🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Gương Sáng Học Sinh, Sinh Viên Ebooks Nhóm Zalo g−¬ng s¸ng häc sinh, sinh viªn Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn ThÕ Kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn Duy Hïng Thµnh viªn TS. NguyÔn An Tiªm TS. KhuÊt Duy Kim H¶i NguyÔn Vò Thanh H¶o Th.S NguyÔn H»ng Thanh (Chñ biªn) g−¬ng s¸ng häc sinh, sinh viªn Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt Hµ Néi - 2013 Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn chó dÉn cña Nhµ xuÊt b¶n Häc sinh, sinh viªn ViÖt Nam cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thùc hiÖn kh¸t väng cña d©n téc. Trong t−¬ng lai, hä lµ nh÷ng trÝ thøc, nh÷ng chuyªn gia, nh÷ng ng−êi lao ®éng cã ®¹o ®øc, cã tr×nh ®é cao, n¾m gi÷ nh÷ng nhiÖm vô quan träng trªn kh¾p c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. ChÝnh v× vËy, ngay tõ trªn ghÕ nhµ tr−êng, häc sinh, sinh viªn ph¶i tranh thñ mäi ®iÒu kiÖn, tËn dông mäi thêi gian, ra søc häc tËp: "RÌn ®øc, luyÖn tµi v× ngµy mai lËp nghiÖp". Trong thêi ®¹i khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh− vò b·o, kinh tÕ tri thøc ngµy cµng ®−îc coi träng, häc sinh, sinh viªn ph¶i phÊn ®Êu trë thµnh nh÷ng ng−êi kÕ thõa xuÊt s¾c truyÒn thèng yªu n−íc, truyÒn thèng hiÕu häc, s¸ng t¹o cña líp cha anh, ®i tiªn phong trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ, kü thuËt, kh¸m ph¸ vµ s¸ng t¹o nh÷ng tri thøc míi. §ång thêi ®em nh÷ng tri thøc míi øng dông vµo thùc tiÔn ë ViÖt Nam. ThÕ hÖ häc sinh, sinh viªn ViÖt Nam hiÖn nay ®−îc ®¸nh gi¸ lµ n¨ng ®éng s¸ng t¹o, cã ®iÒu kiÖn häc hµnh, 5 kÕ thõa ®−îc truyÒn thèng cña c¸c thÕ hÖ ®i tr−íc, ch¨m chØ, chÞu khã vµ cã ý chÝ tiÕn thñ... Víi nh÷ng lîi thÕ ®ã, trong nh÷ng n¨m qua, nh÷ng tÊm g−¬ng häc sinh, sinh viªn tiªu biÓu lu«n lµ h¹t nh©n cña c¸c phong trµo thi ®ua s«i næi ë c¸c nhµ tr−êng trªn toµn quèc vµ c¶ ë n−íc ngoµi. §ã lµ nh÷ng tÊm g−¬ng s¸ng tiªu biÓu trong häc tËp vµ lao ®éng lµm theo lêi B¸c d¹y, xøng ®¸ng cho c¸c thÕ hÖ häc sinh, sinh viªn ViÖt Nam noi theo. §ã lµ nh÷ng häc sinh, sinh viªn nghÌo v−ît khã, v−¬n lªn. §ã lµ nh÷ng h¹t gièng ®−îc −¬m mÇm ch¨m sãc tõ khi cßn nhá tuæi ®· v−ît lªn b»ng søc m¹nh cña Phï §æng ®em nh÷ng tÊm huy ch−¬ng vÒ cho ®Êt n−íc trong nh÷ng cuéc thi tµi víi b¹n bÌ quèc tÕ. Lµ t−¬ng lai cña ®Êt n−íc, thÕ hÖ thanh niªn, häc sinh, sinh viªn ngµy nay cÇn cã tr¸ch nhiÖm ®i ®Çu trong häc tËp, ®ãng gãp trÝ tuÖ, søc lùc cña m×nh vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc. Bªn c¹nh nhiÖm vô häc tËp, häc sinh, sinh viªn ViÖt Nam cÇn tham gia x©y dùng m«i tr−êng v¨n hãa häc ®−êng, xung kÝch t×nh nguyÖn trªn mäi lÜnh vùc, sèng cã lý t−ëng, lu«n n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o xøng ®¸ng víi lêi d¹y cña B¸c Hå kÝnh yªu. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt phèi hîp víi Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn xuÊt b¶n cuèn s¸ch G−¬ng s¸ng häc sinh, sinh viªn giíi thiÖu mét sè g−¬ng s¸ng häc sinh, sinh viªn cuèi nh÷ng n¨m 1990 ®Õn n¨m 2012. 6 Hy väng mçi tÊm g−¬ng s¸ng cña häc sinh, sinh viªn trong cuèn s¸ch nµy sÏ gîi më vµ tiÕp thªm søc m¹nh cho c¸c b¹n häc sinh, sinh viªn trªn con ®−êng t−¬ng lai réng më. Xin giíi thiÖu cuèn s¸ch víi b¹n ®äc. Th¸ng 12 n¨m 2013 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt 7 8 Nh÷ng b−íc ®i ®Çu tiªn §ç Quèc Anh Thµnh tÝch næi bËt: - N¨m 1996, ®o¹t Huy ch−¬ng §ång kú thi Olympic To¸n quèc tÕ tæ chøc t¹i Ên §é. - N¨m häc 1996 - 1997, ®o¹t gi¶i Nh× kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia. - N¨m 1997 lµ mét trong n¨m häc sinh trªn thÕ giíi ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng kú thi Olympic To¸n quèc tÕ tæ chøc t¹i ¸chentina víi sè ®iÓm tuyÖt ®èi. - Lµ Phã BÝ th− Chi ®oµn, cã nhiÒu ®ãng gãp cho phong trµo §oµn tr−êng ®¹i häc. * * * Ng«i nhµ nhá Êy quay mÆt vÒ phè Th¸i Hµ. Nã khiªm nh−êng Èn m×nh d−íi nh÷ng vßm l¸ xanh ng¾t trong khu«n viªn. C¸nh cöa s¾t nÆng nÒ th−êng ®ãng im Øm. S¸ng sím, bªn ngoµi c¸nh cöa s¾t ®· thÊy cã tiÕng ån µo, mÊy b¸c xe «m, xÝch l« dùng xe chê kh¸ch, tô tËp quanh mét “qu¸n cãc” 9 gÇn ®Êy. Hä võa uèng n−íc x× xôp, nh¶ khãi thuèc vµ th× thµo víi nhau vÒ nh÷ng nh©n vËt sèng trong ng«i nhµ Êy. “¤ng bè lµm g× “to” l¾m. Bµ mÑ tr−íc kia còng ®ç ®¹t cao. C¶ bªn néi, bªn ngo¹i ®Òu cã tiÕng. Nhµ Êy ®óng lµ quý téc. VËy mµ hä cã mçi “th»ng cu”. Th»ng bÐ lµnh thËt. §i ®©u còng chØ cßng cäc chiÕc xe ®¹p. Mµ nghe ®©u nã häc giái l¾m ®Êy...”. CËu bÐ lµnh hiÒn mµ hä võa nãi ®Õn lµ §ç Quèc Anh. Ngµy d¨m lÇn c¸c b¸c xe «m thÊy cËu d¾t xe ®i, vÒ. Mçi lÇn nh− vËy, cËu bÐ léc ngéc cao trªn mÐt b¶y l¹i chµo bµ gióp viÖc ra më, ®ãng cöa cho cËu víi c©u chµo cña trÎ ®i mÉu gi¸o - “Ch¸u chµo bµ ¹”. CËu cã vÎ rÊt bËn häc, ®«i m¾t lu«n ®¨m chiªu sau cÆp kÝnh tr¾ng vµ ®»ng sau xe lu«n gµi chiÕc tói ®ùng ®Çy s¸ch. C¸c b¸c xe «m cho r»ng cËu bÐ h¬i khã gÇn. GÆp hä, cËu chØ në nô c−êi mµ kh«ng trß chuyÖn. Hä nghÜ cã lÏ cËu say häc qu¸. Hä b¶o nhau: “Th»ng bÐ lµ con mét, ph¶i nh− nhµ kh¸c cã ®iÒu kiÖn thÕ th× cø gäi lµ “ph¸ giêi”. §»ng nµy chØ thÊy nã ®i häc. Cã con nh− thÕ s−íng thËt. CÇn g× ®Î nhiÒu ®©u, quan träng lµ bè mÑ sèng cã nÒn nÕp, con c¸i cø thÕ mµ theo”. Cã thÓ nãi Quèc Anh sinh ra trong mét gia ®×nh cã truyÒn thèng häc hµnh ®ç ®¹t. ¤ng ngo¹i Quèc Anh lµ cô NguyÔn XiÓn, mét nhµ khoa häc næi tiÕng, tõng ®o¹t nhiÒu gi¶i th−ëng vÒ khoa 10 häc, trong ®ã cã Gi¶i th−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Khoa häc kü thuËt. Cô tõng gi÷ chøc Phã Chñ tÞch Quèc héi khãa VII. ¤ng néi lµ cô §ç Ngäc To¹i, cïng thêi vµ lµ b¹n th©n cô Ng« TÊt Tè. Cô §ç Ngäc To¹i lµ mét nhµ nho, d¹y häc ë §×nh B¶ng (B¾c Ninh), sau cô tham gia kh¸ng chiÕn vµ sau nµy gi÷ träng tr¸ch Chñ tÞch MÆt trËn Tæ quèc tØnh B¾c Ninh. Bè cña Quèc Anh, «ng §ç Quèc Sam lµ con ót cô §ç Ngäc To¹i. ¤ng Sam trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ®· tÝch cùc tham gia d¹y häc ë c¸c vïng kh¸ng chiÕn. Hßa b×nh lËp l¹i, «ng lµm HiÖu tr−ëng Tr−êng §¹i häc X©y dùng Hµ Néi, sau ®ã gi÷ chøc Bé tr−ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− vµ hiÖn lµ Chñ tÞch Héi ®ång thÈm ®Þnh quèc gia. MÑ Quèc Anh, bµ NguyÔn Ph−¬ng Nh·, nguyªn lµ Chñ nhiÖm Khoa Tù nhiªn, Tr−êng Cao ®¼ng S− ph¹m Hµ Néi. Bè mÑ Quèc Anh sinh Quèc Anh kh¸ muén. ¤ng Sam vµ bµ Nh· lµm lÔ c−íi tõ n¨m 1961. M·i gÇn hai chôc n¨m sau ngµy c−íi, bµ Nh· míi sinh h¹ mét cËu con trai kháe m¹nh, mÆt mòi s¸ng sña, kh«i ng«. Hai vî chång mõng ch¶y n−íc m¾t. Sau khi sinh, bµ Nh· mÊy ®ªm kh«ng ngñ, chØ ng¾m con còng ®ñ thÊy h¹nh phóc, sung s−íng. Bµ chØ mong con trai m×nh kháe m¹nh, ch¨m häc trong c¨n nhµ Êm cóng bªn hai vî chång. Bµ ®©u d¸m nghÜ cËu con trai cña bµ sau 11 nµy sÏ ®em l¹i vinh quang kh«ng chØ cho gia ®×nh, mµ cho c¶ Tæ quèc. Bµ Nh· ch¨m gi÷ con rÊt cÈn thËn. Bµ tr¸nh c¶ nh÷ng lêi nãi hµm ý xÊu, tr¸nh nh÷ng lêi khen qu¸ chØ víi mong muèn con m×nh ®−îc lín lªn b×nh th−êng. Tuy sinh con muén vµ còng chØ sinh mét lÇn nh−ng «ng Sam vµ bµ Nh· kh«ng nu«ng chiÒu “côc vµng” cña hä nh− ®a sè c¸c gia ®×nh cã cïng hoµn c¶nh Êy. Hä gi¸o dôc cËu bÐ Quèc Anh nÕp sèng gi¶n dÞ vµ nghiªm kh¾c ngay tõ nhá. GÇn nh− suèt nh÷ng n¨m ch−a ®i häc, bè mÑ Quèc Anh kh«ng hÒ s¾m mét bé quÇn ¸o míi nµo cho cËu bÐ. Quèc Anh chØ “thõa kÕ” nh÷ng bé quÇn ¸o cña nh÷ng cËu em hä, anh hä nhµ m×nh còng ®· ®ñ. Bµ Nh· tõng cã thêi gian häc ë §øc vµ bµ rÊt thÝch t¸c phong chØn chu, tiÕt kiÖm vµ thùc tÕ cña ng−êi §øc. Trong viÖc rÌn giòa con c¸i, bµ lu«n t©m niÖm mét c©u ph−¬ng ng«n §øc: “Muèn cã thãi quen th× ph¶i b¾t buéc”. VÝ nh− viÖc röa tay tr−íc khi ¨n, bµ yªu cÇu con ph¶i thùc hiÖn nghiªm ngÆt. B÷a nµo còng nh¾c con. Cã b÷a con kh«ng nghe, bµ nhÊt ®Þnh yªu cÇu con ph¶i röa tay råi míi ®−îc vµo bµn ¨n. DÇn dÇn viÖc ®ã thµnh thãi quen, cø thÊy mÑ dän m©m lµ con x¨ng x¸i ch¹y ®i röa tay, kh«ng cÇn ai ph¶i nh¾c n÷a. Bµ Nh· nãi: “Trong viÖc nµy, kh«ng ®−îc nh©n nh−îng víi con bÊt cø mét lÇn nµo, bëi nã sÏ kh«ng thÓ trë thµnh thãi quen ®−îc”. 12 Nhµ cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ nh−ng «ng Sam rÊt chó ý ®Õn viÖc d¹y cho con ®øc tÝnh khiªm tèn vµ cÇn kiÖm. ¤ng cho Quèc Anh häc ë tr−êng tiÓu häc V¨n Ch−¬ng. Cã ng−êi nãi víi «ng: “ë c−¬ng vÞ cña «ng, lµm g× ch¼ng xin cho ch¸u vµo häc ë mét tr−êng lín vµ tèt nhÊt ë Hµ Néi ®−îc, vËy mµ l¹i ®Ó nã häc ë c¸i tr−êng nhá thÕ”. ¤ng Sam quan niÖm “biÕt nhá míi lµm ®−îc cç to”, «ng kh«ng muèn sím t¹o cho Quèc Anh c¸i ý nghÜ m×nh lµ con «ng nµy bµ nä h¬n ng−êi, «ng muèn nã h·y cø sèng b×nh th−êng nh− nh÷ng ®øa trÎ kh¸c. V× thÕ, Quèc Anh ch¼ng bao giê ®ßi hái g× vÒ vËt chÊt. CËu bÐ sím hiÓu, nh÷ng trang bÞ vËt chÊt ®ã ch¼ng nãi lªn ®−îc nh÷ng g× tèt cho m×nh. ë tr−êng, kh«ng b¹n nµo biÕt Quèc Anh lµ con cña mét “«ng to”. Chóng b¹n chØ biÕt mét Quèc Anh ch¨m häc, hiÒn lµnh. Ch¼ng thiÕu b¹n thÊy Quèc Anh hiÒn qu¸ th× b¾t n¹t, chßng ghÑo cËu bÐ. Quèc Anh hay tß mß vµ cËu thÝch t×m hiÓu ®Õn tËn cïng, thÊu ®¸o mäi chuyÖn x¶y ra xung quanh. ¤ng Sam rÊt bËn, th−êng v¾ng nhµ lu«n nh−ng nh÷ng khi cã thêi gian r¶nh rçi, «ng kiªn nhÉn gi¶ng gi¶i cho con “hµng nói” nh÷ng c©u hái, nh÷ng th¾c m¾c kh¸ th«ng minh cña con trai. ¤ng còng ®Æt ra nh÷ng nguyªn t¾c ®Ó “hai ng−êi ®µn «ng” trong nhµ cÇn tu©n thñ. Bµ Nh· thèng nhÊt víi chång vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y con nµy. Muèn con lµm ®iÒu g× ®ã th× tr−íc hÕt bè mÑ 13 ph¶i lµ mét tÊm g−¬ng. Muèn con chµo m×nh thËt lÔ phÐp vµ kh«ng ®−îc quªn mét lÇn nµo. Cho ®Õn nay, Quèc Anh vÉn gi÷ thãi quen chµo hái rÊt ®Çy ®ñ vµ nghiªm tóc. Vµ còng nhê nh÷ng c©u hái ®−îc bè mÑ gi¶i thÝch ®Õn n¬i ®Õn chèn ngay tõ nhá nªn Quèc Anh tá ra rÊt ch÷ng ch¹c vµ cã ®−îc lèi t− duy nghiªn cøu tõ rÊt sím. §iÒu nµy cã ¶nh h−ëng rÊt tÝch cùc ®Õn kh¶ n¨ng häc tËp cña cËu bÐ. Lªn 4 tuæi, Quèc Anh ®· ®−îc mÑ d¹y c¸ch ®Õm, d¹y ch÷. Bµ Nh· tá ra rÊt kiªn tr× trong viÖc d¹y con, mét viÖc mµ nhiÒu bµ mÑ kÕt luËn lµ cùc kú khã thùc hiÖn. §· b¾t ®Çu häc lµ kh«ng dõng l¹i. §Òu ®Æn hµng ngµy, vµo ®óng giê quy ®Þnh, bµ cïng Quèc Anh ngåi vµo bµn häc. Ngµy ®Çu, cËu bÐ cã vÎ h¸o høc. CËu nghÜ chØ cÇn häc mÊy ngµy lµ cã thÓ tù ®äc nh÷ng tËp truyÖn tranh hÊp dÉn kia mµ ch¼ng ph¶i nhê ®Õn ai. Sau buæi häc ®Çu, cËu bÐ hiÓu ngay viÖc ®ã kh«ng ®¬n gi¶n nh− cËu t−ëng. Buæi häc thø hai, thø ba cËu tá ra h¬i n¶n vµ muèn bá ®i ch¬i. Bµ Nh· c−¬ng quyÕt yªu cÇu con ngåi vµo bµn vµ gi¶i thÝch håi l©u víi con vÒ viÖc häc hµnh. Vµ thÕ lµ Quèc Anh nhanh chãng h×nh thµnh nÒn nÕp häc tËp. Ch−a ®Õn tr−êng mµ ngµy nµo còng vËy, tíi giê häc lµ cËu bÐ ngåi vµo bµn gië s¸ch ra häc nh− mét cËu häc trß lín. Ch¼ng bao l©u sau, Quèc Anh lu«n tù gi¸c häc tËp. CËu bÐ thÊy viÖc häc cßn thÝch thó h¬n lµ c¸c 14 trß ch¬i trÎ con kh¸c. Ph¶i nãi Quèc Anh lµ mét cËu bÐ cã trÝ th«ng minh h¬n ng−êi. M«n häc nµo cËu còng n¾m b¾t rÊt nhanh vµ hiÓu vÊn ®Ò kh¸ t−êng tËn. Gi¸o viªn chñ nhiÖm ë Tr−êng phæ th«ng c¬ së V¨n Ch−¬ng nhËn xÐt r»ng cËu bÐ nµy ch¼ng bao giê häc vÑt. Nh÷ng bµi th¬, ®o¹n v¨n chØ sau giê häc trªn líp lµ cËu thuéc ngay. VÒ nhµ, khi häc bµi, Quèc Anh ch¼ng bao giê ph¶i ®äc ra r¶ lªn míi thuéc nh− nhiÒu häc sinh kh¸c cïng ®é tuæi. Quèc Anh häc giái ®Òu c¸c m«n, nh−ng m«n to¸n vÉn ®−îc cËu bÐ −u ¸i dµnh cho nhiÒu thêi gian h¬n c¶. ThÊy con trai häc xuÊt s¾c m«n to¸n vµ qu¸ say mª víi to¸n, «ng Sam vµ bµ Nh· quyÕt ®Þnh chuyÓn Quèc Anh sang häc líp chuyªn to¸n cña Tr−êng phæ th«ng c¬ së BÕ V¨n §µn. ë tr−êng BÕ V¨n §µn, Quèc Anh ®−îc thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ dµnh nhiÒu −u ¸i bëi cËu bÐ th«ng minh, nghiªm tóc, häc giái vµ kh«ng bao giê nghÞch ph¸. Cã bèn m«n Quèc Anh häc næi tréi h¬n c¶ lµ to¸n, v¨n, lý vµ Anh v¨n. Víi bèn m«n nµy, ®iÓm tæng kÕt cña cËu bao giê còng trªn 9. Cø ®Õn kú thi häc sinh giái cña quËn, thµnh phè lµ c¸c thÇy, c« gi¸o bèn bé m«n nµy l¹i cã cuéc tranh luËn kh¸ c¨ng bëi ai còng muèn chän Quèc Anh ®i thi m«n cña m×nh d¹y. ë nhµ, mÑ Quèc Anh còng tæ chøc mét líp häc thªm cho Quèc Anh vµ c¸c b¹n trong cïng khu tËp thÓ vµ mêi gi¸o viªn giái ë bèn bé m«n nµy ®Õn phô ®¹o. Liªn tôc 15 tõ håi líp 5, Quèc Anh ®i thi häc sinh giái to¸n toµn quèc vµ cËu ®o¹t lu«n gi¶i Nh×. Sau gi¶i nµy, Quèc Anh ®−îc chän thi vµo khèi chuyªn to¸n - tin Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. Ngay n¨m ®Çu tiªn häc t¹i khèi chuyªn (líp 10) Quèc Anh l¹i ®−îc cö ®i thi häc sinh giái to¸n toµn quèc n¨m 1995 vµ cËu còng ®o¹t gi¶i Nh×. Ngay sau ®ã, Quèc Anh ®−îc c¸c thÇy, c« trong tr−êng coi lµ h¹t gièng ®Ó båi d−ìng ®i “®Êu” víi quèc tÕ. Bè, mÑ Quèc Anh còng quyÕt ®Þnh dõng c¸c líp häc thªm lý, v¨n, Anh v¨n t¹i nhµ ®Ó Quèc Anh tËp trung thêi gian «n luyÖn m«n to¸n. Khèi l−îng bµi vë cña c¸c häc sinh khèi chuyªn to¸n - tin Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn rÊt nÆng, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng em ®−îc coi lµ h¹t gièng ®i thi quèc tÕ. Tuy nhiªn, mäi ng−êi xung quanh thÊy Quèc Anh häc to¸n cã vÎ rÊt nhÑ nhµng. CËu häc mµ nh− lµ ®ang lµm viÖc g× ®ã ®Çy hÊp dÉn. Bè mÑ kh«ng cÇn nh¾c nhë Quèc Anh häc mét c©u nµo. CËu thÝch häc lóc nµo lµ tïy høng. CËu cã thãi quen võa häc võa nghe nh¹c. Mçi khi ®· ngåi vµo bµn häc, bËt nh¹c lªn, c¾m head phone lµ Quèc Anh kh«ng cßn quan t©m g× ®Õn chuyÖn xung quanh n÷a. Lóc Êy, chØ cã m×nh cËu “th¸m hiÓm” trong thÕ giíi to¸n häc. M¶i miÕt “®i” quªn c¶ thêi gian, cã h«m Quèc Anh häc qua ®ªm tíi s¸ng. NhiÒu lÇn, 16 bµ Nh· ph¶i Ðp con ®i ngñ, Quèc Anh míi rêi bµn häc. KÕt qu¶ häc tËp cña Quèc Anh ®· lµm cho bè mÑ hµi lßng. B¹n bÌ ë tr−êng th−êng gäi ®ïa tªn cËu lµ "§ç" bëi lý do Quèc Anh thi cuéc nµo còng... ®ç c¶. Bè mÑ Quèc Anh, ®Æc biÖt lµ mÑ rÊt mõng vui tr−íc kÕt qu¶ häc tËp cña con m×nh. Tuy vËy, trong lßng bµ Nh· vÉn lu«n canh c¸nh mét nçi lo l¾ng ch¼ng bao giê nãi ra miÖng. Dï cËu con trai ®· lín nh−ng tr¸i tim ng−êi mÑ Êy vÉn ch¼ng cã phót nµo ®Ëp b×nh yªn. N¨m 1996, ®ang häc líp 11, Quèc Anh chÝnh thøc vµo ®éi tuyÓn ViÖt Nam ®i dù thi to¸n quèc tÕ t¹i Ên §é. Trong ®éi tuyÓn cã Quèc Anh vµ mét b¹n lµ cßn häc líp 11, c¸c anh kh¸c ®Òu häc líp 12 vµ h¬n Quèc Anh 2 tuæi (Quèc Anh b¾t ®Çu ®i häc lóc míi 5 tuæi). Dï ®· chuÈn bÞ kü cµng nh−ng “bÐ ót” Quèc Anh vÉn kh«ng tr¸nh khái håi hép. H«m ®i, c¶ nhµ Quèc Anh ra s©n bay tiÔn. Bè, mÑ Quèc Anh kh«ng nãi víi cËu nh÷ng ®iÒu to t¸t. Bè b¾t tay Quèc Anh, mØm c−êi khÝch lÖ. MÑ chØ dÆn cËu: “Con chó ý gi÷ g×n søc kháe. Ph¶i ¨n ®ñ no con nhД. Sang ®Õn Ên §é, trêi cø m−a m·i nh− kh«ng bao giê døt, thêi tiÕt ¶m ®¹m Êy lµm Quèc Anh kh«ng ®−îc tho¶i m¸i. §−êng s¸ l¹i hay bÞ t¾c nghÏn. S¸ng h«m ®i thi, Quèc Anh chØ ¨n ®−îc mét miÕng b¸nh nhá vµ uèng mét cèc cµ phª cho tØnh t¸o. Lóc vµo phßng thi, bÞ ngÊm cµ phª Quèc Anh cµng thÊy ®ãi cån cµo vµ sî, ng−êi cµng thªm 17 r· rêi. Do tinh thÇn kh«ng ®−îc tèt, Quèc Anh lµm nhÇm mÊt mét bµi. Vµ cËu còng kh«ng c¶m thÊy bÊt ngê khi m×nh chØ ®o¹t gi¶i Ba. CËu buån v× m×nh ®· kh«ng thÓ cè g¾ng ®Ó b×nh tÜnh lµm bµi tèt h¬n. Bè mÑ Quèc Anh rÊt vui khi ®ãn cËu tõ Ên §é trë vÒ nh−ng hä vÉn tá th¸i ®é b×nh th−êng. Quèc Anh hiÓu m×nh cßn ph¶i cè g¾ng vÒ mäi mÆt. N¨m 1997, Quèc Anh l¹i ®−îc chän vµo ®éi tuyÓn to¸n ®i thi ë ¸chentina. LÇn nµy, cËu chuÈn bÞ tèt h¬n cho m×nh vÒ mÆt tinh thÇn. Khi ®i thi, Quèc Anh còng rót ®−îc kinh nghiÖm n¨m tr−íc. §ªm cËu ngñ ®−îc, s¸ng ra chÐn thËt no. Vµo phßng thi cËu b×nh tÜnh suy nghÜ t×m ra c¸ch gi¶i tèi −u. Thi liÒn trong bèn tiÕng r−ìi ®ång hå, nh−ng Quèc Anh kh«ng cßn bÞ c¬n ®ãi hµnh h¹ nh− kú thi n¨m tr−íc n÷a. Nép bµi thi xong, cËu cã thÓ mØm c−êi. KÕt qu¶ ®−îc th«ng b¸o ngay vÒ n−íc - Quèc Anh ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng gi¶i Olympic To¸n quèc tÕ n¨m 1997. T−ëng nh− bè mÑ Quèc Anh sÏ tæ chøc mét b÷a tiÖc ®Ó chµo ®ãn cËu con trai chiÕn th¾ng trë vÒ, nh−ng b÷a Êy c¶ nhµ vÉn chØ qu©y quÇn bªn m©m c¬m gi¶n ®¬n mµ ®Çm Êm, cïng ch¹m cèc mõng Quèc Anh ®· qua mét ®o¹n ®−êng tèt ®Ñp vµ chóc Quèc Anh sÏ v÷ng b−íc h¬n trªn ®−êng ®êi s¾p tíi. N¨m 1998, mét niÒm vui bÊt ngê ®Õn víi Quèc Anh vµ gia ®×nh. Nhê thµnh tÝch häc tËp xuÊt s¾c 18 cña m×nh, Quèc Anh vinh dù ®−îc Trung −¬ng §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh trao tÆng gi¶i th−ëng “G−¬ng mÆt trÎ tiªu biÓu nhÊt trong n¨m”. B¹n bÌ trªu “Quèc Anh trë thµnh ng−êi næi tiÕng råi ®Êy”. Bµ Nh· th× võa mõng võa lo. Bµ chØ mét mùc tõ chèi tiÕp xóc víi c¸c nhµ b¸o muèn viÕt vÒ Quèc Anh. Bµ nãi: “Ch¸u nã cßn trÎ, ch¸u ch−a lµm ®−îc g× xøng ®¸ng ®Ó ca ngîi c¶”. Thùc ra trong th©m t©m bµ vÉn cßn nguyªn nçi lo nh− cña mét ng−êi mÑ míi sinh con ®Çu lßng, tr¸nh cho con khái n¾ng, khái giã, tr¸nh miÖng tiÕng, tr¸nh vÝa van... Bµ Nh· t©m sù: “Chóng t«i sinh ch¸u vÊt v¶ c¬ cùc l¾m chø kh«ng dÔ dµng nh− ng−êi ta. T«i sî nãi ®Õn nhiÒu th× ch¸u nã “s¸i”. Víi l¹i Quèc Anh cßn trÎ ng−êi non d¹, t«i lo nã sÏ chñ quan, ¶o t−ëng nÕu ng−êi lín cø “n©ng” nã lªn”. Víi ng−êi mÑ ViÖt Nam, th× dï ®øa con m×nh ®· cã hai thø tãc bµ vÉn kh«ng hÕt lo, hÕt quan t©m cho con tõ ®iÒu nhá ®Õn ®iÒu lín. Mét Quèc Anh nh− thÕ, ng−êi ngoµi nh×n vµo h¼n sÏ b¶o: “Yªn t©m qu¸ cßn g×”. 18 tuæi, cao lín, s¸ng sña vµ mét nÕp sèng kh¸ chØn chu. Quèc Anh thÝch mÆc gi¶n dÞ, kh«ng thÝch ®i nhê xe «t« cña bè. Anh chµng míi ®−îc bè mÑ s¾m cho mét xe m¸y “®êi 81” siªu bÒn ®Ó tiÖn ®i häc mét ngµy mÊy chç. Th× giê r¶nh, Quèc Anh ®i ®¸ bãng, ®i b¬i vµ rñ b¹n bÌ lªn Trµng TiÒn ¨n kem c©y. Anh còng hay ghÐ s¹p 19 b¸o mua tê ThÓ thao vµ Tuæi trÎ c−êi. Rçi r·i, Quèc Anh còng chØ loanh quanh ë nhµ gióp bè mÑ söa ch÷a nh÷ng ®å háng hãc trong nhµ. MÑ Quèc Anh ®· nghØ h−u, ë nhµ ch¨m lo cho gia ®×nh. Quèc Anh lu«n muèn gÇn mÑ, bëi anh biÕt mÑ sÏ yªn t©m h¬n khi nh×n thÊy anh. §«i khi anh cßn “l−êi” lµm viÖc nhµ ®Ó nghe mÑ m¾ng yªu. Anh thõa biÕt nÕu cã muèn, mÑ còng ch¼ng chÞu ®Ó anh mÊt thêi gian vµo nh÷ng viÖc vÆt. S¸ng ra, mÑ vÉn ph¶i vµo phßng gäi vµ c»n nh»n tý chót anh míi trë dËy. Vµ mÑ sÏ c¶m thÊy anh ®ang trong vßng tay chë che cña mÑ. Gi¸ nh− håi bÐ th× anh ®· ch¼ng d¸m ph¸ c¸i nÕp mµ mÑ ®· ®Æt ra... §−îc hái Quèc Anh sÏ lµm g× sau khi tèt nghiÖp ®¹i häc, Quèc Anh trÇm t− nãi: “Cã thÓ m×nh sÏ lµm c«ng viÖc nghiªn cøu. Kh¶ n¨ng cña m×nh thÝch hîp víi lo¹i h×nh c«ng viÖc nµy. Nh−ng tõ nay tíi khi tèt nghiÖp, cßn mét qu·ng thêi gian kh¸ dµi vµ biÕt ®©u sÏ cã nhiÒu thay ®æi. Tr−íc m¾t, môc tiªu cña m×nh vÉn lµ ph¶i häc thËt tèt, häc nhiÒu n÷a...”. Quèc Anh hiÓu râ viÖc tÝch lòy kiÕn thøc trong thêi gian ®ang theo häc lµ v« cïng quan träng. Nh÷ng gi¶i th−ëng ®o¹t ®−îc ®èi víi anh còng chØ ®¸nh dÊu mét ®o¹n ®−êng ng¾n míi v−ît qua. Nh÷ng b−íc ®i vµo ®o¹n ®−êng míi ch¾c ch¾n sÏ khã kh¨n h¬n nhiÒu vµ anh còng sÏ ph¶i tù th©n vËn ®éng nh− biÕt bao thanh niªn thêi nay. Quèc Anh thÝch tù m×nh lµm 20 mäi viÖc. NÕp sèng, nÕp nghÜ Êy bè mÑ ®· t¹o cho anh tõ nhá. Vµ bè, mÑ chÝnh lµ nguån ®éng viªn, khÝch lÖ tinh thÇn cho anh tù v−ît qua tõng ®o¹n ®−êng ®êi. “Trong thÕ giíi nµy, ph¶i v−¬n lªn, bay cao b»ng ®«i c¸nh cña m×nh” - chµng thanh niªn Êy ®· sím gãi ghÐm ®−îc ®iÒu ®ã trong hµnh trang vµo ®êi. KiÒu BÝch HËu 21 Nh÷ng g× ®¹t ®−îc ®Òu tõ sù phÊn ®Êu TrÞnh Kim Chi Thµnh tÝch næi bËt: - Bèn lÇn ®o¹t gi¶i trong c¸c kú thi häc sinh giái quèc gia. - §o¹t gi¶i Ba kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 9 khi ®ang häc líp 8. - §o¹t gi¶i Nh× kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 9. - §o¹t gi¶i Nh× kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 12 khi ®ang häc líp 11. - §o¹t gi¶i NhÊt kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 12. - §−îc nhËn B»ng khen cña T¹p chÝ To¸n häc vµ tuæi trÎ, Quü Hç trî Tµi n¨ng trÎ ViÖt Nam, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. - N¨m 1998 ®o¹t 2 Huy ch−¬ng Vµng (1 c¸ nh©n, 1 ®ång ®éi) trong cuéc thi giái to¸n §«ng Nam ¸ tæ chøc t¹i Malaixia. * * * 22 N¾ng chiÒu ®· nh¹t, mét mµu vµng m¬ phÕt lªn kho¶ng trêi phÝa t©y d·y Tr−êng S¬n tr«ng lung linh, ¶o mê lÊp l¸nh nh÷ng ®−êng rÎ qu¹t ®Ñp m¾t. Phßng ®äc th− viÖn tØnh yªn lÆng kh«ng mét tiÕng ®éng. ThØnh tho¶ng cã tiÕng con th¹ch sïng kªu chÝp chÝp trªn nÒn trÇn quÐt s¬n tr¾ng lo¸. Cuèi gãc phßng bªn c¸i bµn gô bãng lo¸ng cã mét c« bÐ mÆc ¸o s¬ mi tr¾ng, tãc buéc gän sau vai ®ang ngåi ch¨m chó viÕt l¸ch vµ tÝnh to¸n. C« g¸i ®é m−êi s¸u, m−êi b¶y tuæi, d¸ng thanh m¶nh, ¸nh m¾t s¸ng th«ng minh hiÒn hËu. C« g¸i tËp trung cao ®é vµo c«ng viÖc vµ hÇu nh− kh«ng ®Ó ý ®Õn chung quanh, nh÷ng ng−êi ®äc kh¸c vµ mÊy chÞ thñ th− ®i qua ®i l¹i. M·i ®Õn khi cã tiÕng chu«ng, c« g¸i míi giËt m×nh biÕt lµ th− viÖn ®· hÕt giê ®äc. C« nhanh nhÑn ®ãng bót, gËp s¸ch xÕp vµo cÆp råi nhÑ nhµng rêi phßng ®äc. C« g¸i Êy lµ TrÞnh Kim Chi, häc sinh líp 12 tr−êng n¨ng khiÕu Hµ TÜnh. Nh×n bÒ ngoµi Chi gièng nh− tr¨m ngh×n c« g¸i dÞu dµng, duyªn d¸ng kh¸c. ChØ cã ¸nh m¾t s¸ng ®Ñp lµ næi tréi, ¸nh m¾t cña ng−êi ®Çy quyÕt t©m, nghÞ lùc vµ th«ng minh. Êy vËy mµ c« g¸i m−êi s¸u, m−êi b¶y tuæi Êy cã mét b¶ng vµng thµnh tÝch mµ ai còng ph¶i −íc ao. Tõ líp 1 ®Õn líp 12, TrÞnh Kim Chi lu«n lu«n 23 ®¹t häc sinh tiªn tiÕn xuÊt s¾c hoÆc häc sinh giái toµn diÖn. B¶y lÇn ®o¹t gi¶i ®øng ®Çu gi¶i to¸n trong c¸c kú thi häc sinh giái cña tØnh. N¨m häc 1989-1990 ®øng ®Çu to¸n líp 4 tØnh NghÖ TÜnh (ch−a t¸ch tØnh); n¨m häc 1991 - 1992: ®øng ®Çu to¸n líp 6 tØnh Hµ TÜnh, n¨m häc 1993 - 1994 ®øng ®Çu to¸n líp 8 tØnh Hµ TÜnh, n¨m häc 1994 - 1995 ®øng ®Çu to¸n líp 9 tØnh Hµ TÜnh, n¨m häc 1996 - 1997: ®ang lµ häc sinh líp 11 Chi ®o¹t hai gi¶i NhÊt: NhÊt to¸n líp 11 Hµ TÜnh, NhÊt to¸n líp 12 Hµ TÜnh. Bèn lÇn ®o¹t gi¶i häc sinh giái To¸n Quèc gia: N¨m häc 1993-1994: ®ang häc líp 8 ®o¹t gi¶i Ba to¸n líp 9, n¨m 1994-1995: gi¶i Nh× to¸n líp 9, n¨m häc 1996-1997 ®ang häc líp 11 ®o¹t gi¶i Nh× to¸n líp 12, n¨m 1997-1998 ®o¹t gi¶i Nh× to¸n líp 12. Bèn lÇn ®o¹t c¸c gi¶i th−ëng kh¸c: N¨m 1994, ®−îc T¹p chÝ To¸n häc vµ Tuæi trÎ tÆng gi¶i Ba vµ B»ng khen danh dù vÒ cuéc thi gi¶i to¸n cña b¸o, ®−îc Quü Hç trî Tµi n¨ng trÎ ViÖt Nam tÆng B»ng khen vÒ thµnh tÝch häc giái trong cuéc liªn hoan tµi n¨ng trÎ toµn quèc lÇn thø hai. Ngµy 17-5-1997, Chi ®−îc Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o trao gi¶i th−ëng mang tªn Cora Ratto De Sadosky cho 4 häc sinh n÷ giái to¸n cña ViÖt Nam. N¨m 1998 ®o¹t 2 Huy ch−¬ng Vµng (mét c¸ nh©n, mét ®ång ®éi), trong cuéc thi giái to¸n 24 §«ng Nam ¸ do Trung t©m Khoa häc vµ To¸n häc thuéc tæ chøc Bé tr−ëng Gi¸o dôc c¸c n−íc §«ng Nam ¸ (Sea meo recsam) tæ chøc lÇn thø nhÊt t¹i Malaixia. Mét thµnh tÝch cã chiÒu s©u, cã bÒ dµy cña Chi kh«ng riªng b¶n th©n, gia ®×nh, thÇy b¹n mµ c¶ thÞ x·, tØnh nhµ ®Òu tù hµo. Kim Chi cã n¨ng khiÕu vÒ to¸n. Míi ba bèn tuæi ®Çu Kim Chi nhí vanh v¸ch hµng chôc sè ®iÖn tho¹i cña c¬ quan vµ cña b¹n bÌ bè mÑ. ThÊy con g¸i cña m×nh cã n¨ng khiÕu vÒ to¸n bè mÑ cña Chi võa sung s−íng, vui mõng võa lo l¾ng. Bè Chi lµ TrÞnh Minh Hoµi, mÑ Chi lµ NguyÔn ThÞ Hoµ ®Òu lµ thÇy, c« gi¸o nªn niÒm vui vµ nçi lo lµ tÊt nhiªn. Bëi v× hä biÕt tõ x−a ®Õn nay, phô n÷ ViÖt Nam tõ nhá tuæi ®· næi tiÕng vÒ v¨n ch−¬ng vµ ngµnh nghÒ kh¸c cã nhiÒu nh− Hå Xu©n H−¬ng, Bµ Tr−ng, Bµ TriÖu, Bïi ThÞ Xu©n, nh−ng phô n÷ xuÊt s¾c vÒ to¸n l−u danh sö s¸ch th× hÇu nh− rÊt Ýt. Ngay c¶ ®Êng nam nhi tµi n¨ng to¸n häc chØ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay nh− Vò Hùu, L−¬ng ThÕ Vinh, NguyÔn An nãi chi ®Õn n÷ giíi. Tuy vËy, hai vî chång ch¨m lo cho con g¸i rÊt kü l−ìng, d¹y tõng c¸ch viÕt con sè, ®Æt lêi gi¶i cho ®Õn mua s¸ch tham kh¶o to¸n, s¸ch danh nh©n to¸n häc cho con häc mµ hai vî chång vÉn lo cho con g¸i m×nh kh«ng ®i ®−îc xa, kh«ng l©u 25 bÒn. Riªng Chi chØ nghÜ lµ häc vµ häc. ¤ng néi, «ng ngo¹i Chi hay d¹y con ch¸u: "Êu bÊt häc, l·o hµ vi" (TrÎ kh«ng chÞu häc, giµ kh«ng biÕt g× mµ lµm), nªn tõ bÐ Chi ®· ch¨m häc l¾m. Trong nhµ cã bè mÑ lµ thÇy gi¸o cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho Chi häc ®−îc nhiÒu thø: to¸n, v¨n, häa, nh¹c… Chi ®Òu ch¨m chØ, chuyªn cÇn lµm bµi, viÕt bµi. Míi häc líp 1 Chi ®· lµm bèn phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia tr¨m sè ®Çu mét c¸ch thµnh th¹o. Mét lÇn, ba Chi kÓ chuyÖn nhµ to¸n häc siªu viÖt ng−êi §øc lµ Gaux¬ say mª to¸n häc ®Õn møc quªn c¶ ¨n c¬m th−êng b÷a ®Õn nçi ba, mÑ nh¾c m·i míi ®Õn bµn ¨n. Chi thÝch nhÊt lµ ®o¹n Gaux¬ h¨ng say gi¶i to¸n mµ khái bÖnh. §Õn tr−êng Gaux¬ næi tréi h¬n h¼n b¹n cïng líp "mÊy c¸i ®Çu". Råi mét lÇn thÇy gi¸o ra ®Ò to¸n: H·y tÝnh tæng mét tr¨m sè ®Çu. Häc sinh trong líp loay hoay gi¶i gÇn tiÕng ®ång hå mµ tÝnh kh«ng ®óng. Cßn Gaux¬ ch−a ®Çy nöa phót ®· tÝnh ra nã lµ 5050. ThÇy hái Gaux¬: "Ai gi¶i hé cho trß ®ã!" Gaux¬ thËt thµ ®¸p: "Em tù tÝnh thÇy ¹". "Em tÝnh b»ng c¸ch nµo?" Gaux¬ tr¶ lêi: "Em nhãm sè ®Çu víi sè cuèi (1+100), (2+99) vµ ®−îc 50 nhãm. Em lÊy 50x101 ®−îc 5050 ¹! ThÇy gi¸o h¸ hèc måm söng sèt biÕt ®ã lµ mét thiªn tµi to¸n häc. Suèt c¶ tuæi th¬, Kim Chi ¸m ¶nh h×nh ¶nh cña c¸c nhµ to¸n häc xuÊt s¾c trªn thÕ giíi vµ −íc ao ®−îc 26 nh−: Gaux¬, L«basÐpxki, LÐpnÝt, ¥le, Galoa, Vò Hùu, L−¬ng ThÕ Vinh, NguyÔn An, K«valÐpxkaia. §Æc biÖt Kim Chi coi C«valÐpxkaia lµ thÇn t−îng cña m×nh. Nhµ to¸n häc biÖt tµi nµy cña Nga lµ mét phô n÷. C«valÐpxkaia còng lµ con g¸i nh− Kim Chi. Con g¸i vÉn cã thÓ trë thµnh nhµ to¸n häc næi tiÕng. §äc tiÓu sö cña C«valÐpxkaia, Kim Chi cµng phôc bµ h¬n. Bµ tuy lµ con g¸i nhµ quý téc Nga, ®−îc ¨n sung mÆc s−íng, sèng trong nhung lôa gÊp triÖu lÇn cuéc sèng cña Kim Chi trong mét gia ®×nh nhµ gi¸o nghÌo, Êy thÕ mµ C«valÐpxkaia còng rÊt bÊt h¹nh. C« rÊt yªu to¸n nh−ng kh«ng ®−îc häc to¸n, kh«ng ®−îc tù do gi¶i to¸n nh− Kim Chi b©y giê. Gia ®×nh quý téc Nga cÊm con g¸i häc to¸n. C«valÐpxkaia ph¶i giÊu bè mÑ häc trém to¸n. Vµ råi bµ trë thµnh nhµ to¸n häc lín, ChÝnh phñ Nga hoµng ph¶i c«ng nhËn. Ng−êi th©n cña Kim Chi còng cã lÇn khuyªn: - Ch¸u nªn häc v¨n hoÆc ngo¹i ng÷. Con g¸i häc nh÷ng thø nµy hîp h¬n. To¸n häc chØ dµnh cho ®µn «ng. Ch¸u häc, ®Ó biÕt céng, trõ, nh©n chia lµ ®ñ. C¸c chó, b¸c ®©y häc ®¹i häc to¸n mµ ra ®êi sö dông ch−a hÕt bèn phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia. Kim Chi chØ v©ng d¹ th«i, c« bÐ vÉn yªu m«n to¸n hÕt mùc. Kim Chi häc xuÊt s¾c to¸n vµ kh¸ ®Òu c¸c m«n. V× ®ang häc tiÓu häc nªn mäi ng−êi ch−a chó ý 27 Kim Chi lµ mÊy. Bçng kú thi häc sinh giái to¸n líp 4 toµn tØnh NghÖ TÜnh, n¨m häc 1989-1990, Kim Chi ®øng ®Çu. Liªn tôc mÊy n¨m: líp 6, líp 8, líp 9, líp 11, líp 12 Kim Chi vÉn ®øng ®Çu th× bè mÑ vµ thÇy, c« gi¸o cña Kim Chi biÕt Kim Chi cã n¨ng khiÕu vÒ m«n to¸n. Tªn tuæi TrÞnh Kim Chi kh«ng chØ næi danh trong tr−êng mµ cßn næi danh toµn tØnh vµ c¶ n−íc. Ng−êi ta hái nhau: §ã cã ph¶i thÇn ®ång kh«ng? Kim Chi th× ch¼ng biÕt m×nh cã tµi n¨ng vµ thÇn ®ång nh− thÕ nµo? Kim Chi chØ biÕt m×nh ®−îc ®i häc, ®−îc gi¶i to¸n lµ niÒm vui cña ®êi m×nh lµ niÒm tù hµo cho bè mÑ vµ quª h−¬ng. Quª gèc cña Chi ë t¹i x· §øc Tïng, huyÖn §øc Thä, tØnh Hµ TÜnh. Mçi lÇn theo bè mÑ vÒ th¨m quª, Kim Chi ®Òu thÝch thó vµ cã Ên t−îng m¹nh vÒ lµng quª. Quª bè mÑ cña Chi ®ång ®Êt b¹c mµu, ng−êi n«ng d©n mét s−¬ng hai n¾ng míi kiÕm ®ñ miÕng ¨n. ¤ng bµ Chi ph¶i cµy s©u cuèc bÉm, b¸n mÆt cho ®Êt, b¸n l−ng cho trêi míi kiÕm næi b¸t c¬m nu«i con ¨n häc. Ng−êi ë quª cña Kim Chi ham häc l¾m. §ãi, khæ ®Õn ®©u nhµ nhµ ®Òu cho con ®Õn tr−êng, ®Òu tÇm s− häc ®¹o, t×m thÇy gi¸o giái d¹y cho con c¸i. Nhê thÕ mµ tõ ngh×n x−a ®Õn nay Hµ TÜnh cã nhiÒu bËc ®¹i danh l−u truyÒn sö s¸ch nh− Cao Xu©n Dôc, Cao Xu©n H¹o, Huy CËn, Xu©n DiÖu vµ nhÊt lµ TrÇn Phó ë x· Tïng ¶nh, huyÖn §øc 28 Thä - Tæng BÝ th− ®Çu tiªn cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam… Cã thÓ lµ tõ truyÒn thèng quª h−¬ng, tõ truyÒn thèng gia ®×nh, sù dµy c«ng ch¨m sãc cña bè mÑ mµ Kim Chi ®· ®¹t ®−îc thµnh tÝch xuÊt s¾c nh− vËy. Mét ®iÒu cÇn nãi vÒ Kim Chi lµ ngay tõ bÐ Kim Chi ®· ham häc, ch¨m lµm. NhiÒu lÇn ®i häc bÞ giã mïa ®«ng b¾c, Kim Chi bÞ c¶m. Bè mÑ t−ëng Kim Chi èm sÏ nghØ häc mét vµi ngµy, nh−ng Kim Chi gië s¸ch to¸n ra gi¶i, gi¶i m·i nh− Gaux¬ vÜ ®¹i, nhê gi¶i to¸n Kim Chi lµnh bÖnh. Ng−êi ta nãi "thiªn tµi lµ 1% do n¨ng khiÕu bÈm sinh, cßn 99% lµ do lao ®éng" thËt ®óng víi Kim Chi. Vèn cã t− chÊt th«ng minh, ®−îc bè mÑ d×u d¾t, h−íng dÉn l¹i cã tÝnh cÇn mÉn nh− con ong, con t»m nªn n¨m nµy qua n¨m kh¸c Kim Chi ®Òu ®¹t kÕt qu¶ xuÊt s¾c. Ngay trªn líp häc, Kim Chi cã nh÷ng ph¸t kiÕn, lêi gi¶i hÕt søc s¸ng t¹o bÊt ngê mµ nhiÒu thÇy gi¸o d¹y to¸n rÊt kh©m phôc. Håi häc líp 6, tr−íc khi ®i thi to¸n toµn tØnh, thÇy d¹y to¸n ®−a ra mét ®Ò to¸n trong gi¸o häc ph¸p cho häc sinh n¨ng khiÕu to¸n ®Ó gi¶i. §Ò ra nh− thÕ nµy: Em h·y chøng minh tæng 3 gãc trong 1 tam gi¸c b»ng 1800 hay 2V. Chi ®¸p ngay nã b»ng 1 gãc bÑt (1800). ThÇy hái: V× sao em tÝnh ®−îc? 29 Chi ®¸p: ChØ cÇn kÐo dµi 1 c¹nh cña tam gi¸c vµ vÏ ®−êng th¼ng song song víi c¹nh kia, do tÝnh chÊt c¸c gãc so le trong vµ ®ång vÞ ta tÝnh ®−îc tæng 3 gãc trong 1 tam gi¸c = 2V. ThÇy hái thªm: - Ba mÑ d¹y em tr−íc ph¶i kh«ng? Kim Chi th¼ng th¾n ®¸p: - Th−a thÇy, ba mÑ em kh«ng bao giê gµ to¸n cho con c¸i. Ba mÑ em chØ h−íng dÉn nh÷ng chç nµo khã, cßn con c¸i tù t×m lÊy c¸ch gi¶i. PhÇn chøng minh tæng ba gãc trong 1 tam gi¸c b»ng 1800 hay giao ®iÓm 3 ®−êng trung trùc gÆp nhau t¹i 1 ®iÓm em tù nghiªn cøu vµ gi¶i ®−îc. ThÇy gi¸o to¸n nh×n Kim Chi víi ¸nh m¾t ®Çy tin phôc. ThÇy buét lêi: - Xin lçi Kim Chi, em rÊt giái. Sau nµy em sÏ v−ît xa thÇy. Kim Chi kh«ng bao giê lÊy thµnh tÝch ®¹t ®−îc cña m×nh ®Ó lªn mÆt víi mäi ng−êi. Ba mÑ Chi th−êng d¹y: - Khiªm tèn lµm cho ng−êi ta tiÕn bé, kiªu ng¹o lµm cho ng−êi ta l¹c hËu. B¶n tÝnh hiÒn lµnh, Kim Chi còng nh− em cña Kim Chi lµ TrÞnh ThÞ CÈm Ly kh«ng ph¶i v× häc giái mµ û thÇn, û thÕ víi b¹n bÌ, ng−êi lín. BiÕt Kim Chi giái to¸n vµ häc giái toµn diÖn c¸c m«n häc kh¸c, b¹n häc hay ®Õn hái bµi, Chi ®Òu ©n cÇn h−íng dÉn, chØ b¶o cho c¸c b¹n. 30 NhiÒu b¹n thÊy Chi cëi më, nhãm häc ®Õn líp b¶o Chi gi¶i hé to¸n. Chi c−êi ®é l−îng: - To¸n lµ b¹n ph¶i tù lµm lÊy míi giái, m×nh gi¶i cho b¹n ®−îc 1 lÇn, lÇn sau ai gi¶i cho? Nghe lêi nãi th¼ng cña Kim Chi, lóc ®Çu nhiÒu b¹n giËn Kim Chi, nh−ng sau c¸c b¹n hiÓu ra l¹i yªu Kim Chi h¬n. Kim Chi häc giái, dµnh tÊt c¶ t©m søc, thêi giê cho viÖc häc hµnh nh−ng kh«ng v× thÕ mµ Kim Chi sao nh·ng viÖc gia ®×nh. Lµ ng−êi chÞ lín, Kim Chi cßn gióp em ót häc tËp, nhÊt lµ CÈm Ly em g¸i cña Kim Chi. CÈm Ly sinh n¨m 1987 häc Tr−êng TiÓu häc B¾c Hµ (Hµ TÜnh) còng lµ mét häc sinh giái. Nhê chÞ Kim Chi kÌm cÆp, CÈm Ly häc ngµy cµng tiÕn bé. Hai chÞ em häc giái cã tiÕng vang kh¾p thÞ x·. Bè mÑ Kim Chi bËn d¹y häc ë tr−êng, khi tan häc Chi vÒ tù lo nÊu n−íng. Chi lµm bÕp nóc rÊt giái vµ gän gµng, nhiÒu lÇn ®−îc bè mÑ vµ bµ con hµng phè khen ngîi. * * * §¹t nhiÒu thµnh tÝch xuÊt s¾c nh−ng Kim Chi kh«ng tù m·n. Chi vÉn miÖt mµi ch¨m häc. NhiÒu bµi to¸n Chi kh«ng chØ gi¶i 1 c¸ch mµ t×m nhiÒu c¸ch nh− Lª B¸ Kh¸nh Tr×nh ®¹t ®iÓm kú thi to¸n quèc tÕ 42/42 ë n−íc Anh n¨m nµo. RÊt may m¾n, nhµ Kim Chi l¹i gÇn th− viÖn 31 tØnh nªn Kim Chi ®Õn ®äc th−êng xuyªn. NÕu kh«ng ®Õn ®äc s¸ch, Kim Chi cïng CÈm Ly ®Õn ®©y ®Ó häc tËp. V× th− viÖn tØnh rÊt yªn lÆng. C¸c c« chó ë th− viÖn biÕt tiÕng hai chÞ em Kim Chi nªn dµnh cho mét gãc phßng yªn tÜnh nhÊt, s¸ng sña nhÊt cho hai chÞ em häc tËp. * * * Chi cßn rÊt trÎ. Con ®−êng khoa häc ®Çy vinh quang, hÊp dÉn cßn dµi. T−¬ng lai Chi vµ b¹n bÌ thËt x¸n l¹n. Chi ®ang dÊn b−íc. Ta h·y chê ®îi nh÷ng thµnh tÝch míi cña Chi. §ç Hoµng 32 Mét tµi n¨ng to¸n häc §ç Quang Yªn Thµnh tÝch næi bËt: - N¨m häc 1991-1992, ®o¹t gi¶i Ba kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 5. - N¨m häc 1995-1996, ®o¹t gi¶i Nh× kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 9. - N¨m häc 1997-1998, ®o¹t gi¶i NhÊt kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 12; Huy ch−¬ng B¹c kú thi Olympic To¸n quèc tÕ t¹i §µi Loan. - N¨m häc 1998-1999, ®o¹t gi¶i NhÊt To¸n quèc gia líp 12, Huy ch−¬ng Vµng kú thi Olympic To¸n quèc tÕ t¹i Rumani. * * * §ç Quang Yªn - mét trong 10 g−¬ng mÆt trÎ ViÖt Nam tiªu biÓu n¨m 1999 kh«ng cao lín vµ s«i ®éng nh− t«i ®· h×nh dung. §ã lµ mét cËu sinh viªn nhá thã, g−¬ng mÆt th«ng minh, ®«i m¾t rîp mi rÊt s¸ng vµ nãi n¨ng th× cùc kú tõ tèn, khóc 33 chiÕt. Sinh ngµy 8-2-1981 t¹i thµnh phè Thanh Ho¸ trong mét gia ®×nh cã bè lµm kiÕn tróc s− vµ mÑ lµm kü s− ngµnh dÖt, ngay tõ nhá §ç Quang Yªn ®· tá ra say mª vµ cã n¨ng khiÕu ®Æc biÖt vÒ m«n to¸n. Khi ph¸t hiÖn ra cËu con trai nhá yªu thÝch c¸c phÐp to¸n, c¸c con sè, ng−êi cha cña Yªn ®· quan t©m khÝch lÖ con b»ng c¸ch ®−a con vµo tr−êng n¨ng khiÕu. N¨m häc 1991-1992, Yªn ®o¹t gi¶i Ba To¸n quèc gia líp 5. N¨m häc 1995-1996, Yªn ®o¹t gi¶i Nh× To¸n quèc gia líp 9. N¨m häc 1997-1998, khi ®ang lµ häc sinh líp 11 Tr−êng chuyªn Lam S¬n, §ç Quang Yªn ®· ®o¹t gi¶i NhÊt To¸n quèc gia líp 12 vµ ngay lËp tøc ®−îc chän vµo §éi tuyÓn häc sinh giái tham dù Olympic To¸n quèc tÕ t¹i §µi Loan. Vµ chµng trai nhá nh¾n xø Thanh nµy ®· "½m" ngon mét Huy ch−¬ng B¹c vÒ cho ®Êt n−íc. N¨m häc 1998-1999, §ç Quang Yªn l¹i giµnh gi¶i NhÊt quèc gia m«n to¸n vµ tiÕp tôc tham dù Olympic To¸n quèc tÕ t¹i Rumani. Mét Huy ch−¬ng Vµng lµ ®iÒu kh«ng ng¹c nhiªn nh−ng lµ phÇn th−ëng xøng ®¸ng cho tµi n¨ng vµ sù häc tËp kh«ng ngõng nghØ cña m×nh. Giê ®©y chµng trai trÎ cã bÒ dµy thµnh tÝch. Th«ng minh, gi¶n dÞ vµ nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc, §ç Quang Yªn, líp tr−ëng líp ViÔn th«ng D99, lu«n ®−îc thÇy c« vµ b¹n bÌ khoa ViÔn th«ng Häc viÖn C«ng nghÖ b−u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam quý mÕn. Khi ®−îc hái vÒ nh÷ng kû niÖm khã 34 quªn trong hai lÇn ®i thi ë n−íc ngoµi, Yªn nãi: "ë §µi Loan ®−êng s¸ giao th«ng ®i l¹i rÊt thuËn tiÖn. Cßn thiÕu n÷ Rumani th× rÊt xinh". + Em cã nhiÒu b¹n bÌ quèc tÕ sau nh÷ng chuyÕn "®em chu«ng ®i ®¸nh xø ng−êi" kh«ng? - D¹ cã, bän em cã thÓ lµm quen nhau b»ng tiÕng Anh. Nh−ng nãi chung häc sinh ViÖt Nam lµnh h¬n häc sinh c¸c n−íc kh¸c. + B¹n trÎ c¸c n−íc quan t©m nhiÒu nhÊt ®Õn vÊn ®Ò g× ë ViÖt Nam? - Cã mét thµnh viªn trong ®éi tuyÓn To¸n ViÖt Nam "bÞ" mét sè b¹n c¸c n−íc hái r»ng ViÖt Nam b©y giê ®· hÕt chiÕn tranh ch−a. §iÒu ®ã cho thÊy tuæi trÎ nhiÒu n−íc cã rÊt Ýt th«ng tin vÒ ViÖt Nam. Chóng em ®· ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu vÒ c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc ta. Cã b¹n cßn hái em rÊt "hãc", r»ng cuéc chiÕn tranh chèng Mü ë ViÖt Nam cã g× kh¸c cuéc chiÕn ë C«x«v«. + Cã vÎ nh−… - V©ng, hÇu hÕt b¹n bÌ cø nãi ®Õn h×nh ¶nh ViÖt Nam lµ g¾n liÒn víi chiÕn tranh. B©y giê ®· lµ thêi ®iÓm kÕt thóc thÕ kû XX vµ chiÕn tranh ®· chÊm døt ®−îc mét phÇn t− thÕ kû råi. Qu¶ lµ ®iÒu ®¸ng buån tr−íc nh÷ng c©u hái nµy. + VËy vai trß cña tuæi trÎ ViÖt Nam trong viÖc xo¸ nh÷ng "kho¶ng trèng" vÒ th«ng tin kia sÏ lµ g×? - Em nghÜ, ®iÒu cèt tö lµ tuæi trÎ ViÖt Nam cÇn ph¶i v−¬n cao h¬n, xa h¬n trªn mäi lÜnh vùc 35 häc tËp, v¨n ho¸ v¨n nghÖ. ChØ cã nh− vËy míi khiÕn cho thÕ giíi hiÓu biÕt nhanh h¬n vÒ mét ViÖt Nam ph¸t triÓn, mét ViÖt Nam trÝ tuÖ vµ trµn ®Çy søc trÎ. + Mét c¸ch chñ quan, h·y nãi suy nghÜ cña em vÒ tuæi trÎ häc ®−êng ngµy h«m nay, nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n? - Ngµy nay cã nhiÒu c¬ héi cho b¹n trÎ giµnh nh÷ng ®Ønh cao tri thøc. Song khã kh¨n ë chç c¬ së vËt chÊt cho häc tËp thùc hµnh cßn nghÌo nµn l¹c hËu. RÊt nhiÒu sinh viªn ngµnh kü thuËt ph¶i häc su«ng lý thuyÕt mµ thiÕu dông cô thùc hµnh. Chi phÝ cho häc tËp rÊt lín mµ sinh viªn ®a sè lµ con nhµ lao ®éng. NhiÒu b¹n sinh viªn rÊt th«ng minh nh−ng ®«i khi vÉn ph¶i "®øt g¸nh gi÷a ®−êng", v×… kh«ng cã tiÒn. + Nãi thÕ cã vÎ kh«ng c«ng b»ng l¾m. C¶ x· héi ®ang ®Æc biÖt quan t©m ®Õn nh÷ng b¹n trÎ cã tµi n¨ng? - §óng lµ nh− vËy. Nh−ng mäi sù gióp ®ì ®Òu cã h¹n. CÇn ph¶i ghi nhËn sù nç lùc c¸ nh©n v−ît bËc cña nhiÒu b¹n trÎ h«m nay. C©u chuyÖn cña chóng t«i xoay quanh nh÷ng chñ ®Ò nh− vËy, cã vÎ ®i qu¸ xa so víi mét bµi "kh¾c häa" ch©n dung "nhµ v« ®Þch" m«n to¸n. Song Ýt nhiÒu nã còng gióp ta hiÓu thªm vÒ nh÷ng suy nghÜ nghiªm tóc vµ ®Çy tr¸ch nhiÖm cña chµng trai 19 tuæi. 36 Thêi gian biÓu cña Yªn kÝn mÝt trong suèt c¶ ngµy. CËu hoµn toµn xa l¹ víi qu¸n cµ phª, víi nh÷ng trß vui v« bæ v× "ch¼ng ®Ó lµm g× l¹i tèn thêi gian". "ThÕ kh«ng sî bÞ chª lµ con mät s¸ch µ?". "T¹i sao l¹i sî? Häc hµnh m·i m·i kh«ng lµ thõa ®èi víi bÊt kú ai, huèng chi m×nh cßn trÎ". VÒ b¶n th©n, Yªn nãi thËt khiªm tèn: "Nh÷ng thµnh c«ng mµ em ®¹t ®−îc h«m nay lµ nhê c«ng søc cña cha mÑ, thÇy, c« - nh÷ng ng−êi ®· hÕt lßng nu«i nÊng vµ d¹y dç em. Lµ mét ®øa con, mét häc trß, tr¸ch nhiÖm cña em lµ ph¶i häc giái xøng ®¸ng víi sù ch¨m lo Êy". Yªn lu«n lu«n biÕt ¬n cha mÑ v× trong suèt bao nhiªu n¨m ¨n häc cha mÑ ®· dµnh dôm, ch¾t bãp nh÷ng ®ång l−¬ng Ýt ái cña m×nh ®Ó "phôc vô" cho viÖc häc cña Yªn. S¸ch vë, tµi liÖu rÊt ®¾t ®á, nh−ng gia ®×nh ch−a bao giê ®Ó cho Yªn thiÕu thèn. Yªn tù hµo v× m×nh ®· ®−îc cha mÑ quan t©m mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt". Khi ®−îc hái vÒ bÝ quyÕt häc giái m«n to¸n, §ç Quang Yªn dÌ dÆt: "Ch¼ng cã bÝ quyÕt g× ghª gím ®©u chÞ ¹. Em nghÜ m×nh ®−îc trêi phó cho chót Ýt kh¶ n¨ng vÒ m«n to¸n vµ thµnh c«ng nhê vµo sù nç lùc rÌn luyÖn tõ nhá. §Ó häc giái to¸n, ngoµi sù th«ng minh ra, em nghÜ sù ch¨m chØ còng ®Æc biÖt cÇn thiÕt". §−îc biÕt nhµ v« ®Þch Olympic To¸n nµy cßn lµ mét c¸n bé líp, c¸n bé §oµn xuÊt s¾c. Ba n¨m häc phæ th«ng trung häc t¹i Tr−êng chuyªn Lam S¬n, 37 Thanh Ho¸, §ç Quang Yªn lu«n gi÷ chøc vô BÝ th− Chi ®oµn. VÒ ho¹t ®éng §oµn, Yªn t©m sù: "C«ng t¸c §oµn mang ®Õn cho em nhiÒu niÒm vui vµ nhiÒu vèn sèng. Nã còng chøng minh r»ng em ®©u chØ lµ mét "con mät s¸ch". Tham gia vµo c«ng t¸c §oµn, m×nh sÏ trë nªn yªu ®êi h¬n, n¨ng ®éng h¬n". "Nh−ng thêi gian, ®èi víi em, cã lÏ rÊt gß bã?". "Kh«ng ®©u, em kh«ng hÒ c¶m thÊy m×nh qu¸ bËn rén, qu¸ "tèi mÆt, tèi mòi". VÊn ®Ò lµ biÕt s¾p xÕp thêi gian khoa häc vµ hîp lý ta sÏ lµm ®−îc nhiÒu viÖc". Vò Quúnh Trang 38 Tµi n¨ng kh«ng ®îi tuæi NguyÔn Ngäc Tr−êng S¬n Thµnh tÝch næi bËt: Lµ vËn ®éng viªn trÎ tuæi nhÊt trong danh s¸ch c¸c vËn ®éng viªn tiªu biÓu tõ tr−íc tíi nay (11 tuæi) nh−ng ®· ®¹t ®−îc c¸c thµnh tÝch cao. §o¹t h¹ng Ba gi¶i Cê vua trÎ ch©u ¸; V« ®Þch Cê vua thÕ giíi h¹ng trÎ tuæi (U10); Huy ch−¬ng Vµng gi¶i Cê vua trÎ §«ng Nam ¸. * * * 19 giê 15, Héi tr−êng Cung V¨n hãa h÷u nghÞ ViÖt - X« chËt nÝch. ChØ cßn nh÷ng d·y ghÕ dµnh cho ®¹i biÓu vµ “10 g−¬ng mÆt trÎ tiªu biÓu ViÖt Nam 2000”. Hai m−¬i phót n÷a sÏ diÔn ra LÔ kû niÖm 70 n¨m ngµy thµnh lËp §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ lÔ trao gi¶i 10 g−¬ng mÆt xuÊt s¾c... Tr−êng S¬n ®ang ngåi mét m×nh. CËu bÐ lät thám trong chiÕc ghÕ bµnh bäc nhung ®á. ThÊy S¬n, nh− ví ®−îc vµng, t«i lao vµo: 39 “Chµo Kasparov ViÖt Nam!”. Sau phót ngì ngµng, S¬n nhoÎn miÖng c−êi - c¸i c−êi cña mét “c« bД. “Con ch−a ®−îc vËy ®©u! Mµ thÇn t−îng cña con lµ A. Karpov c¬!”. µ ra vËy! ThÇn t−îng cña “Vua cê nhÝ” ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ G.Kasparov mµ lµ A.Karpov - Vua cê triÒu ®¹i thø 12 thÕ giíi, ng−êi ®· thèng trÞ lµng cê vua thÕ giíi trßn mét thËp kû (1975 - 1985). T«i cø th¾c m¾c t¹i sao S¬n l¹i chän Karpov - vÞ “vua” ®· bÞ Kasparov h¹ bÖ n¨m 1985. Lóc ®ã trªn ®êi ch−a cã S¬n. Ph¶i ch¨ng, S¬n chän Karpov bëi «ng lµ ng−êi Nga? Vµ kh«ng chän Kasparov v× vÞ “vua” nµy ®· bÞ h¹ bÖ bëi V.Kramnic? HoÆc ngay tõ nhá S¬n ®· ®−îc nghe bè hay thÇy C−êng, thÇy D©n nãi nhiÒu, bµn nhiÒu vÒ Karpov? Hái nguyªn do S¬n chØ c−êi. Cßn t«i chØ biÕt ®o¸n mß vËy. Trong 20 phót chê ®îi buæi lÔ chÝnh thøc, cËu bÐ ®· hån nhiªn kÓ cho t«i nghe khèi chuyÖn vÒ cê vua, vÒ nh÷ng chuyÕn du ®Êu vµ vÒ gia ®×nh cËu. Giäng con trÎ cïng ®¹i tõ “con” vµ c¸i c−êi rÊt con g¸i cña S¬n lµm t«i “chÕt mª”... NgÉm ra, trªn ®Êt n−íc m×nh c¸i ®¸ng lo kh«ng ph¶i lµ lo thiÕu tµi n¨ng mµ lµ ph¸t hiÖn, båi d−ìng tµi n¨ng nh− thÕ nµo. Vïng ®Êt nµo trªn ®Êt n−íc h×nh ch÷ S nµy ®Òu cã thÓ xuÊt hiÖn tµi n¨ng. Kiªn Giang kh«ng ph¶i lµ ®Êt cê. Tr−íc khi ph¸t hiÖn ra S¬n th× c¸c «ng thÇy ë 40 Tr−êng N¨ng khiÕu ThÓ dôc thÓ thao Kiªn Giang cßn ngµy ®ªm m¬ −íc trong tØnh cã ®−îc nh÷ng vua cê nh− §µo ThiÖn H¶i (§ång Th¸p), Tõ Hoµng Th«ng, Lª KiÒu Thiªn Kim (Thµnh phè Hå ChÝ Minh)... ThÕ råi kh«ng hiÓu cã ph¶i do long m¹ch mµ “tr¹ng cê” xuÊt hiÖn ë R¹ch Gi¸? D©n R¹ch Gi¸ x«n xao. Hä kÓ r»ng, tõ lóc 3 tuæi cËu bÐ S¬n ®· l©n la “chÇu r×a” xem ba ®¸nh cê. ChØ xem mét vµi v¸n mµ cËu ®· nhí hÕt mÆt qu©n vµ l¹i cßn tranh bµy cê cho ba. Ba cËu ngí ng−êi. ¤ng kh«ng thÓ tin næi cËu bÐ 3 tuæi ®· xÕp ®óng vÞ trÝ cña c¸c qu©n cê. ThÕ lµ cËu bÐ ®−îc th−ëng lu«n bé cê míi vµ ®−îc thä gi¸o bëi ba cËu. Nh−ng chØ ®−îc h¬n th¸ng sau th× chÝnh «ng ®· trë thµnh “b¹i t−íng” cña cËu con trai. Nh÷ng lêi ®ån ®¹i bay ®Õn Tr−êng N¨ng khiÕu ThÓ dôc thÓ thao. HuÊn luyÖn viªn TrÞnh Hoµng C−êng ®· t×m ®Õn nhµ S¬n ®Ó thö søc. Anh thùc sù ng¹c nhiªn. CËu bÐ ®i nhiÒu n−íc cê kh«ng cã trong s¸ch vë. Nh÷ng th«ng sè kh¶ quan hiÖn ra tr−íc m¾t vÞ huÊn luyÖn viªn - ng−êi lu«n m¬ −íc t×m ®−îc “tr¹ng cê” cho tØnh nhµ. LËp tøc huÊn luyÖn viªn TrÞnh Hoµng C−êng trao ®æi víi gia ®×nh vµ nhËn tµi n¨ng bÈm sinh míi chØ 3 tuæi r−ìi vµo Tr−êng N¨ng khiÕu ThÓ dôc thÓ thao Kiªn Giang. §Êy lµ c¸i mèc ®Çu tiªn. C¸i mèc ®¸nh dÊu sù khëi nguån cña mét “thÇn ®ång cê vua”. 41 C©y m¨ng kháe b¾t ®Çu ®−îc uèn n¾n. §Ých th©n huÊn luyÖn viªn TrÞnh Hoµng C−êng (nay lµ HiÖu tr−ëng Tr−êng N¨ng khiÕu ThÓ dôc thÓ thao Kiªn Giang) trùc tiÕp huÊn luyÖn cho S¬n. ThÇy nhiÖt huyÕt, trß th«ng minh. TÊt yÕu sÏ cho kÕt qu¶ kh¶ quan! Vµ råi míi chØ 7 tuæi, cËu bÐ cã c¸i tr¸n d« ®· ®−îc thö søc t¹i gi¶i cê vua U9 toµn quèc. Sau gi¶i, lÇn ®Çu tiªn Kiªn Giang cã Huy ch−¬ng B¹c - chiÕc huy ch−¬ng do mét “cËu bÐ con” mang vÒ... T¸m tuæi, S¬n xuÊt ngo¹i. §Êy lµ chuyÕn du ®Êu t¹i gi¶i cê vua trÎ thÕ giíi tæ chøc ë T©y Ban Nha. ChuyÕn ®i kh«ng lµm S¬n vui bëi cËu chØ xÕp h¹ng 12. Nh−ng ph¶i thõa nhËn r»ng ®Êy lµ chuyÕn ®i bæ Ých. Cã thµnh c«ng nµo kh«ng khëi nguån tõ nh÷ng b−íc ®i chËp ch÷ng ®Çy cam go. CËu bÐ t¸m tuæi ®· b¾t ®Çu ý thøc ®−îc ®iÒu ®ã. §−îc cä x¸t, S¬n cµng tiÕn bé. Nh÷ng n−íc cê cña cËu “®éc” vµ “hiÓm” lªn rÊt nhiÒu. Thµnh c«ng ban ®Çu ®· gióp S¬n cã mÆt trong ®éi tuyÓn cê vua trÎ quèc gia. Mét cËu bÐ “tØnh lΔ ®−îc ®øng trong ®éi tuyÓn cê vua trÎ cña quèc gia h¬n 70 triÖu d©n, kÓ còng vinh dù thËt. Kh«ng phô lßng ba mÑ, c¸c thÇy vµ ng−êi h©m mé, S¬n ®· ®o¹t h¹ng Ba gi¶i Cê vua trÎ ch©u ¸. Lóc ®ã cËu míi chÝn tuæi! Ch¾c ch¾n, trong suèt cuéc ®êi m×nh, kÓ c¶ sau nµy S¬n cã trë thµnh mét Karpov ®i n÷a th× cËu 42 còng kh«ng thÓ quªn tuæi lªn m−êi - c¸i tuæi cã qu¸ nhiÒu dÊu Ên... Tuæi th¬ trµn ngËp thµnh c«ng vµ vinh quang, S¬n cã nghÜ m×nh lµ ng−êi næi tiÕng? VÉn c¸i c−êi con g¸i: “Con rÊt vui. Nh−ng con còng thÊy b×nh th−êng. Ngoµi giê häc vµ tËp cê con còng ®¸ banh, còng lª la b¾n bi víi c¸c b¹n ë khu tËp thÓ. Con cã thÊy g× ®©u!”. May qu¸! S¬n kh«ng nghÜ m×nh lµ “thÇn ®ång”, lµ ng−êi næi tiÕng. S¬n thÊy rÊt vui. ThÕ lµ ®−îc råi. Lªn bôc nhËn gi¶i, ®−îc kh¸n gi¶ cæ vò nhiÒu nhÊt, cËu chØ c−êi, cÇm tay chÞ HiÕu Ng©n tung t¨ng trªn s©n khÊu. Tµi n¨ng, nhiÒu thµnh c«ng mµ vÉn gi÷ ®−îc c¸i hån cña tuæi - S¬n cßn tiÕn xa nhê ®øc tÝnh Êy, t©m hån Êy... Th¸ng 10 n¨m 2000, ®−îc tin chó bÐ Kiªn Giang ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng cê vua h¹ng U10 thÕ giíi, t«i thùc sù h¹nh phóc. ThÕ lµ sau 7 n¨m kÓ tõ ngµy §µo ThiÖn H¶i ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng Cê vua thÕ giíi h¹ng U16, l¹i xuÊt hiÖn mét “tr¹ng cê” míi, cßn Ýt tuæi h¬n. Thi ®Êu 11 v¸n víi c¸c kú thñ cña ¸cmªnia, Cana®a, Niu Dil©n, AdÐcbaigian, Trung Quèc, Ucraina, Nga vµ Anh, S¬n ®· xuÊt s¾c giµnh 9,5 ®iÓm - sè ®iÓm ®ñ ®Ó ®−a cËu bÐ “tØnh lΔ ViÖt Nam lªn bôc cao nhÊt. §Êy lµ Huy ch−¬ng Vµng cao nhÊt. §Êy lµ chiÕc Huy ch−¬ng Vµng S¬n thÝch nhÊt! Cã nhiÒu chuyÖn thó vÞ kh«ng? S¬n c−êi tÝt m¾t: “NhiÒu l¾m. Vui nhÊt lµ v¸n thø t¸m. Con xin hßa v× thÕ 43 cê b¹n vµ con ®Òu kh«ng thÓ th¾ng. Nh−ng b¹n kh«ng chÞu, cè th¾ng vµ kh«ng hiÓu sao ®i nhÇm n−íc. ThÕ lµ con chép ®−îc qu©n...”. Th¸ng 12 n¨m 2000, l¹i ®−îc tin S¬n ®¨ng quang ë gi¶i U10 §«ng Nam ¸. NhiÒu ng−êi b¶o, ®ã lµ lÏ dÜ nhiªn, “vua cê nhÝ” thÕ giíi ¾t ph¶i th¾ng ë §«ng Nam ¸. T«i nghÜ kh¸c. Ph¶i nh×n nhËn ë gãc ®é sù æn ®Þnh trong lèi ®¸nh cña mét tay cê míi 10 tuæi. Kh«ng thiÕu g× nh÷ng tay vît, nh÷ng vâ sÜ, nh÷ng vËn ®éng viªn cê vua thµnh c«ng ë gi¶i thÕ giíi nh−ng thÊt b¹i ë gi¶i khu vùc. Mµ ®Êy l¹i lµ nh÷ng vËn ®éng viªn kú cùu. Cßn S¬n, míi 10 tuæi, cßn trÎ con l¾m, míi biÕt ¨n, biÕt ngñ, häc hµnh... §−îc cä x¸t ë c¸c gi¶i lín, víi c¸c ®Êu thñ lín, S¬n tr−ëng thµnh v−ît bËc. Ngoµi tè chÊt cê vua bÈm sinh, c¸i ®¸ng chó ý nhÊt ë S¬n lµ ý chÝ, lµ b¶n lÜnh. C¸i ý chÝ vµ b¶n lÜnh Êy xuÊt ph¸t tõ lßng yªu cê cña S¬n vµ sù rÌn cÆp cña c¸c thÇy. Thi ®Êu tõ khi cßn ch−a biÕt ch÷ ®Ó ký vµo biªn b¶n trËn ®Êu, ®Õn khi míi 11 tuæi ®êi mµ ®· tr¶i 7 n¨m “tuæi cê”. §iÒu ®ã lý gi¶i t¹i sao mçi khi ngåi tr−íc mét ®Êu thñ, S¬n kh«ng hÒ lóng tóng, cËu cø ngì r»ng ®Êy còng chØ lµ mét buæi lª la b¾n bi ve víi c¸c b¹n trong khu tËp thÓ. H×nh nh− S¬n kh«ng nghÜ ®ã lµ thi ®Êu mµ cËu nghÜ ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu: ch¬i cê. T«i thÝch hai tõ “ch¬i cê” - nã phï hîp víi tuæi cña S¬n. Nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ S¬n kh«ng muèn chiÕn th¾ng. 44 S¬n nãi: “Cø ngåi vµo bµn lµ con muèn th¾ng b¹n liÒn”. Cã mét chót hiÕu th¾ng cña trÎ con. Nh−ng còng thÇm mõng, cËu bÐ ®· manh nha c¸i ý thøc cña mét ®Êu thñ lín. §Êu thñ lín lµ ph¶i biÕt chiÕn th¾ng, chiÕm ®Ønh cao nhÊt cuéc ®ua. Sù æn ®Þnh vÒ t©m lý dÉn ®Õn sù æn ®Þnh vÒ c¸ch ®¸nh - ®Êy lµ mét tÊt yÕu. §iÒu cèt tö ®ã ®· gióp “cËu bÐ Vµng” ViÖt Nam tiÕp tôc duy tr× chuçi bÊt b¹i trong c¸c gi¶i lín. Th¸ng 1 n¨m 2001, S¬n tiÕp tôc ®¨ng quang ë gi¶i Cê vua ch©u ¸. Cßn mét th¸ng n÷a míi trßn 11 tuæi, vËy mµ cËu ®· “v−ît mÆt” c¸c bËc ®µn anh ë ch©u ¸ ®Ó giµnh Huy ch−¬ng Vµng U12. Cuéc sèng cña “thÇn t−îng cê vua” nh− thÕ nµo? §Êy lµ c©u hái cña kh«ng Ýt ng−êi h©m mé. Cã ng−êi lÆn léi tõ §ång Th¸p xuèng tËn thÞ x· R¹ch Gi¸ víi môc ®Ých chiªm ng−ìng vµ xem cuéc sèng cña “vua cê nhÝ” ra sao. L¹i nhí, trong “Ch©n dung vµ ®èi tho¹i”, TrÇn §¨ng Khoa kÓ: Ngµy x−a hai b¸c Xu©n DiÖu vµ Huy CËn lÆn léi xuèng tËn quª Khoa, ra v−ên lËt tõng l¸ trÇu, tõng qu¶ na, ®Ó xem chóng cã g× ®Æc biÖt mµ “thÇn ®ång th¬” viÕt hay ®Õn thÕ. Cuéc sèng cña S¬n - nã còng gièng nh− bao b¹n bÌ cïng trang løa - ch¶ cã g× ®Æc biÖt. CËu còng tõng bÞ ba mÑ la m¾ng nhiÒu lÇn v× c¸i téi m¶i ch¬i. Mäi ng−êi trong khu tËp thÓ còng ®· qu¸ quen víi h×nh ¶nh cËu bÐ S¬n ®Ém må h«i 45 trªn s©n bãng hay x¸ch tói ®i mua cho mÑ mÊy thø lÆt vÆt. Tr−íc h«m sang In®«nªxia ®Ó thi ®Êu giao h÷u, S¬n nãi víi ba mÑ: “NÕu con th¾ng, ba mÑ cho con Ýt tiÒn mua quµ vÒ tÆng b¹n bÌ...”. Nh©n ®©y xin nãi mét chót vÒ chuyÕn du ®Êu cña S¬n ë In®«nªxia vµ Xingapo tõ ngµy mång 8 ®Õn 20-3-2001. Thùc ra sang In®«nªxia lµ ®Ó nhËn lêi th¸ch ®Êu cña b¹n - Kú thñ Andrean Susilodinata - v« ®Þch U10 In®«nªxia. TrËn ®Êu ®−îc lµng cê vua In®«nªxia rÊt coi träng. PhÝa b¹n kh¸ tù tin. Ph¸t biÓu víi b¸o chÝ, §¹i kiÖn t−íng Adianto - huÊn luyÖn viªn cña b¹n cho r»ng c¬ héi cña Andrean nhiÒu h¬n S¬n. ThËm chÝ «ng Chñ tÞch Héi cê In®«nªxia cßn cho r»ng Andrean sÏ th¾ng ¸p ®¶o?... Cuéc häp b¸o tr−íc trËn ®Êu cã c¶ tr¨m phãng viªn, hä ®Æt nhiÒu c©u hái cho S¬n. B¸o chÝ ®−a tin h»ng ngµy. TruyÒn h×nh mçi tèi b×nh luËn m−êi l¨m phót, S¬n kÓ: “Con thÊy l¹ l¾m. Ngay c¶ håi dù gi¶i cê vua thÕ giíi con còng kh«ng thÊy Çm Ü vËy...”. MÆc dï ®éi b¹n chän thÓ thøc thi ®Êu cã lîi cho Andrean, nh−ng S¬n vÉn chiÕn th¾ng ¸p ®¶o: 3,5 - 0,5. B¸o chÝ In®«nªxia gäi “CËu bÐ Vµng” ViÖt Nam lµ tµi n¨ng cña c¶ ch©u ¸. Míi cã 10 tuæi mµ S¬n ®· thÓ hiÖn phong c¸ch cña nhµ v« ®Þch thÕ giíi. Trªn ®−êng vÒ qua Xingapo, S¬n thi ®Êu giao h÷u víi 5 kú thñ giái nhÊt cña b¹n, 10 trËn th¾ng c¶ 10... 46 Kh«ng tù phô lµ nhµ v« ®Þch thÕ giíi, hµng ngµy S¬n vÉn miÖt mµi ba, bèn giê víi c¸c qu©n cê. Vµ cµng nÓ phôc h¬n, tõ líp 1 ®Õn líp 5 cËu lu«n lµ häc sinh giái. Häc vµ cê. S¬n yªu thÝch c¶ hai. Cã ph¶i v× qu¸ bËn mµ S¬n kh«ng viÕt th− tr¶ lêi c¸c b¹n nhá c¶ n−íc? CËu l¾c ®Çu: “D¹ kh«ng! Con viÕt th− dë l¾m nªn sî c¸c b¹n c−êi...”. T«i biÕt, h»ng tuÇn cËu nhËn ®−îc th− cña rÊt nhiÒu b¹n nhá trong c¶ n−íc. Cã nh÷ng c¸nh th− ®Õn víi S¬n tõ Cao B»ng, B¾c K¹n, Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Hµ Néi. NguyÔn Ngäc Tr−êng S¬n ®· t¹o nªn nhiÒu kú tÝch. Víi S¬n - qu¶ lµ tµi n¨ng kh«ng ®îi tuæi. H·y ch¨m lo, rÌn giòa cho bóp m¨ng kháe nµy. H·y ®Æt niÒm tin vµo S¬n. V¨n Song 47 NiÒm tù hµo cña ©m nh¹c ViÖt Nam NguyÔn BÝch Trµ Thµnh tÝch næi bËt: - N¨m 1999, ®o¹t gi¶i th−ëng Christlan Carpenper vµ Walter Macparren, gi¶i th−ëng cao nhÊt trong cuéc thi tèt nghiÖp ®éc tÊu pian«. - Th¸ng 3-2000, vµo chung kÕt cuéc thi quèc tÕ Dualey tæ chøc t¹i Anh. - Th¸ng 6-2000, ®o¹t gi¶i NhÊt cuéc thi pian« quèc tÕ tæ chøc t¹i Anh. * * * Tr−íc m¾t t«i lµ n÷ diÔn viªn ®iÖn ¶nh, NghÖ sÜ Nh©n d©n Trµ Giang. VÉn nô c−êi ®»m th¾m, vÉn ¸nh nh×n th¨m th¼m nh− biÕt nãi, chÞ kÓ vÒ nh÷ng th¨ng trÇm, buån vui trong cuéc ®êi nghÖ sÜ cña m×nh. Råi nghÑn ngµo... chÞ kÓ vÒ anh - cè Gi¸o s−, NghÖ sÜ ¦u tó NguyÔn BÝch Ngäc: “Ngµy ®ãng phim VÜ tuyÕn 17... ¶nh b¬i hµng giê d−íi n−íc, ¶nh d¹y t«i c¸ch b¬i thuyÒn thóng... ¶nh lo cho t«i... Khi 48 t«i cã bÇu ch¸u BÝch Trµ, ¶nh ch¨m ghª l¾m... Míi ®ã mµ... sao anh ®· véi ®i...”. C¶ kh«ng gian nh− ng−ng l¹i... lÆng im. T«i san sÎ cïng chÞ nçi ®au kh«ng thÓ cÊt thµnh lêi... §Ó kh«ng ®i qu¸ xa víi nh©n vËt chÝnh trong bµi viÕt nhá nµy, t«i rôt rÌ: “Th−a chÞ!... Ch¸u BÝch Trµ b©y giê...”. G−¬ng mÆt chÞ bçng s¸ng bõng vµ r¹ng rì: “BÝch Trµ! NguyÔn BÝch Trµ cña chóng t«i. Giê nµy ch¸u ®ang du häc ë Anh quèc. Khãa th¹c sÜ råi tiÕn sÜ chuyªn ngµnh biÓu diÔn pian« t¹i Nh¹c viÖn Hoµng gia Lu©n §«n...”. “Vµ n¨m 2000, BÝch Trµ ®· ®−îc b×nh chän lµ mét trong “10 g−¬ng mÆt trÎ tiªu biÓu” cña ViÖt Nam, sau hµng lo¹t c¸c gi¶i th−ëng cao trong nh÷ng cuéc thi pian« quèc tÕ...”. T«i bÊt chît dõng l¹i, ng−îng nghÞu v× nhËn ra m×nh ®· ng¾t ngang lêi chÞ. C¶ hai chóng t«i cïng c−êi... §©u ®ã trong kh«ng gian bçng vang lªn nh÷ng ©m thanh thËt kú l¹. TiÕng µo µo nh− sãng vç, tiÕng th× thÇm nh− giã tho¶ng, råi vót nhÑ, ch¬i v¬i, ch¬i v¬i... T«i nhí ®Õn nh÷ng tiÕng xuýt xoa, nh÷ng lêi khen ngîi ®Çy c¶m phôc cña kh¸n gi¶, ®Æc biÖt lµ bµi viÕt cña nhµ b¸o TrÇn ThÞ Tr−êng: “Trªn s©n khÊu, NguyÔn BÝch Trµ ®ang th¨ng hoa bªn c©y ®µn Steinway, b¶n concerto sè 1 ®¸nh cho pian« cña Brahms vang lªn d−íi ®«i bµn tay tuyÖt ®Ñp vµ ®Çy chÊt nhµ nghÒ, hót hån kh¸n gi¶... Ng−êi xem nÝn thë, nh×n vµ nghe, c¸i ®Ñp lay ®éng ®Õn tËn m¸i vßm...”. 49 T«i h×nh dung thÊy mét BÝch Trµ trÎ trung, m¸i tãc xâa ngang vai, ®ang nghiªng nghiªng ®am mª theo tõng ngãn tay Ên l−ít nh− móa trªn phÝm ®µn vµ ©m thanh... dßng suèi ©m thanh nh− gi«ng b·o, nh− tiÕng nøc në vµ cã c¶ tiÕng chim, ®iÖu ru con... Vµ kh¸n tr−êng chËt nÝch ng−êi nghe, lÆng im ph¨ng ph¾c... råi µo lªn nh÷ng ®ît sãng vç tay kh«ng døt, råi n¸o nhiÖt nh÷ng hoa lµ hoa... NguyÔn BÝch Trµ sinh ngµy 22 th¸ng 3 n¨m 1973 t¹i Hµ Néi. Ba m¸ lµ nh÷ng nghÖ sÜ cã tªn tuæi. BÝch Trµ lµ sù héi tô nh÷ng tinh hoa, tµi n¨ng vµ nh©n c¸ch cña ba - cè Gi¸o s−, NghÖ sÜ ¦u tó NguyÔn BÝch Ngäc vµ m¸ - NghÖ sÜ Nh©n d©n, diÔn viªn ®iÖn ¶nh Trµ Giang. Lµ con mét, BÝch Trµ ®−îc ba m¸ vµ «ng bµ c−ng l¾m. Nh−ng ngay tõ lóc cßn bÐ xÝu, Trµ ®· sím béc lé tÝnh c¸ch tù lËp. N¨m 1980 - míi 7 tuæi, Trµ ®· vµo häc ë Nh¹c viÖn Hµ Néi, d−íi sù d×u d¾t cña c¸c thÇy c« Thu Hµ, NguyÔn H÷u TuÊn, NhËt ¸nh... Tµi n¨ng cña BÝch Trµ n¶y në tõ rÊt sím, ngay tõ khi Trµ míi hai, ba tuæi, bÐ ®· më trßn xoe ®«i m¾t, h¸o høc nh− uèng tõng giät ©m thanh rung lªn tõ c©y ®µn violon cña ba... Vµo Nh¹c viÖn Hµ Néi, BÝch Trµ lu«n lµm hµi lßng c¸c thÇy, c« bëi th¸i ®é häc tËp tù gi¸c, nghiªm tóc, nhÊt lµ niÒm ®am mª kh«ng g× c−ìng næi víi pian«. 50 N¨m 1987, sau 7 n¨m miÖt mµi ë Nh¹c viÖn Hµ Néi, BÝch Trµ ®−îc chän sang du häc t¹i Liªn X« theo ch−¬ng tr×nh hîp t¸c ®µo t¹o tµi n¨ng. Ba m¸ lo cho Trµ nhiÒu l¾m, cø ®éng viªn hoµi. Míi 14 tuæi, Trµ ®©u cã h×nh dung næi sù c¸ch xa sÏ khñng khiÕp ®Õn nh−êng nµo. Buæi chia tay víi thÇy c«, bÌ b¹n ë Nh¹c viÖn, Trµ ßa khãc, nh−ng råi l¹i c−êi ngay ®−îc, tuæi thÇn tiªn mµ. Lóc chia tay «ng bµ, ba m¸, sao bÞn rÞn qu¸. Ba trÇm t− h¼n ®i. M¸ th× chØ lÆng lÏ ng¾m nh×n Trµ nh−ng Trµ biÕt lµ m¸ ®ang cè giÊu nh÷ng giät n−íc m¾t. Trµ còng muèn khãc l¾m, nh−ng cè bÆm m«i tù nhñ: “M×nh ®ang lµm ng−êi lín kia mµ...”. Nh−ng råi nhiÒu khi, gi÷a bao la tuyÕt tr¾ng M¸txc¬va, Trµ ®· khãc thÇm v× nhí «ng bµ, nhí ba m¸ ®Õn kh«ng chÞu næi. Trong Tr−êng S− ph¹m ¢m nh¹c quèc gia mang tªn Gnhexenøc (Liªn X«) NguyÔn BÝch Trµ ®−îc sèng trong vßng tay yªu th−¬ng, nh©n hËu cña thÇy c«, b¹n bÌ ®−îc tiÕp tôc kh¬i më, ph¸t triÓn tµi n¨ng. T©m hån nghÖ sÜ cña ng−êi con duy nhÊt trong gia ®×nh nghÖ sÜ BÝch Ngäc - Trµ Giang, nh÷ng nÐt ¸ §«ng vèn cã, ®−îc båi ®¾p thªm phong c¸ch ¢u ch©u. Sù hµi hßa tuyÖt vêi Êy ®· cÊt c¸nh th¨ng hoa trong bµi thi tèt nghiÖp ®iÓm −u - b»ng ®á, t¹i Tr−êng S− ph¹m ¢m nh¹c quèc gia Gnhenxenøc - n¨m 1992. Còng ngay 51 n¨m ®ã, NguyÔn BÝch Trµ thi ®ç vµo Nh¹c viÖn Quèc gia Traicèpxky (Liªn bang Nga), häc ch−¬ng tr×nh th¹c sÜ vÒ biÓu diÔn vµ gi¶ng d¹y. Víi BÝch Trµ, ®−îc häc ë ®Êt n−íc Lªnin vÜ ®¹i lµ mét niÒm h¹nh phóc lín. BÝch Trµ ®· bao lÇn ®øng lÆng, say mª ng¾m nh×n rõng b¹ch d−¬ng Nga vµ nÝn thë lÆng nghe nh÷ng ©m ®iÖu du d−¬ng cÊt lªn tõ ®ã. Còng kh«ng Ýt lÇn, Trµ bÇn thÇn tr−íc dßng s«ng V«nga ®Ó råi n«n nao nhí dßng s«ng Hång tha thiÕt ch¶y n¬i quª nhµ... K×a «ng bµ, k×a ba m¸, thÇy c«, b¹n bÌ... tÊt c¶ ®ang ngãng tr«ng, ®ang dâi theo tõng b−íc tiÕn cña Trµ... ThÕ lµ nçi nhí, t×nh yªu vµ niÒm tin ®· ch¾p c¸nh cho tµi n¨ng NguyÔn BÝch Trµ tèt nghiÖp th¹c sÜ lo¹i −u (n¨m 1997) t¹i Nh¹c viÖn Quèc gia Traicèpxky. Cuéc hµnh tr×nh vÒ häc vÊn vµ niÒm ®am mª bÊt tËn víi pian« ®· ®−a BÝch Trµ ®Õn víi v−¬ng quèc cña s−¬ng mï. Tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 1999, BÝch Trµ du häc ë Anh - khãa sau ®¹i häc vÒ chuyªn ngµnh biÓu diÔn pian«, Nh¹c viÖn Hoµng gia Lu©n §«n. T¹i thµnh phè s−¬ng mï th¬ méng nµy, tµi n¨ng BÝch Trµ b−íc vµo ®é chÝn. ChØ trong n¨m 1999, Trµ liªn tiÕp giµnh gi¶i th−ëng Christlan Carpenper vµ Walter Macparren (gi¶i th−ëng cao nhÊt trong cuéc thi tèt nghiÖp vµ ®éc tÊu pian« hay nhÊt). 52 TiÕp ®Õn th¸ng 3 n¨m 2000, BÝch Trµ lät vµo vßng chung kÕt cuéc thi pian« quèc tÕ tæ chøc t¹i Anh. Th¸ng 3 n¨m 2000, vßng nguyÖt quÕ gi¶i NhÊt cuéc thi pian« quèc tÕ mang tªn: Robert William vµ Amyplorencerpant tæ chøc t¹i Birmingham l¹i ®−îc trao cho nghÖ sÜ trÎ tµi n¨ng BÝch Trµ. NghÖ thuËt vµ s¸ng t¹o, tµi n¨ng vµ nh©n c¸ch, niÒm ®am mª cïng nh÷ng nç lùc miÖt mµi, truyÒn thèng gia ®×nh vµ quª h−¬ng... ®· kÕt dÖt nªn nh÷ng gi¶i th−ëng quèc tÕ cña BÝch Trµ, lµm r¹ng danh non s«ng ®Êt ViÖt. Sau khi tèt nghiÖp cao cÊp chuyªn ngµnh biÓu diÔn pian« t¹i Anh, BÝch Trµ tiÕp tôc häc thªm ®Ó lÊy b»ng tiÕn sÜ. Tµi n¨ng cña BÝch Trµ vÉn tiÕp tôc në ré. BÝch Trµ ®· ®¹t nhiÒu gi¶i th−ëng, ®· biÓu diÔn ë nhiÒu n−íc: Nga, Anh, Thôy §iÓn, Mü, Na Uy, Ba Lan... Cuèi n¨m 2000, BÝch Trµ ®−îc mêi vÒ biÓu diÔn trong ch−¬ng tr×nh hßa nh¹c cña dµn nh¹c giao h−ëng quèc gia ViÖt Nam. T«i l¹i nh− nghe thÊy, vang väng trong kh«ng gian - dßng suèi ©m thanh trÇm bæng, µo µo, th× thµo, th¸nh thãt, ch¬i v¬i... Kh¸n tr−êng lÆng im ph¨ng ph¾c “ng−êi xem nÝn thë, nh×n vµ nghe, c¸i ®Ñp lay ®éng ®Õn tËn m¸i vßm...”. Vµ chÞ - NghÖ sÜ Nh©n d©n, diÔn viªn ®iÖn ¶nh Trµ Giang - g−¬ng mÆt r¹ng ngêi niÒm vui, ¸nh 53 nh×n thiÕt tha, tr×u mÕn vµ c¶ nÐt nhÝu mµy thanh tó, nhÌ nhÑ, nh− ®éng viªn, khuyÕn khÝch l¹i nh− ch−a hµi lßng: “Con ®−êng nghÖ thuËt, s¸ng t¹o cña BÝch Trµ cßn ®ang ë phÝa tr−íc”. Vµ anh - Cè Gi¸o s−, NghÖ sÜ ¦u tó NguyÔn BÝch Ngäc - n¬i suèi vµng ngh×n thu, h¼n anh ®ang mØm c−êi thanh th¶n. Xin chóc cho nghÖ sÜ pian« tµi n¨ng, TiÕn sÜ NguyÔn BÝch Trµ trong t−¬ng lai sÏ tiÕp tôc ®em l¹i nhiÒu vinh quang cho Tæ quèc. Th.S NguyÔn H»ng Thanh 54 TÊt c¶ b¾t ®Çu b»ng nô c−êi Vò ngäc minh Thµnh tÝch næi bËt: - N¨m líp 11, ®o¹t gi¶i Ba kú thi häc sinh giái To¸n quèc gia líp 12. - N¨m 2001, ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng kú thi To¸n Olympic quèc tÕ. - 4 lÇn nhËn B»ng Danh dù cña b¸o "To¸n häc vµ tuæi trÎ". - B»ng khen cña Thñ t−íng ChÝnh phñ; Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; cña §oµn Tr−êng §¹i häc S− ph¹m I vÒ thµnh tÝch ho¹t ®éng §oµn. * * * L©u l¾m råi Vò Ngäc Minh míi l¹i cã mét buæi chiÒu r¶nh rçi. CËu l«i c©y ®µn ghita ra d¹o mét vµi ®o¹n. Minh ®µn cßn ch−a hay l¾m bëi cËu míi chØ lµm quen víi c©y ®µn nµy vµ nh÷ng b¶n nh¹c cæ ®iÓn ch−a ®Õn chôc tuÇn. ThÕ nh−ng, ch¼ng hiÓu sao, cËu thÊy yªu vµ g¾n bã víi nã ®Õn l¹ 55 lïng. NhiÒu lóc, ngÉm l¹i nh÷ng lêi cña thÇy Hµ Huy Kho¸i - ViÖn tr−ëng ViÖn To¸n häc - vÒ sù liªn quan gi÷a to¸n häc vµ ©m nh¹c, Minh thÊy sao mµ ®óng thÕ. Gi¶ sö b©y giê cã ai hái liÖu Minh thÝch gi¶i nh÷ng bµi to¸n hãc bóa h¬n hay thÝch l−ít ngãn tay trªn phÝm ®µn ghita h¬n, ch¾c ch¾n cËu sÏ ph¶i suy nghÜ l©u ®Êy. Võa th¶ hån bay bæng víi nh÷ng nèt nh¹c, Minh võa dâi m¾t ra xa. Khi ©m thanh cuèi cïng tan biÕn còng lµ lóc ®«i m¾t cËu dõng l¹i ë mét b»ng khen nhá treo trªn t−êng. Minh ®Æt c©y ®µn xuèng gi−êng, b−íc l¹i gÇn vµ khÏ miÕt nh÷ng ®Çu ngãn tay lªn tõng dßng ch÷. §ã lµ mét tÊm b»ng khen cã néi dung tãm t¾t: "Em Vò Ngäc Minh, häc sinh líp 11 khèi Phæ th«ng Chuyªn To¸n - Tin Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi n¨m 2000 - 2001, ®· ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng trong kú thi Olympic To¸n quèc tÕ lÇn thø 42 n¨m 2001". C¶m xóc vui mõng, sung s−íng ®Õn nghÑt thë l¹i ïa vÒ, hÖt nh− khi cËu b−íc lªn nhËn gi¶i. C¨n nhµ chËt chéi trong Khu tËp thÓ Tr−êng §¹i häc Hµng H¶i (H¶i Phßng) lµ n¬i ghi dÊu tuæi Êu th¬ cña Minh. Hµng c©y hai bªn ®−êng tr−íc cæng tr−êng ®· chøng kiÕn nh÷ng b−íc ch©n chËp ch÷ng tíi to¸n häc cña cËu. Ngµy Êy, nh÷ng lóc bè mÑ ®i lµm, Minh th−êng theo bµ néi d¹o ch¬i trªn con ®−êng ®ã. §«i ch©n nhá chèc chèc dõng l¹i, nhÆt nh÷ng qu¶ bµng r¬i ®Ó cïng bµ... tËp ®Õm. 56 C¶ bè vµ mÑ Minh ®Òu lµ gi¶ng viªn ®¹i häc, l¹i cïng d¹y to¸n. Lßng say mª c¸c con sè, c¸c thuËt to¸n cña hä ®· truyÒn sang ®øa con ®Çu lßng tõ lóc nµo ch¼ng râ. ChØ biÕt r»ng, khi míi häc líp hai, trong lóc c¸c b¹n cïng løa say s−a b¾n bi, g¶y chun, trèn t×m... th× cËu bÐ Minh l¹i n»ng nÆc ®ßi mÑ d¹y to¸n. ThÊy con trai cø kh¨ng kh¨ng ®ßi häc, mÑ Minh kh«ng nì chèi tõ. Vµ thÕ lµ, tèi tèi, dï cã bËn bÞu ®Õn mÊy ®i n÷a, mÑ còng dµnh thêi gian gióp Minh lµm quen víi phÐp nh©n, phÐp chia. Ch¶ mÊy chèc, bèn phÐp tÝnh víi sè tù nhiªn ®· trë thµnh "trß gi¶i trÝ" cña cËu bÐ. Hai mÑ con l¹i tiÕp tôc víi nh÷ng bµi to¸n ph©n sè vµ sè thËp ph©n. Nh÷ng ng−êi hµng xãm trong khu tËp thÓ th−êng thö tµi cËu bÐ b»ng mét vµi phÐp tÝnh ngÉu nhiªn mµ hä chît nghÜ ra, ®Ó råi, sau ®ã, quay sang b¶o nhau r»ng: "C¸i th»ng bÐ nµy th«ng minh thËt! §óng lµ con nhµ nßi cã kh¸c. Nh×n xem, m¾t nã s¸ng thÕ kia c¬ mµ!". Mµ qu¶ thËt, tuy ch¼ng bao giê nãi ra, nh−ng trong lßng, bè mÑ rÊt vui v× thÊy th»ng cu "Khoai Bi" cña m×nh cã mét trÝ nhí rÊt tèt vµ d−êng nh− còng cã "duyªn" víi to¸n häc nh− bè mÑ. Th¸ng hÌ ®Çu tiªn tr«i qua, nh÷ng phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia xem ra kh«ng cßn hÊp dÉn "Khoai Bi" nh− håi ®Çu n÷a bëi chóng ®· trë nªn qu¸ − ®¬n gi¶n. Mét h«m, bè Minh ®i d¹y m·i mµ ch−a vÒ. CËu bÐ sèt ruét hÕt ®i ra råi l¹i ®i vµo. MÑ th× 57 ®ang bËn ch¨m em bÐ nªn ch¶ cã ai ch¬i cïng Minh. ¥, cã tiÕng xe ®Çu ngâ! §óng lµ xe cña bè råi. Minh ch¹y µo ra, c¸i mÆt vèn næi tiÕng lµ "l×" mµ b©y giê còng xÞ xuèng nh− chùc khãc. Minh ch−a kÞp "b¾t ®Òn" th× bè ®· gi¬ cao chiÕc tói trªn tay, hå hëi nãi: "Khoai ¬i, bè cã quµ cho con nµy!". Hãa ra, quµ cña bè lµ mét chång toµn c¸c lo¹i s¸ch to¸n n©ng cao. Nµo lµ to¸n líp ba, líp bèn, líp n¨m, l¹i thªm c¶ "TuyÓn tËp ®Ò thi häc sinh giái to¸n toµn quèc" n÷a míi tuyÖt chø! Bao hên giËn ®Þnh "¨n v¹" bè, giê Minh ®· quªn s¹ch sµnh sanh. CËu véi gië tõng cuèn s¸ch ra ®äc ngÊu nghiÕn. å, cã nhiÒu bµi to¸n l¹ l¾m, Minh ch−a gÆp bao giê. Sau mét håi ngåi ng¾m nh×n cËu con trai ®Çu lßng bÐ báng mét c¸ch tr×u mÕn loay hoay víi nh÷ng cuèn s¸ch, lóc nµy, bè TuyÓn cña Minh míi lªn tiÕng: - Minh µ, trong nh÷ng cuèn s¸ch nµy cã rÊt nhiÒu bµi to¸n ®è hay. Bè sÏ d¹y con c¸ch gi¶i to¸n ®è nhÐ. Con cã thÝch kh«ng nµo? - Cã ¹, cã ¹! B¾t ®Çu tõ b©y giê lu«n, bè nhÐ! - Minh sung s−íng nh¶y lªn «m chÆt cæ bè. - Nh−ng mµ b©y giê bè ®ãi l¾m råi, mµ con còng ch−a ¨n, ®óng kh«ng? C¶ nhµ m×nh ®i ¨n c¬m ®·, xong xu«i råi häc còng ch−a muén c¬ mµ. Nµo b©y giê kÓ bè nghe xem tõ s¸ng ®Õn giê con lµm g× nµo! - Võa xoa xoa c¸i ®Çu trßn vo cña Minh, bè võa dÉn cËu tíi bªn bµn ¨n. 58 Trªn bµn, mét m©m c¬m ®¬n gi¶n nh−ng thËt ngon lµnh ®· ®−îc bµy s½n. Chµ, sao mµ ®ãi thÕ! Víi Minh, tÊt c¶ c¸c mãn mÑ nÊu ®Òu ngon tuyÖt. Ba th¸ng hÌ tr«i qua thËt nhanh. CËu bÐ Minh ®· gi¶i ®−îc rÊt nhiÒu bµi to¸n khã trong nh÷ng cuèn s¸ch mµ bè mang vÒ d¹o nµo. Mét tèi nä, nhµ Minh cã kh¸ch - Mét ng−êi ®ång nghiÖp cña bè mÑ. VÞ kh¸ch tá ra ng¹c nhiªn khi thÊy d−íi gÇm bµn cã mét èng b¬ to chøa toµn nh÷ng mÈu giÊy vôn. M¾t Minh s¸ng lªn, cËu mon men tíi gÇn, cÇm èng b¬ lªn vµ gi¬ ra tr−íc mÆt ng−êi kh¸ch. - B¸c ¬i, b¸c ch¬i víi ch¸u nhÐ! - Minh nãi. - õ, nh−ng ch¸u muèn ch¬i trß g×? ThÊy cËu bÐ cã vÎ rÊt hµo høng, vÞ kh¸ch liÒn mØm c−êi, gËt ®Çu. - Ch¬i trß ®è to¸n Êy! - Minh ®¸p. Sî kh¸ch kh«ng hiÓu ý, bè Minh véi gi¶i thÝch: - ë nhµ, t«i cø chÐp nh÷ng ®Ò toµn khã trong s¸ch vµo nh÷ng m¶nh giÊy nhá nµy, gËp l¹i råi th¶ vµo èng b¬ ®Ó ch¸u nã tù bèc, tù gi¶i. Võa ch¬i, võa häc cho nã ®ì chãng ch¸n Êy mµ. HiÓu ra, ng−êi kh¸ch vui vÎ cÇm èng b¬ lªn, xãc xãc mÊy c¸i cho c¸c mÈu giÊy ®¶o chç råi ®−a cho Minh. CËu bÐ nh¾m chÆt m¾t l¹i, thß tay nhãn mét mÈu giÊy. Gi÷ chÆt ®Ò tµi trong n¾m tay bÐ xÝu, cËu ch¹y µo l¹i gãc bµn häc cña m×nh vµ cÆm côi viÕt. 59 - Bè ¬i, con gi¶i xong råi nµy! Ng−êi kh¸ch cßn ch−a kÞp uèng c¹n chÐn trµ th× ®· thÊy Minh ïa l¹i, khoe rèi rÝt. ¤ng liÕc qua tê giÊy trªn tay cËu bÐ råi mØm c−êi, xoa xoa ®Çu cËu: - ¸i chµ, con bè TuyÓn, mÑ HuyÒn giái ghª! - Ch¸u cßn biÕt mét c¸ch gi¶i kh¸c n÷a c¬, nh− thÕ nµy nµy... - ThÕ råi, cËu bÐ h·nh diÖn khoe víi bè vµ ng−êi kh¸ch mét c¸ch gi¶i kh¸c mµ cËu võa nghÜ ra. §«i khi, Minh c¶m thÊy, ®èi víi m×nh, con ®−êng ®Õn víi to¸n häc d−êng nh− ®· ®−îc ®Þnh tr−íc. Trß ch¬i víi nh÷ng m¶nh giÊy nhá vµ chiÕc èng b¬ cò kü kh«ng ngê l¹i thu hót cËu trong suèt mét thêi gian dµi. S¸ng kiÕn cña bè ®· khÝch lÖ lßng ham häc hái cña Minh, gióp cËu tù tin h¬n vµ kh«ng n¶n chÝ tr−íc nh÷ng bµi to¸n hãc bóa. Vµ råi, chÝnh trß ch¬i thêi th¬ Êu Êy ®· nu«i trong cËu bÐ mét chåi non cña t×nh yªu to¸n häc. B−íc vµo líp ba, Minh ®· cã thÓ gi¶i rÊt nhanh nh÷ng bµi to¸n cña c¸c anh chÞ líp n¨m. CËu l¹i cßn ®ßi bè mÑ d¹y thªm nh÷ng phÐp tÝnh míi. RÊt tù hµo vÒ kh¶ n¨ng v−ît tréi cña Minh so víi c¸c b¹n cïng løa vµ rÊt muèn ®−îc truyÒn l¹i cho con vèn kiÕn thøc phong phó cña m×nh nh−ng ®ång thêi, bè mÑ Minh còng l¹i kh«ng muèn ®øa con trai m¶nh kh¶nh, yÕu ít ph¶i cè g¾ng qu¸ søc. Dï sao th× khi Êy, "Khoai Bi" vÉn 60 chØ lµ mét ®øa trÎ, mµ ®øa trÎ con th× cÇn ®−îc ch¬i ®ïa. Thªm n÷a, nÕu d¹y tiÕp phÇn §¹i sè lóc ®ã th× ch¾c ch¾n cËu bÐ còng sÏ tiÕp thu ®−îc th«i, nh−ng kú thi vµo tr−êng trung häc s¬ së chuyªn To¸n l¹i chØ ®−îc phÐp gi¶i b»ng ph−¬ng ph¸p Sè häc... Suy ®i tÝnh l¹i m·i, cuèi cïng, bè mÑ Minh quyÕt ®Þnh t¹m dõng l¹i ë "ng−ìng" nµy ®Ó cho con «n luyÖn thªm. ThÕ lµ, suèt ba n¨m cuèi bËc tiÓu häc, Minh vÉn häc cïng c¸c b¹n ë tr−êng b×nh th−êng vµ vÉn tiÕp tôc tù lµm tÊt c¶ c¸c bµi khã nhÊt trong c¸c ®Ò thi häc sinh giái To¸n líp 5 toµn quèc. Víi tÝnh kiªn tr× thõa h−ëng tõ mÑ vµ ý chÝ quyÕt t©m ®−îc rÌn luyÖn qua trß ch¬i ®è to¸n cña bè, cËu bÐ Minh kh«ng bao giê chÞu lïi b−íc tr−íc bÊt kú bµi to¸n nµo. ThËm chÝ, cËu cßn cè t×m ra thËt nhiÒu c¸ch gi¶i kh¸c nhau cho cïng mét ®Ò to¸n. HÌ n¨m líp 5, bè mÑ ®ång ý cho Minh thi vµo tr−êng chuyªn. Ngµy b¸o ®iÓm, bè ®i tõ s¸ng sím. Dï ®· nghe con kÓ l¹i chuyÖn lµm bµi thi nh−ng bè Minh vÉn kh«ng khái håi hép. Nh−ng cã lÏ, ng−êi mong mái kÕt qu¶ nhÊt chÝnh lµ Minh. Cuèi cïng th× bè còng ®· xuÊt hiÖn tr−íc cöa. Nh÷ng giät må h«i ch¶y thµnh giät trªn khu«n mÆt kh«ng che næi nçi vui mõng, niÒm h¹nh phóc lÊp l¸nh trong ®«i m¾t. ¤ng b¸o tin Minh ®· ®ç c¶ hai tr−êng chuyªn To¸n TrÇn Phó vµ chuyªn To¸n Chu V¨n An. C¶ nhµ «m nhau c−êi, vui nh− ch−a 61 bao giê vui ®Õn thÕ. Tèi Êy, mÑ "më tiÖc" chiªu ®·i ba bè con. Minh quyÕt ®Þnh theo häc tr−êng Chu V¨n An. Nh÷ng ngµy ®Çu tiªn ®Õn líp, ®−îc gÆp bao b¹n míi, Minh vui l¾m. B÷a c¬m nµo cËu còng cã chuyÖn ®Ó kÓ cho bè mÑ nghe. C¸c b¹n trong líp ai häc còng giái, nhiÒu b¹n l¹i cßn vui tÝnh n÷a nªn líp lóc nµo còng ®Çy ¾p tiÕng c−êi. Duy cã mét ®iÒu lµm Minh h¬i b¨n kho¨n. CËu ®Ó ý thÊy d¹o nµy bè h¬i kh¸c tr−íc. Håi "Khoai Bi" cßn bÐ xÝu, bè hay c−êi, hay pha trß h¬n c¬. VËy mµ d¹o nµy, bè bçng trÇm h¼n. D−êng nh− bè ®ang lo l¾ng ®iÒu g×? MÊy lÇn Minh cø ®Þnh hái th¼ng bè nh−ng råi l¹i th«i. CËu bÐ nhñ thÇm: "M×nh biÕt råi, m×nh sÏ cè g¾ng häc thËt giái. NhÊt ®Þnh m×nh ph¶i lµm cho bè c−êi thËt nhiÒu míi ®−îc!". Lßng nhñ nh− vËy, Minh quyÕt t©m lao vµo häc. CËu t×m ®Õn thÇy §Æng §øc Tr×nh, nhê thÇy chØ gióp c¸ch gi¶i c¸c bµi tËp trong b¸o To¸n häc vµ tuæi trÎ. ThÇy Tr×nh quý cËu häc trß nhá l¾m nªn th−êng xuyªn tËn t×nh d¹y b¶o vµ khÝch lÖ Minh. ThÇy bµy cho cËu cÆn kÏ tõ c¸ch ph¸t huy t− duy ®Õn kü n¨ng tr×nh bµy bµi gi¶i sao cho s¸ng sña, rµnh m¹ch. VËy lµ cïng mét lóc, cËu bÐ Minh ®−îc tiÕp thu kiÕn thøc vµ lßng say mª to¸n häc cña ba ng−êi thÇy tËn tôy: ThÇy Tr×nh, bè vµ mÑ. 62 Kh«ng phô c«ng "ng−êi vun trång", "c¸i c©y non" Vò Ngäc Minh liªn tiÕp "ra hoa kÕt qu¶". Thµnh c«ng ®Çu tiªn cña cËu chÝnh lµ gi¶i NhÊt To¸n thµnh phè H¶i Phßng n¨m líp 7. Ng−êi h¹nh phóc nhÊt khi biÕt tin Êy kh«ng ph¶i lµ Minh mµ lµ bè! Cã lÏ, khi Êy «ng kh«ng ngê r»ng, nô c−êi trµn ®Çy h¹nh phóc cña m×nh ®· ®em l¹i cho ®øa con mét quyÕt ®Þnh døt kho¸t: "Bè ¬i, nhÊt ®Þnh con sÏ trë thµnh nhµ to¸n häc!". Liªn tiÕp hai n¨m sau ®ã, Minh mang vÒ mét gi¶i Nh×, mét gi¶i NhÊt n÷a trong kú thi häc sinh giái To¸n toµn thµnh phè. C¸c thÇy, c« gi¸o tr−êng Chu V¨n An rÊt tù hµo vÒ cËu häc trß giái giang. Bè mÑ Minh h¼n còng vËy, nh−ng c¶ hai ng−êi kh«ng nãi thµnh lêi. MÑ lÆng lÏ nÊu cho Minh nh÷ng mãn ¨n cËu thÝch. Bè th× ch¼ng tiÕc c«ng ®i lïng nh÷ng cuèn s¸ch hay cho con. Minh c¶m thÊy thËt v÷ng tin khi bªn m×nh lu«n cã nh÷ng lêi ®éng viªn vµ sù ch¨m sãc ©n cÇn cña hai ng−êi th©n yªu nhÊt trªn ®êi. B−íc vµo líp 10, cËu bÐ Minh ph¶i t¹m biÖt bè mÑ vµ em trai, t¹m biÖt nh÷ng con ®−êng quen thuéc cña thµnh phè C¶ng ®Ó lªn Hµ Néi häc. MÆc dï rÊt th−¬ng con vµ muèn con ë bªn c¹nh ®Ó cã thÓ ch¨m sãc h»ng ngµy nh−ng chÝnh bè mÑ lµ ng−êi ®· ®éng viªn Minh thi vµo líp chuyªn To¸n - Tin cña Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi. Bè mÑ Minh chØ t©m niÖm mét ®iÒu r»ng, lªn ®ã häc, con 63 m×nh sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy n¨ng khiÕu h¬n, ®Ó −íc m¬ trë thµnh nhµ To¸n häc cña cËu bÐ n¨m nµo cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc. V¶ l¹i, H¶i Phßng vµ Hµ Néi ®©u cã xa x«i g×... Tr−íc ngµy Minh nhËp häc, bè lªn tËn n¬i, thuª cho cËu mét c¨n phßng nhá trong khu tËp thÓ cña tr−êng ®Ó cËu cã chç nghØ ng¬i yªn tÜnh sau giê lªn líp. Sî con ch−a quen sèng xa nhµ, bè cè g¾ng s¾p xÕp mäi thø cho thËt ng¨n n¾p, tiÖn lîi. TuÇn nµo còng vËy, dï m−a hay n¾ng, «ng còng lªn Hµ Néi xem con ¨n ë, häc hµnh ra sao. ThÊy ®−êng ®iÖn trong nhµ trä ®· cò, bè Minh tØ mÈn bäc l¹i tÊt c¶ d©y ®iÖn cho b¶o ®¶m an toµn. §«i lóc, th−¬ng bè mÑ cø ®i ®i l¹i l¹i vÊt v¶, Minh b¶o: "Th«i, bè mÑ kh«ng ph¶i lªn liªn tôc nh− thÕ n÷a ®©u. Con sèng ë ®©y quen råi mµ. Cã viÖc g× con sÏ gäi ®iÖn vÒ nhµ". Mçi lÇn nh− vËy, bè chØ c−êi thËt hiÒn. Minh biÕt bè mÑ lo cho m×nh nhiÒu l¾m, bëi håi ë nhµ, Minh còng hay èm vÆt, l¹i ch¶ biÕt lµm g× bao giê. Cµng th−¬ng bè mÑ, Minh cµng lao vµo häc vµ häc. Suèt ba n¨m liÒn, lóc nµo cËu còng ë trong tèp dÉn ®Çu cña líp. Ba n¨m, ba lÇn thi häc sinh giái To¸n khèi phæ th«ng chuyªn To¸n - Tin cña Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi, ba lÇn Vò Ngäc Minh ®−îc trao gi¶i NhÊt. Nh÷ng gi¶i th−ëng kh«ng hÒ lµm Minh lãa m¾t. CËu bÐ vÉn lu«n t©m niÖm r»ng m×nh ph¶i cè g¾ng h¬n, cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a kia. 64 Mçi cuéc thi ®Òu mang l¹i cho Minh nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u. VÝ dô nh− ®ît thi häc sinh giái To¸n toµn quèc n¨m líp 11. LÇn Êy, sau qu·ng thêi gian «n luyÖn cïng c¸c b¹n, Minh c¶m thÊy v« cïng tù tin. CËu ra "®Þnh møc" cho m×nh ph¶i giËt b»ng ®−îc gi¶i NhÊt vÒ lµm quµ cho bè mÑ. B−íc vµo phßng thi, Minh ung dung lµm bµi vµ rÊt v÷ng tin vµo kÕt qu¶. Kh«ng ngê, khi c«ng bè ®iÓm, Minh míi biÕt m×nh chØ lµ ng−êi ®øng thø ba. ThÊy con buån rÇu, ñ ª mÊt mÊy ngµy trêi, bè mÑ Minh th−¬ng l¾m. Mét h«m, ®i häc vÒ, Minh ®· thÊy bè ®ang ngåi trong nhµ ®îi tõ bao giê. Nh×n bè, suýt n÷a th× Minh bËt khãc. ChØ v× ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy kÐm h¬n c¸c b¹n mµ Minh ®· ®Ó tuét mÊt mãn quµ quý gi¸ mµ bè mÑ h»ng tr«ng ®îi. - Th«i, kh«ng sao con ¹, kÕt qu¶ nh− vËy lµ còng ®¸ng mõng råi. Thi lµ ®Ó thö th¸ch, ®Ó rÌn luyÖn mµ. §õng véi ch¸n n¶n, h·y suy nghÜ ®Ó rót kinh nghiÖm cho lÇn sau, con trai ¹! Nh÷ng lêi cña bè khiÕn Minh nh− trót ®−îc g¸nh nÆng. Hai bè con cïng c−êi. CËu l¹i vui vÎ vµo nh÷ng bµi to¸n míi. ThÕ nh−ng, tõ sau lÇn thi Êy, Minh ®· rót ra mét ph−¬ng ch©m cho riªng m×nh r»ng: "Cè g¾ng hÕt søc m×nh, kh«ng nªn ra ®Þnh møc". Kh«ng tù b»ng lßng víi nh÷ng kiÕn thøc thu ®−îc trong c¸c giê häc trªn líp, Minh th−êng 65 xuyªn t×m ®Õn c¸c thÇy gi¸o giái trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó hái thªm vÒ nh÷ng ®iÒu cËu cßn ch−a râ. §Æc biÖt, dï bËn bÞu ®Õn mÊy ®i n÷a, Minh vÉn kh«ng bao giê quªn mét ng−êi b¹n th©n thiÕt tõ thuë Êu th¬ cña m×nh - tê b¸o To¸n häc vµ tuæi trÎ. Nh÷ng bµi to¸n ®è gîi l¹i ký øc vÒ trß ch¬i ®è to¸n ngµy nµo khiÕn Minh cµng thªm say mª víi nh÷ng con sè. Vµ còng chÝnh trong tê b¸o nµy, Minh ®· t×m ra ®−îc c¸ch kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm trong ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy bµi gi¶i cña m×nh. Bèn tÊm b»ng danh dù cña b¸o To¸n häc vµ tuæi trÎ tÆng cho Minh chÝnh lµ lêi ngîi khen vµ cæ vò tinh thÇn ham häc hái cña cËu bÐ ®Êt C¶ng. Th¸ng 7 n¨m 2001, Vò Ngäc Minh cïng ®éi tuyÓn quèc gia lªn ®−êng sang Mü tham dù kú thi Olympic To¸n quèc tÕ lÇn thø 42. Rót kinh nghiÖm nh÷ng cuéc thi tr−íc, lÇn nµy, mÆc dï «n luyÖn rÊt kü cµng nh−ng Minh quyÕt t©m kh«ng ra mét "®Þnh møc" nµo c¶. CËu lªn ®−êng víi lêi chóc, nãi ®óng h¬n lµ lêi dÆn dß cña bè mÑ: "Lµm bµi hÕt søc, cè g¾ng hÕt m×nh!". ThËt kh«ng ai hiÓu con b»ng cha mÑ. §«i lêi dÆn dß Êy tuy ng¾n ngñi nh−ng cã søc m¹nh phi th−êng. Nhê cã nã mµ Minh lu«n c¶m thÊy b×nh tÜnh, tù tin trong suèt thêi gian lµm bµi. Nh÷ng ngµy tiÕp theo, trong lóc ban gi¸m kh¶o lµm viÖc, Minh vµ c¸c b¹n ®−îc ®i tham quan viÖn b¶o tµng, ®i xem c¸ 66 heo... C¸c thÇy th× thãt tim chê ®îi, cßn c¸c trß th× cø hån nhiªn c−êi ®ïa. Ngµy th«ng b¸o kÕt qu¶ ®· tíi. Nh÷ng tiÕng c−êi sung s−íng ßa tung khi biÕt ®oµn ViÖt Nam ®−îc nhËn 1 B»ng khen, 4 Huy ch−¬ng B¹c vµ ®Æc biÖt 1 Huy ch−¬ng Vµng. Vµ ng−êi ®· ®em thµnh tÝch lín nhÊt vÒ cho ®oµn n¨m Êy chÝnh lµ chµng trai nhá con: Vò Ngäc Minh. NiÒm h¹nh phóc s¸ng bõng trªn khu«n mÆt c¶ thÇy lÉn trß. VËy lµ lÇn nµy, Minh ®· "t×m" ®−îc ®óng mãn quµ mµ bè mÑ mong ®îi bÊy l©u nay. Ngµy ®éi tuyÓn vÒ n−íc, bè mÑ vµ em Hång Anh cïng ra tËn s©n bay Néi Bµi ®ãn Minh. CËu ch¹y ïa vµo lßng bè mÑ, sung s−íng ®Õn nghÑn lêi. L©u l¾m råi Minh míi thÊy bè c−êi t−¬i ®Õn thÕ. NiÒm h¹nh phóc ngêi trong ®«i m¾t «ng, lµm r¹ng rì c¶ khu«n mÆt bÊy l©u v¾ng bãng nô c−êi. Mét lÇn n÷a, lêi høa quyÕt t©m mµ Minh ®· tù nhñ hµng ngµn lÇn tõ thuë Êu th¬ l¹i th«i thóc trong tim: "Bè ¬i, nhÊt ®Þnh con sÏ trë thµnh nhµ To¸n häc!". Tr−a nay, Minh l¹i biÕt thªm mét tin míi. BiÕt ®−îc tin nµy, ch¾c bè mÑ sÏ vui mõng vµ tù hµo l¾m ®©y. Minh võa ®−îc bÇu chän lµ mét trong 10 g−¬ng mÆt trÎ tiªu biÓu nhÊt n¨m 2001. B¹n bÌ th× xóm l¹i chóc mõng, thÇy, c« gi¸o th× tÆng cËu nh÷ng lêi khen. ThÕ cßn bè mÑ, liÖu bè mÑ sÏ nãi g× ®©y nhØ? Chµ, Minh biÕt råi, bè sÏ tÆng Minh 67 mét nô c−êi, mét nô c−êi thËt m·n nguyÖn. Thö hái, Minh cßn tr«ng ®îi mãn quµ g× quý gi¸ h¬n thÕ n÷a? Trêi ®· vÒ chiÒu, Minh víi tay bËt ®µi. BiÕt con cã thãi quen nghe nh¹c trong lóc häc, nhÊt lµ khi kh«ng ph¶i tËp trung cao ®é, bè ®· mang h¼n mét c¸i ®µi lªn cho Minh. B¶n nh¹c nµy hay qu¸. BÊt gi¸c, Minh nhí tíi mét ng−êi b¹n cËu míi quen vµi tuÇn nay, khi c¶ hai cïng lµ "nh©n vËt chÝnh" trong bé phim tµi liÖu cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam. §ã lµ chÞ Quúnh Trang. ChÞ Trang h¬n Minh 1 tuæi, vËy mµ ch÷ng ch¹c h¬n Minh bao nhiªu. Tuy míi biÕt nhau Ýt h«m, nh−ng hai chÞ em ®· th©n thiÕt l¾m råi. Minh tñm tØm c−êi mét m×nh vµ thÇm nghÜ: "Kh«ng hiÓu chÞ Trang sÏ nãi g× khi biÕt r»ng chÞ Êy lµ mét trong hai ng−êi mµ m×nh ng−ìng mé nhÊt trªn ®êi nµy nhØ?". "ThÇn t−îng" thø nhÊt cña Minh chÝnh lµ anh Ng« §¾c TuÊn - ng−êi ®· hai lÇn ®o¹t gi¶i NhÊt To¸n toµn quèc vµ ®ång thêi còng lµ "chñ së h÷u" cña hai chiÕc Huy ch−¬ng Vµng trong kú thi Olympic To¸n quèc tÕ n¨m 1995, 1996. Tuy míi chØ ®−îc gÆp gì vµ trß chuyÖn víi anh TuÊn mçi mét lÇn th«i nh−ng qua lêi kÓ cña c¸c thÇy vµ b»ng chÝnh c¶m nhËn cña m×nh trong lÇn gÆp gì ng¾n ngñi Êy, Minh thÊy anh TuÊn lµ ng−êi dÔ gÇn, dÔ hßa ®ång vµ cã nhiÒu ®iÓm ®¸ng ®Ó Minh häc tËp. Nh÷ng lêi khuyªn cña anh TuÊn qu¶ thùc ®· gióp 68 Minh kh¸ nhiÒu trong kú thi võa råi. Sau nµy, nÕu cã ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh Minh còng sÏ sang Ph¸p du häc nh− anh Êy. Nh−ng mµ, kh«ng biÕt anh TuÊn thÕ nµo chø Minh th× lu«n lu«n tù nhñ r»ng, dï cã häc ë ®©u ®i n÷a th× cuèi cïng, Minh còng sÏ trë vÒ ViÖt Nam. ThÕ cßn chÞ Quúnh Trang th× sao nhØ? Qu¶ thùc trong sè c¸c anh chÞ cïng ®−îc nhËn danh hiÖu "G−¬ng mÆt trÎ tiªu biÓu n¨m 2001" víi Minh dÞp nµy, Minh thÊy chÞ Trang lµ ng−êi dÔ gÇn, dÔ mÕn nhÊt. LÇn ®Çu tiªn ®−îc giíi thiÖu lµm quen víi chÞ Êy, Minh ®· nhí ngay tíi lêi cña thÇy Hµ Huy Kho¸i. H×nh nh− thÇy ®· nãi r»ng: "¢m nh¹c lµ v¨n hãa. MÆc dï kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ trë thµnh nh¹c sÜ nh−ng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng c¶m thô ©m nh¹c th× ai còng cã. Mét lóc nµo ®ã, to¸n häc còng vËy". So víi chÞ Trang, con ®−êng dÉn tíi thµnh c«ng cña Minh thuËn lîi h¬n rÊt nhiÒu. Minh cã cha mÑ lµ ng−êi d×u d¾t, chØ b¶o tõ thuë Êu th¬, cßn chÞ Trang th× ph¶i b¾t ®Çu mét m×nh. C©y ®µn ¸ccoãc®ª«ng nÆng thÕ, ch¬i ch¾c còng mÖt. VËy mµ kh«ng biÕt chÞ Trang ®· b¾t ®Çu víi nã tõ khi nµo nhØ? Nh÷ng giät må h«i mµ chÞ Êy ®· ®æ xuèng trong nh÷ng giê tËp ®µn h¼n ph¶i nhiÒu h¬n khi Minh lµm to¸n. BÒn lßng nh− chÞ Êy, thµnh c«ng lµ xøng ®¸ng. ThØnh tho¶ng, trong nh÷ng lóc r¶nh rçi, Minh l¹i mang nh÷ng "chiÕn c«ng" cña m×nh ra ng¾m 69 nghÝa vµ nhí l¹i nh÷ng gi©y phót håi hép ®· qua. §©y lµ B»ng khen cña Thñ t−íng ChÝnh phñ, ®©y lµ B»ng khen cña Bé tr−ëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, ®©y lµ B»ng khen cña Héi b¶o vÖ nô c−êi P/S ViÖt Nam, ®©y lµ gi¶i th−ëng To¸n häc Lª V¨n Thiªm mµ Héi To¸n häc ViÖt Nam tÆng cho Minh... Cßn ®©y, tÊm b»ng khen míi nhÊt do Quü Hç trî Tµi n¨ng trÎ ViÖt Nam trao tÆng. Mçi tÊm b»ng khen lµ mét phÇn th−ëng v« gi¸, nh−ng ®ång thêi còng lµ mét "g¸nh" tr¸ch nhiÖm ®Æt lªn vai cËu. Sau mçi vinh quang, Minh l¹i tù nhñ m×nh ph¶i v−ît lªn n÷a, ph¶i phÊn ®Êu nhiÒu h¬n n÷a. Ngay tõ nhá, Minh ®· nghÜ r»ng, ph¶i thùc sù tr−ëng thµnh th× mçi ng−êi ®Òu ph¶i cã ®ñ ba yÕu tè: §øc - TrÝ - Dòng. §èi víi cËu bÐ Minh vèn dÜ lu«n "lÎo khµ lÎo khÎo" th× ch÷ "Dòng" chÝnh lµ ch÷ khã nhÊt. "Lµm thÕ nµo ®Ó cã ®−îc mét c¬ thÓ kháe m¹nh ®©y?" - Minh ®· suy nghÜ nghiªm tóc vÒ ®iÒu nµy vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh r»ng, dï cã bËn ®Õn mÊy ®i n÷a th× còng ph¶i dµnh thêi gian ®Ó tËp thÓ dôc vµ nghØ ng¬i gi¶i trÝ. Mét chiÕc xµ ®¬n tù t¹o b»ng thanh s¾t b¾c ngang phÝa trªn cöa ra vµo, mét buæi häc ghita cæ ®iÓn mçi tuÇn, vµi cuèn truyÖn nhá, d¨m ba ®Üa nh¹c... ®ã lµ nh÷ng g× Minh ®· lµm ®Ó biÕn suy nghÜ cña m×nh thµnh hiÖn thùc. Ngoµi kia, trêi ®· s©m sÈm tèi. Minh tr¶ c©y 70 ®µn ghita vÒ chç cña nã trªn t−êng. Cßn rÊt nhiÒu bµi to¸n ®ang chê Minh tèi nay. CËu bÐ "Khoai Bi" ®ang cïng b¹n bÌ trong ®éi tuyÓn chuÈn bÞ "®em chu«ng ®i ®¸nh xø ng−êi" lÇn n÷a. LÇn nµy, ch¾c h¼n sÏ khã kh¨n h¬n bëi Minh ph¶i chÞu mét ¸p lùc nÆng nÒ gÊp béi nh÷ng lÇn thi tr−íc. Con ®−êng ®Ó trë thµnh nhµ to¸n häc thËt ch¼ng mÊy dÔ dµng. ThÕ nh−ng, tõ trong s©u th¼m tr¸i tim m×nh, Vò Ngäc Minh lu«n tin vµ lu«n tù nhñ r»ng cËu sÏ cè g¾ng hÕt søc m×nh ®Ó nô c−êi m·i táa s¸ng trªn khu«n mÆt ng−êi cha th©n yªu cña cËu. TrÇn NguyÔn 71 Nhµ vËt lý viÖt nam t−¬ng lai Bïi lª na Thµnh tÝch næi bËt: - §o¹t gi¶i Nh× kú thi häc sinh giái VËt lý quèc gia líp 12. - Th¸ng 4-2001, ®o¹t Huy ch−¬ng Vµng vµ gi¶i th−ëng ®Æc biÖt vÒ s¸ng t¹o trong thùc hµnh Olympic VËt lý ch©u ¸ lÇn thø hai. - §o¹t Huy ch−¬ng §ång kú thi Olympic VËt lý quèc tÕ lÇn thø 32. - §o¹t Huy ch−¬ng Tuæi trÎ s¸ng t¹o, ®−îc nhËn häc bæng cña OdonVallet; B»ng khen cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; B»ng khen cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. * * * Ng−êi nhá, chÝ lín. Sinh ra trong mét gia ®×nh gi¸o häc, c¶ bè vµ mÑ ®Òu lµ gi¶ng viªn ®¹i häc, Lª Na ®−îc thõa h−ëng 72 mét nÒn häc vÊn t−¬ng ®èi hoµn thiÖn: "Trøng rång l¹i në ra rång". Song ®Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña "con rång" bÐ nhá nµy lµ kh¶ n¨ng ®éc lËp trong suy nghÜ, s¸ng t¹o trong hµnh ®éng, quyÕt ®o¸n trong mäi viÖc, bÊt kÓ ë ®iÒu kiÖn t×nh huèng nµo. MÑ kÓ: "11 n¨m tr−íc, c¶ nhµ vÉn ë Xu©n Hßa, Phóc Yªn. MÑ d¹y ë Tr−êng Kinh tÕ Tµi chÝnh, bè d¹y kü thuËt ë §¹i häc Qu©n sù, c¶ tuÇn míi vÒ víi ba mÑ con mét lÇn. Khi Lª Na võa ®Õn tuæi ®i häc, bè mÑ bµn nhau, chuyÓn nhµ vÒ trung t©m thµnh phè - n¬i ngµn n¨m v¨n hiÕn - cã tr−êng ®¹i häc ®Çu tiªn ë §«ng D−¬ng lµ V¨n MiÕu Quèc Tö Gi¸m ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèi −u cho hai chÞ em, ®Æc biÖt lµ Lª Na. C¸nh chim ®Çu ®µn cã bay ®óng h−íng th× con cuèi ®µn míi biÕt ®−êng ®Ó vç c¸nh bay theo... ThÕ lµ võa tèt nghiÖp... ®¹i häc ch÷ to xong, c¶ nhµ liÒn söa so¹n, vay m−în tiÒn nong råi bång bÕ nhau ®i, ®Ó l¹i sau l−ng thÞ trÊn, tuæi th¬ vµ s¸u n¨m kû niÖm cña "bÐ bÐ b«ng b«ng". Sî con chuyÓn tõ "m−¬ng m¸ng ao hå" vÒ "s«ng réng, lßng s©u", sÏ ®uèi søc häc, khã kh¨n, kh«ng theo kÞp dßng ch¶y cña c¸c b¹n cïng häc nªn mÑ kh«ng d¸m xin vµo líp chän tr−êng chuyªn mµ chØ lÆng lÏ xin cho em vµo häc líp 2 cña Tr−êng phæ th«ng c¬ së Th¸i ThÞnh c¹nh nhµ... Nµo ngê, võa kÞp hßa nhËp víi ng«i tr−êng míi, ®Çu n¨m líp 3, Na ®· t¹o ra mét b−íc ®ét ph¸, khiÕn c« gi¸o ngì 73 ngµng vÒ kh¶ n¨ng to¸n häc ®Æc biÖt cña m×nh, ®Ó thö tµi c« häc trß "tØnh lÎ" c« ®−a cuèn "11 ph−¬ng ph¸p gi¶i To¸n líp 3" cho Na ®em vÒ lµm thö, kh«ng ngê Na gi¶i ®−îc ngay, h¸o høc mª say nh− c¸c b¹n trai say mª trß ch¬i ®iÖn tö vËy. Nhê thÕ vµo n¨m häc líp 4, em ®· cã mÆt trong ®éi tuyÓn thi häc sinh giái to¸n cña quËn §èng §a. ThÊy Na cã chót thµnh c«ng b−íc ®Çu, bè mÑ mõng l¾m song vÉn nghÜ lµ Na chØ t×nh cê, may m¾n th«i. PhËn "n÷ nhi", tr−íc sau råi còng ph¶i... th−êng t×nh (!) Häc n÷ c«ng gia ch¸nh, c«ng, dung, ng«n, h¹nh lµ ®ñ, chø con ®−êng to¸n häc tr−íc m¾t - ®Çy ch«ng gai, xa vêi vîi, b¶n th©n Na l¹i bÐ tÝ bÐ tÑo nh− "c¸i kÑo... mót dë" thÕ kia, kham sao næi? Êy thÕ mµ võa vµo häc kú II cña líp 5, biÕt tin Tr−êng AmstÐc®am chiªu sinh khãa míi, Na n»ng nÆc ®ßi mÑ cho thi, dï nhµ xa, cha mÑ ®Òu bËn, b¶n th©n Na ch−a ra khái nhµ mét m×nh qu¸ 2 c©y sè bao giê, lÊy ai lµm "ng−êi cÇm l¸i", ngµy ngµy cã mÆt trong "®éi qu©n ®−a r−íc chuyªn nghiÖp" ®ãn ®−a Na mçi ngµy 4 lÇn, h¬n hai chôc c©y sè c¶ ®i lÉn vÒ ®©y? Nh− chó chim ra rµng chuyÒn cµnh tËp bay, kh¼ng ®Þnh søc r−ín cña m×nh, Na quyÕt kh«ng tõ bá ý ®Þnh, dï biÕt häc gÇn nhµ sÏ thuËn tiÖn nhµn nh· h¬n, song kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng cè ®−îc. 74 Sau hai tuÇn ®−îc bè ®−a ®Õn tr−êng «n luyÖn, kÞp nhËn biÕt ®−êng ®i lèi vÒ, Na ®· v−ît qua cöa ¶i ®Çu tiªn nh− c¸ chÐp v−ît vò m«n hãa rång, ®ç ngay vµo tr−êng trong sè nh÷ng ng−êi ®¹t ®iÓm cao. Tõ ®ã ngµy tiÕp ngµy, Na ®¹p xe qua c¸c phè ®«ng nghÞt ng−êi qua l¹i ®Õn tr−êng häc. Tho¹t ®Çu bè mÑ lo th¾t ruét gan, th−¬ng Na ®i l¹i vÊt v¶ ®· ®µnh, cÆp s¸ch l¹i nÆng h¬n ng−êi, häc b×nh th−êng ®· vÊt l¹i theo líp chän, tr−êng chuyªn mét ngµy chØ riªng "ph¸t huy quyÒn ®−îc häc" ®· 16/24 tiÕng, cßn ®©u quyÒn vui ch¬i gi¶i trÝ cña løa tuæi trÎ th¬ n÷a... G¸nh nÆng, ®−êng xa, vãc h¹c m×nh hµi, liÖu Na cã kham næi kh«ng hay l¹i nöa chõng ®øt g¸nh? Ng−îc l¹i víi nçi b¨n kho¨n lo l¾ng cña bè mÑ, Na cµng häc cµng th«ng, cµng lé râ phÈm chÊt "con rång ch¸u tiªn" cña m×nh. MÑ ngí ng−êi khi nghe thÇy ViÖt th«ng b¸o: "Ch¸u cã n¨ng khiÕu vÒ vËt lý, ®Æc biÖt lµ phÇn thùc hµnh, t− duy ®éc ®¸o, biÖn luËn khóc chiÕt, c¸ch lµm l¹ l¾m". Tõ ®ã mÑ míi thë phµo nhÑ nhâm vµ thùc sù tin vµo kh¶ n¨ng næi tréi xuÊt thÇn cña c« con g¸i m×nh. Nhê sù ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ ®−îc c¸c thÇy ra søc ch¨m lo tõ ngµy ®Çu tiªn, m¸i Tr−êng AmstÐc®am nh− m¶nh ®Êt mµu mì gióp cho h¹t gièng quý trong Na n¶y mÇm thµnh c©y xanh um, t−¬i tèt, ®¬m hoa, bãi tr¸i ngät ngon, ®Ó råi 75 sang líp 9, c¶ tµi n¨ng to¸n häc còng nh− vËt lý trong Na ®Òu næi tréi, ®Õn møc c« chñ nhiÖm vµ thÇy §¹t ®Òu ®−a Na vµo danh s¸ch ®éi tuyÓn cña bé m«n m×nh ®Ó Na thi häc sinh giái thµnh phè... Bè mÑ vui mõng ®Õn ngÈn ng¬, ch¶ biÕt khuyÕn khÝch ®éng viªn Na theo h−íng nµo v× tÊm th¶m tr¶i dµi d−íi ch©n Na ®Ó b−íc vµo v−¬ng quèc cña to¸n hay lý khi ®ã ®Òu kú diÖu, lý thó, vµ bæ Ých nh− nhau. Cuèi cïng theo gîi ý cña thÇy §¹t, ng−êi ®· cã c«ng biÕn nh÷ng h¹t gièng tiÒm Èn trong Na thµnh chåi, thµnh nô trong v−ên −¬m lý häc: "Dï sao t− duy vËt lý còng rÊt cÇn sù bæ trî cña to¸n häc, em nªn ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh trong lÜnh vùc nµy" Na quyÕt ®Þnh chuyÓn h¼n sang m¶nh v−ên cña thÇy. Vßng nguyÖt quÕ vinh quang. §iÒu thÇy ViÖt kh¼ng ®Þnh, vµi n¨m sau ®· trë thµnh hiÖn thùc. §−îc thÇy §¹t chó ý båi d−ìng céng thªm sù cè g¾ng nç lùc cña b¶n th©n, suèt ba n¨m ë tr−êng phæ th«ng trung häc, n¨m nµo Na còng cã mÆt trong ®éi tuyÓn thi thµnh phè, toµn quèc vµ quèc tÕ, ®Æc biÖt hai n¨m líp 11 vµ 12. Cã n¨ng lùc vµ c¶ sù tù tin song Na còng hiÓu: "Trong khoa häc, chØ 1% lµ biÖt tµi, n¨ng khiÕu, 99% cßn l¹i lµ må h«i, c«ng søc". V× vËy, ngoµi ch−¬ng tr×nh häc chÝnh trªn líp, nghe thÇy b¶o cã 76 cuèn s¸ch nµo hay lµ Na t×m mua b»ng ®−îc. MÑ kÓ: "Thêi kú ®Çu biÕt bè mÑ cßn nghÌo, kh«ng ®ñ tiÒn mua mét lóc c¶ bé 7 tËp - "C¬ së lý thuyÕt vÒ vËt lý" - Na chØ d¸m xin tiÒn mua tõng quyÓn mét, tæng céng lµ bèn quyÓn. Ba quyÓn cßn l¹i Na tranh thñ m−în cña thÇy, cña b¹n, biÕn kiÕn thøc vËt lý trong kho tµng nh©n lo¹i thµnh kiÕn thøc thiÕt yÕu, c¬ b¶n trong ®Çu ãc m×nh. C¶ trong lÜnh vùc thùc hµnh còng vËy, tr¸nh "vÕt xe ®æ" cña mét vµi anh, chÞ khãa tr−íc trong ®éi tuyÓn tr−êng m×nh, khi thi lý thuyÕt th× gi¶i quyÕt... ngon ¬, cßn ®éng ®Õn thùc hµnh lµ... í ra, "chÞu mãm". TÊt c¶ c¸c thÝ nghiÖm thÇy c« tiÕn hµnh trªn líp mµ cßn ch−a s¸ng, ch−a hiÓu, Na chñ ®éng m−în vÒ nhµ mµy mß lµm l¹i råi suy xÐt, ghi chÐp, ®óc kÕt cho ®Õn khi c¶ c«ng tr×nh thÝ nghiÖm hiÖn ra thµnh mét ®−êng viÒn râ nÐt, s¸ng lªn trong t©m trÝ míi th«i. Qu¸ tr×nh nhËn thøc g¾n liÒn víi høng thó. NiÒm ®am mª kh¸t khao häc hái cø kÐo Na ®i, ®Ó råi sau vµi n¨m trô l¹i, c¶ mét l« nh÷ng kh¸i niÖm, c«ng thøc, kiÕn thøc rÔ ®¾ng trong ®Çu biÕn dÇn thµnh hoa th¬m tr¸i ngät ®äng l¹i trong t©m thøc... Ngµy ngµy tung t¨ng trong khu v−ên vËt lý, tuy réng dµi ngót ng¸t nh−ng Na kh«ng cã c¶m gi¸c ©m u cho¸ng ngîp n÷a mµ ®· cã thÓ gi¬ tay h¸i chïm qu¶ mäng cho m×nh, ®ã lµ kÕt qu¶ cña hai kú thi Olympic VËt lý cña ch©u ¸ vµ quèc tÕ. 77 LÇn ®Çu tiªn ë ch©u ¸, trong lÜnh vùc vËt lý, mét n÷ sinh ViÖt Nam ®¨ng quang ng«i "hoa hËu", ngoµi ra cßn ®−îc gi¶i th−ëng ®Æc biÖt vÒ s¸ng t¹o trong thùc hµnh n÷a. C¶ cuéc thi gåm 13 n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ víi 82 thµnh viªn mµ chØ cã hai ng−êi ViÖt Nam lµ Lª Na vµ B¶o Trung lµm trän phÇn thùc hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm riªng: Ng¾n gän, s¾c s¶o l¹i to¸t lªn b¶n chÊt vËt lý cña vÊn ®Ò, kh¸c h¼n víi 80 bµi th«ng th−êng kh¸c. V× vËy, tÝnh chung ®iÓm lý thuyÕt vµ thùc hµnh, Na ®øng thø ba trong tæng sè 7 huy ch−¬ng Vµng, cßn xÐt riªng vÒ thùc hµnh, chØ m×nh Na ½m gi¶i ®Æc biÖt. Khi nghe cã kÕt qu¶ tõ §µi Loan th«ng b¸o vÒ, bè mÑ còng nh− thÇy c« ë nhµ ®Òu lÆng ®i v× sung s−íng. Tr−íc ®ã, qua thÇy §ån vµ c¸c vÞ trong ban gi¸m kh¶o nhËn xÐt: "§Ò thi n¨m nay khã - ngang tÇm ®Ò tµi nghiªn cøu sinh", khiÕn cho mäi ng−êi lo tròng m¾t... Ngµy ®Çu thi lý thuyÕt, c¶ ®oµn ViÖt Nam ®Òu buån, nh−ng kh«ng n¶n v× cßn ®Æt niÒm tin vµo cuéc thi thùc hµnh ngµy mai. Cuèi cïng kÕt qu¶ ®· kh«ng phô lßng mong ®îi, khi trao gi¶i s¸ng t¹o ®Æc biÖt cho Lª Na, Chñ tÞch héi ®ång ng−êi §µi Loan mØm c−êi, nhËn ®Þnh: "C« bÐ nµy sÏ trë thµnh nhµ khoa häc vËt lý thùc sù ®©y, mét Mari Quyri thø hai cña chóng ta trong t−¬ng lai còng nªn...". 78