🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Giáo trình kỹ thuật thi công I Ebooks Nhóm Zalo 1 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I TR¦êNG §¹I HäC B¸CH KHOA KHOA X¢Y DùNG D¢N DôNG Vµ C¤NG NGHIÖP Bé M¤N THI C¤NG GI¸O TR×NH M¤N HäC Kü THUËT THI C¤NG I (Gi¸o tr×nh dµnh cho chuyªn ngµnh X©y dùng DD & CN) Là KHAÏNH TOAÌN L−u hµnh néi bé 2 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I MUÛC LUÛC Trang PHÁÖN I. CÄNG TAÏC THI CÄNG ÂÁÚT Chæång I. Khaïi niãûm chung vãö cäng taïc âáút 4 §1.1. Caïc loaûi cäng trçnh vaì cäng taïc âáút 4 §1.2. Nhæîng tênh cháút kyî thuáût cuía âáút vaì sæû aính hæåíng cuía noï âãún kyî thuáût thi cäng âáút 5 §1.3. Phán cáúp âáút 10 Chæång II. Xaïc âënh khäúi læåüng cäng taïc âáút 12 §2.1. Xaïc âënh kêch thæåïc cäng trçnh bàòng âáút vaì phæång phaïp tênh khäúi læåüng cäng taïc âáút 12 §2.2. Tênh toaïn khäúi læåüng cäng taïc âáút theo hçnh khäúi 14 §2.3. Tênh toaïn khäúi læåüng cäng taïc âáút trong san bàòng 18 Chæång III. Cäng taïc chuáøn bë vaì phuûc vuû thi cäng pháön ngáöm cäng trçnh 26 §3.1. Cäng taïc chuáøn bë màût bàòng thi cäng 26 §3.2. Haû mæûc næåïc ngáöm 27 §3.3. Âënh vë cäng trçnh 34 §3.4. Chäúng vaïch âáút häú âaìo 36 Chæång IV. Kyî thuáût thi cäng âáút 40 §4.1. Thi cäng âáút bàòng phæång phaïp thuí cäng 40 §4.2. Thi cäng âaìo âáút bàòng cå giåïi 41 §4.3. Laìm âáút bàòng maïy uíi 48 §4.4. Thi cäng âáút bàòng maïy caûp 52 Chæång V. Thi cäng âàõp âáút 58 §5.1. Thi cäng âàõp âáút 58 §5.2. Thi cäng âáöm âáút 59 Chæång VI. Thi cäng âoïng coüc vaì vaïn cæì 70 §6.1. Caïc loaûi coüc vaì vaïn cæì 70 §6.2. Thiãút bë âoïng coüc vaì vaïn cæì 74 §6.3. Choün buïa âoïng coüc 76 §6.4. Caïc quaï trçnh thi cäng âoïng coüc 77 §6.5. Kyî thuáût âoïng vaïn cæì gäù, vaïn cæì theïp 79 §6.6. Nhæîng tråí ngaûi thæåìng gàûp trong thi cäng âoïng coüc, nguyãn nhán vaì biãûn phaïp khàõc phuûc 80 ChæångVII. Thi cäng näø mçn trong xáy dæûng 83 §7.1. Baín cháút cuía sæû nä - ca ø ïc loaûi thuäúc näø 83 §7.2. Caïc duûng cuû vaì caïc phæång phaïp gáy näø 84 §7.3. Taïc duûng cuía näø mçn 85 3 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Trang §7.4. Tênh toaïn læåüng thuäúc näø 88 §7.5. Caïc phæång phaïp näø mçn 89 PHÁÖN II. CÄNG TAÏC Bà TÄNG VAÌ Bà TÄNG CÄÚT THEÏP TOAÌN KHÄÚI Måí âáöu 94 Chæång VIII. Cäng taïc vaïn khuän cäüt chäúng vaì saìn thao taïc 96 §8.1. Muûc âêch - nhæîng yãu cáöu kyî thuáût âäúi våïi vaïn khuän cäüt chäúng vaì saìn thao taïc 96 §8.2. Phán loaûi vaïn khuän 97 §8.3. Vaïn khuän luán læu 99 §8.4. Vaïn khuän di âäüng 105 §8.5. Thiãút kãú vaïn khuän 109 §8.6. Nghiãûm thu vaïn khuän 112 §8.7. Thaïo dåî vaïn khuän 113 Chæång IX. Cäng taïc cäút theïp 114 §9.1. Âàûc âiãøm cäng nghãû vaì phán loaûi theïp trong xáy dæûng 114 §9.2. Gia cæåìng cäút theïp 115 §9.3. Gia cäng nàõn thàóng, âo, càõt, uäún cäút theïp 117 §9.4. Näúi cäút theïp 120 §9.5. Âàût cäút theïp vaìo vaïn khuän 122 §9.6. Nghiãûm thu cäút theïp 123 Chæång X. Cäng taïc bã täng 125 §10.1. Cäng taïc chuáøn bë váût liãûu 125 §10.2. Xaïc âënh thaình pháön cáúp phäúi 125 §10.3. Caïc yãu cáöu âäúi våïi væîa bã täng 126 §10.4. Kyî thuáût vaì caïc phæång phaïp träün bã täng 126 §10.5. Váûn chuyãøn væîa bã täng 128 §10.6. Cäng taïc âäø bã täng 133 §10.7. Maûch ngæìng trong thi cäng bã täng toaìn khäúi 137 §10.8. Âáöm bãtäng 140 §10.9. Baío dæåîng bã täng - sæía chæîa khuyãút táût sau khi âäø bã täng 145 Taìi liãûu tham khaío 4 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I PHÁÖN I CÄNG TAÏC THI CÄNG ÂÁÚT CHÆÅNG I. KHAÏI NIÃÛM CHUNG VÃÖ CÄNG TAÏC ÂÁÚT §1.1. CAÏC LOAÛI CÄNG TRÇNH VAÌ CÄNG TAÏC ÂÁÚT 1.1.1. Caïc loaûi cäng trçnh bàòng âáút 1. Theo muûc âêch sæí duûng Theo muûc âêch sæí duûng, cäng trçnh bàòng âáút âæåüc chia thaình 2 loaûi: cäng trçnh bàòng âáút vaì cäng taïc âáút phuûc vuû caïc cäng taïc khaïc. + Cäng trçnh bàòng âáút: Âã, âáûp, kãnh mæång, nãön âæåìng...(thæåìng coï khäúi læåüng låïn). + Cäng taïc âáút phuûc vuû caïc cäng taïc khaïc: Häú moïng, raînh âàût âæåìng äúng... 2. Theo thåìi gian sæí duûng Theo thåìi gian sæí duûng, cäng trçnh bàòng âáút âæåüc chia thaình 2 loaûi: cäng trçnh sæí duûng láu daìi vaì cäng trçnh sæí duûng ngàõn haûn. + Cäng trçnh sæí duûng láu daìi: nãön âæåìng bäü, nãön âæåìng sàõt, âã, âáûp, kãnh, mæång... + Cäng trçnh sæí duûng ngàõn haûn: häú moïng, raînh âàût âæåìng äúng... 3. Theo hçnh daûng cäng trçnh Theo hçnh daûng, cäng trçnh bàòng âáút âæåüc chia thaình 2 loaûi: cäng trçnh âáút chaûy daìi vaì cäng trçnh âáút táûp trung. + Loaûi cäng trçnh âáút chaûy daìi: Caïc cäng trçnh chaûy daìi nhæ nãön âæåìng, âã, âáûp, kãnh, mæång... + Loaûi cäng trçnh âáút táûp trung: Caïc cäng trçnh âáút daûng táûp trung nhæ häú moïng truû, häú moïng beì, san màût bàòng... 1.1.2. Caïc loaûi cäng taïc âáút Trong thi cäng âáút coï caïc loaûi cäng taïc âáút nhæ sau: 1. Âaìo + Âaìo laì haû cao trçnh màût âáút tæû nhiãn xuäúng âãún cao trçnh thiãút kãú. + Âãø thi cäng âaìo âáút ta coï thãø duìng biãûn phaïp âaìo âáút bàòng thuí cäng, âaìo bàòng maïy hay kãút håüp caí hai... + Thãø têch âáút âaìo thæåìng âæåüc qui æåïc dáúu dæång (V+) Pháön âáút âaìo Pháön âáút âàõp V+ V- Hçnh 1-1. Qui æåïc dáúu KL âáút âaìo, âàõp 5 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 2. Âàõp + Âàõp laì náng cao trçnh màût âáút tæû nhiãn âãún cao trçnh thiãút kãú. Vê duû âàõp âáút båì âã, âàõp nãön âæåìng... + Tæång tæû nhæ âaìo, âàõp ta cuîng coï thãø aïp duûng biãûn phaïp âàõp bàòng thuí cäng hay âàõp bàòng cå giåïi. Coï thãø duìng maïy âaìo âãø âaìo âáút vaì âäø træûc tiãúp vaìo nåi cáön âàõp, hay duìng caïc ätä váûn chuyãøn âáút âãún âäø vaìo nåi cáön âàõp, cuîng coï thãø duìng maïy uíi âãø váûn chuyãøn âáút âãø âàõp. + Cäng taïc âàõp âáút cáön phaíi âæåüc thæûc hiãûn xen keî våïi cäng taïc âáöm âáút. + Thãø têch âáút âàõp thæåìng âæåüc qui æåïc mang dáúu ám (V-) 3. San + San laì laìm phàóng mäüt diãûn têch màût âáút, bao gäöm caí âaìo âáút vaì âàõp âáút. Vê duû san màût bàòng cuía mäüt sán ván âäüng hay mäüt khu vui chåi, thãø thao... + Dæûa vaìo täøng khäúi læåüng âáút âaìo vaì âáút âàõp cáön cho quaï trçnh san ta coï caïc daûng san màût bàòng nhæ sau: - San màût bàòng theo âiãöu kiãûn cán bàòng âaìo âàõp. Træåìng håüp naìy täøng khäúi læåüng âáút âaìo bàòng täøng khäúi læåüng âáút âàõp ΣV+ = ΣV-. - San màût bàòng theo cao trçnh sau khi san (Ho) cho træåïc. Træåìng håüp naìy coï thãø phaíi láúy båït âáút âi nåi khaïc (ΣV+ > ΣV-) hay phaíi âäø thãm âáút vaìo (ΣV+ < ΣV-). - San màût bàòng sau khi âäø thãm vaìo cäng trçnh hoàûc láúy båït tæì cäng trçnh mäüt khäúi læåüng âáút cho træåïc. 4. Boïc + Boïc laì láúy mäüt låïp âáút (khäng sæí duûng ) trãn màût âáút tæû nhiãn nhæ låïp âáút muìn, âáút ä nhiãùm... âi nåi khaïc. Boïc laì âaìo âáút nhæng khäng theo mäüt âäü cao nháút âënh maì phuû thuäüc vaìo âäü daìy cuía låïp âáút láúy âi. 5. Láúp + Láúp laì laìm cho chäø âáút truîng cao bàòng khu væûc xung quanh. Láúp laì âàõp nhæng âäü daìy låïp âáút âàõp phuû thuäüc vaìo cao trçnh cuía màût âáút tæû nhiãn cuía khu væûc xung quanh. 6. Âáöm + Âáöm laì truyãön xuäúng âáút nhæîng taíi troüng coï chu kyì nhàòm eïp âáøy khäng khê, næåïc trong âáút ra ngoaìi, laìm tàng âäü chàût, tàng máût âäü haût trong 1 âån vë thãø têch, taûo ra mäüt kãút cáúu måïi cho âáút . §1.2. NHÆÎNG TÊNH CHÁÚT KYÎ THUÁÛT CUÍA ÂÁÚT VAÌ SÆÛ AÍNH HÆÅÍNG CUÍA NOÏ ÂÃÚN KYÎ THUÁÛT THI CÄNG ÂÁÚT 1.2.1. Khaïi niãûm Âáút laì váût thãø ráút phæïc taûp vãö nhiãöu phæång diãûn, coï ráút nhiãöu tênh cháút (cå, lyï, hoïa...) âaî âæåüc noïi âãún trong Cå hoüc âáút. Trong giåïi haûn chæång trçnh ta chè âãö cáûp âãún mäüt säú tênh cháút cuía âáút aính hæåíng nhiãöu âãún kyî thuáût thi cäng âáút. Nhæîng tênh cháút naìy goüi laì tênh cháút kyî thuáût cuía âáút nhæ : Trong læåüng riãng, Âäü áøm, Âäü däúc tæû nhiãn, 6 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Âäü tåi xäúp, Læu täúc cho pheïp... 1. Troüng læåüng riãng cuía âáút * Âënh nghéa Troüng læåüng riãng (TLR) laì troüng læåüng cuía mäüt âån vë thãø têch âáút, kyï hiãûu laìγ * Cäng thæïc xaïc âënh γ = VG (T/m3, Kg/cm3...) G: laì troüng læåüng cuía máùu âáút thê nghiãûm (T, kg...). V: thãø têch cuía máùu âáút thê nghiãûm (m3, cm3...). * Tênh cháút Troüng læåüng riãng cuía âáút thãø hiãûn sæû âàûc chàõc cuía âáút. Âáút coï TLR caìng låïn thç caìng khoï thi cäng, cäng lao âäüng chi phê âãø thi cäng caìng cao. 2. Âäü áøm cuía âáút * Âënh nghéa Âäü áøm cuía âáút laì tyí lãû pháön tràm (%) cuía troüng læåüng næåïc chæïa trong âáút trãn troüng læåüng haût cuía âáút, kyï hiãûu laì W. * Cäng thæïc xaïc âënh W = x100 (%) GGkhä næåïc w − khä G G Hay W = x100 (%) G khä Gnæåïc: laì troüng læåüng næåïc chæïa trong máùu âáút thê nghiãûm. GW: laì troüng læåüng tæû nhiãn cuía máùu âáút thê nghiãûm. Gkhä: laì troüng læåüng khä cuía máùu âáút thê nghiãûm. * Tênh cháút + Âäü áøm aính hæåíng âãún cäng lao âäüng laìm âáút ráút låïn. Âáút æåït quaï hay khä quaï âãöu laìm cho thi cäng khoï khàn . Vê duû: Trong thi cäng âaìo âáút, nãúu âáút khä cæïng quaï thç âãø âaìo âæåüc âáút cáön taïc duûng mäüt læûc âaìo phaíi låïn hån, nãúu âaìo bàòng maïy thç hao phê vãö nhiãn liãûu, thåìi gian tàng lãn, coìn nãúu âaìo bàòng thuí cäng thç nàng suáút âaìo giaím. Træåìng håüp âáút quaï æåït, dæåïi taïc duûng cuía caïc taïc nhán nhæ læûc âaìo âáút, ngæåìi âi laûi ... laìm cho âáút råìi ra, sæû baïm dênh giæîa caïc haût khäng coìn næîa, nhiãöu loaûi âáút taûo thaình buìn, gáy khoï khàn ráút nhiãöu trong viãûc âaìo cuîng nhæ váûn chuyãøn âáút, vãû sinh âaïy häú moïng... + Âäü áøm cuía âáút aính hæåíng ráút låïn âãún cäng taïc thi cäng âáút. Âäúi våïi mäùi loaûi âáút, coï mäüt âäü áøm thêch håüp cho thi cäng âáút. + Càn cæï vaìo âäü áøm ngæåìi ta chia âáút ra ba loaûi: - Âáút khä coï âäü áøm W <5%. - Âáút áøm coï âäü áøm 5% ≤ W≥ 30%. - Âáút æåït coï âäü áøm W >30%. 7 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Theo kinh nghiãûm coï thãø xaïc âënh gáön âuïng traûng thaïi áøm cuía âáút bàòng caïch bäúc âáút lãn tay nàõm chàût laûi räöi buäng ra, nãúu: - Âáút råìi ra laì âáút khä. - Âáút giæî âæåüc hçnh daûng nhæng tay khäng æåït laì âáút áøm (deío). - Âáút dênh bãút vaìo tay hay laìm tay æåït laì âáút æåït. 3. Âäü däúc tæû nhiãn cuía maïi âáút * Âënh nghéa Âäü däúc tæû nhiãn cuía maïi âáút laì goïc låïn nháút cuía maïi âáút khi âaìo hay khi âàõp maì khäng gáy suût låí âáút, kyï hiãûu laì i. H m1 α1 Taíi troüng H m2 α2 Hçnh 1-2. Âäü däúc tæû nhiãn cuía maïi âáút a) b) Pháön âáút bë suût låí α α H q G α B Hçnh 1-3. a) Maïi däúc âáút âäø âäúng Màût træåüt tæû nhiãn Maïi däúc cáön âaìo α c) b) Pháön âáút gáy suût låí maïi âáút thàóng âæïng c) Tênh toaïn âäü däúc Vê duû: Khi ta âäø mäüt âäúng âáút thç âáút seî chaíy daìi taûo thaình mäüt maïi däúc so våïi 8 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I màût âáút nàòm ngang. Cuîng loaûi âáút âoï, ta âäø mäüt âäúng âáút cao hån thç ta cuîng coï mäüt maïi däúc nhæ váûy, ta goüi goïc däúc naìy goüi laì goïc däúc tæû nhiãn cuía maïi âáút. Khi ta âaìo mäüt häú âaìo coï maïi âáút thàóng âæïng, âãún mäüt âäü sáu naìo âoï caïc båì häú seî suût låí, taûo thaình nhæîng båì âáút coï goïc däúc α so våïi màût phàóng nàòm ngang (α <90o). H i = tgα = Trong âoï: B α: goïc cuía màût træåüt H: chiãöu sáu häú âaìo B: chiãöu räüng chán maïi däúc Ngæåüc laûi våïi âäü däúc, ta coï âäü soaíi maïi däúc hay hãû säú maïi däúc: m1 B = = = cot gα i H * Tênh cháút + Âäü däúc tæû nhiãn cuía âáút phuû thuäüc vaìo: - Goïc ma saït trong cuía âáút. - Âäü dênh cuía nhæîng haût âáút. - Taíi troüng taïc duûng lãn màût âáút. Vê duû: Cuìng mäüt loaûi âáút, nãúu âaìo hai häú moïng coï âäü sáu bàòng nhau, nhæng häú moïng coï taíi troüng taïc duûng lãn maïi âáút låïn hån seî coï hãû säú maïi däúc låïn hån. m2 > m1 hay α2 < α1 - Chiãöu sáu cuía häú âaìo. Caìng âaìo sáu caìng dãù gáy suût låí, vç troüng læåüng låïp âáút åí trãn màût træåtü caìng låïn caìng låïn. + Âäü däúc tæû nhiãn cuía âáút aính hæåíng ráút låïn âãún biãûn phaïp thi cäng âaìo, âàõp âáút. Biãút âæåüc âäü däúc tæû nhiãn cuía âáút ta måïi âãö ra biãûn phaïp thi cäng phuì håüp vaì coï hiãûu quaí vaì an toaìn. + Khi âaìo âáút nhæîng häú taûm thåìi nhæ caïc häú moïng cäng trçnh, caïc raînh âæåìng äúng... thç âäü däúc maïi âáút khäng âæåüc låïn hån âäü däúc låïn nháút cho pheïp cuía baíng sau: Loaûi âáút Âäü däúc cho pheïp (i) h = 1,5m h = 3m h = 5m Âáút âàõp 1 : 0,6 1 : 1 1 : 1,25 Âàõp caït 1 : 0,5 1 : 1 1 : 1 Caït pha 1 : 0,75 1 : 0,67 1 : 0,85 Âáút thët 1 : 0 1 : 0,5 1 : 0,75 Âáút seït 1 : 0 1 : 0,25 1 : 0,5 Seït khä 1 : 0 1 : 0,5 1 : 0,5 4. Âäü tåi xäúp 9 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I * Âënh nghéa Âäü tåi xäúp laì tênh cháút thay âäøi thãø têch cuía âáút træåïc vaì sau khi âaìo, kyï hiãûu laìρ. * Cäng thæïc xaïc âënh V V O 100 − ρ = x (%) V O VO: thãø têch âáút nguyãn thãø. V: thãø têch cuía âáút sau khi âaìo lãn. * Tênh cháút + Coï hai hãû säú tåi xäúp: - Âäü tåi xäúp ban âáöu ρo: laì âäü tåi xäúp cuía âáút maì khi âaìo lãn chæa âáöm neïn. ng.thãø câ V − V ρο = o V ng.thãø - Âäü tåi xäúp cuäúi cuìng ρe: laì âäü tåi xäúp cuía âáút maì khi âaìo lãn âáút âaî âæåüc âáöm neïn chàût. ng.thãø â ρ = V − V e V ng.thãø Trong âoï:Vcâ, Vâ, Vng.thäø laì thãø têch âáút âaìo lãn chæa âáöm, âaî âáöm, nguyãn thäø. + Âáút caìng ràõn chàõc thç âäü tåi xäúp caìng låïn do âoï thi cäng caìng khoï khàn. + Âáút xäúp räùng âäü tåi xäúp nhoí, coï træåìng håüp âäü tåi xäúp coï giaï trë ám. Vê duû: Âáút chæïa quaï nhiãöu næåïc hay khê ( âáút quaï räùng, xäúp) khi âaìo lãn næåïc, khê thoaït hãút ra ngoaìi, caïc haût âáút dëch chuyãøn laûi gáön nhau hån (âäü räùng giaím xuäúng) nãn thãø têch giaím: V V - VO < 0 => ρ < 0. 5. Læu täúc cho pheïp * Âënh nghéa: Læu täúc cho pheïp laì täúc âäü täúi âa cuía doìng chaíy maì khäng gáy xoïi låí âáút. * Tênh cháút + Âáút coï læu täúc cho pheïp caìng låïn thç khaí nàng chäúng xoïi moìn caìng cao. + Âäúi våïi caïc cäng trçnh bàòng âáút tiãúp xuïc træûc tiãúp våïi doìng chaíy nhæ âáûp, kãnh, mæång... ta cáön phaíi quan tám âãún tênh cháút naìy khi choün âáút âãø thi cäng. Âäúi våïi nãön cäng trçnh cáön quan tám âãún tênh cháút naìy âãø coï caïc biãûn phaïp phoìng chäúng sæû cuäún träi cuía âáút khi coï doìng chaíy chaíy qua. + Muäún chäúng xoïi låí thç læu täúc doìng chaíy khäng âæåüc låïn hån mäüt giaï trë maì taûi âoï caïc hat âá û út bàõt âáöu bë cuäún theo doìng chaíy. Mäùi mäüt loaûi âáút khaïc nhau seî coï mäüt læu täúc cho pheïp khaïc nhau, sau âáy laì læu täúc cho pheïp cuía mäüt säú loaûi âáút: - Âáút caït coï âäü læu täúc cho pheïp vcp = 0,45 - 0,8 (m/s). - Âáút thët chàõc coï âäü læu täúc cho pheïp vcp = 0,8 - 1,8 (m/s). 10 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I - Âáút âaï coï âäü læu täúc cho pheïp vcp = 2,0 - 3,5 (m/s). + Khi thi cäng caïc cäng trçnh gàûp doìng chaíy coï læu täúc låïn hån læu täúc cho pheïp ta phaíi tçm caïch giaím læu täúc doìng chaíy âãø baío vãû cäng trçnh hoàûc khäng cho doìng chaíy taïc duûng træûc tiãúp lãn cäng trçnh (bàòng caïch chia nhoí doìng chaíy, giaím âäü däúc cuía màût âáút, âàõp båì âã, chuyãøn hæåïng doìng chaíy... ). §1.3. PHÁN CÁÚP ÂÁÚT 1.3.1. Cáúp âáút + Cáúp âáút laì mæïc phán loaûi dæûa trãn mæïc âäü khoï hay dãù khi thi cäng hay laì mæïc âäü hao phê cäng lao âäüng (thuí cäng hay cå giåïi) nhiãöu hay êt. Cáúp âáút caìng cao caìng khoï thi cäng hay hao phê cäng lao âäüng caìng nhiãöu. + Trong thi cäng viãûc xaïc âënh cáúp âáút laì ráút quan troüng. Mäùi mäüt loaûi cáúp âáút æïng våïi mäüt loaûi duûng cuû hay maïy thi cäng, do âoï viãûc xaïc âënh cáúp aính hæåíng træûc tiãúp âãún nàng suáút thi cäng vaì hiãûu quaí kinh tãú cuía cäng trçnh. 1.3.2. Phán loaûi cáúp âáút 1. Phán loaûi cáúp âáút theo phæång phaïp thi cäng thuí cäng Cáúp âáút Tãn âáút Cäng cuû tiãu chuáøn âãø xaïc âënh I - Âáút phuì sa, caït bäöi, âáút hoaìng thäø, âáút suût låí... - Âáút aï seït, aï caït, âáút nguyãn thäø coï láùn rãù cáy... - Âáút caït, âáút muìn coï láùn soíi âaï... Duìng xeíng caíi tiãún âaûp bçnh thæåìng âaî ngáûp xeíng, hoàûc áún maûnh tay xuïc âæåüc. II - Âáút seït, âáút seït pha caït ngáûm næåïc nhæng chæa thaình buìn, âáút máöu mãön, âáút màût sæåìn âäöi coï nhiãöu coí cáy sim... - Âáút màût sæåìn âäöi coï êt soíi, âáút seït pha soíi non... Duìng mai xàõn âæåüc hoàûc duìng cuäúc baìn cuäúc âæåüc. III - Âáút seït, âáút náu cuäúc ra âæåüc nhiãöu cuûc nhoí, âáút màût âã, màût âæåìng cuî, âáút màût sæåìn âäöi coï láùn soíi âaï... - Âáút âäöi láùn tæìng låïp soíi âaï, âáút màût âæåìng, âaï dàm hoàûc âæåìng âáút raîi maính saình, gaûch vuûn... Duìng cuäúc baìn cuäúc chäúi tay, duìng cuäúc chim to læåîi hoàûc nhoí læåîi nàûng âãún 2,5kg âãø âaìo. IV - Âáút láùn âaï taíng, âáút màût âæåìng nhæûa hoíng, âáút láùn âaï boüt... - Âáút soíi âoí ràõn chàõc... Duìng cuäúc chim nhoí læåîi nàûng >2,5kg hoàûc xaì beng, chooìng måïi âaìo âæåüc 11 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 2. Phán loaûi cáúp âáút theo phæång phaïp thi cäng cå giåïi Dæûa vaìo sæïc tiãu hao nàng læûc cuía maïy hoàûc theo nàng suáút cuía maïy âaìo gaìu âån, ta chia thaình bäún cáúp sau: Cáúp âáút Tãn âáút I Âáút buìn khäng láùn rãù cáy, âáút träöng troüt, hoaìng thäø coï âäü áøm thiãn nhiãn. Âáút caït pha seït, âáút caït caïc loaûi, caït láùn soíi cuäüi, caïc loaûi cuäüi coï âæåìng kênh haût < 80mm. II Âáút buìn coï rãù cáy, âáút träöng troüt coï láùn soíi âaï. Âáút thët quaïch. Âáút seït pha caït caïc loaûi hoàûc seït láùn soíi cuäüi. Caïc loaûi cuäüi coï âæåìng kênh >80mm. III Âáút seït chàõc nàûng, âáút seït coï láùn nhiãöu soíi cuäüi. Caïc muìn raïc xáy dæûng âaî kãút dênh. IV Âáút seït ràõn chàõc. Hoaìng thäø ràõn chàõc. Thaûch cao mãöm. Caïc loaûi âáút âaï âaî âæåüc laìm tåi lãn. 12 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I CHÆÅNG II. XAÏC ÂËNH KHÄÚI LÆÅÜNG CÄNG TAÏC ÂÁÚT §2.1. XAÏC ÂËNH KÊCH THÆÅÏC CÄNG TRÇNH BÀÒNG ÂÁÚT VAÌ PHÆÅNG PHAÏP TÊNH KHÄÚI LÆÅÜNG CÄNG TAÏC ÂÁÚT. 2.1.1. Xaïc âënh kêch thæåïc cäng trçnh bàòng âáút 1. Muûc âêch + Viãûc tênh toaïn khäúi læåüng cäng taïc âáút coï yï nghéa quan troüng trong viãûc thiãút kãú vaì thi cäng caïc cäng trçnh liãn quan âãún cäng taïc âáút. + Vãö màût thiãút kãú, tênh âæåüc khäúi læåüng cäng taïc âáút måïi tênh âæåüc dæû toaïn caïc cäng trçnh liãn quan âãún cäng taïc âáút, tênh âæåüc säú cäng hoàûc säú ca maïy cáön thiãút âãø hoaìn thaình cäng viãûc vaì tênh âæåüc giaï thaình thi cäng. + Vãö màût thi cäng, viãûc xaïc âënh khäúi læåüng cäng taïc âáút âãø biãút âæåüc khäúi læåüng cäng viãûc, tæì âoï xaïc âënh phæång phaïp thi cäng âáút cho phuì håüp. Tæì khäúi læåüng cäng taïc âáút xaïc âënh âæåüc, âån vë thi cäng tiãún haình phán têch læûa choün biãûn phaïp, thiãút bë thi cäng cho phu hå ì üp, âaût hiãûu quaí cao nháút. + Cäng trçnh bàòng âáút thæåìng coï kêch thæåïc ráút låïn theo khäng gian nhæ caïc cäng trçnh âã, âáûp, nãön âæåìng, kãnh mæång... vç váûy, viãûc xaïc âënh kêch thæåïc nãúu bë sai lãûch seî dáùn âãún kãút quaí tênh toaïn sai khäúi læåüng cäng taïc âáút, laìm aính hæåíng âãún kãút quaí tênh toaïn dæû toaïn cäng trçnh, dáùn âãún sai lãûch trong täø chæïc thi cäng, laìm cho viãûc thi cäng cäng trçnh keïm hiãûu quaí. Do âoï viãûc xaïc âënh kêch thæåïc cäng trçnh bàòng âáút mang mäüt yï nghéa ráút låïn. + Mäùi daûng cäng trçnh bàòng âáút khaïc nhau seî coï caïch xaïc âënh kêch thæåïc khaïc nhau. Sau âáy ta xaïc âënh kêch thæåïc cho hai daûng cäng trçnh bàòng âáút thæåìng gàûp trong thæûc tãú thi cäng laì loaûi cäng trçnh bàòng âáút (nhæ âã, âáûp, nãön âæåìng, kãnh, mæång...) vaì loai cäng trçnh phu û ûc vuû (nhæ caïc häú moïng, raînh âàût âæåìng äúng...). 2. Nguyãn tàõc tênh toaïn + Dæûa vaìo caïc cäng thæïc hçnh hoüc khi cäng trçnh coï daûng khäúi âån giaín roî raìng. + Phán chia cäng trçnh coï hçnh daûng phæïc taûp thaình nhæîng khäúi hçnh hoüc âån giaín vaì aïp duûng caïc cäng thæïc hçnh hoüc âaî coï. + Khi cäng trçnh coï hçnh daûng quaï phæïc taûp khäng thãø phán chia thaình caïc khäúi hçnh hoüc âån giaín thç a h m m tiãún haình phán chia cäng trçnh thaình nhæîng khäúi hçnh hoüc gáön âuïng âãø tênh toaïn. 3. Kêch thæåïc caïc cäng trçnh bàòng âáút + Âäúi våïi nhæîng cäng trçnh naìy b Hçnh 2-1. Vê duû xaïc âënh kêch thæåïc cäng trçnh âáút 13 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I thç kêch thæåïc tênh toaïn khäúi læåüng âáút âuïng bàòng âuïng kêch thæåïc cäng trçnh. Vê duû : Âãø tênh toaïn khäúi læåüng âáút cho mäüt con kãnh coï chiãöu daìi laì L vaì tiãút diãûn cuía con kãnh nhæ hçnh 2-1.thç kêch thæåïc duìng âãø tênh khäúi læåüng thi cäng âáút laì: + Chiãöu daìi cuía kãnh laì: L + Tiãút diãûn ngang: laì tiãút diãûn cuía hçnh thang coï âaïy låïn laì a, âaïy beï laì b, chiãöu cao laì h vaì âäü soaíi maïi däúc laì m. 4. Kêch thæåïc nhæîng cäng trçnh phuûc vuû Âäúi våïi nhæîng cäng trçnh duìng âãø phuûc vuû thi cäng nhæîng cäng trçnh khaïc nhæ häú moïng, raînh âàût âæåìng äúng... khäúi læåüng cäng taïc âáút phuû thuäüc vaìo biãûn phaïp thi cäng, tênh cháút cuía âáút vaì chiãu sáu hä ö ú âaìo quyãút âënh hãû säú maïi däúc cuía häú âaìo. Nãúu biãûn phaïp thi cäng laì thuí cäng thç kêch thæåïc cuía häú âaìo phaíi láúy låïn hån kêch thæåïc tháût cuía cäng trçnh täúi thiãøu 0,3m - 0.5m vãö mäùi bãn âãø thao taïc trong thi cäng nhæ gheïp vaïn khuän, chäúng âåî vaïn khuän... hoàûc khi caïc häú moïng gàûp næåïc c m H am btc btc am h hbtl d b bm a c Hçnh 2-2. Xaïc âënh kêch thæåïc cäng trçnh âáút phuûc vuû thi cäng ngáöm hay thi cäng trong muìa mæa, âãø thoaït næåïc trong häú moïng, ta cáön taûo mäüt raînh xung quanh häú moïng, do âoï kêch thæåïc âaïy häú moïng låïn hån kêch thæåïc cäng trçnh mäüt 14 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I khoaíng âuí âãø taûo raînh thoaït næåïc vaì thi cäng. Vê duû : Xaïc âënh kêch thæåïc häú âaìo cho mäüt moïng cäng trçnh coï thæåïc âaïy F = am x bm, chiãöu sáu chän moïng laì h. + Càn cæï vaìo cáúp âáút vaì chiãöu sáu chän moïng h âãø xaïc âënh hãû säú maïi däúc (âäü soaíi) m. + Chiãöu sáu häú âaìo âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc: H = h + hbtl. (2.1) Trong âoï : h: âäü sáu âàût moïng (láúy theo thiãút kãú). hbtl : âäü cao låïp bãtäng loït ( hbtl = 100mm). + Xaïc âënh kêch thæåïc âaïy häú âaìo: a = am + 2btc (2.2) b = bm + 2btc Trong âoï: a, b: chiãöu daìi, chiãöu räüng âaïy häú âaìo. btc: khoaíng caïch thi cäng (btc ≥ 300mm). + Xaïc âënh kêch thæåïc miãûng häú âaìo : c = a + 2mH (2.3) d = b + 2mH Trong âoï: c, d: chiãöu daìi, chiãöu räüng miãûng häú âaìo. Nãúu thi cäng bàòng cå giåïi thç kêch thæåïc cuía häú âaìo phaíi láúy låïn hån kêch thæåïc tháût cuía cäng trçnh tæì 2 - 5m, tuyì theo loaûi maïy thi cäng. §2.2. TÊNH TOAÏN KHÄÚI A’ H c d V2 V4 D’ V1V3 LÆÅÜNG CÄNG TAÏC ÂÁÚT THEO HÇNH KHÄÚI 2.2.1. Caïc daûng hçnh khäúi thæåìng gàûp Caïc cäng trçnh bàòng âáút coï daûng hçnh khäúi thæåìng gàûp laì: häú moïng, khäúi âáút âàõp. Âãø tênh thãø têch mäüt häú moïng nhæ hçnh veî, ta chia häú moïng thaình nhæîng hçnh khäúi nhoí . Caïch chia nhæ sau: A b B’ C’ D B C a Hçnh 2-3. Tênh khäúi læåüng âátú hçnh khäúi + Ta chia hçnh khäúi thaình nhiãöu hçnh khäúi nhoí, mäùi hçnh khäúi coï hçnh daïng giäúng 15 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I våïi caïc khäúi hçnh hoüc âaî coï cäng thæïc tênh cuû thãø.: + Tæì bäún âènh cuía âaïy nhoí A, B, C, D dæûng bäún âæåìng vuäng goïc lãn âaïy låïn càõt âaïy låïn láön læåüt taûi A’, B’, C’, D’. + Qua A, B, C, D vaì A’, B’, C’, D’ ta láön læåüt dæûng bäún màût phàóng thàóng âæïng: (AB,A’B’), (CD,C’D’), (AD,A’D’), (BC, B’C’). Caïc màût phàóng naìy chia hçnh khäúi thaình 9 hçnh khäúi nhoí nhæ hçnh 2-3. Thãø têch cuía khäúi âáút âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc sau : V = V1 + 2V2 + 2V3 +4 V4 (1) Trong âoï : d b a( 21 V2− = V1 = a.b.H; )H 2 c a b( 21 V3− = ; )H c a (31 V4− − = 2 )H d b )( 2 2 Thay caïc giaï trë Vi vaìo (1), qua caïc bæåïc biãún âäøi ta coï : 1 V = + + + + (2.4) H[ ] ab ( )( ) a c b d cd 6 2.2.2. Tênh khäúi læåüng cäng taïc âáút nhæîng cäng trçnh chaûy daìi 1. Khaïi niãûm F2 Nhæîng cäng trçnh âáút chaûy daìi laì nhæîng h2 cäng trçnh coï kêch thæåïc thæï ba låïn hån hai kêch thæåïc coìn laûi ráút nhiãöu nhæ nãön âæåìng, âã, âáûp, båì kãnh. Nhæîng cäng trçnh naìy thæåìng coï màût càõt ngang luän thay âäøi theo âëa hçnh. 2. Phæång phaïp tênh a. Nguyãn tàõc chung + Chia cäng trçnh thaình nhæîng âoaûn h1 nhoí coï thãø têch Vi. Do màût âáút tæû nhiãn khäng bàòng phàóng, nãn chiãöu cao cäng trçnh htb li Ftb F1 luän thay âäøi. Vç váûy âãø tênh toaïn khäúi læåüng âáút mäüt caïch chênh xaïc, ta chia cäng trçnh thaình nhæîng âoaûn maì chiãöu cao trong mäùi âoaûn âoï thay âäøi khäng âaïng kãø (hçnh 2-4). + Tênh thãø têch trong mäùi âoaûn Vi Hçnh 2-4. Så âäö xaïc âënh khäúi læåüng cäng taïc âáút cäng trçnh chaûy daìi n + Khäúi læåüng thãø têch âáút cäng trçnh âæåüc tênh theo cäng thæïc : ∑V Vi = = i 1 b. Cäng thæïc tênh toaïn F F V + = (2.5) I 1 2 i l i 2 IIi V = F l (2.6) tb i 16 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Trong âoï : F1: Diãûn têch tiãút diãûn màût træåïc F2: Diãûn têch tiãút diãûn màût sau Ftb: Diãûn têch tiãút diãûn trung bçnh laì diãûn têch taûi tiãút diãûn coï chiãöu cao htb h h h 1 2 + = 2 tb li: chiãöu daìi cuía âoaûn cäng trçnh. + Nháûn xeït: Thãø têch thæûc V cuía âoaûn cäng trçnh thæûc tãú: VI > V > VII. Do âoï cäng thæïc (1) vaì (2) chè aïp duûng trong træåìng håüp: li < 50m vaì⏐h1 - h2⏐≤ 0.5m. + Trong træåìng håüp yãu cáöu âäü chênh xaïc cao hån, coï thãø tênh toaïn theo cäng thæïc cuía Vinkle hoàûc Muazo: - Chiãúu tiãút diãûn beï lãn trãn tiãút diãûn låïn theo pheïp chiãúu song song våïi truûc cäng trçnh. Khi âoï ta coï: A’ ≡ A; B’ ≡ B; C’ ≡ C; D’ ≡ D (Hçnh 2-5). - Qua CC’ vaì DD’ láön læåüt dæûng hai màût phàóng α, β vuäng goïc våïi màût phàóng (C’D’EF) b A’ B’ F2 h3 h4 D’ C’ Ftb chia cäng trçnh thaình ba khäúi: Khäúi nàòm giæîa màût phàóng α vaì β coï thãø têch laì V1 vaì hai khäúi choïp coï thãø têch laì Vϕ 1, Vϕ 2. Váûy thãø têch cuía âoaûn cäng ϕ3 li b A B h1 h2 ϕ4 trçnh laì: ViIII = V1 + Vϕ 1 + Vϕ 2 (2.7) ϕ D C 1 ϕ2 F1 F - Theo (2.5) ta coï: [ ] ( ) F F V − ϕ + ϕ + = 1 1 2 2 D1 C1 a E 1 l i 2 Trong âoï: Hçnh 2-5. Så âäö xaïc âënh khäúi læåüng cäng taïc âáút cäng trinh chaûy daìi tênh theo PP F1, F2: Diãûn têch tiãút diãûn hai âáöu âoaûn cäng trçnh. 1 FDD1 ϕ = S∆ : Diãûn têch tam giaïc FDD1. 2 ECC1 ϕ = S∆ : Diãûn têch tam giaïc ECC1. li : chiãöu daìi âoaûn cäng trçnh. 1 V 1 ϕ = ϕ Thãø têch cuía khäúi choïp D’FDD1: 1 i l 3 1 V 2 ϕ = ϕ Thãø têch cuía khäúi choïp C’ECC1: 2 i l 3 Thay caïc giaï trë vaìo (2.7) ta coï: Vinkle vaì Muazo 17 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I [ ( )] F F V + ϕ + ϕ − ϕ + ϕ + = III 1 1 2 2 1 l 1 l i l 2 i 1 i 2 i 3 3 F F V ϕ + ϕ + ϕ + ϕ − + III 1 2 ⇔ = 1 2 1 2 i l 2 l i 2 l i 3 i F F V − ϕ + ϕ + III 1 2 1 l ( ) i 1 2 i ⇔ = (2.8) i l 2 6 Trong træåìng håüp âäü nghiãng cuía âaïy cäng trçnh theo chiãöu ngang khäng låïn, âäü xoaíi cuía hai maïi däúc laì nhæ nhau m1 = m2 = m, ta coï thãø cháúp nháûn ϕ1 = ϕ2 = ϕ. h h h' 3 + 4 = h h h 1 + 2 = vaì 2 Âàût: 2 1 2 ⇒ ( ) h h' m ϕ = − thay vaìo (4) ta coï: 2 F F V − − + = (2.9) 1 III 1 2 2 [ ( ) ] i i h h' m l 2 6 - Tæång tæû theo (2) tênh theo tiãút diãûn trung bçnh ta coï: [ ] ( ) 1 tb 3 4 i V = F − ϕ + ϕ l thay giaï trë vaìo (2.7) ta coï: V F l l ϕ + ϕ = − ϕ + ϕ + III 1 2 ( ) i i l tb i 3 4 i 3 (2.10) 1 ' 2 - Láûp luáûn tæång tæû nhæ trãn ta coï: ( ) h h' m ϕ3 = ϕ4 = ϕ = tb − 2 h h' 2 2 h h' ⎟ = − ⎠⎞ ⎜⎝⎛ − ⎟ = ⎠⎞ ⎜⎝⎛ − + 1 ' 2 ⇔ ϕ = 2 2 1 h' m 2 m 2 1 8 ( ) h h' m - Thay caïc giaï trë vaìo (2.10) ta coï: 1 V = F l − − + − 1 h h' ml III 2 2 ( ) ( ) i i h h' ml tb i III i 4 1 3 2 [ ( ) ] i ⇔ V = F + − (2.11) i h h' m l tb 12 Cäng thæïc (2.9) vaì (2.11) âæåüc aïp duûng khi li > 50m vaì ⏐h1 - h2⏐> 0.5m. Cäng thæïc (2.9) laì cäng thæïc Vinkle, cäng thæïc (2.11) laì cäng thæïc Muazo. 2.2.3. Tênh khäúi læåüng cäng taïc âáút cho moïng bàng, moïng beì 1. Moïng bàng Bi Hi Vi n n ∑ i ∑ Vbàng = V B H L = (2.12) i i Hçnh 2-6. Moïng bàng i 1 i 1 2. Moïngbeì = = Gäöm vä säú moïng bàng 18 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I m m n Bàng be j ì ∑ ∑∑ = = (2.13) V V B H L i i = = = j 1 j 1 i 1 Trong âoï: L, Bi,Hi laì chiãöu daìi, chiãöu räüng vaì chiãöu cao trung bçnh cuía khäúi thæï i (hçnh 2-6 ). §2.3. TÊNH TOAÏN KHÄÚI LÆÅÜNG CÄNG TAÏC ÂÁÚT TRONG SAN BÀÒNG 2.3.1. Caïc træåìng håüp san bàòng Goüi Vo = Vâaìo Vâàõp − . Ta coï caïc træåìng håüp san bàòng: ♦ San bàòng theo qui hoaûch cho træåïc: San theo âäü cao qui hoaûch cho træåïc, træåìng håüp naìy læåüng âáút thi cäng trong màût bàòng coï thãø thay âäøi (Vo ≠ 0), coï thãø âàõp thãm âáút vaìo (Vo < 0), coï thãø âaìo båït âi (Vo > 0).Træåìng håüp naìy aïp duûng khi khäúi læåüng san bàòng khäng låïn. ♦ San bàòng tæû cán bàòng âaìo âàõp: Chè san phàóng màût âáút khäng maì cáön theo âäü cao nháút âënh naìo caí, âáút thi cäng trong màût bàòng khäng thay âäøi (Vo = 0, nghéa laì Vâaìo = Vâàõp), khäng âaìo âi cuîng khäng thãm vaìo. Thæåìng aïp duûng khi màût san räüng, khäúi læåüng san låïn. Trçnh tæû tênh toaïn trong caí 2 træåìng håüp giäúng nhau vaì tuán theo caïc bæåïc sau: + Xaïc âënh âäü cao màût âáút sau khi san Ho (âäü cao thiãút kãú cuía màût san). Âäü cao naìy láúy åí tám màût san. + Xaïc âënh âäü cao taûi caïc âiãøm cáön chuï yï trãn màût san (HTK). Khi taûi moüi âiãøm trãn màût san coï cuìng HTK khi âoï HTK = Ho. Khi màût san nghiãng thç: HTK = Ho ± iL Våïi: i laì Âäü däúc màût san, L laì khoaíng caïch tæì tám màût san âãún âiãøm cáön xaïc âënh HTK. + Xaïc âënh âäü cao thi cäng taûi caïc âiãøm trãn màût san (hi). hi = Hi - HTK Våïi: Hi laì cao trçnh tæû nhiãn taûi caïc âiãøm cáön xaïc âënh hi. Hi âæåüc xaïc âënh bàòng pheïp näüi suy âæåìng âäöng mæïc. + Xaïc âënh khäúi læåüng âáút âaìo (V+), âáút âàõp (V-). + Xaïc âënh ranh giåïi âaìo, âàõp. + Xaïc âënh hæåïng vaì khoaíng caïch váûn chuyãøn. 2.3.2. Caïc phæång phaïp tênh khäúi læåüng âáút san bàòng ♦ Phæång phaïp tênh theo maûng ä vuäng. ♦ Phæång phaïp maûng ä tam giaïc. ♦ Phæång phaïp theo tè lãû cao trçnh. 1. Phæång phaïp tênh toaïn khäúi læåüng âáút san bàòng theo maûng ä tam giaïc a.Træåìng håüp aïp duûng Khi âëa hçnh khu væûc san phæïc taûp, âæåìng âäöng mæïc daìy, cong læåün phæïc taûp, âäü 19 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I chãnh cao låïn. b.Trçnh tæû tênh toaïn + Trãn baín âäö âëa hçnh màût bàòng khu væûc cáön san coï thãø hiãûn âæåìng âäöng mæïc våïi tyí lãû xaïc âënh, phán chia ä âáút bàòng læåïi ä vuäng våïi caûnh hçnh vuäng a = 30 ⎟ 100 meït sao cho bãö màût trong mäùi ä vuäng tæång âäúi bàòng phàóng. Phán chia caïc ä vuäng thaình caïc ä tam giaïc bàòng caïch veî caïc âæåìng cheïo hçnh vuäng sao cho caìng xuäi theo âæåìng âäöng mæïc caìng täút. + Âaïnh säú thæï tæû cuía táút caí caïc âènh ä tam giaïc, kê hiãûu ji H , trong âoï chè säú i laì säú thæï tæû âènh, chè säú j laì säú âènh ä tam giaïc häüi tuû vaìo âènh thæï i âoï. + Xaïc âënh cao trçnh tæû nhiãn taûi caïc âènh ä tam giaïc (Hi) bàòng phæång phaïp näüi suy âæåìng âäöng mæïc. Duìng thæåïc vaì compa xaïc âënh caïc thäng säú: ∆H, l, x vaì tênh toaïn theo tè lãû cho træåïc (hçnh 2-7). ∆H (2.14) Hi = Ha + x l Hb a Hb A Ha H ∆ α a a a 2 H13 H3 a a a a A x l Ha x l Hçnh 2-7. Phán chia maûng ä tam giaïc vaì xaïc âënh cao trçnh tæû nhiãn taûi caïc âènh ä tam giaïc theo PP näüi suy âæåìng âäöng mæïc + Xaïc âënh cao trçnh san bàòng Ho - Træåìng håüp tæû cán bàòng âaìo âàõp: 1. H 2 H ... 8 H H8i 1i 2i o∑∑ ∑ + + + = (2.15) 3n Trong âoï: ∑ ∑ ∑ 8i 1 Hi , H ... H láön læåüt laì täøng giaï trë âäü cao tæû nhiãn cuía âènh 2 i thæï i coï 1, 2,...,8 âènh tam giaïc häüi tuû vaìo. n: laì säú ä tam giaïc coï trãn màût bàòng. - Træåìng håüp khäng tæû cán bàòng âaìo âàõp: 1 2 2o 8i 1. H 2 H ... 8 H H ± 2V + + + = ∑∑ ∑ (2.16) i o na i 3n 20 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Trong âoï: a laì caûnh hçnh vuäng Vo = Vâaìo - Vâàõp; Vo Láúy dáúu (+) khi Vâaìo > Vâàõp vaì ngæåüc laûi. + Xaïc âënh âäü cao thi cäng cuía caïc âènh ä tam giaïc (hi). hi = Hi - HTK (2.17) hi > 0 khu væûc âaìo. hi < 0 khu væûc âàõp. + Xaïc âënh khäúi læåüng âáút caïc ä tam giaïc. 2 2 a+ + = + + − (2.18) a h h h Vi = ( ) ( ) 1 2 3 o 6 1 2 3 6 H H H 3H - Nãúu h1, h2, h3 cuìng dæång thç Vi > 0 Âáy laì ä âáút âaìo. - Nãúu h1, h2, h3 cuìng ám thç Vi < 0 Âáy laì ä âáút âàõp. - Nãúu h1, h2, h3 traïi dáúu nhau âáy laì ä chuyãøn tiãúp. Ä chuyãøn tiãúp coï caí pháön âaìo vaì pháön âàõp. Vi > 0 laì læåüng âáút thæìa cáön chuyãøn âi, Vi < 0 laì læåüng âáút thiãúu cáön bäø xung vaìo. Xaïc âënh khäúi læåüng âáút ä chuyãøn tiãúp nhæ sau: Goüi h1 laì âènh traïi dáúu våïi hai âènh coìn laûi laì h2 vaì h3, dæûng caïc màût phàóng thàóng âæïng qua hai caûnh chung âènh h1 ( hçnh 2-8). x h1 h3 a a α y Hçnh 2- 8. Ä âáút chuyãøn tiãúp Màût âáút tæû nhiãn h2 Màût san - Thãø têch khäúi choïp tam giaïc: 1 1 Sh V∆ = = xyh sinα 3 1 1 6 2 a h 3 1 Sau khi biãún âäøi: V∆ = ( )( ) 1 3 1 2 + + (2.19) 6 h h h h - Thãø têch khäúi hçnh nãm coìn laûi: Vnãm = Vi - V∆ (2.20) Trong âoï: h1, h2, h3 dæåïi máùu säú cäng thæïc (2.19) láúy giaï trë tuyãût âäúi vaì nhæ váûy V∆ luän cuìng dáúu våïi h1. Vnãm, Vi, V∆ láúy theo giaï trë âaûi säú. Vnãm luän traïi dáúu våïi V∆. 21 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Xaïc âënh khäúi læåüng caïc ä maïi däúc: Ä maïi däúc åí biãn cuía khu âáút âæåüc thi cäng âãø traïnh hiãûn tæåüng sáûp maïi âáút (Hçnh 2-9.): mh1mh2 l1 m h1 mh1 Ä loaûi I m m m h1 a Ä loaûi II h2 I II l1 a Hçnh 2-9. Ä âáút maïi däúc mh = ± (2.21) 1 l Ä loaûi I: VI 1 6 Ä loaûi II: VII( )a m h h22 2 1 + = ± (2.22) 4 Dáúu VI láúy theo dáúu h1, dáúu VII láúy theo dáúu h1 vaì h2 + Láûp baíng tênh toaïn khäúi læåüng: SäúTT T.giaïc Âäü cao cäng taïc a 2 6 Vi V∆ Khäúi læåüng h1 h2 h3 V(+) V(-) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... TÄØNG CÄÜNG ΣV+ ΣV- 2. Phæång phaïp tênh toaïn khäúi læåüng âáút san bàòng theo maûng ä vuäng a. Træåìng håüp aïp duûng Khi âëa hçnh khu væûc san âån giaín, âæåìng âäöng mæïc thæa, êt cong læåün phæïc taûp, âäü chãnh cao nhoí. b.Trçnh tæû tênh toaïn + Tiãún haình phán chia læåïi ä vuäng, âaïnh säú thæï tæû caïc âènh ä vuäng, xaïc âënh cao trçnh tæû nhiãn caïc âènh ä vuäng theo caïc nguyãn tàõc vaì phæång phaïp tæång tæû nhæ phæång phaïp maûng ä tam giaïc. + Xaïc âënh cao trçnh san bàòng Ho. 22 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 1. H 2 H ... 4 H H8i 1 2 i o∑∑ ∑ + + + = (2.23) i 4m Trong âoï: ∑ ∑ ∑ 4i 1 Hi , H ... H láön læåüt laì täøng giaï trë âäü cao tæû nhiãn cuía caïc 2 i âènh coï 1, 2,...,4 âènh ä vuäng häüi tuû vaìo. m: laì säú ä vuäng coï trãn màût bàòng. + Xaïc âënh khäúi læåüng âáút caïc ä vuäng. 2 2 a+ + + = + + + − (2.24) a h h h h Vi = ( ) ( ) 1 2 3 3 o 4 1 2 3 3 H H H H 4H 6 Caïc quaï trçnh tênh toaïn khaïc tæång tæû nhæ phæång phaïp maûng ä tam giaïc. 2.3.3. Xaïc âënh hæåïng vaì cæû li váûn chuyãøn trung bçnh khi san âáút 1. Muûc âêch Xaïc âënh hæåïng vaì cæû li váûn chuyãøn trung bçnh âãø âæa ra caïc biãûn phaïp kyî thuáût vaì täø chæïc thi cäng san âáút sao cho cäng váûn chuyãøn laì nhoí nháút. 2. Phæång phaïp + Hæåïng váûn chuyãøn âáút luän hæåïng tæì vuìng âaìo âãún vuìng âàõp. + Khoaíng caïch váûn chuyãøn trung bçnh âæåüc tênh tæì troüng tám vuìng âaìo âãún troüng tám vuìng âàõp. a. Træåìng håüp âëa hçnh âån giaín Trong træåìng håüp âëa hçnh âån giaín coï thãø sæí duûng phæång phaïp giaíi têch nhæ sau: + Dæûng hãû truûc toüa âäü xoy truìng våïi hai caûnh cuía ä âáút, chia ä âát tha ú ình nhæîng ä hçnh hoüc âån giaín (hçnh 2-9.). i xâaìo ,y ,x ,x láön læåüt laì caïc toüa y Vuìng âaìo i i + Goüi iâàõp âaìo âàõp âäü troüng tám cuía caïc ä âáút âaìo vaì caïc ä âáút âàõp. i vâaìo ,v láön læåüt laì khäúi læåüng cuía caïc + Goüi iâàõp ä âáút âaìo vaì caïc ä âáút âàõp. o i Xâaìo ,Y ,X ,Y láön læåüt laì caïc toüa Vuìng âàõp x i i + Goüi iâàõp âaìo âàõp Hçnh 2-10. âäü troüng tám vuìng âaìo vaì vuìng âàõp. + Xaïc âënh khoaíng caïch váûn chuyãøn trung bçnh: ( ) ( )2 2 L = Xâaìo − Xâàõp + Y − Y (2.25) âaìo âàõp Trong âoï: 23 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I n ∑ i v x i n ∑ i v y i = = n i 1 âaìo âaìo = = n i 1 âaìo âaìo X Y âaìo v ∑ i âaìo âaìo v ∑ i âaìo n ∑ = i 1 i v x i n ∑ = i 1 i v y i = = n i 1 âàõp âàõp = = n i 1 âàõp âàõp X Y âàõpv ∑ = i 1 i âàõp âàõpv ∑ = i 1 i âàõp b. Træåìng håüp âëa hçnh phæïc taûp Trong træåìng håüp âëa hçnh phæïc taûp, khäng thãø xaïc âënh chênh xaïc troüng tám vuìng âaìo vaì vuìng âàõp, coï thãø aïp duûng phæång phaïp biãøu âäö CUTINOV nhæ sau: + Trãn màût bàòng sau khi âaî xaïc âënh khäúi læåüng caïc ä âáút âaìo, âàõp bàòng caïc phæång phaïp âaî biãút vaì ghi træûc tiãúp trãn màût bàòng. Láûp hãû truûc toüa âäü theo caí hai phæång. ÅÍ mäùi phæång, truûc âæïng thãø hiãûn khäúi læåüng âáút san, truûc hoaình thãø hæåïng váûn chuyãøn. + Veî biãøu âäö CUTINOV cho caí hai phæång bàòng caïch cäüng däön khäúi læåüng âáút tæì trãn xuäúng dæåïi, tæì traïi qua phaíi, veî riãng cho âæåìng âaìo vaì âæåìng âàõp (hçnh 2-11). + Biãu âä ø ö CUTINOV thãø hiãûn: - Khäúi læåüng âáút âaìo, âàõp taûi mäüt âiãøm báút kyì trãn màût san tênh tæì gäúc toüa âäü âaî choün. - Màût bàòng tæû cán bàòng âaìo âàõp, hai âæåìng âaìo vaì âàõp gàûp nhau åí cuäúi biãøu âäö. Khi màût bàòng khäng tæû cán bàòng âaìo âàõp hai âæåìng âaìo vaì âàõp khäng gàûp nhau åí cuäúi biãøu âäö, khoaíng håí cuäúi biãøu âäö chênh laì læåüng âáút seî phaíi âaìo âi hoàûc âàõp thãm vaìo (Vo ≠ 0 ). Ly V+ HO V + Wx V+ L Lx V V V Ly Wy Lx Hçnh 2-11. Biãøu âäö CUTINOP - Pháön diãûn têch giæîa hai âæåìng âaìo âàõp laì cäng váûn chuyãøn âáút. 24 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I - Âæåìng âaìo nàòm trãn âæåìng âàõp, hæåïng váûn chuyãøn theo phæång âoï truìng våïi chiãöu truûc toaû âäü âaî choün vaì ngæåüc laûi. - Nãúu hai âæåìng âaìo âàõp càõt nhau thç taûi âiãøm càõt theo hæåïng âang xeït âaïnh dáúu ranh giåïi giæîa hai khu væûc tæû cán bàòng âaìo âàõp. Tæì âiãøm càõt doïng thàóng âæïng lãn màût bàòng seî chia màût bàòng ra caïc khu væûc tæû cán bàòng âaìo âàõp (hçnh 2.12.). + Cäng váûn chuyãøn âáút âæåüc xaïc âënh: W = ∑ V.L (2.26) + Khoaíng caïch váûn chuyãøn theo caïc phæång: W W L x x ∑ ∑ = V L y y (2.27) = V Ly V HO V I II V+ L1y WIIy WIy V V+ Lx WIx WIIy V V+ V Lx Lx L1 L2y L1x L2x L2 Hçnh 2- 12. Biãøu âäö CUTINOP khi màût san coï nhiãöu khu væûc tæû cán bàòng âaìo âàõp + Khoaíng caïch váûn chuyãøn trung bçnh: 2y 2 L = Lx + L (2.28) c. Xaïc âënh khoaíng caïch vaì hæåïng váûn chuyãøn cho cäng trçnh chaûy daìi Âäúi våïi caïc cäng trçnh chaûy daìi (nãön âæåìng, âã, âáûp...), khoaíng caïch váûn chuyãøn theo phæång ngang ráút nhoí háöu nhæ khäng âaïng kãø. Hæåïng vaì khoaíng caïch váûn chuyãøn theo phæång doüc coï thãø aïp duûng phæång phaïp CUTINOV nhæ sau: + Chia cäng trçnh thaình nhæîng âoaûn nhoí våïi thãø têch laì Vi. Dæûng màût càõt doüc cuía cäng trçnh (hçnh 2-13), ghi khäúi læåüng Vi træûc tiãúp trãn màût càõt âoï. + Veî biãøu âäö CUTINOV theo phæång chaûy daìi cuía cäng trçnh bàòng caïch cäüng 25 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I däön khäúi læåüng tæì traïi qua phaíi (khäng phán biãût khäúi læåüng âáút âaìo hay âáút âàõp). Biãøu âäö væìa veî goüi laì âæåìng têch phán cäng taïc âáút. Tênh cháút cuía biãøu âäö laì: - Biãøu âäö âaût cæûc trë taûi âiãøm ranh giåïi âaìo, âàõp (O1, O2). - Taûi vë trê biãøu âäö càõt truûc ox âaïnh dáúu khu væûc tæû cán bàòng âaìo âàõp (âiãøm B). - Diãûn têch giåïi haûn båíi âæåüng têch phán vaì truûc ox laì cäng váûn chuyãøn âáút. Pháön diãûn têch nàòm trãn truûc ox (W>0) cho biãút hæåïng váûn chuyãøn âáút truìng våïi chiãöu truûc ox vaì ngæåüc laûi. + Khoaíng caïch váûn chuyãøn trong mäùi khu væûc cán bàòng âaìo âàõp âæåüc xaïc âënh: W Lvc (2.29) ∑ = max V Trong âoï: Lvc: laì khoaíng caïch váûn chuyãøn trung bçnh trong khu væûc tæû cán bàòng âaìo âàõp. W: Cäng váûn chuyãøn âáút trong khu væûc âang xeït, chênh laì pháön diãûn têch nàòm giæîa âæåìng têch phán vaì truûc ox. max∑V: Giaï trë låïn nháút cuía âäö thë trong khu væûc âang xeït. + + + ++ + O1 O2 - - - - - - O X maxV+ W+ B O X maxV Hçnh 2-13. Biãøu âäö Cutinov cho cäng trçnh chaûy daìi 26 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I CHÆÅNG III. CÄNG TAÏC CHUÁØN BË VAÌ PHUÛC VUÛ THI CÄNG PHÁÖN NGÁÖM CÄNG TRÇNH §3.1. CÄNG TAÏC CHUÁØN BË MÀÛT BÀÒNG THI CÄNG Cäng viãûc chuáøn bë âãø thi cäng âáút gäöm: + Giaíi phoïng vaì thu doün màût bàòng. + Tiãu næåïc bãö màût. 3.1.1. Giaíi phoïng màût bàòng Giaíi phoïng màût bàòng bao gäöm caïc viãûc: Âãön buì di dán, chàût cáy, phaï dåî caïc cäng trçnh cuî nãúu coï, di chuyãøn caïc hãû thäúng kyî thuáût (âiãûn næåïc, thäng tin...), mäö maí ra khoíi khu væûc xáy dæûng cäng trçnh, phaï âaï mäö cäi trãn màût bàòng nãúu cáön, xæí lyï thaím thæûc váût tháúp, doün caïc chæåïng ngaûi váût taûo thuáûn tiãûn cho thi cäng. 1. Phaï dåî cäng trçnh cuî + Khi phaï dåî caïc cäng trçnh xáy dæûng cuî phaíi coï thiãút kãú phaï dåî, baío âaím an toaìn vaì táûn thu váût liãûu taïi sæí duûng âæåüc. Thåìi âiãøm phaï dåî phaíi âæåüc tênh toaïn cuû thãø âãø coï thãø táûn duûng caïc cäng trçnh naìy laìm laïn traûi taûm phuûc vuû thi cäng. + Nhæîng cäng trçnh kyî thuáût nhæ âiãûn, næåïc khi thaïo dåî phaíi baío âaím âuïng caïc quy âënh di chuyãøn. 2. Âaïnh caïc buûi ráûm, cáy cäúi + Bàòng phæång phaïp thuí cäng: duìng dao, ræûa, cæa, âãø âaïnh buûi ráûm cáy cäúi. + Bàòng phæång phaïp cå giåïi: duìng maïy uíi, maïy keïo, tåìi âãø phaït hoang buûi ráûm hay âaïnh ngaî cáy cäúi. 3. Di dåìi mäö maí + Phaíi thäng baïo cho ngæåìi coï mäö maí biãút âãø di dåìi. Khi di dåìi phaíi theo âuïng phong tuûc vaì vãû sinh mäi træång. ì 3.1.3. Tiãu næåïc bãö màût cho khu væûc thi cäng 1. YÏ nghéa cuía viãûc tiãu næåïc bãö màût cho khu væûc thi cäng + Næåïc ta nàòm trong vuìng khê háûu nhiãût âåïi coï læåüng mæa trung bçnh hàòng nàm ráút låïn nãn viãûc tiãu næåïc màût vaì haû mæûc næåïc ngáöm cho cäng trçnh xáy dæûng laì viãûc laìm quan troüng khäng thãø thiãúu. + Coï nhæîng cäng trçnh coï âëa âiãøm xáy dæûng nàòm trong vuìng âáút truîng, nãn mäùi khi coï mæa låïn thæåìng bë ngáûp næåïc. Næåïc æï âoüng gáy nhiãöu caín tråí cho viãûc thi cäng âaìo, âàõp âáút. + Tiãu næåïc bãö màût âãø haûn chãú khäng cho næåïc chaíy vaìo häú moïng, giaím båït caïc khoï khàn cho quaï trçnh thi cäng âáút. 2. Caïc phæång phaïp tiãu næåïc màût cäng trçnh + Âãø baío vãû nhæîng cäng trçnh khoi bë næå í ïc mæa traìn vaìo, ta âaìo nhæîng raînh ngàn næåïc mæa vãö phêa âáút cao vaì chaûy doüc theo caïc cäng trçnh âáút hoàûc âaìo raînh xung quanh cäng træåìng âãø coï thãø tiãu thoaït næåïc mäüt caïch nhanh choïng (hçnh 3-1.). Næåïc chaíy xuäúng raînh thoaït næåïc âæåüc dáùn xuäúng hãû thäúng cäúng thoaït gáön nháút. Kêch thæåïc 27 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Khu væûc xáy dæûng cäng trçnh Raînh thoaït næåïc màût Hçnh 3-1. Taûo raînh thoaït næåïc màût raînh ngàn næåïc phuû thuäüc vaìo bãö màût læu væûc vaì âæåüc xaïc âënh theo tênh toaïn. + Âãø tiãu næåïc màût cho caïc häú moïng âaî âaìo xong do gàûp mæa hay do næåïc ngáöm, ta taûo caïc raînh xung quanh häú moïng våïi âäü däúc nháút âënh táûp trung vãö caïc häú thu, räöi âàût maïy båm âãø tiãu næåïc. Âäúi våïi nhæîng häú moïng coï kêch thæåïc låïn thç ta coï thãø bäú trê nhiãöu häú thu gom taûi caïc goïc cuía häú moïng (hçnh 3-2.). i 1 1 3 4 3 2 2 Hçnh 3-2. Hãû thäúng thoaït næåïc màût cho häú moïng 1. Raînh; 2. Häú ga gom næåïc; 3. ÄÚng båm; 4. Maïy båm §3.2. HAÛ MÆÛC NÆÅÏC NGÁÖM 3.2.1. Muûc âêch Khi âaìo häú moïng hoàûc thi cäng caïc cäng trçnh nàòm sáu trong loìng âáút maì âaïy häú moïng hoàûc cäng trçnh nàòm dæåïi mæûc næåïc ngáöm, næåïc ngáöm chaíy vaìo häú moïng hoàûc cäng trçnh gáy caín tråí cho caïc quaï trçnh thi cäng hoàûc suût låí vaïch âáút... Cáön thiãút kãú biãûn phaïp haû mæûc næåïc ngáöm (hçnh 3-3). Haû mæûc næåïc ngáöm laì laìm cho mæïc næåïc ngáöm haû tháúp cuûc bäü åí mäüt vë trê naìo 28 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I âoï, bàòng caïc phæång phaïp nhán taûo, âaìo giãúng sáu trong táöng chæïa næåïc vaì haû tháúp mæûc næåïc trong âoï bàòng caïch båm liãn tuûc taûo nãn hçnh phãùu truîng. Mäüt giãúng chè laìm Mæûc næåïc ngáöm Mæûc næåïc ngáöm Häú moïng træåïc khi haû mæûc næåïc ngáöm Häú moïng sau khi haû mæûc næåïc ngáöm Hçnh 3-3. Næåïc ngáöm trong häú moïng vaì haû mæûc næåïc ngáöm khä âæåüc mäüt phaûm vi heûp nháút âënh naìo âáúy, muäún laìm khä mäüt vuìng thç xung quanh khu væûc âáút âoï phaíi laìm hãû thäúng giãúng vaì tæì caïc giãúng næåïc âæåüc båm liãn tuûc. Hiãûn nay âãø haû mæûc næåïc ngáöm coï ba loaûi thiãút bë chuí yãúu : + ÄÚng giãúng loüc våïi båm huït sáu + Thiãút bë kim loüc haû mæïc næåïc näng + Thiãút bë kim loüc haû mæïc næåïc sáu. 3.2.2. Caïc phæång phaïp haû mæûc næåïc ngáöm 1. Phæång phaïp giãúng loüc våïi maïy båm hut sáu ï a. Cáúu taûo + Giãúng loüc våïi maïy båm huït sáu: laì bäü thiãút bë gäöm caïc bäü pháûn: äúng giãúng loüc, täø maïy båm âàût trong mäùi giãúng, äúng táûp trung næåïc, traûm båm vaì äúng xaí næåïc. Maïy båm phäø biãún duìng loaûi maïy båm truûc âæïng . + ÄÚng giãúng loüc: laì äúng bàòng theïp coï âæåìng kênh 200 ⎟ 450mm, phêa dæåïi coï nhiãöu khe nhoí âãø huït næåïc goüi laì pháön loüc. Pháön loüc coï cáúu taûo nhæ hçnh veî. Chiãöu daìi pháön loüc tuyì theo âëa cháút coï thãø keïo daìi tæì 6 ⎟ 15m. + Maïy båm truûc âæïng âæåüc âàût sáu trong äúng giãúng, âãø quay maïy båm laì âäüng cå. Hiãûn nay phäø biãún laì duìng loaûi maïy båm truûc âæïng coï nhoïm baïnh xe cäng taïc âàût åí thán maïy vaì bàõt chàût vaìo truûc âæïng chung våïi äúng huït coï læåïi åí âáöu dæåïi b.Nguyãn lyï Næåïc ngáöm sau khi theo caïc khe nhoí cuía äúng giãúng loüc chaíy vaìo trong äúng seî âæåüc maïy båm truûc âæïng liãn tuûc huït lãn trãn c. Kyî thuáût haû giãúng: + Nãúu âáút thuäüc loaûi caït pha seït hay caït, hay loaûi âáút dãù bë xoïi låí thç aïp duûng biãûn phaïp xoïi bàòng tia næåïc âãø haû äúng. Khi âoï åí âáöu dæåïi äúng làõp thãm mäüt muîi äúng âãø phun ra nhæîng tia næåïc aïp læûc vaì näi äú úng âoï våïi mäüt äúng dáùn næåïc cao aïp (8⎟16atm). Næåïc phun ra tæì muîi äúng seî phaï våî kãút cáúu âáút vaì äúng giãúng tæû tuût dáön xuäúng âãún âäü sáu thiãút kãú thç vàûn äúng dáùn næåïc cao aïp ra vaì láúy lãn. 29 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Khi haû äúng trong âáút láùn soíi, sau khi xoïi næåïc caït láùn soíi seî láúp khoaíng träúng xung quanh äúng, taûo ra maìng loüc tæû nhiãn. + Træåìng håüp âáút thiãúu nhæîng thaình pháön taûo ra maìng loüc tæû nhiãn, muäún laìm tàng bãö màût huït næåïc, tàng khaí nàng laìm viãûc cuía giãúng, ta tæû taûo ra xung quanh giãúng mäüt maìng loüc caït soíi bàòng caïch âäø caïc haût coï âæåìng kênh tæì 3 ⎟ 10mm xung quanh äúng giãúng theo mäüt äúng bao. Äúng bao naìy räüng hån äúng giãúng tæì 80 ⎟ 100mm. Âäø soíi ngay sau khi haû xong äúng xuäúng âäü sáu quy âënh, räöi båm næåïc aïp læûc nhoí âãø coï thãø dãù daìng ruït äúng bao lãn. + Nãu âá ú út ràõn chàõc thç phaíi khoan läù âãø âàût äúng giãúng. Sau khi haû xong äúng giãúng 1 1 2 ⎟ 15m) Pháön loüc ( 6 3 4 5 6 2 3 4 a) b) Hçnh 3-4. Giãúng loüc maïy båm huït sáu a) Cáúu taûo: 1. ÄÚng giãúng; 2. Maïy båm truûc âæïng; 3. Låïp dáy theïp 4. Læåïi loüc; 5. Låïp caït loüc; 6. Thaình giãúng. b) Haû giãúng bàòng phæång phaïp xoïi næåïc 1. ÄÚng giãúng; 2. Pháön loüc; 3. ÄÚng dáùn næåïc cao aïp 4. Muîi äúng thç làõp maïy båm huït sáu vaìo trong äúng giãúng. d. Æu vaì nhæåüc âiãøm cuía phæång phaïp * Æu âiãøm + Hiãûu suáút cao, nàng suáút låïn. + Coï thãø náng næåïc lãn cao (80 ⎟ 100m ) nghéa laì coï thãø haû mæûc næåïc ngáöm 30 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I xuäúng sáu. + Mäùi giãúng coï thãø haû mæûc næåïc ngáöm âäüc láûp. * Nhæåüc âiãøm + Cäng taïc haû äúng phæïc taûp, täún nhiãöu thåìi gian vaì chi phê cao. + Maïy båm choïng hoíng nãúu næåïc huït lãn coï láùn caït. e. AÏp duûng + Khi haû mæûc næåïc ngáöm xuäúng sáu, maì caïc loaûi thiãút bë khaïc khäng âuí khaí nàng. + Khi âëa cháút phæïc taûp (âáút næït neí, âáút buìn, âáút seït, seït pha caït xen keî våïi nhæîng låïp caït) nhæîng træåìng håüp naìy phaíi âäø nhiãöu loaûi váût liãûu tháúm næåïc xung quanh äúng loüc. + Khi häú moïng räüng, læåüng næåïc tháúm låïn. + Khi thåìi gian laìm viãc trong hä û ú moïng keïo daìi. 2. Phæång phaïp duìng äúng kim loüc huït näng a. Cáúu taûo(hçnh 3.5) Âoaûn äúng trãn 2 1 1. Âoaûn äúng huït, Âoaûn loüc 2 3 4 ⎟ 10.000 2. Khåïp näúi, 3. Læåïi loüc, 4. Læåïi theïp baío vãû 5. Âoaûn äúng ngoaìi (coï âuûc läù), Âoaûn cuäúi 1.140 9.000 5 6 7 8 9 70 Hçnh 3-5. Cáúu taûo äúng kim loüc 6. Âoaûn äúng trong (khäng âuûc läù), 7. Van vaình khuyãn, 8. Van cáöu, 9. Loì xo. Hãû thäúng kim loüc gäöm ba pháön: âoaûn äúng trãn, âoaûn äúng loüc vaì âoaûn cuäúi. + Âoaûn äúng trãn: laì äúng theïp huït dáùn næåïc, âæåüc näúi laûi våïi nhau tæì nhiãöu âoaûn äúng coï âæåìng kênh 50 ⎟ 68mm, säú âoaûn äúng naìy tuyì thuäüc âäü sáu cáön âàût âoaûn loüc. Âoaûn äúng trãn âæåüc näúi våïi båm huït hay båm âáøy cao aïp. 31 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Âoaûn loüc: gäöm hai äúng theïp läöng nhau. - ÄÚng trong: khäng âuûc läù, âæåüc näúi våïi äúng trãn. - ÄÚng ngoaìi: âæåüc âuûc läù vaì coï âæåìng kênh låïn hån âæåìng kênh äúng trong mäüt êt. - Bãn ngoaìi âæåüc cuäún dáy theïp vaì âæåüc bao båíi læåïi loüc. + Âoaûn cuäúi: gäöm coï van vaình khuyãn, van cáöu vaì bäü pháûn xoïi âáút. b. Nguyãn lyï * Haû äúng kim loüc + Âàût thàóng âæïng âãø âáöu kim loüc âuïng vaìo vë trê thiãút kãú. + Duìng buïa goî nheû âãø pháön âáöu càõm vaìo trong âáút. + Cho båm næåïc cao aïp vaìo trong äúng loüc. Dæåïi aïp suáút låïn næåïc âæåüc neïn vaìo trong kim loüc, âáøy van vaình khuyãn âoïng laûi va ne ì ïn van cáöu måí ra. Næåïc phun ra ngoaìi theo caïc läù ràng nhoün. + Caïc tia næåïc phun ra våïi aïp suáút cao laìm xoïi låí âáút åí âáöu kim loüc, vaì âáøy chuïng lãn màût âáút. Dæåïi troüng læåüng baín thán kim loüc tæì tæì chçm vaìo trong loìng âáút. Âãún âäü sáu thiãút kãú thç dæìng båm næåïc kãút thuïc giai âoaûn haû kim loüc. * Hoaût âäüng huït næåïc ngáöm cuía äúng kim loüc + Cheìn vaìo xung quanh pháön loüc mäüt låïp soíi vaì caït haût to âãø taûo thãm låïp loüc. Cheìn mäüt låïp âáút seït trãn miãûng läù âãø giæî khäng cho khäng khê loüt vaìo trong äúng kim loüc. + Cho båm huït hoaût âäüng, dæåïi taïc duûng cuía chán khäng, van cáöu bë huït âoïng laûi. Næåïc ngáöm åí ngoaìi tháúm qua læåïi loüc vaìo trong äúng ngoaìi âáøy van vaình khuyãn måí ra, chaíy vaìo äúng trong vaì âæåüc huït lãn. * Så âäö bäú trê äúng kim loüc + Så âäö kãút håüp hai táöng haû näng. Hãû thäúng äúng kim loüc coï thãø haû mæûc næåïc ngáöm tæì 4 ⎟ 5 m, âãø haû sáu hån ta kãút håüp nhiãöu táöng kim loüc xuäúng tháúp dáön. + Så âäö bäú trê âäúi våïi màût bàòng heûp: Bäú trê mäüt haìng äúng kim loüc chaûy doüc cäng trçnh. + Så âäö bäú trê âäúi våïi màût bàòng räüng: Bäú trê hãû thäúng äúng kim loüc xung quanh häú moïng. + Læu læåüng næåïc cuía hãû thäúng nãúu bäú trê theo chuäùi: H h k l Q ( ). . 2 − = (3.1) R + Læu læåüng næåïc cuía hãû thäúng nãúu bäú trê theo voìng: − = (3.2) H S S K Q 1,36(2 ). . F R − lg lg π 32 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I ⎟ 10.000 8.000 1 2 3 3 ⎟ 5.000 4.000 2 ⎟ 4.000 3.000 ⎟ 10.000 8.000 Hçnh 3-6. Så âäö kãút håüp hai táöng kim loüc haû näng 1. Mæûc næåïc ngáöm træåïc khi haû. 2. Mæûc næåïc ngáöm sau khi haû 3. Hãû thäúng kim loüc a) b) 3 2 3 1 2 2 3 3 2 1 4 4 1 1 5 1 5 Hçnh 3-7. Så âäö bäú trê hãû thäúng äúng kim loüc a) Bäú trê theo voìng kheïp kên; b) Bäú trê theo chuäùi 1. ÄÚng kim loüc; 2. ÄÚng gom næåïc; 3. Maïy båm, 4. Mæûc næåïc ngáöm træåïc khi haû 5. Mæûc næåïc ngáöm sau khi haû. 33 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 3. Phæång phaïp duìng äúng kim loüc huït sáu a. Cáúu taûo(hçnh 3-8) + ÄÚng kim loüc huït sáu coï cáúu taûo khaïc våïi kim loüc huït näng laì âæåìng kênh to hån, pháön thán äúng vaì pháön loüc daìi hån, trong äúng loüc coï thãm mäüt äúng thæï hai mang miãûng phun nhàòm âæa næåïc lãn cao. Cáúu taûo äúng kim loüc huït sáu nhæ hçnh 3-8. b. Nguyãn lyï + Âáöu tiãn haû äúng loüc ngoaìi (äúng 1), coï pháön loüc vaì pháön chán äúng xuäúng âáút bàòng phæång phaïp xoïi næåïc tæång tæû nhæ khi haû äúng kim loüc huït näng. + Sau âoï thaí vaìo trong äúng (1) 1 1 2 3 4 5 6 7 1: äúng ngoaìi, 2 : äúng trong, 3 : miãûng phun, 4 : khåïp näúi, 5 : äúng loüc trong, 6 : äúng loüc ngoaìi, 7 : van bi. äúng nhoí hån (äúng 2) mang miãûng phun (3) åí pháön dæåïi. + Maïy båm âáøy næåïc cao ap vå ï ïi aïp suáút 7,5 ⎟ 8 at 6 Hçnh 3-8. ÄÚng kim loüc huït sáu vaìo äúng kim loüc, næåïc chaíy 1 trong khoaíng träúng giæîa hai äúng (1) vaì (2) räöi âãún miãûng phun. Tia næåïc chaíy qua caïc läù nhoí cuía miãûng phun vaì phun lãn våïi mäüt læu täúc ráút låïn, laìm giaím aïp suáút khäng khê trong khoaíng khäng gian phêa dæåïi cuía äúng trong, huït theo næåïc ngáöm dæåïi âáút lãn cao. + Häùn håüp næåïc ngáöm vaì næåïc ban âáöu âæåüc huït lãn chaíy vaìo mäüt hãû thäúng äúng dáùn âãún bãø chæïa næåïc. 2 7 4 5 3 1 : maïy båm, 2 : äúng dáùn næåïc mäöi, 3 : pháön äúng loüc, 4 : pháön thán äúng, 5 : mæûc næåïc ngáöm, 6 : maïng gom næåïc, 7 : bãø chæïa næåïc. Maïy båm laûi láúy næåïc trong bãø naìy âãø båm vaìo äúng kim loüc laìm næåïc mäöi. Næåïc Hçnh 3-9. Så âäö laìm viãûc cuía hãû thäúng äúng kim loüc sáu thæìa trong bãø seî âæåüc båm dáùn âi nåi khaïc. 34 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Âäúi våïi nhæîng nåi âáút caït, âáút caït láùn soíi thç khäng cáön âäø maìng loüc xung quanh äúng kim loüc huït sáu. Nhæng khi duìng åí nhæîng nåi âáút seït pha caït, âáút êt tháúm thç phaíi âäø maìng loüc xung quanh äúng. c. Phaûm vi aïp duûng + Duìng âãø haû mæûc næåïc ngáöm xuäúng sáu, khi maì äúng kim loüc huït näng khäng haû âæåüc. + Duìng äúng kim loüc huït sáu coï thãø haû mæûc næåïc ngáöm xuäúng âãún âäü sáu 18m. Tuy nhiãn khäng nãn duìng thiãút bë naìy âãø haû mæûc næåïc ngáöm xuäúng quaï sáu vç phaíi cáön mäüt læåüng næåïc mäöi quaï låïn. + Trong træåìng håüp nguäön næåïc tháúm låïn (trãn 5 lêt/giáy cho mäüt äúng kim loüc) vaì thåìi gian haû mæc næå û ïc ngáöm khaï daìi thç nãn aïp duûng phæång phaïp äúng giãúng loüc coï maïy båm huït sáu, vç noï coï hiãûu suáút cao hån phæång phaïp äúng kim loüc huït sáu. §3.3. ÂËNH VË CÄNG TRÇNH 3.3.1. Càõm truûc âënh vë + Tæì coüc mäúc chuáøn, cao trçnh chuáøn (âæåüc bãn måìi tháöu baìn giao), dæûa trãn baín veî thiãút kãú màût bàòng âënh vë, triãøn khai caïc truûc cuía cäng trçnh theo hai phæång bàòng maïy tràõc âaût, thæåïc theïp, nivä, quaí doüi, dáy theïp φ1 (hçnh 3-10). 1 1 1 a) 5 2 2 2 b) 5 3 ⎟ 300 200 ⎟ 300 200 200 ⎟ 300 1 - 1 4 200 ⎟ 300 2 - 2 Hçnh 3-10. Hãû coüc âån âënh vë a) : Coüc gäù, b) : Coüc theïp 1. Âinh âënh vë tim; 2. Raînh âënh vë tim, 3. Coüc gäù 40x40x1000; 4. Coüc theïp φ 20 5. Bãtäng giæî coüc. + Mäùi mäüt truûc âæåüc xaïc âënh båíi hai coüc (hay nhiãöu coüc tuyì theo màût bàòng cäng trçnh). Caïc coüc âënh vë naìy âæåüc bäú trê taûi nhæîng vë trê sao cho dãù nhçn tháúy, khäng aính hæåíng âãún cäng taïc thi cäng vaì âæåüc baío vãû cáøn tháûn trong suäút quaï trçnh thi cäng. 35 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Caïc coüc âënh vë coï thãø laìm bàòng gäù våïi tiãút diãûn 40x40x100 hay âæåüc laìm bàòng coüc theïp φ20. + Khi càõm truûc âënh vë duìng hãû coüc âån nhæ trãn coï æu âiãøm laì êt gáy caín tråí trong quaï trçnh thi cäng, dãù baío quaín. Tuy nhiãn viãûc duìng hãû coüc âån coï nhæåüc âiãøm laì trong quaï trçnh âënh vë tim truûc cuía cäng trçnh, viãûc âoïng coüc xuäúng âáút (âãø vaûch tim) ráút khoï chênh xaïc, thæåìng nãúu khäng âãø yï khi âoïng xong coüc thç âæåìng tim cuía cäng trçnh khäng coìn nàòm trãn âáöu coüc næîa (vç coüc âaî bë âoïng lãûch). Âãø traïnh hiãûn tæåüng naìy trong quaï trçnh âoïng phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra bàòng maïy kinh vé. + Ngoaìi hãû thäúng coüc âån, ta coìn duìng giaï ngæûa âãø âaïnh dáúu tim, truûc âënh vë (hçnh 3-11). 4 3 4 3 a) b) 1 1 2 2 5 5 Hçnh 3-11. Hãû thäúng giaï ngæûa a) Giaï ngæûa coï vaïn ngang liãn kãút trãn âáöu coüc, b) Giaï ngæûa coï vaïn ngang liãn kãút trãn thán coüc, 1. Coüc; 2. Thanh ngang; 3. Âinh laìm dáúu tim 4. Âinh liãn kãút; 5. Bãtäng giæî chán coüc. Giaï ngæûa âån: Gäöm hai cäüt vaì mäüt táúm vaïn âæåüc baìo nhàôn, thàóng âoïng ngang vaìo phêa sau cäüt, âãø khi càng dáy vaïn khäng bë läi báût khoíi cäüt. Cuîng coï thãø âoïng nàòm vaïn trãn hai âáöu cäüt. Giaï ngæûa keïp: Hãû thäúng goìm nhiãöu giaï ngæûa âån gheïp laûi våïi nhau. Âãø âaïnh dáúu tim truûc cäng trçnh ta duìng chç vaûch trãn vaïn ngang räöi duìng âinh âoïng âãø laìm dáúu vaì duìng âãø càng dáy sau naìy. + Khi duìng giaï ngæûa âãø laìm dáúu mäüt tim, truûc cäng trçnh thç âäü daìi vaïn ngang (khoaíng caïch giæîa hai cäüt) laì l = 0,4 ⎟ 0,6m. + Khi duìng giaï ngæûa âãø âaïnh dáúu nhiãöu tim (truûc) cuía cäng trçnh thç chiãöu daìi vaïn ngang phuû thuäüc vaìo khoaíng caïch giæîa hai tim(truûc) biãn. + Hãû thäúng giaï ngæûa khàõc phuûc âæåüc nhæåüc âiãøm cuía coüc âån, viãûc âënh vë cäng trçnh ráút dãù daìng vaì chênh xaïc. Tuy nhiãn nãúu duìng hãû thäúng Gavari låïn (daìi) âãø âënh vë hãút cäng trçnh seî gáy caín tråí trong giao thäng phuûc vuû thi cäng. Chênh vç váûy maì tuyì 36 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I theo âëa hçnh maì choün hãû thäúng coüc âån hay hãû thäúng giaï ngæûa hoàûc kãút håüp caí hai sao cho håüp lyï. + Âäúi våïi nhæîng cäng trçnh xáy chen: Trong træåìng håüp naìy màût bàòng thi cäng khäng cho pheïp ta càõm coüc hay giaï ngæûa âãø laìm dáúu tim truûc cäng trçnh åí nhæîng caûnh giaïp våïi cäng trçnh lán cáûn. Do âoï mäúc cäng trçnh âæåüc gæíi træûc tiãúp lãn cäng trçnh lán cáûn. Dáúu mäúc tim, truûc cäng trçnh phaíi âæåüc sån roî raìng taûi vë trê dãù quan saït, dãù baío quaín. Hçnh 3-12. Hãû thäúng giaï ngæûa âãø âënh vë cäng trçnh 1. Màût bàòng cäng trçnh; 2. Giaï ngæûa; 3. Âinh; 4. Dáy càng 3.3.2. Giaïc moïng cäng trçnh + Dæûa vaìo caïc baín veî thiãút kãú moïng, tênh cháút cuía âáút âãø xaïc âënh kêch thæåïc häú âaìo. + Tæì caïc truûc âënh vë triãøn khai caïc caïc âæåìng tim moïng. + Tæì âæåìng tim phaït triãn ra bä ù ún âènh cuía häú âaìo. + Duìng väi bäüt raíi theo chu vi cuía häú âaìo. + Taûi mäùi häú âaìo, hay nhiãöu häú gáön nhau phaíi coï mäüt cao âäü chuáøn âãø tiãûn kiãøm tra cao trçnh häú moïng. §3.4. CHÄÚNG VAÏCH ÂÁÚT HÄÚ ÂAÌO 3.4.1. Muûc âêch Cáön phaíi chäúng vaïch âáút häú âaìo khi âaìo häú våïi vaïch thàóng âæïng. Viãûc âaìo häú våïi vaïch thàóng âæïng thæåìng gàûp trong nhæîng træåìng håüp sau: + Âaìo theo âäü däúc tæû nhiãn âãø traïnh hiãûn tæåüng suût låí maïi däúc häú âaìo seî laìm tàng khäúi læåüng âaìo cuîng nhæ âàõp dáùn âãún tàng giaï thaình cäng trçnh nãn phaíi âaìo vaïch 37 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I thàóng âæïng. + Âëa hçnh khäng cho pheïp âaìo häú coï maïi däúc vç coï nhæîng cäng trçnh xung quanh (thæåìng gàûp trong caïc cäng trçnh xáy chen). + Tuy nhiãn khi âaìo våïi mäüt âäü sáu khäng låïn, âáút coï âäü dênh kãút täút, âáút bë neïn chàût theo thåìi gian ta coï thãø âaìo vaïch thàóng âæïng maì khäng cáön phaíi chäúng vaïch âáút. ÆÏng våïi mäùi loaûi âáút khaïc nhau, chiãöu sáu häú âaìo cho pheïp âaìo âáút thàóng âæïng htâ âæåüc tênh theo cäng thæïc 3.3 hay tra baíng nhæ sau : ⎥⎥⎥⎥⎦⎤ ⎢⎢⎢⎢⎣⎡−⎟⎠⎞ ⎜⎝⎛ − 1 2 c h (3.3) = q td γ ϕ k tg Trong âoï: 45 o 2 γ (kg/cm3, T/m3): Troüng læåüng riãng cuía âáút. ϕ (âäü): Goïc ma saït trong cuía âáút. c (kg/cm2, T/m2): Læûc dênh âån vë cuía âáút. q (kg, T): taíi troüng âeì lãn màût âáút. k Hãû säú an toaìn: ( k = 1,5 ⎟ 2,5). Loaûi âáút htâ (m) - Âáút caït, âáút láùn soíi - Âáút aï caït, aï seït - Âáút seït, âáút thët - Caïc loaûi âáút ràõn chàõc (âáút thët, âáút seït) ≤ 1 ≤ 1,25 ≤ 1,5 ≤ 2 + Khi chiãöu sáu âaìo âáút væåüt quaï caïc quy âënh cho pheïp hoàûc mæûc næåïc ngáöm cao hån âaïy häú âaìo, træåìng håüp naìy nãúu khäng chäúng vaïch âáút thç maïi âáút dãù bë suût låí, gáy khoï khàn trong thi cäng cuîng nhæ gáy nguy hiãøm cho ngæåìi vaì thiãút bë thi cäng. 3.4.2. Caïc biãûn phaïp chäúng vaïch âáút häú âaìo thàóng âæïng (häú âaìo näng) 1. Chäúng vaïch âáút bàòng vaïn ngang a. Chuáøn bë vaì thi cäng + Vaïn táúm gheïp laûi våïi nhau thaình nhæîng maíng coï chiãöu räüng tæì 0,5 ⎟ 1m. + Âaìo häú moïng xuäúng sáu tæì 0,5 ⎟ 1m tuyì theo tæìng loaûi âáút sao cho vaïch âáút váùn khäng bë saût låí. + Tiãún haình chäúng âåî bàòng caïch eïp saït cac tá ï úm vaïn song song våïi màût âáút vaìo caïc màût cuía häú âaìo räöi duìng caïc thanh chäúng âæïng âåî åí phêa ngoaìi, duìng caïc thanh neïo (khi màût bàòng phêa trãn räüng raîi), thanh vàng ngang (nãúu häú âaìo heûp) hay thanh chäúng xiãn (nãúu häú daìo räüng) âãø âåî hãû vaïn laït ngang. Táúm vaïn trãn cuìng phaíi âàût cao hån màût âáút mäüt khoaíng 5 ⎟ 10cm âãø ngàn khäng cho âáút, âaï trãn màût âáút råi xuäúng häú moïng (hçnh 3-13). + Âäúi våïi thanh chäúng xiãn vaì thanh vàng ngang thæåìng aính hæåíng âãún màût bàòng 38 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I thi cäng, thanh neïo chè aïp duûng khi màût bàòng thi cäng räüng raîi âuí chäù âãø liãn kãút thanh neïo våïi vuìng âáút äøn âënh xung quanh. Chäúng xiãn Vaïn laït ngang Hçnh 3-13 Chäúng cheïo häù tråü chäúng âæïng ≥tgH Bϕ Thanh giàòng ngang Vaïn laït ngang Coüc neo Vàng ngang Coüc chäúng H Màût træåüt ϕ Vaïn gäù laït ngang Hçnh 3-14. PP neïo gia cäú thaình häú taûo thäng thoaïng MB thi cäng âaïy häú âaìo Hçnh 3-15. Chäúng vaïch âáút bàòng vaïn laït ngang - Häú âaìo heûp + Tiãúp tuûc âaìo sáu tæìng âåüt 0,5 ⎟ 1m räöi laûi chäúng âåî vaïch âáút cho âãún âäü sáu thiãút kãú. b. Phaûm vi aïp duûng Khi âaìo häú åí nhæîng loaûi âáút coï âäü kãút dênh nhoí, khäng coï næåïc ngáöm hoàûc coï næåïc ngáöm ráút êt. Chiãöu sáu häú âaìo tæì 2 ⎟ 4m. 2. Chäúng vaïch âáút bàòng vaïn laït doüc a. Chuáøn bë vaì thi cäng + Vaïn táúm âæåüc vaït nhoün mäüt âáöu. + Caïc thanh chäúng ngang, neûp âæïng gäúi tæûa. + Duìng vaïn doüc âoïng doc theo chu vi cá ü ön âaìo häú . + Tiãún haình âaìo âáút âãún âäü sáu thiãút kãú. + Duìng neûp ngang liãn kãút caïc táúm vaïn laûi våïi nhau. 39 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Duìng caïc thanh chäúng âæïng âãø âåî caïc neûp ngang. + Duìng thanh chäúng ngang, thanh neïo hay vàng ngang âåî caïc thanh âæïng û. b. Phaûm vi aïp duûng: Khi âaìo häú åí nhæîng loaûi âáút coï âäü kãút dênh nhoí, råìi raûc, âáút áøm æåït hoàûc âáút chaíy, chiãöu sáu häú âaìo tæì 2 ⎟ 4m. ≥tgH Bϕ a) b) Thanh giàòng ngang Chäúng xiãn Vaïn laït âæïng Neûp ngang Vaïn laït âæïng H Neûp ngang ϕ Hçnh 3-16. Chäúng vaïch âáút bàòng vaïn laït âæïng a) Duìng chäúng xiãn b) Duìng thanh neïo 40 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I CHÆÅNG IV. KYÎ THUÁÛT THI CÄNG ÂÁÚT §4.1. THI CÄNG ÂÁÚT BÀÒNG PHÆÅNG PHAÏP THUÍ CÄNG Thi cäng âáút thuí cäng laì phæång phaïp thi cäng truyãön thäúng. Duûng cuû duìng âãø laìm âáút laì duûng cuû cäø truyãön nhæ xeíng, cuäúc chim, keïo càõt âáút, xaì beng, cuäúc chim v.v... Âãø váûn chuyãøn âáút, ngæåìi ta duìng quang gaïnh, xe ruìa, xe boì... 4.1.1. Caïc nguyãn tàõc thi cäng 1. Nguyãn tàõc 1 Læûa choün duûng cuû thi cäng thêch håüp tuyì theo tæìng loaûi âáút. Vê duû : Xuïc âáút duìng xeíng vuäng, xeíng cong; Âaìo âáút duìng xeíng troìn, thàóng; Âáút cæïng duìng cuäúc chim, xaì beng; Âáút láùn soíi, âaï duìng chooìng, cuäúc chim; Âáút deío mãöm duìng keïo càõt, mai âaìo. 2. Nguyãn tàõc 2 Phaíi coï biãûn phaïp laìm giaím thiãøu khoï khàn cho thi cäng. Vê duû : Khi thi cäng âaìo âáút maì gàûp âáút quaï cæïng thç ta phaíi laìm mãöm âáút træåïc khi âaìo bàòng caïch tæåïi næåïc hay duìng xaì beng, chooìng, âãø laìm tåi træåïc. Hoàûc khi âang thi cäng thç gàûp tråìi mæa hay gàûp mæûc næåïc ngáöm cao phaíi coï biãûn phaïp tiãu næåïc màût, haû mæûc næåïc ngáöm... 3. Nguyãn tàõc 3 Täø chæïc thi cäng håüp lyï. Phaíi phán cäng caïc täø âäüi theo caïc tuyãún laìm viãûc, traïnh táûp trung nhán cäng taûi mäüt vë trê. Täø chæïc váûn chuyãøn phaíi håüp lyï, thäng thæåìng thç hæåïng âaìo âáút vaì hæåïng váûn chuyãøn thàóng goïc våïi nhau hoàûc ngæåüc chiãöu nhau. 4.1.2. Mäüt säú biãûn phaïp thi cäng 1 1 1 I I 2 2 II II 3 3 III III 2 3 4 Hçnh 4-1. Âaìo häú khi coï næåïc ngáöm hay trong tråìi mæa I , II , III : Raînh tiãu næåïc 1, 2, 3, 4 : Thæï tæû låïp âaìo + Nãúu häú âaìo sáu thç chia ra laìm nhiãöu âåüt, chiãöu daìy âaìo âáút cuía mäùi âåüt tæång æïng våïi duûng cuû thi cäng. Coï thãø mäùi âåüt do mäüt täø âaìo, caïc täø âaìo caïch nhau sao cho maïi däúc cuía häú âaìo nhoí hån âäü däúc tæû nhiãn cuía âáút. Täø âaìo âáút cuäúi cuìng âi âãún âáu 41 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I thç cäng viãûc cuîng hoaìn táút, khäng coìn ngæåìi, phæång tiãûn âi laûi laìm phaï våî cáúu truïc cuía âáút. + Khi âaìo âáút åí khu væûc coï næåïc hoàûc trong muìa mæa, âãø âãö phoìng næåïc chaíy traìn trãn màût cäng trçnh, ta cáön taûo raînh sáu thu næåïc vaìo mäüt chäù âãø båm thoaït âi. Raînh thu næåïc luän thæûc hiãûn træåïc mäùi âåüt âaìo. + Khi âaìo âáút gàûp caït chaíy, buìn chaíy ta phaíi laìm häú coï táöng loüc ngæåüc âãø gaûn láúy næåïc trong räöi måïi båm næåïc âi. Khäng âæåüc båm næåïc træûc tiãúp coï caït. Nãúu båm træûc tiãúp næåïc coï caït seî laìm räùng âáút, phaï hoíng cáúu truïc âáút nguyãn åí xung quanh, gáy hæ hong ca í ïc cäng trçnh lán cáûn. Âäúi våïi häú âaìo räüng, coï buìn chaíy, phaíi laìm haìng coüc chäúng, loït phãn vaì råm âãø ngàn khäng cho caït chaíy xuäúng phêa dæåïi. Nãúu âaìo sáu thç cáön laìm theo daûng báûc thang. 2 1 ⎟ 500 Låïp âáút 1 200 ⎟ 500 3 Låïp âáút 2 200 Hçnh 4-2. Âaìo âáút nåi coï buìn, caït chaíy 1. Coüc tre (hay coüc gäù); 2. Phãn næïa; 3. Råm... §4.2. THI CÄNG ÂAÌO ÂÁÚT BÀÒNG CÅ GIÅÏI 4.2.1. Âaìo âáút bàòng maïy âaìo gaìu thuáûn 1. Caïc thäng säú kyî thuáût (hçnh 4-3) + RI = Rmin: laì baïn kênh nhoí nháút maì maïy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc taûi mäüt vë trê âæïng tæång æïng våïi chiãöu cao âaìo âáút HI. + RII: laì baïn kênh âaìo âáút åí cao trçnh maïy âæïng, chiãöu cao tæång æïng laì HII = 0. + RIII = Rmax: laì baïn kênh âaìo låïn nháút maì maïy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc taûi vë trê âæïng, æïng våïi chiãöu cao âaìo âáút laì HIII. + RIV: laì baïn kênh âaìo tæång æïng våïi chiãöu cao âaìo âáút låïn nháút maì maïy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc taûi cao trçnh âæïng HIV = Hmax. + r1: laì baïn kênh âäø âáút tæång æïng våïi chiãöu cao âäø âáút låïn nháút h1 = hmax maì maïy thæûc hiãûn âæåüc taûi vë trê âæïng. + r2 = rmax: laì baïn kênh âäø âáút låïn nháút maì maïy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc taûi vë trê âæïng, coï chiãöu cao gaìu âäø tæång æïng laì h2. 42 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Ghi chuï: + Caïc kêch thæåïc âãöu tênh tæì truûc quay cuía maïy âaìo. + Baïn kênh âaìo âáút tênh âãún læåîi dao cuía gaìu âaìo. Baïn kênh âäø âáút tênh âãún troüng tám gaìu. + Chiãöu cao âaìo âáút tênh tæì màût âáút lãn âãún læåîi dao, coìn chiãöu cao âäø âáút tênh âãún âiãøm tháúp nháút cuía âaïy gaìu khi måí nàõp. RIV r1 h2 r1 r2 = rmax HIII HI RI = Rmin RII RIII = Rmax HIV = Hmax Hçnh 4-3. Caïc thäng säú kyî thuáût cuía maïy âaìo gaìu thuáûn 2. Caïc kiãøu âaìo cuía maïy âaìo gaìu thuáûn a. Âaìo doüc + Laì caïch âaìo maì maïy âaìo tuáön tæû di chuyãøn doüc theo chiãöu daìi cuía häú âaìo, hæåïng âaìo truìng hoàûc song song våïi truûc tuyãún âaìo. + Âaìo doüc âæåüc aïp duûng cho nhæîng häú âaìo chaûy daìi nhæ kãnh mæång, long ì âæåìng. + Coï hai kiãøu âaìo doüc bàòng maïy âaìo gaìu thuáûn: ♦ Âaìo doüc âäø bãn: Xe váûn chuyãøn âáút âæïng ngang våïi maïy âaìo vaì chaûy song song våïi âæåìng di chuyãøn cuía maïy âaìo. AÏp duûng khi khoang âaìo räüng âuí chäù bäú trê xe váûn chuyãøn. + Maïy âaìo vaì ätä váûn chuyãøn coï thãø åí cuìng cao trçnh hoàûc maïy âaìo coï thãø âæïng tháúp hån ätä váûn chuyãøn mäüt êt + Theo caïch âaìo naìy maïy âaìo vaì ätä váûn chuyãøn âáút laìm viãûc dãù daìng. Coï thãø sæí duûng moüi loaûi xe taíi to hay nhoí âãø váûn chuyãøn âáút. + Theo caïch âaìo naìy maïy âaìo chè thæûc hiãn û 41voìng quay âãø âäø âáút do âoï nàng suáút âaìo tàng. ♦ Âaìo doüc âäø sau: Ätä váûn chuyãøn âáút âæïng åí phêa sau maïy âaìo. + Caïch âaìo naìy aïp duûng khi âaìo nhæîng häú heûp, chè coï mäüt âæåìng cuût dáùn âãún chäù 43 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I âaìo, trong häú ätä váûn chuyãøn khoï xoay såí. + Âãø vaìo láúy âáút ätä phaíi chaûy luìi trong khoang. + Âãø âäø âáút âæåüc vaìo trong ätä váûn chuyãøn maïy âaìo phaíi quay cáön 21 voìng quay, nãn thåìi gian âäø âáút tàng dáùn âãún giaím nàng suáút maïy âaìo. Hçnh 4-4. Âaìo doüc âäø bãn (Maïy âaìo âæïng tháúp hån ätä váûn chuyãøn) b. Âaìo ngang + Hæåïng âaìo vuäng goïc våïi truûc tiãún cuía maïy. Khi khoang âaìo räüng thç måïi bäú trê âaìo ngang. I + Theo caïch âaìo naìy Hçnh 4-5. Âaìo doüc âäø sau âæåìng váûn chuyãøn âáút coï thãø ngàõn hån. 🙣 Chuï yï + Khi chiãöu sáu häú cáön âaìo 1 Hçnh 4-6. Âaìo Ngang 1 låïn hån chiãöu cao âaìo låïn nháút Hmax thç coï thãø chia thaình nhiãöu låïp âãø âaìo. 1: hæåïng di chuyãøn cuía ätä váûn chuyãøn âáút, I + Trong khoang âaìo, nãúu cao trçnh maïy âaìo tháúp hån cao : hæåïng di chuyãøn cuía maïy âaìo. trçnh xe váûn chuyãøn thç kiãøu âaìo naìy goüi laì âaìo theo báûc, coìn khi maïy âaìo vaì xe váûn chuyãøn âæïng trãn cuìng mäüt cao trçnh thç kiãøu âaìo naìy goüi laì âaìo theo âåüt. + Trong thæûc tãú âãø choün caïch âaìo vaì caïch âäø âáút vaìo phæång tiãûn váûn chuyãøn, ta thæåìng dæûa vaìo bãö räüng cuía khoang âaìo. Sau âáy laì mäüt säú træåìng håüp cuû thãø: 44 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I - Khi chiãöu räüng khoang âaìo B < 1,5Rmax ( = 1,5RIII ) thç bäú trê maïy âaìo chaûy doüc âäø sau. Xe váûn chuyãøn âáút âæåüc bäú trê âæïng chãúch sau maïy âaìo, nghéa laì maïy âaìo âæïng gáön mäüt bãn båì häú âaìo, coìn ätä váûn chuyãøn âæïng saït vãö båì bãn kia cuía häú âaìo. - Khi chiãöu räüng häú âaìo B = (1,5 ⎟ 1,9)Rmax thç cho maïy âaìo chaûy doüc åí giæîa vaì âäø âáút lãn caïc xe váûn chuyãøn âæïng hai bãn phêa sau. - Nãúu chiãöu räüng häú âaìo B lãn âãún 2,5Rmax thç cho maïy âaìo chaûy räüng thaình hçnh chæî chi (hçnh dêch dàõc), váùn âaìo theo kiãøu âaìo doüc âäø sau. - Khi chiãöu räüng häú âaìo B âãún 3,5Rmax coï thãø cho maïy âaìo ngang häú moïng vaì tiãún dáön lãn theo kiãøu chaûy doüc âäø sau. Nhæîng maïy âaìo loaûi nhoí (dung têch gaìu tæì 0,25 ⎟ 0,65m3 ) chaûy chæî chi mäüt caïch dãù daìng. Trong caïc häú âaìo âæåüc måí räüng nhæ váûy, maïy âaìo âäø âáút lãn xe taíi dãø daìng. - Nãúu häú âaìo räüng hån 3,5Rmax thç ban âáöu âaìo mäüt tuyãún theo kiãøu chaûy doüc âäø sau, caïc tuyãún âaìo sau seî thi cäng theo kiãøu âaìo doüc âäø bãn. Rmax Rmax B < 1,5 Rmax B = 2,5 ⎟ 1,9) B = (1,5 Rmax B = 3,5 Hçnh 4-7. Caïc kiãøu âaìo theo bãö räüng häú moïng - Nãúu häú âaìo khaï sáu vaì räüng thç phaíi cho maïy âaìo thaình IIIIII nhiãöu báûc. Trong phaûm vi tiãút diãûn häú âaìo thiãút kãú sao cho säú tuyãún IV VIIIX V VI VIII 1 âaìo nhoí nháút, sao cho mäüt âæåìng váûn chuyãøn âáút phuûc vuû âæåüc caí ba tuyãún âaìo vaì sao cho læåüng âáút 2 X XI Hçnh 4-8. Âaìo häú moïng sáu vaì räüng soït laûi sau khi âaìo laì nhoí nháút. Muäún giaím læåüng âáút soït åí caïc maïi däúc, nghéa laì muäún hçnh daûng 1 : Caïc khoang âaìo âæåüc âaïnh säú thæï tæû tæì I ⎟ XI 2 : Âáút soït laûi sau khi âaìo. caïc khoang âaìo gáön giäúng hçnh daûng maïi däúc thiãút kãú nháút, thç chiãöu sáu caïc khoang 45 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I âaìo saït maïi däúc phaíi nhoí. 3. Æu nhæåüc âiãøm cuía maïy âaìo gaìu thuáûn a. Æu âiãøm + Maïy âaìo gaìu thuáûn coï tay cáön ngàõn vaì xuïc thuáûn nãn âaìo ráút khoíe coï thãø âaìo âæåüc nhæîng häú âaìo sáu vaì räüng våïi cáúp âáút tæì cáúp I ⎟ IV. + Maïy âaìo gaìu thuáûn thêch håüp duìng âãø âäø âáút lãn xe chuyãøn âi. Kãút håüp våïi xe chuyãøn âáút nãn bäú trê quan hãû giæîa dung têch gaìu vaì dung têch thuìng xe håüp lê seî cho nàng suáút cao, traïnh råi vaîi laîng phê. + Nãúu bäú trê khoang âaìo thêch håüp thç maïy âaìo gaìu thuáûn coï nàng suáút cao nháút trong caïc loaûi maïy âaìo mäüt gaìu. b. Nhæåüc âiãøm + Khi âaìo âáút maïy âaìo phaíi âæïng dæåïi khoang âaìo âãø thao taïc, vç váûy maì maïy âaìo gaìu thuáûn chè laìm viãûc täút åí nhæîng häú âaìo khä raïo khäng coï næåïc ngáöm. + Täún cäng vaì chi phê laìm âæåìng cho maïy vaì phæång tiãûn váûn chuyãøn lãn xuäúng khoang âaìo. 4.2.2. Âaìo âáút bàòng maïy âaìo gaìu nghëch 1. Caïc thäng säú kyî thuáût (hçnh 4-9) RI I Rmin RIII III RII = Rmax II HI max HII = H Hçnh 4-9. Caïc thäng säú kyî thuáût cuía maïy âaìo gaìu + RI: Baïn kênh âäø âáút våïi chiãöu cao tæång æïng laì HI. Mäùi maïy seî coï Râäømax. + RII = Rmax: Baïn kênh âaìo âáút låïn nháút våïi chiãöu cao âaìo tæång æïng laì HII = 0. + Rmin: Baïn kênh âaìo âáút nhoí nháút æïng våïi cao trçnh âaìo HII = 0. + HII = Hmax: Chiãöu sáu âaìo âáút låïn nháút maïy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc. 46 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 2. Caïc kiãøu âaìo cuía maïy âaìo gaìu nghëch a. Âaìo doüc Maïy âæïng trãn båì häú âaìo, dëch chuyãøn luìi theo truûc cuía häú âaìo. b. Âaìo ngang + Maïy âæïng trãn båì häú âaìo, dëch chuyãøn song song våïi truûc häú âaìo. + AÏp duûng âaìo nhæîng häú âaìo coï chiãöu räüng låïn. b) a) Hçnh 4-10. Caïc kiãøu âaìo cuía maïy âaìo gaìu nghëch a) : Âaìo doüc, b) : Âaìo ngang. 3. Æu nhæåüc âiãøm cuía maïy âaìo gaìu nghëch a. Æu âiãøm + Maïy âaìo gaìu nghëch cuîng coï tay cáön ngàõn nãn âaìo ráút khoeí, coï thãø âaìo âæåüc cáúp âáút tæì cáúp I ⎟ IV. + Cuîng nhæ maïy âaìo gaìu thuáûn, maïy âaìo gaìu nghëch thêch håüp âãø âaìo vaì âäø âáút lãn xe chuyãøn âi hoàûc âä âä ø úng. + Maïy coï cå cáúu goün nheû nãn thêch håüp âãø âaìo caïc häú âaìo åí nhæîng nåi cháût heûp, caïc häú âaìo coï vaïch thàóng âæïng, thêch håüp âãø thi cäng âaìo häú moïng caïc cäng trçnh dán duûng vaì cäng nghiãûp. + Do âæïng trãn båì häú âaìo âãø thi cäng nãn maïy coï thãø âaìo âæåüc caïc häú âaìo coï næåïc vaì khäng phaíi täún cäng laìm âæåìng lãn xuäúng khoang âaìo cho maïy vaì phæång tiãûn váûn chuyãøn. b. Nhæåüc âiãøm + Khi âaìo âáút maïy âaìo âæïng trãn båì häú âaìo âãø thao taïc, vç váûy cáön quan tám âãún khoaíng caïch tæì meïp maïy âãún meïp häú âaìo âãø âaím baío äøn âënh cho maïy. + Nàng suát thá ú úp hån nàng suáút maïy âaìo gaìu thuáûn coï cuìng dung têch gaìu. + Chè thi cäng coï hiãûu quaí våïi nhæîng häú âaìo näng vaì heûp, våïi caïc häú âaìo räüng vaì 47 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I sáu, duìng maïy âaìo gaìu nghëch khäng thêch håüp, nàng suáút tháúp. 4.2.3. Âaìo âáút bàòng maïy âaìo gaìu dáy 1. Caïc thäng säú kyî thuáût (hçnh 4-11) RII C1 C a a A A1 B B1 HII HI’ HI RI Hçnh 4-11. Thäng säú kyî thuáût cuía maïy âaìo gaìu dáy. + RI: Baïn kênh quàng gaìu låïn nháút. + RII: Baïn kênh âäø âáút. + HI : chiãöu sáu låïn nháút maì maïy âaìo âæåüc åí vë trê maïy âæïng. + HII : chiãöu cao âäø âáút låïn nháút. Khi âaìo doüc, maïy dëch chuyãøn tæì C âãún C1 våïi bæåïc dëch chuyãøn laì a thç coï thãø âaìo sáu âãún H’I. 2. Caïc kiãøu âaìo cuía maïy âaìo gaìu dáy + Gaìu dáy coï hai caïch âaìo cå baín laì âaìo doüc vaì âaìo ngang. + Khi tiãút diãûn ngang cuía häú âaìo låïn, ta bäú trê caïch âaìo theo nhiãöu raînh. 3. Æu nhæåüc âiãøm cuía maïy âaìo gaìu dáy a. Æu âiãøm a) b) Hçnh 4-12. Caïc kiãøu âaìo cuía maïy âaìo gaìu dáy a) Âaìo doüc; b) Âaìo ngang. + Do coï tay cáön daìi, laûi coï khaí nàng vàng gaìu âi xa nãn thêch håüp cho viãûc thi cäng caïc häú âaìo sáu vaì räüng. Thæåìng æïng duûng âãø thi cäng caïc loaûi moïng sáu, naûo veït 48 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I kãnh mæång, loìng säng... + Maïy âaìo gaìu dáy coï thãø thi cäng caïc loaûi âáút mãöm, tåïi âáút cáúp II. + Do âæïng trãn båì häú âaìo âãø thi cäng nãn coï thãø thi cäng âæåüc åí nhæîng nåi coï næåïc, khäng täún cäng laìm âæåìng lãn xuäúng khoang âaìo cho maïy vaì phæång tiãûn váûn chuyãøn. + Thêch håüp cho thi cäng âäø âäúng. b. Nhæåüc âiãøm + Khi âaìo âáút maïy âaìo âæïng trãn båì häú âaìo âãø thao taïc, vç váûy cáön quan tám âãún khoaíng caïch tæì meïp maïy âãún meïp häú âaìo âãø âaím baío äøn âënh cho maïy. + Khi phaûm vi âaìo âáút væåüt quaï khaí nàng cuía tay cáön, phaíi thæûc hiãûn quàng gaìu, chu kç cäng taïc tàng, nàng suáút giaím. Chè thæûc hiãûn quàng gaìu khi thæûc sæû cán thiã ö út. + Nàng suáút âaìo vaì âäø lãn phæång tiãûn váûn chuyãøn tháúp hån caïc loaûi maïy âaìo gaìu thuáûn vaì gaìu nghëch coï cuìng dung têch gaìu do täún cäng âiãöu khiãøn gaìu âäø âuïng vë trê. 4.2.3. Nàng suáút cuía maïy âaìo mäüt gaìu 1. Nàng suáút lê thuyãút 3600 N3 ) h q K 1 (m LT Sρ = (4.1) T o Trong âoï: + q (m3): dung têch gaìu. + KS: Hãû säú âáöy våi. + ρo: Hãû säú tåi xäúp ban âáöu cuía âáút. + T (s): Chu kyì âaìo âáút trong mäüt âån vë thåìi gian. T = t1 + t2 + t3 + t4 (s). t1: Thåìi gian âaìo âáút âáöy gaìu ( t1 = const) t2: Thåìi gian quay maïy âãún vë trê âäø. t3: Thåìi gian âäø âáút ( t3 = const). t4: Thåìi gian quay maïy vãö vë trê âaìo måïi. 2. Nàng suáút thæûc tãú cuía maïy âaìo NTT = NLT Z ktg (m3/ca) (4.2) Trong âoï: NLT: Nàng suáút lê thuyãút. Z: Säú giåì laìm viãûc trong mäüt ca ( Z = 7⎟8 giåì). ktg: Hãû säú sæí duûng thåìi gian ( ktg = 0,8 ⎟ 0,85). Nháûn xeït: Âãø náng cao nàng suáút cuía maïy âaìo, vãö màût ké thuáût phaíi giaím chu kç cäng taïc cuía maïy vaì phaíi náng cao hãû säú âáöy våi khi âaìo âáút. Muäún váûy, âoìi hoíi phaíi giaím t2 vaì t4, nghéa laì phaíi bäú trê tuyãún váûn chuyãøn so våïi vë trê âaìo håüp lê. Ngoaìi ra âoìi hoíi ngæåìi âiãöu khiãøn maïy phaíi coï tay nghãö chuyãn män cao, coï kinh nghiãûm vaì kyî thuáût cao. Vãö màût täø chæïc, cáön phaíi náng cao hãû säú táûn duûng thåìi gian Ktg. Âãø náng cao hãû säú Ktg cáön 49 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I phaíi bäú trê khoang âaìo, âæåìng di chuyãøn cuía maïy, cuía phæång tiãûn váûn chuyãøn cho phuì håüp. §4.3. LAÌM ÂÁÚT BÀÒNG MAÏY UÍI 4.3.1. Âàûc âiãøm-phán loaûi + Maïy uíi laì loaûi maïy laìm âáút coï thãø laìm viãûc âäüc láûp hay kãút håüp våïi nhæîng maïy khaïc. Laì loaûi maïy væìa âaìo væìa váûn chuyãøn. + Duìng maïy uíi âãø âaìo häú, raînh våïi chiãöu sáu khäng quaï låïn, thêch håüp våïi nhæîng häú âaìo näng vaì räüng, daìi. + Coï thãø duìng maïy uíi âãø âàõp nãön âáút våïi chiãöu cao cáön âàõp tæì 1 ⎟ 1,5m . + Sæí duûng maïy uíi âãø san láúp màût bàòng, boïc caïc låïp âáút khäng sæí duûng. + Âaìo gäúc, phaï âaï, laìm maïy keïo hoàûc âãø hä trå ù ü læûc âáøy cho maïy caûp hoàûc caïc loaûi maïy khaïc, sæía chæîa âæåìng... + Khoaíng caïch váûn chuyãøn thêch håüp cuía maïy uíi tæì 25 ⎟ 100m, håüp lê nháút trong khoaíng 50m. Hçnh 4-13. Traûng thaïi cuía ben maïy uíi + Caïc loaûi maïy uíi thäng duûng hiãûn nay: DT75, T130, T140, D7...ben uíi âæåüc âiãöu khiãøn bàòng thuyí læûc. Ben uíi coï thãø náng lãn haû xuäúng, thay âäøi goïc nghiãng so våïi màût phàóng san uíi hoàûc thay âäøi goïc nghiãng so våïi truûc doüc maïy (hçnh 4-13). 4.3.2. Caïc så âäö váûn haình 1. Så âäö âi thàóng vãö luìi (hçnh 4-14) + Maïy uíi chaûy thàóng âãø âaìo âáút váûn chuyãøn âãún nåi âäø sau âoï tråí vãö vë trê âaìo bàòng caïch chaûy giáût luìi. + Khi âaìo vaì váûn chuyãøn trong Maïy âaìo âáút âi thàóng Maïy âi luìi khäng âaìo âátú Hçnh 4-14. Så âäö âi thàóng vãö luìi khoaíng 10 ⎟ 50m âãø âäø hay láúp caïc häú, vuîng sáu thç nãn aïp duûng så âäö naìy. Hay noïi caïch khaïc: aïp duûng så âäö naìy khi khoaíng caïch âaìo vaì váûn chuyãøn khäng låïn, yãu cáöu táûp trung âáút vãö mäüt phêa cuía cäng trçnh. 2. Så âäö âi thàóng vãö quay (hçnh 4-15) Hçnh 4-15. Så âäö âi thàóng vãö quay 50 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Maïy uíi chaûy thàóng âãø âaìo vaì váûn chuyãøn âáút âãún nåi âäø sau âoï quay âáöu laûi tiãúp tuûc uíi vãö hæåïng ban âáöu. + AÏp duûng khi tiãún haình san uíi màût bàòng, khi khoaíng caïch âaìo vaì váûn chuyãøn låïn, æïng duûng âãø âaìo vaì váûn chuyãøn âáút vãö mäüt hoàûc caí hai phêa cuía cäng trçnh. 3. Så âäö âaìo thàóng âäø bãn (hçnh 4- 16) + Maïy uíi âáút chaûy doüc âãún nåi âäø âáút räöi quay sang bãn âãø âäø âáút. Sau âoï Quay ngang âäø âáút Læåüt âi âaìo âátú Nåi âäø âáút chaûy giáût luìi hoàûc quay âáöu tråí vãö. 4. Så âäö âaìo báûc (hçnh 4-17) Maïy uíi âáút, váûn chuyãøn âãún nåi Hçnh 4-16. Så âäö âaìo âäø bãn âäø räöi giáût lui vã ì ö nåi âaìo måïi, cæï thãú âáút âæåüc âaìo thaình tæìng báûc. Så âäö naìy thêch håüp khi thi cäng åí nhæîng màût bàòng räüng. 5. Så âäö säú taïm (hçnh 4-18) + Maïy uíi âaìo, váûn chuyãøn âáút âãún nåi âäø (hay âàõp) theo läü trçnh hçnh säú taïm. Theo caïch âaìo naìy maïy uíi chè tiãún khängluìi. + Så âäö naìy thêch håüp khi âæåìng váûn chuyãøn låïn hån 50m vaì nåi âàõp (hay âäø) giæîa hai nåi âaìo hay ngæåüc laûi. 4.3.3. Nàng suáút cuía maïy uíi 1. Nàng suáút lê thuyãút Hçnh 4-17. Så âäö âaìo báûc Hçnh 4-18. Så âäö säú taïm .q.K .K (m / h) T3600 N 3 LT = (4.3) CK i r 51 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Trong âoï : + 3600: hãû säú quy âäøi giåì thaình giáy. + Ki: Hãû säú táûn duûng âäü däúc. + Kr:Hãû säú råi vaîi. + TCK: Chu kç cäng taïc l T o l l l + = + + â vc â vc t (s) CK + v â v vc v o + lâ, lvc (m): quaîng âæåìng âaìo âáút, váûn chuyãøn âáút. + vâ, vvc (m/s): váûn täúc khi maïy âaìo vaì khi maïy váûn chuyãøn âáút. + vo (m/s): váûn täúc khi maïy chaûy luìi. + to (s): thåìi gian quay, caìi säú, náng haû baìn gaût. + q (m3): Thãø têch âäúng âáút træåïc ben uíi. 2 K (m ) 2H q L 3 = â + L (m): Chiãöu daìi ben uíi. + H(m): Chiãöu cao âäúng âáút træåïc ben uíi. + Kâ: Hãû säú kãø âãún hçnh daûng cuía âäúng âáút træåïc ben uíi. 2. Nàng suáút thæûc tãú cuía maïy âaìo NTT = NLT Z ktg (m3/ca) (4.4) Trong âoï: + NKT: nàng suáút lê thuyãút. + Z: säú giåì laìm viãûc trong mäüt ca ( Z=7⎟8 giåì) + ktg: hãû säú sæí duûng thåìi gian ( kt = 0,8 ⎟ 0,85). 4.3.4. Caïc biãûn phaïp tàng nàng suáút cuía maïy uíi 1. Choün så âäö di chuyãøn håüp lê. 2. Giaím caín læûc. + Låüi duûng âëa hçnh cho maïy âi xuäúng däúc khi uíi. + Choün chiãöu daìy låïp âáút càõt håüp lê. + Trong nhiãöu træåìng håüp phaíi laìm tåi, laìm áøm âáút. 3. Haûn chãú sæû råi vaîi cuía âáút ra ngoaìi ben uíi a. Biãûn phaïp âaìo raînh (hçnh 4-19) Cho maïy âaìo thaình tæìng raînh liãön nhau, mäùi raînh coï chiãöu räüng bàòng chiãöu räüng cuía ben uíi, sáu 0,6⎟1m, caïch nhau tæì 0,4⎟0,6m. Sau âoï cho maïy chaûy nghiãng 400⎟600 30o ⎟ 1.000 600 khoaíng 30úo våïi raînh væìa uíi âãø gaût näút pháön Hçnh 4-19. Biãûn phaïp âaìo kiãøu raînh 52 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I båì coìn soït laûi. Biãûn phaïp naìy laìm giaím læåüng âáút råi vaîi nhæng laìm tàng caín læûc taïc duûng lãn maïy trong quaï trçnh uíi. b. Biãûn phaïp gheïp maïy (hçnh 4-20) Gheïp hai hay nhiãöu maïy chaûy song song våïi nhau (âi ngang nhau hoàûc so le nhau), caïch nhau nhæîng khoaíng tæì 30⎟50cm. AÏp duûng biãûn phaïp naìy khi màût bàòng thi cäng räüng raîi vaì nàng læûc thi cäng cuía âån vë thi cäng cho pheïp sæí duûng nhiãöu maïy. Tuy nhiãn khi quaîng âæåìng váûn chuyãøn quaï daìi thç biãûn phaïp naìy cuîng khäng thæûc sæû hiãûu quaí vç khi âoï âáút váùn råi vaîi nhiãöu ra khoíi ben uíi. c. UÍi däön âäúng (hçnh 4-21) Khi quaîng âæåìng uíi vaì váûn chuyãøn âát qua ú ï daìi, khäng thãø chaûy maïy uíi mäüt læåüt vç khi âoï âáút seî råi vaîi ra ngoaìi ben uíi, hiãûu quaí khäng cao.Khi âoï cho maïy uíi däön âäúng theo tæìng âoaûn, sau âoï tiãúp tuûc uíi caïc âäúng âi. Khoaíng caïch uíi hiãûu quaí cuía maïy uíi laì tæì 30⎟60m tuyì thuäüc tæìng loaûi maïy uíi. 300⎟500 300⎟500 a) b) Hçnh 4-20. Biãûn phaïp gheïp maïy a) Gheïp song song b) Gheïp so le 30⎟60m 30⎟60m 30⎟60m 30⎟60m Hçnh 4-21. Biãûn phaïp uíi âäúng d. Làõp thãm hai caïnh vaìo ben uíi Làõp thãm hai caïnh vaìo hai bãn ben uíi âãø tàng læåüng chæïa træåïc ben uíi. §4.4. THI CÄNG ÂÁÚT BÀÒNG MAÏY CAÛP 4.4.1. Âàûc âiãøm-phán loaûi 1. Âàûc âiãøm + Maïy caûp hay coìn âæåüc goüi laì maïy xuïc chuyãøn laì loaûi maïy laìm âáút cå baín, noï coï thãø âaìo, váûn chuyãøn, raíi âáút vaì san phàóng âëa hçnh trong quaï trçnh laìm viãûc. + Coï thãø sæí duûng âaìo häú moïng khi chiãöu sáu häú moïng khäng låïn nhæng chaûy daìi 53 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I theo tuyãún. + Maïy coï thãø laìm viãûc tåïi loaûi âáút cáúp III, tuy nhiãn khi âáút quaï cæïng nãn laìm áøm, laìm tåi hoàûc häù tråü læûc âáøy cho maïy. + Maïy caûp khäng leo âæåüc nhæîng däúc låïn, nãn chè âaìo âæåüc nhæîng häú näng. Hoaût âäüng keïm nàng suáút åí nhæîng nåi coï âëa hçnh máúp mä (∆h >± 0,5 ⎟ 0,6m ), âáút láùn âaï to, cáy cäúi ... hoàûc âáút quaï dênh. + Caïc loaûi maïy caûp thæåìng coï dung têch thuìng caûp tæì 1,5⎟25m3, træåìng håüp âàûc biãût, dung têch cuía maïy coï thãø coìn låïn hån nhiãöu. Âãø sæí duûng coï hiãûu quaí maïy caûp, ngoaìi viãûc phuû thuäüc vaìo âëa hçnh, màût bàòng cuîng nhæ täøng khäúi læåüng âaìo hoàûc âàõp, cáön læûa choün maïy caûp coï dung têch thuìng phuì håüp våïi chiãöu daìi quaîng âæåìng váûn chuyãøn: + Âäúi våïi Lt/b = 300m -> dung têch thuìng caûp: q = 3m3 + Âäúi våïi Lt/b = 400m-500m -> dung têch thuìng caûp: q = 6-8m3 + Âäúi våïi Lt/b ≥ 500m -> dung têch thuìng caûp: q > 10m3 Cæû li hoaût âäüng hiãûu quaí cuía maïy caûp tæì 500m⎟5000m. 2. Phán loaûi maïy caûp a. Theo dung têch thuìng caûp + Loaûi nhoí, coï dung têch thuìng caûp tæì 1.5⎟4m3. + Loaûi trung bçnh, coï dung têch thuìng caûp tæì 5⎟12m3. + Loaûi låïn, coï dung têch thuìng caûp tæì 15⎟18m3. b. Theo khaí nàng di chuyãøn + Tæû haình + Baïn tæû haình. + Loaûi coï rå mooc keïo theo c. Theo caïch thæïc náng haû thuìng caûp Âiãöu khiãøn bàòng thuyí læûc, âiãöu khiãøn bàòng caïp. Hçnh 4-21. Maïy caûp tæû haình 4.4.2. Kyî thuáût thi cäng âáút bàòng maïy caûp 54 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 1. Caïc giai âoaûn laìm viãûc cuía maïy caûp Quaï trçnh laìm viãûc cuía maïy caûp traíi qua 4 giai âoaûn: + Giai âoaûn càõt âáút têch âáöy thuìng: læåîi dao thuìng caûp càõm sáu xuäúng âáút tæì 0.12m âãún 0.32m tuyì thuäüc âáút ràõn hay mãöm vaì khaí nàng cuía maïy. Maïy di chuyãøn cháûm. + Giai âoaûn váûn chuyãøn âáút: Maïy caûp váûn chuyãøn âáút tåïi vë trê âäø. Giai âoaûn naìy maïy di chuyãøn nhanh hån nhiãöu so våïi giai âoaûn càõt âáút. + Giai âoaûn dåî taíi: Maïy caûp âäø âáút hoàûc raíi âáút, maïy âi giáût luìi. + Giai âoaûn quay vãö vë trê âaìo: Maïy di chuyãøn vãö vë trê âaìo våïi váûn täúc nhanh. Chiãöu daìi quaîng âæåìng caûp âáút âáöy thuìng: K ρ (m) bhq L s o âaìo = (4.5) 1 Trong âoï: q(m3)-dung têch thuìng cap; b(m)-chiãöu räüng læåîi dao thuìng caûp; h1(m)-chiãöu daìy låïp âáút càõt; Ks-hãû säú chæïa cho theo baíng tra phuû thuäüc vaìo loaûi âáút; ρo-hãû säú tåi xäúp ban âáöu. Chiãöu daìi âoaûn âæåìng raíi âáút: K (m) bhq L s âäø = (4.6) 2 Trong âoï: h2(m)-chiãöu daìy låïp âáút raíi. 2. Hçnh daïng nhaït càõt vaì så âäö di chuyãøn cuía maïy caûp a. Hçnh daïng nhaït càõt l3 h3 h2 h1 l1 l2 1 2 3 Hçnh 4-22. Caïc hçnh daïng nhaït càõt cuía maïy caûp 1. Càõt theo hçnh tam giaïc; 2. Càõt theo hçnh ràng cæa; 3. Càõt theo hçnh thang Tuyì theo âäü dênh vaì tênh cháút cuía âáút, ta coï caïc hçnh daïng nhaït càõt nhæ hçnh 4-22. Ta coï: h1>h2>h3; l1 0,2 ) træåïc khi âàõp, âãø traïnh hiãûn tæåüng tuût âáút ta phaíi taûo báûc thang våïi bãö räüng báûc tæì 2-4m. + Khi âáút duìng âãø âàõp khäng âäöng nháút thç ta phaíi âàõp riãng theo tæìng låïp vaì phaíi âaím baío thoaït âæåüc næåïc trong khäúi âàõp. + Âáút khoï thoaït næåïc âæåüc âàõp åí dæåïi, coìn âáút dãù thoaït næåïc âæåüc âàõp åí trãn. i i a) 1 b) 2 2 1 i i 2 mao h h1 > c) i i 2 i i 2 Hçnh 5-1. Caïc caïch âàõp âáút 1 1 a) Låïp âáút khoï thoaït næåïc åí dæåïi b) Låïp âáút khoï thoaït næåïc åí trãn c ) Âàõp mäüt loaûi âáút khoï thoaït næåïc. 1. Låïp âáút dãù thoaït næåïc; 2. Låïp âáút khoï thoaït næåïc i. Âäü däúc (i = 0,04 ⎟ 0,1); h1. Chiãöu cao cuía låïp âáút thæï 1. 59 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Låïp dãù thoaït næåïc nàòm dæåïi låïp khäng thoaït næåïc thç âäü daìy cuía låïp thoaït næåïc phaíi låïn hån âäü daìy mao dáùn. + Khi âàõp mäüt loaûi âáút khoï thoaït næåïc thç ta nãn âàõp xen keî vaìi låïp moíng âáút dãù thoaït næåïc âãø quaï trçnh thoaït næåïc trong âáút âàõp âæåüc dãù daìng hån. + Chiãöu daìy tæìng låïp âáút âàõp phaíi thoaí maîn caïc yãu cáöu khi âáöm −îng thÓ tÝch Khèi l g/cm3 2.4 2.2 2 1.8 1.6 1.4 1.2 01 2 3 4 6 n Sè lÇn ®Çm nÐn neïn. Chiãöu daìy låïp âáút âàõp vaì säú læåüt âáöm neïn phaíi phuì håüp våïi loaûi H×nh 5-2. Quan hÖ gi÷a sè lÇn ®Çm maïy âáöm sæí duûng. Coï thãø xaïc âënh caïc thäng säú nãu trãn thäng qua caïc biãu âä ø ö quan hãû giæîa säú láön âáöm vaì khäúi læåüng thãø têch âáút sau khi âáöm (hçnh 5-2) hay biãøu âäö quan hãû säú láön âáöm-chiãöu daìy låïp raíi-khäúi læåüng thãø têch (hçnh 5-3). Caïc biãøu âäö nãu trãn seî âæåüc veî thäng qua thê nghiãûm. −îng thÓ tÝch Khèi l g/cm3 2.4 2 1.6 1.2 5 lÇn3 lÇn 7 lÇn + Khäng nãn raíi âáút quaï daìy hoàûc quaï moíng so våïi baïn kênh taïc duûng cuía loaûi âáöm sæí duûng. Nãúu raíi quaï daìy, caïc låïp âáút phêa dæåïi khäng nháûn âæåüc taíi troüng âáöm seî 0 200 300 400 ChiÒu dµy líp r¶i (mm) H×nh 5-3. Quan hÖ gi÷a sè lÇn ®Çm, chiÒu dµy líp r¶i vµ khèi l−îng thÓ tÝch khäng âæåüc âáöm neïn täút. Nãúu raíi quaï moíng, âáöm nhiãöu læåüt cáúu truïc âáút coï thãø bë phaï hoaûi. §5.2. THI CÄNG ÂÁÖM ÂÁÚT 5.2.1. Baín cháút cuía âáöm âáút 1. Âënh nghéa Âáöm laì truyãön xuäúng âáút nhæîng taíi troüng våïi chu kyì däön dáûp lãn mäüt vë trê âãø eïp âáøy khäng khê, næåïc trong âáút ra ngoaìi, laìm tàng âäü chàût, tàng máût âäü haût trong mäüt âån vë thãø têch, taûo ra mäüt kãút cáúu måïi cho âáút coï cæåìng âäü tàng vaì biãún daûng giaím khi chëu taíi troüng so våïi âáút træåïc khi âáöm neïn. Hiãûu quaí cuía cäng taïc âáöm hay sæû biãún daûng deío hay sæû thay âäøi thãø têch cuía âáút, phuû thuäüc vaìo loaûi âáút, thaình pháön haût, âäü áøm cuía âáút khi âáöm vaì caïc thäng säú cuía taíi troüng âáöm. 60 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 2. Caïc thäng säú cuía taíi troüng âáöm aính hæåíng âãún hiãûu quaí cäng taïc âáöm Caïc thäng säú cuía taíi troüng âáöm laì: Trë säú taíi troüng, täúc âäü âáöm, thåìi gian âáöm, táön säú âáöm. Trë säú cuía caïc tham säú taíi troüng theo thæûc nghiãûm khi âáöm nhæîng âáút coï âäü áøm thêch håüp âæåüc cho trong baíng sau: Phæång phaïp âáöm ÆÏng suáút cæûc âaûi (kg/cm2) Thåìi gian chëu æïng suáút cuía âáút (giáy) Âáöm làn (âáöm làn nhàôn màût) Âáöm chaìy Âáöm rung 7 ⎟ 12 5 ⎟18 0,3 ⎟0,9 0,04 ⎟ 0,25 0,008 ⎟ 0.011 0,01 ⎟ 0,03 + Biãún daûng cuía âáút xaíy ra cháûm hån æïng suáút tàng trong âáút, cho nãn nãúu täúc âäü thay âäøi æïng suáút nhanh thç biãún daûng täøng cäüng seî nhoí hån khi täúc âäü thay âäøi æïng suáút cháûm. Vç váûy nãn âáöm våïi täúc âäü cháûm. + Khäng nãn duìng taíi troüng âáöm quaï låïn, vç khi âoï æïng suáút låïn nháút phaït sinh trong âáút âáöm væåüt quaï cæåìng âäü cæûc haûn cuía âáút, kãút cáúu âáút bë phaï hoaûi, âáút seî máút sæïc chëu taíi. Caïc trë säú cæåìng âäü cæûc haûn σâ khi âáöm nhæîng âáút coï âäü áøm thêch håüp âæåüc cho åí baíng sau: Loaûi âáút Cæåìng âäü cæûc haûn σâ kg/cm2 Âáöm làn Âáöm chaìy (Φâáöm = 70 ⎟100cm ) + Âáút êt dênh (âáút caït pha seït nheû) + Âáút dênh trung bçnh (âáút caït pha seït nàûng, âáút seït pha caït nheû) + Âáút khaï dênh (âáút seït pha caït chàõc ) + Âáút ráút dênh 5 ⎟ 7 7 ⎟ 10 10 ⎟ 14 14 ⎟ 18 6 ⎟ 8 8 ⎟ 11 11 ⎟ 16 16 ⎟ 20 + Khäng nãn duìng âáöm quaï nheû âãø âáöm âáút vç khi âoï æïng suáút phaït sinh trong âáút quaï nhoí, täún nhiãöu cäng âáöm, hån næîa, khi âoï chiãöu daìy låïp âáút âæåüc âáöm cuîng giaím. + Taíi troüng âáöm âæåüc tênh toaïn, læûa choün sao cho æïng suáút âáöm thêch håüp sinh ra trong âáút laì: σmax = (0,8 ⎟ 0,9) σâ σmax : æïng suáút âáöm låïn nháút trãn màût. σâ : cæåìng âäü cæûc haûn cuía âáút. + Âäúi våïi mäüt loaûi âáút cuû thãø, thåìi gian âáöm âáút caìng láu thç âáút caìng âàûc chàõc. Tuy nhiãn khi âáút âaî âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu maì váùn tiãúp tuûc âáöm thç khäng nhæîng täún cäng âáöm maì cå cáúu nãön âáút coìn bë phaï hoaûi theo thåìi gian âáöm. 3. Sæû aính hæåíng cuía âäü áøm âãún hiãûu quaí âáöm âáút + Âäü áøm hay læåüng næåïc chæïa trong âáút laì nhán täú quan troüng nháút aính hæåíng træûc tiãúp âãún hiãûu quaí âáöm neïn. 61 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Våïi âáút khä (âäü áøm trong âáút tháúp): næåïc trong âáút chè laì mäüt maìng áøm, caïc haût âáút liãn kãút våïi nhau bàòng læûc phán tæí låïn, ma saït cuía caïc haût låïn, do âoï âãø dáöm loaûi âáút naìy phaíi täún nhiãöu cäng âãø laìm dëch chuyãøn caïc haût âáút. + Våïi âáút æåït, quaï æåït (âäü áøm trong âáút låïn): næåïc trong âáút quaï thæìa, chiãúm âáöy caïc läø räùng, luïc naìy aïp læûc âáöm khäng træûc tiãúp taïc duûng lãn caïc haût âáút maì taïc duûng lãn haût næåïc, sinh ra caïc aïp læûc phuû laìm giaím hiãûu quaí cuía âáöm. Do âoï viãûc âáöm neïn khoï âaût âãn âä ú ü chàût thiãút kãú vaì täún ráút nhiãöu cäng âáöm, ngoaìi ra næåïc quaï nhiãöu cuîng caín tråí vaì gáy khoï khàn cho viãûc thi cäng âáöm. + Nãúu âáút âuí áøm, læåüng næåïc trong âáút báy giåì âoïng vai troì bäi trån caïc haût âáút, laìm giaím ma saït giæîa caïc haût âáút, do âoï viãûc âáöm neïn tråí nãn dãù daìng hån. Mäùi loaûi âáút coï mäüt âäü áøm thêch håüp laì âäü áøm maì khi âáöm bàòng mäüt loaûi maïy âáöm nháút âënh våïi mäüt chiãöu daìy âáöm neïn nháút âënh naìo âoï thç âáút seî âaût âæåüc âäü chàût theo thiãút kãú maì täún êt cäng âáöm nháút (Wo). + Mäüt säú loaûi âáút coï âäü áøm thêch håüp trong nhæîng giåïi haûn sau: - Âáút caït haût to Wo = 8 ⎟ 10%. - Âáút caït haût nhoí vaì âáút caït pha seït Wo = 12 ⎟15%. - Âáút seït pha caït xäúp Wo = 15 ⎟ 18%. - Âáút seït pha caït chàõc vaì âáút seït Wo = 18 ⎟ 25%. Khi tiãún haình âáöm âáút cáön tiãún haình xaïc âënh âäü áøm thêch håüp âãø âaím baío hiãûu quaí täút nháút cho cäng taïc âáöm. 4. AÍnh hæåíng cuía loaûi âáút âãún hiãûu quaí cäng taïc âáöm + Âáút dênh: Thaình pháön haût chæïa nhiãöu haût mën, diãûn têch tiãúp xuïc giæîa caïc haût låïn, do âoï näüi ma saït trong âáút låïn, khi âáöm næåïc khoï thoaït ra ngoaìi, täún nhiãöu cäng âáöm âãø âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu. + Âáút råìi (âáút khäng dênh hoàûc êt dênh): Thaình pháön haût chæïa nhiãöu haût låïn, diãûn têch tiãúp xuïc giæîa caïc haût nhoí, do âoï näüi ma saït trong âáút nhoí, khi âáöm næåc dã ï ù daìng thoaït ra ngoaìi, täún êt cäng âáöm âãø âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu. 5. AÍnh hæåíng cuía thaình pháön haût âãún hiãûu quaí cäng taïc âáöm + Âáút haût nhoí: Caïc haût âáút coï kêch thæåïc nhoí nãn diãûn têch tiãúp xuïc giæîa caïc haût låïn, täún nhiãöu cäng âãø âáöm âáút âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu. + Âáút haût to: Caïc haût âáút coï kêch thæåïc låïn nãn diãûn têch tiãúp xuïc giæîa caïc haût nhoí, täún êt cäng âãø âáöm âáút âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu. + Âáút coï thaình pháön haût khäng âäöng âãöu: Våïi loaûi âáút naìy, thæûc nghiãûm cho tháúy täún êt cäng âáöm nháút âãø âaût âæåüc âäü âàûc chàõc theo yãu cáöu. Cuìng caïc yãúu täú âáöm nhæ nhau, dung troüng khä cuía âáút sau cuìng thåìi gian vaì âiãöu kiãûn âáöm nhæ nhau tàng theo thæï tæû: âáút haût nhoí - âáút haût thä - âáút coï thaình pháön haût khäng âäöng âãöu. 5.2.2 Thi cäng âáöm âáút 1. Âáöm âáút bàòng thuí cäng Thæåìng sæí duûng caïc loaûi âáöm gäù, âáöm gang hoàûc theïp, âáöm bã täng. 62 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I a. Âáöm laìm bàng gäù (hçnh 5-4) + Loaûi âáöm gäù 2 ngæåìi âáöm coï troüng læåüng tæì 20 ⎟ 25kg, bàòng gäù täút coï âæåìng kênh màût âaïy âáöm 0,25 ⎟ 0.3m, thán âáöm cao khoaíng 50 ⎟60cm, coï 4 tay cáöm cao 60cm hoàûc 4 dáy keïo. 600 a) 250 ⎟ 300 ⎟ 700 600 ⎟ 600 500 b) c) 250 ⎟ 300 300 ⎟ 350 150 ⎟1.200 1.000 100 Hçnh 5-4. Caïc loaûi âáöm gäù a), b) Âáöm hai ngæåìi âáöm; c) :Âáöm bäún ngæåìi âáöm. Hçnh 5-5. Âáöm gang + Loaûi âáöm gäù 4 ngæåìi âáöm coï troüng læåüng tæì 60 ⎟ 70kg, bàòng gäù täút, thán âáöm cao khoaíng 60 ⎟ 70cm, âæåìng kênh màût âaïy 0,3 ⎟ 0,35cm, coï 4 caïn ngang gàõn vaìo thán âáöm. b. Âáöm laìm bàòng gang (hçnh 5-5) + Coï troüng læåüng tæì 5 ⎟ 8 kg, + Duìng cho mäüt ngæåìi âáöm. + Âæåüc sæí duûng khi âáöm åí caïc goïc nhaì, caïc khe nhoí maì caïc loai âá û öm låïn khäng âáöm âæåüc. c. Âáöm bã täng Âæåüc âuïc bàòng bã täng coï âæåìng kênh 0,35⎟0,4m cao 0,4 ⎟ 0,6m, nàûng 70 ⎟ 140kg, coï 4 thanh ngang duìng cho 4 ⎟ 8 ngæåìi âáöm. 63 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I d. Kyî thuáût âáöm + Raíi âáút thaình tæìng låïp moíng tuyì theo troüng læåüng âáöm - Troüng læåüng âáöm 5 ⎟ 10kg, låïp âáút âäø daìy 10cm. - Troüng læåüng âáöm 30 ⎟ 40kg, låïp âáút âäø daìy 15cm. - Troüng læåüng âáöm 60 ⎟ 70kg, låïp âáút âäø daìy 20cm. - Troüng læåüng âáöm 75 ⎟100kg, låïp âáút âäø daìy 25cm. + Trong quaï trçnh raíi âáút phaíi vãû sinh âáút: nhàût rãù cáy, caïc taûp láùn cháút láùn trong âáút. + Âiãöu chènh âäü áøm trong âáút âãø âaût âæåüc âäü áøm thêch håüp nháút: âáút khä thç phaíi tæåïi thãm næåïc; âáút æåït quaï phaíi laìm khä båït bàòng caïch xåïi tåi. + Âám âæå ö üc náng lãn cao khoíi màût âáút tæì 30 ⎟ 40cm vaì thaí råi tæû do xuäúng âáút. Nhaït âáöm sau phaíi âeì lãn nhaït âáöm træåïc mäüt næía nhaït âáöm. + Chia thaình nhiãöu täø âäüi, mäùi täø âäüi phuû traïch mäüt khu væûc âáöm. + Âáöm thaình nhiãöu læåüt âáöm âãún khi âaût âæåüc âäü chàût thiãút kãú, räöi raíi låïp âáút tiãúp theo vaì tiãún haình âáöm, cæï thãú cho âãún khi âaût âäü cao thiãút kãú. e. Træåìng håüp aïp duûng AÏp duûng khi khäúi læåüng cäng taïc âáöm khäng låïn, chiãöu daìy låïp âáöm nhoí, khi khäng thãø sæí duûng caïc loaûi âáöm khaïc âãø thi cäng. 2. Âáöm âáút bàòng cå giåi ï a. Caïc loaûi maïy âáöm âáút vaì træåìng håüp sæí duûng 1 2 Hçnh 5-6. Âáöm âáút bàòng âáöm làn 1. Maïy keïo; 2. Quaí dáöm làn. 64 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I a1. Âáöm làn Âáöm làn laì loaûi âáöm âáút thäng duûng nháút, duìng åí nåi màût bàòng cäng taïc räüng låïn, chiãöu daìi tæì 100m tråí lãn. Mäüt maïy keïo coï thãø keïo mäüt luïc âæåüc nhiãöu âáöm làn. Caïc loaûi âáöm làn thäng duûng: âáöm làn màût nhàôn; âáöm làn coï váúu, âáöm làn baïnh håi. I. Âáöm làn màût nhàôn Coï thãø laì loaûi tæû haình (xe lu), coï thãø cáúu taûo tæì nhæîng quaí làn nhàôn màût, trong quaí làn coï thãø chæïa váût liãûu råìi nhæ caït hay soíi âãø tàng hay giaím taíi troüng âáöm. Caïc quaí làn naìy âæåüc keïo båíi maïy keïo. Taíi troüng cuía âáöm làn màût nhàôn tæì 4 ⎟20 táún. + Duìng âãø âáöm âáút råìi hoàûc âáút êt dênh (caït pha seït) + Diãûn têch tiãúp xuïc giæîa âáöm vaì âáút êt nãn æïng suáút dáöm giaím nhanh theo chiãöu sáu, do âoï chiãöu sáu mäùi låïp âáút âáöm êt vaì phuû thuäüc vaìo taíi troüng âáöm: - Nãúu troüng læåüng âáöm laì 3 ⎟ 4 táún thç chiãöu daìy låïp âáút âæåüc âáöm laì 10 ⎟20cm. - Nãúu troüng læåüng cuía âáöm laì 15 táún thç chiãöu daìy âoï laì 30cm. - Mäùi chäù thæåìng phaíi âæåüc âáöm tæì 8 ⎟ 16 láön måïi coi laì xong. + Khi måïi âáöm bàòng âáöm làn màût nhàôn, âáút phêa træåïc quaí làn coï hiãûn tæåüng “näøi soïng” (hçnh 5-7)vç täøng håüp læûc cuía troüng læåüng âáöm vaì læûc keïo Hæåïng chuyãøn âäüng hæåïng vãö phêa chuyãøn âäüng, dáùn nhæîng haût âáút træåüt theo quaí làn. Muäún giaím hiãûn tæåüng soïng thç træåïc tiãn phaíi duìng âáöm làn nheû, sau måïi duìng âáöm làn nàûng. Soïng âáút F P G Hoàûc duìng maïy keïo hai, ba âáöm làn, ta bäú trê âáöm làn âi âáöu nheû hån, coìn caïc âáöm làn sau nàûng hån. Ngoaìi ra coìn phaíi Hçnh 5-7. Hiãûn tæåüng “näøi soïng” khi âáöm bàòng âáöm làn khäúng chãú täúc âäü di chuyãøn cuía âám, âáöm khäng âæåüc di chuyãøn quaï nhanh vç nhæ váûy täøng håüp læûc hæåïng vãö phêa træåïc seî låïn. + Khi âáöm bàòng âáöm làn màût nhàôn våïi âäü áøm thêch håüp, låïp âáút phêa trãn cuìng tiãúp xuïc våïi âáöm nháûn âæåüc taíi troüng âáöm neïn täút nháút nhanh choïng tråí nãn âàûc chàõc tråí thaình mäüt låïp voí cæïng, chëu âæûng háöu hãút troüng læåüng cuía âáöm, ngàn caín taïc duûng cuía taíi troüng âáöm truyãön sáu xuäúng dæåïi. Cáön quan tám âãún hiãûn tæåüng naìy âãø âaím baío chiãöu daìy låïp âáöm, traïnh hiãûn tæåüng raíi âáút quaï daìy laìm cho caïc låïp âáút phêa dæåïi khäng nháûn âuí taíi troüng âáöm, cháút læåüng âáöm neïn giaím theo chiãöu sáu. + Xaïc âënh æïng suáút låïn nháút phaït sinh trong âáút: ;(kg / cm ) RqE σ 2 max = (5.1) Trong âoï: 65 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I ;(kg / m) lQ q = -AÏp suáút tuyãún tênh doüc theo chiãöu daìi quaí âáöm. Q (kg)-Troüng læåüng quaí âáöm. l (m)-Chiãöu daìi quaí âáöm. E (kg/cm2)-Mä âun biãún daûng cuía âáút. R (m)-Baïn kênh träúng âáöm. + Bãö daìy låïp âáút âáöm hiãûu quaí: - Âáút dênh: qR;(cm) WW h 0,28o dênh o = (5.2) - Âáút råìi: qR;(cm) WW h 0,35o råìi o = (5.3) Trong âoï: W, Wo láön læåüt laì âäü áøm tæû nhiãn vaì âäü áøm thêch håüp cuía âáút. II. Âáöm làn coï váúu (âáöm chán cæìu) 6 4 1 2 5 3 Hçnh 5-8. Âáöm làn coï váúu 1. Váúu âáöm; 2. Träúng âáöm; 3. Cæía gia troüng 4. Khung; 5. Moïc caìng; 6. Maïy keïo. + Âáöm làn coï váúu taûo ra aïp suáút låïn lãn âáút. Chè nãn sæí duûng âáöm làn coï váúu âãø âáöm nhæîng loaûi âáút dênh, nháút laì âáút cuûc. Nãúu duìng c âãø âáöm nhæîng âáút råìi thç hiãûu quaí b seî keïm, vç nhæîng haût âáút naìy dãù a chuyãøn dëch ra caïc phêa vaì bë váúu âáöm laìm tung lãn, do âoï cå cáúu âáút bë phaï hoaûi. + Khi âáöm làn qua mäüt vë trê, âáút âáöm âæåüc taûo thaình 3 låïp a, b, c Hçnh 5-9. Taïc duûng âáöm dæåïi âaïy váúu Vuìng a: Âáút âæåüc âáöm bàòng taíi troüng thàóng âæïng. Vuìng b: Âáút bë leìn eïp ngang båíi váúu. Vuìng c: Âáút bë háút tung vaì tåi ra. 66 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I (hçnh 5-9), chè coï nhæîng låïp âáút åí dæåïi váúu âáöm (låïp a) laì âæåüc âáöm täút, coìn låïp âáút b bë leìn eïp ngang, chæa nháûn âæåüc taíi troüng âáöm neïn täút nháút. Låïp âáút c bë háút tung lãn. Caïc låïp âáút b vaì c seî âæåüc âáöm sau khi âäø låïp âáút måïi lãn trãn. + Âáöm làn coï váúu khäng chè leìn âáút åí dæåïi âaïy váúu, nåi træûc tiãúp chëu aïp læûc thàóng âæïng, maì coìn leìn eïp âáút åí giæîa caïc váúu âáöm vãö phêa bãn. + Xaïc âënh säú læåüt âáöm âãø âáöm coï hiãûu quaí: F n = (5.4) K f.m Trong âoï: F (m2)-diãûn têch xung quanh quaí âáöm; f (m2)-diãûn têch bãö màût váúu âáöm; m-täøng säú váúu âáöm coï trãn träúng âáöm; K- hãû säú kãø âãún sæû khäng âäöng âãöu khi âáöm, k = 1,3. + Âãø æïng suáút låïn nháút phaït sinh trong âáút thoaí maîn: σmax = (0,8 ⎟ 0,9) σâ thç troüng læåüng thêch håüp cuía quaí âáöm laì: Q = P.N.f (kg) (5.5) Trong âoï: N-säú váúu âáöm trãn mäüt haìng doüc; P (kg/cm2)-AÏp suáút âáúy váúu; f(m2)- diãûn têch bãö màût váúu âáöm. + Chiãöu daìy låïp âáöm thêch håüp: ho = 1,5l (m) ; l (m) -chiãöu daìi mäüt váúu. (5.6) + Âáöm làn coï váúu khäng gáy ra hiãûn tæåüng soïng. Cháút læåüng âáút âáöm âäöng âãöu. Âáöm làn coï váúu taûo ra màût nhaïm, taûo âiãöu kiãûn liãn kãút täút giæîa nhæîng låïp âáút våïi nhau. III. Âáöm làn baïnh håi + Âáöm làn baïnh håi laì mäüt loaûi xe rå mooïc coï mäüt hoàûc hai truûc, mäùi truûc coï tæì 4 ⎟ 6 baïnh håi, mang nhæîng taíi troüng thay âäøi tuyì theo yãu cáöu cuía cäng taïc âáöm. + Âáöm làn baïnh håi coï thãø duìng âãø âáöm caí âáút dênh vaì âáöm råìi. + Âáöm làn baïnh håi khaïc caïc loaûi âáöm làn khaïc laì khi âáöm thç khäng phaíi chè coï âáút biãún daûng, maì caí baïnh håi cuîng biãún daûng. Trong nhæîng læåüt âáöm âáöu tiãn, khi âáút coìn åí trong traûng thaïi xäúp thç biãún daûng cuía baïnh håi nhoí so våïi biãún daûng cuía âáút, âãún nhæîng læåüt âáöm sau, khi âáút âaî âæåüc leìn chàût tæång âäúi, thç hiãûn tæåüng laûi xaíy ra ngæåüc laûi. + ÆÏng suáút cæûc âaûi trong âáút âæåüc xaïc âënh: 1 2 3 Hçnh 5-10. Âáöm làn baïnh håi 1. Thuìng chæïa váût liãûu gia troüng 2. Baïnh håi; 3. Khung keïo 67 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I P σ 2 max − = (5.7) ;(kg / cm ) 1 e Trong âoï: P-AÏp suáút khê neïn bãn trong baïnh håi; e-Âäü cæïng cuía baïnh håi. Nhæ váûy æïng suáút phaït sinh trong âáút khäng phuû thuäüc vaìo taíi troüng khi âáöm maì chè phuû thuäüc vaìo aïp suáút khê neïn bãn trong baïnh håi vaì âäü cæïng e cuía baïnh håi âoï. + Taíi troüng âàût lãn xe truyãön qua khäúi khê eïp trong caïc baïnh xe xuäúng âáút. Nhæng chênh khäúi khê eïp naìy quyãút âënh trë säú æïng suáút cæûc âaûi trong âáút khi âæåüc âáöm. Coï thãø thay âäøi aïp suáút khê trong baïnh xe âãø tçm ra nhæîng æïng suáút thêch håüp nháút, âãø coï thãø âáöm chàût báút kyì loaûi âáút naìo (âäúi våïi âáút dênh láúy aïp suáút khê laì 5⎟6kg/cm2 ) trong phaûm vi cæåìng âäü cæûc haûn cuía âáút. + Chiãöu daìy låïp âáút raíi hiãûu quaí: BiÕn d¹ng BD b¸nh h¬i W h 0,2 QP o − = (5.8) W o ;(cm) 1 e Váûy taíi troüng âáöm quyãút âinh âãún chiãöu daìy låïp âáút raíi chæï khäng quyãút âënh âãún âäü låïn cuía æïng suáút trong âáút. + AÏp læûc truyãön tæì xe âáöm làn lãn âáút phuû thuäüc vaìo màût tiãúp xuïc cuía baïnh xe våïi 0 BD nÒn ®Êt Sè l−ît ®Çm âáút. Caìng tàng taíi troüng lãn baïnh xe thç bãö màût tiãúp xuïc cuîng tàng, nhæng aïp suáút trung bçnh lãn âáút khäng thay âäøi. H×nh 5-11. T−¬ng quan biÕn d¹ng cña b¸nh h¬i vµ nÒn ®Êt + Bãö màût tiãúp xuïc giæîa baïnh håi vaì âáút coï hçnh elip. ÆÏïng suáút taûi màût âáút tàng lãn ráút nhanh âãún trë säú cæûc âaûi, vaì giæî trë säú âoï trãn pháön baïnh läúp bë neïn beûp, nhæ váûy thåìi gian taïc duûng cuía baïnh håi lãn âáút daìi hån so våïi quaí làn cæïng. Âiãu na ö ìy laìm tàng hiãûu quaí âáöm âáút theo chiãøu sáu. a) b) σmax σmax Hçnh 5-12. Sæû phán bäú æïng suáút trong âáút khi âáöm. a) Dæåïi quaí làn cæïng; b) Dæåïi baïnh håi 68 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Caìng tàng täúc âäü di chuyãøn cuía xe âáöm làn, thåìi gian taïc duûng cuía baïnh håi lãn âáút caìng ngàõn, thç âäü sáu âæåüc âáöm caìng giaím. Váûy âáöm làn baïnh håi cuîng nhæ âáöm làn màût nhàôn cáön coï mäüt täúc âäü âáöm thêch håüp vaì cáön phaíi âáöm nheû så bäü træåïc. + Muäún âáöm âæåüc âãöu nhæ nhau åí mäùi nåi thç taíi troüng phaíi âæåüc phán bäú âãöu lãn caïc baïnh xe, khäng phuû thuäüc âäü gäö ghãö cuía màût âáút, vaì sæïc chëu âæûng cuía màût âáút åí mäùi nåi. Do âoï khung baïnh xe phán ra thaình nhiãöu pháön, mäùi pháön coï thuìng chæïa váût liãûu riãng, âãø mäùi baïnh xe dãù àn theo màût âáút gäö ghãö vaì coï thã âá ø öm âæåüc åí nhæîng chäø âáút sáu vaì âáút yãúu hån caïc chäù khaõc a2. Âáöm chaìy + Cáúu taûo gäöm mäüt quaí nàûng tæì 1,4 ⎟ 4 táún, bàòng theïp hay bàòng bã täng, âæåüc gàõn vaìo cáön cuía maïy cå såí. + Khi âáöm quaí nàûng âæåüc náng lãn khoíi màût âáút tæì 3⎟ 5 m, räöi cho råi xuäúng âáút âãø âáöm. + Chiãöu daìy låïp âáút âáöm tæì 1⎟2 m, thêch håüp âãø âáöm caïc loaûi âáút råìi, âáút dênh, thêch håüp âãø thi cäng âáöm âáút khi màût bàòng thi cäng räüng raîi, duìng âãø âáöm âaïy häú moïng coï diãûn têch låïn. H h Hçnh 5-13. Âáöm gia cæåìng âáút bàòng âáöm chaìy. + Chè sä âà ú ûc træng cuía âáöm chaìy chênh laì xung læûc I N 2gH;( Fm I = (5.9) ) ms Trong âoï: m (N)-troüng læåüng chaìy; F (m2)-diãûn têch bãö màût âáöm; H (m)-âäü cao náng chaìy; g (m/s2)-gia täúc troüng træåìng. Âáöm chaìy coï xung læûc caìng låïn, âáöm caìng maûnh. + Trçnh tæû âáöm bàòng âáöm chaìy: Træåïc tiãn nãn âáöm nheû så bäü Hçnh 5-14. Âáöm gia cæåìng âáút nãön moïng bàòng âáöm chaìy. 69 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I bàòng caïch giaím chiãöu cao råi cuía táúm chaìy khoaíng 4 láön. Nãúu lán cáûn coï moïng hoàûc cäng trçnh khaïc thç phaûm vi âáöm phaíi caïch nhæîng cäng trçnh âoï khoaíng 2m âãø traïnh aính hæåíng. Sau âoï måïi tiãún haình náng chaìy lãn cao nhæ thiãút kãú âaî qui âënh. Chè âæåüc dæìng âáöm khi âáút âaî âaût âæåüc âäü chäúi qui âënh, âoï chênh laì âäü luïn äøn âënh cuía nãön âáút sau loaût âáöm cuäúi cuìng. Âãø traïnh âáöm soït nãn âáöm våïi daíi âáöm coï bãö räüng bàòng 0,9a (a laì caûnh âáöm). Âãø táûn duûng læûc âáöm nãn âáöm âáút tæì 2 phêa vaìo trong. Âáöm âáút caïch cao trçnh thiãút kãú 15cm âãø sau âoï boïc boí låïp âáút âaî bë phaï hoai.û a3. Âáöm rung + Duìng âäüng cå lãûch tám âãø taûo ra læûc cháún âäüng. Dæåïi taïc duûng cuía cháún âäüng liãn tuûc våïi táön säú cao vaì biãn âäü nhoí do âáöm cháún âäüng gáy ra, nhæîng haût caït di âäüng vaì chuyãøn âäüng xuäúng sáu, tåïi vë trê äøn âënh cuía chuïng. + Caïc haût âáút chuyãøn dëch caìng nhanh khi læûc dênh kãút giæîa chuïng caìng nhoí vaì khi âäü chãnh lãûch kêch thæåïc caïc haût caìng låïn. Cho nãn âäúi våïi âáút råìi, gäöm nhæîng haût coï âäü thä khaïc nhau, coï læûc dênh kãút nhoí thç viãûc aïp duûng âáöm cháún âäüng laì ráút hiãûu quía. + Taïc duûng cuía âáöm rung låïn nháút khi táön säú cháún âäng cu ü ía maïy truìng våïi táön säú cháún âäüng cuía âáút âáöm, nghéa laì coï hiãûn tæåüng cäng hæåíng. Khi naìy ma saït giæîa caïc haût âáút giaím âi nhiãöu, nhæîng haût nhoí dãù daìng di chuyãøn âãún láúp nhæîng chäù träúng giæîa caïc haût låïn. + Âäü áøm cuîng aính hæåíng âãún hiãûu quaí âáöm rung ráút nhiãöu, våïi loaûi âáöm naìy, âäü áøm täút nháút thæûc tãú cuía âáút låïn hån 10 ⎟ 30% âäü áøm thêch håüp trong âáöm neïn. b. Kyî tháût âáöm + Raíi âáút thaình tæìng låïp coï âäü daìy phuì håüp våïi thiãút bë âáöm hiãûn coï. + Dæûa vaìo âäü ám thêch hå ø üp (kãút quaí thê nghiãûm) âãø âiãöu chènh âäü áøm trong âáút cho phuì håüp. + Cho thiãút bë âáöm chaûy theo mäüt så âäö nháút âënh. + Âæåìng lu sau phaíi âeì lãn âæåìng lu træåïc bãö räüng khoaíng 15⎟25 cm. + Taíi troüng âáöm phaíi tàng mäüt caïch tæì tæì âãø traïnh hiãûn tæåüng læûc âáöm quaï låïn gáy máút äøn âënh vaì phaï hoaûi cho âáút. + Khi âáöm làn laì âáöm baïnh håi, phaíi xaïc âënh âæåìng âáöm sao cho håüp lyï âãø tàng nàng suáút âáöm. Khäng âæåüc quaï daìi vç âáút dãù bë khä phaíi tàng säú láön âáöm hay tæåïi næåïc. + ÆÏng suáút âáöm phaíi nhoí hån cæåìng âäü chëu taíi låïn nháút cuía âáút (σâáöm =0,9R âáút) âãø traïnh hiãûn tæåüng gáy phaï hoaûi âáút nãön. + Nhæîng læåüt âáöm âáöu vaì hai læåüt âáöm cuäúi cuìng nãn âáöm våïi täúc âäü cháûm, (2⎟ 2,5 km/h ) coìn nhæîng læåüt âáöm giæîa coï thãø âáöm våïi täúc âäü nhanh hån (8⎟10km/h ). 70 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I CHÆÅNG VI. THI CÄNG ÂOÏNG COÜC VAÌ VAÏN CÆÌ §6.1. CAÏC LOAÛI COÜC VAÌ VAÏN CÆÌ 6.1.1 Coüc tre 1. Phaûm vi æïng duûng Trong tênh toaïn ngæåìi ta xem coüc tre laì mäüt trong nhiãöu nhæîng giaíi phaïp gia cäú nãön âáút yãúu maì khäng xem noï laì coüc âãø tênh toaïn. Coüc tre âæåüc sæí duûng âãø gia cäú nãön cho nhæîng cäng trçnh coï taíi troüng truyãön xuäúng khäng låïn. Coüc tre âæåüc sæí duûng åí nhæîng vuìng âáút luän luän áøm æåït, luän luän ngáûp næåïc. Nãúu coüc tre laìm viãûc trong âáút luän luän áøm æåït thç tuäøi thoü seî khaï cao (50 - 60 nàm vaì láu hån). Nãúu coüc tre laìm viãûc trong vuìng âáút khä æåït tháút thæåìng coüc ráút nhanh bë muûc nat. ï 2. Âàûc âiãøm, yãu cáöu cuía coüc tre + Tre laìm coüc phaíi laì tre giaì (trãn 2 nàm tuäøi), thàóng vaì tæåi (khäng cong vãnh quaï 1cm trãn 1m), tre âàûc laì täút nháút, nãúu tre räùng thç âäü daìy täúi thiãøu cuía äúng tre tæì 10 ⎟ 15mm vç váûy khoaíng träúng trong ruäüt tre caìng nhoí caìng täút. + Chiãöu daìi mäùi coüc tre tæì 2 ⎟ 3 m vaì coï âæåìng kênh tæì ≥ 60mm. + Âáöu trãn cuía coüc tre cæa vuäng goïc våïi truûc coüc vaì caïch màõt tre 50mm, âáöu dæåïi âæåüc vaït nhoün trong phaûm vi ≤ 200mm vaì caïch màõt 200mm. φ ≥ 60 Màõt tre Màõt tre 50 200 ⎟ 3000 2000 + Khi thi cäng coüc tre, duìng väö gäù ràõn coï troüng læåüng tæì 8-10kg âoïng. Âãø traïnh laìm dáûp naït âáu co ö üc ta Hçnh 6-1. Coüc tre bët âáöu coüc bàòng sàõt. Coüc âoïng xong phaíi cæa boí pháön dáûp naït âáöu coüc, nãúu coüc chæa xuäúng sáu maì âáöu coüc dáûp naït thç nhäø boí. 6.1.2. Coüc gäù 1. Phaûm vi æïng duûng + Âæåüc duìng chuí yãúu trong giaíi phaïp gia cäú nãön hoàûc trong caïc cäng trçnh phuû taûm. + Coüc gäù âæåüc sæí duûng åí nhæîng vuìng âáút luän luän áøm æåït, luän luän ngáûp næåïc. Coüc gäù coìn thæåìng duìng cho nhæîng moïng truû cáöu gäù nhoí, âæåüc sæí duûng âãø gia cäú nãön cho nhæîng cäng trçnh coï taíi troüng truyãön xuäúng khäng låïn. 2. Âàûc âiãøm, yãu cáöu cuía coüc gäù + Gäù laìm coüc phai la í ì gäù täút, coìn tæåi. Nhoïm gäù caìng cao caìng täút. + Cáy gäù laìm coüc phaíi thàóng, âäü cong cho pheïp laì≤ 1% chiãöu daìi, vaì khäng quaï 71 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 12cm. + Âæåìng kênh coüc 18 - 30cm, âäü chãnh khäng quaï 10mm/m, chiãöu daìi coüc phuû thuäüc vaìo thiãút kãú vaì tæì 4,5m ⎟ 12m. Khi chãú taûo cáön laìm coüc daìi hån thiãút kãú khoaíng 0,5m âãö phoìng trong quaï trçnh âoïng, âáöu coüc bë dáûp naït vaì cáön càõt boí sau khi âoïng xong. Khi yãu cáöu coüc daìi coï thãø näúi coüc. + Muîi coüc âæåüc voït nhoün thaình hçnh choïp ba caûnh hay bäún caûnh, coï khi voït troìn, coï âäü daìi âoaûn voït tæì 1,5⎟2 láön âæåìng kênh coüc. Voït taìy mäüt âoaûn 10cm åí âáöu muîi coüc âãø traïnh dáûp naït khi âoïng. d Âai âáöu coüc a) b) Âinh liãn kãtú ⎟ 2) d (1,5 40 ⎟ 70 Muîi coüc bët sàõt 100 Hçnh 6-2. Coüc gäù a) Coüc gäù thæåìng b) Coüc gäù coï muîi bët sàõt + Nãúu coüc phaíi âoïng qua nhæîng låïp âáút ràõn hoàc co û ï láùn soíi cuäüi rãù cáy... thç muîi coüc cáön âæåüc baío vãû bàòng muî theïp gàõn vaìo màût vaït bàòng âinh. + Âãø traïnh næït våî âáöu coüc khi âoïng, ta läöng mäüt voìng âai laìm bàòng theïp táúm hoàûc táúm theïp âãûm hçnh troìn trãn âáöu coüc. 6.1.3. Coüc bã täng cäút theïp 1. Phaûm vi æïng duûng Coüc bã täng cäút theïp coï âäü bãön cao, coï khaí nàng chëu taíi troüng låïn tæì cäng trçnh truyãön xuäúng, do âoï noï âæåüc æïng duûng räüng raîi trong caïc loaûi moïng cuía caïc cäng trçnh dán duûng vaì cäng nghiãûp. 2. Âàûc âiãøm, yãu cáöu + Âæåüc chãú taûo bàòng bã täng cäút theïp âuïc sàôn (coï thãø tai xæå û íng hoàûc ngay taûi cäng træåìng) vaì duìng thiãút bë âoïng, hoàûc eïp xuäúng âáút. Maïc bã täng chãú taûo coüc tæì 250 tråí lãn. + Loaûi coüc phäø biãún thæåìng coï tiãút diãûn vuäng, coï kêch thæåïc tæì 200x200 âãún 400x400. Chiãöu daìi vaì tiãút diãûn coüc phuû thuäüc vaìo thiãút kãú. Nãúu chiãöu daìi coüc quaï låïn, coï thãø chia coüc thaình nhæîng âoaûn coüc ngàõn âãø thuáûn tiãûn cho viãûc chãú taûo vaì phuì håüp våïi thiãút bë chuyãn chåí, vaì thiãút bë haû coüc. + Coüc phaíi chãú taûo âuïng theo thiãút kãú, âaím baío chiãöu daìy låïp baío vãû (täúi thiãøu laì 72 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I 3cm) âãø chäúng bong taïch khi âoïng coüc vaì chäúng rè cho cäút theïp sau naìy . + Baîi âuïc coüc phaíi phàóng, khäng gäö ghãö. + Khuän âuïc coüc phaíi thàóng, phàóng cáön âæåüc bäi trån chäúng dênh, traïnh máút næåïc xi màng khi âäø bã täng. + Âäø bã täng phaíi liãn tuûc tæì muîi âãún âènh coüc, âáöm bã täng bàòng âáöm duìi cåî nhoí. Trong quaï trçnh thi cäng âuïc coüc cáön âaïnh dáúu coüc vaì ghi roî lyï lëch âãø traïnh nháöm láùn khi thi cäng. + Váûn chuyãøn vaì cáøu làõp coüc chè khi coüc âaî âaût âuí cæåìng âäü, traïnh gáy sæït meí, va chaûm giæîa coüc vaì caïc váût khaïc. 6.1.4. Caïc loaûi coüc theïp + Coüc theïp laìm bàòng theïp äúng coï âæåìng kênh tæì 300 âãún 600, chiãöu daìi tæì 12m âãún 18m trong nhiãöu træåìng håüp coï thãø daìi tåïi 40m, chiãöu daìy äúng theïp tæì 10mm tråí lãn. + Coüc theïp coï troüng læåüng nhoí do âoï thuáûn tiãûn cho quaï trçnh váûn chuyãøn bäúc xãúp vaì haû coüc. + Coüc theïp coï cæåìng âäü cao, coï khaí nàng chëu læûc låïn, âàûc biãût khi nhäöi bã täng vaìo trong loìng coüc theïp theo phæång phaïp âäø taûi chäù, vç váûy coüc theïp âæåüc sæí duûng laìm moïng cho caïc cäng trçnh coï taïi troüng truyãön xuäúng nãön låïn. Tuy nhiãn giaï thaình cuía coüc theïp thæåìng ráút cao. + Tuyì yãu cáöu cuû thãø vaì âàûc âiãøm âëa cháút nãön âáút ngæåìi ta coìn sæí duûng loaûi coüc theïp coï bäú trê caïnh vêt trãn thán coüc goüi laì coüc vêt. Coüc vêt cuîng coï âäü bãön vaì khaí nàng chëu taíi troüng låïn. 6.3.5. Nhæîng loaûi coüc khaïc 1. Coüc bã täng khoan nhäöi (coüc nhäöi). Coüc nhäöi coï âæåìng kênh ≥ 60cm, âæåüc khoan taûo läù trong dung dëch bentonite âãø chäúng sáûp vaïch häú khoan vaì âäø bã täng ngay taûi vë trê cuía noï. Coüc nhäöi coï cäút theïp toaìn bäü chiãöu daìi coüc hoàûc chè coï åí mäüt chiãöu daìi nháút âënh tuyì theo thiãút kãú. Coüc nhäöi coï khaí nàng chëu taíi troüng ráút låïn nãn âæåüc æïng duûng trong thiãút kãú moïng cuía caïc cäng trçnh cao táöng, cäng trçnh coï taíi troüng truyãön xuäúng låïn... 2. Coüc ba reït Cuîng giäúng nhæ coüc khoan nhäöi, coüc ba reït cuîng laì coüc bã täng âäø taûi chäù nhæng thay vç phaíi khoan taûo läù ngæåìi ta tiãún haình taûo läù cho coüc ba reït bàòng caïch sæí duûng maïy âaìo chuyãn duûng âaìo taûo läù trong dung dëch chäúng sáûp vaïch âáút häú âaìo... Coüc ba reït coï khaí nàng chëu taíi troüng ráút låïn nãn cuîng âæåüc æïng duûng trong thiãút kãú moïng cuía caïc cäng trçnh cao táöng, cäng trçnh coï taíi troüng truyãön xuäúng låïn... 3. Coüc caït Sæí duûng äúng bao bàòng theïp coï cæía åí âáöu äúng, khi âoïng äúng, cæía âoïng laûi, khi âaût âäü sáu thiãút kãú ruït äng lãn cæ ú ía måí ra, tiãún haình nhäöi caït xuäúng, nhäöi âãún âáu âáöm chàût âãún âoï vaì ruït dáön äúng bao lãn. 73 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I Coüc caït âæåüc sæí duûng nhæ mäüt giaíi phaïp gia cäú nãön âáút yãúu. 6.1.6. Caïc loaûi vaïn cæì 1. Vaïn cæì gäù a. Muûc âêch Vaïn cæì gäù thæåìng âæåüc duìng âãø chäúng saût låí vaïch âáút, laìm haìng raìo, tæåìng váy, chäúng tháúm... b. Yãu cáöu chãú taûo + Phaíi âæåüc chãú taûo bàòng gäù tæåi. Nãúu duìng gäù khä phaíi ngám næåïc træåïc khi gia cäng. + Chiãöu daìy täúi thiãøu cuía vaïn 70mm, chiãöu räüng cuía mäùi baín cæì laì 100 ⎟ 150mm. Chiãöu daìi cæì do thiãút kãú qui âënh nhæng phaíi daìi hån thiãút kãú 0,3 ⎟ 0,5m âãø âãö phoìng âáöu cæì bë dáûp naït khi haû cæì. + Khi gheïp cæì ta laìm mäüng vuäng nãúu chiãöu daìy coï mäüng låïn hån 100mm vaì ngæåüc laûi ta duìng mäüng eïn. δ/3 /2 a) b) δ > 100 δ/3 δ/3 ≤ 100 δ δ δ/2 2. Vaïn cæì theïp δ/3 δ/3 Hçnh 6-3. Âàûc âiãøm cáúu taûo vaïn cæì gäù a) Mäüng vuäng, b) Mäüng eïn a) b) c) Hçnh 6-4. Caïc loaûi vaïn cæì theïp a) Vaïn cæì phàóng; b) Vaïn cæì Lacsen; c) Vaïn cæì Khum 74 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I a. Muûc âêch + Haìng cæì theïp taûo thaình vaïch tæåìng cæì baío vãû caïc häú moïng, chäúng saût låí cho vaïch âáút. + Cæì theïp laìm tæåìng ngàn næåïc ngáöm, coï khaí nàng chëu âæûåc aïp læûc âáút ráút låïn. b. Yãu cáöu chãú taûo + Chiãöu daìy cuía vaïn tæì 8 ⎟ 15mm + Chiãöu daìi cæì hiãûn nay thæåìng tæì 12 ⎟ 25m. + Cæì phaíi âæåüc sån chäúng rè træåïc khi âoïng. + Caïc loaûi cæì âæåüc sæí duûng hiãûn nay: vaïn cæì phàóng, vaïn cæì khum, vaïn cæì Lacsen. §6.2. THIÃÚT BË ÂOÏNG COÜC VAÌ VAÏN CÆÌ ÅÍ Viãût nam, ngæåìi ta thæåìng haû coüc chã taú ûo sàôn xuäúng âáút bàòng 1 trong 2 phæång phaïp sau: + Duìng buïa âoïng coüc: Phæång phaïp naìy thæåìng gáy tiãúng äön, gáy ä nhiãùm, gáy cháún âäüng ráút låïn, aính hæåíng âãún sinh hoaût vaì laìm hoíng caïc cäng trçnh lán cáûn... do âoï phæång phaïp âoïng coüc thæåìng bë cáúm aïp duûng åí trong thaình phäú, thë xaî, khu væûc âäng dán cæ... Hån næîa, våïi âáút täút, coï thãø khäng âoïng âæåüc coüc xuäúng vç coüc (thæåìng laì âáöu coüc) bë våî, meïo,v.v... Âãø giaím cháún vaì tråü giuïp quaï trçnh âoïng coüc, ta coï thãø khoan mäöi træåïc khi âoïng, hoàûc xoïi næåïc åí muîi coüc. + EÏp coüc bàòng kêch thuyí læûc vaì hãû âäúi troüng: Âãø coüc thàõng âæåc sæ ü ïc caín cuía âáút, tiãún xuäúng âäü sáu thiãút kãú, taíi troüng eïp åí âáöu coüc phaíi væåüt quaï hoàûc bàòng sæïc chëu taíi cuía coüc theo âáút nãön, tuy váûy læûc eïp låïn nháút cuía maïy eïp cuîng khäng âæåüc væåüt quaï sæïc chëu taíi cuía coüc theo váût liãûu âãø âaím baío khi eïp coüc khäng bë våî, næït, laìm aính hæåíng âãún khaí nàng chëu taíi cuía coüc. Phæång phaïp naìy êt gáy tiãúng äön, êt gáy ä nhiãùm vaì cháún âäüng, âang coï nhæîng tiãún bäü âaïng kãø trong máúy nàm gáön âáy. + Ngoaìi hai phæång phaïp haû coüc nãu trãn, ngæåìi ta coìn æïng duûng phæång phaïp rung haû coüc våïi viãûc sæí duûng caïc loaûi buïa rung chuyãn duûng... Dæåïi âáy xin âãö cáûp âãún mäüt säú loaûi buïa âoïng coüc âang sæí duûng phäø biãún hiãûn nay. 6.2.1. Giaï buïa âoïng coüc Háöu nhæ báút kyì loaûi buïa råi naìo cuîng cáön coï hãû truû dáùn hæåïng (Lead) coï taïc duûng hæåïng cho buïa råi âuïng tám cuía coüc, âo âoï giaím thiãøu hæ hoíng cho coüc. Ngoaìi ra, hãû truû dáùn hæåïng coìn giæî vë trê cuía coüc âuïng chäù trong quaï trçnh âoïng coüc. + Giaï buïa laì bäü pháûn âãø treo buïa vaì giæî coüc, dáùn hæåïng cho buïa vaì coüc . + Giaï buïa coï thãø âæåüc chãú taûo bàòng gäù hay bàòng theïp. + Giaï buïa âæåüc trang bë mäüt hay hai tåi... âã ì ø cáøu buïa vaì coüc vaì âãø di chuyãøn giaï buïa bàòng caïch tæû keïo mçnh . 6.2.2. Buïa âoïng coüc 1. Buïa treo 75 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I + Buïa âæåüc chaûy bàòng tåìi âiãûn vaì dáy caïp. + Troüng læåüng buïa laì 500 ⎟ 2000 kg. + Âäü cao náng buïa phuû thuäüc vaìo sæïc chëu taíi cuía coüc, thæåìng tæì 2,5 ⎟ 4m. + Nàng suáút cuía buïa tháúp do täúc âäü âoïng cháûm, mäùi phuït chè âoïng âæåüc 4 ⎟10 nhaït. + Âæåüc duìng trong træåìng håüp khäúi læåüng cäng taïc coüc tæång âäúi nhoí. 2. Buïa håi a. Buïa håi âån âäüng + Hoaût âäüng cuía buïa: duìng håi næåïc hoàûc khê eïp âãø náng chaìy lãn cao vaì råi xuäúng âáûp vaìo coüc dæåïi troüng læåüng baín thán chaìy. + Troüng læåüng chaìy 1 ⎟ 6 táún. + Chiãöu cao náng chaìy tæì 0,9 ⎟ 1,5m. + Säú nhaït âoïng trong 1 phuït laì 25 ⎟ 30. + Âæåüc duìng âãø âoïng coüc bã täng daìi vaì nàûng, hay coüc äúng coï âæåìng kênh nhoí hån 55cm. + Æu âiãøm cuía buïa håi âån âäüng: Cáúu taûo âån giaín, chuyãøn âäüng lãn xuäúng äøn âënh, troüng læåüng hæîu êch (pháön chaìy) chiãúm 70% troüng læåüng buïa. + Khuyãút âiãøm: âiãöu khiãøn buïa bàòng tay, tiãu täún nhiãöu håi næåïc. b. Buïa håi song âäüng + Hoaût âäüng cuía buïa: Duìng håi næåïc hay khê eïp âãø náng chaìy lãn cao vaì neïn chaìy khi råi xuäúng. + Hiãûu suáút cuía buïa cao do täúc âäü âoïng nhanh, mäùi phuït âoïng tåïi 200 ⎟300 nhaït. + Troüng læåüng chaìy 200 ⎟ 2200kg. + Âæåüc sæí duûng khaï räüng rai, âo î ïng âæåüc coüc bã täng cäút theïp tiãút diãûn âãún 35x35cm, hay coüc äúng coï âæåìng kênh 60cm. Tuy nhiãn troüng læåüng hæîu êch chè chiãúm 20 ⎟ 30 % troüng læåüng buïa. 4. Buïa diezen Cuîng nhæ buïa håi, buïa diezen coï 2 loaûi: Diezen âån âäüng vaì diezen song âäüng. a. Buïa diezen âån âäüng Âäüng cå diezen khi näø seî náng chaìy lãn cao vaì råi xuäúng âáûp vaìo coüc dæåïi troüng læåüng baín thán chaìy. Troüng læåüng chaìy coï thãø tåïi 2500kg, täúc âäü âoïng cháûm nãn nàng suáút âoïng coüc khäng cao. Coï thãø âoïng âæåüc nhæîng coüc BTCT coï kêch thæåïc caûnh âãún 45cm. b. Buïa diezen song âäüng + Hoaût âäüng theo nguyãn lyï âäüng cå näø hai thç, âäüng cå diezen khi näø seî náng chaìy lãn vaì eïp chaìy khi råi xuäúng. + Trong læå ü üng chaìy tæì 140 ⎟ 2500kg. + Säú nhaït âoïng trong mäüt phuït 45 ⎟ 100 nhaït. + Âæåüc sæí duûng âãø âoïng nhæîng coüc gäù, coüc theïp, coüc bã täng cäút theïp loaûi nhoí, 76 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I coüc äúng coï âæåìng kênh nhoí hån hoàûc bàòng 45cm vaì caïc loaûi vaïn daìi khäng quaï 8m. Nhæåüc âiãøm cuía buïa diezen: Nàng læåüng nhaït buïa tiãu hao âãún 50 ⎟ 60%. vaìo viãûc neïn eïp låïp khäng khê, hay bë cám ( khäng näø âæåüc) khi âoïng nhæîng coüc maînh xuäúng âáút mãöm. §6.3. CHOÜN BUÏA ÂOÏNG COÜC 6.3.1 Choün theo nàng læåüng xung kêch cuía buïa Qv E2 ( ) kgm = (6.1) 2g Trong âoï : + Q (kg) - Troüng læåüng pháön chaìy. + v (m/s) - Váûn täúc råi cuía buïa. + g (m/s2) - Gia täúc troüng træåìng. Nàng læåüng xung kêch cuía buïa âoïng pháön låïn tiãu hao âãø haû coüc, pháön coìn laûi tiãu hao vä êch laìm biãún daûng âáöu coüc (næït, våî...). Do váûy choün buïa theo nàng læåüng xung kêch cáön thiãút: E ≥ 25p (kgm) (6.2) Trong âoï: P (T) - Khaí nàng chëu taíi cuía coüc theo âáút nãön. 6.3.2. Kiãøm tra hãû säú thêch duûng cuía buïa âaî choün Hãû säú thêch duûng âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc: Q q q K + + 1 = (6.3) E Trong âoï: + Q ( Kg ) - troüng læåüng toaìn bäü cuía buïa. + q ( kg) - Troüng læåüng cuía coüc. + q1 (kg) - Troüng læåüng cuía muî vaì âãûm coüc. + E ( kgm) - Nàng læåüng xung kêch cuía buïa. Hãû säú kêch duûng K phaíi nàòm troüng phaûm vi âæåüc qui dënh cho tæìng loaûi buïa nhæ trong baíng sau: Loaûi buïa Coüc gäù Coüc theïp Coüc BTCT Buïa song âäüng, buïa diezen kiãøu äúng Buïa âån âäüng, buïa diezen kiãøu cäüt Buïa treo 5 3,5 2 5,5 4 2,5 6 5 3 + Khi K nhoí hån trë säú trãn thç buïa khäng âuí nàûng so våïi troüng læåüng coüc, nãn täúc âäü vaì hiãûu quaí âoïng coüc seî keïm, coüc âoïng khäng xuäúng, coüc bë våî khi âoïng. + Khi K låïn hån trë säú trãn thç buïa quaï nàûng so våïi coüc, coüc seî xuäúng nhanh, coï thãø laìm hoíng læûc ma saït giæîa coüc vaì nãön âáút, coüc xuäúng hãút chiãöu daìi thiãút kãú maì váùn 77 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I chæa âaût âæåüc âäü chäúi thiãút kãú, muäún âaûtï âäü chäúi thiãút kãú thæåìng phaíi âoïng coüc sáu hån chiãöu daìi thiãút kãú, vç váûy gáy laîng phê... Theo kinh nghiãûm âãø âoïng coüc coï hiãûu quaí thç: Q = ( 1,5 ⎟ 2) q. Âäúi våïi coüc bã täng cäút theïp, khi âoïng bàòng buïa Diezen, coï thãø så bäü choün troüng læåüng âáöu buïa theo kinh nghiãûm sau: Q ≥ ⎟ (6.4) - Khi L ≤ 12m khi âoï 1.25 1.5 q Q ≥ ⎟ (6.5) - Khi L > 12m khi âoï 0.75 1 q 6.3.3. Kiãøm tra âäü chäúi khi âoïng coüc Âäü chäúi khi haû coüc phaíi nhoí hån âäü chäúi thiãút kãú: e ≤ etk. Xaïc âënh âäü chäúi e khi âoïng coüc: mnQHF e+ Q 0.2q x + (m) Q q = (6.6) P P( m + nF) Trong âoï: + m - Hãû säú kãø âãún tênh cháút taûm thåìi hay vénh cæíu cuía cäng trçnh. m = 0.7 âäúi våïi cäng trçnh taûm thåìi. m = 0.5 âäúi våïi cäng trçnh vénh cæíu. + n - Hãû säú kãø âãún váût liãûu laìm coüc. n = 100 T/m2 âäúi våïi coüc gäù. n = 150 T/m2 âäúi våïi coüc bã täng cäút theïp. n = 500 T/m2 âäúi våïi coüc theïp. + Q (T) - Troüng læåüng âáöu buïa. + q (T) - Troüng læåüng coüc. + H (m) - Âäü cao náng buïa. + F (m2) - Diãûn têch tiãút diãûn ngang cuía coüc. + P (T) - Sæïc chëu taíi cuía coüc theo âáút nãön. §6.4. CAÏC QUAÏ TRÇNH THI CÄNG ÂOÏNG COÜC 6.4.1. Váûn chuyãøn vaì xãúp dåî coüc Váûn chuyãøn coüc tæì baîi âuïc âãún vë trê âoïng laì mäüt cäng taïc quan troüng, nãúu 0,21l 0,21l 0,21l 0,21l l l a) b) Hçnh 6-5. Vë trê gäúi kã, âiãøm treo buäüc khi váûn chuyãøn hay bäúc xãúp coüc a) Xãúp âàût coüc; b) Bäúc Xãúp 78 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I phæång phaïp váûn chuyãøn khäng âuïng seî hæ hoíng coüc. Do troüng læåüng baín thán coüc låïn, vç váûy khi váûn chuyãøn, bäúc xãúp coüc cáön quan tám âãún vë trê treo buäüc, vë trê gäúi kã. Coüc laì cáúu kiãûn chëu neïn, vë trê treo buäüc, gäúi kã phaíi tuán theo qui âënh trãn hçnh 6-5. Caïc gäúi kã nãn sæí duûng váût liãûu laì gäù nhæ váûy seî traïnh laìm våî coüc khi váûn chuyãøn (do soïc náøy vç âæåìng khäng täút...) vaì thuáûn tiãûn cho thao taïc luäön vaì thaïo dåî dáy caïp khi cáøu làõp, xãúp dåî. Khu væûc xãúp coüc nãn bäú trê håüp lê trãn màût bàòng âãø traïnh aính hæåíng âãún quaï trçnh âoïng coüc sau naìy. 6.4.2. Làõp coüc vaì giaï buïa Coï thãø sæí dung ba û ín thán giaï buïa âãø làõp coüc vaìo giaï buïa theo caïc thao taïc sau âáy: + Âáøy xe váûn chuyãøn coüc âãún gáön giaï buïa. + Moïc dáy caïp treo coüc (dáy 1) cuía giaï buïa vaìo moïc trãn cuía coüc vaì moïc dáy treo buïa (dáy 2) cuía giaï buïa vaìo moïc dæåïi cuía coüc (nãúu coüc coï moïc cáøu). + Cho hai dáy hoaût âäüng keïo hai dáy lãn cuìng mäüt luïc âãø coüc âæåüc náng lãn cao. + Âæa xe váûn chuyãøn coüc âi chäù khaïc. + Cho hai dáy ngæìng keïo, dáy 1 tiãúp tuûc keïo coüc lãn vaì coüc dáön vãö vë trê thàóng âæïng âãø gheïp vaìo giaï buïa. Duìng cáön truûc âãø cáøu vaì làõp coüc vaìo giaï buïa (hay duìng). Trong caïc phæång phap là ï õp coüc vaìo giaï buïa, cáön læu yï: coüc ráút nàûng, cáön thæûc hiãûn làõp coüc chênh xaïc, an toaìn. Nãúu coüc khäng coï moïc cáøu làõp, cáön choün vë trê treo buäüc håüp lê âãø âaím baío coüc khäng bë hæ hoíng trong quaï trçnh làõp coüc vaìo giaï buïa. Qui âënh âiãøm treo buäüc trãn hçnh 6-6. 0,294l l Hçnh 6-6. Vë trê treo buäüc coüc khi cáøu coüc vaìo giaï buïa 6.4.3. Kyî thuáût âoïng coüc + Phaíi âaím baío chênh xaïc vë trê cuía coüc, sæí duûng maïy kinh vé, thæåïc, dáy càng âënh vë âaìi coüc vaì vë trê tæìng coüc trong âaìi. Duìng coüc mäúc âãø âaïnh dáúu vë trê coüc, caïc mäúc âaïnh dáúu phaíi dãù quan saït vaì phaíi äøn âënh, traïnh bë xã dëc trong quaï trçnh thi cäng âoïng coüc vaì phaíi âæåüc kiãøm tra thæåìng xuyãn. + Khi âoïng coüc dæåïi næåïc, viãc âënh vë chênh xa û ïc vë trê coüc vaì âaïnh dáúu ráút khoï khàn, âàûc biãût laì nåi næåïc sáu, do váûy cáön coï caïc biãûn phaïp âënh vë håüp lê. - Khi næåïc khäng sáu làõm, ngæåìi ta coï thãø duûng daìn gäù âãø âënh vë (daìn cæû li) bàòng caïch âoïng caïc coüc gäù theo nhæîng cæû li nháút âënh sao chocaïc âáöu coüc gäù váùn träöi cao trãn màût næåïc vaì duìng dáy càng âãø xaïc âënh vë trê coüc. 79 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I - Khi âoïng coüc åí nåi næåïc sáu ngæåìi ta sæí duûng caïc xaì lan chuyãn duûng trãn âoï coï bäú trê giaï buïa âãø âënh vë vaì âoïng coüc. + Thæåìng xuyãn kiãøm tra âäü thàóng âæïng trong suäút quaï trçnh âoïng coüc vaì coï caïc biãûn phaïp xæí lê këp thåìi khi coüc bë xiãn. Nãúu coüc xuäúng quaï sáu phaíi nhäø lãn âoïng laûi, coüc coìn caûn cáön âiãöu chènh âäü thàóng âæïngngs træåïc khi tiãúp tuûc âoïng. + Âoïng coüc theo âuïng så âäö âaî âæåüc thãø hiãûn trong biãûn phaïp thi cäng, læûa choün så âäö âoïng coüc håüp lê tuìy thuäüc vaìo âàûc âiãøm cäng trçnh. Coï caïc så âäö âoïng coüc nhæ sau: Så âäö khoïm coüc: AÏp duûng khi âoïng nhæîng coüc dæåïi moïng coüc âäüc láûp hay caïc moïng truû cáöu. Khi âoïng ta bàõt âáöu tæì coüc giæîa âoïng ra xung quanh. Så âäö coüc chaûy daìi: AÏp duûng khi âoïng nhæîng coüc dæåïi nhæîng moïng bàng liãn tuûc, gäöm mäüt hay mäüt vaìi haìng coüc chaûy daìi song song. Khi âoïng giaï buïa âæåüc chuyãøn theo caïc haìng coüc. Så âäö ruäüng coüc: AÏp duûng khi âoïng nhæîng coüc dæåïi moïng beì hay coüc âãø gia cäú nãön. Khi âoïng ta âoïng tæì giæîa ra. Khi ruäüng coüc låïn thç coï thãø phán ra thaình caïc khu, mäùi khu coüc seî âoïng theo tæìng nhoïm mäüt. Chè âæåüc dæìng quaï trçnh âoïng coüc khi coüc âaî âaïp æïng âæåüc caïc yãu cáöu qui âënh nhæ: chiãöu sáu cuía coüc, âäü chäúi khi âoïng coüc... - Âäúi våïi coüc chäúng ta phaíi âoïng âãún cao trçnh thiãút kãú cuía muîi coüc. - Âäúi våïi loaûi coüc ma saït (coüc treo) thç ta phaíi âoïng âãún khi âaût âäü chäúi thiãút kãú. a) b) c) Hçnh 6-7. Mäüt säú så âäö âoïng coüc a) Så âäö chaûy daìi; b) Så âäö khoïm coüc; c) Så âäö ruäüng coüc §6.5. KYÎ THUÁÛT ÂOÏNG VAÏN CÆÌ GÄÙ, VAÏN CÆÌ THEÏP 6.5.1. Âoïng vaïn cæì gäù + Âënh vë chênh xaïc haìng cæì chuáøn bë âoïng bàòng maïy tràõc âaûc. + Coï thãø âoïng tæìng táúm cæì riãng leí hoàûc kãút håüp âoïng âäöng thåìi nhiãöu táúm bàòng caïch sæí duûng caïc khung âënh vë, khung âënh vë âæåüc dæûng theo vë trê âaî xaïc âënh. Vaïn cæì âæåüc gheïp läöng vaìo giæîa hai thanh nep song song, rä û öi bàõt âáöu âoïng xuäúng. + Âáöu dæåïi vaïn cæì âæåüc càõt vaït cheïo vãö phêa mäüng läöi. Khi gheïp vaïn cæì âãø mäüng 80 GIAÏO TRÇNH MÄN HOÜC KYÎ THUÁÛT THI CÄNG I läöi quay ra ngoaìi, nhæ váûy khi âoïng âáút khäng keût vaìo raînh cæì vaì âáút neïn vaìo âáöu vaït cheïo cuía cæì eïp saït vaìo haìng cæì âaî âoïng vaìo con nãm. + Trçnh tæû âoïng vaïn cæì coï thãø âoïng theo kiãøu tuáön tæû: Âoïng thanh naìy âãún âäü sáu thiãút kãú räöi âoïng thanh tiãúp theo vaì cæï thãú cho âãún hãút. Nhæng âãø cho haìng cæì dãù khêt vaì täút ta âoïng toaìn bäü vaïn cæì âãún âäü sáu naìo âoï. Sau âoï quay laûi tiãúp tuûc âoïng mäüt læåüt 3 1 1 1-1 2 - 2 1 1 5 2 1 2 2 1 4 2 2 3 2 3 Hçnh 6-8. Haû âäöng thåìi nhiãöu táúm cæì gäù bàòng khung âënh vë 1: Neûp ngang, 2: Coüc truû, 3: Buläng liãn kãút, 4: Vaïn cæì gäù, 5: Vaïn cæì chuáøn. næîa hay hai læåüt âãø toaìn bäü maíng cæì âãún âäü sáu thiãút kãú. 6.5.2. Âoïng vaïn cæì theïp Cuîng nhæ cæì gäù, khi âoïng cæ the ì ïp coï thãø âoïng tæìng táúm riãng biãût hoàûc gheïp nhiãöu táúm laûi våïi nhau vaì âoïng âäöng thåìi. Træåïc khi âoïng cæì cáön thæûc hiãûn mäüt säú cäng taïc sau: + Kiãøm tra meïp vaïn cæì træåïc khi âoïng bàòng caïch gheïp mäüt âoaûn cæì khoaíng 2m, räöi tiãúp tuûc gheïp mäüt táúm cæì vaì thæí keïo træåüt xem caïc vaïn cæì coï thäng suäút khäng. Duìng sån âaïnh dáúu thæï tæû caïc táúm cæì. + Âënh vë haìng cæì bàòng maïy tràõc âaûc. + Gheïp træåïc mäüt säú vaïn cæì ( khoaíng 10 ⎟ 12 táúm ) giæîa hai thanh neûp âënh vë, räöi tiãún haình âoïng xuäúng dáön laìm hai hay 3 láön âoïng âãø âãún âäü sáu thiãút kãú. Vaì cæï thãú cho âãún hãút. + Âãø chäúng laûi hiãûn tæåüng xoeì nan quaût trong quaï trçnh âoïng, ta aïp duûng mäüt säú biãûn phaïp sau: ③ Buäüc dáy caïp vaìo âáöu vaïn cæì duìng tåìi keïo cæì vãö vë trê thàóng âæïng vaì tiãúp tuûc âoïng. ③ Càõt vaït âáöu dæåïi vaïn cæì theïp vãö phêa trong (ngæåüc laûi våïi vaïn cæì gäù ) ③ Haìn thãm mäüt miãúng theïp nhoí åí meïp âáöu dæåïi vaïn cæì, âãø taûo ra mäüt læûc caín cán bàòng våïi læûc ma saït åí meïp bãn kia, vaì âãø cho âáút khoíi keût chàût trong raînh meïp. Hiãûn nay ngæåìi ta thæåìng sæ du í ûng caïc loaûi maïy rung hoàûc maïy eïp thuíy læûc âãø