🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Ngoại Giao Trung Quốc Ebooks Nhóm Zalo TRUONG THANH MÂN NGOAI GIAO TRUNG OUÕC Ngudi dich: ThS. NGUYÊN THI THU HÄNG Hiêu dinh và Gidi thieu: TS. DUONG NGOC DUNG NHÀ XUAT BÄN TRUYÉN BA NGÜ CHÂU NHÀ XUAT BÄN TÖNG HOP THÄNH PHO HO CHÍ MINH NGOAI GIAO TRUNG QUÓC Truong 'Thanh Män ISBN: 978-604-58-0281-6 Copyright © 2011 China Intercontinental Press. Bät ky phân não trong xuät bán pham nay dêu không dude phép sao chép, luu giù, dua vão he thong truy cap ho&c si dung bät ky hinh thüc, phuong tiên não dê truyên tài: diên tü, co hoc, ghi âm, sao chup, thu hinh, phát tán qua mang hoac duói bat ki hinh thúc não khác nêu chua dug su cho phép bâng vân bán cúa Nhà xuát bán. An ban nay dupe xuát bân tai Viêt Nam theo hop dong chuyên nhuong ban quyên gita Nha xuát ban Truyên bá Ngü Châu, Trung Quo và Nhà xuät ban Töng hop Thanh pho H6 Chi Minh, Viêt Nam. Loi giói thiêu C° thé nd, khong co de tai thão luan não de gdy tranh cai nhu Trung Qude, dac bilet tai - Viet Nam hiën nay. Phai thänh that thú nhan räng, töi là ngudi häm mo Trung Qu§c "ù dau den chan", nhung có khi cüng phdi rà soát lai su ham mo cúa minh khi có duac thông tin moi. Chang ai phü nhan rang, Trung Quöc là m§t dät nuc vi dai vé nhiéu mät. Tren nhieu phuang din nhu: vän hoa, to chúc chinh tri, quàn ly kinh te, kinh doanh thuang mai... Trung Qu∞c có thé dóng vai trò làm tám guang soi cho Viet Nam. Soi dé hoc höi nhüng dieu tich cuc và tránh né nhüng sai lam md quöc gia không l6 ndy dá pham phai (Cách mang Van hóa là m§t vi du). Tren binh dien toàn cau, viêc hoc hoi nghiên cúu vé quóc gia không 16 ndy lúc não cüng thu hút du@c su quan tâm cúa gidi tri thúc và truyén thông. Trong quan hé quôc té ngdy nay, Trung Quc nghiem nhien dóng vai trò quet dinh không thua kém gi so voi các sieu cuëng the gidi khoc. Trong bo sách noi tiéng "Thé gidi di vé ddu?" (INXB. Thé Gidi, H& Noi, 2010), tác glid Gregorz W. Kolodko dä dänh rät nhieu trang giäy cho vai trò cúa Trung Qu∞c trong the gidi duang dai. Ong viet: "Trung Quôc da di theo con duòng cúa Trung Qu∞c, là con duòng däc biet düng dän neu nhin tù góc do phat triën" (tr. 316). B$ sách Trung Quöc góm 12 quyen cua Nhà xuät ban Truyen bá Ngü Châu voi nhiéu hinh anh minh hoa sinh döng, dä cung cap cho ngudi doc mot büc tranh toàn canh vé Trung Qu∞c duang dai sau 30 näm cdi cách kinh te. Tát cà các phuang diên cua kinh te, ván hoa, xà hoi Trung Qu∞c déu duac dé cap dén mot cách ngán gon, có suc khai quát cao, de cho ngudi doc nam bat dug nhüng thông tin co ban: che do chinh tri, kinh te, lich su, vân hoa, xá hoi, dia li, pháp luat, ngogi giao, quoc phòng, dán t¢c, tôn gido, khoa hoc, ky thuat, gido duc, moi truîng. Có thé noi day là be bach khoa toàn thu vé Trung Quöc hien dai. Toi cam thay hoi thät vong khi thay thieu nhüng phán bàn vé nghê thudt, diên anh, van hoc, triet hoc, am thuc, y hoc, phong thuy, nhung có le nhu vay lai töt hon. Néu nhüng ngudi chù bién quá om dóm, b$ sách chac chán se dáy gap doi, dé lam ngudi doc khiep dam. Va lai, dä có khá nhieu các bo toàn thur khác liën quan dén van hoc và triêt hoc roi, sur dóng góp cúa b$ sách sê không có diém nhán ro rêt. Diêm nhan cua bd sách nay, the toi, gom có hai diém. Diem thú nhat là ngudi doc. Thông qua cách trinh bay, chüng ta de dàng nhan ra doc gid muc tiêu cua bo sách ndy là các doc gid pho thông, ham hieu biet, nhung không phdi là nhüng chuyén gia vé Trung Qu∞c hoc. Phuang thúc trinh bdy ng§n gon, giän di, kèm theo nhieu hinh dnh minh hoa, noi dung chuyen säu han m§t tö nhat báo, nhung khöng näng né phän tich nhu mot cuón sách chuyen khdo. Các doanh nhan ban rôn, cdc nhà gido trung hoc, cdc sinh viên thu@c chuyên ngänh Döng Phuong hoc, Trung Quöc hoc, Quan he Quöc te, Kinh te Chinh tri, ké ca gidi truyên thông báo chi, deu có thé tim thay trong bo sách ndy nhüng thong tin hüu ich. Dieu dáng khen lä vän phong tuyên truyên chinh tri cúa löi viêt thap niên 60-70 dà du@c tinh gidm lieu luang khd nhieu, tranh cho ngudi doc cam gidc kho chiu không cán thiet. Diem nhan thur hai lä noi dung. Chung ta thay khá ro lä noi dung xoay quanh các ván de hien dai vd duang dai, nham gid thieu mot dät nuöc Trung Qu∞c hét suc hoänh tráng, dang van len t&ng truing tung ngdy, dat duac het thänh tich nay den thänh tich khac trong nhieu linh vuc da dang, däc biet là kinh te, ngogi giao. Sur thanh công dáy an tuang vé kinh té cua Trung Qu∞c dà khién Ho Câm Dão tür bo duòng loi ngoai giao tuang dói de dat cúa Däng Tiéu Binh va doi hoi the gidi phdi công nhan vai trò lón hon cúa Trung Quõc trong các quet dinh chién luac toàn câu. Su van lên cúa Trung Qu∞c cüng dóng thoi báo hiêu vi tri so hai cua Nhât Bän trong nén kinh té thé gidi dà két thúc va ngay cd vi tri siêu cuîng so mot cúa My cung dä lung lay. Duong nhiën con voi An Do cüng có khä näng trd thänh möt dich th& dáng g§m cúa con rông Trung Quöc, hung ngdy dó con xa. An Do, tru vi@c gia täng dán so, con thua Trung Quõc vê nhiéu phuang diên. Ban dich sang Viet ngü da dug thuc hien boi cac can be gidng day Trung van tre, các dich gid cong tác thuöng xuyën cua Nhà xuat bän Töng hop Thành phö Hö Chi Minh, lam viêc tich cue trong m§t thoi gian ngän de' hodn thänh dúng han, se ld m§t dóng góp dáy y nghia vão kho tur lieu vé dat nuc và con nguòi Trung Quõc vón hét suc phong phú tren thi truöng kien thüc Viet Nam. Vie phiën dich tieng Hoa không hé de däng chút não vi thoi quen thich dung cac thành ngü, dien tich cua các con chau Khöng Tü, nhung các dich gid và doi ngü bien tap cua Nhà xuat ban Tông hop Thänh pho H6 Chi Minh dä làm het súc minh dé bao dam cho ban dich tránh Khoi các so sot. Dú vay, các sai lâm lién quan den viêc phien am các nhân danh, dia danh, vän hoa,... chc chan là diéu kho tránh khoi. Mong dug các bac thúc già cao minh chi chinh. Xin trän trong giöi thieu cung ban doc! Thành pho HO Chi Minh, tháng 1 nam 2012 TS. Duang Ngoc Düng Loi Nhà xuât bán Cing cute edi c - khién cho suc manh tông hop cúa qu§c gia nay ngäy cang trö nên manh me, änh ch cing nhu nhing ky ich kinh ié ma Trung Ou&c giänh duse da hung qu∞c té cüng moi lúc mot lón hon. Cang ngäy càng có nhiéu ban nuóc ngodi muon tim hiéu và làm quen voi dät nuc Trung Quc. Voi mong muòn giup ho có thê tim dug cách nhanh nhat de thuc hien khat vong nay, giúp ho hieu vd ndm bät duge nhüng tinh hinh co bän nh&t cua Trung Quöc chi trong m§t thdi gian ngän, chúng toi dà to chúc mot nhom chuyên gia, hoc gid bät tay vdo biên soan "Tü sách Trung Quöc". "Tü sách Trung Qu∞c" góm 12 quyen, län luot gidi thieu tinh hinh co ban cúa qu§c gia ndy d hâu het các khia canh nhu dia lj, lich su, chinh tri, kinh te, van hod, pháp ludt, quöc phong, xa hoi, khoa hoc và gido duc, moi truöng, dân toc và tôn gido. Hiéu dug nhüng diéu dy chinh là nhüng buc dem dâu tiên cho vi@c tim hiêu dät nuöc Trung Quoc. Chung toi hy vong thông qua "Tü sách Trung Qu§c" nay, doc gid có thé hiéu môt cách khai lug vé moi mat cúa dát nuc Trung Quóc. Tru¢c hét là nhüng nhân thúc vé lich su vän hoa. Lich sü vän hoa là nen täng vän minh cua möi quöc gia. Là môt hinh thái quan trong cúa vän minh nhan logi, vän minh Trung Hoa ld m§t trong nhüng nén vän minh vo cung doc dão ván dug luu giù cho den ngày nay. Tiép theo là tim hiéu nhüng tinh hinh co bàn cúa Trung Quöc. Trung Quöc là m§t nudc dang có t°c do tâng tru&ng nhanh, cao nhat the gidi, dan so döng, xuät phát diém tù m§t nên kinh t@ nghëo kho vd phat tri@n khong can döi. The nhung, vugt lên trên nhüng kho khän cúa chinh minh, Trung Quöc dä kiën tri di tren duöng löi riëng, kiën tri giü vüng su phát trién, dóng thai tiep thu nhüng thanh qud van minh cúa nhàn logi de cuöi cung vach ra con duòng phat tri@n trong tuang lai cua minh. Dudi sur länh dao cua Däng Cong sän, Trung Quóc giü vüng lap truëng coi x@y dung kinh te lam trong diém, kiên tri cdi cách mo cúa, vé doi noi thi xdy dung mot xà hoi h∞a hop, vé doi ngogi thi thúc däy xay dung mot thé gidi h°a binh, ben vung vd cung nhau phát triên, cung nhau phôn thinh. Hy vong rding "TU sách Trung Quöc" ndy se giup ban doc buöc nhüng buc dáu tién trong "hänh trinh tim hiëu Trung Quöc" cua minh. Bac Kinh näm 2010 Nhà xuat ban Truyên bá Ngú Châu Mucluc y 9 Lòi nói dãu 13 Xây dung thê giói hòa hop, hòa binh lâu dài, cung nhau phát triên У 19 Kiên tri dôc lâp tu chú, bao vê chú quyên và an ninh 43 Tich cuc tham gia ngoai giao da phuong, phát huy vai trò xây dung 71 Tuân thú nguyên täc chung sông hòa binh, triên khai chinh sách ngoai giao toàn diên 105 Thich nghi vói su' phát triên toàn câu ha, triên khai chinh sach ngoai giao chung > Loi noi dáu Loi nói dâu am 2009 13 nàm nude Cong hida Nhan dan Trung Hoa thank I lap via tròn 60 nam, và ngoai giao cúa dat nuóc Trung Quôc moi cúng da trai qua quá trinh 60 nam. 60 nam nay có the chia thânh hai giai doan, dó là giai doan 30 nam dau kê tu khi nuc Trung Quöc than lap và 30 nam sau cai cách mo cúa tù nam 1978. Trong giai doan 30 nam dau, nhiêm vu chù yêu cúa ngoai giao Trung Quôc là phán doi su de doa cúa các nuóc lón, cúng có doc lap, bão vê chù quén và toàn ven länh tho; nhiêm vu chú yêu trong 30 nam sau là phát triên và thay dôi de thich nghi dudi moi hinh thúc, xáy dung moi truòng quôc té và môi truòng xung quanh thât tôt de thúc day kinh te trong nuc phát trién, tü dó thúc day cà dat nuóc cung phát trién. Ngay 1 thang 10 nâm 1949, nudc Cong hoa Nhän dän Trung Hoa thänh läp. Chû tich Mao Trach Dông doc thông cão c§a Chinh phù Nhän dan Trung vang tai Thiên An Mön. Ngoai giao Trung Quöc < 10 Hai giai doan 30 nam mà ngoai giao Trung Quo da trai qua vua có môt moi liên hê rât ro nét, vùa mang nhüng däc diém noi bât mang tinh giai doan. 30 nam dáu, ngoai giao Trung Quöc dä giänh dug nhüng than tuu lon trong vi@c cung co chù quyên, bão vê doc lap, dó là da cat dút dug các moi quan he ngoai giao mang lai bao diéu nhuc nhã cho Trung Quôc trong ché do phong kién, trên co so binh däng cung có loi, Trung Quöc da thiêt lãp moi quan hê ngoai giao voi các nuc trên thê giói voi môt hinh thúc hoàn toán moi, tù dó da giành duoc cho minh vi thé binh dang và su tôn trong trên vû dai quo té; Trung Quôc da bão vê và cúng co dug nên doc lap cúa dát nuòc, thuc hiên tinh tur chù trong ngoai giao, dâm bao an ninh qu∞c gia và toàn ven länh tho; Trung Quöc da thông qua giai pháp dam phán h°a binh dé giai quêt nhüng ván dé tranh chap lanh thô trong lich sü voi nhiéu nuöc lang giéng, tù dó cai thin moi quan he voi nhüng nuc xung quanh, hinh than nên m§t möi trudng ung quanh n dinh chung; ra súc ung ho rät nhiéu quôc gia dang phát trién, hinh than và xây dung truyén thöng hüu nghi bên chät; xay dung mot doi ngü ngoai giao voi hinh thúc moi, giúp cho chinh sach ngoai giao doc lâp tu chù có su bão dám vé mat to chúc. Hi nghi toan the lan thú 3 kha 11 dug Dang Công san Trung Quöc triêu tap näm 1978 da m§ ra m§t thdi ky lich sû moi cho công cuôc cai cách mo cúa cúa Trung Quôc, ngoai giao Trung Quöc cüng bud vão môt giai doan lich sù mói. Ngoai giao Trung Quöc luôn biêt ke thúa và sáng tao, giuong cao ngon co hòa binh nên da giänh dug nhüng thânh turu to lón hon. Môt là, ngoai giao Trung Quôc da tao nên môt môi truòng quôc tê và môi truòng xung quanh that u viêt cho viêc ay dung kinh té trong nuöc, dam bao kinh té Trung Quöc liên tuc phát triên n dinh voi tôc do cao. Tông giá tri sán phâm quôc noi cúa Trung Quôc da tú hon 364,5 ty nhân dân tê vão nam 1978 täng lên hon 30.000 ty nhân dân tê vão nâm 2008. Ty lê dóng góp cua kinh te Trung Qu∞c trong täng truöng kinh té cúa thé giói là hon 10%, súc manh cúa Trung Quôc da có môt su thay dôi vô cung to lón. Tiép theo phai kê den viêc Trung Quöc luôn tich cuc gia nhap vão x hôi quôc tê, hinh thânh nên nhüng moi quan he tôt dep voi thé giói bên ngoài. 30 nam nay, Trung Quóc da tham gia hon 100 tô chúc quo té giúa các chinh phú, ky ket hon 300 công v§c quôc tê, tham du 24 dot hanh dông duy tri hòa binh cúa Liên Hiêp Quôc vói so ngudi du@c cú di tham gia lên den hon chuc ngan. Nhd nhüng hoat dong tich cuc nay, Trung Quöc da trö than than viên quan trong trong he thöng qu∞c té. Trong quá trinh hda nhâp voi he thong kinh té qu∞c té, Trung Quo thuan the xu hu‹ng toan cáu ha, tich cuc tham gia các hoat dong xá hoi quoc te, kiên tri voi tu cách cúa môt nuc dang phát trién, dura trên nguyên tác can bâng cán cân giüa quên loi và nghia vu, ra súc bão vê và thúc day quyén loi cúa Trung Quo cüng nhu các nuc dang phát trién khác; dong thdi, Trung Qu∞c cüng hiëp thuang, hop tác vói các tô chúc quôc té khác nhau, nâng cao kha nang thich nghi doi voi xa hoi quôc té. > Loi noi dáu 11 Ba là, trong các su vu quôc té, Trung Quõc chú tri công ly quôc té, vi vay mà dia vi quo té cüng không ngüng gia täng. Trong vièc giäi quêt nhüng van de mang tinh toän cäu cüng nhu nhüng ung dôt khu vuc, Trung Qu∞c kiên tri dam phán hòa binh, dàm phán ngoai giao; trong vi@c giai quyet các ván dé nhu biên dôi khi hâu toan cáu, vê sinh công công v.v.., Trung Quöc tich cuc gánh vác nhüng nhiém vu qu∞c té tuong ung, thuc hiên cam kêt cúa minh, nhüng mät này Trung Quôc déu nhan du@c sur dánh giá cao cúa a hoi quôc tê. 30 nam nay, nhüng dóng góp cúa Trung Qu∞c doi vói hòa binh và su phát trién cúa thé gion to lón hon bät cú thoi k não trong lich sü, hinh tuong quöc té cúa Trung Quöc cung tôt dep hon bat cú giai doan não tù truc dén nay. Bón la, duòng loi ngoai giao cúa Trung Quôc da dudc mo ra, hinh thânh nên môt bö cuc quan he doi ngoai töt dep mang tinh toàn diên. Hién nay, có tat ca 171 quo gia da thiêt lãp quan hê ngoai giao voi Trung Quoc. Trong quá trinh phát trién moi quan hê voi nhüng nuóc phát trién & phufong Tay, Trung Qu∞c da tuân thú nguyên tác vust qua moi su khác biêt vé ché do xa hoi cüng nhu hinh thai y thúc dê phát trién quan he qu∞c gia, tim den nhüng diém tong döng nhung ván chäp nhan nhüng su khác biêt, ki@n tri döi thoai, không hê manh dông, giai quyet thoa dang nhüng mâu thuan và tranh cháp, mö rông loi ich chung, xay dung moi quan he hop tác và quan he dôi tác chién lug vói nhi@u hinh thúc khac nhau, hinh thänh nên m§t cuc dien tôt dep cho su phát triên toàn dién moi quan he ngoai giao. Trên nguyên tac hiêp thong binh dang và thäu hiéu lan nhau, Trung Quoc da ky kêt nhüng diéu uc và hiêp dinh biên gion vói 13 trên tông so 14 nuóc láng giêng. Doi voi nhüng ván de khó khän còn dang tôn tai, Trung Quo tuan theo nguyên tac "tam ngung tranh chap" dê di dên nhüng thoa thuan tam thòi, tao nên m§t möi truòng xung quanh hòa binh, n dinh, binh Quác kÿ và Quóc huy cúa nudc Cong hòa Nhän dän Trung Hoa. Ngoai giao Trung Quôc < 12 däng, tin tuöng lan nhau, hop tác hai bên cung có loi, tú dó da dua moi quan hê giüa Trung Quo và các nuóc láng giêng buc sang môt thoi kj tôt dep nhät trong lich sü. Trong möi quan hê voi các nuóc dang phát triên, Trung Quöc tiép tuc nhán manh täng cuòng, mò rông doàn kêt và hop tác. Ngoài viêc viên tro trong khá nang cho phép doi vi nhüng nu¢c dang phát triên, Trung Quöc con dura trên nguyên täc "binh däng, cung có loi, tâp trung vão viêc dat kêt quá cao, hinh thúc da dang và cúng nhau phát trién" de không ngüng m& rông linh vuc hop tác, tim ra nhüng phong thúc hop tác moi, nâng cao hiêu qua hop tác. Voi tinh hinh mdi cúa quôc té và trong nuc, Trung Quo phoi hop giüa phát triën trong nuóc và mo cúa dôi ngoai trong công tác doi ngoai cúa minh, dé xuóng chinh sách ngoai giao toan diên, xúc tién ngoai giao an ninh, ngoai giao kin té, ngoai giao nhán sinh, phat trién hop tác kinh té voi các nuôc, thúc dáy dôi thoai và giao luu van ha, täng cuòng sur hiéu biét và nhan biêt cúa a hoi quôc tê döi voi Trung Quôc. Qua 60 nam thâng trám, ngoai giao Trung Quoc dä tich lüy dug nhüng kinh nghiem phong phú. Trung Quo y thúc du@c râng, su phát trién cúa Trung Quo không the tách khöi the giói, su phon vinh n dinh cúa thé giói cüng không the tách rdi Trung Quôc; vân mênh và tién do cúa Trung Quôc cang ngày cang gán bó chat chê voi van mênh, tién do cúa thê gidi. Trung Quoc cam kêt räng: cho dù tinh hinh the gidi thay dôi dén múc não, Chinh phù và nhân dân Trung Quóc sè luôn giuong cao lá cò hòa binh, phát trién, hop tác, coi trong và kin tri chinh sách ngoai giao hoa binh, doc lap tu chú, bão ve chú quyên, an ninh và phát triên loi ich cúa quôc gia, coi chin sách ngoai giao duy tri hòa binh thé giói, cúng nhau phát triën là tôn chi; tiép tuc lay su phát trién cúa minh dé kéo theo su phát trién cúa khu vuc cûng nhu su phat triên cúa toan the gidi, mö rông loi ich cúa moi bên; cung voi viêc phát triên dät nuöc, Trung Qu∞c cüng luôn thê hiên sur quan tâm cúa minh döi vói các nuóc khác, dac biêt là voi nhüng nuc dang phát trién; ti@p tuc dua trên quy tac thuong mai quôc tê thông hanh, mö rong thi truòng, bão vé quyën loi cúa doi tác theo dúng quy dinh cúa pháp luât; ung h xa hoi quoc té tiép tuc giúp do các nuóc dang phát trién dé nhüng nuóc ny nâng cao dug nang luc phát trién bán thân, cai thien ddi song nhân dän, giäm bôt chênh lêch gita các nuc; ung ho hoan thién ché do thuong mai và tai chinh quôc té, thúc day tu do ha, tiên loi ha thuong mai dáu tu, thông qua dam phán hiêp thuong dé giài quyêt th∞a dáng nhüng tranh chäp trong kinh té thuang mai. Nhin lai hanh trinh 60 nam qua, ngoai giao cúa Trung Qu∞c da bu¢c lên môt tám cao moi; hung vé tung lai, ngoai giao cúa Trung Quôc dang dúng vão vach xuat phát moi. Cung voi sur hung manh cua thuc luc, vi tri cúa Trung Quôc trên truòng quôc té cüng dug nâng cao, sú mênh cúa ngoai giao Trung Quôc cang lón hon, con duòng ngoai giao cúa Trung Quöc cang xa hon. The nhung, có thé tin râng: Trung Quoc sê tiép tuc kiên tri di theo duòng löi phát triên hoa binh; nhân dân Trung Quöc sê ti@p tuc dông hanh vöi nhân dan các nuc; Trung Quôc së co gäng không mêt moi vi môt tong lai tuoi dep cúa toan nhán loai. XAY DUNG THÊ GIÓI HÕA HOP, HÖA BINH LAU DÀI, CUNG NHAU PHÁTTRIÊN Ngoai giao Trung Quo < 14 Kin dinh di theo con duông hoa binh phat trien la mong muon Achân than nhät và cüng là lua chon không bao gio thay doi cúa Trung Quöc. Xay dung môt thé giói hòa hop, hoa binh läu däi, cung nhau phát trién là quan diém nén tàng và là muc tiêu theo duöi không mêt moi cúa ngoai giao Trung Quöc. Trung Quoc là m§t trong bôn nuc van minh cô cúa thé gidi, trong lich sû dä tao ra môt nên vän minh huy hoäng, xán lan, trong moi quan hê vói các quôc gia và các dân tôc láng giéng da hinh thänh nên moi guan hê hòa hop voi trung tâm là Vän hóa Trung Hoa va nén tang là dao nghia Trung Hoa ma trong lich sú goi lä "trât tu Trung Hoa". Vao thé ky XIX, các cu§ng quôc phuang Tay da dung dan phão mo tung cánh cúa cúa Trung Quöc. Trong vông hon 100 nam sau Chién tranh Nha phién vão nam 1840, het lan nay dén lan khác, Trung Quöc phai chiu các cuôc chién tranh xâm lug và trò than nuóc núa phong Ngay 1 thang 10 nam kien, nua thu¢c dia. Xóa bo chien tranh, thuc hien hòa binh, xy dung 1949, Bô truäng Bo dat nuòc doc lap tur cuòng, có cu¢c song am no hanh phúc chinh là Ngoai giao Chu An Lai muc tiêu phán däu không mêt moi cúa nhân dân Trung Quôc. dá güi m§t búe cong Dang Cong san Trung Quo da dúng lên länh dao nhân dän ham cúa Chinh phû Nhän dän Trung udng các dán tôc Trung Quôc, sau khi träi qua nhüng cuôc chiên tranh Trung Qu∞c dén chinh day gian nan thù thách trong suôt thoi kÿ dài dä lât do duo su phú cac nuc trên thong tri cúa chú nghia dé quôc, chù nghia phong kién và chú thé gidi, bay tô râng nghia tu bán quan liêu, gät hai dug nhüng tháng loi cúa cách Trung Quôc mong mang chú nghia dän chú moi, và dén nam 1949, nuóc Công hòa muon dug thiet läp moi quan hé ngoai Nhan dan Trung Hoa duo thänh läp. Cüng tú dó, ngoai giao cúa giao vdi các nudc. Trung Quo chinh thúc buöc sang trang sû mói. Chinh phú Trung Quo moi giuong cao lá co hda binh, phát triën, hop tác, ki@n tri chinh sach ngoai giao hòa binh, doc lap tu chú. Ngäy 30 thang 9 näm 1949, Hoi nghi Hiëp thuong Chinh tri Nhan dän Trung Quôc da dé ra "Cuong linh chung" có vai trò nhu môt hién pháp tam thdi, trong dó quy dinh: "Nguyên tác chinh sách ngoai giao cúa nuóc Công hoa Nhân dän Trung Hoa là dám bão dôc lãp tu do cúa dãt nuóc, toàn ven chù quyén länh thô, duy tri hòa binh quôc té lâu dài, hop tác hüu nghi vói nhân dan các nuóc, phan dói chinh sách xâm lug và chién tranh xâm lug cúa chú nghia dé quôc". Bo hién pháp däu tiên cúa Trung Quôc duac công bo vão nam 1954 cüng da khäng dinh nhüng noi dung trên, > Xäy dung thé gidi hoa hop, hoa binh lau dài, cung nhau phát trién 15 tuyên bo voi toan the thé gidi räng: "Trong các su vu quôc té, phuong cham kiên dinh không thay dói cúa Trung Quôc là, luôn phán dau vi muc tiêu cao cá, chinh là vi hda binh cúa thé giói và vi su tién bô cúa nhân loai". Hon núa thé ky tròi qua, dù trong ván dé xù ly moi quan hê vói các nurc lón, trong giái quyêt các ván dé còn tón tai trong lich sû voi các nuc láng giéng, trong nhüng ván dé nóng bông cúa khu vuc hay nhüng mau thuán quôc té, dau không có bât cú môi quan he não voi loi ich cúa Trung Quôc thi dat nuóc nay van áp dung giái pháp hòa binh, phán dói sû dung vü luc, hay düng vü luc de de doa, uy hiëp lán nhau. Tü khi thuc hiên chinh sach cai cách mo c§a vão nãm 1978 dén nay, Trung Quôc dua trên nhüng thay döi trong tinh hinh quoc té, nam bât hai chú dê thoi dai lón là hòa binh và phát triën, kiên tri coi xay dung kinh te là trong diêm, nhän manh ngoai giao chinh là biên pháp de tao ra môt môi truòng ung quanh và moi truòng quôc té lanh manh cho vi@c xây dung kinh te trong nuöc. Trung Quöc luôn giuong cao ngon cò hòa binh, n dinh moi quan hê vói các nuóc lón, täng cuòng hüu nghi láng giéng voi các nuóc xung quanh, cúng co và mô rông hûu nghi truên thông voi các nurc dang phát trién, tich cuc tham gia ngoai giao da phong, kêu goi coi nãm nguyên tãc chung song hoa binh là chuán muc xay dung trat tu moi cúa kinh té chinh tri quôc té. Dua trên môi truòng qu∞c té trong thoi dai moi, dúng trên co s& chù truang xy dung trât tu moi cúa kinh te chinh tri quôc té, Trung Qu∞c da tich cuc thúc day tiên trinh thê giói da cuc, dân chú hóa quan hê và da dang ha các hinh thúc phát triên quôc tê, liên tuc dua ra các quan nièm phát trién nhu quan niêm an ninh mói, quan niêm vän minh moi, quan niêm phát trién mói và các phong châm ngoai giao khu vuc nhu "láng giêng tôt, doi tác tôt". Song song vói viêc theo duôi su phát triên và hung manh dät nuóc, Trung Quôc cüng ra súc thuc hiën chung song h°a binh, cung nhau phát triên voi các nuóc khác. Tháng 4 nam 2005, Chú tich H6 Cam Dao nói chuyën trong Hoi nghi thugng dinh A - Phi (chau A và châu Phi) tai Jakarta da dé ra ràng: Các nuóc chau A và chau Phi nên däy Ngay 21 thang 9 là ngay Hoa binh Quc té, ngudi dän Trung Qu∞c to chúc hoat dong ky niém trên Truäng Thanh, Bat Dat Linh - Bäc Kinh. Ngoai giao Trung Quöc < 16 manh quan hê hüu nghi voi nhüng nén vän minh khác nhau, doi thoai binh dang, phát triën phon thinh, cung nhau xay dung môt thé giói hòa hop. Cung näm nay, trong Hoi ngh Dai hoi dong Liên Hiëp Quo (United Nations General Assembly, viét tät UNGA/GA) dién ra vão tháng 9, Chù tich Ho Câm Dão mot lán nüa nhac lai quan diêm "xáy dung thé giói hòa hop, hòa binh läu dai, cung nhau phát trién", hinh than nên môt the gidi quan mdi mang däm nét Trung Quôc. Xay dung the giói hòa hop là m§t su thäng hoa trong viêc ké thua quan diêm ngoai giao cúa Trung Quöc. Quan diêm này nhán manh rang, voi tién de thua nhân tinh da nguyên hóa cúa thé gidi, tinh chênh lêch trong loi ich, tinh da dang cúa vän minh, cung nhau phoi hop loi ich dudi hinh thúc hop tác hòa binh, ha giai mau thuán, theo dudi muc tiêu hai bên cung có loi, dê hai bên cung giänh dug loi ich chung lón nhät, dat dên muc dich hai hoãc nhiéu bên cung thang loi. "Thé gidi hda hop" cüng là môt sur thé hiên cúa ván ha truyén thong Trung Qu∞c trong quan he ngoai giao, dó là tu tuòng yêu hoa binh, coi trong lòng tin, theo duôi sur hòa hop gita các quóc gia. Nhüng quan diém nay cüng hoàn toàn phù hop voi tinh thán trong Hien chuong cúa Liên Hiëp Quo, thöng hat voi chinh säch döi noi cúa Trung Quöc, thé hiên su thöng nhat cúa Trung Quöc trong Vão tháng 5 nam 1987, Tông Thu ky Liên Hiêp Quac - Javier Perez de Cellar da täng länh dao Trung Quôc - Däng Tieu Binh chim bô cäu dong ma vang - biéu tugng aùa hoa binh. viêc phát triên h°a binh, thúc dáy the giói n dinh và phát triên, thê hien su thông nhat gita loi ich can ban cúa nhân dân Trung Quôc và loi ich can ban cúa nhân dân thé giói. Xay dung môt the giói hòa hop, hòa binh läu dai, cung nhau phát triën là muc tiêu cao cá trong duòng löi phát trién hòa binh mà Trung Quóc da và dang tung buc thuc hiën. Trung Quoc cho râng, thé gidi hòa hop nên phai la the gio dan chù, the giói hai hòa, thê giói công bâng, thé gio bao dung. Dé thuc hiên muc tiêu nay, ngoai giao Trung Quc chù truong và se tuân thú nhüng nguyën tàc sau: Kiên tri dan chú binh dang, thuc hiên quan he hop tác. Các nuóc nên dua trên co sò Hién churong cúa Liên Hiêp Qu∞c và nam nguyên tác quan hê binh dang, thông qua doi thoai, giao luu và hop tác, thúc day dân chù ha quan hê quôc tê. Nhüng sur viêc trong noi bô các nuóc phai do nhán dãn các nuc tu quyet dinh, nhüng su viêc cúa the giói phai do các nuóc cung giai quyêt qua cách thôa thuân binh dâng, các nuóc dang phát trién cüng can du@c có quyén tham du binh däng và quyén quet dinh trong các su viêc cúa thé giói. Các nuóc nên tôn trong län nhau, doi xù binh däng, không nên áp dät y muon > Xäy dung thé giói hoa hop, hoa binh lâu dai, cung nhau phát trién 17 cúa minh dôi vói nuc khác, không nên dät su an ninh v phát trién quôc gia lên co so hy sinh loi ich cúa nuc khác. Khi xü ly các moi quan hê quoc té, kiên tri xuat phat tür loi ich chung cúa nhân dán các nuóc, ra súc m§ rông loi ich chung trong giao luu täng cuông hiéu biêt lan nhau, trong hiëu biêt täng cuöng hop tác, trong hop tác thuc hién cung có loi. Kiên tri hòa hop tin tuöng nhau, thuc hiên bão vê län nhau. Các nuóc nên chung tay, cúng dôi phó vói moi de doa an ninh toan câu. Xóa bo tu tuông chiên tranh lanh, xây dung quan diém an ninh moi voi nòng côt là tin tuöng län nhau, cúng có loi, binh dang và hop tác, thông qua co ché an ninh tap thé công bâng va có hiêu quá dé cung nhau chông lai nhüng xung dot và chien tranh; thông qua hop tác dé ra súc xóa bô hoac giam bót su de doa cúa nhüng ván dé không thuôc an ninh truyen thông nhu nhüng hoat dông cúa chù nghia khung bö, khüng hoáng tai chinh cüng nhu thám hoa tu nhiên, tü dó bão vê hda binh, an ninh va on dinh thé gidi. Dudi hinh thúc hòa binh, thông qua tham ván và dam phán de giai quyet nhûng mau thuan và xung dôt quôc tê, cung phan döi hânh dông xâm luac chù quyên cúa nuóc khác, phán doi can thièp vão noi chinh cúa nuóc khác, phán dôi sû dung vû luc tuy ti@n hoäc dung vü luc de doa län nhau; kiên tri giäi quyêt ván dé, coi trong viêc giai quyêt tan gôc, kiên quyêt chông chù nghia khung bo; dua trên nguyên tc công bang, hop ly, toàn diên, cân doi, thuc hiên ki@m soát giäi trù quân bi và vü khi môt cách có hiëu quá, phan doi m§ rông vü khi huy diet hâng loat, tich cuc dãy manh tién trinh kiem soát giäi trù quan bi vû khí hat nhân, bão vê toàn cáu trong su on dinh mang tinh chién luoc. Thuc hiên công bäng, cung có loi và cung nhau phát trién. Toàn cáu ha kinh té phai kiên tri trên nên tang cúa su công bâng, thuc hien phát trién cân doi có trât tu de các nuc cung nhan dug loi ich, däc biêt là voi nhüng nuöc dang phát tri@n, không de tinh trang khoâng cách chênh lêch giüa các nuc ngay cang trò nên lón hon. Day manh toan cau hóa kinh te phát trién theo huóng có loi cho viêc cung nhau phôn thinh, nhüng nuöc phát trién cân phái gánh vác nhiëu trách nhiem hon trong viêc thuc hiên phát triên phô bién, hai hòa và cân bâng cúa toàn câu, các nuóc dang phát trién cân tân dung day dù nhüng u the cúa bán thân de dãy manh phát triên; tich cuc day nhanh tu do ha, tién loi hóa däu tu và thuong mai, xóa bo moi rão can thuong mai, tiép tuc mo rông thi truòng, mo rông han múc Ngày 15 tháng 9 nam 2005, Chù tich Trung Quöc - H6 Cám Dão da có môt bai phát biéu quan trong trong Höi nghi cãp cao nhân 60 näm thänh láp Lien Hiêp Quoc, bai phát biéu có chù dé Ra súc xay dung môt the gidi, hoa hop hòa binh lau ddi, cung nhau phát trién. Ngoai giao Trung Quöc < 18 xuat khâu khoa hoc ky thuât, xây dung môt ché do thong mai da phong quôc té trên co so công khai, cong bang, hop ly, rö râng, mo rông và không có su ky thi, tao nên môt moi truëng thong mai länh manh cho su phat triên có trât tur cúa kinh té thé gioi; tiép tuc hoan thiên he thöng täi chin quoc té, tao nên môt môi truông täi chinh n dinh, hiêu quá cao cho viêc phát trién kinh te the giói; tang cuông doi thoai và hop tác näng lugng toàn câu, cung nhau bão vê an ninh näng luong và su on dinh cúa thi truòng näng luong. Cãn tich cuc day manh và dàm bão nhân quyén de tat cá moi ngudi dêu có co hôi và quyén loi phat trién toan dien; sáng tao các hinh thúc phát trién, day manh phát triên hai hòa giüa con ngudi và thiën nhiên, di trên con duöng phat trién bên vüng. Kiên tri mo cúa hòa nhâp, thuc hiên döi thoai vän minh. Tinh da dang cúa vän minh là dac trung co ban cua xà hoi loài ngudi, cúng là dông luc quan trong cho su tién bô cúa van minh nhan loai. Các nuc nên tôn trong quyen loi trong viêc lura chon ché do a hôi cüng nhu duòng loi phat triën cúa nhüng nuóc khác, cung nhau hoc hoi, hoc tãp diém manh, bo sung diém yeu de có thé dua trên tinh hinh cúa nu¢c minh thuc hiên chán hung và phát trién dät nuöc. Nên täng cuòng doi thoai và giao luu trong sur khác biêt vé van minh, cô gang xóa bô nhüng khoäng cách và sur nghi hoäc lan nhau, cung nhau phát trién trên nguyên täc tim kiëm su tuong dông và chäp nhân nhüng diéu khác biêt, dê nhân loai càng h°a hop hon, the giói cang da dang và nhiêu mau sc hon. Cãn phai bão vê tinh da dang cúa vän minh và su da dang hóa trong các mô hinh phát triën, cung hop luc tao nên môt the gioi hòa hop mà o dó moi nên van minh dêu có thé tôn tai. Hiën nay, thê giói dang döi mat voi nhüng co hoi và thù thách chua tung có. Cho dù hinh thúc phát triên và thay dôi dén múc não, thi truc sau nhu m§t, Trung Quôc ván giuong cao ngon cò hoa binh, phat triên và hop tác, kiên tri di theo duöng löi phát triên hòa binh, coi trong chiên luoc mo cúa cung có loi, cung thang loi, day manh xây dung möt the giói hòa hop, hda binh läu däi, cung nhau phát trién. Dó là loi cam kêt nghiêm túc cúa Trung Quóc. • Tai lièu nguón CÁC NUÕC THIET LAP MOI QUAN HE NGOAI GIAO VOI TRUNG QUÓC NGÀY CÄNG NHIÉU So luang nhüng quôc gia moi thiét lãp quan hê ngoai giao vi Trung Quöc Thai gian Tû näm 1949 dén näm 1959 Tu nam 1960 dén nam 1969 - - ------------ Tü näm 1970 dén nãm 1979 Tür näm 1980 dén nãm 1989 Tûr näm 1990 dén nãm 1999 - - - - - Tü nam 2000 dén nay Tong cong 32 KIÊNTRi DOC LÄPTU CHÚ, BÃO VÊ CHÚ QUYÊN VÀ AN NINH Ngoai giao Trung Quöc < 20 goai giao la mot hoat dong chinh thie cia mot nut doc lap trong quan he quóc te, Vià m§t biên pháp quan trong de mot dat nuóc bao vê loi ich cúa nuóc minh và thuc hien các chinh sách döi ngoai. Không có doc lap trong chú quyên qu∞c gia, sê không có ngoai giao tu chù doc lãp. Tü khi dug thanh lap, nu§c Trung Quöc mói da thuc hién cúng có doc lãp cúa quôc gia và tur chú trong ngoai giao, bão vê an ninh quôc gia và toàn ven länh thô, giänh dug sutôn trong và binh däng trên tru§ng quo te. Trung Quôc trân trong nén doc lap gianh dug trong gian nan, tôn trong su dôc läp cúa nhüng quôc gia khác trên the giói, dông thoi coi doc läp tu chú là nguyên tác cãn bán nhät trong chinh sách ngoai giao cúa minh. I. SU PHATTRIÉN CUA CHINH SACH NGOAI GIAO DOC LAP TU CHÜ Doc lap quo gia là muc tiêu phán däu không mêt moi cúa nhân dän Trung Qu∞c tü giai doan cân dai cho dén nay. Hon 100 nam truc khi nuc Trung Quoc moi du@c thanh läp la giai doan lich sü dãy ô nhuc vé ngoai giao cúa Trung Quöc. Tùr Chiên tranh Nha phiën vão nãm 1840 dên nay, chú nghia dé quoc da dung dù moi thú doan de dàn áp triéu dinh nhà Thanh, ép nha Thanh phai ky hang loat diéu uc bät binh däng, dông tho dua trên nhüng diéu u§c nay mo ra ché dô tô giói d Trung Quoc, xác lap pham vi thé luc, ép bu¢c Trung Quôc mo cúa thông thong, giänh lay däc quên ngoai giao, huông nhüng u dai toi huê quôc và nhiéu däc quyên trong nhiéu linh vuc. Tü thòi can dai den nay, biêt bao ngudi Trung Quöc có ly tuòng cao cà da tién hânh nhüng cu@c däu tranh gian khô de giänh doc läp quôc gia và giai phong dân toc, nhung van không thé thay dôi dudc so phân cúa dat nuóc. Cho dên thoi diém truc khi nuöc Trung Quôc moi dug thanh lap, các cuòng quôc phuang Tay ván có rát nhiéu quén loi trên dát nuc Trung Qu∞c nhu: don bôt dóng quan, tu do kinh doanh, van chuyen noi dia, quyén tu pháp, quán ly hai quan Trung Quo và quy dinh ty le thué trong thué quan cúa Trung Quôc v.v... Ngay 1 tháng 10 nam 1949, nuóc Cong hòa Nhân dân Trung Hoa dug chinh thúc thânh lap, nhân dän Trung Quöc da dông löng dung lên và giänh lai dug dôc läp quôc gia cüng nhu giai phóng dân toc. Tù dó, bão vê doc lãp quôc gia, bão vê chù quyén và toan ven länh thô da tr§ thânh muc ti@u nông côt trong ngoai giao cúa nuc Trung Quôc moi. Thuc hiên doc lap can phai xóa bô nhüng däc quyén cúa chú nghia de quöc tai Trung Qu∞c, cât dút nhüng moi quan he ngoai giao ô nhuc mà Trung Quôc da phai chiu dung tü ché do cü. Sau khi nuóc Trung Quôc mói du@c than lap, nhà nuõc Trung Quoc da dua ra ba chinh sách lón, dó là "Quét don sach sé nhà cúa röi moi mdi khách tói", "Lâm lai tù däu" và "Nhat biên dão". > Kiên tri doc lâp tu chú, bão vê chù quyén và an ninh 21 "Quét don sach së nhà cùa röi moi mdi khách tói" túc là ban bô pháp luat, tung buöc và triêt de xóa bô nhüng tàn tich ma ché do cü dé lai, dó là nhüng dac quyên vé chinh tri, kinh té và van hóa cúa chù nghia dé qu∞c o Trung Quoc, de tü dó Trung Quôc thoát khöi nhüng phy thu¢c doi voi nuóc ngoài, trò thänh môt nuoc doc läp tur chù trên moi mät chinh tri, kinh te và van hóa. "Làm lai tù dáu" túc là cát dút triêt dê nhûng moi quan hê ngoai giao tú ché do cü. Vi dó là nhüng moi quan hê ngoai giao khién Trung Quôc phai chiu bao diéu nhuc nha nên không còn dug thua nhân. Nuc Trung Quôc mói thiét lap moi quan hê ngoai giao vói các nuc khác trên nen táng là su binh dâng cúa quôc gia doc läp. Doi vi nhüng nuc không muon dua trên nén tang doc lap hòa binh dé th¢a nhân và doi xir voi Chinh quyén Trung Qu∞c moi, Trung Quôc sê không chap nhân vi@c nhüng nuc nay cü dai diên den Trung Quöc lam nhan vi@n ngoai giao chinh thúc; doi voi nhüng diéu voc va hip dinh ma Chinh phù Quöc Dân Dáng da ky kêt voi chinh phú các nuöc khac, Chinh phù Trung Qu∞c moi sè cãn cú vão nôi dung, phan Ngày 2 tháng 10 nam 1949, Lien X trd thânh quo gia dau tien thiet läp moi quan hê ngoai giao vdi nuöc Trung Quác mdi. Ngoai giao Trung Qu∞c 22 biêt xem noi dung não có thê thua nhân, hoac xóa bo, hoac bô sung, hoãc sua dôi, hoāc thay thé. "Nhat biên dão" túc là trong bôi can döi läp Chiën tranh lanh giüa phong Dông và phong Tay, dura theo thái do khác nhau cúa My va cúa Liên Xô doi vói nuöc Trung Quôc mói, nghiêng theo các quoc gia theo phe chú nghia a hoi mà dúng dau là Liên Xô. Khi nu¢c Trung Quöc moi du@c thänh läp, Höi ngh hiëp thuong chinh tri Trung Quôc dä thông qua Cuong linh chung và quy dinh ro: "Nuöc Công hòa Nhän dän Trung Hoa liên hiëp voi tat cà nhüng nuöc và nhan dân yêu chuông hòa binh, tu do trên thé giói, truc tiên là liên hiêp voi Liên Xô, các quôc gia dân chú nhan dân và các dân toc bi áp búc, dúng trên chién tuyên dân chù hòa binh quôc tê, cung phán dôi su xâm luac cúa chù nghia dé qu∞c, dê giù cho hòa binh thé giói luôn vüng bên". Dua trên nhüng chinh sach nhu thé, sau khi nuöc Cong hòa Nhân dän Trung Hoa thânh läp không bao lau, Chú tich Mao Trach Dông dä sang thäm và lam viêc o Liên XO. Tháng 2 nam 1950, hai bên da ky kêt Hiëp voc hüu nghi, dông minh và tuong tro Trung - Xö, quy dinh täng cuòng hop tác va hüu nghi giüa Trung Qu∞c và Liên Xô, cung nhau chông lai su tái xam luoc cúa chú nghia dén quôc. Viêc ky kêt hiêp voc giüa Trung Quôc và Liên Xô da giúp Trung Qu∞c có môt nuòc dông minh dé ho tro lan nhau, an ninh quôc gia cung duo dam bão hon. Tháng 5 näm 1950, Dai sú Án Do nhiêm kj däu tiën tai Trung Qu∞c - Panikkar dä trinh qu∞c thur toi Chù tich Mao Trach Döng. > Ki@n tri doc lap tu chú, bão vê chù quyén và an ninh 23 Phán doi su de doa cúa các si@u cuòng quôc, dam bão an ninh quôc gia là nhiêm vu chú yëu de bão vê dôc lâp trong thoi kÿ dau dung nuóc cúa Trung Qu∞c. Tháng 6 nam 1950, sau khi Chién tranh Tri@u Tiên bung no, Töng thöng Mÿ - Truman da có bai phát biéu, phat lênh quân doi My truc tiép tham gia vão Chiên tranh Triéu Tiên; lênh cho Ham doi 7 cua Häi quân My tién vão eo bién Dai Loan; phát lênh täng cuòng quân doi Mÿ dóng § Philippines và täng cuîng vién tro cho quân doi Pháp o các nuc Dông Duong. Phát biëu cúa Tong thong Truman da gan lién bán dão Triéu Tiên, khu vuc eo biên Dai Loan và khu vuc Dông Nam À bao góm cá bán dão Dông Duong lai, trong dó, müi tên chinh là nham vão nuc Trung Quo moi vúa dug thänh läp. Cüng vói viêc tién hanh can thiêp vão chién tranh trên bán dão Triéu Tiên, My con liên tuc dung máy bay xäm pham vung trdi Dông Bäc cúa Trung Quöc, oanh tac và dánh bom vão các than pho và thôn trang cúa Trung Quöc; trong tinh hinh vi tri cúa Trung Quöc tai Liên Hiëp Quôc bi cuóp mãt, nuc My da thao túng Liên Hiëp Quo thuc hiên lênh câm van dôi vdi Trung Quoc; Häi quân My còn tien hanh kham xét tàu thuyen cúa Trung Quöc & vung bién quôc tê, xâm pham quyén di lai trên bién cúa Trung Quöc, khiën cho sinh mênh và tai sàn cúa nhân dân Trung Quoc bi tôn thät vô cung nang nê. Trung Quöc bi cuôn vão Chiën tranh Tri@u Tiên, cuöi cung giành du@c thâng loi trong vi@c viên tro cho Triéu Tiên chông lai My, giúp cho bán dão Tri@u Tiên dat duac kêt quá ngung chién, tü dó cüng dat dud muc dich "bão vê Tô quôc", nâng cao vi tri quóc té cúa Tháng 6 nãm 1950, Thuy Dién tr& thänh nudc phuang Täy dáu tièn thiét läp quan he ngoai giao voi Trung Quöc. 24 Ngoai giao Trung Qu∞c Tü tháng 4 dên tháng 7 nam 1954, Thú tuáng kiêm Bô trudng Bo Ngoai giao Trung Quóc - Chu An Lai dá dán dáu doàn dai biéu tham du Hoi nghi Gia-ne-vo vé ván dé giài pháp hòa binh trên bán dão Triéu Tiên cüng nhu khoi phuc hoa binh trên bán dão Dông Dudng. Trong ânh là các thänh viên trong doan dai bieu Trung Quôc. Trung Quôc, dóng góp to lón trong viêc gin giü doc lap, chù quyén va an ninh cúa Trung Quôc. Tai bán dão Dông Duong, Trung Quôc da ung hô nhân dân o khu vuc nay tiên hänh chiën tranh giänh dôc lap dan tôc, tich cuc tham gia hôi ngh Gio-ne-vo, thúc day các nu¢c trên bán dão Dông Duong thuc hiën gin giü hòa binh, xóa bò su de doa cúa My dôi vói Trung Qu∞c tu phía nam. Ngoài ra, cüng kê tü khi nay, viêc phán doi sur xâm pham cúa My trên dão Dai Loan thuôc länh tho Trung Quöc, phan doi su can thiép cúa My doi voi noi chinh Trung Quôc da tr thanh ván dé trong tâm nhat và mau chôt nhät trong quan he Trung - My, cho dén nay dây ván là nhiêm vu chú yêu cúa ngoai giao Trung Quoc. Doc lap tur chù là phong châm can bán cúa ngoai giao Trung Quoc moi, cüng là dac trung chù yëu nhãt de phan biêt vi ngoai giao ca Trung Quo cú. Nó dä xuyên suôt moi linh vuc trong ngoa giao cúa dat nuc Trung Qu∞c mói. Vão thâp niên 50 cúa thé ky XX, khi thuc hiën chinh sách "Nhät biên dão", các vi länh dao dät nuóc nhu Mao Trach Dông, Chu An Lai v.v. dêu da nhiéu lán chi ra râng, không thé lúc não cúng dua dam vão Liên Xo, không thé rap khuôn di theo toàn bo kinh nghiem cúa Liên XO, cán phai suy nghi bâng cái dau cúa minh, buöc nhüng buòc di vüng chai bâng dôi chân cúa > Kiên tri doc läp tu chú, bão vê chú quyén và an ninh 25 minh, "trong chiën lug cán có sur liên hop, nhung trong chién thuât không the thiëu su phê binh". Tü cuoi thap niên 70 dên däu thâp niên 80 cúa thé ky XX, súC manh quôc tê da có nhiéu thay dôi, khá nang xáy ra chién tranh ngày càng giam di, nguy co an ninh ma Trung Quöc phai döi mät cüng dã giam, vi thé Trung Quôc da có thé tap trung súc luc de xây dung kinh té trong nuc. Sau khi tö chúc Hôi nghi toan the Trung uang Däng lan thú 3 khóa 11 näm 1978, Trung Quöc da tiên hanh diéu chinh chinh sách dói noi, döi ngoai cúa minh, trong chinh sách doi ngoai, Trung Quc cang nhän manh hon nguyên tac kiên tri doc läp tu chù. Nãm 1982, trong loi phát biéu khai mac Dai hoi Däng toàn quôc lan thú 12 da chi ro: "Moi vi@c cúa Trung Quôc cán phai giai quyêt dua theo tinh hinh cúa Trung Qu∞c, phai giai quyet theo súc luc cúa bán thân ngudi Trung Quoc. Doc läp tu chú, tur luc cánh sinh, bat ké quá khú, hiên tai hay tong lai déu là diém tua vúng chác cúa chúng ta. Nhán dân Trung Quo trân trong tinh hüu nghi và hop tác cúa nhân dân các nuc khác, cang trân trong hon nûa quyên loi trong su dôc lâp tur chú ma Trung Qu∞c da gianh duoc sau môt thòi gian dai phán dau. Bät cú quo gia não cüng dung mong Trung Quôc sê tr thành nuöc phu thud cüa minh, cûng düng mong Trung Quöc se ng@m quá däng khi läm tôn hai dên loi ich cúa Trung Quöc". Näm 1989, Trung Quoc dà xäy ra nhüng phong ba bão táp trong chin tri. Các nuôc phong Täy ma dúng dau là My da nhân co hoi dó ra súc chi trich, can thi@p dông tho thuc hiên ché tai döi vói Trung Quôc. Trong budi gap go các quan khach nuöc ngoai, Däng Tiéu Binh da bay to: "Chù quén quóc gia, an ninh quôc gia luôn phai dät lên vi tri hang dau, vé diém nay chúng toi hiéu hon bao gid hét", "Trung Quôc không bao giò chap nhan su can thiêp cúa các nuóc khác doi voi ván dé noi chinh". Chinh phù Trung Qu∞c binh tinh, diém dam, kiên tri chinh sách ngoai giao h°a binh, dôc lap tu chú, cuöi cúng da phá vo duac ché tai, bão vê duoc dôc lap và chù quyén cúa quôc gia. Tháng 1 nam 1964, Pháp trà thanh nu¢c lán phuang Tày dáu tien thiet läp quan he ngoai giao vdi Trung Quác mdi. Trong ánh là ông Hoäng Trán - Dai su Trung Quoc dáu tién tai Pháp trinh quôe thu lên Tong thong Pháp - Charles de Gaulle. Ngoai giao Trung Quöc < 26 Tháng 4 nam 1971 Tù thap niên 90 cúa the ky XX dên nay, doi mät voi nhüng áp tai Bac Kinh, Th luc dén tu các nuc phuang Tay, không hé th∞a hiêp hay nhuang bo, tuóng Chu An Lai dà gãp go doàn dai truc sau nhu môt, luôn kiên dinh bão vê chù quyén, quyén loi quôc biéu bóng ban cúa gia và sur tôn nghiêm cúa dân toc. Truc nhüng luân dièu di nguac lai My sang thâm Trung voi tôn chi và nguyên tãc cúa Hiën chuong Liên Hiëp Quoc, cha dap Quóc, mà ra cánh cúa lón cúa giao luu lên luât pháp quôc tê và các chuân tác co bán trong quan hê quôc Trung - My. Dó chinh tê, nhu cái goi là "Nhán quyên cao hon chù quyên" mà môt so quôc la "doi ngoai bong gia phong Tãy dua ra sau Chiën tranh lanh, Trung Quöc ván kiên tri ban" noi tiéng. nguyên tac doc lap tu chú, kiën quyet phan doi su can thiëp dên noi chinh cúa Trung Quo cúa bât cú nuóc não dù vói bat cú ly do não. Sau khi Chien tranh lanh kêt thúc, tinh hinh quöc te xáy ra nhüng bién doi sâu sc, quan niêm an ninh truyên thöng cüng theo dó ma thay dôi. Ngoai các quan niêm an ninh truên thöng nhu: toan ven länh tho, không bi xam pham chù quyén v.v. ván luôn noi bat, thi các ván de không näm trong an ninh truy@n thong nhu: an ninh kinh té, an ninh vän hoa, an ninh thông tin, an ninh sinh thai cüng nhu töi pham xuyên quoc gia, mo rông vü khi hat nhan, xung dôt dän tôc, buôn bán ma túy, chú nghia khung bô, di dán xuyên quõc gia v.v. cüng ngày cang noi bât. Trong bão cão Dai hoi dai biéu toán quôc cúa Dâng Công sän Trung Quöc lán thú 17 nêu ro: "Cho dù tinh hinh the gidi thay doi dén múc não, thi tôn chi trong chinh sách ngoai giao cúa Chinh phù và nhan dân Trung Quôc ván là giuong cao ngon co ) Kiên tri dôc láp tu chú, bão vê chù quén và an ninh 27 h°a binh, hop tác và phát triên, tuân thû chinh sách ngoai giao hoa binh dôc lâp tu chù, bao vê chù quyën, an ninh và phát trién loi ich quo gia, kiên tri bão vê hòa binh thé giói, thúc day cung nhau phát trién". II. NOI DUNG CUA DOC LAP TU CHU Tü khi nuöc Công hòa Nhân dân Trung Hoa duo than lâp vao nam 1949 dên nay, chién lu@c doi ngoai va chinh sách cu thé cúa Trung Quôc có hiéu su diéu chinh và thay doi sau khi trái qua nhiëu biên dông trong tinh hinh the gidi. Vão nhüng thoi ky khác nhau, nó thé hiên nhüng däc diém mang tinh giai doan khác nhau, nhung truöc sau nhu môt, nguyên tac doc läp tu ch luôn xuyên suôt, dông thdi không ngüng phát trién, trau dôi trong thuc tién, the hien phong cách doc do trong ngoai giao Trung Qu∞c trên nhiéu mät khác nhau. Noi môt cách khai quát, là nguyên tc can ban trong ngoai giao Trung Quoc, noi dung cúa doc lap tur chù bao góm các mat duói day: Trung Qu∞c là mot quôc gia da dan toc thông nhat, thuc hièn thong nhät dät nuc, duy tri su toan ven trong chù quyen lanh tho là tién dé cúa dôc läp tu chú, cung là su thê hiên noi bât nhät cúa chinh sách ngoai giao doc läp tu chù. Trung Quoc quyêt không nhuong bô khi su thöng nhät dät nuc, su toan ven länh thô và su tôn nghiêm cúa dân tôc bi bat cú sur xam pham não. Trong boi can phúc tap cúa tinh hinh quôc tê và trong nuóc, phán doi các thé luc chia rê de doa sur thông nhat và an ninh cúa dät nuóc nhu "Dài Loan doc lap", "Hoi gião Dông Turkistan", "Tay Tang doc läp" v.v., là tiên dé và yêu cau can bán trong chin sách ngoai giao dôc läp tu chú cúa Trung Quôc. Chú quyên là thuòc tinh co bán cúa quôc gia và tiêu chi cãn bán cúa su dôc lãp. Trung Quôc kiên tri chú quyén quôc gia có quyén lua chon chê do xá hoi cúa nuóc minh, quyet dinh chinh sach döi noi, doi ngoai cúa minh m§t cách doc läp, quyêt dinh duòng loi phát trién cúa dát nurc minh môt cách hoan toan tu chù. Trên truòng quôc te, Trung Quo tôn trong quyén loi cúa nhan dän các nuc trong viêc tur chù lura chon duòng loi phát trién, không can thiêp nhüng viêc noi bo cúa nuóc khác, không áp dät y chí cúa minh doi voi nuc khác, và cüng phán dôi bat cú nuc não can thiep vão noi chinh cúa Trung Quóc. Doc lâp tu chù chinh là viêc thuc hiên dân chú ha doi vói su vu quôc té, kiên tri nguyên tác các quôc gia cho dù lón nho, cho dù manh yéu, cho dù giàu nghèo cúng déu là môt than viên binh däng trong xä hoi quöc te, kiên tri nguyên tác các quôc gia déu có quyén loi và nghia vu binh däng trong nhüng van de trong dai liên quan dén h°a binh thê gidi và su phát triên cúa nhân loai. Trung Quôc chú truong, dôi vói nhüng su vu quôc té nên dua theo tôn chi, nguyên tác trong Hién chuong Lien Hiep Quöc cüng nhu nhüng luât pháp quôc té khác và nhüng chuan tác trong quan he qu∞c té du@c công nhân; vé mät chinh tri, Ngoai giao Trung Quöc < 28 Tháng 4 nam 1974, Däng Tieu Binh dán dáu doán dai biéu Trung Quôc tham du Höi nghi thuang dinh lan thù 6 trong Dai hoi dong Liên Hiëp Quôc. Trong bai phát biéu tai höi nghi, ong dá nêu lên nguyên tác quan hê doi ngoai cúa Trung Quoc. cân phai tôn trong län nhau, hiëp thuong binh däng, cung nhau dáy manh dân chú hóa quan he quôc te; vê mät kinh tê, can day manh hop tác, tân dung u diêm và giäm thieu nhuoc diêm, cung nhau day manh toan cau hoa kinh te phát trién theo huöng cân döi, cung nhau thang loi; ve mat van ha, can hoc hoi lán nhau, theo dudi nhüng diém tuong döng, chap nhân nhüng diéu di biêt, tôn trong tinh da dang cúa the giói, cung nhau thúc day vän minh nhan loai phôn vinh, tién bô; vé mat moi truëng, cán giúp do lán nhau, hop luc day manh viêc bão vê môi truòng, cúng nhau bão vê ngôi nhà Trái Dät, no toàn thé nhân loai dêu phai dura vão dó mà sinh tón. Doc läp tu chù túc là ung hô tát cà nhüng hoat dông duy tri su cán doi và n dinh trong chién lug toan cau. Trung Quo chù truong thông qua dói thoai và hop tác, täng cuòng hiéu biét và tin tu&ng lán nhau, mong muon dung giài pháp hòa binh dé giai quyêt nhüng mau thuan và tranh chãp giüa các nuóc. Trong nhüng ván dé liên quan dén hòa binh và an ninh the gion, Trung Quc de xuóng quan diem an ninh moi dó là tin tuëng lan nhau, cúng có loi, binh dang và hop tác. Thông qua hop tác cung có loi, bão vê an ninh khu vuc và quóc té, giai quét mau thuan bâng hièp thuong, coi hop tác là nén tâng cúa suôn dinh, täng cuòng va dãy manh hop tác an ninh da phuong, giai quy@t nüng de doa và thù thách an ninh mà các nuc cung phai dôi mat, phan doi sû dung vü luc hoãc de doa sû dung vü luc, phan döi chin sách chiën tranh, chinh sach xam lug và chinh sach banh truóng, phan doi chay dua vû trang. > Kiên tri doc läp tu chú, bão vê chú quyén và an ninh 29 Doc lap tur chú la bát cú nuc lón não cüng nhu khoi liên minh các nuc dêu không tham gia vão các tap doàn quân su, không tham gia chay dua vû trang, không tien hanh bänh truöng quân su. Trung Quo the dudi chinh sách quöc phòng mang tinh phòng vê, không tim ki@m pham vi änh huöng bên ngoäi, không ung hô m§t nuöc não dó phán dôi môt nuc khác; Trung Quôc phán dói chù nghia bá quyên, dong thdi cam kêt räng Trung Quo sê không bao giò xung bá, không bao gid banh truöng, không bao giò de doa quân su doi vói bat cú quoc gia não. Dôc lâp tu chú túc là dua trên nãm nquyên tác chunq song hòa binh, phát trién moi quan he hop tác dôi bên cung có loi vói tát cá các quôc gia ban be. Khi phát trién moi quan he doi ngoai, Trung Quôc không dung hinh thai y thúc de tao ran gidi, không dung su khác biêt vé ché do xã hoi de quet dinh moi quan hè tôt xau hay gán xa cúa quoc gia, "nuc não cüng quan he, nudc não cúng kêt ban", khöng vi môt thoi diém não dó hay môt su viêc não dó gay can trò, mà xuát phát tû dai cuc bão vê hòa binh và thúc dãy phát trién kinh te cüng nhu phát triën toàn diên moi quan he ngoai giao vói tát cá các nuóc. Doc lãp tu chù túc là dù voi bât cú viêc gi cúa quôc tê, cûng xuât phát tü loi ich can bán cúa nhân dân Trung Quoc và nhán dân thê giói, dua trên su dúng sai cúa bán thân su viêc, và su viêc dó có loi cho viêc bao vê hòa binh và n dinh thé giói hay không, có loi cho su phát trién hop tác cua các nu¢c hay không, có thúc day su phón Tháng 10 nam 2007, Dai höi dai biéu toán qu∞c cúa Däng Công san Trung Quóc lán thú 17 dä khai mac tai Bäc Kinh. Trong báo cão cúa Dai hi dai biéu toán quôc lan thú 17 da nêu ro, Trung Quöc kiên tri theo dudi chinh sách ngoai giao hoa binh, doc läp tu chù. Ngoai giao Trung Qu∞c < 30 vinh cúa kinh té và van hoa thé gidi hay không, có thúc day su tién bô cúa nhân loai hay không.., tü do quyet dinh läp trudng và chinh sách cúa minh, không phuc tung bát cú áp luc não dên tù bên ngoài. III. PHÂN DÔI CHIA RÉ, BÃO VÉ DAT NUÓC THONG NHÃT VÀ VEN TOÀN LÂNH THÓ Môt yêu câu can bán cúa doc lap tu chu chinh là cán thuc hiên và dam bão su thông nhat cüng nhu bão ve sur ven toan länh thô cúa dät nuc. Chinh sach nay truc hêt thé hiên qua viêc Trung Quöc phán dôi các thé luc bên ngoài tién hanh can thiêp nöi chinh cúa Trung Quoc, cúng nhu quá trinh ngoai giao thuc tién trong vièc dau tranh de thông nhat Dai Loan thu¢c länh tho Trung Qu∞c và giänh lai chù quyên döi voi Hông Köng va Ma Cao. Dai Loan là môt phán länh tho không the chia cat cúa Trung Quôc. Näm 1895, Nhât Ban da thông qua cu¢c chiën tranh xam lug, bat ép triéu dinh nhà Thanh phai ky "Hiëp uc Ma Quan" bät binh däng và xâm chiém Däi Loan. Tháng 12 nam 1943, Chinh phù ba nuc Trung, My, Anh da phát biéu "Tuyên bô Cairo" và quy dinh, Nhat Ban can phai hoàn trà lai länh thô thuôc chù quyen cúa Trung Quoc, dó là các dão Dông Bác, Dai Loan, Bänh Hô v.v.. Näm 1945, ba nuc Trung, My, Anh và sau dó còn có thêm sur tham gia cúa Liên Xô cung ky kêt "Thông cão Potsdam" quy dinh: Diéu kiên trong "Tuyên bo Cairo" cán phai duac thuc hiên. Vao tháng 8 cung näm, Nhat Ban tuyên bô däu häng, dông thdi thông qua "Diëu khoan däu hang cúa Nhât Bän" cam kêt se thuc hiên nhüng quy dinh trong "Tuyên cão Potsdam". Ngày 25 tháng 10 näm 1945, Chinh phù Trung Quôc thu phuc lai dão Dai Loan, Banh H6, khoi phuc lai chù quên döi voi Dai Loan. Dai Loan trò vé vói Tó quo không chi trong pháp luât mà cà trên thuc tê. Ngay 1 tháng 10 nam 1949, Chinh phù Nhan dän Trung vong cúa nuc Công hòa Nhan dan Trung Hoa tuyên bö thanh läp, la chinh phù hop pháp duy nhât cúa toàn thê Trung Qu∞c thay the cho Chinh phù Trung Hoa Dän Quöc, và cúng là dai diên hop pháp duy nhát trên quc té. Môt bô phân quân nhân thu¢c täp doàn Quôc Dän Däng va ban lanh dao cúa Nha nu¢c Trung Hoa Dân Quôc cü da chay sang Dai Loan và hinh thanh nên sur chia rê tam thoi giüa Dai Loan và Trung Quôc dai luc. Trong tinh thé döi däu giüa phuong Dông và phong Tay, vão nam 1950, nu¢c My nhan sur bùng nô cúa Chién tranh Triéu Tiên da phái Ham dôi 7 thuòc Häi quân Mÿ xâm nhap vão eo bién Dai Loan, dông thòi da ky "Diéu u§c phöng vé chung" vi chinh quyén Dai Loan vão nam 1954, dät tinh Däi Loan cúa Trung Quo nam trong thé duac My "bão ho", tu dó Trung Quôc roi vao tinh trang bi xâm luac chú quyen länh thô, dông thoi dan den tinh trang cäng thang giüa Däi Loan và Trung Quöc dai luc. Van dé Dai Loan là ván dé tàn du cúa noi chién Trung Qu∞c, thong nhát Dai Loan vé voi Trung Quoc dai luc hoàn toan là nôi chinh cúa Trung Quôc. Chinh phù Trung Quôc ) Kiën tri doc lâp tu chú, bão vê chú quyén và an ninh 31 luôn phan dói su can thièp cúa bát cú chinh phù nuóc não dói vói noi chinh cúa Trung Qu∞c trong ván dé Dai Loan. Nuóc My là nu‹c chú yëu nhat luôn co suy cho Däi Loan dúng ra döi kháng voi Trung Quöc dai luc, ngän can Trung Quóc thuc hiên thông nhat dät nuöc. Chinh vi vay, viêc phán doi Mÿ can thiëp vão noi chinh cúa Trung Qu∞c trong ván dé Dai Loan là nhiêm vu lâu dai trong quan he döi ngoai cúa Trung Qu∞c. Vão nam 1972, Tông thong My Nixon dén tham Trung Quôc, hai bên Trung Quo và My da phát biéu thông cão chung tai Thuong Hai. Trong thông cão chung nay, phía My cho râng: "Nuóc My nhân thúc du@c râng, tät cà ngudi dän Trung Qu∞c & Trung Quöc dai luc cüng nhu Dài Loan déu cho râng chi có môt nuc Trung Quoc, Dai Loan là môt phan cúa Trung Quöc. Doi voi lap truëng nay, Chinh phù My không dua ra quan diêm khác biêt". Tháng 12 nam 1978, Chinh phú My da chap nhan 3 nguyên tác thiét läp quan he ngoai giao ma Chinh phù Trung Quo dua ra, dó là: Chinh phù My phäi cät dút quan hê ngoai giao vói Dai Loan; xóa bô "diéu voc phông vé chung" ma My da ky kêt voi Chinh quyn Dai Loan; và My phai rút quan khoi Dai Loan. Ngay sau dó, Trung Quöc và My dã phát biëu thông cão thiét lap quan he ngoai giao Trung - My. Thông cão nói ro: "Hop chúng qu∞c Hoa Ky thua nhan chinh phú nuc Cong hoa Nhan dän Trung Hoa là chinh phù hop pháp duy nhät cúa Trung Quôc. Trong pham vi nay, nhân dân My ván së giù möi quan hê vê van ha, thuong mai và nhüng moi quan hê không chinh thúc khác vói nhân dan Dai Loan"; "Chinh phù Hop chúng quôc Hoa Ky thua nhân lap truòng cúa Trung Quöc, túc là chi có môt nu¢c Trung Qu∞c, Dai Loan là môt bo phân cúa Trung Quôc". Trung Quöc hy vong su diu bot trong moi quan hê giüa Trung Quöc và My cüng nhu viêc thiet lãp moi quan he ngoai giao có thé thúc day Trung Quöc và Dai Loan nhanh chong thong nhát. Cung voi sur binh thuòng ha quan he giüa Trung Qu∞c và My, Chinh phù Trung Qu∞c luôn xuat phat tú dai cuc, dó là bão vê hòa binh thé giói, da thay dôi Tháng 10 nam 1987, Chinh quyên Dai Loan dá m& ca dé dong bão Dai Loan vé tham ngudi thân à T6 quôc dai luc. Trong änh lä nhüng ngudi dán sóng d Dai Loan dung trên Truāng Thanh. Ngoai giao Trung Quöc < 32 chinh sách "hat dinh phai giäi phong Dai Loan" ma Trung Quoc da luôn kiên quêt trong môt khoáng thoi gian sau khi nuöc Trung Qu∞c moi duac thänh läp, dê dé ra và hinh thânh tu tuöng "Môt dät nuóc hai che dô", nhüng mong thông qua con duòng hòa binh de thuc hiên thông nhät dät nuc. Thé nhung, sau khi Trung Quöc va My thiet lap moi quan hê ngoai giao, Chinh phù My ván không tü bô y dinh can thiep vão noi chinh cúa Trung Qu∞c trong ván dé Dai Loan. Tháng 3 näm 1979, Quöc hôi Mÿ thông qua "Luât Quan hê vói Dài Loan", voi hinh thúc lap pháp quôc noi cúa My de dua ra rât nhiéu quy dinh di trái voi nguyên tác trong thông cão chung quan he ngoai giao Trung - My cüng nhu trái vói luât pháp quôc té, trong dó bao gôm cá viêc ti@p tuc bán vú khi cho Dài Loan. Vi@c Chinh phù My bán vú khi cho Dài Loan da khién cho moi quan hê ngoai giao Trung - My sau khi du@c binh thuòng hóa dä roi vão tinh trang cäng thang län dáu tiên. Dé giai quet ván dé My bán vü khi cho Dai Loan, Chinh phù hai nu∞c Trung - My da thông qua dam phán và di dén th∞a thuân vão thang 8 nam 1982, phát biéu thông cão chung thú 3 vé moi quan he Trung - My, thông cão du@c goi tat là "Thông cão ngày 17 thang 8". Trong thông cão chung nay, Chinh phù My nói ro: "My không tim dên môt chinh sách bán vü khi lau däi cho Däi Loan. Nhüng vú khi mà My bán cho Dai Loan cá vé tinh näng cúng nhu so luang se không vugt quá múc do cung ung trong vöng may nam sau khi Trung Quöc và My thiët lap quan hê ngoai giao. Mÿ cúng dang chuan bi giam bot viêc bán vû khí cho Dai Loan, dông thòi së di dên châm dút sau môt khoáng thòi gian nüa". Vão thâp niên 80 thé ky XX, cung vol su phát triên n dinh trong quan he Trung - My, moi quan hê giüa Dai Loan và Trung Quoc cüng da bot cäng thang hon. Dén näm 1987, hai bên da bât dáu các moi quan hê giao luu. Sau khi Chien tranh lanh ket thúc, Chinh quyën Dai Loan da thay döi läp truòng trong ván dé thông nhat, dän dan tü bô chinh sach "Môt nuöc Trung Qu§c", bat dáu y dô Dai Loan doc lap dudi hinh thúc m§ rông "không gian sinh tón quôc te". Bät dau tü näm 1993, Chinh quyén Dai Loan nudi y dinh gia nhãp vão Liên Hiép Quoc, dac biêt là vão nam 1997, khi länh dao Däi Loan - Ly Däng Huy da dua ra cách nói vé moi quan hê hai bò là "moi quan hê dac biêt giûa hai nuc" công khai phãt lên lá cò "dôc lâp" cúa Däi Loan. Trong quá trinh nay, Chinh phú My liên tuc di trái voi nhüng cam kêt mà My dä tuyên bo trong "Thông cão ngày 17 thang 8", mo rông bán vú khi cho Dai Loan cá vê quy mô và tinh nang. Dãc biêt là khi My quyét dinh bán cho Däi Loan 150 máy bay chién dau tinh nang cao F-16 vão nam 1992, và máy lô vú khi hiên dai vão nam 2001 và nam 2008, déu da vi pham nghiêm trong nhüng cam ket cúa Chinh phù My döi voi Trung Quoc, tù dó da gây nên rát nhiéu trö ngai moi cüng nhu nhüng ngän cán bên ngoài cho giai pháp hòa binh trong ván dé Dai Loan. Nhüng viêc lam nay cúa Mÿ dä bi Chinh phù Trung Quoc phän döi kich liet, dan den nhiéu lan mau thuan và rât nhiéu nguy co trong moi quan hê Trung - My. ) Kiên tri dôc lâp tu chú, bão vê chù quén và an ninh 33 Tháng 4 nam 1993, Hoi trudng Hiëp hôi Quan hé hai bd Uông Dao Hàm và Chú tich Hoi dong quán tri Quy Giao lu hai ba Cô Chán Phú da t6 chúc hôi dam tai Singapore. Dây là cu¢c hoi ngô dau tién cúa hai nhà chúc trách cáp cao duac nhân dán hai bên uy quyén. Trung Quoc phán doi My bán vù khi cho Däi Loan và cüng phán döi bât cú dat nuóc não có quan hê ngoai giao voi Trung Quôc tién hanh viêc bán vú khi cho Däi Loan, hoäc tién hänh liên minh quân sur voi Dai Loan dudi bät cú hinh thúc não, vi du nhu vão nam 1982, Chinh phù Hà Lan nhät quyêt bán vü khi cho Dai Loan bät chãp su phán doi cúa Chinh phù Trung Quôc da khién cho moi quan hê ngoai giao cúa hai bên xuông cãp môt cách trâm trong. Näm 1992, Chinh phù Pháp bán vû khi cho Däi Loan cúng khién cho moi quan hê ngoai giao Trung - Pháp bi sút mê, mai dên khi Chin phù Pháp môt lán núa dua ra cam kêt trong ván de nãy thi moi quan hê cúa hai nuóc moi dug binh thuòng ha. Trên truòng quoc te, vói tu cách là chinh phù hop pháp duy nhät cúa Trung Qu∞c, chinh sach hat quán cúa Chinh phù nuóc Công hòa Nhân dân Trung Hoa trong ván dé Dai Loan la, trên thé giói nay chi có môt nuc Trung Quöc, Dai Loan là môt bô phan không the tách rdi cúa Trung Quoc, tât ca các nuc da thiét lap moi quan he ngoai giao voi Trung Qu∞c déu phai tôn trong chù quyén và toàn ven länh thô cúa Trung Quôc. Kiên quyet phan döi nhüng nuc da thiét lap moi quan he ngoai giao voi Trung Quöc nhung lai coi Dai Loan là m§t "thuc thé chinh tri doc läp" de xay dung và thiét lãp moi quan hê chinh thúc, thâm chí con thuc hiên vi@c "hai bên cung thùa nhan" voi m§t hinh thúc não dó hoac dua ra khái nièm "hai nuóc Trung Quöc" hay "môt nu¿c Trung Quoc, môt nu¢c Dai Loan" tai các to chúc hoac hoi nghi { 34 Ngoai giao Trung Qu∞c 2009 - 07 K% • DUISI E SE IN EL DE SC AS Tháng 7 nam 2009, Dién dan Kinh té Thuldng mai Vän ha hai bà län thú 5 dudc to chúc tai H6 Nam. Nhüng nam gan day, moi quan hé hai ba lién tuc dudc cai thien, hop tac giao Ivu khöng ngüng duac dáy manh. quôc tê là nguyên tac mà Trung Qu∞c luôn giü vûng, truóc sau nhu môt trong vi@c phát triên moi quan he voi các nuc trên thê giói. Chinh phù Trung Quöc dám báo tät cá quyên loi hop pháp và chin dáng vói dông bão Dai Loan tai nuóc ngoai. Döi vói nhüng to chúc quôc té giüa các chinh phù cho phép su tham gia cúa khu vuc, Chinh phù Trung Quöc cûng da dura trên nguyên tác môt nuc Trung Quöc, cän cú vao tinh chat, chung trinh cüng nhu tinh hinh thuc té cúa nhüng to chúc quôc té nay mà dua ra môt su sãp xêp hop ly dé Dai Loan gia nhap các to chúc áy voi hinh thúc và múc do có thé cháp nhân. Là môt khu vuc cúa Trung Quöc, Dai Loan cúng da dúng trên danh nghia "Dai Bác - Trung Quoc" dé tham gia các to chúc Ngân hang Phát triên chau A và Hop tác Kinh té chau A - Thai Binh Duang, cüng nhu tham gia vão Tô chúc Thong mai Thé gidi voi danh nghia la "länh thô thuê quan riêng biêt Dai Loan, Bänh H6, Kim Môn và Mã Tö". Cho du tinh thé thay dôi den múc não, Chinh phù Trung Quôc ván luôn cam ket thuc hiên chinh sách "Môt nuöc hai ché do", hòa binh thông nhät, voi sur thanh tam thänh y và su no luc lón nhät trong viêc thúc dãy moi quan hê hai bò hòa binh phát trién, dê trong tudng lai, se la mot thuc the hòa binh thöng nhät. Nhung Trung Quöc cüng luôn bay to quan diem ro râng râng, không cho phép bat cú ngudi ) Ki@n tri dôc lap tu chú, bão vê chù quén và an ninh 35 não, voi bat cú danh nghia não, dung bät cú hinh thúc não dé chia tách Dai Loan ra khöi Trung Quoc. Tiép tuc voi nhüng chin säch vé van dé Dai Loan dug Chinh phù Trung Quöc nêu ro trong sách träng vão nãm 1992 và 2000, dên näm 2005, Quo hoi Trung Quôc da thông qua "Luât Phán dói chia rè quôc gia", dung luât pháp dé môt lán nüa nhán manh chinh sách höa binh thong nhät, dong thòi cüng quy dinh rô ràng: "Doi voi các the luc chia rê doi 'Däi Loan doc lap, du dung bát cú danh nghia não, voi bat cú hinh thúc não tao nên thuc té chia rê Dai Loan khoi Trung Quöc, hoac xáy ra nhüng bién co trong dai khién cho Dai Loan chia tách khöi Trung Qu∞c, hoāc lam cho khà näng di dên thông nhãt h∞a binh hoàn toan không còn, khi ay Trung Quôc se áp dung hinh thúc phi hòa binh và các biên pháp cán thiét khác dé bão vê chú quyên qu∞c gia và toàn ven länh thô'". IV. GIÄNH LAI CHÙ QUYÊN DOI VÓI HÔNG KÖNG VA MA CAO VÖI HINH THÚC "MÔT NUÖC HAI CHÊ DO" "Môt nuóc hai chê do" là khái niëm xuat phát tù ván dé Dài Loan nhung lai duo vân dung than công và thê hiën dug môt súc manh vô cung to lón trong quá trinh giänh lai chù quyén doi voi Hông Köng và Ma Cao. Hong Kông là m§t bô phân trong länh thô Trung Quöc. Trong Chiën tranh Nha phiên lan thú nhät xáy ra vão nãm 1840, quan dôi An da chiêm dóng do Hông Kông. Dên näm 1842, dé qu∞c Anh da ép bu@c triëu dinh nha Thanh phai ky kêt "Hiêp dinh Nam Kinh", nhuong lai cho Anh dão Hông Kông. Dén nam 1856, liên quân An - Pháp da phát dông Chiën tranh Nha phien län thú hai, tiëp tuc ép triéu dinh nhà Thanh phai ky "Hiêp dinh Bac Kinh" và nam 1860, cat nhugng bán dão Cüu Long (Kowloon). Sau Chien tranh Giáp Ngo giüa Trung Quo va Nhat Ban, dé qu∞c Anh lai ép triéu dinh nhà Thanh phai ky "Hiëp dinh m& rong ranh gidi Hong Köng" vao nam 1898, ép nhà Thanh phai cho thuê 262 dão lan cán vói thor han 99 nam, den ngay 30 tháng 6 nam 1997 thi ket thúc. Viêc cät nhuong Hong Kông là m§t trong nhüng su kien nhuc nhä nhät trong lich sü ngoai giao can dai cúa Trung Quôc. Sau nam 1978, can cú theo nhüng biên dôi cúa thòi cuôc, Dang Tiêu Binh da dua ra y tuông "Môt nuôc hai ché do" dé giai quyet van dê thông nhat. "Môt nuôc hai ché do" túc là chinh sách läy tién de môt nuóc Trung Quoc, chu thê cúa quo gia kiên tri ché do xa hoi chû nghia; Hông Köng, Ma Cao, Dai Loan là nhüng bo phân cäu thanh không thé chia tách cúa Trung Qu∞c, nhüng noi nay dù trò vé voi Trung Quôc hung van sê không thay dôi phong thúc song cüng nhu ché do tu bàn chú nghia von có truc day, vi vay duac goi là khu hanh chinh däc biêt. Trên co so dó, Chinh phù Trung Quöc và Chinh phù Anh da trai qua nhiéu cuôc dam phán rôi di den ky kêt "Thôa thuân chung vê ván dé Hong Kông" vao tháng 12 nam 1984, trong dó nêu ro thoi gian và chinh sach sau khi Höng Kông trò vé voi Trung Quo cüng Ngoai giao Trung Qu∞c 36 Tháng 5 nam 1974, Chú tich Trung Quôc Mao Trach Dông dén thâm curu Thù tuóng Anh - Edward Heath. Hai bên nói vé ván dé Hông Kông. nhu moi su säp ep trong khoäng thoi gian quá do. Giái pháp doi voi van dé Hong Kông da có dug nhüng cãn cú thuc tê và dug hai bên thúa nhan. Nãm 1985, Quoc hoi Trung Quóc da quyet dinh thänh läp Ban Khdi thão Luat co ban doi voi Khu hanh chinh däc biêt Hong Kông. Vão tháng 4 nam 1990, "Luât co bán cúa Khu hanh chinh däc biêt Hong Köng" da du@c xem xét và thông qua. Luât co bán nay da dua ra nhüng quy dinh rö ràng, cu thê döi vói moi quan hê giûa Trung vong và Khu hanh chinh däc biêt Hông Kông, quyên loi và nghia vu co bán cúa ngudi dan Höng Köng cüng nhu the ché chin tri, kinh té, döi ngoai v.v. cúa Hông Kông, tü dó da có môt su chuan bi rát day dù cho vi@c khoi phuc lai chù quyên doi voi khu hänh chinh däc biêt nay. Sau khi Trung Qu∞c và Anh ky kêt "Thoa thuan chung vé ván dé Hông Köng" vào näm 1984, nhüng hop tác buóc dâu cúa hai bên déu dién ra khá thuân loi. Nhung sau khi Chién tranh lanh ket thúc, Chinh quyën Anh tai Höng Köng da dánh giá sai tinh hinh và làm trái voi tinh than trong "Thoa thuan chung" cüng nhur vi pham nhüng hiêp dinh có liên quan cúa Trung Qu∞c và Anh döi vói ván dé khôi phuc chù guyén ¿ Hong Kông, chuan bi tiên hânh cai cách "dan chú" doi voi ché do chinh tri o Höng Köng trong khoäng tho gian quá do, túc là ngay tru¢c ) Kiên tri dôc lap tur chú, bão vê chù quyén và an ninh 37 khi Trung Qu∞c khoi phuc chú quyên döi voi Höng Köng. Sau dó Chinh quyén Anh con xAy dung the chê "dân chù" vao nhüng nãm cuôi khi nam quên tai noi nay voi muc dich duy tri suänh hur&ng döi voi Hông Kông vê mät chinh tri va kinh te cá khi Hông Kông dä du@c trao trà cho Trung Quöc. Nhüng viêc lam cúa Chinh quên Anh tai Höng Köng läm ton hai dên chù quyén cúa Trung Quôc nên dä bi Chinh phù Trung Qu∞c kiên quêt tü chöi. Dêm ngày 30 tháng 6 nam 1997, lé trao trá Hông Kông vê vói Trung Quôc da duoc cú hanh long trong tai Trung tâm trién läm Höng Kông. Cüng tü lúc dó, quân doi Trung Quöc dong tai Hong Köng chinh thúc tiép nhan nghia vu phòng vê. Chinh ph Trung Quôc dä khoi phuc lai chù quyén tai Höng Kông. Van dé Ma Cao cüng tong tu nhur van dé Hong Kông. Vão nãm 1535, ngudi B Dão Nha cap bên & Ma Cao de buôn bán thuong mai. Dén nâm 1557, ho bât dáu cú trú lau dài. Ngày 12 tháng 3 nam 1887, Bó Dão Nha ép bu¢c triéu dinh nhà Thanh phai lán luot ky két "Hiëp dinh Trung - Bo" va "Hiëp dinh Bäc Kinh Trung - Bö". Sau dó, Bó Dão Nha chiêm linh Ma Cao, dông thòi coi Ma Cao là länh thô cúa nuc nay. Sau khi nuöc Công hda Nhân dan Trung Hoa du@c thanh läp, Chinh phù Trung Quoc dá nhiêu lan lên tiéng râng Ma Cao là länh tho cúa Trung Quóc, ván dé Ma Cao là ván dé tón tai cúa lich su, Trung Quöc chù truang së thông qua dam phán dê giäi quyët nhüng ván dé tôn dong nay vão môt thòi diem thich hop, và khi ván dé còn chua du@c giai quyét thi ván duy tri hiên trang cù. Viêc khoi phuc chú quyên döi vi Hông Kông du@c tién hanh m§t cách thuân loi cüng da mang la nhüng diéu kiën thuan loi doi voi van de Ma Cao. Thang 4 nam 1987, Ngày 19 tháng 12 nam 1984, länh dao cúa Chinh phù hai nu&c Trung - Anh chinh thúc ky kêt 'Thòa thuân chung vé ván dé Hông Köng" tai Bâc Kinh. Ngay 1 tháng 7 nam 1997, Trung Quo khöi phuc lai chù quyén döi vdi Höng Köng. Trong anh lä hai nuöc Trung - Anh tien hanh le trao trà Höng Kông vé voi Trung Quoc. ) Ki@n tri dôc lâp tu chú, bão vê chù quén và an ninh 39 Trung Quo và Bô Dão Nha da ky kêt "Thôa thuán chung vê ván dé Ngày 13 thang 4 Ma Cao", quy dinh rang, vão ngày 20 tháng 12 nam 1999, Chinh phù nám1987, sau khi Trung Quóc và B6 nuóc Cong hòa Nhân dân Trung Hoa se khoi phuc lai chù quyên tai Dào Nha chinh thúc Ma Cao, dông thòi dua ra nhüng quy dinh döi voi viêc säp xêp nhüng ky ket "Thda thuän van de có liên quan trong khoâng thdi gian quá do. chung vé ván dé Ma Cao" tai Bác Kinh, länh Tháng 3 nam 1993, "Luât co bán cúa Khu hanh chin däc biêt Ma dao hai nudc cung Cao" da du@c xem xét và thông qua. Ngay 19 tháng 12 nam 1999, hai nâng ly chúc mung. nuc Trung - Bo da long trong to chúc le trao tr Ma Cao vé voi Trung Quöc, cüng tü dó Trung Quôc chinh thúc khôi phuc lai chù quyên doi voi Ma Cao. Sur trò vê cúa Hông Kông và Ma Cao da giúp cho dông bão song tai Höng Kông và Ma Cao tr® thänh hüng chú nhan thuc su cúa hai khu vuc nay, chinh thúc cham dút lich sù chiëm linh länh thô Trung Qu∞c cúa các thé luc thuc dân phuong Täy, su phát trién cúa Hông Kong va Ma Cao buc vão mot thoi dai moi. Tü khi Höng Kông va Ma Cao duoc thu hoi, cúng voi su chi dao rat hiëu quá cúa chinh quyén hai däc khu cüng nhu sur ung ho cúa Chinh phù Trung ong, Hông Kông và Ma Cao luôn giü duo múc do phát triên n dinh, trò thanh thi diém thanh công ruc rô döi voi tu tuöng "Môt nuóc hai ché do". Cüng chinh vi thé, hai noi nay da tao Ngoai giao Trung Quöc < 40 nên nhüng dieu kin het súc thuan loi dé Trung Quöc tien hanh thông nhät hoan toan dát nuõc, ma cu thé chinh là viêc áp dung chinh sách "Môt nuõc hai ché do" trong ván dé Dài Loan. V. PHÃN DÓI CHIA RÉ DAN TOC, BÃO VÉ THONG NHAT DAT NUÖC Trung Quöc là dät nuöc da dan tôc thöng nhät voi 56 dan tôc. Quá trinh hinh thänh và lich sû phát triên cúa moi dân toc cüng chinh là lich sú quan he hòa hop giüa các dân toc. Trong quá trinh lich sû phát triên lâu dài, các dân tôc phát trién và di chuyen da dán hinh thänh nên su phân bö theo kiëu "dai tap cu, tiêu tu cu. Dán tôc Hán là dân tôc có dan so dông nhãt, phan bô trên cà nuc. Các dân tôc thiéu so tuy dän so it, chù yéu cu trú ¿ các khu vuc biên cuong rông lón, nhung tai các khu vuc hanh chinh cãp huyên trò lên thu¢c luc dia Trung Quôc, noi däu cúng có ngudi dãn tôc thiéu so sinh song. Voi tinh hinh phân bo dan so theo kiéu no não có tôi thi có ban, no não có ban cüng sê có tôi, luôn ho tro, giúp do lan nhau... da tao nên nén táng cho viêc lay nhüng noi có dân toc thiéu so cu trú lam co so dé xây dung nhüng khu tru tri dán toc vi loai hinh và cáp do hanh chinh khác nhau, có loi cho sur n dinh và hai hda giûa các dân tôc cüng nhu su cung nhau phát triên cúa các dan toc. Nãm 1954, Quoc hoi khóa 1 cúa Trung Quc da dua che do tur tri khu vuc dan tôc vão "Hién pháp nuc Công hòa Nhân dân Trung Hoa",. Tù dó trò di, Trung Quôc da trái qua nhiéu lãn sua dôi hién pháp nhung dêu nêu rô quan diêm kiên tri thuc hiên chê do nay. Trong tinh hinh phúc tap hiên nay, ngoai giao cúa Trung Quöc dang dúng tru¢c nhiêm vu bão vê thông nhât dät nuõc, phán dôi chia rê dân tôc, trong dó ván dê nôi bât nhät chinh la ván dé Tay Tang và Tân Cuong. Tày Tang là m§t bô phân không the chia tách cúa Trung Quöc, dân tôc Tang là m§t thänh viên quan trong trong dai gia dinh các dân tôc Trung Hoa. Ngudi dân tôc Tang döi doi song trên Cao nguyên Thanh Tang, sáng tao ra mot nén ván ha ruc rô, là môt tai sán vo cúng quy báu trong nén van hóa Trung Hoa. Trong lich sü, Tay Tang da tung trai qua ché do a hôi phong kiên nông nô hop nhät giüa chinh tri và thán quyên còn den tôi hon cá châu Au vão tho ky Trung cô. Chú nô chiëm chua den 5% tông dân so hung lai chiëm linh hau het toan bô nguyên lieu sän xuát cung nhu tai nguyên gião duc van hóa o khu vuc Täy Tang. Dat Lai Lat Ma là ngudi dúng däu trong viêc truên Phât gião vão Tây Tang, và cûng là ngudi dúng dáu chinh quyên & khu vuc Täy Tang. Quyen han vê chinh tri và tôn gião chi táp trung vão môt ngudi, và cüng chinh ngudi dó dúng ra thong linh toàn bô khu vuc nay. Näm 1951, Tay Tang du@c giai phong h°a binh. Dên nam 1959, Tay Tang thuc hiën cai cách dán chú, xóa bò hoàn toàn ché do phong kién nông no chin tri than quyén, Dat > Kiên tri doc lap tu chú, bão vê chù quyén và an ninh 41 Lai Lat Ma ddi thú 14 luu vong & nuc ngodi. Hon núa thé ky nay, Chinh phù Trung Quöc rát coi trong viêc bão vê và phát trién van hóa Täy Tang. Theo quy dinh trong "Hién pháp nuc Công hòa Nhan dân Trung Hoa" và "Luât Tu tri khu vuc dân toc", Trung Quôc tâp trung rát nhiéu súc ngudi cúng nhu súc cúa dé bao vê và phát trién nén ván ha truyén thong ruc rô cúa Täy Tang, dông thöi cüng tâp trung súc luc phát triên su nghiêp vän hóa, gião duc va khoa hoc ky thuat hiën dai, vi the da giúp cho van ha Tay Tang duac bão vê và phát triën manh mê chua túng có. Trong tinh hinh quo té có nhiéu thay doi, tâp doan Dat Lai da bô qua moi tinh hinh thuc te, giuong lá cò tôn gião, phát tán "Vãn hóa Täy Tang diêt tuyêt luân" (Diêt chúng van ha ¿ Tay Tang), dòi quan doi và các cãn cú quân su cúa Trung Quôc phai rdi khoi Tay Tang, hòng muu dó "Tay Tang doc lap". De gay su chú y cúa xá hoi quôc te, tap doàn Dat Lai con khuyen khich các no & Täy Tang tiën hanh bao dông, phá vo on dinh xã hoi, gây nên nhüng tôn thät nghiêm trong vé ngudi và cúa. Chinh phù Trung Quöc kiên quyet phan döi bät cú hoat dông não nhâm chia rê Trung Quöc và muu do Táy Tang dôc läp. Trung Quöc cho râng, ván dê Dat Lai không phai là ván de tôn gião mà la ván dê chinh tri; Dat Lai Lat Ma thú 14 không chi là môt nhân si tôn gião, ma còn là môt kè luu vong chinh tri da thuc hiên các hoat dông chia rê Tô quôc. Chinh phù Trung Quöc nêu rô räng, chi cân Dat Lai Lat Ma thuc su tù bò lâp truòng chia rê Tô qu∞c, düng ngay nhüng hoat dông chia re Tô quôc, công khai thua nhan Tay Tang là môt bô phan không the tách rdi cúa Trung Quôc, thua nhân Däi Loan là môt bô phân không the tách rdi cúa Trung Quöc, thua nhân Chinh phù nuc Công hoa Nhân dân Trung Hoa là chinh phù hop pháp duy nhât dai diên cho cà nuc thi Chinh phù Trung Quôc san sang dam phán hòa binh vê vãn dê turong lai cúa riêng cá nhân Dat Lai Lat Ma. Tay Tang là mot bo phan khong the tách röi cúa länh tho Trung Quôc, day là diéu ma chinh phù cúa tat cá các nuc trên thé giói deu thua nhan. Không có bât cú quôc gia nao trên thé giói công nhan Tây Tang là môt nuc dôc lap, cang không thé công nhân cái goi là "Chinh phù luu vong Tay Tang". Chinh vi vay, ngay tü dau "ván dé Tay Tang" chinh là sán phâm cúa chú nghia dé qu∞c hông ra súc chia rè Trung Quôc, là môt phán trong muu dó cúa chú nghia de quôc hòng bién Trung Quöc thanh nuóc thuc dán hoac núa thuc dân. Sau khi täp doan Dat Lai bo trôn sang nu∞c ngoai, môt so thê luc phan Trung Quo ván liên tuc tim dü moi cach de kich döng và ung hô nhüng hanh döng li khai, döi "Ty Tang dôc lap" cúa tap doàn Dat Lai. Vi vay, "ván dê Tay Tang" vê can ban không phai là ván dé dan toc, ván de tôn gião hay ván dê nhân quên, ma thuc ra, dó chinh là ván dê môt so thé luc phufong Täy muu dó áp ché Trung Quôc, chia cát Trung Quôc và phi báng Trung Quöc. Trung Quöc kiên quyet phán döi Dat Lai den các nuõc khác tién hanh các hoat dông chia rê Trung Quoc dù vi bat cú tu cách gi, dông thoi cüng kiên quyêt phán Ngoai giao Trung Quo < 42 doi các nuóc khác tao diéu kiên và co hôi dé Dat Lai hoat dông va tuyên truyên vé nhüng hânh vi chia rê To quôc. Tan Cuong cung là môt bô phân không thê chia tách cúa Trung Quôc. Khu tur tri Duy Ngô Nhi Tän Cuong dug than lap vao nam 1955. Hon núa thé ky nay, kinh té, xa hoi cûng nhu các mat khác cúa Tän Cuong dêu phát trién rät nhanh. Sau khi Chién tranh lanh ket thúc, do ánh huòng cúa chù nghia tôn gião cuc doan, chù nghia chia rê dân toc và chù nghia khúng bo quoc tê, các to chúc nhu Phong trão Hoi gião Dông Turkistan" o dia phân trong và ngoài khu vuc Tän Cuong da liên tuc to chúc các hoat dông chia rê, phá hoai voi thú doan chú yêu là bao luc khung bô. Nhüng tô chúc nay da lên kê hoach tai Tän Cuong, khoi mão hang loat các su kiên bao luc khung bô, gay nguy hai nghiêm trong dên su an ninh ve tai san, tinh mang cüng nhu su on dinh xã hoi cúa nhan dân các dan toc Trung Quoc, dong thoi cüng de doa dên su an ninh và ôn dinh cúa các quôc gia và khu vuc có liên quan. Sau khi xay ra su kiën khung bô ngay 11 tháng 9 tai My, viêc kêu goi hop tác chông khüng bo qu∞c té da dién ra ngày môt manh mê, luc luong "Hôi gião Dông Turkistan" vi muon thoát khöi tinh cânh khó khan và ho then, lai giuong lá cò dòi bão vê "nhân quyën", "tu do tôn gião" va "loi ich cúa dân tôc thiêu so" de tiép tuc bia dat cai goi là "Chinh phú Trung Quöc dung vü khi tän công dan tôc thieu so" hòng che mat thiên ha, lua gat du luân quôc té d@ nhân co hôi dó thoát khoi sur dà kich cúa phong trão chông khúng bö quôc tê. Ngoai ra, luc long "Hôi gião Dông Turkistan" con liên tuc gay ra nhüng sur kiên khung bö khác gay nguy hai nghiêm trong den hòa binh và on dinh khu vuc. Chinh vi the, tô chúc nay da trò thânh döi tuong cán phai xóa bô dê bão vê su n dinh cúa khu vuc trong "Näm nuöc Thugng Hai" và "Tô chúc Hop tác Thugng Häi". Tháng 9 nam 2002, Hoi dông Bão an Liên Hiëp Quôc da dua "Phong trão Hi gião Dông Turkistan" vão danh sách các to chúc khung bo da du@c công bo. Trung Quöc tich cuc tham gia hop tác chông khúng b., phan doi bat cú ché dô song bán vi não trong ván de chöng khüng bo, phan dói bát cú quóc gia và thé luc não, muon bat cú ly do não de úng hô các hanh vi cúa chù nghia khung bo cung nhu bát cú hanh vi não muu dó chia rê lānh tho Trung Quoc. TÍCH CUCTHAM GIA NGOAI GIAO DA PHUONG, PHÁT HUY VAI TRÒ XÄY DUNG Ngoai giao Trung Quóc < 44 döi mang tinh lich sü, tung lai vân mênh cúa Trung Quoc ngay cang gan kêt chat ché voi tong lai ván mênh cúa thé gidi. Trung Quôc dang dua vão su phát trién cúa minh de thúc dáy thé gidi phát trién, dua vão su phôn thinh cúa minh dé thúc day cà the giói phon thinh. Trung Quöc ra súc phat huy vai trò xáy dung cúa minh de bão vê h∞a binh thé gidi, thúc day nhân loai tiën bô voi môt thai do dáy tinh thán Tháng 10 nam 1971, Dai hoi dong Lien Hiëp Quoc khóa 26 da chinh thúc khöi phuc lai vi tri hop pháp cúa Trung Quac trong Liên Hiép Quoc. Trong ánh là nu cudi vui tudi cúa nhûng thänh viên trong doan dai biéu Trung Quoc. Tháng 6 nam 2001, sáu nguyen thù cúa sáu quôc gia: Trung Quóc, Nga, Cadácxtan, Curdguxtan, Tátgikixtan và Uddbékixtan lán dáu tién hôi ngô tai Thugng Hai và tién hanh ky kêt "Tuyên bö thänh läp Tó chúc Hop tác Thurong Hai". trách nhiêm. Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xäy dung trong các su vu quoc te, day nhanh trât tur thé gidi phat trién the huöng ngày cang công bâng và hop ly hon dang trö thânh môt phuong dien ngay càng manh mê hon trong hoat dong ngoai giao cúa Trung Quoc. 1. THAM GIA CO CHÉ QUÓC TÉ TOÄN DIEN, TCH CUC MO RÔNG NGOAI GIAO DA PHUONG Trong tiên trinh lich su cúa thé giói, gita các nên vãn minh cô déu da tung xay ra các cu¢c xung dôt và chiën tranh không the nay thi thê kia, vi vay da dán dén su giao thoa gita các nên vän minh cüng nhu sur bién mát cúa m§t so nén vän minh. Môt diêu khác han la, tuy trong lich sü, vän minh Trung Hoa cúng có giao luu và hop tác voi nhüng > Tich cuc tham gia ngoai giao da phuang, phát huy vai trò xãy dung 45 nên vän minh khac, nhung do däy Himalaya dúng sung süng làm binh phong nên vän minh Trung Hoa & khu vuc Täy Nam có môt su ngãn cách dáng kê doi vói nên vân minh An Do. Cao nguyên sa mac Trung bao la bät tân cüng khién cho vän minh Trung Hoa o khu vuc Tay Bac luôn giü m§t khoäng cách nhät dinh voi vän minh Trung Dông và vän minh chau Au. Nên van minh Trung Hoa không chi là nén vän minh cô duy nhät trong bôn nén vän minh co duac duy tri cho dén ngày nay, mà con giù dug su doc lâp và tuang döi hoan chinh cúa riêng minh. Tû thoi cán dai dên nay, các nuc phuang Táy dä tiên hanh thuc hien công nghiep hoa, thuc luc kinh té dän dän manh lên, kéo theo sur hoi nh@p kinh té thé giói cüng nhu su hoi nhap và va cham gi¢a các nén van minh. Trong quá trinh nay, cánh c§a cúa Trung Quôc dá bi phão dan cúa phong Tay mo toang, tü mot "Thiên triéu dai quo" Trung Quoc da roi vão tinh trang cúa môt nuóc núa thuc dán núa phong kién. Trong giai doan lich sû dâm máu và ô nhuc ay, có không it ngudi muu cao chi lon tién hanh các cuôc cách mang, thù súc cúu van mênh Trung Quoc: Cu¢c van dông tu cuîng (1862 - 1882) da thät bai sau khi xay ra Chiën tranh Giáp Ngo giüa Trung Quôc và Nhât Bän; Chinh bien Mäu Tuat (1898) chi kéo dài duac 100 gay thi bi dap tát; cu@c Cach mang Tan Hoi tuy da lat do dug thé luc thöng tri phong kién, nhung cung không thê não thay doi dug vi thê cua Trung Quôc trên truòng quôc tê. Sau khi gia nhap vão thé giói, Trung Quoc luôn dúng & vi tri phu thuôc và bi dông. Tháng 10 nam 2001, các lanh dao cúa T6 chúc Hop tác Kinh té châu A - Thái Binh Dudng da to chúc hoi nghi bat thudng va hoi nghi có liên quan tai Thugng Häi. Trong ânh là các länh dao cúa to chúc nay. 46 Ngoai giao Trung Qu∞c < Thang 6 nam 2003, Voi sur länh dao cúa Dâng Công san Trung Quoc, các dân tôc Chù tich Trung Quöc Hó Cám Dão tham du "Cuôc hop doi thoai bat thuäng giüa các nhà länh dao Nam Bác" tai Evian, Pháp. Trung Quoc da trai qua nhüng cuc dau tranh gian kho và lau dài, cudi cung su thong tri cúa chù nghia de quöc, chú nghia phong kiên và chú nghia tu bán quan liêu déu da bi lât dô. Trung Quöc gianh du@c thang loi to lón trong cu@c cách mang chù nghia dân chú moi. Näm 1949, nuc Công hòa Nhân dân Trung Hoa chinh thúc dug than läp. Chinh phù Trung Quôc mong muôn dät nu§c Trung Qu§c sau khi dôc lâp sê cung vi các quôc gia khác thiêt lap các moi quan he trên co so binh däng và tôn trong län nhau, mong räng Trung Quoc se tham gia vao xa hôi quoc té, cong hién súc luc cúa minh cho hoa binh và phôn vinh cúa thé giói. Ngay sau khi nuöc Công hòa Nhân dan Trung Hoa dug thânh lap, Thú tuöng kiêm Bo truëng Bô Ngoai giao Chu An Lai da gúi diên den Tông Thu ky Liên Hiëp Qu∞c - Trygve Lie, yêu cáu truc xuat dai biéu cúa Chinh quên Quöc Dân Dang tai Liên Hiëp Quôc; dông thoi thông bão voi Liên Hi@p Quöc râng, Chinh phú Trung Quoc da bö nhiêm dông chi Truang Vän Thiên làm dai bieu Trung Quöc tai Liên Hiêp Quöc. Nhung do su can thiêp cúa My, yêu câu cúa Trung Quo ván chua duo thuc hiên. Sau cu∞c Chiên tranh Triéu Tiên, My lai tiép tuc muon có trong ván dé Triéu Tiên giänh mät vi tri hop pháp cúa Trung Quöc tai Liên Hi@p Quöc. Do nhüng han chê tù su phân biêt cúa các luc luong chinh tri quôc té cüng nhu hoàn cânh cúa cu∞c Chiên tranh lanh nên moi quan hê cúa Trung Quôc voi ) Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phat huy vai trò xäy dung 47 á hoi quôc té chi han ché voi Liên Xô, các nuc xà hoi chù nghia Dông Au và môt so it nuóc láng giéng. Sau khi moi quan he giüa Trung Qu∞c và Liên Xô trò nên cäng thâng và bién chuyên theo chiéu hung xau vão thâp niên 60 cúa thé ky XX, trong hê thông quôc té, Trung Quöc không chi dúng ¿ vi tri dói dáu voi các nuc phuang Tay ma moi quan hê voi các nuóc xã hoi chù nghia cüng bi anh huöng nghiêm trong. Dac biêt sau khi cu¢c "Cach mang Vän ha" bung no vão nam 1966, Trung Quóc da môt thòi roi vão tinh trang bi cô lap hoan toan. Trung Quoc rút khoi nhüng tô chúc quôc té it di da tüng tham gia và cüng có môt khoáng thoi gian không tham gia bät cú hoat dông thé duc thé thao quóc tê não. Vão thâp niên 70 cúa thé ky XX, quan hê quôc té cúa Trung Quo da bat dâu có su bién chuyén. Vao ngay 26 tháng 10 nam 1971, Dai hoi dông Liën Hiëp Quôc khóa 26 dä thông qua Nghi quyet so 1758, khoi phuc lai tat cá vi tri hop pháp cúa nuóc Cong hòa Nhân dän Trung Hoa tai Liên Hiëp Quoc. Diéu dó chung tò rang Trung Quôc da tién môt buóc rat quan trong vão viêc tham gia các tô chúc quo te, hòa nhap vão hê thông quôc té. Den nam 1977, neu tinh cá to chúc Liên Hiêp Quoc, Trung Quôc da tham gia vão 21 tó chúc thé gidi, ky ket hoäc ung ho 45 diéu uc, hiép dinh và công uc. Nam 1978 là môt côt m∞c lich sü quan trong cúa Trung Quöc. Trong näm nay, Trung Quöc bat dâu thuc hiën chin sách mo cüa döi ngoai tü vung diên hai cho dên khu vuc luc dia. Song song voi viêc "xin mdi vao", Trung Quöc cûng tich cuc "di ra ngoài", diéu chinh chinh sách, tich cuc tham gia vão các hoat dông cúa to chúc Liên Hiëp Quöc, chinh thúc bät dau gia nhap vão tién trinh hoi nhap quôc tê. Trong linh vuc kinh te, näm 1980 Trung Qu§c gia nhâp vão to chúc Ngân hang The giói và Quy Tién tê Qu∞c tê, näm 1982 Trung Quôc khoi phuc lai vi tri guan sát viên cúa minh tai Hiép voc chung vé Thué quan và Thong mai (GATT), nam 1986 Trung Qu∞c chinh thúc xin khoi phuc lai vi tri nuöc ky ket trong Hiëp u§c Tháng 11 nam 2006, Hoi nghi thuang dinh Bác Kinh cúa Dién dän hop tác Trung - Phi duac tô chúc tai Bác Kinh. Ngoai giao Trung Quo < 48 chung vé Thué quan và Thong mai. Trong linh vuc an ninh, tü näm 1980, Trung Quöc bât dau tham gia hôi nghi dam phán giai tr& vû khi Gio-ne-vo cüng nhu nhüng hoat dông ca uy ban däc biêt và các tiéu ban công tác truc thu¢c. Dén cuoi nam 1986, Trung Quo dá gia nhâp Liên Hiëp Qu∞c và tat cá các hoat dông cúa to chúc da phong truc thuôc. Ky hop thú 4 cúa Quo hoi khóa 6 du@c tó chúc vão nãm dó da thông qua "Báo cão công tác Chinh phù" lán dâu tiên nêu rô: "Trung Quöc ung hô tô chúc Liên Hiêp Quöc dura theo tinh thán cúa hién chuang de tien hanh tát ca các công viéc, tich cuc tham gia vão Liên Hiëp Qu∞c va các hoat dong phát trién cúa các co quan chuyên môn mang lai loi ich cho su phát trién và hòa binh thé gidi. Trung Quôc tham gia rông rai các to chúc qu∞c té, trién khai các hoat dông ngoai Vão thâng 9 nam 2006, Hoi nghi cãp cao Au - A lán thú 6 da dudc to chúc tai Phán Lan. Thú tuäng Chin phù Trung Quóc - On Gia Bão tham gia le khai mac hôi nghi. giao da phong tich cuc, ra súc täng cuòng hop tác voi các nu¢c trong các linh vuc". Diéu dó cho thay, vê mät chinh sách, Trung Quôc da thay doi thai do vói co ché quôc té da phong, trong dó tiêu biéu là Liên Hiëp Quoc. Cüng qua dó Trung Qu∞c cho thay së tich cuc tham gia các to chúc quoc té nhiéu hon núa. Chien tranh lanh kêt thúc da xóa bô nhüng rão cán chinh tri dôi vói viêc giao luu giüa phong Dông và phong Täy, kinh te thê gioi Asia - Europe Meeting ASEM 6 > Tich cuc tham gia ngoai giao da phuang, phat huy vai trò xãy dung 49 BONO FORUM FOR ACIA Ce m duo gán lién thänh môt the thöng nhät, nhân loai cung phai doi mät Bát dau tü nám voi nhüng ván de chung nhu: ván dé möi truòng, van dé dich bênh, 2002, Dien dän châu Á Bác Ngao duac ván dé can kiêt tai nguyên, ván dé di dân, ván dé tôi pham quôc tê tó chúc thuäng niên v.v., tat cá không còn là ván dé cúa riêng môt quôc gia não nüa. Trong tai Bác Ngao, Häi linh vuc an ninh, Chién tranh lanh kêt thúc cüng dä xóa bo khá näng Nam, Trung Quoc. bung no chiën tranh o quy mo lón giüa các cuòng quôc. Vê tông thê, Trong ánh là länh dao các nudc tham tinh hinh thé giöi dang tr nên hòa hop hon nhung nhüng ván dê an gia dién dan tö chúc ninh truyén thong ván chua du@c giai quyêt thi nhüng van de an ninh vão nám 2008. mói lai ngay cang noi bât. Hop tác da phong trong linh vuc an ninh quôc té trö thânh m§t linh vuc chù yéu trong ngoai giao da phuong sau Chién tranh lanh. Nhu cau täng cuòng hiëp thuang, m§ rông hop tác và cung döi mat voi thù thách cúa xã hôi qu∞c té ngay cang täng manh; vi tri và vai trò cúa các to chúc quo té trong moi quan hê quôc té cung ngày càng noi bat, ngoai giao da phuang trò nên näng dông hon bao giò hêt. Dúng truc hoan canh quôc té toàn câu hóa thòi ky sau Chién tranh lanh, Trung Quo kiên quyet thuc hiën chinh sách mö cúa döi ngoai, thich ung voi xu the toan câu hóa kinh te, tich cuc tham gia hop tác và can tranh kinh té quôc te, tan dung toi da nhüng co hôi và dieu kiên có loi ma hoàn canh toàn cau ha kinh tê mang lai, dóng thoi cüng nhân thúc rô ràng và luôn tinh to tru‹c nhüng rüi ro kinh té do hoan can toàn câu ha kinh té dán dén. Trung Qu∞c tham gia nhiéu hon núa các to chúc và các co ché quóc té, mò rông ngoai giao 50 Ngoai giao Trung Quöe < Tháng 11 näm 2006, nguyên Cuc tru&ng Cuc Y té Däc khu Háng Kông Trán Phüng Phú Trán dá trúng cù vi tri Tong Giám döc T6 chúc Y té Thé gidi (WHO). Dáy là lán dáu tiên Trung Qu∞c ghi danh tranh cù và thânh công vão vi tri länh dao cao nhat tai môt co quan chuyen môn cúa Lién Hiêp Quöc. chung, tiép tuc gia nhâp vão xa hoi quo té và gianh du@c nhüng thänh turu khiën cà thé gioi phai chú y. Tù góc do tham gia các t6 chúc quôc té da phong, cho den näm 2009, Trung Quöc da tham gia 130 to chúc quôc tê gita các chinh phú và hang ngan to chúc quôc té phi chinh phù. Trong dó có các tô chúc mang tinh toän câu nhu Liên Hiëp Quoc, Tô chúc Thufong mai The giói, Höi nghi döi thoai thuong dinh nhóm 8 nuóc công nghiép phát trién và 5 nuc dang phát trién (G8 + 5), Hôi nghi doi thoai tap doàn 20 nuc (G20) v.v., và các tô chúc mang tinh khu vuc nhu Tô chúc Hop tác Thugng Hái, Hop tác giüa Hiëp hoi các nu¢c Dông Nam A và Trung - Nhät - Hän, ngoài ra côn có các to chúc da khu vuc nhu Hoi nghi A - Au, Tô chúc Hop tác Kinh te châu A - Thái Binh Duang, Dién dan Hop tác Trung - Phi v.v... Xét tù viêc tham gia các diéu u¢c qu§c té và hiêp dinh quôc te, vão nãm 1989, Trung Quoc da ky kêt hoāc tuyên bô thúa nhan 157 diéu uc, công uc hiêp dinh quôc tê hoc nghi dinh thu. Dên nam 2008, con so nay da täng lên là 300, noi dung dê câp den nhiêu linh vuc khác nhau nhu chinh tri, an ninh, kinh tê và van hóa v.v.. Trong quá trinh hda nhãp vão xã hoi quôc tê, Trung Quôc làm theo chiën luoc mo cúa, các bên cúng có loi, lãy su phát triên cúa minh thúc day su phat trién cúa khu vuc và the giói, mo rông kha näng mang lai loi ich cho tät cá các dôi tugng hop tác. Trong quá trinh tham gia vão các tô chúc quôc té da phufong, Trung Quôc chú truong chú nghia da phong và chú nghia mo cúa khu vuc, vói tu cách cúa môt nuc dang phát trién tich cuc trién khai ngoai giao cãp cao, tuyên bo chú truong và quan diém cúa Trung Quoc, mò rông quan hê vói các bên, gánh vác trách nhiém và nghia vu tong úng, bão vê loi ich dät nu¢c va biéu tuang quôc gia. Trung Qu∞c giü thai do tich cuc và phát huy vai trò mang tinh xay dung trong vi@c giai quyét các ván dé toàn câu cûng nhu khu vuc. Thông qua viêc thânh lap Dién dàn châu A Bác Ngao, thúc däy thanh lap To chúc Hop tác Thurong Häi cúng nhu viêc thúc day và chù tri Höi dàm sáu bên vê ván dé hat nhân trên bán dão Triéu Tiên v.v., tú dó da dán dán xoay chuyén hinh thúc bi dông tham gia ngoai giao da phong de trò thanh nuöc chù dông, nuc dé xuông, nuóc chú dao tham gia vão co chê ngoai giao da phong. > Tich cuc tham gia ngoai giao da phuang, phát huy vai trò xãy dung 51 Ngay nay, moi quan he gita Trung Quoc va thé giói da có nhüng thay dôi mang tinh lich sü, kinh te Trung Qu∞c dä trö thanh m§t bô phan cau than quan trong trong nên kinh te th@ gidi. Trung Quöc da trò thanh môt thanh viên quan trong trong hê thông quôc tê, tuang lai và van mênh cúa Trung Quöc ngäy cang gán kêt chat chê voi tuang lai và ván mênh cúa thé gidi. Su phát trién cúa Trung Quöc không thé tach roi thé giói, su phát trién ôn dinh cúa thé gidi cüng không thê tách rdi Trung Quöc; Trung Quôc dang thúc day cà thê gidi phát trién bâng chinh su phát trién cúa minh và dang dóng góp hêt minh cho su phôn thinh chung cúa the gidi. II. PHAT HUY VAI TRO MANG TINH XAY DUNG TRONG CÖNG UÖC KHUNG CÜA LIÊN HIÊP QUÓC Hiên nay, Liên Hiëp Quöc là co quan da phong lón nhät trên thé giói, quy mô da tû 51 nudc thanh viên vão lúc moi thanh läp phát trién lên 192 nuc thanh viën hién nay, täng gán 4 lan vé so luong. Sau thoi ky Chién tranh lanh, các hoat dong và các linh vuc phát huy vai trò cúa Liên Hiëp Quo duo dé cap dên nhut chinh tri, kinh tê, an ninh, nhân quyên và các mat xã hoi khac. Là môt trong nhüng nuc sang läp Liên Hiëp Quo và than viên thuòng truc cúa Höi dong Bo an, Trung Quöc coi trong vai trò cúa Liên Hiëp Quöc, tích cuc tham gia và luôn ung hô cûng nhu phát huy vai trò cán thiet trong moi công tác thuôc các mat và các linh vuc cúa Liên Hiêp Quöc. Sau khi khôi phuc lai vi tri hop pháp tai Liên Hip Quöc, moi nam Trung Quôc dêu cú doan dai biéu cap cao tham gia Dai hoi dóng Liên Hi@p Qu∞c, qua dó nói ro lap truòng à guan diém cúa Trung Qu∞c trong các ván dé mang tinh toàn cáu cüng nhu khu vuc. Tháng 9 nam 2000, trong thài gian hôi nghi cao cáp thiên niên ky cúa Liên Hiëp Quoc, vai dé nghi cúa Trung Quoc, lanh dao cúa nám quac gia nude thanh vien thudng truc Höi dóng Bão an da tó chúc hoi ngo. Ngoai giao Trung Qu∞c < 52 Sau thoi ky Chien tranh lanh, cung voi vai trò ngày càng tro nên quan trong cúa Liên Hiëp Quoc, các länh dao Trung Quôc da tham gia tãt cá các hôi nghi quôc té quan trong to chúc theo chuang trinh khung cúa Liên Hiëp Quöc. Näm 2000, trong tho gian hoi nghi cao cãp thiên niên ky cúa Liên Hiëp Quöc, Chù tich Trung Qu∞c Giang Trach Dan da nêu rô de cá the giói biét râng, lâp truòng cúa Chinh phú Trung Quöc là luôn ung ho Liên Hi@p Quöc phát huy vai trò cúa minh. Dúng truc tinh hinh moi, vai trò tich cuc cùa Liên Hiëp Quo chi có thé cang manh thêm chú không the suy yeu di, uy quyén cúa Liên Hiép Quoc cán phai dugc bão vê chú không thé làm tôn hai. Trung Quoc së kiën quyet bão vê tôn chi và nguyên tác cúa "Hién chuong Liên Hiëp Quôc", tiép tuc phát huy vai trò tich cuc cúa Liên Hiëp Quôc và Hoi dong Bo an trong viêc xú ly các su vy quôc tê và bão vê hòa bin thé giói, dam bão cho toàn thê các nuóc thânh viên luôn có quyén loi binh dang de tham gia vão các su vu quôc tê. Näm 2005, Chú tich Trung Qu∞c Hó Cam Dão da tham gia Le Ky niem 60 näm thänh läp Liên Hiêp Quôc và nêu râng, cán phai phát huy day dù vai trò mang tinh xây dung cúa Liên Hiëp Quöc cúng nhu các co ché da phong khác trong viêc giai quyët nhüng tranh cháp quôc te, bão vê hòa binh và viên tro nhân dao. Ngoài ra, Chú tich H6 Câm Dão cûng dá nêu ro quan diém va chú truong ngoai giao cúa Trung Qu∞c môt cách rát hê thông, dó là "xay dung môt thé giói hòa hop, hòa binh lau dai, cung nhau phát triên". Trung Qu∞c ung ho Liên Hiëp Quöc phát huy vai trò quan trong cúa minh, dông thdi Trung Quöc cüng ngày cang dóng môt vai trò vô cung quan trong trong Công uc khung cúa Liên Hiëp Qu∞c vê các vân dê nhu: bão vê hòa binh thé gidi, giai quyêt các ván dê nóng bông cúa qu∞c tê và khu vuc, tü dó phát huy vai trò tich curc và vai trò mang tinh xáy dung cúa Trung Quôc. Tháng 3 nam 2004, Hoi nghi Cap cao quôc té vé Muc tiêu Phat trién Thien nien ky cúa Liên Hiép Quóc da duac to chúc tai Bác Kinh. High Level International Conference on Millennium Development Goals Beijing, 25-27 March 2004 16098 Con B - 4025 Tham gia bão vé hda binh cung Liên Hiêp Quôc Hänh dong bao vê h°a binh là môt trong nhüng cong tác quan trong mà Liên Hi@p Quôc thuc hiên dê bão vê hòa binh và an ninh quôc te. "Hién chuong Liên Hiëp Quöc" quy dinh, dê duy tri hòa binh và an ninh the gidi, can "áp dung nhüng biên pháp tâp thé hüu hiêu dé de phòng và xóa bo nhüng de doa doi vói hòa binh, ngän chän các hanh vi xâm luoc và hanh vi phá hoai khac; dông thòi, dung giai pháp hòa binh cúng nhu dura vão chinh nghia và các nguyên tác quôc té dé diéu chinh hoāc giai quyët các tinh thé cüng nhu các tranh cháp quôc té có nguy co phá hoai hòa binh thé giói". Tù Dai hoi dong Liên Hi@p Quôc khóa 36 näm 1981, Trung Qu§c da khang dinh rö nhüng vai trò ma hanh dông bao vê hòa binh cúa Liên Hiëp Quoc da phat huy trong viêc làm diu bot các tinh hinh cäng thang trên thé gidi, dông tho cüng bay to râng, vê mät nguyên tàc Trung Quöc luôn ung hô nhüng hanh dong bao vê hòa binh phù hop vói "Hién chuang Liên Hiëp Quöc". Tü nam 1982, Trung Quöc da bât dau dóng góp tién cúa dé cung Liên Hi@p Quôc chia sè trách nhiêm nay. Näm 1988, Trung Quôc trö than than viên cúa Üy ban däc biêt hanh dông bao vé hda binh. Cho dên tháng 6 nam 2009, qua 24 dot hanh dong bao vê hda binh ca Liën Hiëp Quoc, Trung Quôc da phai Tháng 2 nam 1993, nhóm cán bô chién si thú hai cúa Trung Que tu Bác Kinh bay sang Campuchia de the hién nhiëm vu bao ve hoa binh. Ngoai giao Trung Quo < 54 • Tai liéu nguón NHÜNG GHI CHÉP VÉ VIÊC THAM GIA HÄNH DONG BÃO VÊ HÕA BINH CUA TRUNG QUÓC Thang 1 näm 1982, Trung Quöc bát dáu chia sè chi phi cung Liên Hiëp Quöc trong hänh dông bão vê hda binh. Tháng 4 nam 1989, Trung Quoc tham gia Höi nghi Üy ban däc biêt hanh dông bao ve hòa binh cúa Liên Hiêp Quöc. Tháng 11 nam 1989, lán dau tiên Trung Quôc phai nhan viên dan sur tham gia hanh dông bão vê hda binh cúa Liên Hiëp Quöc. Tháng 4 näm 1990, lán däu tiën Trung Quo phai quan sát viên quän sur tham gia hänh dông bão vê hòa binh cúa Lien Hiëp Quöc. Tháng 4 näm 1992, ln dáu tiën Trung Quöc phái m§t doi quán phi tác chién tham gia hänh dong bao ve hoa binh cúa Lién Hiêp Quóc. Tháng 1 nam 2000, lán dáu tiên Trung Quöc c& can sät dän sur tham gia hänh döng bo ve hòa binh cúa Lien Hiêp Quöc. Thang 2 nam 2002, Trung Quöc chinh thúc gia nhap ché do chò sáp xép bão vê hòa binh cãp I (he thong cáp I quy dinh, nhän viên và trang bi duac güi dén cán duac trién khai xong trong vöng 90 ngày). Tháng 9 näm 2007, Thiéu tung Tri@u Kinh Dän dén tür Trung Quóc dä chinh thúc däm nhän Tu lenh quan doi cúa doán dác phai sau cu§c bô phiéu báu d Tày Sahara thudc Lien Hiëp Quöc, trà thanh cán bô quöc phông Trung Quöc dáu tièn däm nhân cán bô chi huy cao cãp trong luc luong bão vê hòa binh cúa Liên Hiêp Quôc. cû hon mud ngan luot dai biëu (gôm có nhân viên quân sur và công an cânh sát) tham gia. Kê tü khi tham gia hanh dông bao vê hda binh cúa Liên Hiêp Quôc dên nay, 3 cán bo quo phòng và 5 chién si cúa Trung Quôc da hy sinh tinh mang quy báu cúa min trong nhiêm vu bão ve hoa binh thé giói. Trung Quöc cho râng trong công tác bao vê h∞a binh thé gidi, Liên Hi@p Quôc cán phai phát huy vai trò chú dao không the thay thé, can phai tuân thù theo dúng nguyên tác và tôn chi cua "Hién chuong Liên Hiëp Quoc" trong viêc bão ve hda binh, dong thòi nên coi trong nhüng chuan tác khac trong quan hê quôc te, dac biêt là nhüng nguyên tác nhu tôn trong chù quyén qu∞c gia, không can thiëp noi chinh cüng nhu không sü dung vü luc khi chua du@c su chap thuan cúa các bên duang su ngoài muc dich tu vê. Trung Qu§c cho räng, nhüng nguyên tac nay là sur dam bão co bán nhât de hanh dông bão vê hda binh duac tién hänh thuan loi và gät hai thänh công. Thúc day giai tr quân bi trong Công uc khung cúa Liên Hiêp Quôe Trung Quöc là môt trong nãm nuc than viên thuòng truc cúa Hoi dong Bão an Liën Hiëp Quöc, cüng là môt nuc lón có näng lung hat nhân. Ngay tü ngay däu tiên có vû khi hat nhan, Trung Qu∞c da cam kêt vô diêu kiên râng, se không sü dung vü khi hat nhan hoäc de doa sü dung vü khi hat nhân döi voi nhüng quöc gia hoac khu vuc không có vü khi hat nhân. Tü khi bät däu tham gia hoi nghi dam phán Gio-ne-vo cúng nhu > Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xãy dung 55 nhüng hoat dông cúa các uy ban däc biêt và tiéu ban công tác truc thuòc dén nay, moi nam Trung Quo déu tham gia vão công viêc cúa úy ban thú nhât thu¢c Dai hoi dông, chú yéu thão luân vé ván dé giai trù quân bi và an ninh. Ngoài ra, Trung Qu∞c cúng tham gia vão Hoi nghi thur&ng niên cúa Uy ban Giai tru quan bi cúa Dai hoi dông, ung hô Liên Hiêp Quöc phát huy vai trò cân thiêt trong ván de han ché linh vuc sü dung vü khi húy diêt. Cho den hiên nay, Trung Quoc da tham gia tât cà các diéu uc và nhüng to chúc quôc tê liên quan den linh vuc han ché sü dung vü khi húy diêt, lap nên he thong pháp quy quán ly xuät khau tat cá các ky thuât và trang thiet bi quân su cüng nhu nhüng sän pham nhay cam liên quan dén hat nhân, sinh hoc, hóa hoc và súng dan, thuc hiên lô trinh tham xét xuat khau nghiêm ngät, dám bão quán ly môt cách có hiêu quà. Tháng 9 nâm 1996, Phó Thù tuäng kiêm Bô truàng Bo Ngoai giao Tién Ky Tham dä ky két "Diéu khoän nghiêm cam thû vû khi hat nhän toän dién" tai tru s& chinh cua Liên Hiép Quôc & New York. TISR AuteNgày 21 tháng 8 nam 2001, Hiép hoi Kiem soát vû khi và Giai trûr quân bi Trung Quôc duac thanh läp tai Bác Kinh. Däy là tó chúc phi chinh phù dau tien trong linh vuc kiém soát vü khi và giai trù quán bi cúa Trung Quôc. Ngoai giao Trung Qu∞c < 56 Trong viêc kiém soát vü khi thông thuòng, Trung Quöc nghiêm túc thuc hiên "Công u¿c vé môt so vü khi thông thuòng" và các nghia vu trong nghi dinh thu di kèm, áp dung nhüng bien phap thiet thuc de dam bao nhüng yêu cau vé kÿ thuat có liên quan doi voi sûa dôi "nghi dinh thu" vé ván dé hoat dông cúa min sát thuong, tich cuc tham gia công tác dàm phán cúa to chuyên gia thu¢c chinh phú vé ván dé cum dan duoc, triên khai các công tác ke hoach trù bi cho các công uc di kèm vói "Nghi dinh thur vé bom min chât nó tàn du sau chiên tranh". Ngoài ra, Trung Qu∞c còn tich curc cât giam lurc luong quan doi cúa minh, täng thêm múc do minh bach. Näm 1985, Uy ban Quan su Trung uong quêt dinh cât giäm 1 triêu quan; den näm 1997, Trung Quöc ti@p tuc quêt dinh sê tiên hänh giäm thêm 500 ngän quân trong vöng ba nam sau do; den nam 2003 Trung Quoc lai quêt dinh tien hänh giäm 200 ngän quan trong vöng hai nam sau de töng luc luong quân doi cúa Trung Qu∞c giu o múc 2,3 triëu ngudi. Thúc day cai thiên van dé nhân quyên và hop tác nhân quyên quôc tê trong Công uc khung cúa Liên Hiêp Quôc Täng cudng và thúc day tôn trong nhüng ván dé vé nhân quyên và tu do co bán cúa toàn thé nhán loai là môt trong nhüng tôn chi cùa Liên Hiëp Quöc, bão vê và thúc day nhân quyên là m§t trong nhüng muc ti@u dug quy dinh trong "Hiën chuang Liên Hiëp Quôc". Näm 1979, Trung Quöc cú doan dai biëu den Höi nghi Uy ban Nhan quyên Liên Hiëp Quoc làm quan sát viên. Trong Hoi dông Kinh te Xä hoi Liên Hiëp Quoc vão nãm 1981, Trung Quöc du@c chon lam than viên cúa Üy ban Nhân quyen. Ke tü näm 1982, Trung Quöc luôn liên nhiêm là thânh viên cúa Üy ban Nhan quyén Liên Hiëp Quöc dông thöi luôn cú dai biéu tham du các cu¢c hop cúa Uy ban Nhan quyen, tich cuc thúc däy hop tác nhan quyên quoc té. Sau khi Chién tranh lanh kêt thúc, môt so quc gia da muon có ván dé nhân quyên liên tuc can thièp vão các ván dé noi chinh cúa nuòc khác, mau thuán xoay quanh ván d nhân quyén da trò thânh môt tiêu diêm trong mau thuán quôc tê. Trung Quöc coi trong van dé nhân quyén nên da ban bo và sua chúa bô sung rát nhiéu diéu luât bão vê và thúc day nhan quyén. Trên thuc té, Trung Quôc không hé phán doi vièc cung tién hânh thão luan voi các nuc khác vé ván dé nhân quyên trên co so binh dang và tôn trong lán nhau, nhung Trung Qu∞c phan döi vi@c loi dung ván dê nhân quén de can thiêp vão noi chinh cúa Trung Quoc, phan doi viêc loi dung Üy ban Nhan quyên cúa Liên Hiêp Quöc dê chinh tri ha ván dé nhan quyén. Dê tang cuòng giao luu quôc te, hiéu biét lan nhau và tién hanh giói thieu den xá hôi quôc te vê nhüng no luc trong vièc thúc day và bão vê nhan quên & Trung Quöc cüng nhu nhüng tinh hinh tién triên cúa Trung Quöc trong linh > Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xãy dung 57 vuc nhân quén, tù nam 1991 den nay, Trung Quöc liên tuc ban bö sách träng nhu Tinh hinh nhân quyén & Trung Quöc (nam 1991); Nhüng tiën triên cúa su nghiep nhân quyén d Trung Quoc (1995); Nhüng tiën triën cúa su nghiep nhan quyên d Trung Qu§c näm 1996 (näm 1997); Tinh hinh tur do tin nguöng tôn gido cua Trung Qu∞c (näm 1997); Nhüng tién triên moi trong su nghiep nhan quyên o Khu tu tri Tay Tang (näm 1998); N§m muoi nàm phát triên ván de nhan quyên d Trung Qu∞c (näm 2000); Nhüng tien triên cúa su nghiep nhan quyên d Trung Quôc nam 2000 (nam 2001); Nhüng tien triên cúa sur nghiep nhan quyên d Trung Quöc nam 2003 (nam 2004) và Nhüng ti@n triën cúa su nghiêp nhân quyên & Trung Quöc nam 2004 (nam 2005) v.v. Trên truòng quôc tê, Trung Qu∞c không chi triên khai döi thoai song phuong vé ván dé nhân quyën voi Liên minh châu Au va các nuóc nhu Uc, Canada, My, Na Uy v.v., ma con tich cuc tham gia hop tác trong Công voc khung cúa Liên Hi@p Quöc vé ván dé nhân quyén, gia nhap 22 công u∞c vé Nhan quyên cúa Liên Hiëp Quõc; dông thoi, vão tháng 11 nam 2000, Trung Quöc con cung voi nhân viên chuên môn cao cãp cúa Liên Hiêp Quôc vé ván dé nhân quén ky kêt "Biên ban ghi nho vé hop tác kÿ thuât trong ván dé nhân quyén", Trong Uy ban Nhân quyên cúa Liên Hiëp Quôc, Trung Quôc dê ngh cán phai cán cú theo trào luru lich sü, tiên hänh cai cach co ché, phát huy tinh dän chü, täng cudng tinh minh bach cúa quyet sach; phan doi vièc chinh tri hoa ván dê nhân quyên và chê do song ban vi, chù truang xóa bô tu duy chiën tranh lanh, kêu goi dôi thoai vê ván dê nhân quyên trên co so binh dang và tôn trong lán nhau; xú ly van dê nhân quyên voi quan diém công bâng, xù ly dúng dán moi quan he có tinh phô biên và tinh dac thú cúa ván dê nhan Tháng 10 näm 2004, Chù tich Trung Quöe Hó Cám Dão gãp go Tong Thu ky Liên Hiép Quöc - Kofi Annan tai Bäc Kinh. Ngoai giao Trung Qu∞c < 58 quyén, tôn trong quyên lua chon trong viêc bão vè và cai thiên van dé nhân quyén cúa các nuóc. Üng hô Liên Hip Quôc cai cách Dé thich nghi voi nhu cau thay dôi cúa tinh hinh, nâng cao hiêu quá công tác cúa Liên Hiëp Qu∞c, Trung Quöc tich cuc ung ho Liên Hiep Quöc cai cách. Näm 2005, Chinh phù Trung Quöc công bô "Vän kiên vé lap truòng cúa Chinh phù Trung Quoc doi voi vãn dé cai cách cúa Liên Hiëp Qu∞c", trong dó da nêu lên m§t cách toan diên và có tinh he thöng vê lap truòng cúa Trung Qu∞c doi voi ván dé cai cách cúa Liên Hiêp Quöc. Vän kien nêu rö: Cai cách cúa Liên Hiêp Quöc cán phai có loi cho vièc thúc day chù nghia da phong, nâng cao quyên luc và hiëu quà cüng nhu kha näng doi phó voi nhüng thù thách và de doa mói cúa Liên Hiëp Quöc; cai cách cán phai toán diên và da linh vuc, cân có nhüng dóng góp vão ván dé an ninh và phát trién, xoay chuy@n xu the "coi trong an ninh, coi nhe phat triên" trong công tác cúa Liên Hiëp Quoc, quan tam và dáp úng toi da nhûng yêu Tháng 7 nam 2008, Chú tich Trung Qu§c Hó Câm Dão gãp go Tong Thu ky Liên Hiëp Quöc Ban Ki moon (Phan Cd Vän). câu cúa tat cá các nuóc than viên, dãc biêt là dông dão các nuc dang phat trién. Vê noi dung trong tâm trong cai cách cúa Liên Hiêp Quôc - ván dé cai cách Hoi dông Bão an, Trung Qu∞c nêu r: Cäi cách Höi dông Bão an cán da phong diên, vua bao gôm nhüng ván dé lón, cüng ) Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xy dung 59 bao gom cá viéc nâng cao hiëu quá công tác, cân coi viéc nâng cao quyén luc và hiêu quá, täng cuòng kha näng dói phó voi nhüng de doa và thù thách mang tinh toan cáu cúa Hôi dong Bão an là muc dich hang däu, u tiên täng cuông phát trién các nuóc dang phát triën mang tinh ti@u bieu, kiên tri nguyen tác cán doi gita các khu vuc cüng nhu tinh tiêu biéu cúa các nên ván hóa và vãn minh khác nhau. III. PHAT HUY TINH TICH CUC TRONG VIÊC GIÀI QUYÉT NHÜNG VÁN DÉ TOÄN CÁU Cung voi su lón manh hon ve thuc luc cúa dät nuóc cûng nhu viêc tham gia vão ã hoi qu∞c te ngày cang toàn diên hon, Chinh phù Trung Quöc luôn tich cuc tham gia diéu phoi và hop tác trong nhüng van de mang tinh toàn câu ma xa hoi quôc tê phai doi phó. Trung Quöc cüng luôn tich cuc gánh vác nhüng nghia vu tuang úng, däm dung trách nhiêm cúa môt nuóc lón trong ván dé bao vê an ninh thê giói, thúc dãy phát triên toàn câu. Nhin nhan van de kinh té toan cau bang thái do, tinh than trách niêm Toan cau hoa kinh té da giúp cho kinh té cúa the giói hop thänh nhat the, cúng khiên cho bät cú nguy co khüng hong và suy thoái kinh té não déu có thê gay ra nhüng ánh huöng tiêu cuc mang tinh toan cäu. Tù khi cai cách mo cúa dén nay, vói viêc xuat khäu là chú dao, kinh te Trung Quöc da luôn gan kêt chät chê voi kinh te thê gidi. Möi län khúng hoâng kinh te the gid deu dän dên nhüng änh hu§ng tiêu cuc rät lôn döi voi kinh tê Trung Quöc. Nhung Trung Quöc tin rang, trong diêu kiên toan câu hóa hiên nay, neu không có su phát triên va phôn thinh cua kinh té thé gidi, không có sur trôi day và lón manh cúa các nuc láng giêng, cüng se không có su phát trién nhanh chóng cúa kinh te Trung Quôc, giúp do ngudi khac cung chinh là giúp do ban thân minh. Khi khúng hoäng kin te bung no & khu vuc và trên toàn thé gidi, Trung Quôc phai gánh vác tránh nhiêm và chiu nhüng ton that tong ung, dong tho phát huy vai trò tich cuc cúa minh. Nhu dot khüng hoäng täi chinh nghiêm trong bung no & các nu¢c Dông Nam A láng giéng cúa Trung Quo vão nãm 1997, kinh té Trung Quöc cüng phai döi mät voi nhüng áp luc lón. Chinh phù Trung Quôc da khac phuc biét bao kho khän chông chat, kiên tri giü vüng mênh giá dông nhân dân tê, tich cuc day manh nhu cäu trong nuöc, không chi truc tip vien tro kinh te cho các nuc Dong Nam A bi khüng hong kinh te ánh huöng nghiêm trong ma còn thông qua Tô chúc Quy Tién tê Quo té de giúp do cho các nu¿c Dông Nam A theo chuong trinh khung da phong, phát huy vai trò de vuot qua khúng hoäng và duac các nuóc láng giéng vô cung tin nhiem. Sau khi gia nhap TO chúc Thong mai Thé gidi (WTO) vão nam 2001, trên co so cong bang giüa quyën loi và nghia vu, Trung Quoc nghiêm túc tuân thù nhüng quy täc ca WTO, thuc hiên các cam ket cúa minh, giäm tr thué, giam thieu các rão can phi Ngoai giao Trung Quo < 60 thué quan, sua doi luât pháp, m& rông các linh vurc mo cüa, không ngüng nâng cao múc do tu do hóa cúa Trung Qu∞c trong linh vuc thuf&ng mai. Linh vuc dich vu, thong mai döi ngoai mo cúa cüng tung buóc duoc mô rông thêm, tiép tuc täng cuòng bão vê quyén so hüu tri tuê, chinh sach thuang mai càng chat chê và minh bach hon. Trong Chung trinh khung cúa Tö chúc Thuang mai Thé gidi, Trung Quöc ung hô vi@c hoan thiên thé ché täi chinh và thudng mai quôc té, dây manh tu do ha và tiên ich ha trong thuong mai và dâu tu, thông qua dam phán dé giái quêt các mâu thuán trong kinh te thung mai. Näm 2008, cu@c khúng hoäng no dudi chuän bung no tai My da dan den khúng hong tién tê qu∞c té mang tinh toàn cau, mang dên nhüng anh huöng lāu dai và rông khap doi voi kinh té toan câu, tu dó cüng mang lai nhüng thù thach cam go doi vói kinh te Trung Tháng 9 nam 2009, Chù tich Trung Qu∞c H6 Cam Dão tham du Höi nghi thuang dinh nhom G20 lan thú 3 vé ván dé tài chinh to chüe tai Pittsburgh, Ноа Kÿ. Quóc. Dé doi ph voi nhüng ânh hu&ng cúa cu@c khüng hoâng täi chinh quoc te, Chinh phú Trung Quôc da kip thòi diéu chinh chinh sach kinh té vi mo, thuc hién các chinh sach täi chinh tich cuc và noi long chinh sach tién te môt cách phù hop, däy manh häng loat kê hoach m& rong nhu câu trong nuc và thúc däy täng truöng kinh tê, nhanh chóng hoàn thiên các công trinh dân dung, co so ha tâng và xáy dung möi truëng sinh thái. Trên truòng qu∞c té, Trung Quöc #PITTSBURGH SUMMIT2009 > Tich cuc tham gia ngoai giao da phuang, phát huy vai trò xãy dung 61 tham gia hop tác quôc té voi môt thái do tich cuc, phán doi chù nghia bão hô dudi moi hinh thúc, kêu goi các nuc giü vüng löng tin, täng cuòng hiéu biét và ho tro lan nhau. Trung Quoc dé nghi Tô chúc Quy Tiên te Quôc tê täng cuòng và cai thiên giám sát doi vói các chinh sách kinh te vi mô, däc biêt là các nên kinh te phát hänh du trü tién tê chù yëu; cai tién co cau xù ly cúa Tô chúc Quy Tién tê Quo té và Ngân hâng Thé gioi; hoan thien he thöng tién tê quöc té, kiên toan co ché diéu chinh và kiêm soát du trû tién tê, giü cho ty lê du trü tién tê ch yéu duoc n dinh tuong doi, thúc dáy da nguyên hóa, hop ly hóa hê thong tién te qu∞c té. Nhüng biên pháp cúa Chinh phù Trung Quôc da giúp thu nhô môt cách töi da pham vi ânh huòng cúa cu¢c khung hong täi chinh doi vi Trung Quôc, tú dó có nhüng dóng góp to lón cho viêc hôi phuc tang truông kinh té the gidi. Tham gia hop tác quôc té vê ván de chông khúng bô Sau su ki@n khung bo ngay 11 tháng 9 nam 2001 xay ra tai nuóc My, chú nghia khúng bo von tür y nghia thông thur&ng là nhüng moi de da phi truyén thong lúc nay da trò than moi nguy hai chung cúa toàn thé giot, phòng chông và lat d6 chù nghia khúng bo dä trd thänh môt bai toán moi và quan trong mà các quôc gia an ninh chién luoc chù yéu trên thé gidi phai doi mät. Trung Quöc cúng là môt nuc bi hai boi chú nghia khüng bö, các luc luang khüng bo nhu "Dông Turkistan" liên tuc gay ra nhüng sur kiên khung bô & vung Tän Cuong, Trung Qu∞c, gay nên thiêt hai vô cung to lón vê ngudi và cúa, anh huöng nghiêm trong den su on dinh xã hôi cüng nhu ván dé an toàn vé tài san và tinh mang cúa dông dão quán chúng nhán dán các dân tôc Trung Qu∞c. Dúng truc moi nguy hai chung mang tinh toan câu, Trung Quôc dura trên quan diém an ninh moi voi noi dung chù yêu là "ung tin tu&ng, cung có loi, binh dâng, hop tác" de dua ra các chinh sach chông khúng bo, trién khai hop tác qu∞c té chông khüng bo, cung ngän chan và lat dó các hoat dông khung bo quôc té. Trung Qu∞c chù truong, chông chù nghia khúng bö là phai triêt de tü gôc dén ngon, áp dung nhüng biên pháp tông hop và can phai dug tién hanh döng bo. Lat d6 chú nghia khúng bö can phai có chúng cú xác dáng, muc tiêu chinh xác, phù hop vói tôn chi và nguyên tãc cúa "Hiën chuong Liên Hiëp Quoc" cüng nhu nhüng chuán tãc pháp quy quoc té duac thúa nhân, phát huy dáy dû vai trò chù dao cúa Liên Hiëp Quo và Hoi dóng Bão an; không nên län lon giüa chù nghia khung bo voi m§t dán tôc hay môt tôn gião nhat dinh não; không nên áp dung che do song ban vi doi voi viêc lat do chù nghia khung bö, cho dù chù nghia khung bo xáy ra o noi não, vão tho diém não, nham vão ai, xuät hiën voi bát cú hinh thúc não thi xa hoi quôc te dêu cân phai cung nhau co gâng, kiên quêt lên án và lat do. Ngoai giao Trung Quo < 62 Các chién si tham gia dièn täp quán sur liên ket chông khúng b§ da phudng. Trung Qu∞c tich cuc ung hô và tham gia hop tác chông khúng bo quôc tê, gia nhâp "Công voc qu∞c té vê ngän chän bung no chù nghia khúng bö'", ky kêt "Công voc quôc tê vé tài tro cho viêc ngãn chan chù nghia khüng bö'". Trong 12 công v§c quôc t vê chông chù nghia khung bö, Trung Qu∞c dä tham gia 10 công uc và ky kêt môt công voc. Vão nam 2001, Trung Quöc da cung vói các nuc thanh viên khác trong Tô chúc Hop tác Thuong Hai ky kêt "Công uc Thuong Häi vê chöng chú nghia khung bo, chú nghia li khai và chù nghia cuc doan". Trung Quôc dä lan luot tién hanh dam phán vé chông khúng bô vdi các nu¢c Mÿ, Nga, Anh, Pháp, Pakistan va An D$ v.v., tién hanh giao luu song phong hoäc da phuong voi hon 30 qu∞c gia vê viêc chöng khüng bo, dông thoi tich cuc tham gia công tác cúa Uy ban Chông khüng bo thu¢c Höi dông Bão an. Trung Qu∞c tich cuc kêu goi các länh dao úa T8 chúc Hop tác Kinh te chau A - Thai Binh Duong lên ting chong khüng b trong Höi nghi Thuong Häi; kêu goi các länh dao chinh phú, bô truëng bo quôc phòng, länh dao các co quan an ninh chãp pháp và bô truòng bô ngoai giao cúa các nudc thanh viên trong Tô chúc Hop tác Thugng Hi cung lên tiéng chöng khüng bo, tich cuc ung ho to chúc nay áy dung các co quan chöng khung bo & dia phong; dông thòi nhiéu lan tién hanh dién tap chöng khüng bö the chuang trinh khung cúa To chúc Hop tác Thuang Häi. Vi du nhu vão tháng 10 nam 2002, Trung Quo dä cung voi Curogustan dién tap quân sur vé liên kêt chöng khung bo; vao tháng 8 nam 2003, quan dôi cúa nam nuc: Trung Quoc, Cadácxtan, Nga, Curoguxtan và Tátgikixtan da to chúc tap trân liên kêt chöng khung bô da phuong lán dau tiên theo chuong trinh khung cúa To chúc Hop tác Thuong Hi tai Cadäctan và Tän Cuong Trung Quöc; tháng 9 näm 2007, Bo döi Cänh sät Vü trang Nhân dän Trung Qu§c và > Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xy dung 63 Luc luang An ninh chinh tri noi bo Nga da tô chúc dot dién tap liên kêt chông khung bö mang tên "Hop tác 2007". Tich cuc tham gia hop tác quôc tê vê van de bién doi khi hâu Bién doi khi hau toan cäu cüng nhu nhüng änh huöng bät loi cúa nó la ván dé ma cá nhân loai dang cung quan tâm. Trung Quôc rat coi trong và nhan thúc m§t cách dãy dù vé tinh quan trong cüng nhu tinh búc thiet trong viêc doi pho voi ván dé bién dôi khi hâu toàn câu. Trong nuc, Trung Quoc luôn cân nhac den viêc phát triên kinh té va xay dung möi truòng sinh thai. Vao näm 2007, Trung Quôc dä quy dinh và ban bo "Phuong án quôc gia dôi voi ván dé bién dôi khi hau", dua ra muc tiêu tông thé trong viêc doi ph ván dé bién dôi khi hau cho dén nãm 2010. Trung Qu∞c tich cuc tham gia vão tién trinh doi phó vói ván dé bién dôi khi hau cúa xa hoi qu∞c té. Dura trên nguyên tác "cung có loi, cung thâng loi, hiëu quà thiet thuc" cüng nhu "chung và khác biêt", Trung Quöc tich cuc tham gia và day manh hop tác qu∞c té trong viêc doi phó voi ván dé biên dôi khi hau. Trong nhüng cu¢c giao luu song phong cüng nhu nhüng cuôc giao luu da phuong nhu Hôi nghi doi thoai thung dinh nhóm 8 nu¿c công nghiëp phát triên và 5 nuc dang phát trién, Höi nghi TO chúc Hop tác Kinh te châu A - Thai Binh Duong, Hi nghi thugng dinh Dông Nam A, Dien dän châu A Bác Ngao v.v., các lanh dao Trung Quôc da nêu rô läp truòng cúa Trung Quôc trong viêc hop tác quôc tê vê van dé biên dôi khi hau, tich cuc thúc day hanh dông toan cau doi voi ván dé bién döi khi hau. Trung Quôc da tham gia hon 50 công u¢c quôc té dé câp dén ván dé bão vê môi truîng nhu "Công uc khung vé bién dôi khi hâu cúa Liên Hiêp Qu∞c", "Nghi dinh thu Tokyo", "Nghi dinh thu Montreal vé các chat làm suy giám tâng ôzôn", "Công uöc Stockholm vé các chat ô nhiém hüu co khó phân húy", "Công uc da dang sinh hoc" và "Công uc chông sa mac hoa cúa Liên Hiêp Quöc" v.v., dong thòi tich cuc thuc hièn nghia vu duoc quy dinh rö trong nhüng công uóc nay. Trung Quoc tich cuc cung chinh phù các nuóc, tó chúc quôc tê, các co quan nghiên cúu nuóc ngoài trién khai hop tác nghiên cúu dé doi phó voi linh vuc bién dôi Tháng 9 nam 2007, Bo truëng Bo Ngoai giao Trung Quoc Dung Kiet Tri tham gia va phát biéu tai tiéu ban chuven dé vé ván dé thich ung trong Hoi nghi cáp cao vé biên doi khi hau cúa Liên Hiêp Quóc. Ngoai giao Trung Quo < 64 khí hâu, tich curc tham gia vao nhüng ké hoach hop tác khoa hoc ky thuât quôc té nhu: Chung trinh Nghiën cúu Khi hau thé gidi (WCRP) thu¢c chuong trinh khung cúa Liên minh He thöng Khoa hoc Dia cáu (ESSP); Chung trinh Sinh - Dia quyên quôc té (IGBP); Chong trinh He thöng Giam sat Khi hâu toàn câu (GCOS); Hê thông Quan sát Dai duang toàn câu (GOOS) v.v., dông thoi täng cuòng giao luu thông tin, chia sè tài nguyên vói các co quan và to chúc quôc tê có liên quan. Dén tháng 7 nam 2008, Trung Quöc da däng ky than công 244 hang muc hop tác vé Co ché Phát trién sach (CDM) cúa Liên Hiëp Quóc. Du tinh nhüng hang muc nay có thê giam thieu luong khi thai möi näm tuong duong vói 113 triëu tán carbon dioxide (CO,). IV. DAY MANH GIAI QUYÉT CAC VÃN DÉ NÔNG CÜA KHUVUC Sau khi Chién tranh lanh ket thúc, tinh hinh quöc té nhin chung da bót cäng tháng hon hung các ván dé nóng cüng nhu nhüng ung dôt trong khu vuc van liên tuc xáy ra da phá hoai su on dinh cúa khu vuc. Nhüng thám hoa thiên nhiên nhu dông dät, sóng than v.v. dä mang la nhüng änh huöng vô cung to lón doi voi su sinh tón và phát trién cúa nhân loai. Khi các quõc gia khác phai chiu thám hoa thièn nhiên nghiêm trong, Chinh phù Trung Quöc dä tich cuc vien tro nhan dao de giúp do nhan dan các nuóc bi thiên tai vugt qua khó khän. Nhu trân dông dät kéo theo sóng thán xáy ra d An Do Duong vão cudi nâm 2004, Chinh phú và nhân dân Trung Quöc da dânh cho các nuôc phai húng chiu thiên tai su giúp do kip tho và chân thanh dé nhân dân các nuc vugt qua khó khän sau thiên tai, on dinh và xay dung lai cu¢c song. Day là hanh dông cúu tro nuc ngoai vói quy mô lón nhät ma Trung Quôc da thuc hiên kê tü khi than läp nuôc dén nay. Trong quá trinh giäi quyêt nhüng van dé nóng thuòc khu vuc, Chinh phù Trung Quöc luôn tuân theo các nguyên tac co bán trong quan he qu∞c té, noi thang nói thât, phat huy vai trò mang tinh xay dung, day manh giäi quyët thôa dang nhüng van dé nong trong khu vuc. Vän de Trung Dông Van dé Trung Dông túc là vän dé xung dôt giûa Tieu vuong quöc À Râp (bao góm cà Palestine) và I-râc. Ke tü khi ung dôt bät däu nay sinh vão näm 1947, dã có ba cu¢c chién tranh xy ra trên quy mo lón khien cho gan m§t triëu ngudi dan À R@p sinh song tai Palestine tr& thânh ngudi ti nan. Tù dó, mau thuán giúa ngudi À Rap và I-rác ngày câng cang thang hon, trö thanh ván de nóng cúa khu vuc kéo dai nhat trên thé giói. Trung Quöc luôn thau hieu nhüng bät hanh ma nhân dän Palestine dä gäp phai, dong thoi luôn ung hô nhan dan À Rap và nhân dan Palestine dau tranh thu höi lai vúng dat bi mat và khoi phuc lai quyén loi dan tôc, ung hô nhân dän Palestine quay vê doàn ) Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xy dung 65 tu và ùng hô quyën loi xáy dung quoc gia doc lap cúa ho. Ngay tü nam 1988, Trung Quoc da thúa nhan và thiét lãp quan he ngoai giao vói quôc gia Palestine. Mät khác, Trung Quöc cüng không phán doi dan tôc Do Thai và nhân dân I-räc, không tán thanh viêc xóa bô quôc gia l-rác. Lich su va hiën thuc cúa Trung Dông dä chúng minh räng, vü luc và doi kháng không có loi cho viêc giai quyet ván dé & khu vuc nay. Trung Quoc ung ho tien trinh hòa binh cúa Trung Döng, phai dac sú den khu vuc nay de thúc day tién trinh hòa binh cúa Trung Dông không ngüng gät hai dug nhüng tién trién moi, qua dó có the thay Trung Quoc da no luc hêt minh và góp phán to lón vão ván dé nay. Trung Quo cho räng, nhüng nghi quét có liên quan dên ván dé Trung Dông cúa Liên Hi@p Quöc và nguyên tac "Lay dät doi hoa binh" du§c xác dinh trong Höi nghi Hòa binh Madrid da tao co so cho viêc dam phán hda binh tai Trung Dông. Nhüng nghi quêt, hoa giai da dat duoc và viêc hai bên nghiêm túc thuc hiên chinh là ván dé mau chôt de dam phán hòa binh o Trung Dông that khoi tinh trang cäng thäng. Vân dê Afghanistan Afghanistan la nuóc láng giêng cúa Trung Quöc, là môt trong nhüng qu∞c gia cung Trung Qu∞c thiet lap moi quan hê ngoai giao UNITED NATIONS MEETING FOR ASIA AND THE PACIFIC ON THE QUESTION OF PALESTINE Beijing. 16 and 11 December 2603 2003 4 12.81 16 840 17 8, 4.9 Thang 12 näm 2003, Hoi nghi Khu vuc châu A - Thai Binh Dung vé ván dé Palestine cúa Liên Hiëp Quoc duac tó chúc tai Bäc Kinh. Ngoai giao Trung Quo < 66 som nhät. Trung Qu∞c luôn ung hô nhân d@n Afghanistan thuc hiên nhüng su nghiêp chinh nghia, dó là bão vé doc lap và chú quyên quo gia. Trung Quôc là nuóc láng giéng duy nhät không có bat cú ván dé mâu thuán não thuôc tàn du lich sù voi Afghanistan. Sau su kiên ngay 11 tháng 9 nam 2001, cung voi viêc chuên huöng trong trong tâm chông khüng bö cúa My, ván dé Afghanistan trò thanh m§t trong nhüng ti@u diêm mà cá thé giói dêu quan tâm. Là môt nuc láng giéng, Trung Quôc luôn hy vong Afghanistan se tr thanh môt quôc gia hòa binh, môt quóc gia hop tác vói xa hôi quôc té, môt quôc gia mà d dó nhân dán các dân tôc chung song hòa binh. Trung Quôc chù trung räng, dôc lâp, chù quyén và toàn ven länh thô cúa Afghanistan cán duo tôn trong tuyêt doi, giai pháp cuói cung doi voi ván de Afghanistan cãn do chinh nhân dân Afghanistan tu quyet dinh. Trung Qu∞c ung hô chinh phù lâm thdi cúa Afghanistan thuc hiên quyén luc môt cách hiêu quá, thúc day các phe phái cúa Afghanistan coi trong quo gia, coi trong hòa binh, duy tri hòa binh và su ôn dinh, khoi dau tién trinh xy dung lai qu∞c gia. Dông thdi, Trung Qu∞c cûng cho râng giäi pháp chinh tri trong ván de Afghanistan không the tách rdi vai trò cúa Liên Hiêp Quöc, Trung Quöc dánh giá cao nhüng no luc cúa Liên Hi@p Quo trong viêc giai quyet ván dé Afghanistan vi hòa binh, úng ho doan viên tro Afghanistan cúa Liên Hiëp Quoc phát huy vai trò phoi hop và chù dao trong tién trinh tái thiêt tai Afghanistan. Doi voi ván dé Jerusalem duo coi là van de kho giai quêt nhät trong vân dé Trung Dông, Trung Quôc cho râng các bên có liên quan nên dua trên co so nhüng nghi quyêt có liên quan cúa Liên Hiêp Quöc de tiên hanh dam phán và tim cách giai quyêt tha dáng, can tránh sü dung bát cú hanh dông don phuang não trai voi nghi quyêt. Tháng 1 nám 2002, nghi thúc ky kêt viên tra cho Afghanistan da duac Chinh phù Trung Quóc và Chinh phú lâm thdi Afghanistan tô chúc tai Bäc Kinh. > Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xäy dung 67 Trung Quöc ung h§ nhüng no luc cúa Chinh phù và nhân dan Afghanistan trong viêc duy tri sur on dinh, phat triên kinh té va tái thiet h∞a binh quo gia. Trung Quo viên tro cho Afghanistan ve mät vât chât, tiên bac và các khoan vay u dai; dong thöi tich cuc cúng vói Afghanistan xay dung các co so ha tâng nhu duông sá, công trinh thúy loi, bênh viën v.v.. Dúng trên nguyên tac cúa xã hoi quôc tê, Trung Quo tich cuc thúc day viêc tái thiêt cúa Afghanistan, thúc day hòa binh va on dinh & Afghanistan. Vän dê Darfur - Sudan Vão thãp niên 60, 70 thê ky XX, khu vuc Darfur thu¢c vung phia tây cúa Sudan thuòng xuyên bi kho han và tinh trang sa mac ha dien ra rât nghiëm trong. Vi thé dän du muc & day thuòng xuyên tranh giänh nhau nguón nuóc, bai co va tai nguyên dat dán dén xung dôt gay gat giüa các bo lac, tú dó da khién cho cuc diên an ninh khu vuc xau di trâm trong. Cuöi cung, xung dot o quy mô lón da xay ra vão nam 2003, khu vuc Darfur dúng lên phan doi chinh phù va các luc lugng vú trang cúa chin phù, sau da dién bién thanh ván dé nóng mà cá thé giói quan tâm. Khi cung thão luân vói Hoi dong Bão an Liên Hiëp Quo vê van de Darfur, Trung Quöc luôn chù truang, cán tôn trong chù quyen và toan ven länh tho cúa Sudan, thông qua hièp thuong chinh tri và doi thoai binh dang dé giäi quyêt ván dé nay, phan dôi ché tai và de doa sû dung vü luc; Trung Quöc chù truang, nhüng biên pháp có liên quan cúa Hoi dông Bão an nên phán ánh nguyên vong chung cúa xã hoi quôc tê, cúng cân phai cân nhãc dên nhüng lo ngai hop ly cúa Sudan, càng phai chú trong dên nhüng giài pháp th∞a dáng cudi cung dói voi ván dê nay. Xã hoi quôc tê cán giúp do Sudan cai thiên tinh the an ninh và nhân sinh & khu vuc Darfur, thuc hen vien tro de Sudan tái thiet và phát triên, nhanh chong thuc hiên hoa binh, on dinh và phát triën & khu vuc nay; trong quá trinh tham gia giai quyêt ván dé Darfur - Sudan, a hoi quôc té cán phát huy dáy dù vai trò chú dao cúa ca ba co chê, dó la Liên Hiëp Quoc, Liên minh châu Phi và chinh phù Sudan, thúc dây hanh dông báo vê hòa binh và tién trinh chinh tri & khu vuc Darfur môt cách cân doi. Trung Qu∞c luôn xuát phát tù góc do có loi cho su phát trién và ôn dinh lau dai cúa Sudan, dua ra nhüng dé nghi và cánh báo liên quan dén tinh xay dung dói voi Sudan, giúp do Chinh phù Sudan tâng cuòng giao luu và hòa giai giuta các bên có liên quan. Nâm 2007, Chinh phù Trung Quöc da thanh läp doàn dai biéu däc biêt doi voi ván dé Darfur Sudan, da nhiéu län dên thãm Sudan và các nuóc có liên quan ¿ châu Au, châu My và chau Phi cûng nhu Liên Hiêp Qu∞c, Liên doan À Rap và Liên minh châu Au, luôn giü moi quan hê a giao luu chat chê vói các bên, tiên hanh làm viêc vói các bên d nhiéu truòng hop khác nhau, giam bót su khác biêt vê läp truòng, täng cuông tin cay lan nhau, dông thoi cung voi các bên có liên quan thúc dáy Liên Hiëp Quoc, Liên minh chau Phi và Chinh phú Sudan di dén nhät tri trong "Hänh dông ket hop" cúa Liên minh chau Phi và Liên Hiêp Ngoai giao Trung Quöc < 68 Ngày 16 tháng 1 nam 2007, doi quan thú hai cua Trung Quóc khoi hanh tü Sän bay quôc té Tan Trinh tinh Hä Nam dé dén Sudan tham gia hänh döng bão vé h°a binh. Qu∞c tai try so & khu vuc Darfur. Tháng 7 nam 2007, trong thoi ky dam nhân chúc Chù tich Hoi dong Bão an luân phiên, Trung Quôc tich cuc thúc day Hoi dông Bão an nhät tri thông qua Nghi quêt so 1769, giúp cho su no luc cúa xá hoi qu∞c tê trong viêc day nhanh viêc giai quêt van dê Darfur da gat hai du@c nhüng hiêu quá mang tinh giai doan. Thuân theo dê nghi cúa Liên Hiëp Qu∞c, Trung Quoc cam kêt së phái cù môt doàn công binh da näng gôm 315 ngudi dén tham gia hanh dông bão vê hda binh & khu vuc Darfur, dông thoi cüng nhiéu län ti@n hanh vien tro nhân dao và tich cuc tham gia vão viêc tái thiêt cung nhu phat triên kinh té cúa khu vuc nay. Van dê hat nhân o Triêu Tiên Sau khi Chiën tranh lanh ket thúc, möi truîng an ninh quo te da xay ra nhiéu thay döi lón, môt mat, môt so qu∞c gia vi cân nhac dén ván dé an ninh cúa bán than, hoäc cân nhäc dên nhüng phong diên khác nên tap trung vão phát trién vü khi hat nhân; mät khác, viêc mo rong các loai vû khi húy diêt hang loat cüng nhu viêc van chuyên vü khi da tro thanh ván dé nóng mà xã hôi quôc té vô cúng quan tâm. Ván dé vû khí hat nhân d Triéu Tiên và ván dé vü khi hat nhân ö l-ran chinh là hai vi du dién hinh. Tù dau thãp niên 90 the ky XX, van dé hat nhân o Triéu Tiên luôn là van dé nong bông thu hút duo su quan tâm cúa xã hoi qu∞c té. Trung Quôc cûng luôn quan tâm dên ván dé hat nhan & Triéu Tiên, va da rât co gang dê triên khai công tác ngoai giao da phong trong viêc giai quyet van de nay. Sau khi vän dê vü khi hat nhân o Triéu Tiên trò thanh ván dé nóng cúa the gidi, Chinh phù Trung Quöc da tich cuc dúng o läp truòng trung gian, to chúc dàm phán 3 bên tai Bäc Kinh và sau dó là dâm phán 6 bên cúng tai Bac Kinh vão nam 2003, qua dó thúc day cu¢c dam phán 6 bên vé ván de hat nhân o Triéu ) Tich cuc tham gia ngoai giao da phong, phát huy vai trò xäy dung 69 Tiên gät hai du@c nhüng tién trién mang tinh giai doan. Vao tháng 2 và tháng 10 nam 2007, van kien chung vé "Cac hänh dông ban däu de thuc hiên Tuyên bô chung" và van kiên chung "Các hanh dông giai doan hai dé thuc hiën Tuyên bo chung" lan lugt duac thông qua, dã ác dinh muc tiëu giäi trü hat nhân trên bán dão Triéu Tiên. Trung Qu∞c luôn phán doi viêc pho bién vü khi hat nhan, chù truang giäi trü vü khi hat nhân trên bán dão Triéu Tiên, ra súc duy tri hoa binh và on dinh läu däi trên bán dão nay. Doi vói viêc Triéu Tiên bat cháp su phán dôi cúa xã hoi quôc tê, ván tiên hanh thù nghiêm hat nhan hai lan vão tháng 10 nam 2006 và tháng 5 näm 2009, Trung Quoc deu to rô thái dô phán doi. Sau khi Triëu Tiên tién hânh thù nghiêm vü khi hat nhân län thú hai bât cháp su phán doi cúa xa hoi quôc té, Trung Quôc da bo phiéu úng ho Hoi dóng Bão an Liên Hiêp Quôc thông qua Nghi quyêt so 1874 vé ván dé thù nghiêm hat nhân cúa Triéu Tiên, yêu câu phía Triéu Tiên không nên có thêm bát cú hanh dong gi khien cho tinh hinh trò nên xau hon. Dong thdi, Trung Quo cúng cho râng, là môt nuéc có chú quyên và là môt nuc thành viên cúa Liên Hiêp Quoc, các ván dé cúa Triéu Tiên nhu chù quyên, toàn ven länh thö, viêc cân nhác dén vãn dé an ninh môt cách hop ly cüng nhu loi ich phát triên cúa nuòc nay deu cân phai dud tôn trong. Sau khi Triéu Tiên quay trò lai ky kêt "Hiëp uöc không pho biên vû khi Tü trude dén nay, Trung Quóc luôn chù trudng thông qua dam phán hoa binh de giäi quyet nhüng tranh cháp quôc té va xung dôt khu vuc. Trong ânh la canh toán thé hôi nghi dam phán 6 bên vé ván dé hat nhân trên bán dão Triéu Tién duac tó chúc tai Bac Kinh. Ngoai giao Trung Qu∞c < 70 hat nhan", nuóc nay can dug huöng quyên sû dung näng lugng hat nhân vi hòa binh. Trung Quöc chù truong thông qua dôi thoai hiêp thuong, giai quêt ván dé hat nhân cúa Tri@u Tiên bâng giäi pháp hoa binh, duy tri hòa binh và ôn dinh trên bán dão Triêu Tiên cüng nhur khu vuc Dông Bäc A. Vän dê hat nhân & l-ran Vãn dé hat nhân o l-ran cúng tuong tu nhu ván dé hat nhân o Triéu Tiên, dén nam 2003 thi trô thänh ván de nóng cúa toan thé giói. Trong quá trinh nay, I-ran luôn nhän manh vé quyên sir dung näng luang hat nhân vi hòa binh, nhung khi hop tác voi co quan näng luong hat nhân quöc té và dinh chi hoat dông làm giàu Uranium thi lai nhi@u län xáy ra mâu thuán. Phuong Tay täng cuòng p luc dói voi ke hoach hat nhan cúa I-ran, gay nên tinh thé cang thang giüa l-ran và phufong Täy trong ván dé nay. Trung Quöc luôn ung hô xã hoi qu∞c té trong viêc duy tri không phô bién vü khi hat nhan. Sau khi nguy co hat nhan bung n§ & l-ran, Trung Quöc chù trudng thông qua giai pháp h°a binh chinh tri va ngoai giao de giai quyet ván de hat nhân ¿ l-ran, và dé bão vê hòa binh và su on dinh o khu vuc Trung Dông. Trung Qu∞c cho râng, phía l-ran có quyén sû dung näng lufong hat nhân vi hòa binh, dánh giá cao thái do cúa l-ran qua nhiéu län nuóc nay bay to không có y dinh phát triên vú khi hat nhân dông tho triën khai hop tác voi các co quan näng luong hat nhân quôc tê. Trung Quôc cho râng, là môt nuc ky kêt "Hiêp uc không phô biên vù khi hat nhân"; I-ran có quyên sû dung näng lugng hat nhân vi höa binh, dông thöi cüng nên cháp hänh nhüng nghia vu quôc tê tong ung. Trung Quöc tich cuc tham gia tien trinh xem xét vän dé hat nhân cúa l-ran cung vói các co quan nâng luong qu∞c té và Hôi dông Bão an Liên Hiêp Quôc, nhiéu län tham du Hoi nghi Ngoai truöng 6 nuóc vé ván dé hat nhân ¿ l-ran. Vão tháng 4 nãm 2008, hoi ngh 6 bên da dug to chúc tai Thuong Hi de day manh giai pháp hoa binh doi voi ván dé hat nhân & I-ran. TUÂNTHÚ NGUVÊNTÀC CHUNG SÔNG HÖA BINH, TRIÊN KHAI CHÍNH SÁCH NGOAI GIAO TOÀN DIÊN Ngoai giao Trung Qu∞c < 72 Mim nguy@n t&c. ton trong chi quén va toàn ven tanh tho, không xàm pham lán Inhau, không can thiep noi chinh cúa nhau, binh däng cung có loi, chung song hòa binh là m§t trong nhüng däc diêm quan trong cúa quan he qu∞c té. Kiên tri 5 nguyên tác chung sông hòa binh, xay dung phát trién moi quan he ngoai giao hòa binh hüu nghi voi tát cá các nuóc là noi dung quan trong cúa ngoai giao Trung Quoc. Truc sau nhu môt, Trung Qu∞c luôn tuân thú 5 nguyën täc chung song hòa binh, tich cuc phát triên quan hê ngoai giao voi nhiéu nuóc khác nhau, moi quan he ngoai giao voi nhûng nuóc phát triên cúng luôn dug giü & trang thái n dinh chung trên co so 5 nguyên tác nay. Quan he hüu nghi voi nhüng nuöc lang giêng cüng bu¢c vão thoi kj tôt dep nhät ké tir khi than lap nu©c. Moi quan he hop tác doàn kêt voi hau hêt các nuôc dang phát trién cüng tiép tuc du@c cung co và bên vüng thêm. Hiên nay, moi truòng quôc té cúa Trung Quc cüng nhu moi truëng ung quanh deu dang trong thoi ky tôt dep nhát ké tü khi dät nuöc thanh läp dén nay. I. SU PHAT TRIÊN CUA 5 NGUYÊN TAC CHUNG SÓNG HÖA BiNH Cô Thù tuöng Trung Quôc Chu An Lai là ngudi dáu tiên nêu ra "5 nguyên tác chung song hòa binh" vao näm 1953 khi gäp go doan dai biéu An Do. Khi ay, doàn dai biêu cúa Chinh phú Trung Quöc và doàn dai biéu cúa Chinh phú An Do bàt du dam phán vé quan hê giüa Trung Quöc và An Dô trong van de Tay Tang. Trong khi dam phán, Thú tuông Chu An Lai da noi rang: "Sau khi nuöc Cong hòa Nhan dân Trung Hoa thanh läp da xác dinh ngay nhüng chuan tác trong viêc xù ly moi quan hê giüa hai nuóc Trung Quöc và An Dô, dó chinh là nguyên tác tôn trong chú quyén länh tho cúa nhau, không Tháng 4 nâm 1955, Thú tudng Trung Qu∞c Chu An Lai tham du hoi nghi A Phi tó chúc tai Bandung, Indonesia. Thû tuöng khang dinh lai 5 nguyên tác chung song höa binh. > Tuân thù nguyên tác chung song h°a binh, trién khai chinh sách ngoai giao toàn dien 73 xam pham lán nhau, không can thi@p noi chinh cúa nhau, binh däng cung có loi và chung song hòa binh". Chú trufong nay dã nhân duoc su tán thanh cúa phia An Do, dông thòi duac dua vão phán "Lòi noi dáu" trong "Hiëp dinh giüa Trung Qu∞c và An Do vê ván dé giao thong và thông thuong giüa khu vuc Tay Tang cúa Trung Quöc voi Àn Do'. Vão tháng 4 nam 1955, Thú tuóng Chu An Lai da tham du Hi nghi A - Phi dug to chúc tai Bandung, Indonesia (côn goi là Hoi nghi Bandung) vói su tham du cúa 29 quôc gia. Trong báo cão cudi cúng cúa hôi nghi có dé cap dén 10 nguyên tác quan hê qu∞c té, thuc ra chinh là sur mo rông cúa 5 nguyên tc chung song hòa binh. Vé sau, dura trên co so 5 nguyên täc chung sông hòa binh, Trung Quöc län luot giai quyet các ván dê vé biên gidi con ton tai tü trong lich sü voi các nuóc Myanmar, Nepal, Mông Cô, Pakistan và Afghanistan v.v.. Tü cudi nam 1963 dén dau nãm 1964, Thù tuông Chu An Lai da dén thâm và làm viéc & 14 nuóc châu A, châu Phi và châu Au, dông thòi nêu lên 8 nguyên tác cúa Trung Quôc trong vi@c viên tro kinh té kÿ thuât dôi voi nuóc ngoai, phát triên 5 nguyên tãc chung song hda binh sang linh vuc hop tác kinh tê. Nhüng vän kiên guan trong nhu "Thông cão chung Trung - My" do Töng thöng My Nixon da phat biêu trong chuyën tham và làm viêc tai Trung Quöc vão nam 1972 va "Thông cáo chung vé viêc thiét lãp moi quan hê ngoai giao Trung - My" phát biêu vão nâm 1978 cúng nhu "Hiép uc hòa binh hüu nghi" duac ky kêt vão nam 1978 giüa hai nuóc Trung Quo và Nhat Ban v.v. dêu nhan manh cán coi 5 nguyên tác chung song hoa binh là nhüng nguyên täc mang tinh chú dao trong vi@c phát triên môi quan he hai bên. Khi mói vua dua ra 5 nguyên täc chung song hòa binh, Trung Quóc chú yêu muòn nhän manh viêc dung nhüng nguyên tác nay trong viêc chi dao moi quan hê giüa Trung Qu∞c voi nhüng nuóc có ché do xá hoi khác nhau. Thuc tién sau này dá chúng minh, néu nhu tuân thù 5 nguyên tác chung song hòa binh thi nhüng nuóc có chê do xa hôi khác nhau ván có thé chung song hòa thuân, hüu nghi và hop tác; neu di trái voi 5 nguyên tác chung song hòa binh thi däu là nhüng nuóc có cung ché dô xá hoi ván có thê di dên dôi kháng lán nhau, thâm chi còn xáy ra xung dôt. Moi quan he giüa các nuôc tién Tháng 1 nam 1957, khi Thú tuóng Chu An Lai den thám Liên X6, Ba Lan, Hungary déu da nhan manh, trong quan he gita các nuác chû nghia xä hôi cüng cán tuan thù 5 nguyên tác chung song hoa binh. Trong änh là Thú tuáng Chu Àn Lai höi kien vi Chù tich Voroshilov cúa Doán Chù tich tói cao Xô Viet cúa Liên Xö. Ngoai giao Trung Quo 74 ernational Seminar on the Five Principles of Peacetid Co-exristend it ~ Beiling 14-15 June 2004 Base People's Instilroat Foreign A Tháng 6 nam 2004, trién theo hung tot hay xáu, van dé máu chöt o vièc có nghiêm tüc nhán dip ky nièm 50 tuân thù 5 nguyên tàc chung song hòa binh hay không. nam 5 nguyên tác chung song hoa binh Tháng 12 nam 1982, kj hop thú 5 Quoc hoi khóa 5 cúa Trung dug xãy dung, hon Quc da thông qua hién pháp moi quy dinh rö: "Trung Quoc kiên tri 100 nhan si trong gidi chinh sách döi ngoai dôc lap tu chù, kiên tri 5 nguyên tc tôn trong chinh tri và hoc già cao cãp dén tù nám chù guyén và toàn ven länh thô cúa nhau, không xâm pham lán chau dà tâp trung nhau, không can thiep noi chinh cúa nhau, binh däng cung có loi, vé Bâc Kinh tham du cung chung song hòa binh, phát trién quan he ngoai giao và giao luu Hoi thão quôc té '5 nguyen tác chung kinh té van hóa voi nhiéu nuòc khác". song hoa binh". Trung Quöc là nuöc dê xuông 5 nguyên täc chung song hòa binh và cüng là nuõc luôn thuc hiên nhüng nguyën tác nay. Cho dén nay, 5 nguyên t&c chung song hòa binh da duo ghi vão thông cão thiet läp moi quan hê ngoai giao và nhüng vän kiên song phuang quan trong khác cúa Trung Quo và 171 nuóc khác trên thé giói. Trung Qu∞c kiên tri dua trên 5 nguyên tác chung song hòa binh, cung các nuc trên thé giói xay dung và phát trién moi quan hê ngoai giao, hinh than nên cuc dién tôt dep trong viêc phát trién toan diên möi quan hê ngoai giao giüa các nuc. Trên truëng quôc tê, Trung Quòc chu truong coi 5 nguyên tãc chung song hòa binh là co so de xãy dung trât tu mói cúa chinh tri qu∞c té và trât tur moi cúa kinh te quôc té hòa binh, on dinh và công bâng, hop ly. > Tuân thû nguyên tác chung song hoa binh, trién khai chinh sách ngoai giao toan diên 75 II. DUY TRI SU ON DINH VÀ PHAT TRIÉN ON DINH TRONG MÓI QUAN HE VÓI CÁC NUÓC PHÁT TRIÊN Ngoai giao là môt biên pháp quan trong de thuc hièn muc tiêu cúa chinh sách doi ngoai và bao ve loi ich quc gia. Loi ich quôc gia luôn thuôc pham trù da nguyên hóa, luôn thé hien nhüng däc diém khác nhau trong nhüng giai doan lich sù khác nhau, cüng nhu nhüng hoan can trong và ngoai nuóc khac nhau. Thöi kÿ 30 nam truöc khi nuöc Cong hòa Nhân dän Trung Hoa du@c thänh läp, loi ich quôc gia cúa Trung Qu∞c truc hét la bao vê chù quyén quo gia, an ninh quôc gia và toàn ven länh thô. Tù thâp niên 80 cúa the ky XX dén nay, cung vdi su chuên huöng cúa nhüng vän de trong tâm trong nuöc, loi ich qu∞c gia cúa Trung Quöc chù yeu the hiên & các mät nhu thúc däy kinh té phát tri@n, không ngüng nâng cao súc manh töng hop và cai thien do song nhân dän. Tong úng voi nhüng mät nói trên, nhiêm vu chù yëu cúa công tác ngoai giao là tao ra môt môi truòng quöc té hoa binh và möi truòng xung quanh töt dep bén vüng cho viêc xáy dung phát triên kinh te trong nuóc. Néu xét tù viêc thuc hiên muc ti@u trong chinh sách ngoai giao cúa Trung Quöc hiên nay thi viêc on dinh moi quan hê ngoai giao voi các nuóc phát trién có môt y nghia quan trong. Truc hêt, xét vê viêc duy tri toc dô phát triën kinh tê cúa Trung Quôc, các nuc phát trién nhu My, Liên minh chau Au, Nhät Bän la nhüng döi tác thuong mai chù yêu cúa Trung Quôc. Theo thông kê cúa Trung Quöc, kim ngach thuang mai giüa Trung Quöc và nhüng nuc nói trên luôn chiém trên 40% töng kim ngach thudng mai döi ngoai cúa Trung Quöc trong nhiêu näm nay; có khoâng 1/4 thu hút däu tu nu¢c ngoài tai Trung Quöc dên tü ba nên kinh té lón là My, Liên minh chau Au và Nhat Ban; các nuc phát trién cung là nguôn chù yëu dê Trung Qu∞c thu hút khoa hoc ky thuât tiên tiên, là nhüng noi chú yêu các luu hoc sinh Trung Quöc tim den du hoc. On dinh moi quan hé vói các nuc phát triên là nhüng tông kêt kinh nghiëm rät than công trong quan hê doi ngoai cúa Trung Quöc ke tù khi cai cách mo cúa cho dên nay, cüng là diéu kiën dê Trung Quöc tiép tuc giü vüng toc do phát trién cúa kinh té trong nuóc. Neu xét vé góc do loi ich chinh tri và an ninh, giüa Trung Quoc và các nuc phát trién déu tón tai nhiéu khác biêt vé ché do chinh tri, giá tri quan và phong cách sông. Nhüng van de vé chinh tri và an ninh mà Trung Quo phai doi mat it nhiéu déu có môt moi liên hê não dó voi nhüng khác biêt ay. Ngoài ra, moi quan hê tôt xau voi nhüng nu¢c phát triên se ánh huöng dén moi quan he cúa Trung Quôc vi nhüng nuòc khác, tù dó cûng sê ânh huòng dên viêc muc tiêu ngoai giao cúa Trung Quöc có thuc hiën duac hay không. Chinh vi vay, Chinh phù Trung Qu∞c rât coi trong moi quan hê voi các nuóc phát trién. Giù vüng suôn dinh, phát triën länh manh trong môi quan hê Trung - My Trong moi quan hê giüa Trung Quôc và các nuc lón & phuang Tãy thi moi quan hê giüa Trung Quo và My là dieu mau chöt nhät trong tat cà nhüng diéu mau chôt. Ngoai giao Trung Quõe < 76 Trung Quöc là nuc lón nhät trong so nhüng nuc dang phát trién trên thé gidi con My là nuöc lón nhät trong so nhüng nuc phat trién. Bat ké doi voi hai nuóc nói riêng hay doi vói cá thé giói nói chung thi moi quan hê giüa Trung Quôc và My dêu là moi quan he song phong vo cung quan trong. 60 nãm nay, quan he Trung - Mÿ da trai qua rãt nhiéu thâng trâm, vua có nhüng mâu thuan döi khang, cung có cá nhüng hop tác hda binh. Trai qua quá trinh không ngúng giao luu và thau hiéu län nhau, Trung Quôc và My da hinh thänh nên môt moi guan hê phu thuòc cao dô nhu hiên nay. Nhin tù góc do lich sù thi quá trinh phát triên trong moi quan hê giüa Trung Quöc và My có thé chia than 3 giai doan, moi giai doan là 20 näm. Giai doan 20 nam däu khi nuöc Cong hòa Nhân dän Trung Hoa moi thanh lap, moi quan he Trung - My & trang thái döi läp, doi khang và xung dôt. Nuc My không công nhân Chinh phú nuóc Cong hòa Nhân dän Trung Hoa, thuc hien chinh sch cò läp chinh tri, phong toa kinh té và ngän chän quán su doi voi Trung Quôc. Dé bão vê chù quên, dôc láp và toàn ven länh thô cúa dät nuc, Chinh phù Trung Quôc bu§c phai ti@n hanh däu tranh và do súc voi My môt cách toán diên. Giai doan 20 nam thú hai la 20 nam hop tác chiên lu@c giüa Trung Quôc và My. Cusi thap niên 60 cúa the ky XX, nhüng thay dôi trong vãn dé noi luc cúa My và Liên X không chi lam thay doi cuc dien qu∞c té ma cúng giúp cho moi quan he Trung - My trò nên bót cäng thang hon. Näm 1972, Tông thông My Nixon den thäm Trung Quoc, hai nuc Trung - My da phat biéu "Thông cão chung Trung - My", mo toang cánh cúa lón binh thuòng ha quan he Trung - My và cüng da chinh thúc mo ra nhüng hop tác toan diên mang tinh http://sachviet.edu.vn > Tuân thû nguyên tác chung song hoa binh, trién khai chinh sách ngoai giao toan diên 77 Tháng 2 näm 1972, Tong thong Mÿ - Nixon dén thám Trung Quoc, länh dao Trung Quo Mao Trach Dông va Chu Àn Lai cùng hoi däm vdi Nixon và Kissinger. chién lug cúa hai nuóc. Näm 1979, Trung Qu∞c va My chinh thúc thiét lap moi quan hê ngoai giao, da dua moi quan he hai nuõc buc lên môt nãc thang mói, nhüng hop tác vé các mat chién luoc, thuong mai, gião duc và van ha v.v. cúa hai bên chinh thúc buóc vão môt giai doan hoàn toàn mói. Sau khi Chiên tranh lanh kêt thúc, möi quan he giüa Trung Quöc và My xáy ra nhiéu bién dong lón, chinh thúc buc vão giai doan 20 näm thú ba voi nhiêu diéu chinh và co át. Nam 1989, Mÿ thuc hiên chinh sách "Ché tai dôi voi Trung Quôc", moi quan hê Trung - Mÿ buc vao môt giai doan co xát gian nan. Näm 1992, Chinh phú My läm trái cam kêt trong ván dé bán vü khi cho Dai Loan, tién hanh bán phi co chién dau cho Dai Loan voi tri giá lên dén 6 ty USD; näm 1995, Chin phú My thiëu nhãt quán trong quan diêm, cho phép Ly Däng Huy - länh dao Däi Loan, ngudi luôn chú truong "Dai Loan doc lap" sang thām My; nam 1999, Tô chúc Hiëp u&c Bäc Dai Tay Duong (NATO) dúng dáu là My trong quá trinh can thiëp doi voi Nam Tu (Yugoslavia) da dánh bom vão Dai sú quán cúa Trung Quoc tai Nam Tu; nam 2001, Chinh phù My täng cuöng trinh tham không phan cúa Trung Quoc, da gay ra su kién phi co gián diép cúa My dam trúng máy bay chién dáu cúa Trung Quoc, su kiên nay da dan dén tôn hai vé ngudi và cúa doi voi cá hai phía Trung Quo và My. Viêc My xâm pham chù quen cúa Trung Quóc da gay nên su phan döi, khang nghi kich liêt cúa Chinh phù va toan the nhan dän Trung Quoc, vi thé ma moi quan hê gita Trung Quoc và My liên tuc gap phäi rât nhiéu thù thach, khó khän. Trong tinh hinh moi, tuy moi quan he giüa hai nuc Trung Quöc và My ván còn tôn tai nhieu bät döng, hung nhüng loi ich chung cúa hai bên cung không ngüng täng lên Ngoai giao Trung Quôc < 78 Tháng 1 nam 1979, DângTiéu Binh dén thäm My và tham du nghi thüc tiép dón cúa Tông thông Carter duac cù hânh tai Nha Tráng. Day là chuyén viéng thâm My dau tien cùa länh dao nudc Cong hoa Nhan dän Trung Hoa. và cao hon han so voi nhüng bat dông còn tôn tai. Trong ván de bão vê h∞a binh thé gidi, giai quyet nhüng van de toan câu cüng nhu khu vuc: ngän chan phô bién sü dung vü khi húy diêt hang loat, giai quyet ván dé hat nhân trên bán dão Triéu Tiên và ván dé hat nhân cúa I-ran, ngãn chan tôi pham quôc te, doi ph voi van dé biên dôi khi hâu toàn câu, viên tro nhüng noi gap phai tham hoa thiên nhiên, kiêm soát phòng chông dich bênh nghiêm trong v.v., hai nuöc Trung Quöc và My hau hêt dêu tim du@c nhüng quan dièm nhät tri và loi ich chung. Täng cuòng giao luu và hop tác trong nhüng ván dé nói trên dá tro thânh chién luac co bán moi trong quan he ngoai giao giüa hai nu¢c Trung Quóc và My. Moi quan he kinh te thuong mai cúa Trung Qu∞c và My phát trién nhanh chóng da tr& than môt nên táng mói doi vói moi quan hê ngoai giao cúa hai nuóc. Nãm 1979, khi Trung Quöc và My chinh thúc thiêt lap moi quan hê ngoai giao, kim ngach thuong mai cúa hai bên chi & múc 2,4 ty USD. Den nam 2008, con so nay da täng vot thänh hon 300 ty USD, hai nuóc da trò than dói tác thuong mai lón nhät cúa nhau. Ngoai nhüng hop tác vé kinh te thong mai, giao luu doi thai giúa các cãp lanh dao cúng nhu các cáp dia phong cúa hai nuöc cüng ngay môt gia tâng. Giua hai nuc da cung thänh lap hon 60 co ché doi thoai và hop tác rông rai trên moi linh vuc nhu: chinh tri, ngoai giao, thuong mai, quan su, vãn ha gião duc, khoa hoc ky thuât v.v.. Quan trong nhât là moi quan hê cúa hai nuc không còn chi là moi quan hê cua riêng hai nuõc hay cúa riêng hai chinh phù ma da ngày cang phát triên than moi quan he giüa hai xà hoi. Vao thoi kj khi moi thiét lap moi quan he ngoai giao, quan he phi chinh phù gita nhân dan hai nu§c Trung Qu∞c và My chi có thé dem trên dau ngón tay, thé nhung ngày nay, quan hê phi chinh phù cúa nhán dán hai nuóc da lên dén 2,1 triëu lug ngudi moi nam, trung binh moi ngày có hon 5.000 ngudi qua lai giüa hai bò Thái Binh Duong. Hai nuóc còn có 35 tinh bang kêt nghia anh ) Tuan thû nguyên tác chung song h°a binh, trién khai chinh sách ngoai giao toan dien 79 Tütháng 10 dên tháng 11 nam 1997, Chù tich Trung Quóc Giang Trach Dän viëng thäm nuac My và cung tham gia các hoat dong cia Tông thông My- Bill Clinton. em và 145 thanh pho ket nghia hüu nghi. Nhüng soi day nay cho dù rat khác nhau nhung cüng là công cu gán ket chat chê hai nuc Trung Quoc và My. Môt diéu duong nhiên là, cung vi sur phát trién không ngüng trong möi quan hê cúa Trung Quöc và My, nhüng mau thuän và bât dông trong quan diém gita hai nuc cüng liên tuc gia täng. Trong dó, ván de Dai Loan luôn là ván de nhay cam nhät, then chôt nhät trong moi quan he nay. Phía My bät chãp su phan dôi cúa Trung Quöc, kiên quyêt bán vû khi cho Däi Loan, cúng co m§i quan hê thuc chát giüa My và Däi Loan, xâm pham chù quyën Trung Quoc, can thiëp vão ván dé noi chinh cúa Trung Quôc, gay ra nhüng tôn hai vê loi ich döi voi Trung Quoc. Ngoäi ra, không it lan khi My cung loi dung nhüng ván dé nhu Tay Tang, nhân quyén, tôn gião v.v. de tiën hänh can thiëp vão noi chin cúa Trung Quôc. Tat cà nhüng diéu nay deu mang la nhüng anh huöng xu cüng nhu nhüng phién toái doi vói dai cuc trong ván de hop tác cúa hai nuc Trung - My và luôn bi Chinh phú Trung Quôc phan doi. Trung Quôc coi trong môi quan hê Trung - My, mong rang moi quan hê hai nuòc sê phát trién on dinh trên co so nhüng nguyên tác da dug xác läp trong 3 thông cão chung cúa Trung Quôc và My. Diéu dáng müng là, vão tháng 4 nam 2009, trong lan hoi ngô dâu tiên cúa Chù tich Trung Quöc H6 Câm Dão và Tông thöng My Obama trong thòi gian dién ra Höi nghi thong dinh vé ván dé tài chinh cúa nhóm 20 nuóc (G20) to chúc tai Luán Dôn, länh dao hai nuõc da nhat tri cung nhau cô gang xáy dung "Möi quan he Trung - My hop tác toan dien tich cuc trong thé ky XXI". Hai bên da ky kêt xay dung co ché doi thoai chiên lug và kinh té song phuang. Co ché nay hiën nay dä trö thänh cãn cú quan trong de hai bên cung tim dén su dông thuan nhat tri, giam bot mau thuan, täng cuòng hiéu biét và tin tuông lan nhau, thúc day hon núa moi quan hê hop tác. Ngoai giao Trung Qu∞c 80 Tháng 7 nam 2008, Ch tich Trung Quöc Hó Cám Dão dá gãp go Tong thông My Goerge Bush trong thdi gian tham gia Hoi nghi doi thoai thudng dinh nhóm 8 nuác công nghiêp phát trién (G8) và länh dao các nuác dang phát trién tó chúe tai Hokkaido, Nhät Bán. Thang 4 nam 2009, Chú tich Trung Quöc H6 Cám Dao lán dau tiên gãp ga tán Tong thong Hoa Ky - Barack Obama trong thdi gian tham du Höi nghi thugng dinh lán thú hai vé ván dé tai chinh cúa länh dao táp doán 20 nu&c (G20) t6 chúc tai Luän Dôn. Không ngüng täng cuòng moi quan he giüa Trung Quôc và các nu¢c thuôc Liên minh châu Au Trung Quöc là nuc lon nhat trong khöi các nuôc dang phát trién, châu Au là khu vuc tâp trung nhiéu nhät nhüng quôc gia phat trién, Liên minh chau Au là tap doan kinh te chinh tri lón nhat thé gidi dug tu hoi böi nhüng nuc phát trién. Quan hê giüa Trung Quoc và Liên minh chau Au là m§t trong nhüng moi quan hê song phong quan trong cúa Trung Qu∞c, phát triên moi quan hé Trung - Au là chin sach nhat quán cúa Trung Qu∞c.