từng mắc những bệnh gì. Lịch sử Biểu tượng cuộn giấy và chiếc đồng hồ cát chỉ rõ đây là nơi có thể nhận được thông tin về lịch sử. Mục này nghiên cứu những giống người chủ chốt được tìm ra qua các hóa thạch quan trọng và vụ lúa bịp nổi tiếng tái tạo người tiền sử thông qua hóa thạch giả Piltdown. MỤC LỤC NHỮNG ĐỘNG VẬT LINH TRƯỜNG ĐẦU TIÊN ....................... TIÊN...... -------- NHỮNG BÀ CON LINH TRƯỜNG .4 CỦA CHÚNG TA....... NGUỒN GỐC CHÚNG TA LÀ GÌ?....... NHỮNG TỔ TIÊN ĐẦU TIÊN 10 Lịch sử xã hội Biểu tượng gia đình chỉ rõ đây là nơi có thể thu lượm thông tin về lịch sử xã hội. Mục này xem xét cả việc người tiền sử làm ra lửa như thế nào cũng như họ săn bắn, nấu nướng ra sao. CỦA CHÚNG TA......... NHỮNG CON NGƯỜI ĐẦU TIÊN.......... NGƯỜI HIỆN ĐẠI... Nghệ thuật, thủ công và âm nhạc Biểu tượng bản nhạc và công cụ nghệ thuật hàm ý nghệ thuật, thủ công hoặc hoạt động âm nhạc. Nội dung dè cap den những bức vẽ trên vách hang do người Cromanhong de lai ........ 12 ....... .14 DI CU.. .16 THỨC ĂN............ NHÀ Ở ...... .18 .20 .22 CÔNG CỤ.......... NGƯỜI CHẾT VÀ MAI TÁNG ..........24 BẦY NGƯỜI CÓ TÍNH XÃ HỘI........26 ĐƯỜNG TIẾN LÊN......... NHỮNG PHÁT HIỆN .28 QUAN TRỌNG ..... .30 và mô tả người tiền sử qua phim ảnh. MỞ ĐẦU Công cuộc tìm kiếm nguồn gốc của chúng ta được tiến hành có lẽ ngay từ khi mới xuất hiện loài người. Nhưng nó thực sự có từ khi khoa học hiện đại ra đời làm cho lịch sử nguồn gốc loài người trở nên rõ ràng hơn. Một số phát minh làm người ta khó chấp nhận bởi vì trái ngược với những nhận thức con người tạo lập nên qua hàng thế kỷ trước đó. Các nhà khoa học phải ghép từng mảnh nhỏ thông tin với nhau để dựng nên bức tranh về những người tiền sử; hình dạng họ ra sao, họ đi dứng thế nào, họ ăn gì và giao tiếp với nhau bằng cách nào. Tuy nhiên còn nhiều lỗ hổng lớn trong kiến thức của chúng ta mà các nhà khoa học chỉ có thể lấp đầy bằng những dự đoán. Cuốn sách này kể cho ta những gì mà cho đến nay khoa học mới biết đến. 2 Địa lý Biểu tượng của hành tỉnh Trái Đất cho ta biết nơi mà các dữ kiện địa lý được đề cập. Mục này còn cho ta biết vào thời xa xưa nào con người đã du cư khắp hành tinh và tác động của khí hậu lên sự tiến hóa của con người. Ngôn ngữ và văn học Cuốn sách để mà là biểu tượng cho những hoạt động liên quan đến ngôn ngữ và văn học. Mục này nghiên cứu sự phát triển lại nói của con người, xem xét nhân vật người rùng Tarzan. Khoa học Biểu tượng kính hiển vi cho biết đây là nơi cung cấp các thông tin khoa học. Mục này cho ta thấy bằng cách nào các nhà khoa học chỉ dùng mấy mẫu xương mà xây dựng nên cả một bộ xương hay chỉ xét nghiệm xương mà biết được người tiền sử đã từng mắc những bệnh gì. Lich sú Biểu tượng cuộn giấy và chiếc đồng hồ cát chỉ rõ đây là nơi có thể nhận được thông tin về lịch sử. Mục này nghiên cứu những giống người chủ chốt được tìm ra qua các hóa thạch quan trọng và vụ lừa bịp nổi tiếng tái tạo người tiền sử thông qua hóa thạch giả Piltdown. Lịch sử xã hội Biểu tượng gia đình chỉ rõ đây là nơi có thể thu lượm thông tin về lịch sử xã hội. Mục này xem xét cả việc người tiền sử làm ra lửa như thế nào cũng như họ săn bắn, nấu nướng ra sao. Nghệ thuật, thủ công và âm nhạc Biểu tượng bản nhạc và công cụ nghệ thuật hàm ý nghệ thuật, thủ công hoặc hoạt động âm nhạc. Nội dung de cap den những bức vẽ trên vách hang do người Cromanhong de lai MỤC LỤC NHỮNG ĐỘNG VẬT LINH TRƯỜNG ĐẦU TIÊN....................... NHỮNG BÀ CON LINH TRƯỜNG CỦA CHÚNG TA....... NGUỒN GỐC CHÚNG TA LÀ GÌ?........... NHỮNG TỔ TIÊN ĐẦU TIÊN CỦA CHÚNG TA...... NHỮNG CON NGƯỜI ĐẦU TIÊN......... NGƯỜI HIỆN ĐẠI... DI CU ........ 10 12 ...........14 .16 THỨC ĂN............ NHÀ Ở. .18 ----------------- 20 CÔNG CỤ........ .22 NGƯỜI CHẾT VÀ MAI TÁNG..........24 BẦY NGƯỜI CÓ TÍNH XÃ HỘI........26 ĐƯỜNG TIẾN LÊN......... NHỮNG PHÁT HIỆN .28 QUAN TRỌNG ... 30 và mô tả người tiền sử qua phim ảnh. NHỮNG ĐỘNG VẬT LINH TRƯỞNG ĐẦU TIÊN Người, khi và vượn không đuôi thuộc nhóm động vật có vú có tên là bộ linh trưởng. Những động vật linh trưởng đầu tiên xuất hiện ở Bắc bán cầu vào khoảng 70 triệu năm về trước. Chúng là những động vật sống trên cây, trong tựa bọn sóc và mang những nét tương tự các động vật linh trưởng ngày nay. Phải mất 30 triệu năm nữa chúng mới tiến hóa thành khi và vườn không duổi. Ngày nay có trên 180 loài động vật linh trưởng. Phim giả tưởng Sự bị ẩn về nguồn gốc chúng ta luôn luôn ám ảnh các tác giả và những người làm phim. Một số phim hết sức thành công: năm 2001, Odyxe vũ trụ, sản xuất năm 1968 được xây dựng dựa trên truyện ngắn của Arthur C. Clark. Bộ phim giả tưởng này giúp chúng ta hiểu điều gì giúp con người làm ra công cụ lao động và nhỏ đó mà chúng ta tách hắn khỏi động vật. Cảnh trong phim dưới đây cho thấy người tổ tiên đầu tiên của chúng ta dùng khúc xương I am công cu. Những động vật có vú đầu tiên Những động vật có vú đầu tiên được tiến hóa thành vào khoảng 210 triệu năm về trước, dùng vào thời gian xuất hiện những khủng long đầu tiên. Dường như chúng sống đơn lẻ và hoạt động về đêm. Các động vật có vú đầu tiên được gọi là “cổ xưa” này là họ hàng xa của thủ ngày nay thì đúng hơn là tổ tiên trực tiếp của chúng. Sự phát triển của bộ não Sự tăng dan the tich nào là một trong những tính chất dễ thấy nhất của sự tiến hóa con người. Người vượn Australopithecus (Người vươn phuong Nam) có kích thước bộ não bằng một phần ba của người hiện đại. Não bộ của người Hong habilis (Người khảo tay) và Homo erectus (Người dùng thẳng) to dần lên theo thời gian; não bộ phát triển tạo cho họ khả năng làm được công cụ, biết dùng lửa và săn bắn. Não bộ người Australopithecus Não bo nguol Homo erectus Não bộ người Homo sapiens Não bộ người Homo habilis Người vượn Australopithecus sống cách đây khoảng từ 1 đến 5 triệu năm. Họ thấp, di thẳng dứng bằng hai chân, có bộ nào chỉ bằng của vượn. Người vườn Homo xuất hiện vào khoảng 2 triệu năm về trước rồi tiến hóa thành người Homo sapiens (Người hiện đại) cách đây khoảng 35.000 năm. Não bộ người Neanderthal Cuộc hành trình xuyên suốt thời gian Những con khi đầu tiên được tiến hóa 40 triệu năm về trước, còn vươn không đuôi thì có cách dãy 30 triệu năm. Vươn không duôi và con người bắt đầu có chung tổ tiên cách dây khoảng từ 6 đến 10 triệu năm. TNVT: Triều năm về trước NVT: Nam vẽ trước Loài khi đầu tiên Vườn không đuôi đầu tiên (40 TNVT) (30 TNVT) Người vườn Austra- Người Hama habilis lopithecus (2-5 TNVT) (1,5-2 TNVT) Người Hane erectus Người Neanderthal (500.000 N-1,5 TNVT) (350.000 500.000 NVT) Người Hono sapiens (35.000 NVT) 5 NHỮNG BÀ CON LINH TRƯỞNG CỦA CHÚNG TA Động vật linh trưởng hiện đại có não bộ lớn và phức tạp, chủng thông minh hơn các động vật có vú khác trên đất liền. Tuy hầu hết các động vật linh trưởng đều sống trên cây, vươn không đuổi và khi giống người ở nhiều điểm: có hai mắt nhìn thẳng về trước, ăn cả động vật và thực vật. Hầu hết các động vật linh trưởng chăm sóc con một thời gian dài và dạy con mọi kỹ năng cần thiết cho cuộc sống phức tạp. Giao tiếp Sự giống nhau rõ ràng giữa vượn không đuôi và người đã giúp cho các nhà khoa học nghiên cứu chúng để hiệu thêm về con người. Có những cuộc tranh luận là liệu ta có thể dạy cho tinh tinh giao tiếp như con người được không. Biết bao nỗ lực dạy tinh tinh học nội đã thất bại vì cấu tạo thanh quản của chúng khác của người. Một số tinh tỉnh được dạy cách dùng ngón ngữ tín hiệu nhưng khó mà nhận biết chúng có dùng theo cách của chúng ta không. Một số nhà khoa học tuyên bố rằng tinh tinh có thể sử dụng ngôn ngũ tín hiệu trong việc quan sát cũng như trong giao tiếp các nhu cầu cơ bản. Con người và tinh tinh có thể tạo lập được sự tiếp xúc gần. Tinh tinh Có hai loài tinh tinh; tinh tinh thông thường và tinh tinh lun. Chúng sống thoải mái trên cây cùng như dưới đất và sống theo bày gia đình. Ăn uống Thức ăn của động vật linh trưởng rất phong phú. Vuon gorila ăn thực vật, tinh tinh ăn hoa quả là chính nhưng người ta cũng thấy chúng bắt khi còn ăn thịt. Hầu hết các động vật linh trưởng ăn thực vật thích nghi với thức ăn rau, là, quả cũng như hạt béo có võ cùng bởi vì rằng và ruột phải có cấu tạo khác để nhai và tiêu hóa mọi loại thức ăn. Khi Có hai nhóm khi chính: khi Nam Mỹ có duỗi dài dùng để nắm cánh cây như một chi thứ năm, và khi A Phi duỗi ngắn không tôm được cành cây. Bộ xương vượn không đuôi Tất cả các mẫu Duoi uoi xương rời của vươn Duoi uroi o Nam Á là không đuôi đều Vuon gorila Gorila ở dưới đất là chính. Chúng di bằng cả bốn chi, khớp ngón dùng bån tay cũng như lòng chăn. giống chuyển leo cây. Chúng dùng chân và tay để du từ cánh này sang cảnh khác. Đười ươi ăn hoa quả là chinh. tương ứng với từng xưởng của người, nhưng có những khác biệt rõ rệt. Vươn không đuôi không được cấu tạo để dừng thắng lâu cho nền xương sống và xương dải dốc về phía trước. Tay chúng dài hơn chân vì chúng phải chuyển mình từ cánh cây này sang cành cây khác, so chúng cũng nhỏ hơn của người. Tuy nhiên, cũng như người, chung không có đuổi. Tarzan Nhà văn Mỹ Edgar Rice Burroughs xây dụng nên nhân vật Tarzan năm 1900. Tarzan nguyên là con trai một nhà quý tộc Xcốtlen, bị lạc trong rừng khi vừa mới sinh và được bọn vuan nuôi nắng. Tarzan nổi tiếng về tài chuyền cành cây, về tiếng thét kỳ lạ và thói quen đầm ngục. Tarzan được dụng thành nhiều phim nổi tiếng. 6 7 NGUỒN GỐC CHÚNG TA LÀ GÌ? Hàng ngàn năm nay loài người luôn tự hỏi về nguồn gốc của minh. Nhiều nền văn hóa đã có những truyền thuyết giải thích con người đã được tạo ra như thế nào. Trong vòng 200 năm lại đây câu hỏi đó đã có được giải đáp khoa học. Các bằng chứng hóa thạch đã thuyết phục hầu hết các nhà khoa học ràng, loài người đã phát triển qua hàng triệu năm. Tuy nhiên chúng ta vẫn chưa biết hết toàn bộ câu chuyện, và vẫn còn nhiều câu hỏi chưa trả lời được về một mô hình chính xác của sự tiến hóa nhân loại. Khai quật hài cốt Hóa thạch người tiền sử được tìm thấy dưới đất sâu. Các nhà khoa học dùng cuốc chim, bay, bàn chải để đảo bởi một cách thần trong xung quanh hiện vật trong khu khai quật (khu di chi). Một mẫu cực nhỏ đôi khi lại vô cùng quan trọng. Khu khai quật phải được vẽ bản đồ chi tiết để xác định vị trí từng hiện vật. Thông thường phải có hàng chục người làm việc thận trọng, tỉ mỉ ở đây. 8 00 Charles Darwin Charles Darwin (1809- 1882) là một trong những nhà khoa học đầu tiên nếu lên rằng, con người và vượn không đuôi có quan hệ rất gần. Sự giải thích thuyết tiến hóa của ông đã hình thành cơ sở nhận thức về lịch sử sự sống. Ông đã bị các giáo chức phê phán, họ cho rằng tư tưởng của ông chống lại Chúa Trời. Phục chế đầy Đôi khi may mắn đào được bộ xuong đây đủ. Một ví dụ cho trường hợp này là Lucy, bộ hài cốt hóa thạch của cụ tổ tiền sử của loài người, gọi là Australopithecus, đào được ở Etiopia năm 1973. Hình xương chậu cho ta thấy đó là hài cốt một phụ nữ và cấu tạo răng cho ta đoàn là “có ta” khoảng 20 tuổi. Lucy chỉ còn lại có 40% xuong, nhưng vì bộ xương đối xung nền ta biết được những xưởng đã mất như thế nào. Người Piltdown Năm 1912 một xương sọ và xương hàm được tìm thấy ở gần làng Piltdown, miền Nam nước Anh. Người đàn ông Pitdown này có hộp sọ lớn và xương hàm giống của vượn. Các nhà khoa học Anh vui mừng vi chứng minh được rằng những người thông minh đầu tiên được tiến hóa thành là ở Anh. Các nhà khoa học khác nghi ngô, và đến năm 1953, mẫu vật đó được công bố là đồ giả, ghép sự người với xương hàm của vượn. 2- NTS Xương châu Xương đùi Những phát hiện nổi tiếng Những phát hiện quan trọng nhất và người tiền sử được thực hiện cách đây khoảng 100 năm. Vào khoảng năm 1900, chỉ một số xương sự và các bộ xuong được đưa ra ánh sáng nhưng nhiều đồ dùng bằng xương và những chứng tích nghệ thuật đã được tìm ra. Trong những năm thế kỷ 20 buộc tiến của phát minh ngày càng nhanh lên và sự hiểu biết về nguồn gốc con người ngày càng rõ ràng hơn. Năm 1891, Eugene Dubois (1858-1941) tìm được hài cốt của Người Java, một di cốt người Homo erectus, hóa thạch quan trọng đầu tiên về người tiền sử. mẫu vật gây ra những cuộc tranh cãi quyết liệt đến nỗi cuối cùng Dubois phải tuyên bố hài cốt đó là của một con vượn khổng lồ. Raymond Dart (1893-1990) là người đầu tiên nêu lên rằng những tổ tiên xa xưa nhất của chúng ta có nguồn gốc ở châu Phi. Ở đó ông đã tìm ra một trong những hóa thạch quan trọng nhất của loài người, hộp sọ của người vượn Australopithecus. Mỗi đầu các nhà khoa học không tin đó là hóa thạch của con người. Richard Leakey da tim duoc nhiều hóa thạch người ở châu Phi, trong đó quan trọng nhất là một mảnh hợp so nguoi Homo habilis xual nhất, sống cách đây 1,9 triệu năm. Ông cũng là người tìm ra hộp sọ người Homo erectus sống cách đây 1,6 triều năm. Donald Johanson tim ra hóa thạch một loạt người ở Etiopia, trong đó có Lucy (hình trái), và ông đã đặt cho người Australopithecus afarensis cái tên này. Ông chỉ rõ rằng những người đầu tiên đi thăng đúng nhưng ốc chỉ bé bằng của vườn. 9 NHỮNG TỔ TIÊN ĐẦU TIÊN CỦA CHÚNG TA Nhiều nhà khoa học tin rằng sự tiến hóa tách biệt của vượn không đuôi và người bắt đầu cách đây khoảng 610 triệu năm. Hóa thạch tổ tiên loài người cổ nhất được phát hiện chỉ có 4 triệu năm tuổi. Hóa thạch cho thấy là những người đầu tiên không có não lớn, nhưng họ đã di thẳng đứng. Một số nhà khoa học cho rằng có nhiều loài người đã từng sống trong cùng một thời gian, đó là điều phi thường dể thấy rằng ngày này chỉ có một loài người duy nhất sống trên Trái Đất mà thôi. Địa lý và nguồn gốc loài người Hai mươi triệu năm về trước, tổ tiên của các loài vượn không đuôi ngày nay đã sống khắp châu Phi. Sự tạo thành thung lũng lớn Rift chạy dọc suốt Đông Phi (dài tối trên bản đồ) gây ra những thay đổi thời tiết. Rừng mua co lại, nhường chỗ cho sa mạc và đồng bằng khô ráo. Các loại vườn không đuổi ở lại trên đồng bằng dùng thẳng lên để nhìn được xã hơn và chạy nhanh hơn. Những vườn không đuôi này là tổ tiên của chúng ta. Những hóa thạch cổ nhất của loài người được tìm thấy ở vùng thung lũng lặn Rift. Châu Phi Khu vực thung Jũng lon Rift Đồng bằng Đông Phi Tổ tiên đầu tiên của loài người, người vượn Australopithecus, da đứng thẳng. Điều này giúp cho tay tự do hải lươm thức ăn, thi du những quả ngọt ở cây tháp này. Những con người đầu tiên đã mang tỉnh xã hội, diều đó có nghĩa là họ sống theo bảy. Các cả nhẫn hợp lại để cùng tìm thức ăn và cùng chăm sóc trẻ nhỏ. Để làm những việc đó họ phải giao tiếp với nhau nhưng chưa dung ngôn ngữ nói. Như nhưng con tinh tinh thời này, người tiền sử dùng tay tim bắt môi. Một chiếc que dùng để lấy được nhiều con môi một lúc. Công cụ của người Austra lopithecus hån chi là chiếc que và hòn đã nhất dung. Công cụ này có thể dùng để cắt miếng thịt thôi rửa hoặc để dào cù. Đi thẳng đứng Xuang chậu, xung đầu gối và bàn chân của Lucy cho thấy “có ta” đi thẳng dùng. Xương chậu xoay được để nhóm lên củi xuống, còn đầu gối và khắp mắt cá là những bản lễ tháng. Vườn có khớp đầu gối và khắp mắt cả linh động hơn ta, vì chúng dùng chân để chặp năm cành cây. Răng Người Australopithecus và vượn không đuổi ngày này có nhiều điểm tương tự về răng. Bốn răng của khá rộng, có khe giữa các răng nanh và rằng của, hai nhỏ ra. Răng nanh nhọn và dùng để xe thức ăn, nhưng chúng bé hơn của vườn. Lucy Hóa thạch người vuon Austra- lopithecus nổi tiếng nhất được phát hiện là Lucy. Don Johanson, một chuyên gia người Mỹ đã tìm thấy bộ xương này vào năm 1973 ở Etiopia. Tảng đá mà Lucy năm trong đó được xác định là cách đây 3,5 triệu năm. Lucy có chiều cao của một con tinh tinh, chỉ độ 1 đến 1,2mét, và bộ não có thể tích 400cm, bằng một phần ba của người hiện đại. Hóa thạch này có tên Lucy là vi vào thời điểm đó rất thịnh hành bài hát của ban nhạc Beatle Lucy trong bầu trời lấp lánh kim cương”. Người hiện đại Homo erectus Vườn không duoi 10 11 NHỮNG CON NGƯỜI ĐẦU TIÊN Rất khó xác định một ranh giới rõ ràng mà người vượn Australopithecus phát triển vượt qua để thành người thực sự, gọi là Homo. Hóa thạch tìm thấy ở Kenia cho ta biết rằng Australopithecus, Homo habilis và Homo erectus đều cùng sống cách đây 1,5 triệu năm về trước. Homo habilis tiến hóa cách đây 2 triệu năm là người đầu tiên làm ra công cụ lao động. Người Homo habilis biết nưởng thức ăn trên lửa và biết sản những thủ lớn. Việc săn này hắn đã đòi hỏi người Homo habilis lập kế hoạch chi tiết trước và biết giao tiếp hiệu quả trong bày. Ra ngoài châu Phi Homo erectus là những người đầu tiên di cư ra khỏi châu Phi. Khoảng một triệu năm trước đây họ vào Bắc Phi, rồi vượt Trung Đông qua châu Á và sau đó vào châu Âu Homo erectus tim kiểm là cây, củ, quả cũng như săn bắt lấy thịt. Quan hệ giữa người habilis và người erectus chưa được ra ràng, tuy nhiên người ta cho rằng người habilis là nguồn gốc của người erectus. 12 Bệnh tật và sức khỏe Nơi có người ở cách đây 1.7 triệu năm Nơi có người ở cách đây 1 triéu nám Những nơi có hóa thạch của người Homo erectus Cuộc sống của người tiền sử đầy những nguy hiểm và trần trụi. Họ không có quần áo và nơi trú ẩn để tranh cãi nóng chảy dã hay cái rét cắt thịt và họ mắc phải nhiều bệnh. Một số bệnh như thấp khớp và lao gây tổn thương xương, để lại dấu vết trong hóa thạch. Thức ăn nhiều, điều đó cũng gây ra bệnh tật. Ngày nay trong nhiều cộng đồng, con người sống hơn tám mươi tuổi là bình thường, nhưng người tiền sử may ra chỉ sống được bốn mươi năm mà thôi. Người vườn Người vườn Homo erectus Homo habilis Habilis và erectus Homo habilis (người khéo tay") tiến hóa cách đây từ 1,5 đến 2 triệu năm. Homo erec- tus (“người đứng thẳng”) tiến hóa cách đây từ 0,5 đến 1,5 triệu năm. Người Homo habilis có đầu vuông, mũi bằng, hàm nhỏ. Người Homo erectus có nào và thân hình to hơn người habilis, và có xương sọ đặc biệt đây. Gia đình người Homo erectus biết tạo ra lửa để nướng thức ăn và xua đuổi thủ dữ. Một người trong số họ đang làm những dụng cụ bằng đá, có lẽ dùng để cắt thịt. Bằng chứng về lửa lần đầu tiên được tìm thấy trong khu khai quật Người vươn Bắc Kinh, một người Homo erectus Trung Hoa sống cách dãy một triệu nám. Người đi săn hay người ăn xác thối Không còn nghi ngờ về việc người Homo erectus an thịt. Có điều là các nhà khoa học không rõ họ ăn thịt những thủ lớn do họ chủ động săn được hay ăn thủ chết. Họ có thể để các thủ lớn giết con mỗi xong rồi mới đến chiếm con mũi. Một khu khai quật ở châu Phi cho thầy người erectus mang xác thủ họ sẵn được về lều lần rồi dùng dụng cụ bằng đá cắt ra. Điều đó thấy được qua vết cắt hàn trên xương hóa thạch con thủ tìm được. Hồ rằng kiếm voi con moi Ba bộ xương Vào khoảng giữa những năm 1970- 1980, Richard Leakey tìm được xưởng so người Homo habilis, Homo erectus và Australopithecus, Tất cả đều được xác định sống cùng một thời kỳ, cách đây khoảng 1,5 triệu năm. Sự kiện này đã chấm dứt giả thuyết cho rằng, không giống bất kỳ động vật có vú nào, con người trong quá trình tiến hóa chỉ có duy nhất một loài. 13 NGƯỜI HIỆN ĐẠI Tất cả người hiện đại thuộc loài Homo sapiens. Các nhà khoa học cho rằng loài người này được tiến hóa ở châu Phi khoảng 200.000 năm trước dây. Vào khoảng 100.000 đến 35.000 năm trước, châu Âu là nơi ở của người Neanderthal, có bộ não bằng nào của người Homo sapiens. Một số nhà khoa học cho rằng người Neanderthal là một phân nhánh của loài Homo sapiens. Người Neanderthal dần dần được Người Neanderthal Người Neanderthal có cơ thể chắc nịch, biệt sản với ta một răm lòng và tê giác. Họ làm được những công cụ hiệu quả với những bộ phận thay thế bởi người Crômanhông và Homo sapiens tir Trung Đông di cu sang. Be mång Người Neanderthal và Crômanhông làm được bé bằng cách kết các khúc gỗ lại với nhau, dùng dây da buộc lại. Với những chiếc thuyền thôn so này, họ có thể ra giữa hồ mà đánh bắt cả. bang đã cứng và xương. Người Neanderthal biển mặt khi những dải băng tuyết rút khỏi châu Âu. Các kiểu cơ thể Người hiện đại có một khoảng rộng các kích thước và hình dáng cơ thể để phù hợp với địa hình và khí hậu nơi họ sống. Người Neanderthal sống ở kỷ băng hà có cơ thể thấp, dâm, chứa nhiều mô trong người để chịu dụng giá lạnh. Ngày nay, người Inuit (Eskimo) cũng thấp và đậm vì họ sống nơi băng giá. Người Cromanhững có cao hơn nhưng cũng không cao bằng người châu Phi hiện đại, thí dụ người Masai. Người Neanderthal 14 Người Inuit Người Cromanhong hien dai Người Masai hiện đại Người Crômanhông (Cro-Magnon) Người Cromanh ông sống cách đây khoảng tur 8 dén 35 nghin năm. Có cái tên đó là do bỏ xương đầu tiên của những người này được tìm thấy trong hạng Cro Magnon, nước Pháp. Họ đã khắc và vẻ được những bức tranh khá tinh tế, làm được quản áo từ da thủ mà bằng chứng đã được tìm thấy trên các Nghệ thuật hang động khu di chi. Người Crômanhông để lại những bức tranh đẹp trên vách các hang động ở Pháp và Tây Ban Nha. Nhiều bức vẽ hình động vật, đôi khi vẽ người. Những tác phẩm được sáng tạo cách đây từ 10.000 đến 20.000 năm cho thấy các tác giả có trình độ nghệ thuật cao và khả năng quan sát doc dão. 15 DI CU Người vườn Australopithecus và Homo habilis ở lại châu Phi nhưng người vượn Homo erectus và người hiện đại, Homo sapiens, di cư tới nhiều vùng của thế giới. Người Homo erectus có lẽ đã tràn sang châu Á và châu Âu vì hai nguyên nhân: sự thay đổi khi hậu và công cụ tốt hơn cho phép họ sống được ở những điều kiện khác nhau. Người sapiens rời châu Phi có lẽ là do tăng dân số liên tục. Điều này khiển họ đi tìm những miền đất mới có thể dễ dàng săn bắt, hái lượm thức ăn hơn. Bộ xương Bộ xương của người hiện đại được thay đổi phù hợp với lối đi thẳng đứng. Chân dài và thắng ở khớp đầu gối: vươn người có thể dùng chan để leo trèo hiệu quả như tay vậy. Ngón chân người không thể căm năm hiểu quả như của vườn, chúng ngắn và chỉ dùng để giữ thăng bằng mà thôi. Xương sống tháng dùng chứ không nằm ngang như động vật bón chan. Dấu chân trên mặt tro Những dấu chân cách đây khoảng 3,75 triệu năm được phát hiện trên nền tro núi lửa ở Tanzania. Đó là dấu chân hai người vườn Austra lopithecus di cạnh nhau cùng với một số dấu chân ngựa và thỏ. Đi thẳng đứng Mai đến tan năm 1920 các nhà khoa học còn tin rằng, đặc điểm đầu tiên ở con người để tiến hóa là não lớn bởi vì như vậy mới thông minh, đó là điều khác biệt đối với động vật nhiều chuyên gia không chấp nhận bằng chúng về người Australopithecus khai quật được vào năm 1925, cho thấy những tổ tiên đầu tiên của loài người đã đi thắng đúng rất lâu trước khi não bộ phát triển. Người Australopithecus chắc là đi thẳng dựng năm triệu năm về trước. Đứng thật thắng năng trong tâm cơ thể lên giúp cơ thể dễ ổn định hơn trong tư thể dựng hai chân. Α Cái nóng và bề mặt cơ thể Người tiền sử phải chịu đụng khi hậu khắc nghiệt với cái lạnh về đêm và cái nóng ban ngày. Vượn không đuôi đi bằng cả bốn tay chân vào rừng cây có bóng mát, tránh đuợc cái nóng giữa trưa. Con người đứng thẳng giữa đồng bằng cho nền cái nóng bị toàn bề mặt cơ thể hấp thụ. Họ phải có cách tránh nặng, thì dụ như mất lòng trên da. Một tốp thợ săn trở về lều cùng với nai và thỏ săn được. Đi kiếm ăn xa nơi mình ở là một thời quen điển hình. Phân bố địa lý Bằng cách thu thập bằng chứng của nhiều khu di chỉ khắp nơi trên thế giới, các nhà khoa học có thể lập bản đồ phân bố người Homo sapiens toàn Trái Đất. Người ta tin rằng Người Homo sapiens tiến hóa ở châu Phi và di cư vào Trung Đông và châu Âu khoảng 100.000 năm về trước, đến châu Á và Úc khoảng 35.000 năm về trước và châu Mỹ khoảng 11.000 nám vě truoc. Di cư của người Homo sapiens Di cư 100.000 năm vě truoc Di cư 35.000 năm vě truoc Di cư 11.000 năm vě truoc 16 17 THỨC ĂN Người Australopithecus ăn rau cỏ là chính, nhưng về sau càng ngày càng tăng dần lương thịt. Loại thức ăn có được hoàn toàn phụ thuộc vào mùa, bởi vì không có phương tiện bảo quản thực phẩm. Bằng chứng việc người tiền sử ăn gì được suy từ cấu tạo răng cũng như di chỉ lán trại, nơi mà các nhà khảo cổ xác định được hạt giống, lá cây và xương. Những bức tranh trong hạng của người Crômanhông cho ta biết một vài phương pháp săn bản. Những bức tranh săn bắn Chúng ta biết được các phương pháp săn bắn của người Crômanhông là nhờ những bức tranh trong hang động ở Pháp và Tây Ban Nha. Chúng cho thấy con người dùng lao, cung tên săn những động vật như thủ ăn cả, bỏ rừng, vai mà một làng xu. Nấu nướng Người Homo erectus có lẽ đã nướng thịt bằng cách giữ nó phía trên ngọn lửa. Người Crômanhông gói miếng thịt vào tầm da, bỏ vào nồi, rồi thả vào đó những hòn đã nóng đỏ. Thức ăn chủ yếu của người Australopithecus là trái cây. trứng và lá. Hạt cung cấp nhiều chất dinh duong vi hat chưa thức ăn để cho mầm cây phát triển. Qua kinh nghiệm, người tiền sử học được cây nào có thể ăn và cây nào độc hại. Công cụ săn bắn Khoảng hai triều năm về trước, người Home habilis đã bắt đầu biết mài đẽo đá để làm ra các công cụ tốt hơn. Họ đặp đã vào nhau để tạo ra cạnh sắc. Công cụ tinh xảo hơn do người Homo sapiens làm ra cách đây 200 000 năm, bao gồm cả những đầu mũi tên nhọn, cây lao mắc, cung tên. Dây quảng là vũ khi săn bắn lại hại để quăng vào chân con thủ đang chạy rồi giật cho nó ngā. 18 Hàm và răng Kích thước và hình dạng răng của hóa thạch người cho ta biết nhiều điều về ăn uống. Quan sát rằng dưới kinh hiển vi, các nhà khoa học phân biệt được những vết xước, dầu màn cho biết loại thức ăn người tiền sử dụng. Người hiện đại có cơ quai hàm khỏe để xe, nhai những miếng thịt dài và men răng dạy để chịu được những cây và rễ cúng. Co thái dương Rang ham Răng nanh Răng của Cơ quai hàm Săn bắn Người tiền sử săn bắt thủ bằng nhiều cách. Để giết những thủ lớn, nhiều thịt, các nhóm thơ sản phải dùng lao và tên được xử lý công phu. Tốp thợ săn hình trên đã dùng dây quảng hạ con tê giác lòng xu rồi kết liễu đời nó bằng các ngọn lao. Sau đó họ xẻ thịt ra và làm một bữa tiệc thỏa thích. Dãy quảng Cao bởi ngày nay dùng dây quăng 19 NHÀ Ở Người Australopithecus không có nhà. Họ lang thang đi tìm thức ăn và dừng chân qua đêm ở bất kỳ hàng hốc nào. Cái nhà đầu tiên chính là hàng và có bằng chứng là người Homo erectus dựng mái che đầu tiên bằng gỗ và lá. Những giống người sau này và người Neanderthal dựng những cái giống lều ở cách xa rừng và nơi ẩn náu của thủ dữ. Những căn nhà cố định xuất hiện muộn hơn nhiều, khi con người đã định cư thành làng. Nơi trú Nơi trú có thể làm nhanh bằng cảnh cây và là Chủng che chở cho người già và trẻ nhỏ trong bảy. Mùa đông về đêm, kể cả ở đồng bằng châu Phi vẫn lạnh, một mái che như vậy là không thể thiếu được. 20 Quần áo Các dụng cụ bang đã đặc biệt gọi là nạo được tìm thấy ở nhiều khu di chỉ. Dụng cụ này dùng để nạo mà khỏi da động vật, và có lẽ da này sau đó được dùng để làm quần áo. Các nhà khoa học đánh giá những chiếc nào có tới 200 000 năm tuổi. Quần áo có lẽ chỉ cần khi con người di cụ tại châu Âu lạnh giá. Hang Bằng chứng tim được ở Trung Quốc và châu Âu cho thấy là người Homo erectus sống trong hang. Qua những đồng tro tàn, công cụ và thức ăn còn lưu lại, các nhà khoa học nói rằng một số hàng còn được dùng để ở nhiều năm. Hàng là nơi trú ẩn tốt vì nó không phải sửa chữa, nhưng chúng chỉ có ở những vùng núi đá vôi. Những chiếc kim bằng xương từ cách đây 25000 năm đã được tìm thấy. Điều này cho thấy người xưa khẩu da lại bang các sợi da hoặc gån. Lối sống du cư Hầu hết người tiền sử sống du cu. Họ lang thang từ nơi này qua nơi khác tìm cái ăn. Do lại sống này mà người Crômanhững vượt những chặng đường khổng lồ. Mười một nghìn năm về trước, Bắc Mỹ nổi liền với Xibia bằng một cầu đất và băng. Người châu Á đã vượt qua đó mà sang châu Mỹ sinh sống. Lều trong hang Ở một số nơi người tiền sử dụng lều trong hang đá. Việc này tạo thêm một lượt bảo vệ nữa, đặc biệt những nơi khi hậu lạnh. Lều được dựng bằng gỗ, bọc da thủ. Lều giúp các gia đình có thể sống thành những nhóm lớn, và dòng thời cho phép họ có chỗ trú riêng. Thú và người tiền sử Nước Nga Bắc My MARK Lều bằng xương ma mút Những lều đặc biệt nhất được Cầu bằng tìm thấy ở nước Nga. Các lều này được làm bằng xương mà mút và da thủ. Ở ngoài thảo nguyên trống trải không có cây cũng như đả, những vật lớn có thể tìm thấy là voi mà mút. Xương chăn và xương số của chúng thật to, nhưng một cái lều phải cần tới xương của ba đến bốn còn ma mút. Vai ma mút, tê giác rằm lòng, bỏ rừng khổng lồ là những loài thú thường gặp ở châu Âu và Bắc Á khoảng 10.000 năm về trước. Chúng cung cấp cho người xưa nguồn thức ăn và da. Tuy nhiên các thủ nay nhanh chóng tuyệt chủng. Có hai nguyên nhân dẫn đến tuyệt chủng, một là do sẵn bắn quá nhiều, hai là do khi hậu thay đổi làm cho rừng nhanh chóng lan rộng. Ma mút, tế giác và bỏ rừng không thể thích nghi với những thay đổi đó. Voi ma mút Bo rung không là Tê giác rậm lông 21 CÔNG CỤ Người Homo habilis làm ra công cụ dầu tiên. Họ tạo ra các công cụ đơn giản bằng đá, xương và gỗ. Loài người càng phát triển thì việc làm ra công cụ ngày càng trở nên phức tạp. Người Neanderthal và người Crômanhông làm ra những chiếc kim, cung tên, lưỡi rìu bằng xương rất tinh tế. Công cụ là những bảng chứng thường tìm thấy đầu tiên khi các nhà khoa học bắt đầu đảo bởi khu di chỉ có thể có người tiền sử sống. Tay Tinh tinh và vượn gorila có tay dài để thích nghi với đi bằng khớp ngón tay và cầm cành cây. Chúng không thể cầm vật bằng ngón tay cái và ngón trỏ như người vẫn làm. Bàn tay người ngắn hơn, có ngón tay cãi linh hoạt và đủ dài để chạm được đầu mút các ngón kia. Bàn tay người có thể thực hiện những động tác rất tinh tế như cảm bởi chì, viết hoặc về. Vườn không đuôi có thể cảm được que nhưng chúng không thể thực hiện được những đóng tác đòi hỏi chính xác. Khâu và Một trong những nhiệm vụ được chuyên môn hóa nhất cuối thời kỳ dò đã là khẩu và. Kim bảng xương được luồn sợi gần hoặc sợi da thủ dùng để khẩu quần áo hoặc bọc lều. 22 Vũ khí Bộ công cụ chọn lọc trên cho thấy kỳ năng chế tạo. Chúng được xác định cuối thời kỳ đồ đá (khoảng từ 10 000 đến 40 000 năm về trước). Những mũi tên và lao móc bằng đá hoặc xương mài nhọn hoắt được tra cán thắng bằng gỗ. Cung đòi hỏi biết càng dây có kỹ thuật và một thành gò có do đàn hồi cao. Đồ đá thô sơ Có thời người ta cho rằng đã đã thô sơ được những người sống trước trận Đại hồng thủy (theo Kinh thành) làm ra. Năm 1800 các nhà khảo cổ học thừa nhận rằng có mối quan hệ giữa các “nền văn hóa” công cụ, bắt đầu từ công cụ đã thô sơ và kết thúc bằng những công cụ phức tạp. Một thứ tự chính xác và sự phân định thời gian chi tiết chỉ có thể làm được trong vòng năm mươi năm lại đây. Det Người ở cuối thời đại dò đã dã biết dứt Đào bởi Các dụng cụ chuyên dùng đảo bởi thưởng được làm bằng ga. Chúng dùng để đảo củ, rễ. lưới từ sợi và cay, hoặc sợi mảnh da thủ. Lưới dùng để bắt cả. Làm ra lửa Đầu tiên, người tiền sử có lẽ chỉ biết lấy lửa nhỏ sét hoặc núi lửa. Người Homo erectus biết làm ra lửa bằng cách đập hai hòn đã vào nhau để bật ra tia lửa. Sau đó con người tìm ra cách hợp lý hơn để lấy lửa như cái khoan lấy lửa dưới đây. Một cái là được khoét vào tầm go va mot thanh gó tron cầm vừa vào lồ. Thanh gỗ tròn được quần vào dây da của cây cung bằng xương. Cat Hầu hết các dụng cụ ở thời đồ đã cũ như riu, lưới dao, nào được dùng để giết thủ, xe thịt, dap gay xương và cao da thủ. Dụng cụ nắn Dụng cụ đặc biệt làm bằng xương có lỗ dùng để nắn thẳng và chuột nhån gầy, cản thương, tên. Cây cung được đầy tới đây lui quay thanh gọ Khi quay, thành gọ được giữ dụng trong lá. Lo nặng lên, gom nhiệt thành lửa. Bồ thêm một ít bùi nhui vào de nó bắt lửa. 23 NGƯỜI CHẾT VÀ MAI TÁNG Người Australopithecus có lẽ không chôn cất người chết, nhưng những người sau đó đã biết làm đám tang người hết. Một số di chỉ khảo cổ cho thấy người chết được xếp đặt cần thận trước khi chọn, và đôi khi người ta còn bỏ thêm vào một số thủ để dùng cho cuộc sống sau khi chết. Bằng chứng xa xưa nhất của việc này là xác một người chết cách đây 100.000 năm chôn cùng với bộ da hươu. Nhận biết việc mai táng Nhiều hài cốt người tiền sử được chôn vùi trong một quá trình tự nhiên dưới các lớp trăm tích. Nếu có thể được chọn cất một cách có chủ ý thì sẽ có bằng chứng rõ ràng là các lớp trầm tích bị đứt gãy và có dấu hiệu cho thấy huyết được lập từ trên xuống. Chữa bệnh Hầu hết người tiền sử không có phương cách chữa bệnh thật sự hiệu quả, đó là một trong những lý do tại sao những người sống đến tuổi gia lại ít đến thế. Cách chữa bệnh truyền từ thể hệ này sang thế hệ khác, thí dụ như cây có nào chùa được bệnh hoặc cát con đầu. Ở một số nền văn minh cổ có lối cứu chữa bằng cách khoét từng khoanh xuong so của bệnh nhận dạng sống. Lễ nghi 24 Khó có thể biết chính xác khi nào con nigười bắt dầu dung nghi lễ, hay nói cách khác là hành lễ tôn 2 500. Hình bên trái là bỏ xương chốn ở tư thế thai nhi. Một số nhà khoa học cho rằng, người Homo erectus có nghi lễ ăn thịt người. Nghiên cứu các mô ta biết rằng người Cromanhông áp dụng nghỉ thức (hình bên trái) khi chôn người chết. Các chuyên gia cho rằng, họ tin tưởng có một cuộc sống khác sau khi người ta chết, bởi vì có khi họ đặt thức ăn cạnh chỗ người chết nằm. Âm nhạc đầu tiên Những nhạc cụ cổ xưa nhất như sáo và tù và làm bằng xuong chim hoặc sùng hươu được tìm thấy trong các ngôi mộ. Chúng được xác định có từ 30000 năm về trước và do người Crômanhông làm. Xương chim làm thành cái tiêu rất kêu bởi vì nó rỗng. Mai táng Đây là một bảy người Crômanhông đang quay quần quanh một người mới chết. Tay chân người sắp sửa dem chôn có quáp trong tư thế bảo thai. Một người rắc hoa lên mình, người khác dùng son đó (một loại đất dễ tim) tỏ kháp minh người chết. Những việc vừa nêu là một phần của đảm tang, được người nhà và bạn bè người chết chứng kiến. Các thứ trong m Những thủ tìm được trong các ngôi mộ cung cấp thông tin về các tin ngưỡng cổ đại. Dấu vết các bông hoa như hạt và phần hoa được tìm thấy: có lẽ là bằng chứng rằng người chết được phủ những vòng hoa. Những thứ khác như vỏ ốc hay đầu hươu, có lẽ để bảo đảm săn bàn thắng lợi trong cuộc đời sau này. Những vết son đỏ tìm thấy trên xuong cho thấy có lẽ người xưa có nghi thức tô son lên da người chết. 25 26 BẦY NGƯỜI CÓ TÍNH XÃ HỘI Khi và vượn không đuổi sống theo các bày gia đình, người vươn Australopithecus cũng vậy. Khi loài người tiến hóa lên, các bày trở nên có tổ chức hơn; người ta làm việc cùng nhau để dựng lều lần, săn bắn. Các bảy đàn hợp tác lớn hơn di chuyển cùng nhau dễ tìm nơi săn bản mới. Chính từ những nhóm người du cư này mà kết quả là các bộ lạc hiện đại đã phát triển. Tuổi thơ Tuổi thọ của người tiền sử ngắn hơn của người hiện đại: người vượn Australopithecus có lẽ chỉ mười tuổi đã là trưởng thành. Trẻ con phải học nhiều thủ. Chúng phải học được cách giao tiếp với những thành viên lặn hạn của bày, làm thế nào để tìm thức ăn, quả nào, hạt nào có thể ăn được, làm thế nào để săn bắn các thù nhỏ, làm sao giữ được ẩm về đêm v.v... Trẻ nhỏ hắn là yếu ớt, phải luôn mang theo bên minh. Chơi vai hòn đả và cái que là cách để học làm dung cu don giản. Đây là thi nghiêm của dua trẻ või hai hon då. Trẻ nhỏ người Hano erectus phải học đi lúc một, hai tuổi. Sau đôi chúng phải biệt đi bộ xã. Người dùng dụng cụ đá thô sơ Phần lớn những người ở hang là người dùng đó đã thô sơ. Người dùng đồ đã thô sơ được dụng thành hàng chục bộ phim của Hollywood. Lối sống của những người này ít tương đồng với cuộc sống thục ở thời đại đồ đã. Phần công lao động Thật khó mà biết rõ những bày người có quan hệ xã hội thời tiền sử đã làm việc như thế nào. Chắc là mỗi cá nhân làm một việc khác nhau. Có le là giống như người du cư hiện đại, phụ nữ gần bỏ hơn với những công việc trong nhà như trông nom trẻ con, nấu nướng thức ăn. Đàn ông có lẻ chuyên đi săn bắt, có khi phải xa lều lần nhiều ngày và khi về mang theo thit. Nhóm gia đình người Cromanhöng häng ngày xoay xỏa với các công việc bên ngoài nơi trú ẩn của mình. Mặt người lấy lửa bằng cách dùng khoan trong khi những người khác làm công cụ. Một phụ - nữ mang tầm da vào trong lều, còn người khác lại trong năm đua trẻ mọi sinh. Thuần dưỡng Con người bắt đầu biết nuôi các bầy gia súc và những động vật có ích khoảng 9000 năm về trước. Gia súc cung cấp thường xuyên thức ăn cho họ. Chỉ có thể giúp người tiền sử săn bản, bảo v Ngôn ngữ Hầu hết các loại động vật đều có hệ thống giao tiếp để cho đồng loại biết chúng muốn gì. Khi và vượn không đuôi có ngôn ngữ phức tạp, dùng tín hiệu âm thành và động tác tay. Những con người dầu tiên có lẽ đã giao tiếp với nhau theo cách này. Ngôn ngữ nói tiến hóa muộn hơn nhiều. Khu vực vỏ não hình bản) điều khiển tác co mom va hong. Hộp phát âm của người hiện đại (hình bên) đặt phía trước cổ điều khiển dòng không khí vào và ra khỏi phổi, giúp cho con người tạo ra những âm thanh phúc tạp khi nói. Hình thù hận âm thanh có thể tạo được thông qua hóa thạch. Người vượn Autralopithecus có hộp âm thanh giống như của vượn không đuôi, không thể dùng để nói được. Biểu hiện nét mặt rất quan trọng đối với chúng ta: hiểu người nói chuyện trực diện dễ hơn biết bao so với chỉ nghe bằng diện thoại. Vẻ mặt sung suông và đau buồn thật de phân biệt, và còn hàng chục cách khác nhau ta có thể tạo cho khuôn mặt minh. Động tác tay cũng rất quan trọng trong giao tiếp của con người. Con người dùng tay để nhấn mạnh lời nói và để chỉ. Người tiền sử chắc hay dùng tay hơn ta nhiều vì hộp phát âm kém phát triển hơn. 27 ĐƯỜNG TIẾN LÊN Phần lớn những hiểu biết về người tiền sử của chúng ta có được chi trong vòng mươi-hai mươi năm lại đây. Những tiến bộ trong lĩnh vực di truyền học và phương pháp xác định thời gian chính xác hơn bằng cácbon đã cung cấp nhiều thông tin quan trọng cũng như những phát hiện mới dáng kinh ngạc ở châu Phi. Tuy nhiên vẫn còn nhiều lỗ hổng trong nhận thức của chúng ta; những tổ tiên cổ xưa nhất của chúng ta đang được tìm kiếm và còn nhiều câu hỏi chưa trả lời được VỀ người tiền sử sống như thế nào và ứng xử với nhau ra sao. Người Neanderthal biến đi đâu? Người Neanderthal sống ở châu Âu vào kỷ băng hà. Họ có cấu tạo thân thể nặng nề hơn người Homo sapiens nhung bộ óc có cùng kích thước. Họ biết làm công cụ và biết chôn cất người chết. Họ mất hút khoảng 32000 năm về trước; các nhà khoa học không rõ vì sao. Có thể họ bị người Crômanhong tiêu diệt hoặc bị những người này đồng hóa. Nguồn gốc người hiện đại Có hai quan điểm rất khác nhau về nguồn gốc của người hiện đại. Quan điểm thứ nhất cho rằng người Home sapiens tiến hóa đầu tiên ở châu Phi 200.000 năm trước đây và dần dần di cụ về châu Á, châu Âu, châu Đại dương và châu Mỹ. Tuy nhiên một số nhà khoa học phản đổi, họ cho rằng mỗi chủng tộc người hiện đại tiến hóa riêng biệt từ những người Hama erectus, mà những người này rời khỏi châu Phi từ hơn một triều năm trước đó. Những cuộc đi chuyển phức tạp của dân cư kéo theo sự đồng hóa giữa những nhóm dân riêng biệt và cho phép người Homo sapiens tiến hóa ở nhiều nơi cùng một lúc. Những trung tâm dân cư riêng biệt của người Homo erectus Xác định thời gian của hóa thạch Cho đến gần đây, chúng ta vẫn chưa có cách xác định chính xác thời gian cho những hóa thạch người cổ hơn. Phương pháp xác định bằng phỏng xạ, đo sự thay đổi lượng phân rã hóa học của các nguyên tố phóng xạ tự nhiên có thể cho biết chính xác thời đại. Những thí nghiệm mại dày cho thấy các xác định niên đại trước kia sai khá nhiều. Xương sọ của Người Java, người Homo erec tus, có thể là 500000 năm tuổi, nhung xương chân cùng chỗ đó lại được xác định có thể cổ hơn. Công nghệ mới Khi thực vật hay dòng vật chết đi, cácbon phóng xạ chứa trong mô cơ phản rã rất chậm. Các nhà khoa học dùng phổ kế khói (hình bên trải) phân tích có bao nhiêu cácbon phong xa chứa trong một lát cắt xương. Người ta đốt mẫu xương do và do lương cácbon phóng xạ chứa trong điôxít cácbon thoát ra trong quá trình chảy, Đại lượng này sau đó chuyển thành năm thời gian để có niên dai khá chính xác của màu vật khảo cổ. Vật mới tìm được Tháng tám năm 1994, các nhà khoa học tìm được những mẫu vật cổ xưa nhất của tổ tiên chúng ta ở Etiopia. Mười bảy mẫu vật của các mảnh sọ, xương răng và xương tay được đánh giá có niên đại 4,4 triệu năm, cổ hơn 500.000 năm so với mẫu vật của người vượn Australopithecus. Các hiện vật tim đuợc chỉ rõ rằng con đường tiến hóa dẫn tới con người và vượn không đuôi tách ra chỉ từ 4 đến 7 triệu năm về trước. Hình dáng của răng và củi tay cho biết đó là của người chủ không phải là của vượn không đuôi. Nghiên cứu bằng phân tú Nghiên cứu protein của động vật có thể thấy được chúng mới gần nhau làm sao. Mỗi loại protein, bao gồm ADN là cái có trong nhân mang mà di truyền, tiến hóa theo một tốc độ định sẵn. Điều đó có nghĩa là những động vật họ hàng gần nhau thi prôtein giống nhau, quan hệ xã nhau thì protein khác xa nhau. Việc nghiên cứu phân tử cho thấy rằng tinh tinh và con người tách ra khỏi nhau cách đây khoảng 6 triệu năm và các tộc người hiện đại tách khỏi nhau cách đây khoảng 200000 năm. Loại công việc này còn mới mẻ và có nhiều việc cần thiết sẽ còn phải làm. Các nhà khoa học nghiên cứu vườn ganla sống trong thiên nhiên. 28 29 NHỮNG PHÁT PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG 30 Trước năm 1800 Công cụ đã thô sơ được tìm thấy trong các nên soi min và hang động ở nhiều nước. Chúng được cho là của người tiền sử, nhưng không ai biết rõ chúng trong như thế nào. Năm 1856 Các công nhân tìm thấy một bộ xương hoàn chỉnh trong thung lũng Neander, nước Đức, do đó mà gọi là người Neanderthal. Một số người cho rằng đó là một người nguyễn thủy ở hàng, số khác cho rằng đó là một người linh Nga mất tich. Năm 1865 Vật tìm thấy đầu tiên về nghệ thuật thời kỳ đồ đá, một bản khắc voi ma mút trên ngà, được tìm thấy ở Pháp. Điều đó chứng tỏ rằng, vào thời kỳ dầu, người và loài động vật nay đã tuyệt chủng này đã từng sống sát cánh bên nhau. Năm 1868 Di cốt người Crô- manhong duoc L. Lartet tìm ra ở Pháp. Những xương tim được cho thấy do là của những người trong khá hiện đại, và chúng chứng tỏ loại người đã có một lịch sử lâu dài. Những người này cũng được xem như là những người làm ra những công cụ tiên tiến bằng đá đã được tìm thấy trước đó. Năm 1879 Những bức tranh hang đá thời dò đã được tìm thấy ở Tây Ban Nha. Chúng chứng tỏ rằng người hỏi đó đã có cảm xúc nghệ sĩ sắc sảo, cũng như có tín ngưỡng. Tranh cũng phản ánh việc khẩu quần áo và sản bán. Năm 1891 Eugène Dubois tim ra Người Java, một tộc Homo erectus. Đó là một người vượn qua đó (giữa vượn không đuôi và người vươn). Năm 1912 Vụ lửa bịp thế kỷ. Người Piltdown dược tìm thấy ở Anh và suốt một thời gian dài được xem là tổ tiên dịch thực của loài người. Năm 1953 việc này bị vạch trần là lừa bịp. Năm 1921 Ở Trung Quốc, Người Bắc Kinh, một dang Homo erectus được phát hiện. Nhiều màu vật được đưa ra ánh sáng, chúng được tìm ra cùng với những dấu vết của lửa và công cụ. Năm 1924 Xưởng so một đứa trẻ o Taungs, Nam Phi, được công bố là hóa thach dau tiên của người vươn Australopithecus. Đây là một người vươn quá độ thực sự, đi thẳng dừng, nhưng lại có bộ óc của vươn không đuôi. Năm 1959 Louis Leakey tìm ra người Homo habilis o Olduvai George, Tanzania. Đó là người Homo có nhất tim dược. Leakey cùng tìm được bằng chứng rằng những người này đã dùng công cụ thô sơ nhất, cổ nhất trên thế giới. Năm 1963 Những nghiên cứu đầu tiên về phần tử người và vươn không duỗi cho thấy người và tinh tinh có cùng một tổ tiên cách dạy năm triệu năm. Mới đầu điều này không được thừa nhận, bởi vị hóa thạch có vẻ như là của một lịch sự biệt lập 20 triệu năm. Bảng chứng phân tử hóa ra là hoàn toàn đúng. Năm 1974 Phát hiện nổi tiếng gần đây nhất là Lucy, người phụ nữ nhỏ nhận thuộc loài Australopithecus afarensis, duoc Don Johanson tim thấy ở Êtiôpia. Đây là giống người cổ nhất được biết. Năm 1984 Sự kiện nổi bật là việc Richard Leakey tim thấy bộ xương gần như đầy đủ của một cậu bé người Homo erectus ở Tây Turkana, Kenia. Đây là một trong những mẫu vật đầy đủ nhất về người tiền sử. (Dịch tử nguyên bản tiếng Anh “Early People của Nhà xuất bản Watts Books) 31 Scanned & Edited by Tien Phat DA Free for Web: 70-100 dpi x XOrigin scan: 200 - 300 dpi Burn to CD-DVD Please mail to invinhloca yahoo.com.vn