🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Không Nhà Ebooks Nhóm Zalo ebook©vctvegroup M Đ U Trong th i kỳ đen t i Ta v n s hát ca? Ta v n s hát ca V th i kỳ đen t i. - Bertolt Brecht[1] - Th c p người da đ [2] Th c p người da đ , đó là b c tranh mô t cái đ u c a m t người da đ đeo mũ mi n v i mái tóc dài, được v b i m t ngh sĩ vô danh vào năm 1939, xu t hi n trên tivi kh p m i n i nước M cu i nh ng năm 1970, khi mà t t c các chương trình khác đã chi u xong. Nó được g i là m u th nghi m Th c p người da đ . N u b t tivi, b n s nghe th y m t giai đi u t n sóng 440 Hertz[3], giai đi u c a các nh c c th dân và b n s th y m t hình nh nh được nhìn qua ng ng m c a súng trường. Có m t th trông gi ng nh h ng tâm ngay gi a màn hình v i nh ng con s ch to đ . Th c p người da đ n m ngay h ng tâm, nh th t t c nh ng gì b n c n làm là g t đ u đ ng ý và người ta s bóp cò. Đây ch là m t th nghi m. Năm 1621, nh ng k xâm lược đã m i Massasoit, người đ ng đ u t c Wampanoags[4], đ n d m t b a ti c sau th a thu n đ t đai. Massasoit đã t i cùng v i chín mươi người đàn ông khác trong b t c. B a ăn đó là lý do t i sao cho đ n bây gi , chúng ta v n ng i quây qu n bên bàn ăn m i khi tháng Mười m t t i[5], trân tr ng nó nh m t k ni m qu c gia. Nh ng đó không ph i là m t b a ăn t n. Đó là m t b a ăn gi i quy t chuy n đ t đai. Hai năm sau, có m t b a ăn tương t v i ý nghĩa xây d ng lòng h u h o vĩnh c u. Hai trăm người th dân đã ch t trong đêm đó do m t ch t đ c không xác đ nh. Vào th i đi m con trai c a Massasoit, Metacomet tr thành tù trưởng, không có b a ăn chung nào gi a người b n đ a và người da tr ng[6]. Metacomet, còn được g i là vua Philip, đã b bu c ph i ký m t hi p ước hòa bình, rũ b t t c vũ khí c a b t c. Ba người đàn ông da đ đã b treo c . Anh trai c a ông, Wamsutta, r t có th đã b đ u đ c sau khi b tòa án Plymouth tri u t p và giam gi . T t c d n đ n cu c chi n tranh đ u tiên v i người b n đ a. Cu c chi n đ u tiên c a người da đ . Cu c chi n c a vua Philip. Ba năm sau, chi n tranh k t thúc và Metacomet ph i ch y tr n. Ông b b t b i Benjamin Church, đ i trưởng Bi t đ i xung kích M đ u tiên, và b i m t người th dân tên là John Alderman. Metacomet b ch t đ u, phanh thây làm t và r i vào quên lãng. B n chúng trói b n ph n c th c a ông vào nh ng cái cây g n đó cho chim r a. Bàn tay c a Metacomet được trao cho Alderman, th mà h n đã c t gi trong m t bình rượu rum su t nhi u năm, tr ng bày nh báu v t và bán vé cho nh ng người mu n xem nó. V sau, đ u c a Metacomet được bán cho Plymouth Colony v i giá ba mươi đ ng xi-ling[7], m t m c giá theo đúng th trường cho nh ng cái th c p người da đ vào th i đi m đó. Cái đ u được treo trên đ u g y, di u hành qua đường ph Plymouth, sau đó được tr ng bày t i Pháo đài Plym trong hai mươi lăm năm ti p theo. Năm 1637, kho ng t b n đ n b y trăm người Pequot t t p l i đ ăn m ng L h i Ngô Xanh thường niên c a h . Đám th c dân đã bao vây ngôi làng, n súng b n b t kỳ người Pequot nào c tr n thoát. Ngày hôm sau, V nh thu c đ a Massachusetts t ch c m t b a ti c th nh so n, th ng đ c tuyên b đó là ngày L T n. Nh ng L T n tương t di n ra kh p m i n i, b t c khi nào m t v th m sát người da đ di n ra thành công. T i nh ng L T n. nh v y Manhattan, nghe đ n, người ta đã ăn m ng b ng cách chuy n đ u người Pequot trên đường nh nh ng qu bóng đá. Cu c đ i và nh ng chuy n phiêu l u c a Joaquin Murieta[8], là cu n ti u thuy t đ u tiên c a người b n đ a và cũng là cu n ti u thuy t đ u tiên được vi t California vào năm 1854, b i m t chàng trai người Cherokee[9] tên là John Rollin Ridge. Đó là cu n sách d a trên câu chuy n được cho là có th t v m t tên cướp cùng tên, người Mexico đ n t California, gã đã b đ i Bi t đ ng Texas gi t ch t vào năm 1853. Đ ch ng minh r ng Murieta đã b gi t và nh n ph n thưởng năm nghìn đô la, h ch t đ u gã. Cái đ u được b o qu n trong m t bình rượu whisky. H cũng ch t tay đ ng b n c a gã là Jack Ba Ngón. Đám người hùng mang đ u Murieta và bàn tay Jack theo chuy n l u di n kh p California, tính phí m t đô la cho m i l n trình di n. Th c p th dân trong bình rượu, th c p th dân treo trên m t đ u g y, là c nh quen thu c. Cũng nh hình nh th c p th dân được phát sóng cho nh ng người M đang chìm trong nh ng gi c m , t trong phòng khách cho đ n nh ng hành trình vượt sóng đ i dương, hay lúc c p b n đ n vùng Tân Th Gi i[10]. Chi c th c p lăn tròn Người ta v n l u truy n câu chuy n cũ c a người Cheyenne[11] v chi c th c p lăn tròn. Chúng tôi được k r ng, có m t gia đình bao g m v ch ng, con gái và con trai đã chuy n tr i c a h đ n g n m t dòng sông. Vào bu i sáng, khi người ch ng nh y múa, anh ta s ch i tóc và nhu m đ khuôn m t cho v , sau đó đi săn. Nh ng khi anh ta tr l i, khuôn m t cô v l i r t s ch s . Chuy n này đã x y ra m t vài l n trước khi anh quy t đ nh theo dõi xem cô đã làm gì khi anh đi v ng. Anh nhìn th y cô trong h nước, v i m t con thu quái, m t lo i r n, qu n l y cô trong vòng tay. Người đàn ông đã c t đôi con quái v t và gi t ch t v mình. Ông mang ch th t v nhà cho con trai và con gái ăn. Chúng nh n th y nó có mùi v khác thường. Bé trai v n đang tu i bú m , nói r ng, m có mùi gi ng h t nh th này. Bé gái nói v i c u r ng đó ch là th t nai thôi. Trong khi h ăn, m t cái đ u lăn t i. H b ch y và cái đ u lăn theo. Bé gái nh ra n i mình hay ch i đùa có nh ng cái gai th t dày, em ch y t i đó và thì th m đ nh ng cái gai s ng d y, k t thành m t b c tường. Nh ng cái đ u xô đ b c tường, ti p t c lăn t i. Sau đó, em nh đ n n i có nh ng t ng đá được ch t đ ng cao ng t ngưởng. Nh ng t ng đá xu t hi n khi nghe em g i tên, nh ng chúng cũng không ngăn được cái đ u. Vì v y em v m t ranh gi i trên m t đ t, t o ra v c sâu đ cái đ u không th vượt qua. Nh ng c n m a l n kéo dài, v c th m ng p trong nước. Cái đ u băng qua m t nước, khi nó đ n được phía bên kia, nó quay l i và u ng h t ch nước trong đó. Cái đ u lăn tròn nh say rượu. Nó mu n nhi u h n. B t c th gì. T t c m i th . Và nó c th ti p t c lăn. M t đi u ta nên ghi nh , th c s là không có ai t ng lăn nh ng cái đ u xu ng b c thang trong ngôi đ n linh thiêng. Mel Gibson[12] đã b a ra chuy n đó. Nh ng trong tâm trí chúng ta, nh ng người đã nghe câu chuy n, hình nh m t cái đ u lăn xu ng b c thang đ n th gi ng h t nh th gi i c a người th dân vào nh ng năm 1500 Mexico. Người Mexico trước khi h là người Mexico, trước khi người Tây Ban Nha đ n. Chúng tôi đã b đ nh nghĩa b i nh ng ch ng t c khác và ti p t c mang ti ng dù th t d dàng đ tìm ki m trên internet v th c t l ch s và tình tr ng hi n t i c a người b n đ a. Chúng tôi mang bóng người Indian bu n bã, b đánh b i, v i nh ng cái đ u lăn xu ng c u thang đ n th , chúng tôi có Kevin Costner[13] người hùng gi i c u; John Wayne[14] k sát nhân súng l c, hay m t anh chàng người Ý tên là Iron Eyes Cody đóng vai th dân trong các b phim. Chúng tôi mang ti ng s u bi, đ y nước m t trong các qu ng cáo (v n l i là Iron Eyes Cody), hay điên cu ng, chìm đ m, trong ti u thuy t Bay trên t chim cúc cu[15]. Chúng tôi có các bi u tượng và linh v t. Nh ng hình nh được sao chép và bi n t u c a m t người th dân trong sách giáo khoa. T t c m i con đường t B c Canada, đ nh Alaska, xu ng t n đáy Nam M , người Indian đã b xóa s , ch còn l i hình nh nh ng chi c lông vũ. Đ u c a chúng tôi in trên c , áo và ti n xu. T t nhiên, trên nh ng đ ng penny[16], ti n xu Indian, r i sau đó là ti n k m, h đã in lên đó trước c khi chúng tôi có quy n công dân - cũng nh s th t v nh ng gì đã x y ra trong l ch s trên toàn th gi i, cũng nh nh ng gi t máu đã r i vì nh ng cu c thanh tr ng, gi không còn giá tr . V th m sát M t s người trong chúng tôi l n lên v i câu chuy n v nh ng v th m sát. Câu chuy n v nh ng gì đã x y ra v i dân t c c a chính chúng tôi cách đây ch a lâu. Làm sao mà chúng tôi có th thoát kh i ám nh đó được! T i Sand Creek[17], chúng tôi nghe nói r ng người ta đã quét s ch th dân chúng tôi b ng súng c i. Dân quân tình nguy n dưới trướng Đ i tá John Chivington đã đ n gi t chúng tôi, ch y u là ph n , tr em và người l n tu i, trong khi đàn ông đi săn. H b o chúng tôi ph i giương cao ng n c c a người M . Chúng tôi làm theo v i ng n c tr ng. Đ u hàng. Chúng tôi đ ng dưới c hoa và c tr ng trong khi h ti n đ n và làm nhi u chuy n h n c gi t chóc. H phanh thây, c t xén chúng tôi. B gãy ngón tay đ l y nh n, c t tai đ l y b c, l t da đ u làm chi n l i ph m. Chúng tôi tr n trong nh ng thân cây, chôn mình dưới cát bên b sông. M t bãi cát đ nh máu. H m l y nh ng thai nhi ch a sinh ra kh i b ng, cướp đi tương lai, than ôi nh ng đ a tr ch a k p thành hình. H đ p nát đ u tr nh vào thân cây, r i c t các b ph n c th chúng tôi làm huân chương chi n tích và tr ng bày chúng trên m t sân kh u trung tâm thành ph Denver. Đ i tá Chivington nh y múa bên c nh đàn bà v i xương th t c a chúng tôi trong tay, say x n, và đám đông t t p đó thì c vũ, reo m ng cùng ông ta. Nh th đó là m t l k ni m. Nh c nh n, ch i v i Đ a chúng tôi đ n các thành ph được coi là bước cu i cùng c n thi t trong quá trình đ ng hóa, hoàn thành chi n d ch di t ch ng kéo dài su t năm trăm năm. Thành ph đã thay đ i chúng tôi, và chúng tôi bi n nó thành c a mình. Chúng tôi đã b l c gi a ng n ngang nh ng tòa nhà cao t ng, dòng người đông đúc, lu ng giao thông vô t n. Nh ng chúng tôi đã tìm th y nhau, m Trung tâm Văn Hoá Indian, l p gia đình và t ch c l h i powwow[18] hát nh ng đi u hát, nh y nh ng đi u nh y truy n th ng. Chúng tôi mua và thuê nhà, ng trên đường ph , ng dưới xa l ; chúng tôi đi h c, tham gia l c lượng vũ trang, m các quán bar Indian qu n Fruitvale thành ph Oakland[19] cũng nh qu n Mission, San Francisco. Chúng tôi s ng trong nh ng ngôi làng d ng nên t các toa xe cũ Richmond. Chúng tôi làm ngh thu t, sinh con đ cái và m đường cho dân mình qua l i gi a thành ph và khu b o t n. Chúng tôi đã không chuy n đ n các thành ph đ ch t. Trên v a hè, đường ph , trong nh ng toà nhà bê tông, chúng tôi thích nghi. Tường kính, kim lo i, cao su, dây đi n, dáng v x x c a thành ph đã ôm l y chúng tôi. D u v y, chúng tôi v n không ph i là th dân Indian. Đó là m t ph n c a đ o lu t Tái đ nh c Indian[20], là m t ph n c a Chính sách xoá s người b n x , đúng v y. Hãy khi n h ph i mang v ngoài và hành đ ng gi ng nh chúng ta. Tr thành chúng ta. Và th là h bi n m t. H n th n a, r t nhi u người đã đ n đây v i l a ch n c a chính h , đ b t đ u l i, đ ki m ti n ho c s ng cu c đ i m i. M t s đã đ n các thành ph đ thoát kh i các đ c khu. Chúng tôi l i sau Th chi n th hai. Và cũng sau c chi n tranh Vi t Nam. Chúng tôi l i vì thành ph có v gi ng nh m t cu c chi n và b n không th thoát kh i nó m t khi đã nhúng tay vào, b n ch có th s ng cùng nó. Vì s d dàng ki m soát h n n u b n v n có th nhìn và nghe th y nó, âm thanh chuy n đ ng c a kim lo i, ti ng máy n , xe c r m r p trên đường và xa l , t t c gi ng nh nh ng viên đ n đang lao đi vun vút. S im l ng c a các đ c khu, nh ng th tr n h o lánh hay vùng nông thôn, ch khi n cho ti ng n t sâu t n trong tâm can b n vang lên d d i h n. R t nhi u người trong s chúng tôi đang s ng thành th . N u không ph i là s ng trong m t thành ph , thì chúng tôi s ng trên internet. L c l i gi a các toà cao t ng c a c a s trình duy t web. H v n g i chúng tôi là người Indian v a hè. Là đua đòi, nông c n, thi u trung th c, người t n n vô văn hóa, nh ng qu táo. M t qu táo đ bên ngoài nh ng l i tr ng bên trong. Nh ng chúng tôi ch c g ng làm đi u mà t tiên mình đã t ng: S ng sót. Chúng tôi ch còn l i nh ng ký c vô th c, n m sâu trong tim, được c m giác rõ ràng, khi n chúng tôi hát, nh y và c u nguy n theo cùng m t cách, c m xúc t ký c n y n b t ng trong cu c s ng c a chúng tôi nh v t máu loang d n trên băng dán v t thương do m t viên đ n, viên đ n mà m t người đàn ông da tr ng đã b n vào đ l y đ u c a chúng tôi và ti n thưởng, ho c ch đ n gi n thôi, đ đ chướng m t. Khi h m i xu t hi n cùng nh ng viên đ n đ u tiên, chúng tôi đã không ng ng tr n ch y m c dù nh ng viên đ n bay nhanh g p đôi âm thanh ti ng hét c a chúng tôi. Ngay c khi s c nóng cũng nh t c đ c a nó c m xuyên da chúng tôi, làm v xương, s , x m nh trái tim, chúng tôi v n ti p t c tr n ch y. Ngay c khi chúng tôi ch ng ki n nh ng viên đ n b n c th bay trong không khí nh nh ng lá c , trăm v n lá c trên các tòa nhà đã m c lên t vùng đ t t tiên. Nh ng viên đ n đó là linh c m, là bóng ma t nh ng gi c m v m t tương lai nh c nh n, ch i v i. Nh ng viên đ n s h ng h bay xa h n n a sau khi xuyên qua c th chúng tôi, h t nh l i tiên đoán v đi u s đ n, t c đ và s gi t chóc, nh ng đường biên gi i và nh ng tòa nhà ch i v i. H cướp đi t t c m i th và nghi n nát nó thành b i thu c súng, h b n lên tr i khi chi n th ng, ch còn tàn tro được vi t l i trong m t th l ch s sai l ch, nghĩa là lãng quên. Nh ng viên đ n l c và h u qu v n đang ti p t c r i xu ng chúng tôi cho đ n t n bây gi . Thành th Th dân Indian là th h sinh ra thành ph . Chúng tôi đã s ng cu c đ i du m c trong m t th i gian dài, vùng đ t di chuy n cùng b n nh m t k ni m. M t th dân Indian thì hoàn toàn thu c v thành ph , mà các thành ph thu c v Trái Đ t. T t c m i th đây được thành hình nh nhi u d ng s ng khác. T t c các m i liên h c a chúng tôi. Quá trình hình thành bao g m c hóa h c, sinh h c, công ngh , nhi u đi u khác - và s n ph m thì luôn thu c v Trái Đ t. Có người nói nh ng tòa nhà, xa l , xe ô tô là nh ng th không t nhiên. Nh ng chúng đâu có được v n chuy n t sao H a hay m t trăng? Ch b i vì h x lý, s n xu t hay tác đ ng đ bi n đ i chúng? Có ph i chúng ta quá khác nhau? Có ph i chúng ta đã t ng là nh ng loài riêng bi t. Homo sapiens[21], sinh v t đ n bào, b i không gian, gi thuy t v n Big-Bang? Các thành ph hình thành theo cách tương t nh các thiên hà. Th dân Indian c m th y tho i mái khi đi b dưới bóng t i c a m t tòa nhà trung tâm. Chúng tôi hi u rõ đ a lý thành ph Oakland h n b t kỳ r ng núi thiêng nào, hi u rõ nh ng cây s i đ trên vùng Hill, Oakland h n b t kỳ cánh r ng hoang dã sâu th m nào. Chúng tôi quen thu c v i âm thanh c a đường cao t c h n âm thanh dòng ch y c a nh ng dòng sông, ti ng hú c a chuy n tàu xa h n ti ng sói hú, chúng tôi bi t mùi gas, mùi bê tông m i đ , mùi đ t cao su h n mùi nh a tuy t tùng, mùi cây xô th m, th m chí là h n c mùi bánh rán - d u bánh rán không ph i là truy n th ng, gi ng nh s ng vùng đ c khu không ph i là truy n th ng. Nh ng ch ng có gì là nguyên b n, m i th đ u xu t phát t th gì đã xu t hi n trước đó, th t ng là h không. M i đi u m i đ u b k t t i. Chúng tôi đi xe buýt, xe l a và xe h i trên nh ng con đường nh a. Người Indian không tr v vùng đ t c a mình. Vùng đ t đó là kh p m i n i và cũng là không n i nào. PH N I NH NG GÌ CÒN L I Làm th nào đ hôm nay tôi bi t được khuôn m t b n vào ngày mai, khuôn m t nh v n có, khuôn m t b n tr ng ra m t cách gượng ép, hay là dáng v th c s n m dưới chi c m t n đang đeo mà b n s ch b c l khi tôi ít mong đ i nh t? - Javier Marias[22] Tony Loneman L n đ u tiên tôi b t g p Drome[23] xu t hi n trong gương là khi sáu tu i. S m ngày hôm đó, th ng nhóc Mario đang cùng tôi vui đùa g n chu ng kh công viên cát, nó đã h i tôi: “T i sao khuôn m t mày l i trông nh th ?” Tôi không nh mình đã đáp l i th nào. Cho đ n t n bây gi v n không nh . Tôi ch nh v t máu trên thanh ch n và v c a kim lo i trong mi ng. Tôi nh c vi c bà ngo i Maxine l c m nh vai tôi trong s nh bên ngoài văn phòng hi u trưởng, tôi nh m m t l i, bà ngo i su t su t yêu c u im l ng nh bà v n làm m i khi tôi c g ng t gi i thích. Bà ch a t ng kéo tay tôi m nh đ n th , r i l ng l lái xe v nhà. Tr v nhà, trước khi k p b t tivi lên, tôi th y khuôn m t mình ph n chi u trên t m màn hình đen bóng. Đó là l n đ u tiên tôi th y nó. Khuôn m t c a tôi, t đi m nhìn c a nh ng người khác. Khi tôi h i, bà ngo i Maxine nói r ng m đã u ng rượu khi tôi còn trong b ng, và r ng - bà c nói th t ch m đ m t đ a tr có th hi u - tôi m c h i ch ng FAS[24] t khi m i l t lòng. T t c nh ng gì tôi nghe được ch là m t t “Drome” duy nh t, và r i tôi quay l i v i màn hình tivi đang t t, nhìn ch m ch m vào nó. Khuôn m t tôi ngay đó. Drome. B t k c g ng ra sao, k t y, tôi không bao gi c m th y nó là c a chính mình n a. — H u h t m i người không ph i nghĩ ng i v ý nghĩa khuôn m t c a h nh tôi. M t khuôn m t trong gương đang nhìn th ng vào chính mình, h u h t m i người ch bi t nó nh v y thôi. Th n m ngay trên đ u mà ta s không bao gi t nhìn được, cũng nh ta s không bao gi th y nhãn c u c a chính mình m t cách tr c ti p, hay nh ta không bao gi ng i rõ mùi hương mình to ra. Nh ng tôi thì luôn bi t khuôn m t này trông nh th nào. Tôi bi t nó có nghĩa là gì. M t tôi r xu ng nh đang say m m, nh đang m màng và mi ng lúc nào cũng m to. Có quá nhi u kho ng tr ng gi a nh ng ph n trên gương m t tôi, m t, mũi, mi ng, t t c t tán nh m t gã say đã t tát vào mình trong khi v i l y m t c c rượu khác. M i người nhìn tôi r i v i quay m t đi khi ch m ph i ánh m t. Cũng vì Drome. S c m nh và l i nguy n c a tôi. Drome là m tôi và là lý do t i sao bà l i u ng, là cách quá kh nhào n n m t gương m t, và cũng là cách tôi gi mình đi ti p dù nó đã hu ho i tôi k t ngày tôi b t g p nó ph n chi u trên màn hình tivi, nhìn ch m ch m vào mình nh m t nhân v t ph n di n chó ch t. — Gi tôi đã hai mươi m t tu i, có nghĩa là tôi có th u ng rượu n u mu n. M c dù v y, tôi không. Tôi bi t r ng mình đã u ng đ khi còn là m t đ a bé trong b ng m . Say s a trong đó, m t đ a bé kh n ki p say x n, th m chí còn ch ng ph i là m t đ a bé, mà là th nòng n c ch t ti t nh xíu, n i v i m t s i dây, u n éo trong t cung. — H b o tôi ngu ng c. H không nói th ng v y, nh ng v c b n thì tôi đã trượt bài ki m tra trí thông minh. V i đi m s th p nh t có th . M c dưới cùng. Karen nói v i tôi r ng con người có đ lo i trí thông minh. Cô y là người c v n tôi v n g p m i tu n t i Trung tâm văn hoá người Indian, tôi đã b yêu c u đ n đây đ nh n h tr tinh th n t sau v xô xát v i Mario trường ti u h c. Karen nói r ng tôi không ph i b n tâm v i nh ng gì h c áp đ t v trí thông minh. Cô y cũng nói nh ng người m c ch ng FAS có trí tu đ c bi t, v i nhi u ki u tài năng khác nhau, r ng bài ki m tra kia là v v n, và r ng tôi có m t tr c giác m nh m c ng v i s lanh l i, r ng tôi thông minh lúc c n thi t, nh tôi đã bi t. C m giác th t tuy t khi được nghe cô y nói, nh th trước đó tôi v n ngu ng và Karen đã cho tôi th y nh ng s c màu m i. Tôi thông minh. Tôi bi t nh ng gì m i người thường nghĩ, nh ng gì h th c s nghĩ ngay c khi h nói đi u hoàn toàn ngược l i. Drome đã d y tôi cách đ c th u cái nhìn đ u tiên m i người chi u lên mình, và tìm ra s th t n m sau đó. Ta ch c n ch đ i thêm m t giây, ta s b t được nó, s th y nh ng đi u h nghĩ trong đ u. Tôi bi t m i người đang bàn tán chuy n gì xung quanh. Tôi bi t Oakland. Tôi bi t h c m nh n ra sao v mình, rõ ràng nh bi t được lúc nào nên băng qua đường ph , lúc nào thì có th nhìn xu ng đ t và ti p t c bước đi. Tôi bi t làm th nào đ phát hi n khi m t người đang s hãi. Cái này thì d . H tr ng ra đi u y nh m t hình xăm trên tay, d u hi u van nài: Xin đ ng đ n g n. H nhìn tôi nh th tôi đã làm nh ng trò kh n n n, vì v y có l tôi s th c s c x kh n n n nh h nghĩ. — Maxine nói r ng tôi là ki u người duy tâm. Bà nói nh ng người nh tôi không nhi u, và khi chúng tôi xu t hi n, m i người hi u r ng chúng tôi trông khác bi t vì chúng tôi là khác bi t. Đó là s tôn tr ng. Tôi ch a bao gi nh n được s tôn tr ng t b t c ai, ngo i tr bà tôi. Bà ngo i cũng nói chúng tôi là người Cheyenne, nh ng người Indian v n hướng v c i ngu n dân t c, v nh ng gì đã t ng là c a mình. T t c đi u này. Chó ch t. H n là h i đó h không được khôn l i cho l m. Hãy c đ nh ng người đàn ông da tr ng đ n đây và chi m l y m i th t ta nh th . Bu n thay, người da đ có l đã luôn bi t v y nh ng l i ch ng th làm b t c đi u gì đ thay đ i. H đã không có súng mà ch có b nh t t. Đó là nh ng gì Maxine k . H gi t chúng ta v i nh ng th b n th u và b nh t t c a người da tr ng, đ a chúng ta ra kh i vùng đ t t tiên đ đ n m t vùng đ t kh n ki p ch ng trông n i th chó gì. Tôi s ph n n n u b b ng ra kh i Oakland, b i vì tôi hi u n i này r t rõ, t Tây sang t n chóp Đông và ngược l i, trên xe đ p, xe buýt hay xe thô. Đây là ngôi nhà duy nh t c a tôi. Tôi s không th s ng được b t c n i nào khác. — Th nh tho ng, tôi đ p xe kh p thành ph Oakland ch đ ng m nhìn nó, nh ng người đi đường v i nh ng chi c mũ trùm đ u khác nhau. Đeo tai nghe phát nh c MF Doom[25], tôi có th đ p xe c ngày. MF là vi t t t c a Metal Face - M t S t. Anh y là rapper yêu thích c a tôi. Doom đeo m t n kim lo i và t g i mình là K ph n di n. Trước Doom, tôi không bi t gì ngoài th âm nh c xu t hi n trên radio. R i ai đó đ quên chi c iPod c a h gh trước trên xe buýt. Nh ng bài hát c a Doom là th âm nh c duy nh t trong đó. Tôi bi t tôi thích anh t khi nghe đ n đo n l i: “H n tôi d t dào h n m t cái t t th ng”. Tôi thích vì hi u tr n v n ý nghĩa c a nó ngay l p t c, ngay l p t c. Vi c ví linh h n ta v i m t cái t t rách mang l i tính cách cho cái t t, có nghĩa là nó đã b mòn, nh th mà nó có linh h n, gi ng nh gan bàn chân b n chính là ph n đáy c a bàn chân b n. Đó là m t đi u nh nh t, nh ng l i khi n tôi c m th y mình không ngu ng c. Không ch m. Không n m dưới đáy. Và nó giúp ích b i vì Drome là th mang l i linh h n cho tôi. Và Drome cũng chính là m t khuôn m t b bào mòn. — M tôi đang trong tù. Th nh tho ng chúng tôi trò chuy n qua đi n tho i, nh ng bà luôn nói vài th khi n tôi ch mu n cúp máy. M b o b đâu đó New Mexico[26]. R ng th m chí ông còn ch ng bi t là tôi t n t i trên đ i. “V y thì hãy nói v i th ng cha đó v con!” - Tôi b o. “Tony, chuy n không đ n gi n nh th !” - Bà đáp. “Đ ng nói v i con th nào là không đ n gi n. M ki p, đ ng nói th v i tôi. Chính bà đã mang tôi đ n cu c đ i chó ch t này.” — Thi tho ng tôi l i phát điên. Đi u gì đó v n x y ra trong b não c a tôi. t t c các ngôi trường bà Maxine đã chuy n tôi t i, tôi luôn b đình ch vì đánh nhau, luôn là th . Tôi s phát điên và không còn ý th c được chuy n gì đang x y ra. M t tôi nóng lên và c ng l i nh được làm t kim lo i, sau đó tôi bi n m t. Tôi là m t th ng to xác. Và kho nh vâm. Quá kho , Maxine nói. Theo m t cách nào đó, ông tr i cho tôi c th to l n đ bù đ p m t khuôn m t th m h i. Và vi c trông nh m t con quái v t không còn quá tuy t v ng n a. Drome. M i khi tôi đ ng th ng, khi tôi đ ng th ng và t ra to l n nh t có th , không ai mu n dây vào. M i người ch y đi nh th h nhìn th y m t con quái v t. Có l tôi th c s là m t con quái v t. Có l Maxine th m chí còn không bi t tôi là ai. Có l tôi hoàn toàn trái ngược v i ki u người duy tâm nh bà nghĩ. Có l m t ngày kia, tôi s làm gì đó mà m i người ph i chú ý. Có l đó là khi tôi th c s được s ng. Và m i người có th s nhìn th ng vào tôi, b i vì h bu c ph i. — Người ta s nghĩ v n đ là ch ti n b c. Cũng ph i thôi, ai ch ng mu n cái th ti n b c kh n ki p? H nghĩ v lý do ta l i mu n có ti n, làm th nào đ có được nó, r i tiêu xài ra sao. Ti n ch ng bao gi làm cho ai th m h i. Người ta v n nghĩ th đ y. Tôi đã bán c n t khi m i mười ba tu i. G p khách hàng b ng cách su t ngày lang thang quanh nh ng khu nhà t p th . H h n ph i đ r ng tôi đã luôn s ng nh th , loanh quanh ngõ ngách và đ th c t đái. Mà cũng có th không. B i n u h bi t tôi bán c n, có l h đã đá đít tôi t lâu r i. Có khi h còn c m th y thương tôi. Qu n áo thì nh ch nhác, m t mũi l i kì qu c. Tôi đ a h u h t s ti n ki m được t vi c bán c cho Maxine. Tôi c g ng giúp bà b ng m i cách có th b i vì bà đ tôi s ng nhà mình, m t ngôi nhà n m phía Tây Oakland, cu i đường 14, ngôi nhà bà đã mua t h i còn làm y tá San Francisco. Gi thì bà tôi c n m t người y tá đ chăm sóc mình, nh ng l i ch ng chi tr n i v i s ti n nh n được t t ch c An sinh xã h i. Bà c n tôi giúp làm t t c các lo i vi c v t chó ch t. Đi siêu th . Đi cùng xe buýt đ được tích đi m. Gi tôi còn ph i dìu bà đi xu ng c u thang n a. Th t khó đ tin r ng m t b xương có th già đ n m c c ch c ch m n ra, v thành nh ng m nh nh trong thân th nh th y tinh. Sau khi bà b gãy xương hông, tôi b t đ u tr nên hi u thu n h n. Maxine thích được nghe m y trang sách trước khi ng . Tôi thì ch ng l y làm thích thú gì vì tôi m c ch ng đ c ch m. Các ch cái thi tho ng l i bò l n x n gi ng nh nh ng con b . B t c khi nào mu n, chúng s đ i ch cho nhau. Nh ng cũng có lúc t ng b t đ ng. Khi chúng đ ng yên nh v y, tôi ph i ch đ i đ ch c ch n r ng chúng s không di chuy n, vì v y tôi l i càng m t nhi u th i gian h n đ đ c so v i lúc chúng ngh ch ng m chán chê. Maxine đòi tôi đ c nh ng th v người Indian mà nhi u lúc tôi ch ng hi u n i. Thú v là, m t khi hi u được, tôi s th y lo i c m giác đau đ n, nh ng t t đ p h n, m t th c m giác ta không th đoán ước trước khi đ c, và nó khi n ta b t cô đ n, nh th s không còn bu n đau n a. M t l n, Maxine đã dùng t tàn kh c sau khi nghe m t đo n văn c a tác gi bà yêu thích, Louise Erdrich[27], vi t lan man v cách cu c s ng qu t ngã ta. V lý do chúng ta đây, ng i bên cây táo đ i cho nh ng qu chín già r ng xu ng và ch t đ ng xung quanh, r i ta lãng phí s ng t ngào đó. Tôi không hi u ý nghĩa c a đo n văn y, bà cũng bi t là tôi không hi u. Maxine ch ng bu n gi i thích. Nh ng chúng tôi đ c l i đo n văn thêm m t l n n a, r i đ c toàn b cu n sách, và tôi đã hi u. Maxine luôn hi u và nhìn th u tôi theo cái cách mà không ai có th . Th m chí, bà hi u rõ tôi h n c chính b n thân tôi - Ngay c khi tôi không ý th c được đi u mình đang th hi n trước người khác. C khi tôi c m th y m i th xung quanh mình và cách m i người nhìn nh n hay đ i x v i tôi thay đ i quá nhanh, c vi c tôi s m t bao nhiêu th i gian đ ch đ i và s p x p l i m i th . — Làm th nào mà t t c nh ng chuy n này l i có th x y ra, t t c nh ng r c r i tôi vướng vào, ph i chăng nó b t đ u t giây phút nh ng th ng nhóc da tr ng t khu đ i đ n g p tôi bãi đ u xe ngoài c a hàng rượu phía Tây Oakland, đ ng th ng nh chúng nó ch ng h s tôi. Nh ng tôi bi t chúng nó s . S khu ph đó ch không ph i tôi, b i m y th ng nhóc c ngó nghiêng liên t c. Ki u nh chúng cho r ng, tôi s ch ng là cái thá gì v i v ngoài này. R ng trông tôi quá ch m đ đánh đ m. “Mày có tuy t không?” - Cái th ng đ i mũ tai bèo cao ngang ng a tôi h i. Tôi suýt thì cười vào m t nó. Đúng ki u m y th ng h da tr ng khi g i coke[28] là tuy t. “Tao có th l y cho mày m t ít.” - Tôi đáp, ngay c khi không ch c r ng có th : “Quay l i đây sau m t tu n, v n gi này.” Tôi s h i Carlos. Carlos là m t th ng buôn thu c c m. Vào cái đêm đáng ra nó ph i mang hàng v , nó g i cho tôi b o r ng nó không làm được, và tôi ph i t mình đ n ch c a Octavio. Tôi đ p xe t ga BART, Coliseum. Nhà c a Octavio mãi t n phía Đông Oakland, đường 73, đ i di n n i t ng là Trung tâm mua s m Eastmont Mall trước khi tình hình kinh doanh tr nên b t bát đ n n i người ta ph i bi n nó thành đ n c nh sát. Khi tôi đ n n i, đám đông đang đ ra đường t căn nhà nh th v a có m t v u đ d d i. Tôi ng i yên trên chi c xe đ p c a mình cách đó m t toà nhà, nhìn nh ng người say rượu lang thang dưới đèn đường, trông ngu ng c nh nh ng con thiêu thân say s a vì ánh sáng. Khi tôi tìm được Octavio, th ng cha đã nát l m r i. Tôi luôn liên tưởng đ n m khi nhìn th y v y. Tôi t h i bà đã say x n đ n đ nào khi trong b ng đã có tôi. Bà đã th y vui sướng? Cũng nh , tôi th c m c khi còn là thai nhi, li u mình đã thích c m giác y? Đ u óc Octavio v n khá minh m n ngay c khi nh ng ch gã nh ra c ríu vào nhau. Gã vòng tay ôm tôi và d n tôi ra sân sau, n i có m t cái gh dài dưới g c cây. Tôi d ng xem gã làm b nâng t v i cái thanh đòn m t lúc. Có v nh t gã ch ng bu n quan tâm r ng cái thanh đòn y không có bánh t . Tôi đ i xem khi nào thì gã tò mò h i v khuôn m t c a mình. Nh ng gã đã không. Tôi nghe Octavio huyên thuyên v bà mình, v cách bà già c u m ng gã sau khi gia đình tan v . Gã k r ng bà ta đã nguy n r a Octavio v i cái khăn lông ch n, và r ng bà ta g i b t c ai không ph i người Mexico ho c người Indian là gachupins - m t căn b nh đã theo chân người Tây Ban Nha đ n vùng thu c đ a, bà ta v n tin r ng chính người Tây Ban Nha là th d ch b nh y. Gã k gã ch ng bao gi nghĩ mình s tr thành ki u người nh hi n t i. Tôi cũng không bi t ý Octavio là gì, m t th ng say rượu, m t th ng buôn bán ma túy, ho c c hai, hay là cái gì khác? “Tao dám móc c tim gan mình ra vì bà c .” - Octavio nói. Tim gan nóng h i. Đó cũng là cách mà tôi c m th y v i Maxine. Gã nói v i tôi r ng gã không đ nh t ra s n s m và sướt mướt, ch là ch a t ng có ai khác l ng nghe gã. Tôi bi t th c ra b i vì Octavio đã say khướt r i. Và có l gã s ch ng nh v m y l i tâm s o l này. Lúc y tôi ch ng ng r ng v sau mình cũng s tìm đ n Octavio đ k l t t c m i th . Hóa ra nh ng th ng nhóc da tr ng d d m khu Đ i có kha khá b n bè. Chúng tôi ki m được m t m l n trong mùa hè. R i m t hôm, khi đang l y hàng, Octavio r tôi vào nhà và b o tôi ng i xu ng. “Mày có ph i là người b n đ a không?” - Gã h i. “Ph i!’ - Tôi đáp, t h i làm th nào mà gã bi t - “Người Cheyenne!” “Th powwow là cái gì?” - Gã l i h i. “Mày h i làm gì?” “C tr l i đi.” Maxine đã đ a tôi đ n nh ng powwow r i rác quanh v nh t khi còn nh . Gi không còn n a, nh ng tôi cũng t ng thích m y trò nh y nhót. “B n tao m c trang ph c người da đ , v i đ lo i lông và h t trang trí trông nh m c t. B n tao nh y. Hát và đánh tr ng, r i mua bán m y th đ Indian nh trang s c hay qu n áo hay đ th công.” - Tôi k . “ , nh ng chúng mày làm th đ làm gì?” “Ti n!” - Tôi nói. “Không! H i th t đ y, t i sao b n mày l i làm m y chuy n đó?” “Tao không bi t!” “Ý mày là sao? Sao l i không bi t?” “Thì đ ki m ti n ch sao, th ng điên!” - Tôi nói. Octavio nhìn tôi ch m ch m thách th c, nh nh c nh : Hãy nh mày đang nói chuy n v i ai. “Tao v i mày cũng s đ n cái ch powwow đ y.” - Octavio b o. “Cái người ta đang t ch c qu ng trường á?” “ .” “Đ ki m ti n?” Octavio g t đ u, r i gã quay người đ c m lên m t th mà lúc đ u tôi đã không th nh n ra r ng đó là m t kh u súng. Nó nh và tr ng. “Cái quái gì v y?” - Tôi tò mò. “Nh a thôi!” - Octavio đáp. “Nó có được vi c th t không?” “Đây là mô hình in n 3-D. Mày mu n xem không?” “Xem?” - Tôi h i. Ra ngoài sân sau, tôi dùng c hai tay nh m kh u súng vào lon Pepsi bu c trên m t s i dây, lè lưỡi và nh m m t m t l i. “Mày đã bao gi th b n súng ch a?” “Ch a!” - Tôi đáp. “Cái th c t này s khi n mày ong tai đ y.” “Tao th nhé!” - Tôi nói. Trước khi đ i được câu tr l i, tôi c m th y ngón tay mình si t cò và ngay l p t c rung ch n lan qua toàn thân. Có m t kho nh kh c tôi không ý th c được chuy n gì đang x y ra. Ti ng n đi kèm cái si t cò, c th tôi nh v tan ra và r i h t. Tôi vô th c ng i s p xu ng. Ti ng chuông vang lên, c trong l n ngoài, m t thanh âm v ng r t xa, r t sâu. Tôi nhìn lên Octavio và th y gã nói gì đó, bèn h i l i Gì c , nh ng th m chí còn không th nghe ti ng c a chính mình. “Tao v i mày s dùng nó đ cướp powwow.” - Cu i cùng thì tôi cũng nghe được nh ng l i Octavio nói. Tôi nh có máy dò kim lo i l i vào l h i. Cái g y ch ng c a Maxine, bà già ph i dùng nó t sau khi b gãy xương hông, đã khi n cái máy kêu ng u. Chúng tôi đã đ n đó vào t i th T , đêm Đô-la, đ xem đ i A[29] ch i bóng chày, đó là đ i mà Maxine và nh ng người s ng Oklahoma ng h su t bao năm qua vì Oklahoma không có đ i ch i c a riêng h . Trên đường ra, Octavio dúi vào tay tôi m t t r i v powwow, li t kê ti n thưởng cho m i th lo i khiêu vũ. B n su t thưởng tr giá năm ngàn và ba su t thưởng tr giá mười ngàn “Đ y là s ti n l n.” - Tôi nói. “Tao ch ng bao gi mu n làm m y chuy n này, nh ng tao đang dính vào n n n.” - Octavio nói. “Mày n ai?” “Không ph i vi c c a mày.” “Tao v i mày v n n ch ?” - Tôi h i. V đi.” Octavtio đáp. — Đêm trước l powwow, Octavio g i cho tôi và nói r ng tôi s là người ph i gi u đ n. “ trong b i r m, th t h ?” - Tôi nói. “ .” “Tao s ph i ném túi đ n vào b i r m ngay l i vào?” “Nhét đ n vào m t cái t t y.” “Nhét đ n vào cái t t và ném nó vào b i r m?” “Đúng đ y?” “Nh ng mà...” “Gì?” “Không có gì.” “Mày hi u ch a?” “Tao ki m đâu ra đ n, lo i nào? “ Walmart, c .22s.” “Mày không th t in c đ n à?” “Không. Ch a th .” “Thôi được.” “Còn m t đi u n a...” - Octavia nói. “ ?” “Mày v n còn gi m y th da đ nh m c t đ m c ch ?” “Ý mày là sao? M y th da đ nh m c t là gì?” “Tao không bi t, m y th trang ph c g n lông nh m c t y.” “À, bi t r i.” “Mày ph i m c nó.” “Nh ng gi nó không còn v a n a.” “Làm cho nó v a.” “ .” “M c nó đ n powwow.” “Được r i!” - Tôi nói và cúp máy. Tôi l y b regalia[30] c a mình ra và m c vào. Tôi đi ra phòng khách, đ ng trước tivi. Đó là n i duy nh t trong nhà mà tôi có th nhìn th y toàn b c th mình. Tôi l c người và nh c m t chân lên, nhìn nh ng chi c lông vũ tung bay trong màn hình. Tôi đ a tay ra và nhún vai, r i tôi bước đ n g n cái tivi. Tôi si t ch t quai đeo c m, nhìn vào khuôn m t mình. Drome. Nó không còn đó. Tôi ch th y m t người Indian. M t vũ công. Dene Oxendene Dene Oxendene bước hai bước m t trên cái thang cu n h ng ga Fruitvale. Khi c u lên đ n s nh ch , chuy n tàu tưởng đã l báo hi u s p vào tr m đường ray đ i di n. Dene lau gi t m hôi nh gi t xu ng m t t cái mũ len r i c i nó ra và rũ m nh, nh th cái mũ m i là th ch y m hôi ch không ph i đ u c u. C u nhìn xu ng đường ray và th ra m t h i dài. Mùi thu c lá ph ng ph t khi n c u thèm m t đi u ch t được, ngay c khi nó làm c u b n ch n. M t đi u thu c đ được ti p thêm sinh l c. C u c n th gì đó th t kích thích. Nh ng c u không mu n u ng rượu hay hút c n thêm n a. Dene nhìn các hình v graffiti[31] ngu ch ngo c trên m t trước b c ch n đường tàu. C u đã th y nó su t nhi u năm kh p Oakland. C u liên tưởng đ n m t cái tên t h i h c c p hai nh ng ch a bao gi th c s suy nghĩ v nó: Lens. L n đ u tiên Dene th y ai đó vi t ch ki u graffiti là trên m t chuy n xe buýt. Tr i m a. Dene bi t r ng th ng nhóc ng i hàng gh phía sau đã b t qu tang Dene quan sát nó. M t trong nh ng đi u - lu t - xe - buýt - - Oakland đ u tiên mà Dene h c được là không được phép nhìn ch m ch m người khác, th m chí ch là nhìn thoáng qua. Nh ng cũng không h n là m i người hoàn toàn ngó l nhau. Vì tôn tr ng nên b n s th a nh n. B n nhìn tr m và cũng đ ng th i không nhìn, đ tránh câu h i: Mày nhìn cái gì h th ng kia? Không có câu tr l i an toàn trong trường h p này. B h i th nghĩa là b n đã g p r c r i. Dene ch th i đi m thích h p, kiên nh n ng i xem th ng nhóc vi t lên l p h i nước ph kín c a kính xe buýt ba ch cái: emt. C u đoán ngay được r ng đó là t “empty”, nghĩa là tr ng r ng. C u th y vi c vi t trên l p h i nước ng ng t c a s m i thú v làm sao, các ký t n i li n nh ng gi t nước, và vì nó s m đi thành nh ng ch graffiti vô hình. Đ u tàu kéo theo thân tàu xu t hi n, gió th i th c v phía nhà ga và táp vào c u. Trong m t giây, Dene nghĩ r ng mình s nh y xu ng, ngay chính gi a đường ray, bình th n ch cho tr ng lượng c a đoàn tàu cán nát c th . Và n u cú nh y y mu n màng, có khi c u ch đ p vào thân tàu và t làm m t mình nát bươm. Trên tàu, c u nghĩ đ n h i đ ng th m đ nh. Dene c hình dung h ng i cách hai mươi bước, nhìn ch m ch m xu ng mình. Nh ng khuôn m t dài kh c nghi t, nh ki u Ralph Steadman[32], nh ng gã đàn ông da tr ng già nua đi n hình v i cái mũi quá kh và áo choàng cũ. H s bi t t t c m i th v c u. H s ghét cay ghét đ ng v i t t c nh ng gì h bi t v cu c s ng riêng t c a c u. H s th y ngay r ng c u th m h i đ n m c nào. H s nghĩ r ng c u là người da tr ng (dù đi u này ch đúng m t n a) và không x ng nh n tr c p văn hoá. Dene không ph i là người b n x . C u là m t th ng con lai n a da màu. Trong nh ng năm qua, Dene v n b nh n l m là người Mexico, th m chí là Trung Qu c, Hàn Qu c, Nh t B n, người Salvador[33] (m t l n), nh ng ch y u, c u thường b h i th này: Mày là cái gì th ? M i người trên tàu đ u đang dùng đi n tho i. Chăm chú. C u ng i th y mùi nước ti u và lúc đ u còn tưởng r ng nó to ra t mình. Dene luôn s r ng mình có mùi nước đái su t c đ i mà ch ng nh n ra đi u đó, r ng m i người đ u ng i ph i nói cho c u bi t, nh Kevin Farley, cái th ng cu i cùng đã t sát vào mùa hè năm đ u c p ba khi phát hi n ra đi u đó. C u nhìn sang bên trái và th y m t ông già ng i ph ch xu ng gh . Ông già ng i th ng d y r i khua tay xung quanh nh đ đ m b o r ng t t c đ đ c c a lão v n v n nguyên, dù lão ch ng mang theo cái gì c . Dene chuy n sang toa khác, đ ng trước l i vào và nhìn ra ngoài c a s . Đường tàu ch y song song cao t c ô tô. M i chi c ô tô l i có t c đ khác nhau: ng n, r i r c, ng t quãng. Dene và đoàn tàu vun vút trượt d c theo đường ray. Có đi u gì đó r t “th ” v cách t c đ bi n đ i, gi ng nh nh ng c m giác vô c b t ch t d i lên mà ta b t g p khi xem m t b phim, không cách nào gi i thích. M t th gì đó quá l n đ c m nh n, sâu t n tâm kh m, đôi khi quá quen thu c đ hi u vì nó luôn ngay trước m t ta, m i n i m i lúc. Dene đeo tai nghe vào, b t nh c trong đi n tho i, b qua m t vài bài hát r i d ng bài “There There” c a Radiohead[34]. Đo n cao trào hát r ng: “Ch vì b n c m th y nó không có nghĩa là nó th c s đó”. Trước khi đi xu ng tr m ng m gi a ga Fruitvale và ga Lake Merritt, Dene nhìn lên và vô tình th y t đó, chính cái tên y, m t l n n a, Lens, trên b c tường. — C u nghĩ nhi u đ n ch Lens trên chuy n xe buýt v nhà vào ngày ông chú Lucas đ n thăm. Khi g n đ n đi m d ng, c u nhìn ra c a s và b t g p ánh đèn flash. Ai đó đã lén ch p m t b c nh c a Dene, ho c là c a cái xe buýt, và sau ánh đèn, v ng hào quang xanh lam tím h ng, cái tên đã xu t hi n. C u vi t Lens m t sau gh xe buýt b ng m t cái bút hi u Sharpie ngay trước khi đ n đi m d ng. Lúc bước xu ng xe, c u th y ánh m t h nghi c a tài x đang ghim vào mình, ph n chi u trong t m gương chi u h u. V t i nhà, m c a Dene, Norma, nói r ng ông chú Lucas s đ n thăm t Los Angeles, c u nên giúp đ vi c chu n b và d n bàn ăn t i. T t c nh ng gì Dene có th nh v người chú c a mình là cách ông ta tung Dene lên không trung và b t l y c u khi r i xu ng. Dene không h n là thích hay ghét cái trò y. Nh ng c u nh nó m t cách rõ nét. C m giác nh n nh o, s pha tr n gi a n i s và ni m vui. Đó t ng là ti ng cười không t nguy n. “Th i gian qua chú s ng đâu?” - Dene h i m c u khi d n bàn ăn. Norma không tr l i. Nh ng sau đó, trong b a t i, Dene h i ông chú c a mình và Norma đã đáp. “Chú y b n làm phim...” - Bà nói, r i nhướn mày nhìn: “H n là v y!” H đã có m t b a t i bình thường: th t viên nướng, khoai tây nghi n, đ u xanh đóng h p. “Chú không ch c r ng mình có h n ph i b n r n v i vi c làm phim không, nh ng rõ ràng là m cháu nghĩ r ng chú nói d i ch y su t th i gian qua.” - Lucas nói. “Dene, m xin l i, n u m làm con có n tượng r ng chú con không ph i là m t người Injun[35] trung th c...” - Norma nói. “Dene, cháu có mu n nghe v b phim chú đang làm không?” “Đang làm c à? Dene, đi u đó có nghĩa là chú con đang làm trong trí tưởng tượng c a mình, nghĩa là Lucas đang nghĩ v m t b phim đ y, nói đ con bi t.” - Norma b o. “Cháu mu n nghe ch !” - Dene nói, nhìn th ng vào chú mình. “Nó x y ra tương lai g n. Công ngh c a người ngoài hành tinh s xâm lược nước M . Nh ng ta l i c nghĩ là t mình đã phát minh ra nó c . Ki u nh nó là c a mình y. Theo th i gian, con người s h p nh t v i công ngh , và chúng ta s tr thành ki u nh h đi u hành android và m t kh năng nh n ra nhau. M t c cách chúng ta t ng nhìn nh n th gi i. Chúng ta còn ch ng thèm phân lo i mình là ki u người nào, n a người n a máy hay n a ngoài hành tinh, vì chúng ta nghĩ đ y là công ngh c a mình mà. Sau đó, b phim s xu t hi n m t anh hùng lai, truy n c m h ng cho ph n còn l i c a con người đ tr v v i t nhiên. Tránh xa công ngh , l y l i l i s ng cũ. Tr v đúng b n ch t con người m t l n n a nh chúng ta đã t ng. Nó s k t thúc trong m t thước phim quay ch m tuy t đ p và gây tranh cãi nh b phim 2001 c a Kubrick[36]. Cháu đã xem 2001 ch a?” “Ch a !” - Dene nói. “Th còn b Full Metal Jacket[37]?” “Cũng ch a ...” “Chú s mang cho cháu mượn xem t t c các b phim c a Kubrick vào l n t i.” “Nó k t thúc th nào ?” “Gì c ? B phim á? T t nhiên là b n xâm lược ngoài hành tinh th ng r i. Con người tưởng c v v i t nhiên nh th i đ đá là th ng được y. Đ ng nào thì chú cũng không mu n nghĩ nhi u v nó n a...” - Lucas nói, đ l ng câu chuy n. Norma đã b v phía nhà b p ngay khi anh ta b t đ u l m nh m v m y chuy n phim nh. “Nh ng chú đã bao gi th c s làm m t b phim nào ch a?” “Nghĩ v chúng nghĩa là chú đang làm r i, và thi tho ng chú còn vi t v m y b phim n a. Ch cháu nghĩ phim nh đ n t đâu? Ch là chú ch a có tác ph m nào thôi. Cũng ch ng sao h t. Nh ng gì chú làm ch y u là giúp m i người làm m y vi c n kia trong quá trình s n xu t chương trình truy n hình ho c phim nh, chú gi mic đ thu âm, m y cái mic dài y, m t cách th t ch c ch n. Nhìn b p tay chú này...” - Lucas đ a tay lên và g ng c ng, t ngưỡng m chính mình: “Chú cũng ch ng nh n i đã luy n t p nhi u th nào khi m i làm vi c. Chú ch ng đ tâm đ n nhi u th l m. Có l chú u ng h i nhi u rượu. Ch Norma có b o th không?” Dene không tr l i, ch t p trung ng n s ch ch th c ăn còn l i trên đĩa, sau đó c u nhìn lên chú mình khi anh ta b t đ u chuy n ch đ . “Th c ra chú đang làm m y d án không t n ti n. Mùa hè năm ngoái chú đã vào thành ph đ th c hi n vài cu c ph ng v n. Chú đã biên t p m t ph n và bây gi đang th làm thêm ít n a. Nó nói v c ng đ ng người da đ di c đ n vùng Oak. S ng Oakland. Chú ch ph ng v n nh ng người Indian g p được thông qua m t người b n, cô y bi t nhi u người b n đ a l m, có khi còn có h hàng v i h , ch c th , theo ki u c a người da đ . Nh đâu cháu g p cô y r i. Cháu có bi t Opal không? Nhà Bear Shields y?” “Có l ...” - Dene nói. “Dù sao thì, chú đã ph ng v n m t s người Indian s ng vùng Oak đã lâu, cũng nh m t s người m i đ n đây, n i dung là m t câu chuy n có hai ph n, th c ra đó không h n là m t câu h i, chú c đ h k chuy n th t t nhiên. Chú thích nghe m y chuy n k l i lý do t i sao h l i d t đ n Oakland, ho c n u h sinh ra đây, thì chú s h i c m nh n c a h khi s ng Oakland. Chú nói h hãy tr l i theo ki u k chuy n, b t c đi u gì quan tr ng. Chú quy t đ nh làm theo phong cách thú nh n đ trông ki u nh h đang k chuy n cho chính mình, ho c cho b t c ai, ho c cho nh ng người s n xu t chương trình. Chú không mu n s n ph m c a mình sáo mòn. Chú có th t biên t p. Chú ch c n m t kho n đ t tr lương cho b n thân, ch ng đáng là bao.” Nói xong, anh hít m t h i th t sâu, ho khan, h ng gi ng, r i rút ra m t l thu c t túi áo khoác. Lucas nhìn ra ngoài c a s phòng khách sang t n bên kia đường, có l xa h n, đ n n i m t tr i đã l n, th m chí là vượt c n i y, đ vòng tr l i v i cu c s ng c a mình. Dene nh n ra đi u gì đó trong ánh m t người chú r t gi ng v i m , th gì đó tr n l n gi a hoài ni m và hoang mang. Lucas đ ng d y, lúc bước ra hiên đ hút m t đi u thu c, anh ta nói: “Đ n gi làm bài t p v nhà r i đ y, cháu trai. Chú và m c n nói chuy n riêng.” — Ph i đ n mười phút sau khi b k t tr m trung chuy n dưới lòng đ t, Dene m i nh n ra v n đ . M hôi c u r i nh m a khi nghĩ đ n vi c đi tr ho c t h n là l vi c. C u đã không làm xong ph n vi c c n thi t và không mu n ph i phí thêm s th i gian ít i ch đ gi i thích lý do. Ban đ u nó là ý tưởng c a ông chú Lucas r i nó tr thành d án c a riêng c u b ng cách nào đó. Có bi t bao nhiêu đi u c u l y c m h ng t nh ng gì ông chú nói v i c u trong kho ng th i gian ng n ng i h g n nhau. Và th t kỳ l , ph n c u không th th hi n b i vì Dene không hoàn toàn hi u được nó, là nh ng cu c ph ng v n - nh ng cu c ph ng v n mà chú Lucas đã th c hi n - đ u có k ch b n. Không ph i ph đ mà là k ch b n. Chú c u đã vi t k ch b n cho nh ng gì người ta nói? Hay Lucas đã t ng h p l i các quan đi m th c t và sau đó bi n chúng thành d ng k ch b n? Hay anh ta đã th c s nghe nó đâu đó và d ng l i nh m t cu c ph ng v n? Không có cách nào đ bi t. Tàu kh i đ ng, di chuy n theo nh p, r i l i d ng. Gi ng nói được l p trình t toa đi u khi n vang lên. — Tr l i trường h c, Dene vi t ch “Lens” m i n i có th . C u tưởng tượng người ta s nhìn vào m i n i đánh d u và nh n th y đi u đó; Dene có th th y người ta đang quan sát, trên t đ cá nhân c a riêng h , m t sau c a phòng t m, gi a m t bàn. Trong phòng t m v i cánh c a được đánh d u, Dene nghĩ v vi c mình bu n t th nào khi mu n m i người nhìn th y m t cái tên không ph i c a chính c u, m t cái tên được vi t cho không ai c , nh ng cũng là cho t t c m i người, và tưởng tượng h nhìn vào nó nh m t ng kính máy nh. Ch ng có gì b t ng khi c u đã ch ng th tìm được dù ch m t người b n trường c p hai. V đ n nhà, ông chú đã bi n m t. M thì trong b p. “Chú Lucas đâu r i ?” - Dene h i. “H gi chú con qua đêm.” “Gi chú Lucas qua đêm đâu ?” “B nh vi n?” “Nh ng vì sao ?” “Chú con s p ch t r i.” “D ?” “M xin l i con yêu! M đã mu n nói cho con bi t. M đã tưởng m i chuy n không đ n n i này. M ch nghĩ đây là m t chuy n vi ng thăm thú v , và sau đó chú con s l i r i đi, và...” “Sao chú Lucas l i s p ch t?” “Chú con đã u ng quá nhi u rượu trong su t th i gian qua nên gan h ng h n r i.” “Gan h ng? Nh ng chú y v a m i đây...” - Dene b o, nh n ra m t m mình ng n l trong m t kho nh kh c. Bà lau m t b ng mu bàn tay và nói: “Chúng ta không th làm gì thêm vào lúc này được n a, con .” “Nh ng t i sao mình l i không làm gì trước khi quá mu n?” “Trên đ i có m t s th ta không th ki m soát, cũng nh m t s người ta không th giúp đ .” “Nh ng chú Lucas là em trai m c mà?” “Con nghĩ m có th làm gì h Dene? M ch ng th làm gì c . Chú con đã luôn u ng rượu.” “T i sao l i th ?” “M không bi t.” “Sao ?” “M không bi t. M không bi t, ch t ti t.” - Norma nói. Bà đánh r i chi c đĩa đang lau d . C hai nhìn ch m ch m vào nh ng m nh v n m tung toé trên sàn nhà ch n gi a h . — tr m ng m trên đường 12, Dene v i vàng ch y lên c u thang, sau đó c u nhìn xu ng đi n tho i và nh n ra r ng mình s không b tr . Khi lên đ n m t đường, c u bước ch m l i. Dene ng ng đ u và th y tháp Tribune. Nó được trang trí b ng đèn led màu h ng nh t d n v phía đ nh, ki u nh nó đáng ra ph i là màu đ nh ng b h t h i đâu đó trên đường đi. Bên c nh tháp đôi nh t nhoà v i chi u cao trung bình là tòa nhà ph c h p Ronald V. Dellums, n m ngay trước ngã t đường I-980 d n th ng đ n ph n Tây Oakland, đường chân tr i m nh t và các ph n không được phân cách rõ ràng c a thành ph Oakland d khi n người ta b i r i, v y nên ngay c khi toà so n báo đã chuy n v đường 19, r i gi i th , h v n gi đèn hi u toà Tribune sáng. Dene băng qua đường, đi v phía tòa th chính. C u ngang qua làn khói c to ra t m t nhóm người đang t t p sau tr m xe buýt trước nhà hát đường 14. Dene luôn ghét th mùi này, tr khi chính c u là người hút. Dene đã có th suy nghĩ sáng su t h n n u không hút c n đêm qua. Nh ng n u c u có m t đi u đâu đó, th nào c u cũng s dùng nó. Dene mua c t anh chàng đang đ ng bên kia h i trường. V y là đúng n i r i. — Khi Dene đi h c v vào ngày hôm sau, c u l i th y chú mình ng i trên chi c gh dài phòng khách. Dene ng i xu ng, nghiêng người v phía trước, ch ng khu u tay lên đ u g i và nhìn ch m ch m xu ng đ t, ch ông chú nói gì đó. “Ch c cháu nghĩ chú th m l m, ng i đây nh m t thây ma, t sát b ng rượu. M cháu có nói th v i cháu không?” “Th c ra m ch ng nói gì m y. Ý cháu là, cháu bi t vì sao chú b b nh.” “Chú không b nh. Chú s p ch t.” “Vâng, nh ng chú đang b nh mà.” “Chú phát b nh vì s p ch t.” “Còn bao nhiêu th i gian...” “Chúng ta không s h u th i gian, cháu , th i gian s h u chúng ta. Nó gi chúng ta trong mi ng nh con cú ng m con chu t già. Chúng ta b i r i. Chúng ta đ u tranh đ được gi i phóng, nh ng l i b nó moi m t v i ru t đ ăn và r i chúng ta s ch t nh nh ng con chu t già.” Dene nu t khan và tim đ p thình th ch nh th đang cãi nhau v i chú mình, m c dù cu c đ i tho i không h gay g t. “L y chúa, chú Lucas!” - Dene nói. Đó là l n đ u tiên c u g i chú mình v i đ y đ nghĩa c a t “chú”. C u ch a t ng nghĩ ng i nhi u v nó. Lucas không ph n ng. “Chú bi t chuy n đã bao lâu r i?” - Dene h i. Lucas b t công t c cái đèn ch n gi a hai người h . Dene c m th y bu n bã và nôn nao khi c u nh n ra ph n vi n tr ng quanh con ngươi Lucas đã tr nên vàng khè. M t c n nhói đau khác p đ n khi c u ng i xem chú mình l y l thu c ra và u ng m y viên. “Xin l i vì đ cháu ph i th y vi c này, cháu trai, nh ng nó là th duy nh t khi n chú c m th y d ch u h n. Chú đã dùng thu c trong m t th i gian dài. M t s người dùng thu c thay c m. Thu c s gi t ta theo th i gian. Thu c th c ra cũng là đ c.” “Th ?!” - Dene nói, b ng nôn nao nh khi x a được chú mình ném lên không trung. “Chú v n còn s ng dai l m. Đ ng lo l ng. Ph i m t nhi u năm đ lo i b nh này gi t mình. Nghe này, chú s ng m t lúc, nh ng ngày mai khi cháu đi h c v , hãy bàn t i vi c cùng nhau làm m t b phim. Chú có m t cái máy quay trông nh súng.” Lucas mô t kh u súng b ng tay và chĩa vào Dene. “Chúng ta s lên ý tưởng v m t d án nh . Làm m y ngày là xong.” “H n r i , nh ng li u chú có c m th y n h n vào ngày mai hay không? M nói...” “Chú s kho h n!” - Lucas nói, anh du i tay ra và v ng c. — Khi Dene bước vào tòa nhà, c u ki m tra l i l ch h n trên đi n tho i và th y r ng mình còn mười phút. V n m c nguyên áo ngoài, c u c i áo lót ra đ làm khăn lau m hôi trước khi đi đ n ch phòng th m đ nh. Có m t gã trai đang đ ng ch ngoài c a phòng. Dene ghét ph i đ i di n ki u người s p g p. Anh ta là ki u người hói c o râu m i ngày. R ng anh ta mu n trông nh th mình ki m soát được mái tóc, nh th b hói là s l a ch n c a anh ta, nh ng b t k th nào, kho ng tóc l th xu t hi n hai bên đ u không đ p đ nh m t cái vương mi n. Gã trai có b râu màu nâu nh t khá g n gàng, bù đ p cho vi c thi u tóc trên đ u, có l xu hướng bây gi là v y, nh ng người hipster[38] da tr ng luôn c t ra t tin nh ng l i che gi u toàn b khuôn m t h đ ng sau l p râu r m và kính g ng đen. Dene t h i li u ta có bu c ph i là người da màu thì m i nh n được tr c p? Có l d án c a anh ta là h tr tr em trong m t công trình v rác th i. Dene rút đi n tho i ra đ tránh ph i trò chuy n. “Có ph i c u cũng đ n xin tr c p không?” - Gã trai nói v i Dene. Dene g t đ u và đ a tay ra b t. “Dene.” - C u nói. “Rob.” - Gã trai đáp. “Anh khu nào?” - Dene h i. “Th t ra tôi đang không có ch c đ nh ngay lúc này, nh ng tháng sau tôi và m t s b n bè s thuê nhà Tây Oakland. Giá bên y r ti n h n h n.” - Rob nói. Dene nghi n ch t hàm và ch p m t: R ti n h n h n. “Anh không l n lên thành ph này à?” - Dene ti p t c. “Làm gì có ai là th c s l n lên n i này, ph i không?” “Gì c ?” “C u hi u ý tôi mà.” “Ph i, tôi hi u.” “C u có bi t Gertrude Stein[39] t ng nói gì v Oakland không?” - Rob h i. Dene l c đ u ngay c khi c u bi t câu tr l i. Th m chí c u còn t ng trích d n m y quan đi m y v Oakland khi nghiên c u cho d án c a mình. C u bi t chính xác nh ng gì anh chàng s p nói. “N i này không có bình yên...” - Anh ta thì th m, v i n cười ng ng n làm Dene mu n đ m cho m t phát. Dene mu n nói v i gã r ng c u t ng tra c u đo n trích trong văn b n g c, cu n T truy n c a m i người[40], và bi t r ng tác gi đang nói v n i cô y l n lên, Oakland, đã thay đ i và phát tri n r t nhi u, đ n n i vùng th u c a cô, m t ch n bình yên, đã bi n m t không còn đó n a. Dene mu n nói v i gã trai r ng đó là nh ng gì đã x y ra v i người b n đ a. R ng h không gi ng nhau, r ng Dene là người b n đ a, sinh ra và l n lên Oakland, chính Oakland. Rob có l đã không tìm hi u thêm v cu n sách b i vì gã đã có được nh ng gì mình mu n t nó. H n là gã đã s d ng câu trích d n trong các b a t i và giúp nh ng người nh gã c m th y tho i mái khi chi m l y các khu ph mà h t ng s đái ra qu n n u ph i lái xe qua mười năm trước. Câu trích d n y r t quan tr ng đ i v i Dene. Ch n bình yên. C u ch a đ c các tác ph m khác c a Gertrude Stein ngoài cu n t truy n. Nh ng đ i v i nh ng người b n đ a vùng đ t này, hay kh p châu M , cu c s ng đã đ i thay vĩnh vi n vì s phát tri n, v i nh ng toà nhà làm t kính, bê tông và thép, ch còn chu i ký c không th tr v . M nh đ t này không còn th g i là bình yên. Gã trai nói r ng đã đ n gi h n c a mình và đi vào. Dene lau tóc b ng cái áo lót m t l n n a r i c t nó vào trong ba lô. H i đ ng th m đ nh làm vi c trong m t căn phòng vuông g m b n cái bàn. Khi ng i xu ng, c u nh n ra h đang th o lu n v d án c a mình. Dene không bi t ph i làm gì, nói gì. Tâm trí c u r i bung. H đ c p đ n vi c d án thi u ví d th c ti n. Không ai trong s h nhìn th ng vào c u. H có b c m nhìn vào c u không? Dene quan sát nh ng người trong phòng. M t bà già da tr ng. Hai người đàn ông da đen trung niên. Hai người ph n da tr ng trung niên. M t chàng trai Tây Ban Nha tr tu i. M t người ph n Indian không th xác đ nh tu i, r i đ n m t người đàn ông ch ng ch c, cũng rõ ràng là b n x , v i mái tóc dài và đôi bông tai b c màu ng c lam đeo trên tai. H quay đ u v phía Dene. C u có ba phút đ trình bày b t c đi u gì c u nghĩ r ng h nên bi t n m ngoài h s . C h i cu i cùng đ thuy t ph c h r ng d án mà c u theo đu i đáng được tài tr . “Xin chào. Tên tôi là Dene Oxendene. Tôi là thành viên c a h i người Cheyenne và Arapaho Tribes Oklahoma. Chúc bu i sáng t t lành và c m n m i người đã dành th i gian, s quan tâm cho d án c a tôi. Xin l i n u tôi lan man xa quá. Tôi c m kích trước c h i này. Tôi bi t th i gian c a chúng ta có h n, vì v y tôi s đi th ng vào v n đ . T t c m i chuy n b t đ u khi tôi mười ba tu i. Chú tôi ch t và tôi đã ti p t c công vi c mà ông t ng b t đ u. Nh ng gì chú y đã làm cũng nh nh ng gì mà tôi mu n làm, là ghi l i câu chuy n đ i s ng c a c ng đ ng người da đ Oakland. Tôi mu n đ t máy quay trước h , thu hình, ghi âm, tôi s l u l i nh ng gì h nói n u h mu n, đ h vi t m i th , đ h k câu chuy n c a mình nh th không có ai đó, không đ o di n, ch d n hay k ch b n. Tôi mu n h có th nói nh ng gì h mu n. Hãy đ chính n i dung đ nh hướng ý nghĩa c a d án. Có r t nhi u câu chuy n đây. Tôi bi t d án này đòi h i nhi u công s c biên t p, l ng nghe, th u hi u, và nó là nh ng gì c ng đ ng c a chúng ta c n quan tâm sau m t th i gian dài b ngó l , b b m c. Tôi s trang b m t phòng quay tr s Văn hoá Indian. Đi u tôi mu n làm là tr ti n cho nh ng người k chuy n và câu chuy n c a h . Câu chuy n là vô giá, ti n nong ch là đ th hi n lòng trân tr ng. Đây không ph i là m t d án nh m thu th p d li u đ n thu n. Tôi mu n mang đ n m t góc nhìn m i m trên màn hình v văn hoá người b n đ a. Nh ng gì chúng ta bi t v h m i ch là b n i và sáo r ng đ n n i không ai mu n tìm hi u xa h n. S th t thì đau lòng h n v y, quá đau lòng đ có th gi i trí. Nh ng quan tr ng h n là cách nó được miêu t vô cùng th m h i, và chúng ta ch ng làm gì đ thay đ i nó, không gì, kh n ki p, xin l i vì t ng , nh ng nó làm tôi phát điên. Đó không ph i là m t b c tranh th m h i, nh ng người và nh ng câu chuy n mà b n s th y không th ng thi t, y u đu i hay c n s thương h i. Có ni m đam mê th c s đó, và có l là c s gi n d . Tôi mu n l t t khía c nh này b i vì tôi cũng c m th y nh v y, tôi s th c hi n nó b ng t t c tâm ý c a mình, n u d án được phê duy t và được ng h nhi u ti n h n. Có l d án còn ch ng t n kém đ n th , ch vài ngàn là được, và tôi s làm h u h t m i công vi c. Xin l i n u tôi trình bày quá lâu. C m n!” Dene hít m t h i th t sâu. H i đ ng th m đ nh v n c m cúi làm vi c. C u th ra, h i h n v t t c nh ng gì đã nói. H nhìn ch m ch m vào máy tính và gõ t c ký. Đây là th i gian đ h đ a ra câu h i. Không ph i câu h i cho Dene. Câu h i cho nhau. Th o lu n v kh năng t n t i c a d án. M ki p. C u quên s ch mình v a trình bày cái gì. Người đàn ông b n đ a gõ nh vào đ ng h s c a Dene và h ng gi ng: “M t ý tưởng thú v . Nh ng tôi g p khó khăn đ xác đ nh chính xác ý đ nh c a người n p đ n, tôi t h i, và xin vui lòng góp ý n u tôi đã b l đi u gì đó, tôi băn khoăn v vi c anh ta có th c s nghiên c u v d án hay ch tưởng tượng ra. Ý tôi là, anh ta th m chí còn ch ng có m t ví d th c t ...” - Người đàn ông b n x nói. Dene bi t ngay ông ta s xoáy vào ch đó. Có khi ông ta còn không bi t r ng Dene cũng là người b n x . M ki p! Ví d th c ti n! Nh ng Dene không th nói b t c đi u gì. C u đang ch là con ru i đ u trên tường, và đã b ông ta đ p cho m t phát. Ai đó thì th m thêm đi u gì khác. Người đàn ông da đen l n tu i, ăn m c đ p h n, v i b râu tr ng và đeo kính, nói: “Tôi nghĩ ý tưởng này khá thú v , n u anh ta th c s làm nh ng gì anh ta h a h n, v c b n, là vượt ra kh i cách thu th p tài li u truy n th ng đ lên ti ng theo m t cách m i m . Nh miêu t thì có v nh anh ta không ph i là người quay phim, g n nh là ch ng có ai đ ng sau máy quay đây c . Đi u băn khoăn c a tôi là li u anh ta có th khi n m i người tìm đ n, trao lòng tin tưởng và k câu chuy n c a h hay không. N u anh ta có th , tôi tin d án này s tr nên r t tri n v ng khi anh ta bi n nó thành m t th s n ph m đ m tính cá nhân, h u hình và có t m nhìn. Đôi khi người đ o di n có quá nhi u nh hưởng lên các câu chuy n. Tôi thích ý tưởng r ng anh ta cho phép chính n i dung m i là th đ nh hướng t m nhìn cho d án. Đây s là nh ng câu chuy n r t có tr ng lượng.” Dene th y người đàn ông b n đ a đ i t th m t cách đ y khó ch u trên gh , c t h s c a Dene vào m t c p táp r i đ t nó phía sau m t ch ng tài li u l n. Người ph n da tr ng l n tu i trông gi ng Tilda Swinton[41] nói: “N u anh ta nh n tr c p và s n xu t được m t b phim tài li u m i m , tôi nghĩ r ng đi u đó s r t tuy t, tôi bi t còn nhi u đi u ph i th o lu n v trường h p này. Chúng ta đã có kho ng h n hai mươi ng viên đ cân nh c và tôi ch c r ng m t vài h s s c n s xem xét và th o lu n nghiêm túc.” — Tr l i ga BART, hướng v nhà, Dene nhìn th y khuôn m t c u ph n chi u trên ph n t i c a c a s đoàn tàu. Trông c u r ng r . C u thu l i n cười trên m t khi b t g p nó. Dene đã nh n được tr c p. H n r i. Năm nghìn đô la. C u ch a t ng có nhi u ti n đ n v y, ch a m t l n trong đ i. C u nghĩ v chú mình và đôi m t sáng lên. C u si t ch t túi khoác, ng đ u ra sau, không nghĩ gì n a, đ m c đoàn tàu đ a mình v nhà. Khi Dene tr v ngôi nhà tr ng tr i, có m t chi c máy nh cũ n m trên bàn cà phê trước cái gh dài. C u c m nó lên và ng i xu ng. Đó là chi c máy nh hình kh u súng c a Lucas. V i cái cò. C u ng i đó m t mình cùng chi c máy nh trong lòng, đ i m tr v v i m t thông báo. Khi bà bước vào, v m t bà đã th hi n t t c . M không c n ph i nói ra. Nh th c u đã bi t trước đi u đó, Dene đ ng d y, c m máy nh trên tay, c u ch y qua m th ng ra kh i c a trước. C u ti p t c ch y xu ng chân đ i r i đ n Công viên Dimond. Có m t đường h m dưới lòng công viên. Nó cao kho ng ba mét, dài kho ng hai trăm mét, và đo n gi a (m t trăm mét tính t l i vào), n u b n trong đó, nó t i đ n n i b n không th nhìn th y th gì. M nói r ng có m t con đường th y ng m ch y ra v nh. C u không bi t t i sao c u đ n đây, ho c t i sao c u l i mang theo cái máy nh. C u th m chí còn ch ng bi t cách s d ng nó. Gió rít trong h m. Táp th ng vào Dene. Nh là h i th . Nó là m t cái mi ng v i cái c h ng. Dù c g ng, c u không th b t máy nh lên nh ng Dene v n chĩa nó v phía đường h m. C u t h i li u mình có bao gi k t thúc nh Lucas không. R i c u nghĩ v m nhà. M ch ng làm gì sai. Không ai là có l i. Dene nghĩ c u nghe được ti ng bước chân v ng ra t bên trong đường h m. C u trèo lên m t bên con l ch và đ nh ch y ngược lên đ i đ tr v nhà, nh ng l i d ng l i. C u tìm th y cái công t c sườn máy nh, ngay ch dòng ch Bolex Paillard. C u chĩa máy nh vào đèn đường, vào con ph . C u đ nó quay su t quãng đường đi b v nhà. C u mu n tin r ng khi b t máy, chú Lucas v n bên mình, nhìn cu c s ng qua lăng kính. Khi v đ n g n nhà, c u th y m đ ng c nh c a s ch c u. M đã khóc. Dene vòng qua phía sau m t c t đi n tho i. C u nghĩ v nh ng gì m ph i tr i qua, m t đi người em trai ru t. C m giác có gì không đúng trong cách Lucas giã t th gi i, nh th chú y l c l i và cô đ n. Norma cúi xu ng, ôm l y khuôn m t c u trong tay. Máy quay v n ch y. C u nh c nó lên, kéo cò, hướng v m và nhìn đi ch khác. Opal Victoria Viola Bear Shield Tôi và ch gái, Jacquie, đang làm bài t p trong phòng khách v i cái tivi b t to đúng lúc m tr v và mang theo tin t c r ng chúng tôi s chuy n đ n Alcatraz. “Đóng gói đ đ c đi. Chúng ta s chuy n t i đó. Ngay hôm nay!” - M nói. Và chúng tôi hi u đi u này nghĩa là gì. Chúng tôi s tránh l T n đó. H i đó, c gia đình s ng phía Đông Oakland, chúng tôi có m t ngôi nhà màu vàng. Đó là ngôi nhà sáng nh t nh ng nh nh t trong khu ph . M t phòng ng hai giường v i căn b p bé đ n n i không kê v a m t cái bàn. Tôi không thích s ng ch y, th m lót sàn thì m ng và có mùi nh b i đ t. Chúng tôi không có l y m t chi c gh dài hay tivi, nh ng nó còn t t chán so v i nh ng n i trước đây. M t bu i sáng, m v i vàng đánh th c chúng tôi, m t bà tím b m. Bà m c chi c áo khoác da màu nâu quá kh c ch c tu t xu ng kh i vai. Hai b môi bà s ng lên. Đôi môi l n b t thường khi n tôi b i r i. M không nói được rõ ràng, c g ng b o hai ch em gói ghém đ đ c. H c a Jacquie là Red Feather, còn c a tôi thì là Bear Shield. C hai người cha đã b m mà đi. Trong bu i sáng m v nhà v i khuôn m t b đánh đ p, chúng tôi b t xe buýt đ n m t ngôi nhà m i, ngôi nhà màu vàng. Tôi không bi t làm th nào mà bà ki m được m t ngôi nhà. Trên xe buýt, tôi ti n l i g n m , tay vào túi áo khoác. “T i sao mình l i có nh ng cái tên nh th này ?” “Chúng đ n t nh ng danh pháp trong ti ng người b n đ a c . Chúng ta đã có cách đ t tên riêng trước khi nh ng người da tr ng xu t hi n và lan r ng tên h m i đ n m quy n nh hưởng lên th dân.” Tôi đã không hi u l i gi i thích v các dòng h . Và tôi đã băn khoăn li u Bear Shield (Khiên G u) có nghĩa là nh ng chi c khiên mà loài g u dùng đ t b o v mình, hay là nh ng chi c khiên mà con người dùng khi đ i di n loài g u, hay nó chính là nh ng chi c khiên được làm ra t nh ng con g u? B t k th nào, th t khó đ gi i thích đi u đó trường, làm th nào mà tôi l i là Khiên G u, và đó th m chí còn ch ng ph i là ph n t i t nh t. Ph n t nh t là tên tôi, hai ch : Opal Viola. Tôi có tên Opal Viola Victoria Bear Shield. Victoria là tên m , m c dù bình thường người ta v n g i bà là Vicky, và ph n Opal Viola đ n t bà ngo i, người mà chúng tôi ch a bao gi g p. M nói r ng bà ngo i là m t ph n duy tâm và là ca sĩ hát nh ng bài hát tâm linh, vì v y tôi nên mang theo cái tên dài dòng c l đó đi kh p n i v i lòng t hào. Nh ng đ a tr khác đã không ph i b a thêm v n đi u hay lái ch đ khi n cái tên tr nên bu n cười h n. Chúng nó ch vi c đ c to toàn b tên tôi và cười n c n . — Chúng tôi lên xe buýt vào m t bu i sáng xám x t l nh l o cu i tháng Giêng, năm 1970. Tôi và Jacquie đeo nh ng chi c túi màu đ cũ k có g n bánh xe gi ng nhau, ch ng đ ng được bao nhiêu đ . Dù sao thì chúng tôi cũng không có nhi u mà gói ghém. Tôi đã mang theo hai b đ và ôm chú g u bông b n thân, Two Shoes (Hai Chi c Giày), trên tay. Cái tên Two Shoes đ n t ch Jacquie, b i vì chú g u bông th i th u c a ch ch có m t chi c giày. Nó không ph i tên là One Shoe (M t Chi c Giày), nh ng có l tôi nên th y mình may m n khi có được chú g u v i đ y đ hai chi c giày. Nh ng sau đó, h s n xu t nh ng chú g u chân tr n, vì th có khi tôi cũng ch ng may m n l m. — Ra đ n v a hè, m quay m t v hướng ngôi nhà: “Hãy nói l i t m bi t v i nó, các con.” Tôi có thói quen ki m tra c a trước đ ch c ch n r ng không có cái thông báo tr c xu t nào dán trên đó. N u có m t cái thì nó s luôn đó. M gi chúng được dán nguyên v n trên c a r i bao bi n r ng bà ch a bao gi nhìn th y chúng, và có thêm m t chút th i gian. Tôi và Jacquie nhìn ngôi nhà. Nó n, ngôi nhà màu vàng. So v i nh ng ch trước. N i đ u tiên chúng tôi s ng mà không có bóng dáng m t trong hai người cha, vì v y, nó yên tĩnh và ng t ngào, gi ng nh chi c bánh kem chu i mà m đã làm trong đêm đ u tiên chúng tôi đó, khi bình gas v n ho t đ ng còn đi n thì ch a có, chúng tôi đã đ ng ăn trong b p, dưới ánh n n. Hai ch em v n m i suy nghĩ xem ph i t m bi t căn nhà th nào thì m hét lên “Bus!” và chúng tôi ph i đi theo sau bà, kéo nh ng chi c túi màu đ có bánh lăn gi ng h t nhau. — Lúc đó là gi a tr a, trên xe v ng tanh. Jacquie ng i cách vài hàng gh nh th ch y không quen bi t chúng tôi, nh th ch y đang đi m t mình. Tôi mu n h i nhi u h n v hòn đ o, nh ng tôi bi t m không thích nói chuy n trên xe buýt. M cũng gi ng nh Jacquie. Làm b r ng t t c chúng tôi không quen bi t nhau. “T i sao chúng ta l i nói v vi c riêng c a mình xung quanh nh ng người xa l ?” - M b o. Sau m t lúc, tôi không th ch u n i thêm n a. “M i!” - Tôi nói: “Chúng ta đang làm gì th ?” “Chúng ta đang đi thăm h hàng. Nh ng người Indian. Chúng ta s đi đ n n i có cái nhà tù cũ. B t đ u t bên trong phòng giam, n i hi n t i chúng ta , nh ng người Indian, n i mà h đã đ a chúng ta đ n, m c dù h c làm nh h không ép chúng ta ph i đó. Chúng ta s tìm cách vượt ra t bên trong b ng m t cái mu ng. Đây, con nhìn này.” M đ a cho tôi m t x p th có kích thước gi ng nh nh ng lá bài t trong ví. B n có th nhìn th y hình nh đó kh p m i n i, bóng c a m t người Indian cưỡi ng a, phía m t còn l i in dòng ch L i tiên tri Ng a điên. Tôi đ c nó: Vượt xa kh i n i kh ; Qu c gia Đ s s ng l i và tr thành phước lành cho m t th gi i m c ru ng. M t th gi i đ y nh ng l i th t h a, s ích k và chia ly. M t th gi i khao khát ánh sáng. Tôi th y th i đ i c a b y th h , khi con người v i m i màu da t p h p dưới Cây S S ng thiêng liêng và chu kì Trái Đ t s l i tái di n. Tôi không hi u m đã c gi i thích gì v i t m th đó, hay v i cái mu ng. Nh ng đ y là ki u c a m . Nói chuy n b ng m t ngôn ng riêng. Tôi h i m xem li u n i y có loài kh hay không. Ch ng rõ làm sao mà lúc nào tôi cũng nghĩ trên m t hòn đ o thì ph i có kh . M không đáp, bà ch m m cười và đôi m t ng m nhìn nh ng con đường dài màu xám phía bên kia c a s xe buýt, chăm chú nh th đó là b phim yêu thích cũ x a mà m đã xem quá nhi u l n. — M t chi c xu ng đ a chúng tôi đ n hòn đ o. Tôi d i đ u vào lòng m su t quãng th i gian. Nh ng người đ a chúng tôi đ n n i m c đ ng ph c quân đ i. Tôi đã không hi u mình đang d n thân vào chuy n gì. — Chúng tôi ăn món th t bò h m t nh ng chi c bát x p, gi a m t đám đàn ông tr tu i trông có v to l n và nóng n c trong áo khoác màu g s i. M ng i hút thu c lá đ ng xa v i hai người ph n da đ l n tu i n ào. Có m t ch ng bánh mì, b và nh ng n i th t h m trên bàn. Khi lò sưởi tr nên quá nóng, chúng tôi d ch ra xa và ng i xu ng. “Em không bi t ch thì th nào...” - Tôi nói v i Jacquie, mi ng đây bánh mì và b : “...nh ng em thích s ng th này.” Chúng tôi cười l n và Jacquie d a lên tôi, vô tình c c đ u vào nhau, khi n chúng tôi còn cười to h n. R i tr i tr khuya, tôi đã ng g t khi m quay l i. “M i người ng trong phòng giam. Nó m h n!” - Bà nói v i chúng tôi. Tôi và Jacquie ng trong phòng giam đ i di n v i m . Bà luôn có v điên r , nh y vi c liên t c, đ a chúng tôi đi kh p thành ph Oakland, g p g r i l i chia tay v i nh ng người cha, chuy n trường h c,... Nh ng l n này có gì đó khác, chúng tôi đã luôn k t thúc trong m t ngôi nhà, m t căn phòng, hay ít nh t là trên giường. Tôi và Jacquie ng c nh nhau, v i t m chăn Indian, trong phòng giam cũ đ i di n m . T t c m i th khi n âm thanh trong các phòng giam v ng r t lâu. M hát bài hát ru Cheyenne mà bà t ng hát đ đ a chúng tôi vào gi c ng . Tôi đã không nghe th y nó trong m t th i gian dài, tôi đã g n nh quên lãng nó, và ngay c khi điên cu ng vang v ng qua nh ng b c tường, nó v n là thanh âm gi ng hát c a m . Chúng tôi ng thi p đi nhanh chóng và yên bình. — Jacquie hoà nh p nhanh h n tôi nhi u. Ch y k t b n v i m t nhóm thanh thi u niên quanh đ o. Người l n r t b n r n nên không đ tâm nhi u đ n h . Tôi thì l ng nh ng theo m . Chúng tôi nói chuy n v i m i người, tham d các cu c h i h p nh m quy t đ nh nh ng vi c c n làm, nh ng gì c n h i, nh ng yêu c u c n đ a ra. Nh ng người Idian n m quy n có v d n i điên h n. Đó là nh ng người đàn ông. Và nh ng người ph n thì có v không nghe l i nhi u nh h mu n. Ch m i m y ngày trôi qua mà đ ng đ ng nh hàng tu n. C m giác chúng tôi s ngoài đó mãi mãi, ch h xây d ng trường h c, c s y t , trung tâm văn hóa. M b o tôi ra ngoài tìm xem Jacquie đang làm gì. Tôi không mu n lang thang m t mình. Nh ng s chán chường cu i cùng cũng cho tôi đ can đ m đ ra ngoài tìm ki m. Tôi mang theo Two Shoes. Tôi bi t mình đã quá l n đ ch i v i g u bông. Tôi g n mười hai tu i. Nh ng tôi v n mang nó theo cùng đi xu ng phía bên kia ng n h i đăng, n i có v không nên t i. Tôi tìm th y h bên b bi n g n C ng Vàng. H ng i trên các t ng đá, ch vào nhau và cười đùa theo cách n ào, suông sã đúng ki u thanh thi u niên. Tôi nói v i Two Shoes r ng đây không ph i là m t ý tưởng hay và r ng chúng tôi nên quay l i. “Ch i, đ ng lo l ng. T t c nh ng người này, ngay c nh ng người tr tu i, đ u là h hàng c a ta. Vì v y, đ ng s hãi. H n n a, n u có ai xua đu i ch , em s nh y xu ng và c n vào m t cá chân h , h không ng được đi u đó. Em s s d ng năng l c g u th n c a mình, em s đ a h vào gi c ng . Ki u nh m t gi c ng đông ngay l p t c. Em s làm nh th , ch i, vì th đ ng lo l ng. Đ ng sáng t o t o ra em m nh m đ b o v ch !” - Two Shoes nói. Tôi b o Two Shoes ng ng nói chuy n nh m t người da đ . “Em không hi u ý c a ch . Nói chuy n nh m t người da đ là sao?” - G u đáp. “Em không ph i là người Indian, TS[42]. Em là m t con g u bông.” “Ch bi t th a là chúng ta không khác nhau bao nhiêu. C hai chúng ta đ u được đ t tên theo nh ng người đàn-ông-óc-l n.” “Óc-l n?” “Đàn ông v i b óc c a nh ng con l n.” “Nghĩa là sao?” “Columbus g i ch là người Indian, còn v i em, đó là l i c a Teddy Roosevelt[43].” “Sao l i th ?” “Ông ta t ng săn g u, r i m t l n ông ta tìm th y m t con g u đói già lông xù, và đã quy t đ nh không b n nó. Sau đó, trên các t báo xu t hi n truy n tranh v câu chuy n săn b n, làm cho ông Roosevelt trông có v nh là m t người nhân h u, m t người yêu t nhiên th c s , đi u đó th t tuy t. R i người ta làm nh ng con g u nh i bông nh và đ t tên chúng là Teddy. G u Teddy đã tr thành g u bông. Đi u h không k ra là ông ta đã c t c con g u già đó. y là lo i lòng nhân h u mà không ai mu n cho b n bi t.” “Làm sao em l i bi t được chuy n này?” “Ta ph i bi t v l ch s c a dân t c mình. T t c nh ng gì h đã làm khi n ta đây ngày hôm nay. Loài g u b n em, hay người Indian nh ch , chúng ta đã tr i qua r t nhi u. H đã c gi t chúng ta. Nh ng sau đó khi h k l i l ch s , h lèo lái đ nó gi ng nh m t cu c phiêu l u anh hùng xuyên qua khu r ng v ng. Nh ng chú g u và người da đ kh p m i n i. Ch i, h c t h ng t t c chúng ta.” “T i sao ch l i c m th y nh m đã nói v i mình v chuy n này r i?” “Roosevelt nói: Tôi không tiêu c c đ n m c nghĩ r ng ch nh ng người da đ đã ch t m i t t, nh ng tôi tin r ng c mười người thì ph i có đ n chín k ng c, và tôi không mu n ti p xúc đ nhi u đ g p được người th mười.” “Ôi, TS! Đi u đó th t sai l m! Ch ch m i nghe câu chuy n v cây g y l n[44].” “Chuy n cây g y l n ch là l i d i trá v lòng thương xót. Trò chuy n d u dàng nh ng l i luôn kè s n m t cây g y l n, người ta nói v cách qu n tr c a người ngo i qu c th đ y. Đó là nh ng gì áp d ng trên chúng ta, c loài g u và người Indian. Người nước ngoài trên m nh đ t c a ta. Và v i nh ng cây g y l n c a mình, h đã xua chúng ta đ n t n xa phía tây, chúng ta g n nh b xoá s .” R i Two Shoes l ng đi. Đó là g u. C u y ch lên ti ng khi có đi u gì mu n nói ho c c u y s hoàn toàn im l ng. Tôi có th bi t được khi nhìn vào ánh sáng trong con ngươi đôi m t c a Two Shoes. Tôi đ t Two Shoes ng i đ ng sau m t t ng đá và đi xu ng ch ch gái. — M i người t t p trên m t bãi cát nh m ướt r i đ y đá s i, hoàn toàn b nh n chìm n i nước sâu h n. Càng đ n g n h , tôi càng nh n th y rõ h n r ng Jacquie đang hành đ ng kỳ qu c, m i c ch đ u có v phô di n và méo mó. Ch y t t v i tôi. Quá t t. Ch y g i tôi l i g n, ôm tôi th t ch t, r i gi i thi u v i m i người r ng tôi là em gái b ng gi ng nói quá to. Tôi đã nói d i và b o mình mười hai tu i, nh ng h th m chí còn ch ng quan tâm. Tôi th y r ng h đang chuy n tay nhau m t cái chai l n. Nó đ n ch Jacquie. Ch u ng m t ng m dài. “Đây là Harvey!” - Jacquie nói v i tôi khi ch y chuy n cái chai đ n tay anh chàng. Harvey c m l y và dường nh không đ ý đ n nh ng l i c a Jacquie. Tôi r i kh i ch h và th y m t th ng bé đang đ ng cách xa m i người, m t th ng bé trông tr c tu i tôi. C u ta đang ném nh ng hòn đá v phía m t bi n. Tôi h i c u đang làm gì. “C u không có m t nhìn à?” - Th ng nhóc đáp. “Trông nh c u đang c g ng thoát kh i hòn đ o b ng cách ném đi t ng hòn đá m t.” - Tôi nói. “T ước mình có th ném hòn đ o ngu ng c này vào đ i dương.” “Nó v n đang gi a đ i dương r i.” “Ý t là ném nó chìm xu ng t n đáy.” - C u nói. “Sao l i th ?” - Tôi h i. “B i vì b b t t và anh trai đây...” - C u y nói: “Kéo chúng t ra kh i trường h c đ đ n n i này. Không có tivi, không có th c ăn ngon, m i người ch y xung quanh, u ng rượu, nói v vi c m i th s thay đ i. M i th v n đã thay đ i r i mà. T thích được nhà h n.” “C u không nghĩ vi c đ ng lên đ u tranh vì đi u gì đó là t t à? C g ng s a m i sai l m mà h đã mang đ n và áp đ t lên chúng ta trong su t hàng trăm năm qua, k t khi h xu t hi n?” “Ph i r i, b t su t ngày ch nói đ n m y vi c đó. Nh ng gì h đã làm v i chúng ta. Chính ph Hoa Kỳ. T ch ng hi u gì v m y th y, t ch mu n v nhà thôi.” “T không nghĩ r ng b n mình còn nhà đâu.” “T i sao m i người l i mu n chi m l y m t n i ngu ng c mà ch ng ai mu n , m t n i mà m i người luôn tìm cách tr n thoát n u ph i trong đó?” “T không bi t. N i này có th có ích. Mình ch ng bao gi bi t được đâu.” “Ph i r i!” - Th ng nhóc nói, sau đó c u ném m t hòn đá khá l n qua ch đám thanh niên. Nó văng đ n và h hét lên nh ng l i ch i r a xa l . “Tên c u là gì?” - Tôi h i. “Rocky.” - C u đáp. “V y, Rocky thì ném đá[45] h ? “Đ ng trêu t . Th tên c u là gì?” Tôi h i h n vì đã nói chuy n tên tu i và c g ng nghĩ đ n đi u gì khác đ h i, nh ng đ u óc tr ng r ng. “Opal Viola Victoria Bear Shield!” - Tôi tr l i nhanh nh t có th . Rocky v a ném m t hòn đá khác. Tôi không rõ li u c u y ch ng đ tâm l ng nghe hay li u c u y không th y nó bu n cười nh h u h t nh ng đ a tr khác. Đ ng nào thì ngay sau đó, m t chi c thuy n đ t ng t xu t hi n. M y đ a tr l n h n đã đánh c p nó t n i nào đó trên đ o. M i người đi v phía chi c thuy n khi nó đ n g n. Tôi và Rocky theo sau. “B n s lên thuy n à?” - Tôi h i Rocky. “ , ch c là tôi s đi.” - C u nói. Tôi đ n ch Jacquie đ h i ch y có theo h không. “T t nhiên r i, ch t ti t!” - Ch đáp, hoàn toàn say rượu, đó là khi tôi bi t mình cũng ph i đi. Nước b đ c ngay l p t c. Rocky h i xem c u có th n m tay tôi không. Câu h i khi n tim tôi đ p nhanh h n dù nó đã v n dĩ đ p nhanh vì được ng i trên m t chi c thuy n đang r sóng lao đi, cùng v i t t c nh ng đ a tr l n h n, nh ng đ a h n là ch a t ng lái thuy n trong c cu c đ i. Tôi n m l y bàn tay c a Rocky khi con thuy n vượt lên kh i đ nh sóng và chúng tôi gi hai tay nh th cho đ n khi th y m t chi c thuy n khác ti n v phía mình. Chúng tôi v i buông ra nh th cái n m tay là lý do chi c thuy n kia xu t hi n. Lúc đ u tôi tưởng đó là c nh sát, nh ng sau thì nh n ra đó ch là m t vài người đàn ông l n tu i ch y thuy n qua l i gi a đ o và đ i l c đ mua nhu y u ph m. H đang hét lên v đi u gì đó v i chúng tôi. Nh ng người đàn ông bu c neo con thuy n m t trước hòn đ o. Ch đ n khi c p c ng, tôi m i th c s nghe được ti ng la hét. Chúng tôi đã b m ng. T t c nh ng đ a tr l n h n đ u say rượu. Jacquie và Harvey đã b ch y, khi n cho nh ng người khác cũng ch y theo. Tôi và Rocky l i trên thuy n, nhìn nh ng người đàn ông l n tu i b i r i trước đám thanh niên ch y lo ng cho ng, ngã xu ng và cười m t cách say s a ngu ng c. Khi hai người đàn ông nh n ra h không b t được ai và không ai ch u nghe, h b đi. H đã b cu c ho c tìm thêm người đ n tr ng tr chúng tôi. M t tr i đang l n và m t c n gió l nh ùa đ n. Rocky bước xu ng thuy n và c t neo. Tôi t h i c u y h c cách làm v y đâu. Tôi cũng bước xu ng và c m th y cái thuy n b ng b nh khi tôi r i kh i nó. Sương mù đang xu ng, ch m đ n m c rón rén, ngang đ n đ u g i chúng tôi. Tôi quan sát sương mù trong vài phút, r i đi đ n phía sau Rocky và n m l y tay c u. C u quay l ng v phía tôi, nh ng l i đ tôi c n m tay mình nh th . “T v n s bóng t i...” - C u nói. C m giác nh c u y đang c cho tôi bi t đi u gì khác. Nh ng trước khi tôi có th hi u được nó là gì, tôi nghe th y m t ti ng hét. Jacquie! Tôi buông tay Rocky, và ch y v phía âm thanh vang lên. Nh ng t m ki p, ch t ti t lướt qua, tôi d ng l i và quay người nhìn Rocky, ý b o: C u còn ch gì n a? Th mà Rocky quay l ng tr l i thuy n. Khi tôi tìm th y h , Jacquie đang bước xa ra kh i Harvey, c vài bước l i nh t lên m t hòn đá r i ném nó vào anh ta. Harvey n m trên m t đ t v i m t cái chai r ng trong lòng, đ u l c l n ng trĩu. Đó là khi tôi nh n ra nét tương đ ng. Không hi u sao tôi l i không th y đi u y t trước, r ng Harvey là anh trai Rocky. “Đi thôi!” - Jacquie nói v i tôi - “Th ng gi rách!” Ch nh m t bãi nước b t lên m t đ t hướng v phía Harvey. Chúng tôi men theo đường ph d n đ n c u thang l i vào nhà tù. “Chuy n gì đã x y ra?” - Tôi h i. “Ch ng gì c .” “Anh y đã làm gì?” - Tôi l i h i “Ch đã nói không v i th ng đó. Nh ng nó ch ng quan tâm. Ch đã b o h n d ng l i.” - Jacquie d i m t - “Chuy n này ch ng quan tr ng, ch t ti t!” - Ch nói và bước nhanh h n. Đ Jacquie đi trước, tôi d ng l i và gi cái thang đ u c u thang, c nh ng n h i đăng. Tôi nghĩ mình nên nhìn l i, đ tìm Rocky, nh ng r i ti ng ch vang lên gi c tôi b t k p. Khi hai ch em tr l i khu phòng giam, m đang ng . M t đi u gì đó không đúng v cách bà n m. M đang n m úp s p m c dù bà luôn ng ng a. Gi c ng c a m dường nh quá sâu. Trông nh m n m đó và thi p đi dù không có ý đ nh đánh m t gi c. Và m đang ngáy. Jacquie ng trong phòng giam đ i di n còn tôi thì rúc vào t m chăn cùng v i m . Gió rít bên ngoài. Tôi s và b i r i vì m i th . Chúng tôi đang làm gì trên đ o? Nh ng r i tôi chìm sâu vào an tĩnh ngay khi nh m m t l i. — Tôi th c d y v i Jacquie n m bên c nh. Jacquie đã n m vào ch c a m vào gi a đêm. M t tr i chi u lên hai ch em, in nghiêng bóng thanh ch n ngang kh p thân th . Nh ng ngày sau, chúng tôi h u nh ch ng làm gì tr vi c tìm hi u xem hôm đó s được ăn gì, vào lúc nào. Chúng tôi l i trên đ o vì không còn l a ch n nào khác. Không còn m t căn nhà hay m t cu c s ng đ quay tr l i, không c hy v ng r ng chúng tôi s nh n được nh ng gì mong đ i, r ng chính ph s thương xót, tha th cho chúng tôi b ng cách g i th c ph m và năng lượng, xây d ng nhà c a, đ u t vào n i này. Ngày trôi qua ngày, không gì x y ra. Nh ng chi c thuy n đ n và đi v i s nhu y u ph m ít d n. R i đ n th i đi m tôi th y m i người kéo dây đ ng ra kh i tường c a các tòa nhà và chuy n chúng xu ng thuy n. Nh ng người đàn ông trông m t m i và say rượu thường xuyên h n, ngày càng có ít ph n , tr em xung quanh. “Chúng ta s r i kh i đây. Hai con đ ng lo l ng!” - M đã nói th vào m t đêm t phòng giam bên kia. Nh ng tôi không còn tin tưởng bà n a. Tôi không ch c m đ ng v phía ai. Có l ch ng còn phía nào c . Có l ch còn m t phía duy nh t gi ng nh rìa đá ven b đ o. Vào m t trong nh ng ngày cu i cùng trên đ o, tôi và m trèo lên ng n h i đăng. M nói v i tôi r ng bà mu n nhìn v thành ph . R ng bà có m t th c n cho tôi bi t. M i người đang nh n nháo ch y xung quanh trong nh ng ngày cu i cùng, nh th t n th đang đ n g n. Tôi và m tôi ng i đó trên bãi c nh không có gì x y ra. “Bé Opal Viola c a m !” - M nói, vu t ve nh ng l n tóc sau tai tôi. Bà ch a t ng, không m t l n, g i tôi là bé c a m . “Con ph i bi t nh ng gì đang x y ra đây...” - M thì th m: “Bây gi con đã đ l n đ bi t, và m xin l i vì đã không nói v i con t trước. Opal, con ph i bi t r ng chúng ta không bao gi nên gi kín nh ng câu chuy n c a mình và không ai là quá nh đ nghe. T t c chúng ta đây lúc này b i vì m t l i nói d i. H đã nói d i chúng ta k t khi ta xu t hi n. Và h v n đang d i trá đ n t n bây gi !” Cái cách mà bà nói “h v n đang d i trá đ n t n bây gi ” làm tôi s . Gi ng nh nó có hai nghĩa khác nhau mà tôi ch ng th hi u được dù ch m t. Tôi h i m l i nói d i y là gì, nh ng m ch nhìn ch m ch m v phía m t tr i, toàn b khuôn m t tr nên méo mó. Tôi không bi t ph i làm gì ngoài vi c ng i đó và ch đ i nh ng l i ti p theo. M t c n gió l nh táp vào khi n chúng tôi ph i nh m m t trước nó. V i đôi m t nh m, tôi h i m s làm gì. Bà nói r ng chúng tôi ch có th làm nh ng gì chúng tôi có th , và con quái v t c máy chính ph không có ý đ nh d ng chân đ lâu đ nhìn l i xem đi u gì đã th c s x y ra. Đ s a ch a m i chuy n. Vì v y, nh ng gì chúng ta có th làm ch là c g ng hi u được chúng ta đ n t đâu, nh ng gì đã x y ra v i dân t c c a chính mình và tưởng nh h b ng cách s ng đoan chính, b ng cách k l i nh ng câu chuy n. M nói v i tôi r ng th gi i được t o nên t nh ng câu chuy n, ch nh ng câu chuy n và nh ng câu chuy n v nh ng câu chuy n mà thôi. Và r i, nh th t t c nh ng đi u đó c n được suy ng m, m tôi d ng l i m t lúc lâu, nhìn v phía thành ph và nói v i tôi r ng bà b ung th . C hòn đ o ch t bi n m t. M i đi u. Tôi đ ng d y và bước đi mà không bi t mình đi đâu. Tôi nh ra r ng tôi đã b l i Two Shoes t ng đá nào đó su t th i gian dài. Khi tôi tìm đ n v i Two Shoes, c u ng i l ch sang m t bên và trong tình tr ng x u, nh th th gì đó đã nhai c u, ho c ch là gió và mu i đã làm chú g u bông b c đi. Tôi b c u lên và nhìn th ng vào khuôn m t. Tôi không còn nhìn th y ánh sáng trong m t c u y n a. Tôi đ t Two Shoes xu ng. R i c th r i đi. — Khi tr l i đ t li n, vào m t ngày n ng sau hàng tháng trên đ o, chúng tôi lên xe buýt và quay tr l i g n n i chúng tôi t ng s ng trước khi chuy n đ n ngôi nhà màu vàng. Ngay bên ngoài trung tâm thành ph Oakland, trên ph Telegraph. Chúng tôi v i người anh nuôi c a m , Ronald, người mà chúng tôi m i g p l n đ u vào ngày chuy n đ n cùng chung s ng. Tôi và Jacquie ch ng thích ông ta m t chút nào c . Nh ng m nói ông ta là m t người đàn ông th c s . M t người đàn ông duy tâm. M không mu n làm theo nh ng gì các bác sĩ khuyên. Trong m t th i gian, chúng tôi thường thăm thú phía b c, n i Ronald đ m hôi nh t m. đó quá nóng đ i v i tôi, nh ng Jacquie và m thích nó. Tôi và Jacquie đ u nói v i m r ng bà nên làm nh ng gì mà các bác sĩ d n dò. Bà đáp r ng bà không th đi được, r ng m ch có th đi theo con đường mình s đi. Đó cũng là cách mà m đã ra đi. D n d n lùi vào quá kh nh t t c nh ng đi u thiêng liêng, đ p đ khác và không bao gi quay tr l i. M t ngày n , m l t th m trên chi c gh dài trong phòng khách c a Ronald. Bà càng ngày càng g y. — Sau chuy n Alcatraz[46], khi m qua đ i, tôi s ng m t cách tr m l ng. Tôi t p trung vào h c hành. M đã luôn nói đi u quan tr ng nh t mà chúng tôi có th làm là được giáo d c, n u không thì chúng tôi s mãi s ng cu c đ i câm l ng. Hai ch em đã không l i v i Ronald. M i th tr nên t i t nhanh chóng. Nh ng đó là câu chuy n cho m t th i đi m khác. Khi bà còn đó, và th m chí sau khi bà ch t, ông ta luôn b m c chúng tôi. Tôi và Jacquie dành tr n th i gian bên nhau khi trường. Chúng tôi đ n thăm m m thường xuyên nh t có th . M t ngày n trên đường v nhà t nghĩa trang, Jacquie d ng l i và quay sang tôi. “Chúng mình đang làm gì th ?” “V nhà!” - Tôi nói. “Nhà nào?” - Jacquie h i. “Em không bi t!” - Tôi tr l i. “Chúng mình s làm gì?” “Em không bi t.” “Em tr l i thông minh ghê.” “Em đoán là chúng mình nên c đi thôi...” “Ch đang mang thai!” - Jacquie nói. “Gì c ?” “Vì th ng chó Harvey, nh không?” “Gì c ?” “Đây không ph i là v n đ . Ch có th thoát kh i nó.” “Không! Ch không th c th thoát kh i nó.” “Ch bi t m t người, b n c a ch , Adriana bi t ai đó Tây Oakland.” “Jacquie, ch không th ...” “Không th , th r i sao? Chúng ta cùng nhau nuôi đ a bé, v i Ronald? Không!” - Jacquie nói. R i ch b t đ u khóc. Gi ng nh ngày ch khóc d m d t trong đám tang. Jacquie d ng l i, đ t tay lên đ ng h tính phí đ xe, và d t m t kh i tôi. Ch qu t tay ngang má đ y khó nh c r i ti p t c bước đi. Chúng tôi c th bước đi yên l ng, m t tr i sau l ng, bóng hai đ a nghiêng dài đ trên n n đ t. “M t trong nh ng đi u cu i cùng m nói v i em khi b n mình ngoài đ o là không nên gi kín nh ng câu chuy n c a mình.” - Tôi nói. “Vi c đ y nghĩa là sao?” “Nghĩa là chuy n ch có thai.” “Nó không ph i là m t câu chuy n, Opal, nó có th t.” “Nó có th là c hai.” “Cu c s ng không gi ng nh truy n c tích. M đã ch t, bà y s không quay tr l i, và chúng ta ch còn m t mình, s ng v i người đàn ông chúng ta không quen bi t. Câu chuy n ki u chó gì l i nh th ?” “Ph i, m ch t r i, em bi t. Chúng ta m t mình, nh ng chúng ta không ch t. Đây không ph i là k t thúc. Chúng ta không th c th b cu c, Jacquie. Ph i không ch ?” Jacquie l ng im h i lâu. Chúng tôi ti p t c đi b , ngang qua nh ng c a hàng trên đ i l Piedmont. Chúng tôi l ng nghe âm thanh đ ng c t nh ng chi c ô tô đi l i trên ph , nh là ti ng sóng v nh ng t ng đá bên b tương lai vô đ nh. Oakland m i th luôn thay đ i, t trước c khi m xu t hi n r i ra đi nh gió cu i mùa. Chúng tôi đi đ n ngã t ch đèn đ . Khi nó chuy n sang màu xanh, Jacquie n m l y tay tôi. Và khi chúng tôi sang bên kia đường, ch y ch ng h buông ra. Edwin Black Tôi đang ng i trên b n v sinh. Nh ng không th gi i quy t n i bu n. Tôi ng i đó, t nh mình ph i c g ng, ph i kiên đ nh, không ch nói mi ng mà ph i th c s ng i đó và tin tưởng. Đã sáu ngày k t l n đ i ti n cu i cùng c a tôi. M t trong nh ng đi u thú v tôi đ c trên WebMD v ch ng táo bón là: c m giác m i th không th thoát ra. B ng cách nào đó, c m giác này đúng v i toàn b cu c s ng c a tôi. Gi ng nh tên c a m t t p truy n ng n mà tôi s vi t vào ngày nào đó, khi t t c m i th cu i cùng cũng được gi i quy t. R c r i v i ni m tin là b n ph i tin r ng ni m tin s có tác d ng. Tôi đã đánh v cái bát ni m tin nho nh c a mình vì l m c a s tâm trí t ngày có internet và b bi n thành m t ph n c a nó. Tôi không đùa đâu nhé. Tôi th y nh th mình đang đi cai nghi n. Tôi đã đ c v các tr i cai nghi n m ng internet Pennsylvania. H t ch c nh ng cu c cai nghi n công ngh s và ch t gây nghi n b ng phương pháp tâm lý tr li u dưới lòng đ t Arizona. V n đ c a tôi không ch là trò ch i đi n t . Ho c c b c. Ho c kéo lên xu ng ki m tra các trang m ng xã h i c ngày. Ho c nh ng cu c tìm ki m âm nh c vô t n. V n đ c a tôi là t t c nh ng đi u trên. Tôi đã th c s b cu n vào Cu c s ng o trong m t th i gian dài, kho ng vài năm gì đó. Tôi l n lên, tr nên béo tròn và lười bi ng trong cu c s ng th c, còn Edwin Black o thì g y h n, chăm ch t p tành. Edwin Black n i đó có m t công vi c và m t cô b n gái, m c u ta đã ch t m t cách bi th m khi sinh con. Edwin Black đã được nuôi dưỡng trong đ c khu cùng v i cha mình. Edwin c a Cu c s ng o khi n tôi r t t hào. C u ta có hy v ng. Còn Edwin Black th c ngay đây trong nhà v sinh, hoàn toàn vô d ng b i vì hôm qua tôi đã đánh r i đi n tho i vào b n c u còn máy tính thì b h ng, cùng chính ngày đen đ i y, nó ng ng ho t đ ng, đ n con tr chu t cũng không di chuy n, không c vòng ch k t n i. Nó không kh i đ ng l i sau khi tôi th rút phích c m, ch còn m t màn hình đen câm l ng. Khuôn m t tôi ph n chi u trên đó, bi u hi n n i kinh hoàng khi máy tính s p ch t, r i sau đó là ph n ng c a tôi khi th y chính mình. M t ph n trong tôi đã ch t theo cái máy tính, khi nhìn ng m khuôn m t trên màn hình và nghĩ v ch ng nghi n b nh ho n này. Su t quãng th i gian y tôi h u nh ch ng làm gì c . B n năm ng i đó, nhìn ch m ch m vào máy tính, truy c p internet. Tôi cho r ng n u không tính th i gian ng , thì đó là ba năm ròng rã. Không có c th i gian m , th m chí n u có m , cũng chìm vào nh ng t khoá khi tôi lướt m ng. Nh ng bu i sáng không còn ý nghĩa gì. — Tôi đã t ng m tr thành m t nhà văn. Có nghĩa là tôi đã t t nghi p Th c sĩ ngành Văn h c so sánh, v i lu n án v Văn h c M b n đ a. Nghe ki u nh tôi đang nghiên c u m t cái gì đó l n lao. B c nh cu i cùng tôi đăng lên Facebook là b c nh chính mình trong mũ áo t t nghi p, v i b ng t t nghi p trên tay, g y h n kho ng năm mươi kí, m tôi tươi cười đ ng bên c nh, âu y m nhìn tôi, trong khi l ra bà y nên nhìn Bill - b n trai c a bà. Tôi đã b o bà đ ng r gã đi cùng ngày hôm y, tôi ghét cách gã c khăng khăng ch p nh chúng tôi ngay c khi tôi đã yêu c u gã ta d ng l i. Th mà cu i cùng tôi l i thích b c nh. Tôi đã ng m nhìn nó nhi u h n b t kỳ t m nh nào khác c a mình. Nó đã là nh đ i di n c a tôi cho đ n t n g n đây. Dù sau vài tháng, th m chí là m t năm v n không sao, nh ng n u b n gi nguyên nh đ i di n su t b n năm ròng, thì đó là đi u th m h i g n nh không ch p nh n được trên m ng xã h i. R i khi tôi quay l i s ng v i m , quay l i v i cánh c a phòng cũ c a mình, cu c s ng trước kia t i đây đã m ra nh m t cái mi ng kh ng l và nu t ch ng tôi. Gi tôi không còn m m ng, có chăng tôi s ch th y nh ng kh i hình h c t i tăm trôi d t trên m t t m n n màu h ng, đen và tím: Màn hình ch máy tính. — Tôi ph i t b . Tôi đã c nh ng không th làm gì. Tôi đ ng d y, kéo qu n lên và bước ra kh i nhà v sinh m t cách th t v ng. B ng d nh n nh o nh m t qu bóng bowling. Ban đ u, tôi không dám tin vào m t mình. Tôi nháy đúp chu t. Cái máy tính. Tôi g n nh nh y lên khi th y d u hi u r ng nó đang ho t đ ng tr l i. Tôi mu n v tay. Tôi x u h trước s ph n khích c a mình. Tôi nghĩ ch c ch n nó b virus. Tôi đã nh p vào m t liên k t l đ t i xu ng b phim K sĩ cô đ c[47]. M i người đ u bàn tán v vi c nó t th nào, theo r t nhi u cách. Nh ng tôi l i háo h c mu n xem. Không hi u sao vi c th y Johnny Depp[48] th t b i n ng n l i mang cho tôi s c m nh. Ng i xu ng đ i máy tính kh i đ ng, tôi ch t nh n ra mình đang chà hai bàn tay vào nhau bèn d ng l i, đ hai tay lên đùi. Ng ng đ u lên, ánh m t tôi d ng l i trên m t b c nh được dán ngay trên tường. Đó là c nh Homer Simpson[49] đ ng trước lò vi sóng t h i: Có l nào Jesus đã nướng m t chi c bánh cu n nóng đ n m c Ngài không th ăn nó n a? Tôi nghĩ v ngh ch lý chuy n hoá đ ng năng[50]. T i sao m t đ ng năng vĩnh c u và m t v t th b t đ ng vĩnh c u l i không th t n t i cùng lúc? Chuy n gì đang x y ra trong b ru t xo n cu n, lòng thòng c a tôi? Có khi nào nó chính là l i gi i cho m t ngh ch lý c đ i? S th nào khi vi c đ i ti n b ng d ng b d ng l i m t cách bí n, cùng nh vi c không th nhìn, nghe, th , hay đ i lo i v y? Không. T t c ch vì ch th c ph m đ c h i tôi đã t ng vào mi ng. Chuy n này ch ng liên quan gì đ n th ngh ch lý kia. H nói th đó không t t. Tôi ch ng quan tâm. Tôi ăn quá nhi u. — Đôi khi internet cũng nghĩ cùng v i b n, th m chí là nghĩ cho b n, d n b n đ n v i nh ng thông tin quan tr ng, bí n mà b n không bao gi có th t tìm ra. Đó là cách mà tôi tìm hi u v s i đường tiêu hoá. S i đường tiêu hoá là m t kh i th c ăn c ng đ c b m c k t l i trong h th ng d dày, và khi b n tìm ki m s i đường tiêu hoá, b n l i được đ a đ n v i The Picatrix. The Picatrix là m t cu n sách vi t v ma thu t và chiêm tinh t th k th 12 b ng ti ng R p, có t a đ Ghāyat al- akīm, nghĩa là “Đích đ n c a s thông thái”, s i đường tiêu hoá được dùng trong đ lo i phép thu t. Tôi tìm được m t b n d ch ti ng Anh đi n t c a cu n The Picatrix. Khi lướt xu ng m t trang ng u nhiên, t “thu c nhu n tràng” l t vào m t và tôi đ c đo n văn sau: “Người Indian tin r ng khi m t trăng v trí này, h nên mang theo thu c nhu n tràng khi di chuy n. Đây được xem nh m t lá bùa h m nh cho người l hành. Ngoài ra, khi m t trăng v trí này, m t lá bùa được t o ra có th đem đ n s b t hoà gi a hai v ch ng.” N u tôi tin vào lo i phép thu t này (bên c nh phép thu t c a Internet, th đã d n tôi đ n v i cu n sách) và ki m được m t viên thu c nhu n tràng b ng cách nào đó, tôi có th bi n nó thành m t lá bùa h m nh - t t nhiên là vào khi m t trăng v trí thích h p - tôi s v a gi i quy t được ch ng táo bón c a mình l i v a có th phá h y m i quan h c a m và gã Bill. Bill không h n là m t gã t . Ch là gã c c t ra t t b ng vi c tìm cách nói chuy n v i tôi. Đi u đó ch ng t nhiên chút nào. Vì tôi s ph i quy t đ nh xem có nên đ i x t t v i gã hay không. V i k l ho c này. M tôi và Bill g p nhau t i m t quán bar trung tâm thành ph Oakland. M đã mang gã v nhà qua đêm, r i đ gã quay l i, h t l n này đ n l n khác trong hai năm qua, và gi tôi bu c ph i suy nghĩ v vi c mình nên c x th nào, làm thân ho c c g ng thoát kh i gã. Sau đó, tôi l i ph i đ u tranh v i vi c ghét b Bill m t cách vô c b i tôi không mu n tr thành lo i con nít ghen t v i b n trai c a m vì ch mu n gi m cho riêng mình. Bill là m t gã Lakota[51] l n lên Oakland. Gã nhà tôi g n nh m i t i, còn tôi thì lì trong phòng mình. Tôi không th t thái đ nh ng cũng không th thân thi n vui v . Vì th , tôi tích tr th c ăn và ng i trong phòng, đ c nh ng gì nên làm v i ch ng táo bón này, tôi v a tìm th y trên m t di n đàn r ng táo bón có th ch là ch ng khó tiêu nghiêm tr ng ho c th c s là táo bón. Ch m h t. Thành viên di n đàn tên là DefeKate Moss nói r ng, vi c không đ i ti n lâu có th d n đ n cái ch t và r ng cô ta đã t ng ph i lu n m t đường ng qua mũi đ hút nó ra. Cô ta cũng nói n u b n b t đ u bu n nôn và đau b ng thì nên đi c p c u. Tôi c m th y kinh t m khi nghĩ đ n vi c ph i đ i ti n qua đường mũi thông qua m t cái ng. Tôi gõ tìm ki m “b não và ch ng táo bón” và nh n Enter. Nh p vào m t s liên k t, lướt qua nhi u trang, tôi đ c r t nhi u mà ch ng thu l i được gì. Đó là cách th i gian c a tôi trôi đi. Đường d n đ a ta t liên k t này đ n liên k t khác r i b ng nhiên, b n th y mình tr l i th k th mười hai... Lúc kho ng sáu gi sáng, m tôi b t ng gõ c a trước khi đi làm t i Trung tâm văn hoá Indian, n i bà c g g m tôi đ n xin vi c. “M bi t con v n còn th c...” - Bà nói: “M có th nghe th y ti ng con nh p chu t trong đó.” G n đây, tôi suy nghĩ nhi u v b não con người, c g ng tìm ki m l i gi i thích cho cách nó ho t đ ng và nh ng ph n liên quan. Có r t nhi u thông tin ngoài kia. Internet gi ng nh m t b não đang c tìm hi u v b não. Tôi ph i nh vào internet đ l u tr m i chuy n. Ch ng còn lý do gì đ ghi nh khi m i chuy n luôn ngay đó, gi ng nh vi c người ta đã t ng nh bi t bao nhiêu s đi n tho i trong khi bây gi còn ch ng nh n i s c a chính h . Vi c ghi nh đang tr nên l i th i. H i h i mã là m t ph n c a b não được k t n i v i b ph n l u gi thông tin và ký c, nh ng tôi không bi t chính xác đi u đó nghĩa là gì. Là ký c được l u tr đó, hay h i h i mã gi ng nh các chi nhánh k t n i v i các ph n khác c a não, n i ký c th c s được c t gi trong các m i liên k t hay t i các n p g p? Và li u ta có th tuỳ ý truy c p hay không? Tua l i k ni m, quá kh , m t cách vô th c? Tôi gõ vào thanh tìm ki m trước khi nghĩ đ n đi u này. Trước c khi tôi bi t r ng tôi đang nghĩ v nó. Tôi tìm ra r ng, ch t d n truy n th n kinh gi i phóng s h nh phúc cũng có liên quan đ n h th ng đường tiêu hóa c a b n. M c serotonin[52] c a tôi h n là không được n. Tôi đ c v các ch t c ch tái h p thu serotonin có ch n l c, thành ph n quan tr ng c a thu c ch ng tr m c m. Ch ng nh tôi ph i dùng thu c ch ng tr m c m ? Hay tôi s ph i u ng thu c khác đ gi m các ch t có trong nó? — Tôi đ ng d y, lùi xa kh i máy tính, vươn đ u h t c đ du i c . Tôi c g ng tính xem mình đã dùng máy tính bao lâu, nh ng khi tôi nhét m t mi ng pizza vào mi ng, mi ng pizza đây đã hai ngày nay, suy nghĩ c a tôi chuy n hướng v nh ng gì đang di n ra trong não khi tôi ăn. Tôi nhai và nh p vào m t liên k t khác. Tôi đ c được r ng thân não là n n t ng c a ý th c và lưỡi thì tương quan g n nh tr c ti p v i thân não, vì v y, ăn u ng là con đường nhanh nh t đ có được c m giác tràn đ y s c s ng. C m giác này c a tôi b gián đo n b i tôi thèm Pepsi ch t được. Trong khi đ th ng chai Pepsi vào mi ng, tôi nhìn th y mình trong t m gương m đ t trước t l nh. Có l bà y đã làm th đ khi n tôi t nghĩ v b n thân m i khi m cánh c a t l nh. Có l bà y đang nói: “Ed, hãy nhìn l i chính mình! Ed, hãy nhìn xem con đã tr nên th nào, m t con quái v t.” Nh ng đó là s th t. Tôi tròn vo. Lúc nào tôi cũng có th th y đôi má c a mình, gi ng nh m t người mũi to luôn luôn nhìn được cánh mũi h . Tôi nh ng m Pepsi vào b n r a, dùng hai tay ôm l y má. Tôi ôm l y hình nh ph n chi u c a đôi má mình, hóp ch t, c n răng đ xem mình s trông nh th nào n u gi m kho ng mười lăm cân. Tôi đã trưởng thành v i m t thân hình cân đ i. Không th a cân. Không béo phì, không quá kh , hay b t c t gì ta v n nói v nh ng người béo mà không mu n t ra xúc ph m, vô tâm hay thi u khoa h c. Nh ng tôi v n luôn c m th y béo. Ph i chăng nh th nghĩa là đ nh m nh tôi s béo, r ng chính n i ám nh v cân n ng làm tôi béo lên? Người ta nói, ghét c a nào tr i trao c a y vì ta c lo l ng nghĩ đ n nó su t. — Tôi nghe ti ng thông báo t Facebook vang lên nên li n quay tr l i phòng. Tôi bi t nó nghĩa là gì. Tôi v n đăng nh p vào tài kho n Facebook c a m . T t c nh ng gì m nh v b tôi là tên c a ông, Harvey, r ng ông s ng Phoenix và ông là người da đ b n đ a. Tôi luôn ghét khi bà y nói c m t người th dân da đ b n đ a, b n ch c m th y cách g i này kỳ c c và đ y giáo đi u t nh ng người da tr ng không th c s bi t m t người b n đ a nào. Nó g i nh c tôi v vi c mình l c lõng th nào. Không ch vì bà là người da tr ng, thành ra tôi cũng n a da tr ng, mà còn vì bà không bao gi th làm b t c đi u gì đ k t n i tôi v i b ru t. Tôi s d ng t b n đ a, đó là t nh ng người b n đ a khác trên Facebook dùng. Tôi có 660 b n bè. Hàng tá tin t c b n đ a hi n lên b ng tin m i ngày. Tuy v y, h u h t b n bè trên m ng đ u là nh ng người mà tôi không quen bi t ngoài đ i, nh ng người ch p nh n l i m i k t b n vì tôi đã ch đ ng yêu c u. Sau khi nh n được s cho phép c a m , tôi đã nh n tin cho kho ng mười người có tên Harvey khác nhau t danh sách b n bè c a bà, h đ u có v là người b n x và s ng Phoenix. “Có th anh không nh em...” - Tôi vi t: “Chúng ta đã có m t đêm đ c bi t v i nhau nhi u năm v trước. Em không th quên k ni m y. K t đó không ai gi ng nh anh. Bây gi em đang thành ph Oakland, California. Anh v n Phoenix ph i không? Chúng ta có th nói chuy n, g p nhau lúc nào đó ch ? Em có th đ n ch anh.” Tôi không ng ng được c m giác mùi m n khi vi t nh ng dòng này, v i t cách là m , cho người cha ti m năng c a mình. Và đây r i. M t tin nh n t người cha ti m năng. “Chào em, Karen, anh cũng còn nh cái đêm hoang d i y...” - Tôi đ c v i n i kinh hoàng, hy v ng s không có chi ti t nào v đi u khi n cho đêm đó tr nên hoang d i - “Vài tháng t i, anh s đ n Oakland, đ t ch c đ i h i Powwow Oakland. Anh là người ch trì.” - Tin nh n vi t. Tim đ p thình th ch, c m giác đau nhói, b n ch n ùa t i, tôi gõ l i: “Tôi xin l i vì đã làm th này.... theo cách này. Nh ng tôi nghĩ, tôi là con trai c a ông...” Tôi ch . Rung chân, nhìn ch m ch m vào màn hình, h ng gi ng. Tôi tưởng tượng c m giác c a ông ta. T vi c tưởng nh s p h n hò v i m t người tình cũ đ n vi c có m t đ a con trai nh y ra t h không. Có l tôi không nên làm th này. Tôi nên đ m g p ông y. C m theo m t b c nh. “Gì c ?” - Tin nh n b t lên trong c a s trò chuy n. “Đây không ph i là Karen.” “Tôi không hi u.” “Tôi là con trai c a Karen.” “Oh.” “V y đ y.” “C u đang nói r ng tôi có m t đ a con trai và đó là c u y h ?” “Vâng.” “C u có ch c không?” “Khá ch c. Kho ng chín mươi chín ph n trăm.” “Không còn ai khác trong kho ng th i gian đó à?” “Tôi không bi t.” “Xin l i nh ng Karen có đó không?” “Không.” “C u trông gi ng người Indian ch ?” “Da tôi màu nâu.” “Chuy n này có ph i vì ti n không?” “Không.” “C u không có nh đ i đi n.” “Ông cũng v y.” M t file đính kèm có đuôi JPEG được g i t i, tôi nháy đúp chu t vào nó. Ông y đ ng đó v i m t cái micro trên tay, nh ng vũ công powwow phía sau. Tôi th y chính mình trên khuôn m t người đàn ông này. Ông y to l n h n tôi, cao và m p h n, v i mái tóc dài, đ i mũ bóng chày, và đây, không gì nh m l n. Cha tôi. “Trông tôi khá gi ng ông!” - Tôi gõ. “G i cho tôi m t t m nh.” “Tôi không có nh.” “Ch p đi.” “Được thôi. Đ i chút.” - Tôi gõ, r i ch p m t b c b ng camera trước c a máy tính và g i nó cho ông y. “M ki p!” - Harvey vi t. M ki p, tôi cũng nghĩ v y. “Ông/chúng ta thu c b l c nào?” - Tôi vi t. “Cheyenne. Phía Nam. Bên ngoài Oklahoma. Nhánh Cheyenne và Arapaho - B l c Oklahoma. Chúng ta không ph i là người Arapahos.” “C m n!” - Tôi gõ, và gõ: “Tôi ph i đi đây!” Nh th tôi b n r n làm gì th t. T t c b ng d ng tr nên quá s c ch u đ ng. Tôi đăng xu t kh i Facebook, vào phòng khách xem tivi và đ i m v nhà. Tôi quên b t tivi, ng i đó nhìn ch m ch m vào màn hình đen tr ng tr i, nghĩ l i cu c trò chuy n v a di n ra. Trong su t bao nhiêu năm s n sàng ch t ch đ tìm ra n a còn l i trong g c gác c a mình, tôi đã b a ra bi t bao cái tên m i l n b h i? Tôi đã tr i qua b n năm v i t cách là c nhân nghiên c u đ c đi m người M b n đ a. Phân tích l ch s các b l c, tìm ki m m i d u hi u, m t th gì đó có th gi ng v i tôi, m t th gì đó mang l i c m giác quen thu c. C ng thêm hai năm nghiên c u văn h c so sánh v i ch đ văn h c người M b n đ a. Tôi đã vi t lu n án v nh hưởng không tránh kh i c a s c t c lên xu hướng sáng tác hi n đ i, và văn h c được vi t b i các tác gi có n a dòng máu b n đ a l y c m h ng t văn hoá b t c. Tôi đã làm t t c mà không bi t v b t c c a chính mình. Nh th tôi không đ b n đ a. Tôi là người b n đ a nh Obama là người da đen. Dành cho nh ng người b n đ a. Tôi bi t và đ ng th i không bi t ph i làm sao. T t c làm cho năm ch “Tôi là người b n đ a” nghe th t sai. — “Ed i, con đang làm gì th ?” - M tôi nói khi đi qua c a trước - “M tưởng con bi n thành rô-b t r i c đ y...” - Bà b o và gi hai tay lên, c đ ng nh ng ngón tay theo ki u máy móc m t cách ch gi u. G n đây tôi đã ph m sai l m khi k v i m v vi n c nh tương lai. V m t đi u không th tránh kh i là cu i cùng chúng ta s h p nh t v i trí thông minh nhân t o. M t khi chúng ta th y r ng nó vượt tr i, m t khi nó t kh ng đ nh s u vi t, chúng ta s c n ph i thích nghi, h p nh t đ không b l c h u, xoá s . “Đó là m t vi n c nh khá thu n ti n cho nh ng người dành hai mươi gi m i ngày trước màn hình máy tính nh đang ch đ i m t n hôn.” - Bà nói. M ném chùm chìa khóa lên bàn, gi cho c a trước m , châm và hút thu c ngay l i vào và nh khói ra ngoài. “L i đây. M con mình nói chuy n m t chút.” “M ...” - Tôi nói, nghe nh m t ti ng rên r . “Edwin!” - Bà đáp, ch gi u gi ng đi u c a tôi: “Chúng ta đã nói v đi u này. M mu n tái giá. Con đã đ ng ý đi u này. N u không thì b n năm n a s l i trôi qua, và m s ph i nh Bill d b b c tường phía con.” “M c xác Bill!” - Tôi nói: “Con đã b o m là con không mu n nghe b t c đi u gì v cân n ng c a mình. Con t nh n th c được chuy n này. M nghĩ con không bi t sao? Con bi t s th t là con r t béo. Con đi l i v i nó, xô đ m i th , không ních v a qu n áo. Và nh ng th con m c v a thì trông l b ch.” Dù không c ý nh ng hai cánh tay tôi vung v y trong không trung nh đang c nhét vào m t trong nh ng cái áo mà t lâu đã không v a n a. Tôi h tay xu ng, đút vào túi qu n. “Con đã không th đ i ti n sáu ngày r i. M có hi u c m giác c a m t th ng v n dĩ đã to l n là th nào không? Béo, lúc nào con cũng nghĩ v nó. Con c m th y nó. T t c nh ng năm ăn kiêng đã qua, m không nghĩ là nó khi n con phát r à? Con b ám nh b i cân n ng c a mình. Có ph i con quá béo? Chà, câu tr l i th t d dàng, d dàng h n n a khi con nhìn vào hình nh ph n chi u c a mình trong gương, nhân ti n, con bi t m đ nó đó vì con. M bi t không, khi m c g ng pha trò v nó, con c m th y mu n béo h n, đ n m c n tung, ti p t c ăn cho t i khi con b m c k t, ch t đâu đó, thành m t kh i nh y nh a kh ng l . H s ph i dùng m t cái c n c u đ kéo con ra, và m i người s h i m “Chuy n gì đã x y ra?”, “T i nghi p làm sao!” và. “Làm th nào ch l i đ chuy n này x y ra?” Và m s đó, hút thu c lá m t cách tuy t v ng, ch t l ng. Bill đ ng đ ng sau, v vai m , và m s nh l i t t c nh ng l n m cười vào con, m s không bi t ph i nói gì v i hàng xóm, nh ng người nhìn ch m ch m vào đ ng th t ch t là con, trong khi cái c n c u c g ng làm vi c.” Tôi mô t m t cái c n c u đang run r y v i cánh tay c a mình cho m xem. “L y Chúa, Ed! Đ r i! Hãy nói chuy n v i m .” Tôi nh t m t qu táo xanh t gi trái cây và rót cho mình m t ly nước. “M th y không?” - Tôi g n nh la hét, gi qu táo lên. “Con đang c đây. Đây, m t màn gi m cân tr c ti p cho m , ngay bây gi , nhìn này, con đang c chuy n sang ch đ ăn u ng có l i cho s c kho . Con v a m i nh Pepsi vào b n r a. Và đây là m t ly nước.” “M mong con bình tĩnh l i...” - M tôi nói: “Con có th b đau tim. Th giãn đi. Hãy đ i x v i m đúng nh m là m c a con, nh là m đang quan tâm đ n s c kho c a con, nh là m yêu con. Hãy đ i x t t v i m vì m đã tr i qua hai mươi sáu gi chuy n d c g ng sinh con, hai mươi sáu gi đ r i sau đó ph i vào phòng m . H ph i r ch b ng m , Ed, con đã không mu n ra ngoài, con đã tr hai tu n, đã bao gi m k cho con nghe chuy n đó ch a? Con mu n nói v c m giác b đ y h ?” “Giá mà m ng ng ném nó vào m t con, s gi m b ra đ mang con đ n đây. Con ch a bao gi mu n chuy n đó.” “Ném nó vào m t con? Con nghĩ r ng m đang ném nó vào m t con? Cái th vô n...” Bà y ch y đ n và cù vào sau c tôi. Tôi v a phát ho ng v a không ki m soát được tràng cười. “D ng l i. Được r i. M bình tĩnh l i đi. M mu n nghe gì?” - Tôi nói, kéo áo xu ng che b ng - “Ch ng có c h i nào đâu. Ch ng có gì ngoài kia cho m t người không có kinh nghi m làm vi c, v i m t b ng Th c sĩ dang d . Con đã tìm r i. Con đã tìm ki m kh p n i. Đ r i nh n l i th t v ng và phân tâm. Có quá nhi u th đ tìm ki m, và sau đó con n y ra nh ng ý tưởng m i, con l c trong s khám phá, gi ng nh là đang suy nghĩ v i m t tâm trí khác, gi ng nh là con có th truy c p vào m t b não c ng đ ng r ng l n. Chúng ta đang ranh gi i c a m t th gì đó...” - Tôi nói, bi t rõ nh ng đi u này nghe hoang đường th nào v i m . “Con đang ranh gi i c a cái gì c ? M t b não công c ng? Ra v nh con đang làm nhi u chuy n h n là ch ng i đó nh p chu t và đ c m y th gi i i đ t h i. Nh ng không sao, th con đang tìm ki m lo i công vi c nào? Ý m là, con đã tìm hi u cái gì?” “Con đã tìm hi u m y công vi c liên quan đ n chuy n vi t lách, nh ng nó luôn là m t lo i l a đ o dành riêng cho các nhà văn ngây th khao khát mu n làm vi c không công ho c giành chi n th ng trong m t cu c thi. Con tìm đ n các t ch c ngh thu t. Sau đó, con b l c trong các d án phi l i nhu n. Ki u vi c vi t n i dung, m bi t đ y, h u h t các n i đ u yêu c u kinh nghi m ho c...” “Vi t n i dung? Con có th làm lo i vi c đó, ph i không?” “Con không bi t gì v m y vi c vi t n i dung.” “Con có th h c. Nghiên c u. H n ph i có m y th nh hướng d n trên youtube hay đ i lo i th , đúng không?” “Đây là ki u vi c con có th làm!” - Tôi nói và c m nh n được s ph n khích y u t xu t hi n. Th gì đó đã g i l i trong lòng t t c nh ng gì tôi t ng hy v ng s tr thành, nh ng hãy nhìn tôi ngay lúc này. “Con xin l i, con th t là m t th ng vô tích s !” - Tôi nói, và dù không mu n ch p nh n s th t nh ng tôi th c s nh v y. “Đ ng nói chuy n nh th . Con không ph i là m t th ng vô tích s , Ed.” “Con không mu n v y nh ng Bill đã b o th . Đó là t mà Bill dùng đ miêu t con!” - Tôi nói, b ng d ng n i bu n b c tan đi. Tôi quay l i phòng. “Ch là... đ i đã. Con đ ng v phòng. Có được không? đây thêm m t lúc n a. Ng i xu ng. Hãy nói chuy n v i nhau t t , đây không ph i là nói chuy n.” “Con đã ng i đây c ngày.” “Và đ y là l i c a ai?” - Bà nói, còn tôi b t đ u đi v phía phòng mình. “Được r i, con đ ng cũng được, mi n là l i. M con mình không ph i nói v Bill. Th chuy n vi t lách c a con đ n đâu r i, con yêu?” “Chuy n vi t lách c a con? Thôi nào m !” “Gì?” “C m i l n nói v chuy n sáng tác, con l i c m th y nh m đang c tâng b c con b t ch p s th t là con th m chí còn ch ng vi t lách gì.” “Ed, t t c chúng ta c n được khích l . T t c chúng ta!” “Th t v y, đúng v y! M à, m cũng c n đ y! Nh ng m có bao gi nghe th y con l i nh i v vi c hãy ng ng hút thu c và u ng quá nhi u rượu, v vi c m nên t p th d c m t chút thay vì ng i trước tivi m i t i, đ c bi t v i công vi c c a m , m t t v n viên v l m d ng ch t gây nghi n. Không, con không bao gi nói m y l i sáo r ng. B i vì nó không có tác d ng. Bây gi con có th đi không?” “Con bi t đ y, con v n hành đ ng nh th m i mười b n tu i, nh th con không th đ i đ quay l i ti p t c ch i đi n t . M không ph i lúc nào cũng đây, Ed. M t ngày nào đó con s nh n ra nh ng m đã bi n m t, và con s ước giá nh con bi t trân tr ng kho ng th i gian chúng ta bên nhau.” “Ôi Chúa i!” “M ch nói th thôi. Internet có r t nhi u th , nh ng nó s không bao gi thay th được nh ng n i gi ng nh ch làm vi c c a m .” “Con đi được ch a?” “M t đi u n a.” “Gì ?” “M đã nghe nói v m t v trí tuy n d ng...” “... trung tâm Văn hoá Indian.” “Vâng. Được r i, nó là gì ?” “M t v trí th c t p có lương. V c b n là h tr t ch c l h i powwow. “Th c t p ?” “Th c t p có lương.” “G i thông tin cho con.” “Th t không?” “Gi con đi được ch a?” “Đi đi.” Sau đó, tôi ti n đ n t phía sau m và hôn lên má bà. — Quay tr l i phòng, tôi đeo tai nghe vào. M nh c c a A Tribe Called Red. H là m t nhóm các DJ và nhà s n xu t c a âm nh c Ottawa. H vi t nh c đi n t v i ch t li u là các lo i tr ng. Đây là th lo i âm nh c b n đ a hi n đ i nh t, k t h p gi a powwow truy n th ng và công ngh . V n đ chung c a các lo i hình ngh thu t b n đ a là chúng b m c k t trong quá kh . B bó bu c, ti n thoái lưỡng nan. Nh ng câu h i th c s là, n u nó không truy n th ng, thì làm sao nó có th mang b n s c người da đ ? Và n u nó b m c k t trong truy n th ng cũng nh quá kh , thì làm sao nó có th phù h p v i nh ng người b n đ a c a th i đ i này, đ tr nên h p v i th hi u m i? Vì v y, đ n th t g n nh ng v n ph i gi đ kho ng cách v i truy n th ng, đ được nh n di n b ng âm thanh theo cách hi n đ i, là m t phép l nho nh mà ba nhà s n xu t c a First Nations đã th c hi n v i m t album đ y cá tính, theo tinh th n c a th i đ i, đã đăng mi n phí lên m ng. Tôi n m trên sàn và c ch ng đ y y u t. Tôi lăn qua và th ng i d y. N a ph n trên không nhúc nhích, tôi nghĩ v nh ng ngày còn h c đ i h c. H i đó tôi m i nhi t thành và tràn đ y hi v ng làm sao, ch ng bù chút nào cho cu c s ng hi n t i. Tôi không có thói quen ép bu c c th mình làm b t c đi u gì. Có l đã quá mu n đ tr l i sau tháng ngày đ ng đ ng b m c b n thân. Không. Ng i l i trước cái máy tính có nghĩa là tôi s xong h n. Tôi ch a xong đâu. Tôi là người th dân Cheyenne. M t chi n binh. Không. Nh m nhí quá. M ki p. Tôi phát b c v i ý nghĩ r ng mình đã nghĩ đ n nó. Tôi dùng c n gi n đ ch ng đ y, r i th g p b ng. Tôi c g ng h t s c đ vươn người lên và đã làm được. Nh ng cùng v i s ph n khích khi hoàn thành l n g p b ng đ u tiên trong cu c đ i, m t v n x y ra, m t kh i n ng mùi m ướt tràn ra gh . Tôi th d c, toát m hôi, ng i trên đ ng phân c a chính mình. Tôi n m xu ng, du i hai tay. Tôi th y mình nói l i c m n th t to, ch ng cho ai c . C m giác g n nh là hi v ng ch m ch m dâng lên. PH N II GIÁC NG M t chi c lông vũ b c t t a, nó b c t t a b i ánh sáng, con b và c t ranh gi i, nó b c t t a t ng chút b i nh ng gì còn l i trên l ng ng a và ti ng súng n . M i th đ u được g n k t. - Gertrude Stein[53] Bill Davis Bill ch m ch p di chuy n qua nh ng hàng gh b ng s k lưỡng c a m t người đã g n bó v i công vi c r t lâu. Ông c m c i, t m m t cách t hào. Ông đ m chìm trong nhi m v h ng ngày. Ông thích có vi c đ làm, đ c m th y mình v n còn h u ích, ngay c khi công vi c đó, ngh nghi p đó, đang tàn l i. Bill nh t s rác b b qua b i đ i d n d p. Đây là công vi c h c tình t o ra cho lão già đã là m t ph n c a n i này quá lâu đ có th đu i đi. Ông bi t. Nh ng Bill cũng bi t mình có ý nghĩa h n th v i h . H luôn g i ông đ n h tr nh ng ca tr c thi u người. Có ph i vì ông s n sàng xu t hi n b t c lúc nào trong tu n? Hay là vì ông hi u rõ sân v n đ ng này h n b t kỳ ai khác? Ph i chăng b i vì ông đã làm g n nh t t c m i vi c có th trong su t nh ng năm đây? T b ph n an ninh, n i ông b t đ u, cho đ n đ ng qu y bán đ u ph ng, th công vi c mà ông m i ch làm m t l n li n ghét cay đ ng. Bill t nói v i b n thân r ng mình còn giá tr , r ng mình đáng giá nhi u h n th . Và Bill th c lòng tin v y. Nh ng đi u đó không đúng. N i này không còn ch cho nh ng người già nh Bill n a. N i này, hay b t c n i nào. Bill vòng tay lên trán đ che ánh m t tr i. Ông đeo găng cao su màu xanh nh t, m t tay kéo thùng rác, m t tay bê túi rác màu xám trong su t. Ông d ng vi c đang làm. Bill thoáng nhìn th y m t cái gì đó di chuy n ngang qua l i đi trên đ nh khán đài c a sân v n đ ng. M t cái gì đó nh bé, chuy n đ ng theo cách kỳ l . Ch c ch n không ph i là m t con mòng bi n. Bill l c đ u, nh nước b t, gi m bàn chân lên bãi nước b t, xoay người, r i nheo m t c nhìn xem là cái gì trên đó. Đi n tho i c a ông rung lên trong túi áo. Bill l y nó ra và th y tên người tình, Karen. H n là cô g i đ k v c u con trai Edwin. D o g n đây, cô g i cho Bill su t ch vì c u chàng. Ch y u là nh đ a c u ta đi m t đo n đường đ n ch làm. Bill không th ch u n i cách cô c bao b c con trai quá m c. Không th ch u n i c u “em chã” ba mươi tu i hay vi c th h tr c phí ph m th i gian c a chúng. Nh ng đ a tr ngu ng , da còn đ h n, y u t, vô d ng. M i th trông th t sai trái, cách màn hình đi n tho i luôn h t sáng khuôn m t chúng, cách chúng gõ phím quá nhanh, gu th i trang n a nam n a n . Nh ng con m t máy tính thi u k năng xã h i, thi u c thái đ c x l ch s truy n th ng mà Edwin là đi n hình. Hi u bi t v công ngh , h n v y, nh ng khi nói đ n th gi i l nh l o, vô tình th c t , khác xa ngoài màn hình, c u ta ch là m t đ a tr . Ph i, m i th có v càng ngày càng t i t . V y mà người ta v n ba hoa nh th th gi i đang tr nên t t đ p h n. Không, không h . Cu c s ng c a chính ông cũng v y. Karen b o ông hãy s ng tích c c, nh ng ta ph i th y s tích c c thì m i duy trì nó được. Ông yêu cô, t t c m i đi u v cô. Và ông đã th c s c g ng đ thôi s u mu n v tương lai. Ch là, c v nh th h tr tu i đã xâm chi m th gi i. Và nh ng người qu n lý đ ng tu i thì cũng hành đ ng nh tr con. Không còn gi i h n, không còn t m nhìn, không còn chi u sâu. Chúng ta tham lam nh ng đi u m i m . Th gi i ch còn là m t qu c u b ném vào không gian b i m t đ a tr quá khích, l m d ng thu c và không h quan tâm đ n tính toàn v n c a trò ch i hay nh ng người Costa Rica[54] đang c g ng vá lành qu bóng b ng đôi bàn tay tr n. Sân v n đ ng được thi t k cho môn bóng chày, c c t ng n đ n n i c ng đ . Th t tĩnh l ng khi đ ng gi a trung tâm m t sân bóng chày. T ng hàng c được phân tách b i nh ng đường s n v a có tr t t , v a h n lo n. Nó vươn ra khán đài và quay l ng v phía nh ng người trong sân, n i v n đ ng viên ch i th thao, n i h ném, đu, giành gi t, n i h ra hi u v i nhau, đánh bóng và đ d n v đích. Đi m s lên lên xu ng xu ng, h đ m hôi và ch đ i trong bóng che khu d b , nghi n c m, nh b t cho đ n khi các hi p đ u k t thúc. Đi n tho i Bill l i đ chuông, l n này ông nh c máy. “Sao th Karen, anh đang làm vi c.” “Em xin l i vì làm phi n khi anh làm vi c, anh yêu, nh ng Edwin c n được đón. Nó không th t v ! Anh bi t đ y! Sau chuy n x y ra trên xe buýt...” “Em bi t anh nghĩ gì v ...” “Bill, anh i, hãy làm đi u đó l n này thôi. Em s nói chuy n v i nó sau. Em s b o r ng nó không th d a d m vào anh thêm n a!” - Karen nói. Không th d a d m vào anh thêm n a. Bill ghét cách cô dùng t ng đ chuy n hướng v n đ . “Đ ng nh th . C u ta c n ph i hi u. C u ta c n ph i t lo cho mình, Ed đã...” “Ít nh t thì gi nó cũng có vi c làm. Nó đang làm vi c, m i ngày. Th là m ng r i! M ng cho nó! Anh i! Em không mu n làm nó n n chí. Chúng mình mu n nó hoà nh p v i m i người h n. Và sau đó, chúng mình có th nói v i nó v vi c anh chuy n đ n s ng cùng.” - Karen nói, gi ng cô y th t ng t ngào. “Được r i!” “Có th t không? C m n, anh yêu! Nhân ti n, anh có th mua m t h p Franzia trên đường v nhà không, lo i màu h ng y, ch v y thôi.” “Anh làm th vì em l n này thôi đ y.” - Bill nói và cúp máy trước khi Karen đáp l i. Bill nhìn quanh sân v n đ ng tr ng r ng, t n hưởng s tĩnh l ng. Ông c n s tĩnh l ng này - không dáng hình c a chuy n đ ng. Ông nghĩ v v vi c trên xe buýt. Edwin. Ch nghĩ v nó thôi cũng khi n Bill cười l n. M t tràng cười không ng ng được. Vào ngày đ u tiên đi làm, Edwin đã g p r c r i v i m t gã c u chi n binh trên xe buýt. Bill không bi t vi c y b t đ u nh th nào, nh ng tài x xe buýt cu i cùng đã ph i đá c hai xu ng. Sau đó, gã c u chi n binh đu i Edwin ch y su t quãng đường đ n qu ng trường trên chi c xe lăn c a gã. May m n thay, nh b đu i và vô tình ch y đúng hướng nên Edwin v n k p đi làm đúng gi . Bill cười khi nghĩ đ n c nh Edwin s ng ch t ch y xu ng qu ng trường r i xu t hi n n i làm vi c v i m hôi m kê nh nh i. Th t ra thì đo n đó không h n bu n cười. Nó đáng bu n thì đúng h n. Đi d c theo b c tường ph thép phía Đông, Bill nhìn hình nh ph n chi u m đ c, méo mó c a mình cùng chuy n đ ng trên t m kim lo i. Ông du i th ng vai, h t c m. Người đàn ông trong đó m c áo gió màu đen, mái đ u b c r xu ng, v i chi c b ng c m i năm l i tròn to ra m t chút, chân và đ u g i ê m đau khi đ ng ho c đi l i quá lâu. Ông ta v n n, v n làm vi c được, dù suýt n a thì đã t b . Sân v n đ ng và đ i Bóng chày thành ph Oakland đã t ng là th quan tr ng nh t trên đ i đ i v i Bill, kho ng th i gian tuy t v i Oakland, t năm 1972 đ n 1974, khi đ i A th ng ba gi i Th gi i liên ti p. Đó là kỳ tích không bao gi l p l i. Bây gi , m i th đ u b chi ph i b i kinh t , không đ i nào h l i cho phép đi u đó x y ra. Nh ng năm y th t khó tin v i Bill, đ y t i t , hoang mang. Ông m i tr v t Vi t Nam sau khi đào ngũ vào năm 1971, m t s tr n ch y b cho là đáng khinh. Ông ghét đ t nước này và đ t nước này cũng ghét ông. Ông đã ph i dùng nhi u thu c đ n m c suýt thì lú l n quên h t s đ i. Nh ng h n t t c , ông nh nh t là nh ng trò th thao. Th thao là t t c nh ng gì còn l i. Ông có m t đ i ch i đ g i g m hy v ng. Và h đã chi n th ng ba năm liên ti p vào đúng th i đi m ông c n đi u y, nh t là sau khi v a m i r i kh i m t cu c chi n tranh và mang n ng m c c m v cu c đ i c a k thua cu c. Đó là nh ng năm c a Vida Blue[55], Catfish Hunter[56], Reggie Jackson[57], c th ng kh n Charlie Finley[58]. Cho đ n khi đ i Raiders giành chi n th ng tr n đ u năm 1976, ch c vô đ ch mà các đ i San Francisco ch a t ng đo t được, toàn Oakland r o r c c m giác ph n khích c a s vô đ ch. Ông ki m được vi c t i sân v n đ ng vào năm 1989, sau năm năm trong tr i giam San Quentin vì t i t n công m t th ng cha nào đó ngoài quán bar dành cho nh ng người đi xe đ p trên đường Fruitvale, ngay ch đường ray xe l a. Con dao được dùng th m chí còn ch ng ph i c a Bill. Nhát đâm y không ch ý, đó là t v . Bill không bi t làm th nào mà con dao cu i cùng l i n m trong tay ông. Đôi khi ta ch hành đ ng ho c ph n ng theo b n năng. V n đ là Bill đã không th gi i thích m t cách rõ ràng. Th ng cha kia thì t nh táo h n và k m t câu chuy n thuy t ph c h n, thành ra Bill th t th . Con dao đó đã thành c a ông b ng cách nào đó cu i phiên toà. Cu i cùng, theo cáo bu c, ông là người có ti n s b o l c, là th ng lính b c nhược đã đào ngũ kh i Vi t Nam. May m n là nhà tù không quá t v i Bill. Ông dùng g n nh toàn b th i gian trong đó đ đ c sách. Ông đ c t t c các tác ph m c a Hunter S. Thompson[59] mà ông có th tìm được. Ông đ c c lu t s c a Hunter, Oscar Zeta Acosta[60]. Ông yêu cu n T truy n c a m t con trâu nâu và Cu c n i d y c a người gián[61]. Ông đ c c Fitzgerald[62], Hemingway[63], Carver[64] và Faulkner[65]. Say s a. Ông đ c Ken Kesey[66]. Ông yêu cu n Bay trên t chim Cúc Cu. Ông cáu điên khi h chuy n th nó thành phim và bi n anh chàng th dân, người k chuy n trong sách, thành m t người Indian l ng l điên r , ném cái b n r a qua c a s vào đo n cu i. Ông cũng đ c Richard Brautigan[67], Jack London. Ông đ c sách l ch s , ti u s , sách v h th ng nhà tù. Sách v bóng chày, bóng đá. L ch s b n đ a California. Ông đ c Stephen King[68] và Elmore Leonard[69]. Ông đã chuyên tâm đ c sách và n thân gi mình. Hãy đ năm tháng tan đi theo cách nó có th , khi b n b bó bu c m t n i, b n tr n vào trong m t cu n sách, tr n vào m t gi c m .