🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Hỏi – Đáp Về Sinh Hoạt Chi Bộ Ở Cơ Sở Ebooks Nhóm Zalo HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO XUẤT BẢN Chủ tịch Hội đồng Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương LÊ MẠNH HÙNG Phó Chủ tịch Hội đồng Q. Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật PHẠM CHÍ THÀNH Thành viên VŨ TRỌNG LÂM NGUYỄN ĐỨC TÀI TRẦN THANH LÂM NGUYỄN HOÀI ANH TẬP THỂ TÁC GIẢ TS. LÊ THỊ HÀ (Chủ biên) ThS. TRẦN THỊ KIM DUNG (Đồng Chủ biên) TS. NGUYỄN TÁC LŨY TS. NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH ThS. HÀ VĂN LUYẾN ThS. HÀ THỊ BÍCH THỦY ThS. VÕ THỊ TÚ OANH LỜI NHÀ XUẤT BẢN Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Chi bộ là nền móng của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt”1. Chi bộ là hạt nhân lãnh đạo chính trị ở cơ sở. Để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ, thì một trong những nội dung quan trọng là nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Sinh hoạt chi bộ là các hoạt động tập thể của đảng viên trong chi bộ để thảo luận và quyết định những vấn đề cần thiết, gồm các cuộc họp chi bộ thường kỳ, hội nghị chi bộ và đại hội chi bộ. Qua đó, chi bộ thực hiện vai trò lãnh đạo với tư cách là hạt nhân lãnh đạo ở cơ sở, đồng thời phát huy được trí tuệ tập thể của các đảng viên trong thảo luận và quyết định những vấn đề cần thiết về xây dựng Đảng và thực hiện nhiệm vụ chính trị của chi bộ. Căn cứ vào Điều lệ Đảng được thông qua từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, Quy định số 29-QĐ/TW ngày 25/7/2016 của Bộ Chính trị về thi hành Điều lệ Đảng và các văn bản hiện hành, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách _______________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.15, tr.278. 5 Hỏi - đáp về sinh hoạt chi bộ ở cơ sở. Cuốn sách bao gồm ba phần chính: Phần I: Những vấn đề lý luận về sinh hoạt chi bộ. Phần II: Nghiệp vụ về sinh hoạt chi bộ theo quy định hiện hành. Phần III: Xử lý một số tình huống trong sinh hoạt chi bộ. Dưới dạng câu hỏi và trả lời, cuốn sách giới thiệu hệ thống các quy định của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các văn bản hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền về những nội dung nêu trên. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 9 năm 2019 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT6 Phần I NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SINH HOẠT CHI BỘ Câu hỏi 1: Hãy cho biết vị trí, vai trò của chi bộ và các loại hình chi bộ? Trả lời: * Vị trí của chi bộ: Khoản 1, Điều 24 Điều lệ Đảng (thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng) quy định: “Chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở được tổ chức theo nơi làm việc hoặc nơi ở của đảng viên; mỗi chi bộ ít nhất có ba đảng viên chính thức. Chi bộ đông đảng viên có thể chia thành nhiều tổ đảng; tổ đảng bầu tổ trưởng, nếu cần thì bầu tổ phó; tổ đảng hoạt động dưới sự chỉ đạo của chi ủy”1. Chi bộ (chi bộ trực thuộc) không phải là một trong bốn cấp của hệ thống tổ chức bộ máy của Đảng Cộng sản Việt Nam. Chi bộ (chi bộ trực _______________ 1. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.41. 7 thuộc) được tổ chức theo nơi làm việc hoặc nơi ở của đảng viên; mỗi chi bộ ít nhất có 3 đảng viên chính thức. Chi bộ đông đảng viên có thể chia thành nhiều tổ đảng; tổ đảng bầu tổ trưởng, nếu cần thì bầu tổ phó; tổ đảng hoạt động dưới sự chỉ đạo của chi ủy. Chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở là bộ phận cấu thành tổ chức cơ sở đảng - đảng bộ cơ sở; là cầu nối giữa Đảng với quần chúng nhân dân, là khâu trọng yếu duy trì mối liên hệ giữa Đảng với nhân dân - nền tảng sức mạnh của Đảng, bởi đây là tổ chức đảng gần dân nhất, sát với nhân dân nhất, trực tiếp tiếp xúc với nhân dân và đưa đường lối, chủ trương, nghị quyết của các cấp ủy đảng tới nhân dân, trực tiếp lãnh đạo nhân dân và nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân để phản ánh với Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Tác dụng của chi bộ là cực kỳ quan trọng, vì nó là sợi dây chuyền để liên hệ Đảng với quần chúng”1. * Vai trò của chi bộ: Khoản 2, Điều 24 Điều lệ Đảng quy định: “Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, giám sát _______________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.8, tr.288. 8 thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Chi bộ, chi ủy họp thường lệ mỗi tháng một lần”1. Với quy định trên, chi bộ là hạt nhân lãnh đạo chính trị ở cơ sở; trực tiếp lãnh đạo thực hiện xây dựng nội bộ đảng cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức; giáo dục đảng viên, phân công nhiệm vụ cho đảng viên và làm tốt công tác quản lý đảng viên; trực tiếp thực hiện quy trình các bước phát triển đảng viên mới để giới thiệu cấp ủy các cấp xem xét kết nạp đảng viên; làm tốt công tác vận động quần chúng nhân dân, đưa nghị quyết của các cấp ủy đảng vào cuộc sống, thực hiện tốt vai trò cầu nối giữa Đảng với nhân dân; thực hiện kiểm tra, giám sát thi hành kỷ luật đảng viên theo đúng chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền thi hành kỷ luật của Đảng. Chi bộ có trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu thì tổ chức cơ sở đảng mới đảm bảo năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và mới đạt trong sạch, vững mạnh. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến chi bộ, Người nhiều lần nhắc nhở: “Chi bộ là gốc rễ của Đảng ở trong quần chúng, chi bộ tốt thì mọi chính sách của Đảng đều được thi hành tốt, mọi công việc đều tiến bộ không ngừng, trái lại nếu chi bộ kém thì công việc không trôi chảy”2. Người ví _______________ 1. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.41. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.14, tr.193. 9 chi bộ như cái máy phát điện cho các ngọn đèn, máy phát điện càng khỏe thì đèn càng sáng. Vì vậy, xây dựng, chỉnh đốn, củng cố, nâng cao vai trò lãnh đạo của chi bộ đảng là rất quan trọng. Đối với chi bộ, Người khẳng định chi bộ là cái gốc của đảng bộ và chi bộ mạnh hay yếu, công tác chi bộ tốt hay xấu ảnh hưởng rất lớn đến việc chỉ đạo của chi bộ. “Tác dụng của chi bộ là cực kỳ quan trọng, vì nó là sợi dây chuyền để liên hệ Đảng với quần chúng... Các chi bộ mạnh tức là Đảng mạnh. Các chi ủy vững tức là chi bộ mạnh”1. Các chi bộ được lập ra ở các đơn vị hành chính, kinh tế, công tác hay một cụm dân cư, theo nơi làm việc hay nơi ở của đảng viên, thông qua hoạt động của đảng viên, hoạt động của chi bộ mà giáo dục cho nhân dân nắm vững, hiểu rõ từng chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đi sâu nắm vững tâm tư nguyện vọng của nhân dân để giải đáp hoặc phản ánh lên cấp trên để bổ sung, hoàn chỉnh nghị quyết. Các chi bộ, đảng viên còn phải tổ chức, hướng dẫn cho nhân dân thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ chính trị của cơ sở, vì vậy mà khẳng định rằng năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng có được tăng _______________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.8, tr.188-189. 10 cường, vai trò lãnh đạo của Đảng trước nhân dân có được coi trọng hay không, ý Đảng có gặp lòng dân hay không hoàn toàn phụ thuộc vào vai trò của các chi bộ. * Các loại hình chi bộ: Khoản 2, Điều 21 Điều lệ Đảng quy định: “Ở xã, phường, thị trấn có từ ba đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức cơ sở đảng (trực thuộc cấp ủy cấp huyện). Ở cơ quan, doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp, đơn vị quân đội, công an và các đơn vị khác có từ ba đảng viên chính thức trở lên, lập tổ chức đảng (tổ chức cơ sở đảng hoặc chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở); cấp ủy cấp trên trực tiếp xem xét, quyết định việc tổ chức đảng đó trực thuộc cấp ủy cấp trên nào cho phù hợp; nếu chưa đủ ba đảng viên chính thức thì cấp ủy cấp trên trực tiếp giới thiệu đảng viên sinh hoạt ở tổ chức cơ sở đảng thích hợp”1. Khoản 3, Điều 21 Điều lệ Đảng quy định: “Tổ chức cơ sở đảng dưới ba mươi đảng viên, lập chi bộ cơ sở, có các tổ đảng trực thuộc”2. Khoản 4, Điều 21 Điều lệ Đảng quy định: “Tổ chức cơ sở đảng có từ ba mươi đảng viên trở lên, lập đảng bộ cơ sở, có các chi bộ trực thuộc đảng ủy”3. _______________ 1, 2, 3. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.35- 36, 36, 36. 11 Như vậy, chi bộ sẽ có hai loại hình cơ bản và chủ yếu là: chi bộ trực thuộc và chi bộ cơ sở. Chi bộ trực thuộc: Là chi bộ được thành lập khi đủ ba đảng viên chính thức, thuộc các đảng bộ xã, phường, thị trấn, các đảng bộ cơ quan, doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp, đơn vị quân đội, công an và các đơn vị khác. Trong các chi bộ trực thuộc các đảng ủy (còn gọi là thuộc các đảng bộ) nếu đông đảng viên thì có thể lập các tổ đảng. Chi bộ cơ sở: Là một trong hai loại hình tổ chức cơ sở đảng là đảng bộ cơ sở và chi bộ cơ sở. Chi bộ cơ sở đặt dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh hoặc tương đương. Trường hợp có đông đảng viên, có thể thành lập các tổ đảng. Câu hỏi 2: Thế nào là sinh hoạt chi bộ? Tại sao phải duy trì tổ chức sinh hoạt chi bộ? Trả lời: * Sinh hoạt chi bộ: Theo Đại từ điển tiếng Việt, “sinh hoạt” là những hoạt động tập thể của một tổ chức: sinh hoạt câu lạc bộ, sinh hoạt chi đoàn, sinh hoạt tổ đảng; tiến hành những hoạt động tập thể; sinh hoạt văn nghệ tại câu lạc bộ1. _______________ 1. Xem Nguyễn Như Ý (Chủ biên): Đại từ điển tiếng Việt, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1998, tr.1446. 12 Sách tra cứu các mục từ về tổ chức phân tích rõ hơn về khái niệm “sinh hoạt đảng”: “sinh hoạt đảng là sự gắn kết về trách nhiệm chính trị và tình đồng chí của người đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sinh hoạt đảng trực tiếp và thường xuyên nhất là ở các chi bộ, ở hội nghị đảng viên và hội nghị đại biểu đảng bộ các cấp giữa nhiệm kỳ, ở đại hội đảng viên và đại hội đại biểu đảng bộ thường kỳ hay bất thường ở các cấp, ở hội nghị thường kỳ hay bất thường của cấp ủy các cấp”1. Định nghĩa này bàn về sinh hoạt đảng ở tất cả các tổ chức đảng các cấp trong toàn Đảng và coi đại hội và hội nghị đảng các cấp là một hình thức sinh hoạt đảng. Hiện nay, nhiều cấp ủy và đảng viên coi sinh hoạt chi bộ là họp chi bộ và thường gọi là họp chi bộ để phân biệt sinh hoạt chi bộ với đại hội chi bộ định kỳ và hội nghị chi bộ 6 tháng đầu năm, cuối năm, giữa nhiệm kỳ hoặc hội nghị chi bộ về một nội dung nào đó. Nhiều cấp ủy và đảng viên lại gọi sinh hoạt chi bộ là hội nghị chi bộ. Những cách hiểu và cách gọi sinh hoạt chi bộ nêu trên, đều có những điểm hợp lý, song chưa đạt được sự đồng tình cao của các cấp ủy và đảng viên _______________ 1. Sách tra cứu các cụm từ về tổ chức, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, tr.590-591. 13 trong toàn Đảng. Nếu gọi các cuộc họp chi bộ thường kỳ là các hội nghị chi bộ sẽ không phân biệt được các cuộc sinh hoạt chi bộ với các hội nghị chi bộ 6 tháng đầu năm, cuối năm, hội nghị chi bộ giữa nhiệm kỳ... Trên thực tế, các hội nghị chi bộ khác rất nhiều với các cuộc họp chi bộ thường kỳ về nội dung, phạm vi và quy mô vấn đề được thảo luận và quyết định. Đại hội chi bộ lại càng khác biệt rất lớn so với các hội nghị chi bộ và với các cuộc họp chi bộ thường kỳ cả về nội dung, hình thức tổ chức và quy mô những vấn đề được bàn bạc, thảo luận và quyết định. Từ những phân tích trên, có thể đi đến khái niệm: Sinh hoạt chi bộ là các hoạt động tập thể của đảng viên trong chi bộ để thảo luận và quyết định những vấn đề cần thiết, gồm các cuộc họp chi bộ thường kỳ (có thể gọi là các cuộc sinh hoạt chi bộ thường kỳ), các hội nghị chi bộ và đại hội chi bộ. * Cần phải duy trì tổ chức sinh hoạt chi bộ, vì: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, Người khẳng định: “Chi bộ là nền móng của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt”1. Do đó, phải không ngừng nâng cao chất _______________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.278.14 lượng các kỳ họp chi bộ, chất lượng sinh hoạt chi bộ tác động trực tiếp đến chất lượng lãnh đạo và xây dựng nội bộ Đảng. Sinh hoạt chi bộ phải thực sự dân chủ để mọi đảng viên bày tỏ hết ý kiến của mình, không được biến sinh hoạt chi bộ thành câu lạc bộ hoặc chỉ là hội nghị thông báo, thông tin, mặc dù đó là cần thiết. Sinh hoạt chi bộ mang đầy đủ tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, sinh hoạt chi bộ là lúc tổ chức đội ngũ, phân công, quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, là nơi thực thi dân chủ cụ thể. Chi bộ còn là cái gốc rễ của Đảng ở trong quần chúng, chi bộ là tổ chức bám dân, gần dân, sát dân, hiểu dân, thực sự là tổ chức lãnh đạo nhân dân hành động cách mạng. Không được biến chi bộ thành tổ chức phe phái, họ hàng, địa phương, cục bộ. Trong chi bộ phải chăm lo giáo dục đảng viên, như vậy để họ ở đâu, làm bất cứ việc gì cũng phát huy được tính tiên phong gương mẫu đối với quần chúng, thể hiện tinh thần đầu tàu gương mẫu của đảng viên cộng sản. Tất cả các việc đó thể hiện thông qua sinh hoạt chi bộ. Thông qua sinh hoạt chi bộ, làm cho mọi đảng viên nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực học tập, tu dưỡng, rèn luyện và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, thực hiện tốt bốn nhiệm vụ đảng viên và 15 nhiệm vụ cụ thể do cấp trên và chi bộ giao; cấp ủy nắm chắc tình hình đảng viên, có biện pháp cụ thể để xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, của chi bộ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Câu hỏi 3: Hãy cho biết mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của sinh hoạt chi bộ? Trả lời: * Mục đích của sinh hoạt chi bộ: Khoản 2, Điều 24 Điều lệ Đảng quy định: “Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, giám sát thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Chi bộ, chi ủy họp thường lệ mỗi tháng một lần”1. Như vậy, mục đích của sinh hoạt chi bộ là để thực hiện vai trò lãnh đạo của chi bộ với tư cách là hạt nhân lãnh đạo chính trị ở cơ sở theo đúng chức năng và nhiệm vụ của từng loại hình chi bộ; đồng thời, thông qua sinh hoạt chi bộ để phát huy trí tuệ tập thể của toàn thể đảng viên trong thảo _______________ 1. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.41. 16 luận và quyết định những vấn đề cần thiết về xây dựng Đảng và thực hiện nhiệm vụ chính trị của chi bộ, phát huy vai trò lãnh đạo của tập thể, tinh thần tiên phong, gương mẫu của đảng viên và thực hiện các nguyên tắc trong tổ chức và hoạt động của Đảng. * Ý nghĩa của sinh hoạt chi bộ: Một là, đối với tổ chức đảng: Sinh hoạt chi bộ có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, đảm bảo tổ chức đảng và toàn Đảng giữ vững vị trí lãnh đạo cách mạng đi đến thắng lợi vẻ vang. Các chi bộ trực tiếp tiến hành các hoạt động xây dựng nội bộ Đảng, gồm: bàn bạc, thảo luận và quyết định những chủ trương, giải pháp về giáo dục, rèn luyện đảng viên, phân công công việc và quản lý đảng viên, kết nạp đảng viên, đưa người không đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng... Sinh hoạt chi bộ là nguyên tắc xây dựng Đảng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng và là yêu cầu bắt buộc đối với mọi đảng viên, là điều kiện để giữ vững và phát huy tính tập thể trong hoạt động lãnh đạo của Đảng và phát huy nguyên tắc tập trung dân chủ. Sinh hoạt chi bộ có chất lượng còn là nhân tố rất quan trọng để nâng cao chất lượng của tổ chức cơ sở đảng, đồng thời, góp phần nâng 17 cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng cấp trên. Sinh hoạt chi bộ có chất lượng còn là nhân tố rất quan trọng để nâng cao chất lượng của tổ chức cơ sở đảng, đồng thời, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng cấp trên. Chi bộ vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, hoàn thành tốt nhiệm vụ thì tổ chức đảng cấp trên sẽ vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ, ngược lại nếu chi bộ yếu kém thì tổ chức đảng cấp trên không thể vững mạnh. Hai là, đối với nhiệm vụ chính trị: Sinh hoạt chi bộ có ý nghĩa rất to lớn đối với việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của chi bộ và đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của tổ chức đảng cấp trên. Ba là, đối với mối quan hệ với nhân dân: Sinh hoạt chi bộ ở cơ sở là hoạt động không thể thiếu nhằm tăng cường quan hệ mật thiết giữa chi bộ với nhân dân. Bốn là, đối với đảng viên: Sinh hoạt chi bộ là cơ sở để giáo dục, rèn luyện, nâng cao trình độ, năng lực công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đội ngũ đảng viên, là cơ sở cho đảng viên phát huy năng lực sáng tạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao. 18 * Yêu cầu của sinh hoạt chi bộ: Khoản 2, Điều 24 Điều lệ Đảng quy định: “Chi bộ, chi ủy họp thường lệ mỗi tháng một lần”1. Khoản 1, Điều 8 Điều lệ Đảng quy định: “Đảng viên bỏ sinh hoạt chi bộ hoặc không đóng đảng phí ba tháng trong năm mà không có lý do chính đáng; đảng viên giảm sút ý chí phấn đấu, không làm nhiệm vụ đảng viên, đã được chi bộ giáo dục mà không tiến bộ thì chi bộ xem xét, đề nghị lên cấp có thẩm quyền xóa tên trong danh sách đảng viên”2. Như vậy, theo quy định của Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, chi bộ phải thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt chi bộ thường kỳ, 1 lần/tháng; đảng viên phải tham gia sinh hoạt chi bộ theo quy định của Điều lệ Đảng 1 lần/tháng, nếu đảng viên bỏ sinh hoạt chi bộ hoặc không đóng đảng phí ba tháng trong năm mà không có lý do chính đáng thì chi bộ đề nghị lên cấp có thẩm quyền xoá tên trong danh sách đảng viên. Đồng thời, trong sinh hoạt chi bộ, yêu cầu chi bộ làm tốt công tác quản lý đảng viên, giáo dục, rèn luyện đảng viên, đưa những đảng viên không đủ tư cách ra khỏi Đảng. Bên cạnh đó, Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một _______________ 1, 2. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.41, 15-16. 19 số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ yêu cầu: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, bí thư chi bộ và đảng viên về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của sinh hoạt chi bộ. Phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế, khuyết điểm trong sinh hoạt chi bộ; đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong sinh hoạt chi bộ; tự phê bình và phê bình theo tinh thần các Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII trở thành nội dung thường xuyên trong sinh hoạt chi bộ; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; chi ủy phải chuẩn bị tốt và thường xuyên đổi mới nội dung sinh hoạt bảo đảm đúng quy định, hướng dẫn của cấp trên, phù hợp với tình hình, đặc điểm của chi bộ; nâng cao hiệu quả lãnh đạo thực hiện nghị quyết của chi bộ. Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng cần tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Trung ương về sinh hoạt chi bộ; tăng cường lãnh đạo, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc chấp hành nguyên tắc tổ chức và các hoạt động của Đảng, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật trong Đảng, bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu trong sinh hoạt chi bộ. 20 Câu hỏi 4: Căn cứ những tiêu chí nào để đánh giá một buổi sinh hoạt chi bộ tốt? Trả lời: Theo mục II.3 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, chất lượng sinh hoạt chi bộ được đánh giá trên khung tiêu chí sau: Một là, tỷ lệ đảng viên dự sinh hoạt chi bộ: Đảng viên dự sinh hoạt đạt tỷ lệ trên 85% và không có đảng viên vắng mặt không có lý do hoặc đảng viên vắng mặt có lý do quá 3 lần liên tiếp trong năm (trừ trường hợp được miễn công tác, sinh hoạt đảng theo quy định và đảng viên trong lực lượng vũ trang làm nhiệm vụ đặc biệt). Hai là, công tác chuẩn bị sinh hoạt chi bộ: - Bí thư hoặc phó bí thư chi bộ trực tiếp chuẩn bị nội dung sinh hoạt. - Họp chi ủy (bí thư, phó bí thư ở những nơi không có chi ủy) trước khi sinh hoạt chi bộ. - Nội dung sinh hoạt được chuẩn bị đúng, đủ theo hướng dẫn của cấp ủy cấp trên; xác định được nội dung trọng tâm cần trao đổi, thảo luận để chi bộ lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết kịp thời, nhất là những vấn đề mới nổi lên có tính cấp bách ở địa phương, cơ quan, đơn vị. - Xây dựng dự thảo nghị quyết của chi bộ. 21 Ba là, tổ chức sinh hoạt chi bộ: - Thời điểm tổ chức sinh hoạt đúng quy định của cấp ủy có thẩm quyền. - Thực hiện đầy đủ nội dung, trình tự buổi sinh hoạt chi bộ theo quy định. Phương pháp điều hành của người chủ trì linh hoạt, hiệu quả. - Có biểu dương đảng viên tiêu biểu trong tháng; nhắc nhở, phê bình đảng viên chưa hoàn thành nhiệm vụ được giao, đảng viên không thực hiện đúng cam kết tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu hằng năm hoặc có khuyết điểm trong thực hiện chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và cấp ủy cấp trên nhưng chưa đến mức phải xử lý kỷ luật (nếu có). - Có nhiều đảng viên tham gia phát biểu ý kiến. - Thời gian sinh hoạt chi bộ: Phải bảo đảm từ 90 phút trở lên. Nếu kết hợp sinh hoạt chuyên đề với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi thì phải bảo đảm thời gian tối thiểu 120 phút. Đối với chi bộ có quá ít đảng viên thì cấp ủy có thẩm quyền quy định cụ thể thời gian sinh hoạt. - Sổ biên bản sinh hoạt chi bộ ghi chép đầy đủ diễn biến của buổi sinh hoạt và được lưu giữ, bảo quản lâu dài để làm tài liệu tham khảo, giáo dục truyền thống cho đảng viên. Bốn là, thực hiện nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng: - Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt chi bộ. 22 - Chi ủy, đảng viên nghiêm túc, thực sự cầu thị khi tự phê bình và phê bình. - Sinh hoạt bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu. Cương quyết chống bệnh thành tích, dĩ hòa vi quý, nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh. Năm là, kết quả lãnh đạo thực hiện kết luận hoặc nghị quyết của chi bộ: Kết luận hoặc nghị quyết của chi bộ được lãnh đạo, tổ chức thực hiện đạt kết quả tốt. Câu hỏi 5: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ là gì? Những yếu tố nào quyết định chất lượng sinh hoạt chi bộ? Trả lời: * Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ là thực hiện đồng bộ các giải pháp về chuẩn bị sinh hoạt chi bộ; điều hành sinh hoạt chi bộ; nâng cao ý thức, trách nhiệm của đảng viên đối với sinh hoạt chi bộ; đổi mới về nội dung, hình thức sinh hoạt chi bộ; về sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát của cấp ủy cấp trên trực tiếp và các cấp ủy đảng đối với sinh hoạt chi bộ, làm cho chất lượng sinh hoạt chi bộ trong những năm tới cao hơn chất lượng hiện tại. 23 Thường xuyên phải nâng cao sinh hoạt chi bộ, qua đó làm cho mọi đảng viên nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực học tập, tu dưỡng rèn luyện và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, thực hiện tốt bốn nhiệm vụ đảng viên và nhiệm vụ cụ thể do cấp trên và chi bộ giao; cấp ủy nắm chắc tình hình đảng viên, có biện pháp cụ thể để xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, của chi bộ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. * Những yếu tố quyết định chất lượng sinh hoạt chi bộ: Một là, nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, bí thư chi bộ và đảng viên về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của sinh hoạt chi bộ. Phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế, khuyết điểm trong sinh hoạt chi bộ. Đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; tự phê bình và phê bình theo tinh thần các Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII trở thành nội dung thường xuyên trong sinh hoạt chi bộ; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Hai là, việc quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Trung ương về sinh hoạt chi bộ của các cấp ủy, tổ chức đảng; tăng cường 24 lãnh đạo, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc chấp hành nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật trong Đảng, bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu trong sinh hoạt chi bộ. Ba là, việc chuẩn bị tốt và thường xuyên đổi mới của chi ủy về nội dung sinh hoạt bảo đảm đúng quy định, hướng dẫn của cấp trên, phù hợp với tình hình, đặc điểm của chi bộ; nâng cao hiệu quả lãnh đạo thực hiện nghị quyết của chi bộ. Mỗi đảng viên, nhất là đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và bí thư chi bộ phải nêu cao vai trò tiên phong gương mẫu trong sinh hoạt chi bộ, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất, tình yêu thương đồng chí, tích cực tham gia đóng góp ý kiến trong các buổi sinh hoạt và thực hiện tốt nhiệm vụ được chi bộ phân công. Câu hỏi 6: Nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện như thế nào trong sinh hoạt chi bộ? Trả lời: Chi bộ, chi ủy, đảng viên trong chi bộ phải nắm được nội dung cơ bản của nguyên tắc tập trung dân chủ được quy định tại Điều 9, Chương II Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, gồm sáu nội dung: 25 1. Cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng do bầu cử lập ra, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. 2. Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội đại biểu toàn quốc. Cơ quan lãnh đạo ở mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng là Ban Chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là ban chấp hành đảng bộ, chi bộ (gọi tắt là cấp ủy). 3. Cấp ủy các cấp báo cáo và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước đại hội cùng cấp, trước cấp ủy cấp trên và cấp dưới; định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình đến các tổ chức đảng trực thuộc, thực hiện tự phê bình và phê bình. 4. Tổ chức đảng và đảng viên phải chấp hành nghị quyết của Đảng. Thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng phục tùng Đại hội đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương. 5. Nghị quyết của các cơ quan lãnh đạo của Đảng chỉ có giá trị thi hành khi có hơn một nửa số thành viên trong cơ quan đó tán thành. Trước khi biểu quyết, mỗi thành viên được phát biểu ý kiến của mình. Đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên cho đến Đại hội đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết, không được truyền 26 bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng. Cấp ủy có thẩm quyền nghiên cứu xem xét ý kiến đó; không phân biệt đối xử với đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số. 6. Tổ chức đảng quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quyền hạn của mình, song không được trái với nguyên tắc, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của cấp trên1. Trong sinh hoạt chi bộ, nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện: Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản đảm bảo cho sự thống nhất ý chí và hành động, tạo nên sức mạnh của Đảng, đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của Đảng. Sinh hoạt chi bộ là một trong những hình thức hoạt động chủ yếu của chi bộ, vì vậy, quy định thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt chi bộ bao gồm: Một là, về quy chế làm việc của chi bộ. Việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt chi bộ được thể hiện ở việc chi bộ phải xây dựng và thực hiện nghiêm túc quy chế làm việc. Căn cứ vào quy định của Điều lệ Đảng, quy chế làm việc của cấp ủy cấp trên, chi bộ xây dựng quy chế làm việc, sinh hoạt chi bộ đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện đúng _______________ 1. Xem Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.17-19. 27 trách nhiệm và quyền hạn được giao. Chi bộ báo cáo với tổ chức đảng cấp trên về quy chế làm việc của chi bộ. Hai là, về chế độ thực hiện tự phê bình và phê bình. Tự phê bình và phê bình là nguyên tắc được thực hiện thường xuyên trong sinh hoạt chi bộ. Để thực hiện tốt tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ, cần phải thực hiện nghiêm các quy định sau: - Báo cáo kiểm điểm của chi ủy, chi bộ trong hoạt động lãnh đạo của chi bộ cần xin ý kiến của cấp ủy cấp trên trực tiếp và đảng viên trong sinh hoạt chi bộ để xây dựng thành nghị quyết của chi bộ, tiếp tục thực hiện sự lãnh đạo của chi bộ trong thời gian tới. - Chi ủy, chi bộ tổ chức lấy ý kiến đóng góp của các tổ chức, đoàn thể thuộc phạm vi lãnh đạo của chi bộ, phát huy vai trò đóng góp ý kiến tham gia xây dựng Đảng của nhân dân. - Đảng viên có quyền tham gia ý kiến đóng góp cho tổ chức đảng (chi bộ) và đảng viên trong thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình tổ chức đảng và đảng viên, nhưng phải tuân theo kỷ luật phát ngôn và các kết luận của tổ chức theo đa số quá bán; không được phản ánh những thông tin trái với kết luận của chi bộ ra bên ngoài tổ chức đảng. 28 Ba là, về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ đối với đảng viên, chi ủy viên trong sinh hoạt chi bộ. Phát huy trí tuệ của toàn thể đảng viên trong chi bộ thông qua việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Các đồng chí trong cấp ủy, đảng viên trong chi bộ đa số đã tích cực, trách nhiệm trong thảo luận, phát biểu ý kiến để xây dựng nghị quyết, chương trình hành động của chi bộ, các ý kiến thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu, cấp ủy, bí thư chi bộ quan tâm giải quyết những băn khoăn, kịp thời giải thích, giải quyết thỏa đáng đối với những đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số. Sau khi bàn bạc, thảo luận và kết luận theo đa số, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đảng viên. Bốn là, về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ đối với chủ tọa điều hành cuộc họp. Bí thư chi bộ có vị trí, vai trò quan trọng, là người đứng đầu chi bộ, có trách nhiệm lãnh đạo mọi mặt công tác của chi bộ và chịu trách nhiệm cao nhất trước cấp ủy cấp trên về sự lãnh đạo, chỉ đạo của chi bộ trên các lĩnh vực. Vì vậy, bí thư chi bộ trong hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo phải thể hiện sự gương mẫu chấp hành nghị quyết, quy định của Đảng; bản lĩnh chính trị, tinh thần quyết đoán, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Luôn lắng nghe, tiếp thu 29 ý kiến góp ý của đảng viên; thẳng thắn phê bình những hạn chế, khuyết điểm của cấp dưới và chỉ đạo nghiêm túc khắc phục. Từ đó đã tạo được bầu không khí dân chủ trong sinh hoạt chi bộ, xây dựng được uy tín, thể hiện được vai trò trung tâm quy tụ sự đoàn kết, duy trì kỷ luật, kỷ cương trong chi bộ. Bí thư chủ trì, điều hành các cuộc họp đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ; các vấn đề trình tại cuộc họp đều được thảo luận dân chủ, các ý kiến góp ý được xem xét, tiếp thu đầy đủ; đối với những ý kiến khác nhau được thảo luận kỹ trước khi đi đến thống nhất. Sau khi thảo luận dân chủ, bí thư chi bộ đưa ra ý kiến kết luận cuộc họp, kết luận chính xác, cụ thể từng vấn đề để đảng viên và chi bộ triển khai thực hiện. Năm là, về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong việc ra nghị quyết. Trước khi biểu quyết thông qua nghị quyết, nội dung của nghị quyết phải được lấy ý kiến góp ý của đông đảo đảng viên trong các kỳ sinh hoạt chi bộ. Khi biểu quyết thông qua, “Nghị quyết của các cơ quan lãnh đạo của Đảng chỉ có giá trị thi hành khi có hơn một nửa số thành viên trong cơ quan đó tán thành”1 được cụ thể hóa như sau: _______________ 1. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.18. 30 Số thành viên của đại hội đảng viên, hội nghị đảng viên là tổng số đảng viên chính thức trong đảng bộ, chi bộ được triệu tập (trừ số đảng viên đã được giới thiệu sinh hoạt tạm thời ở đảng bộ khác và đảng viên đã được miễn công tác và sinh hoạt đảng không có mặt ở đại hội (nếu đảng viên đó có mặt ở đại hội, hội nghị đảng viên, tham gia bầu cử, biểu quyết thì vẫn tính), số đảng viên bị đình chỉ sinh hoạt đảng, bị khởi tố, truy tố, tạm giam, đảng viên chính thức vắng mặt suốt thời gian đại hội có lý do chính đáng được cấp ủy triệu tập đại hội đồng ý)1. Trường hợp kết nạp đảng viên, công nhận đảng viên chính thức, xóa tên đảng viên, khai trừ đảng viên thì phải được ít nhất hai phần ba số thành viên của tổ chức đảng nhất trí đề nghị và được cấp ủy cấp trên có thẩm quyền quyết định với sự nhất trí của trên một nửa số thành viên2. Câu hỏi 7: Những điểm mới của Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương về một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ so với Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 02/3/2012 của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt chi bộ là gì? _______________ 1, 2. Quy định số 29-QĐ/TW ngày 25/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương về thi hành Điều lệ Đảng, tr.14-15, 15. 31 Trả lời: Ngày 06/7/2018, Ban Tổ chức Trung ương đã ban hành Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW (sau đây viết tắt là Hướng dẫn số 12) một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Hướng dẫn số 12 là sự cụ thể hóa việc thực hiện Kết luận số 18-KL/TW ngày 22/9/2017 của Ban Bí thư khóa XII về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư khóa X về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong tình hình mới. Cũng như các hướng dẫn trước đó, Hướng dẫn số 12 tiếp tục làm rõ mục đích, yêu cầu của việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, bí thư chi bộ, cán bộ, đảng viên về mục đích, ý nghĩa và vai trò quan trọng của sinh hoạt chi bộ và đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; tự phê bình và phê bình theo tinh thần các Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII trở thành nội dung thường xuyên trong sinh hoạt chi bộ. Điểm đáng chú ý là, trong Hướng dẫn số 12 có một số điểm mới so với các hướng dẫn trước đó về sinh hoạt chi bộ (Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW ngày 25/5/2007 của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng, Công văn số 3731-CV/BTCTW ngày 16/4/2008 của Ban Tổ chức Trung ương về việc hướng dẫn bổ sung một số nội dung sinh 32 hoạt chi bộ gắn với việc thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 02/3/2012 của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt chi bộ), cụ thể như sau: Thứ nhất, Hướng dẫn số 12 đã đưa ra “khung tiêu chí đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ”. Lần đầu tiên trong văn bản hướng dẫn của Trung ương đã xây dựng và ban hành một số tiêu chí khung để làm cơ sở thống nhất chung trong đánh giá một buổi sinh hoạt chi bộ thường kỳ đạt chất lượng cho các chi bộ phấn đấu, cấp ủy cấp trên kiểm tra, giám sát. Khung tiêu chí đó là: tỷ lệ đảng viên dự sinh hoạt chi bộ; công tác chuẩn bị sinh hoạt chi bộ; tổ chức sinh hoạt chi bộ; thực hiện nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng và kết quả lãnh đạo thực hiện kết luận hoặc nghị quyết của chi bộ. Đây là những tiêu chí chung, là cơ sở để đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ một cách đồng bộ, thống nhất trong cả nước. Các tiêu chí trên giúp cho công tác kiểm tra, giám sát của các cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp được thuận lợi và thực chất hơn; giúp cho việc đánh giá, xếp loại chất lượng chi bộ hằng năm đúng, sát hơn với thực tế. Điều đó cho thấy, việc quan tâm đánh giá, phân loại tổ chức cơ sở đảng đã đi vào thực chất và cụ thể hơn, tương xứng với chức năng, nhiệm vụ, vị trí, vai trò của chi bộ trong tình hình mới. 33 Hướng dẫn số 12 đã đưa ra những tiêu chí mang tính định lượng cụ thể rất thuận lợi cho việc đánh giá, như tỷ lệ đảng viên dự sinh hoạt từ 85% trở lên và không có đảng viên vắng mặt không có lý do hoặc đảng viên vắng mặt có lý do quá ba lần liên tiếp trong năm (trừ trường hợp được miễn công tác, sinh hoạt đảng theo quy định và đảng viên trong lực lượng vũ trang làm nhiệm vụ đặc biệt); có nhiều đảng viên tham gia phát biểu ý kiến; thời gian sinh hoạt phải bảo đảm từ 90 phút trở lên. Nếu kết hợp sinh hoạt chuyên đề với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi thì phải bảo đảm thời gian tối thiểu 120 phút. Yêu cầu đối với sổ biên bản sinh hoạt chi bộ ghi chép đầy đủ diễn biến của buổi sinh hoạt và được lưu giữ, bảo quản lâu dài để làm tài liệu tham khảo, giáo dục truyền thống cho đảng viên. Thứ hai, sinh hoạt chuyên đề đã được quan tâm đúng mức hơn, được hướng dẫn cụ thể, chi tiết hơn. Nếu như Hướng dẫn số 09 chỉ mới đề cập một số nội dung gợi ý sinh hoạt chuyên đề, thì trong Hướng dẫn số 12, nội dung sinh hoạt chuyên đề đã được bổ sung một số nội dung gợi ý mang tính “trọng tâm” trong công tác xây dựng Đảng hiện nay, như: về các giải pháp phòng, chống, khắc phục, sửa chữa các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện 34 “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo hướng dẫn của Trung ương và cấp ủy, tổ chức đảng cấp trên... Sinh hoạt chuyên đề được hướng dẫn chi tiết và khá đầy đủ từ công tác chuẩn bị, các bước sinh hoạt, gồm mở đầu, tiến hành sinh hoạt đến kết luận. Hướng dẫn số 12 cũng yêu cầu rất rõ “nếu kết hợp sinh hoạt chuyên đề với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi thì phải đảm bảo thời gian tối thiểu là 120 phút”. Thứ ba, trong quy trình sinh hoạt cũng được quy định cụ thể, chi tiết hơn. Trong phần chuẩn bị sinh hoạt, so với các hướng dẫn trước, Hướng dẫn số 12 có thêm nội dung: “thông báo thời gian, địa điểm, nội dung sinh hoạt chi bộ đến cấp ủy viên cấp trên được phân công theo dõi chi bộ. Chi bộ có điều kiện gửi trước tài liệu sinh hoạt cho đảng viên để nghiên cứu, chuẩn bị nội dung phát biểu ý kiến”. Trong các bước sinh hoạt, ở phần mở đầu trong Hướng dẫn số 12 đã bỏ nội dung “Chi bộ thực hiện việc thu nộp đảng phí hằng tháng của đảng viên” trong Hướng dẫn số 09, thay vào đó là tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu (nếu có), thể hiện sự trang trọng trong sinh hoạt chi bộ. Phần kết thúc được hướng dẫn chặt chẽ và chi tiết hơn, trong đó bí thư chi bộ bên cạnh việc tổng 35 hợp các ý kiến phát biểu tại buổi sinh hoạt, còn phải lưu ý đến những ý kiến tiếp thu để bổ sung, hoàn thiện nội dung sinh hoạt chi bộ; phân công nhiệm vụ cho đảng viên nhưng phải quy định thời gian hoàn thành. Một điểm rất mới so với quy định trước đó là phải đánh giá chất lượng buổi sinh hoạt, và trình bày biên bản sinh hoạt chi bộ. Đây cũng là một khâu ít được thực hiện trong thực tế sinh hoạt chi bộ, do không đánh giá chất lượng buổi sinh hoạt nên có thể lần sinh hoạt sau vẫn mắc phải những lỗi của lần sinh hoạt trước, khiến cho sinh hoạt bị nhàm chán, kém hiệu quả. Thứ tư, trong nội dung sinh hoạt chi bộ có sự phân định rõ nội dung công tác chính trị, tư tưởng và nội dung thực hiện nhiệm vụ chính trị. Trong nội dung thực hiện nhiệm vụ chính trị, Hướng dẫn số 12 nhấn mạnh việc đánh giá việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời đưa thêm nội dung 36 “đảng viên, nhất là người đứng đầu liên hệ, đánh giá việc thực hiện nội dung đã cam kết theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII” vào nội dung sinh hoạt thường kỳ chứ không chỉ đánh giá nội dung này trong hội nghị đánh giá, phân loại đảng viên cuối năm, hay đánh giá cán bộ trước khi giới thiệu, ứng cử, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại như trước đây. Công tác lãnh đạo đạt hiệu quả hay không thể hiện ở kết quả lãnh đạo chính quyền, các đoàn thể chính trị - xã hội, đây cũng là một trong những nội dung được quy định trong nội dung sinh hoạt thường kỳ. Có thể nói, những nội dung được bổ sung trong Hướng dẫn số 12 là sự phát triển mới trong nhận thức của Đảng về vấn đề nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đó là những kinh nghiệm được đúc rút từ thực tế trong thời gian qua và đây cũng là cơ sở nghiên cứu lý luận trong công tác xây dựng Đảng trong thời gian tới theo đúng tinh thần Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng phải “coi trọng tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận...”1. _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.69. 37 Phần II NGHIỆP VỤ VỀ SINH HOẠT CHI BỘ THEO QUY ĐỊNH HIỆN HÀNH I- NỘI DUNG, QUY TRÌNH SINH HOẠT CHI BỘ THƯỜNG KỲ Câu hỏi 8: Chi bộ sinh hoạt thường kỳ tập trung vào những nội dung chủ yếu nào? Trả lời: Chi bộ cơ sở là hạt nhân chính trị của Đảng, là nơi trực tiếp lãnh đạo cơ sở thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch công tác của chi bộ và của cấp ủy cấp trên. Thông qua sinh hoạt chi bộ thường kỳ, đảng viên sẽ nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của chi bộ góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên. Thực hiện Kết luận số 18-KL/TW ngày 22/9/2017 của Ban Bí thư khóa XII về tiếp tục đẩy mạnh 38 thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư khóa X “Về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” trong tình hình mới, ngày 06/7/2018, Ban Tổ chức Trung ương ban hành Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Về nội dung sinh hoạt thường kỳ của chi bộ, điểm 2.1, mục 2, phần II Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW quy định như sau: Căn cứ Điều lệ Đảng, định hướng của cấp trên, tình hình, đặc điểm của chi bộ và kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị, hằng tháng chi bộ sinh hoạt bao gồm các nội dung chủ yếu sau: a) Về công tác chính trị, tư tưởng: - Lựa chọn những nội dung thời sự trong nước, quốc tế, các vấn đề của địa phương, cơ quan, đơn vị sát với tình hình và phù hợp chức năng, nhiệm vụ của chi bộ để phổ biến, trao đổi. - Thông báo kịp thời chủ trương, các văn bản của Đảng, Nhà nước, của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp cần phổ biến đến chi bộ. - Đánh giá tình hình tư tưởng của đảng viên, quần chúng thuộc phạm vi lãnh đạo của chi bộ; những vấn đề chi bộ cần quan tâm. Kịp thời định hướng nhận thức, tư tưởng cho đảng viên. 39 b) Về thực hiện nhiệm vụ chính trị: - Đánh giá kết quả công tác lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị trong tháng của chi bộ và việc thực hiện nhiệm vụ của đảng viên; chỉ rõ ưu điểm, hạn chế, khuyết điểm và nguyên nhân để đề ra biện pháp khắc phục. - Đánh giá việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. - Đảng viên, nhất là người đứng đầu liên hệ, đánh giá việc thực hiện nội dung đã cam kết theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII; về những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị; về chống chạy chức, chạy quyền và chống chủ nghĩa cá nhân, quan liêu, xa rời quần chúng. - Kết quả lãnh đạo chính quyền, các đoàn thể chính trị - xã hội. 40 - Xác định nhiệm vụ của chi bộ tháng tiếp theo và biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo; phân công nhiệm vụ cho đảng viên. Câu hỏi 9: Công tác chuẩn bị đối với sinh hoạt chi bộ thường kỳ được thực hiện như thế nào? Trả lời: Công tác chuẩn bị đối với sinh hoạt chi bộ thường kỳ là một khâu quan trọng nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Mục II.1.1.a Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ xác định công tác chuẩn bị đối với sinh hoạt chi bộ thường kỳ bao gồm những nội dung sau: - Bí thư hoặc phó bí thư chi bộ chuẩn bị nội dung sinh hoạt, dự thảo nghị quyết (nếu có) hoặc dự kiến nội dung kết luận của buổi sinh hoạt. - Họp chi ủy (bí thư, phó bí thư ở những nơi không có chi ủy) để thống nhất nội dung sinh hoạt, đánh giá kết quả công tác lãnh đạo của chi bộ trong tháng, dự kiến nhiệm vụ của tháng tiếp theo; xác định những nội dung trọng tâm cần trao đổi, thảo luận, biểu quyết tại chi bộ; cho ý kiến về dự thảo nghị quyết (nếu có). - Thông báo thời gian, địa điểm, nội dung sinh hoạt chi bộ đến đảng viên và cấp ủy viên cấp trên 41 được phân công theo dõi chi bộ. Chi bộ có điều kiện gửi trước tài liệu sinh hoạt cho đảng viên để nghiên cứu, chuẩn bị nội dung phát biểu ý kiến. Câu hỏi 10: Quy trình (cách thức) tổ chức sinh hoạt thường kỳ của chi bộ được tiến hành như thế nào? Trả lời: Ngày 06/7/2018, Ban Tổ chức Trung ương ban hành Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, thay thế Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 02/3/2012 về nội dung sinh hoạt chi bộ. Theo đó, việc tổ chức sinh hoạt thường kỳ của chi bộ được thực hiện theo ba bước tại mục II.1.2 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW như sau: a) Mở đầu - Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu (nếu có). - Cử thư ký ghi biên bản sinh hoạt chi bộ. - Thông báo tình hình đảng viên: Số đảng viên có mặt, vắng mặt (có lý do, không có lý do). - Thông qua nội dung, chương trình sinh hoạt chi bộ. b) Tiến hành sinh hoạt - Bí thư chi bộ báo cáo nội dung sinh hoạt đã được chi ủy chuẩn bị và gợi ý thảo luận. 42 - Đảng viên phát biểu ý kiến, tập trung trao đổi, thảo luận nội dung trọng tâm liên quan trực tiếp đến hoạt động của chi bộ; tự phê bình kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao; góp ý, phê bình đối với đảng viên trong chi bộ. - Bí thư chi bộ cung cấp thông tin và định hướng để làm rõ những vấn đề đảng viên quan tâm, tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở, khuyến khích đảng viên tham gia đóng góp ý kiến để buổi sinh hoạt đạt hiệu quả. c) Kết thúc Bí thư chi bộ thực hiện các nội dung chủ yếu sau: - Tổng hợp các ý kiến phát biểu tại buổi sinh hoạt; những ý kiến tiếp thu để bổ sung, hoàn thiện nội dung sinh hoạt chi bộ; phân công nhiệm vụ cho đảng viên và quy định thời gian hoàn thành. - Định hướng tư tưởng đối với đảng viên; giải quyết hoặc phản ánh với cấp có thẩm quyền về tâm tư, nguyện vọng, những đề xuất, kiến nghị của đảng viên. - Thông qua nghị quyết hoặc kết luận. - Đánh giá chất lượng buổi sinh hoạt. - Thư ký trình bày biên bản sinh hoạt chi bộ. Cần lưu ý, không tổ chức sinh hoạt chuyên môn lồng ghép với sinh hoạt chi bộ. Việc tổ chức sinh hoạt chuyên đề không thay thế sinh hoạt chi bộ 43 thường kỳ; nếu chi bộ khó khăn về thời gian, địa điểm có thể kết hợp sinh hoạt chuyên đề với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi, nhưng phải thực hiện lần lượt, sinh hoạt thường kỳ xong mới sinh hoạt chuyên đề hoặc ngược lại. Câu hỏi 11: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh có phải là nội dung bắt buộc trong sinh hoạt thường xuyên của chi bộ không? Trả lời: Ngày 14/5/2011, Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 03-CT/TW tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Sau 5 năm thực hiện, nhằm phát huy những kết quả đã đạt được và khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW, ngày 15/5/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đủ năng lực, phẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy 44 thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu. Do đó, phải đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vào chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, nghị quyết của cấp ủy và nội dung sinh hoạt thường xuyên của chi bộ, gắn với các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Vì vậy, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là nội dung bắt buộc trong sinh hoạt thường xuyên của chi bộ nhằm góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên. Câu hỏi 12: Cho biết những nội dung chủ yếu về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được tổ chức học tập, quán triệt trong sinh hoạt chi bộ? Trả lời: Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nêu rõ nhiệm vụ của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, 45 tổ chức chính trị - xã hội các cấp trong việc tổ chức học tập, quán triệt và thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về các nội dung chủ yếu sau: - Hệ thống quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội và con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân, về khối đại đoàn kết toàn dân tộc; về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân; về quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; về xây dựng, phát triển kinh tế và văn hóa, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; về đạo đức cách mạng; về chăm lo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau; về xây dựng Đảng,... - Các quan điểm và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về: tuyệt đối trung thành, kiên định lý tưởng cách mạng, đặt lợi ích của Đảng, của đất nước, dân tộc lên trên tất cả; hết lòng, hết sức phục vụ Tổ quốc, phụng sự nhân dân, tận trung với nước, tận hiếu với dân; hết lòng yêu thương đồng bào, đồng chí, yêu thương con người; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, thật sự là công bộc của nhân dân, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội,... 46 - Phong cách Hồ Chí Minh, phản ánh những giá trị cốt lõi trong tư tưởng, đạo đức của Người và được thể hiện vô cùng sinh động, tự nhiên, độc đáo, có sức thu hút, cảm hóa kỳ diệu trong hoạt động, ứng xử hằng ngày. Đó là phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, luôn gắn chặt lý luận với thực tiễn; phong cách làm việc dân chủ, khoa học, kỹ lưỡng, cụ thể, tới nơi, tới chốn; phong cách ứng xử văn hóa, tinh tế, đầy tính nhân văn, thấm đậm tinh thần yêu dân, trọng dân, vì dân; phong cách nói đi đôi với làm, đi vào lòng người; nói và viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm; phong cách sống thanh cao, trong sạch, giản dị; phong cách quần chúng, dân chủ, tự mình nêu gương... Chi bộ cơ sở là tổ chức cơ sở đảng, là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở. Do đó, cần quán triệt nội dung học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong sinh hoạt chi bộ nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ và nhận thức cho cán bộ, đảng viên. Câu hỏi 13: Quy trình, cách thức thực hiện nội dung học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong sinh hoạt chi bộ được quy định như thế nào? Trả lời: Thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, việc học tập và làm theo tư 47 tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được đưa vào chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, nghị quyết của cấp ủy và nội dung sinh hoạt định kỳ của chi bộ; gắn với các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước, việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và giải quyết các vấn đề bức xúc, nổi cộm ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị. Theo đó, trong sinh hoạt chi bộ, quy trình, cách thức thực hiện nội dung học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được tiến hành như sau: - Chi bộ tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền sâu rộng, thường xuyên và có hệ thống bằng nhiều hình thức phong phú, sinh động, các nội dung chủ yếu về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong toàn chi bộ. + Việc nghiên cứu, liên hệ theo chuyên đề, chọn nội dung tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để học tập làm theo ở chi bộ, do chi ủy chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện. + Từng chi bộ định kỳ tổ chức sinh hoạt về những nội dung có liên quan trực tiếp tới nhiệm vụ chính trị của chi bộ và các đảng viên của chi bộ; thảo luận, trao đổi về các giải pháp khắc phục những hạn chế, khuyết điểm (nếu có) và đề ra phương hướng phấn đấu; đánh giá kết quả làm theo; báo cáo kết quả với cấp ủy cấp trên. 48 - Xây dựng kế hoạch học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh: + Mỗi đảng viên liên hệ bản thân, xây dựng kế hoạch tu dưỡng, rèn luyện, đề ra phương hướng phấn đấu làm theo, giải pháp khắc phục những hạn chế, khuyết điểm của mình trong quá trình công tác, sinh hoạt hằng ngày, trong phong cách làm việc và trong phong cách lãnh đạo (đối với đảng viên giữ cương vị lãnh đạo, quản lý, nhất là với người đứng đầu), chọn một số nội dung cụ thể, đăng ký thực hiện. + Kết quả học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được báo cáo bằng văn bản trong kỳ sinh hoạt chi bộ. II- NỘI DUNG, QUY TRÌNH SINH HOẠT CHI BỘ CHUYÊN ĐỀ, BẤT THƯỜNG Câu hỏi 14: Khi nào chi bộ tiến hành sinh hoạt chuyên đề hoặc sinh hoạt bất thường? Trả lời: - Đối với sinh hoạt chuyên đề: Mục II.2.2 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, quy định về sinh hoạt chuyên đề như sau: “Căn cứ chỉ thị, nghị quyết và định hướng của cấp trên, tình hình, đặc điểm của chi bộ, mỗi quý ít nhất một lần chi bộ tổ chức sinh hoạt”. 49 - Đối với sinh hoạt bất thường: Khoản 6, Điều 22 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam quy định: “Chi bộ cơ sở họp thường lệ mỗi tháng một lần; họp bất thường khi cần”1; khoản 2, Điều 24 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam quy định: “Chi bộ, chi ủy họp thường lệ mỗi tháng một lần”2. Như vậy, đối với sinh hoạt chuyên đề, chi bộ tiến hành sinh hoạt 3 tháng/lần. Đối với sinh hoạt bất thường, chi bộ tổ chức họp khi cần thiết. Câu hỏi 15: Chi bộ nên lựa chọn nội dung nào để tổ chức sinh hoạt chuyên đề? Trả lời: Mục II.2.2 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, quy định nội dung sinh hoạt chuyên đề như sau: Căn cứ nghị quyết, chỉ thị và định hướng của cấp trên, tình hình, đặc điểm của chi bộ, mỗi quý ít nhất một lần chi bộ tổ chức sinh hoạt theo các nhóm vấn đề sau: - Về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo hướng dẫn của Trung ương và cấp ủy, tổ chức đảng cấp trên. - Về các giải pháp nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, năng lực công tác của đội ngũ cán bộ, đảng viên. _______________ 1, 2. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Sđd, tr.39, 41. 50 - Về triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước liên quan trực tiếp đến sự lãnh đạo, chỉ đạo của chi bộ. - Về các giải pháp phòng, chống, khắc phục, sửa chữa các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong chi bộ. - Về công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa ở địa phương, cơ quan, đơn vị. - Về việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chuyên môn của cơ quan, đơn vị, chi bộ. - Về giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống của địa phương, cơ quan, đơn vị cho cán bộ, đảng viên. - Những nội dung khác theo đặc điểm của từng loại hình chi bộ. Câu hỏi 16: Công tác chuẩn bị sinh hoạt chuyên đề của chi bộ được thực hiện như thế nào? Trả lời: Mục II.1.1.b Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, 51 quy định công tác chuẩn bị sinh hoạt chuyên đề của chi bộ như sau: - Hằng năm, chi bộ xây dựng kế hoạch sinh hoạt chuyên đề để tổ chức thực hiện và báo cáo cấp ủy cấp trên trực tiếp theo dõi, chỉ đạo. - Chi bộ phân công đảng viên có khả năng biên tập, am hiểu nội dung liên quan đến chuyên đề để chuẩn bị bằng văn bản. Đối với chi bộ do điều kiện khó khăn không thể chuẩn bị chuyên đề sinh hoạt bằng văn bản, cấp ủy cấp trên trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn cách thức sinh hoạt nhưng phải bảo đảm chất lượng. - Bí thư chi bộ trao đổi về mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp thực hiện chuyên đề với đảng viên được phân công. Dự thảo chuyên đề phải được chi ủy hoặc bí thư chi bộ thông qua và gửi cho đảng viên trước khi tổ chức sinh hoạt. Câu hỏi 17: Quy trình (cách thức) tổ chức sinh hoạt chuyên đề của chi bộ được tiến hành như thế nào? Trả lời: Mục II.1.2 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, quy định quy trình (cách thức) tổ chức sinh hoạt chuyên đề của chi bộ như sau: 52 a) Mở đầu - Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu (nếu có). - Cử thư ký ghi biên bản sinh hoạt chi bộ. - Thông báo tình hình đảng viên: số đảng viên có mặt, vắng mặt (có lý do, không có lý do). - Thông qua nội dung, chương trình sinh hoạt chi bộ. b) Tiến hành sinh hoạt - Bí thư chi bộ nêu mục đích, yêu cầu buổi sinh hoạt chuyên đề. - Đảng viên được phân công chuẩn bị, trình bày dự thảo chuyên đề. - Các đảng viên phát biểu, nêu nhận thức của cá nhân đối với chuyên đề và tác dụng của chuyên đề đối với bản thân; liên hệ với chi bộ, cơ quan, đơn vị, địa phương; trao đổi, đóng góp ý kiến để hoàn thiện dự thảo chuyên đề. - Đảng viên được phân công chuẩn bị chuyên đề tiếp thu ý kiến tham gia để hoàn thiện. Chuyên đề sau khi hoàn thiện phải gửi đảng viên trong chi bộ (chi bộ đông đảng viên có thể gửi tới tổ đảng) để nghiên cứu, học tập và báo cáo cấp ủy cấp trên trực tiếp. c) Kết thúc Bí thư chi bộ đánh giá việc chuẩn bị, chất lượng của chuyên đề; ý nghĩa, tác dụng của chuyên đề đối với chi bộ, đảng viên. Kết luận các nội dung cần tiếp thu để bổ sung, hoàn thiện dự thảo chuyên đề. 53 Câu hỏi 18: Nội dung, quy trình (cách thức) tổ chức sinh hoạt bất thường của chi bộ được quy định như thế nào? Trả lời: Căn cứ Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, quy định về sinh hoạt chuyên đề, nội dung tổ chức sinh hoạt bất thường của chi bộ như sau: Căn cứ vào tình hình, yêu cầu cụ thể của chi bộ, cấp ủy chi bộ họp thống nhất nội dung sinh hoạt chi bộ bất thường. Nội dung sinh hoạt bất thường phải liên quan trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của chi bộ hoặc theo yêu cầu của cấp ủy cấp trên và cần phải được thực hiện, giải quyết ngay, trong thời gian sớm nhất. Quy trình tổ chức sinh hoạt bất thường của chi bộ: - Mở đầu: + Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu (nếu có). + Cử thư ký ghi biên bản sinh hoạt chi bộ. + Thông báo tình hình đảng viên: số đảng viên có mặt, vắng mặt (có lý do, không có lý do). + Thông qua nội dung, chương trình sinh hoạt chi bộ. - Tiến hành sinh hoạt: + Bí thư chi bộ nêu mục đích, yêu cầu buổi sinh hoạt bất thường. 54 + Bí thư hoặc phó bí thư trình bày nội dung sinh hoạt bất thường. + Các đảng viên phát biểu, đóng góp ý kiến để hoàn thiện nội dung sinh hoạt. - Kết thúc: Bí thư chi bộ đánh giá công tác chuẩn bị, chất lượng của nội dung sinh hoạt. Kết luận các nội dung cần tiếp thu để bổ sung, hoàn thiện dự thảo các nội dung. Câu hỏi 19: Có thể lồng ghép sinh hoạt chuyên đề hoặc sinh hoạt bất thường với sinh hoạt thường kỳ của chi bộ được không? Trả lời: Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, quy định: - “Không tổ chức sinh hoạt chuyên môn lồng ghép với sinh hoạt chi bộ. Việc tổ chức sinh hoạt chuyên đề không thay thế sinh hoạt chi bộ thường kỳ; nếu chi bộ khó khăn về thời gian, địa điểm có thể kết hợp sinh hoạt chuyên đề với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi, nhưng phải thực hiện lần lượt, sinh hoạt thường kỳ xong mới sinh hoạt chuyên đề hoặc ngược lại” (mục II.1.2.c Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW). “... Thời gian sinh hoạt chi bộ: Phải bảo đảm từ 90 phút trở lên. Nếu kết hợp sinh hoạt chuyên đề 55 với sinh hoạt chi bộ thường kỳ trong cùng một buổi thì phải bảo đảm thời gian tối thiểu 120 phút. Đối với chi bộ có quá ít đảng viên thì cấp ủy có thẩm quyền quy định cụ thể thời gian sinh hoạt” (mục II.3.3 Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW). Do đó, không thể lồng ghép sinh hoạt chuyên đề hoặc sinh hoạt bất thường với sinh hoạt thường kỳ của chi bộ được. III- NỘI DUNG SINH HOẠT CƠ BẢN CỦA CÁC LOẠI HÌNH CHI BỘ Câu hỏi 20: Cho biết những nội dung sinh hoạt cơ bản của loại hình chi bộ thôn, xóm, ấp, bản, tổ dân phố... là gì? Trả lời: Ngoài những nội dung thực hiện chung đối với các loại hình chi bộ theo Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đối với chi bộ dân cư thôn, xóm, ấp, bản, tổ dân phố... nội dung sinh hoạt tập trung vào các vấn đề sau: - Sự lãnh đạo của chi bộ và vai trò, trách nhiệm của đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và áp dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất; thực hiện 56 nghĩa vụ đối với Nhà nước; công tác xóa đói, giảm nghèo và các hoạt động nhân đạo, từ thiện; thực hiện chính sách đối với người có công và nhiệm vụ phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân... - Việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và cuộc vận động xây dựng thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố, khu phố, cụm dân cư; tình hình an ninh - chính trị, trật tự an toàn xã hội và việc giải quyết những kiến nghị, tố cáo, tranh chấp xảy ra trên địa bàn. - Việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; công tác quản lý, sử dụng đất đai và quản lý xây dựng đô thị; bảo đảm vệ sinh môi trường, an toàn giao thông, đấu tranh phòng, chống các tệ nạn xã hội. - Việc bồi dưỡng, giúp đỡ quần chúng, giáo dục thế hệ trẻ tạo nguồn phát triển đảng viên ở khu dân cư; việc quản lý đảng viên đi làm ăn xa... Câu hỏi 21: Cho biết những nội dung sinh hoạt cơ bản của loại hình chi bộ trong cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp là gì? Trả lời: Ngoài những nội dung thực hiện chung đối với các loại hình chi bộ theo Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, 57 đối với chi bộ cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, nội dung sinh hoạt tập trung vào các vấn đề sau: - Sự lãnh đạo của chi bộ và tinh thần chủ động, sáng tạo, ý thức trách nhiệm của đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác chuyên môn của cơ quan, đơn vị và chức trách, nhiệm vụ được giao của từng cán bộ, đảng viên. - Việc xây dựng và thực hiện các quy định, quy chế, nội quy của cơ quan, đơn vị; tiến độ và chất lượng thực hiện các nhiệm vụ được giao (nghiên cứu, tham mưu; giảng dạy, học tập, khám chữa bệnh, thực hiện các đề tài, đề án nghiên cứu khoa học...). - Việc phòng, chống quan liêu, tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tiêu cực (trong thực hiện nhiệm vụ của công chức, viên chức; trong giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học, trong khám, chữa bệnh...). - Việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và Quy định của Bộ Chính trị về đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với cấp ủy, chi bộ và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú. - Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và việc tự nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ, kiến thức của cán bộ, đảng viên. Công tác tạo nguồn phát triển đảng viên... 58 Câu hỏi 22: Cho biết những nội dung sinh hoạt cơ bản của loại hình chi bộ trong các doanh nghiệp là gì? Trả lời: Ngoài những nội dung thực hiện chung đối với các loại hình chi bộ theo Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đối với chi bộ doanh nghiệp, nội dung sinh hoạt tập trung vào các vấn đề sau: * Đối với chi bộ trong các doanh nghiệp nhà nước: - Sự lãnh đạo của chi bộ và vai trò, ý thức trách nhiệm của đảng viên trong việc xây dựng và thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. - Việc thực hiện chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. - Tình hình tổ chức, hoạt động của các đoàn thể, quần chúng và đời sống, việc làm của người lao động. - Việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và trách nhiệm tham gia các hoạt động xã hội của doanh nghiệp. - Việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, 59 lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Việc thực hiện quy định về đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với cấp ủy, chi bộ và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú. - Việc tự nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ, kiến thức, tay nghề của cán bộ, đảng viên, người lao động. * Đối với chi bộ trong doanh nghiệp có vốn nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước liên doanh với nước ngoài: - Vai trò, trách nhiệm của chi bộ và đảng viên trong việc tham gia xây dựng, thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. - Việc xây dựng và thực hiện nội quy, quy chế, quy định, điều lệ của doanh nghiệp; việc thực hiện các hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể. - Tình hình đời sống, việc làm của người lao động; mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động, giữa người Việt Nam và người nước ngoài trong doanh nghiệp (nếu có). - Công tác xây dựng, củng cố tổ chức và chất lượng hoạt động của các đoàn thể quần chúng, nhất là tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp; công tác bồi dưỡng, giúp đỡ, tạo nguồn phát triển đảng viên... 60 * Đối với chi bộ trong doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài: - Vai trò của chi bộ và trách nhiệm của đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. - Việc chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực hiện nội quy, quy chế, quy định, điều lệ của doanh nghiệp. - Tình hình đời sống, việc làm của người lao động; việc thực hiện các hợp đồng lao động, thỏa ước lao động; mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động, giữa người Việt Nam với người nước ngoài (nếu có). - Việc tuyên truyền, vận động xây dựng, củng cố, phát triển tổ chức đảng và các đoàn thể quần chúng trong doanh nghiệp; công tác bồi dưỡng, giúp đỡ, tạo nguồn phát triển đảng viên. Câu hỏi 23: Cho biết những nội dung sinh hoạt cơ bản của loại hình chi bộ trong lực lượng vũ trang là gì? Trả lời: Ngoài những nội dung thực hiện chung đối với các loại hình chi bộ theo Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương một số vấn đề về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đối với chi bộ trong lực lượng vũ trang, chi ủy, chi 61 bộ căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ chính trị của từng loại hình chi bộ để xác định nội dung sinh hoạt cho phù hợp. Chú ý một số nội dung sau: - Sự lãnh đạo của chi bộ trong việc bồi dưỡng, giáo dục, phát huy truyền thống tốt đẹp của lực lượng vũ trang nhân dân; xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. - Quán triệt cho đảng viên, cán bộ, chiến sĩ nắm vững nhiệm vụ chính trị của đơn vị, thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên. - Việc thực hiện điều lệnh, điều lệ và ý thức tổ chức, chấp hành kỷ cương, kỷ luật của quân đội, công an; xây dựng nền nếp chính quy, hiện đại, sẵn sàng chiến đấu và phục vụ chiến đấu, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao. IV- VAI TRÒ, TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC CHỦ THỂ TRONG SINH HOẠT CHI BỘ Câu hỏi 24: Tại sao đảng viên phải sinh hoạt ở một chi bộ nhất định? Trả lời: Trong tác phẩm Một bước tiến, hai bước lùi V.I. Lênin viết: “Tất cả những người nào thừa nhận cương lĩnh của đảng và ủng hộ đảng bằng những phương tiện vật chất cũng như bằng cách 62 tự mình tham gia một trong những tổ chức của đảng, thì được coi là đảng viên của đảng”1. Trong tác phẩm này, V.I. Lênin nêu lên ba tiêu chuẩn đối với đảng viên gồm: thừa nhận cương lĩnh của đảng, ủng hộ đảng bằng những phương tiện vật chất và tham gia vào một trong những tổ chức của đảng. Đây là ba tiêu chuẩn cơ bản và quan trọng nhất của người đảng viên qua các thời kỳ cách mạng được V.I. Lênin nhấn mạnh và yêu cầu các tổ chức đảng phải tổ chức thực hiện nghiêm túc. V.I. Lênin đặc biệt nhấn mạnh đến tính tổ chức, ông yêu cầu: đảng viên của đảng cộng sản phải tự mình tham gia vào một trong những tổ chức của đảng, nghĩa là phải “khép mình” vào tổ chức, chịu sự kiểm tra, giám sát của tổ chức, đặt lợi ích của đảng lên trên hết, trước hết. Trong tác phẩm: Một bước tiến, hai bước lùi viết năm 1904, V.I. Lênin đã phê phán mạnh mẽ tiêu chuẩn đảng viên do Máctốp trình bày rằng: người đảng viên phải giúp đỡ đảng một cách đều đặn, dưới sự chỉ đạo của một trong những tổ chức đảng nhưng không gia nhập vào bất kỳ tổ chức nào của đảng. V.I. Lênin mạnh mẽ phê phán: “Nói rằng các đảng viên công tác dưới sự kiểm soát và chỉ đạo của _______________ 1. V.I. Lênin: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, t.8, tr.268. 63 các cơ quan đảng, thì đó là điều dĩ nhiên, không thể nào khác thế được, chỉ những người nào thích nói để mà không nói gì cả, thích nhét vào “điều lệ” vô số những câu nói suông và những công thức quan liêu chủ nghĩa (tức là những công thức vô ích cho công tác nhưng hình như cần thiết để khoa trương), chỉ những người ấy mới nói về điều đó... người ta đặt câu hỏi: liệu các cơ quan của đảng có thể thực sự chỉ đạo những đảng viên không gia nhập một tổ chức nào của đảng được không?”1. Rõ ràng điều đó là không thể, làm sao đảng có thể lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý đảng viên của mình khi người đó không gia nhập vào một tổ chức nào đó của đảng và làm sao đảng viên có thể hiểu rõ, hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình khi không tham gia sinh hoạt trong tổ chức của đảng. Đây chính là tính đảng khác với tính vô tổ chức của bọn cơ hội. Tính tổ chức của người đảng viên cũng là một trong những nhân tố góp phần tạo nên sự tiên phong của các đảng cộng sản, V.I. Lênin viết: “tôi muốn trình bày một cách tuyệt đối rõ ràng và chính xác rằng tôi muốn và tôi đòi hỏi đảng, đội tiền phong của giai cấp, phải hết sức có tổ chức, rằng đảng chỉ nên thu nhận những phần tử ít nhất cũng phải chấp nhận một tính tổ chức tối thiểu”2. _______________ 1, 2. V.I. Lênin: Toàn tập, Sđd, t.8, tr.268-269, 286. 64 Như vậy, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam phải sinh hoạt ở một chi bộ nhất định, đảng viên phải sinh hoạt trong tổ chức đảng, chịu sự kiểm tra, giám sát của tổ chức, đặt lợi ích của Đảng lên trên hết, trước hết. Câu hỏi 25: Đảng viên có trách nhiệm, nghĩa vụ như thế nào trong sinh hoạt chi bộ? Trả lời: Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 02/3/2012 của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt chi bộ tuy không đặt ra yêu cầu về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ cho các đảng viên nhưng trên thực tế tất cả các đảng viên, dù là đảng viên có chức vụ hay không, đều có trách nhiệm, nghĩa vụ nhất định trong các cuộc sinh hoạt chi bộ. Trách nhiệm, nghĩa vụ đó thể hiện ở các mặt sau: Thứ nhất, dự họp đầy đủ và đúng giờ. Mỗi đảng viên nên xem sinh hoạt chi bộ là một nhiệm vụ quan trọng, không phải để đảm bảo các kỳ trong năm, đóng đảng phí đầy đủ, hay thậm chí có mặt để không bị phê bình... mà chính là một trong những điều kiện đầu tiên để thể hiện tư cách đảng viên. Có dự sinh hoạt, công việc mới nắm được đầy đủ tình hình hoạt động của chi bộ, của cơ quan, đơn vị, mới tham gia xây dựng nghị quyết và phương hướng hoạt động của chi bộ, mới thực hiện 65 yêu cầu tự phê bình và phê bình... Có dự sinh hoạt, đảng viên mới có điều kiện đầy đủ để thể hiện năng lực lãnh đạo, tính chiến đấu của cá nhân đảng viên và tổ chức đảng. Do đó, phải tránh viện cớ công tác hay lý do cá nhân để vắng họp, rời buổi họp nửa chừng hoặc đến trễ. Thứ hai, tích cực phát biểu. Phát biểu không phải chỉ để bày tỏ quan điểm, chính kiến đối với các vấn đề của Đảng, của chi bộ, của cơ quan, đơn vị mà còn đóng góp, hiến kế, phê bình... các vấn đề và các cá nhân của chi bộ. Nếu giả định, trong một cuộc họp chi bộ, chỉ có người chủ trì nói, các đảng viên khác chỉ nghe và biểu quyết thì cuộc họp sẽ tẻ nhạt thế nào và chất lượng ra sao. Rõ ràng, nếu đảng viên không bày tỏ chính kiến thì cách nào đó cũng đồng nghĩa với việc thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, thấy dở không góp ý, hiến kế, thấy tích cực không động viên, khích lệ. Như vậy, vai trò của đảng viên không được thể hiện hoặc thể hiện mờ nhạt. Do đó, trong suốt cuộc họp, mỗi đảng viên phải chuẩn bị ý kiến để phát biểu và mạnh dạn thể hiện quan điểm của mình trên tinh thần góp ý, xây dựng một cách thẳng thắn, có tính chiến đấu và trách nhiệm. Thứ ba, thực hiện tốt việc tự phê bình và phê bình. Tự phê bình và phê bình là một trong những nguyên tắc quan trọng và có tính sống còn 66 đối với hoạt động của Đảng nói chung và tổ chức đảng nói riêng. Tự phê bình và phê bình là nêu cả mặt tốt lẫn chưa tốt của bản thân và của các đảng viên khác trong chi bộ trên tinh thần cầu thị, thẳng thắn với tính chất góp ý, xây dựng, nhằm tự sửa chữa và giúp đồng chí mình sửa chữa, khắc phục các hạn chế, thiếu sót, sai lầm. Nếu trong các kỳ sinh hoạt, đảng viên chỉ nói một chiều, chỉ có khen mà không chê (vuốt đuôi), chỉ khen người này mà không khen người khác, chỉ có chê mà không khen, chỉ chê người này mà không chê người khác... thì chi bộ như là nơi để mọi người “diễn” với nhau hoặc là diễn đàn để đấu đá, phê phán. Những cuộc sinh hoạt kiểu đó có thể xem là thất bại và gây nguy hiểm cho năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và sự phát triển của chi bộ. Do đó, các đảng viên cần mạnh dạn tự phê bình những hạn chế, khuyết điểm của bản thân, phê bình các thiếu sót, sai lầm của đảng viên khác, của chi bộ và chân thành biểu dương, khen ngợi những mặt mạnh, tiến bộ, thành tích của đồng chí mình. Thứ tư, chấp hành sự phân công của chi bộ. Để thực hiện các công việc, nhiệm vụ của chi bộ theo chức năng và sự chỉ đạo của cấp trên, cần có sự phân công cụ thể đối với các cá nhân trong chi bộ, trong cơ quan, đơn vị. Sinh hoạt chi bộ không phải để bàn suông mà là sau khi bàn phải có người trực 67 tiếp thực hiện các định hướng, các công việc đã được vạch ra và thảo luận. Với tinh thần tiên phong, gương mẫu, các đảng viên phải mạnh dạn nhận các nhiệm vụ được phân công trong điều kiện cụ thể của mình (năng lực, thời gian, hoàn cảnh cụ thể...). Trong một số trường hợp, các đảng viên có thể xung phong nhận nhiệm vụ, đồng thời phụ trách một đoàn thể hoặc một nhóm công tác nào đó. Vì vậy, mỗi kỳ sinh hoạt chi bộ là mỗi lần thể hiện sự lãnh đạo tập thể thì mọi cá nhân đều có thể tự nhận phân công hoặc được phân công, kể cả bí thư, cấp ủy viên. Câu hỏi 26: Bí thư chi bộ có vai trò, nhiệm vụ như thế nào trong sinh hoạt chi bộ? Trả lời: Chi bộ là đơn vị lãnh đạo và chiến đấu của Đảng ở cơ sở, là nơi gắn liền Đảng với quần chúng, nơi vận động và tổ chức quần chúng thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, nơi phản ánh kịp thời những ý kiến, kinh nghiệm và nguyện vọng của đảng viên và quần chúng lên cấp trên. Chi bộ còn là nơi trực tiếp quản lý đảng viên, giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao trình độ chính trị, tư tưởng, phẩm chất, năng lực công tác của đảng viên, là nơi kết nạp và sàng lọc đảng viên, nơi đào tạo cán bộ cho Đảng, nơi xuất phát để cử ra cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng. 68 * Vai trò của bí thư chi bộ: - Bí thư chi bộ là người đứng đầu chi ủy (trung tâm lãnh đạo của chi bộ giữa hai kỳ đại hội). Với tư cách đó, bí thư chi bộ chịu trách nhiệm trước chi ủy, đề xuất và tổ chức sinh hoạt, hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy; thay mặt chi ủy thường ngày trực tiếp giải quyết mối quan hệ với các đảng viên trong chi bộ, với người phụ trách đơn vị và các đoàn thể; đồng thời giữ mối liên hệ chặt chẽ với cấp ủy cấp trên, trực tiếp là đảng ủy cơ sở. Với trọng trách đó, phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ năng lực, tác phong lề lối và sự mẫu mực của người bí thư chi bộ là một nhân tố cực kỳ quan trọng, trực tiếp tạo nên chất lượng, hiệu quả của hoạt động chi ủy, chi bộ. - Bí thư chi bộ phải là hạt nhân trung tâm đoàn kết của chi ủy, chi bộ và toàn đơn vị; sự mẫu mực của bí thư chi bộ sẽ là tấm gương sáng thu phục, lôi cuốn quần chúng, đoàn kết, tập hợp quần chúng của đơn vị đi theo Đảng, tự giác, hăng hái thực hiện chủ trương, nghị quyết lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. - Bí thư chi bộ là người đứng đầu chi bộ có vị trí, vai trò quan trọng đối với chất lượng sinh hoạt của chi bộ. Bí thư chi bộ tốt sẽ nâng cao chất lượng hoạt động của chi ủy. Từ đó, củng cố và nâng cao vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ. 69 Bí thư chi bộ được lựa chọn qua bầu cử dân chủ trong đại hội chi bộ, là người đứng đầu và giữ trọng trách của chi bộ, là một thành viên trong chi ủy, đồng thời là một đảng viên trong chi bộ. Vì vậy, bí thư chi bộ phải nêu cao vai trò, trách nhiệm cá nhân trong việc thực hiện các công việc của chi bộ; phải tôn trọng sự lãnh đạo tập thể của chi ủy, chi bộ; phải gương mẫu chấp hành các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quyết định của tổ chức; phải cùng với chi ủy góp phần tích cực vào việc cụ thể hóa, vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ở cơ sở. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện, bảo đảm cho chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được chấp hành nghiêm chỉnh. - Bí thư chi bộ có trách nhiệm đối với những công việc quan trọng và đa dạng về chính trị, kinh tế, tư tưởng, tổ chức, an ninh, quốc phòng,... ở cơ sở. Bí thư chi bộ không chỉ có trách nhiệm đối với công việc của Đảng, mà còn có trách nhiệm đối với các hoạt động của các tổ chức quần chúng, tổ chức kinh tế, xã hội cơ sở. Tính chất, nội dung, phạm vi của nhiệm vụ và trách nhiệm đối với công việc của chi bộ đòi hỏi đồng chí bí thư phải có những kiến thức cần thiết về nhiều lĩnh vực, phải có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, đi sâu các mặt công tác cơ sở. Bí thư chi bộ phải nắm chắc kiến thức về 70 Đảng, về nghiệp vụ công tác đảng, về các vấn đề khác nhau trong hoạt động của đời sống xã hội, thậm chí cả cuộc sống riêng của mỗi đảng viên trong chi bộ. Khi tiến hành công việc, bí thư chi bộ căn cứ nguyên tắc tập trung dân chủ để giải quyết các vấn đề phù hợp với nguyện vọng chính đáng của đông đảo đảng viên. Sức mạnh của bí thư chi bộ là biết cách thuyết phục và tạo sự nhất trí của mọi người vì công việc chung. Bí thư chi bộ là người tổ chức công tác tập thể, là trung tâm đoàn kết của chi bộ, tổ chức hợp lý các hoạt động của chi bộ. Điều cần có của bí thư chi bộ là sự nhạy bén với cái mới, có năng lực đổi mới, mạnh dạn, dũng cảm, quyết đoán, chủ động, sáng tạo và thật sự gương mẫu; hướng dẫn được cán bộ, đảng viên và quần chúng tạo ra bầu không khí lành mạnh, hăng say trong công tác. - Bí thư chi bộ là người đại diện cho chi bộ trước quần chúng. Vì vậy, bằng phẩm chất, năng lực, phương pháp công tác và tác phong gương mẫu của bản thân thông qua hệ thống tổ chức đảng, tổ chức quần chúng, tổ chức kinh kế - xã hội mà bí thư chi bộ thường xuyên giữ vững mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng. Với những ý nghĩa đó, bí thư chi bộ có vai trò hết sức quan trọng và nhiều khi ở những thời điểm cụ thể, phức tạp, uy tín, năng lực, trình độ của bí thư chi bộ đóng vai trò quyết định trong việc làm ổn 71 định tình hình, chuyển biến tình hình thực tế của địa phương, đơn vị theo hướng tích cực. * Nhiệm vụ của bí thư chi bộ: Xuất phát từ nhiệm vụ và phạm vi quyền hạn lãnh đạo của chi bộ, bí thư chi bộ phải nắm vững và thực hiện tốt các nhiệm vụ chủ yếu sau: Một là, bí thư chi bộ có trách nhiệm đề xuất và tổ chức các hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy, chi bộ; đồng thời trực tiếp làm công tác tư tưởng. Để thực hiện tốt trọng trách này, bí thư chi bộ phải: - Căn cứ nhiệm vụ lãnh đạo của chi bộ, tình hình thực tế của đơn vị, sở trường của các chi ủy viên, bí thư chi bộ chủ động đề xuất với chi ủy, thống nhất phân công công tác cho từng chi ủy viên, tạo điều kiện thuận lợi để phát huy vai trò, trách nhiệm của từng chi ủy viên, nhất là chi ủy viên là cán bộ quản lý đơn vị, cán bộ đoàn thể. - Bí thư chi bộ phải thường xuyên bám sát tình hình hoạt động lãnh đạo của chi ủy, tăng cường kiểm tra, đôn đốc và thiết thực giúp đỡ các chi ủy viên làm tốt nhiệm vụ được phân công, bảo đảm cho hoạt động lãnh đạo của chi bộ đạt chất lượng, hiệu quả, triển khai hiệu quả các chương trình, kế hoạch đề ra; đồng thời phát hiện, xử lý kịp thời những vấn đề nảy sinh, nếu có những vấn đề vượt quá khả năng, quyền hạn thì kịp thời báo cấp trên xử lý. 72 - Bí thư chi bộ phải luôn gương mẫu trong mọi việc, cả trong công tác và lối sống, lời nói và việc làm, thực sự là hạt nhân, trung tâm đoàn kết của tập thể chi ủy, chi bộ. Đó là nhân tố cực kỳ quan trọng, tạo nên sức mạnh chiến đấu, chất lượng hoạt động lãnh đạo của chi bộ. Hai là, bí thư chi bộ chịu trách nhiệm trước chi ủy, chi bộ thường xuyên giữ mối quan hệ chặt chẽ với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, bảo đảm thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và mọi nhiệm vụ của đơn vị. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, mọi chủ trương, nghị quyết của Đảng đều phải được Nhà nước thể chế hóa, pháp lý hóa và thông qua hệ thống quản lý, điều hành các cấp chính quyền địa phương, khi đó nghị quyết của Đảng mới đi vào cuộc sống và thực hiện thắng lợi. Vì vậy, chất lượng quản lý, điều hành của tổ chức chính quyền các cấp là nhân tố cực kỳ quan trọng, bảo đảm chất lượng, hiệu quả lãnh đạo của Đảng. Giữ mối liên hệ chặt chẽ giữa cấp ủy đảng và chính quyền, giữa bí thư và người đứng đầu chính quyền là khâu quan trọng nhất trong quá trình đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống. Với ý nghĩa đó, bí thư chi bộ tất yếu phải củng cố và tăng cường mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với 73 người đứng đầu cơ quan, đơn vị, đảm bảo cho sự lãnh đạo của chi bộ và việc quản lý, điều hành trong mọi nhiệm vụ được thống nhất. Mối quan hệ giữa bí thư chi bộ và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, không phải là mối quan hệ giữa lãnh đạo và phục tùng, mà là mối quan hệ trách nhiệm, tôn trọng, đoàn kết, giúp đỡ nhau, phát huy vai trò của nhau để hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị. Thực hiện mối quan hệ này, bí thư chi bộ phải xây dựng và bám sát quy chế hoạt động của chi ủy và người đứng đầu đơn vị, bảo đảm sự thống nhất trong mọi việc. Bí thư chi bộ phải không ngừng học tập, trau dồi, nâng cao trình độ, kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực thực tiễn tham gia vào việc kiểm tra công tác của người đứng đầu đơn vị khi cần thiết. Trong quá trình thực hiện mối quan hệ này, nếu bí thư chi bộ và người đứng đầu đơn vị chưa thống nhất ý kiến với nhau thì báo cáo lên cấp trên xin ý kiến xử lý. Trong những trường hợp khẩn cấp, đột xuất không thể chờ đợi bàn bạc thống nhất thì người phụ trách đơn vị chủ động quyết định, sau đó hai bên đều có trách nhiệm báo cáo lên cấp trên xin ý kiến. Đồng thời phải báo cáo với chi ủy hoặc chi bộ trong kỳ họp gần nhất. 74 Ngoài tình huống trên, trong mọi trường hợp, người phụ trách đơn vị đều phải bàn bạc thống nhất với bí thư chi bộ trước khi ra quyết định. Ba là, bí thư chi bộ phải chủ trì việc chuẩn bị ra nghị quyết và tổ chức thực hiện nghị quyết của chi bộ. Đảng ta lãnh đạo cách mạng bằng chủ trương, nghị quyết. Vì vậy, việc chuẩn bị nghị quyết, thông qua nghị quyết và tổ chức thực hiện nghị quyết là nội dung trọng yếu trong phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng các cấp. Mặt khác, nguyên tắc hoạt động của Đảng là “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”, do đó bí thư chi bộ có trách nhiệm chủ trì việc chuẩn bị (dự thảo) nghị quyết, tổ chức thông qua nghị quyết và sau đó, triển khai thực hiện nghị quyết. Đây là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng nhất của bí thư chi bộ. Muốn hoàn thành tốt trọng trách này, bí thư chi bộ phải nắm vững nội dung, tính chất của mỗi loại hình sinh hoạt mà chuẩn bị nội dung và vận dụng các hình thức, biện pháp tiến hành cho phù hợp. Quá trình ra nghị quyết đòi hỏi bí thư chi bộ phải huy động được sức mạnh của tập thể chi ủy, bảo đảm cho nghị quyết lãnh đạo của chi bộ thực sự là sản phẩm trí tuệ tập thể. Thông thường việc ra nghị quyết được tiến hành theo các bước sau: 75 - Bước 1, bí thư chi bộ chuẩn bị nội dung sinh hoạt chi ủy. Chất lượng sinh hoạt chi ủy phụ thuộc rất lớn vào công tác chuẩn bị nội dung sinh hoạt của bí thư chi bộ. Để chuẩn bị tốt nội dung sinh hoạt chi ủy, đòi hỏi bí thư chi bộ phải bám sát tình hình đơn vị, sự chỉ đạo của cấp trên, nắm chắc những nội dung cốt lõi, trọng tâm của mỗi kỳ sinh hoạt để chuẩn bị nội dung đưa ra chi ủy thảo luận, quyết định. - Bước 2, bí thư chi bộ chủ trì sinh hoạt chi ủy. Bí thư tuyên bố lý do, nêu mục đích, yêu cầu của buổi sinh hoạt, phân công người ghi biên bản. Bí thư trình bày những nội dung đã chuẩn bị, nêu rõ những vấn đề trọng tâm chi ủy cần tập trung thảo luận, quyết định. Bí thư điều khiển chi ủy dân chủ thảo luận đi đến thống nhất quan điểm, mục tiêu, các phương án thực hiện. Bí thư lắng nghe, tiếp thu, chọn lọc, tóm tắt, kết luận ý kiến thảo luận của chi ủy, ghi thành biên bản, lấy biểu quyết của chi ủy thông qua biên bản. - Bước 3, chuẩn bị nội dung sinh hoạt thường kỳ của chi bộ. Bí thư chi bộ chủ trì chuẩn bị, hoặc tùy theo nội dung sinh hoạt, bí thư có thể phân công chi ủy viên chuẩn bị. 76 - Bước 4, bí thư chi bộ chủ trì sinh hoạt chi bộ, ra nghị quyết. * Vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy trong sinh hoạt chi bộ: - Thống nhất nội dung sinh hoạt chi bộ. - Đánh giá kết quả công tác lãnh đạo của chi bộ trong tháng, dự kiến nhiệm vụ trọng tâm của tháng tiếp theo. - Xác định những nội dung trọng tâm cần trao đổi, thảo luận, biểu quyết tại chi bộ. - Cho ý kiến về dự thảo nghị quyết (nếu có). - Chi ủy phân công trách nhiệm cụ thể cho từng chi ủy viên, đảng viên tổ chức thực hiện nghị quyết. - Chi ủy thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn những sai sót, rút kinh nghiệm, động viên, biểu dương kịp thời. Câu hỏi 27: Cấp ủy (đại diện cấp ủy) cấp trên có phải tham gia sinh hoạt của các chi bộ khu dân cư không? Trả lời: Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, ngày 06/6/2018, Bộ Chính trị ban hành Kế hoạch số 10-KH/TW về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tập 77 trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Kế hoạch số 10-KH/TW đã xác định rõ: “bí thư, phó bí thư, ủy viên ban thường vụ và cấp ủy viên dự sinh hoạt đối với chi bộ khu dân cư; đảng viên công tác tại xã, phường, thị trấn sinh hoạt đảng tại chi bộ khu dân cư”. Như vậy, cấp ủy (đại diện cấp ủy) cấp trên phải tham gia sinh hoạt đảng tại các chi bộ khu dân cư. V- CHUYỂN SINH HOẠT, MIỄN SINH HOẠT, ĐÌNH CHỈ SINH HOẠT ĐỐI VỚI ĐẢNG VIÊN Câu hỏi 28: Khi nào đảng viên được chuyển sinh hoạt đảng? Trả lời: Khi thay đổi về nơi sống, học tập, làm việc hoặc nghỉ hưu, thôi việc, đảng viên được chuyển sinh hoạt đảng. Công tác chuyển sinh hoạt đảng được thực hiện theo quy định của Trung ương để đảm bảo việc quản lý đảng viên được chặt chẽ, nhanh chóng, thuận lợi, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ chính trị và của công tác xây dựng Đảng; giúp cấp ủy đảng kịp thời nắm tình hình di chuyển của đảng viên, ngăn ngừa các phần tử xấu chui vào Đảng. 78