🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Giáo trình kinh tế nông nghiệp Ebooks Nhóm Zalo G I A O T R I N H K 0rK i f b□r Q ^ j i n o DUNG TRONG CAC TRUONG TRUNG HOC CHUYEN NGHIEP NGUYEN DC Lieu NHA XUAT BAN HA NOI so g iA o d u c vA dA o t a o hA n o i PCS. TS. VII DINH THANG (Chu bien) GIAO TRiNH KINH TE NONG NGHIEP (Dung trong cac trtfdng THCN) n h A x u X t b a n h a n 6i - 2006 Clui bien: PGS. TS. VC DINH THANG Tham gia bien soan: PGS. TS. VU DINH THANG KS. TRAN THI THANH KS. DOAN XUAN TIEN Lori gi6i thieu A T u'oc ta dang budc vao thoi ky cong nghiep hoa, hien 1 V dqi hoa nham dua Viet Nam trd thanh nude cong ngliiep van minh, hien dqi. Trong su nghiep cach mqng to Ion do, cong tac dao tao nhan luc luon giu vai trd c/uan trong. Bao cao Chinh tri cua Ban Chap hanh Trung ticmg Dang Cong sdn Viet Nam tai Dai hoi Dang toan c/uoc Ian tlu't IX da chi ro: “Phat trien giao due va dao tao la mot trong nhirng dong lire quan trong thuc day su nghiep cong nghiep hoa, hien dqi hoa, la dieu kien de phat trien nguon lire con ngtroi - yeu to co ban de phat trien xa hoi, tang truong kinh te nhanh va ben virng”. Quan triet chu trtiong, Nghi quyet cua Dang va Nha nude va nhan thuc dung dan ve tarn quan trong cua chuang trinh, giao trinh doi vai viec nang cao chat iuqng dao tao, theo de nghi cua So Giao due va Dao tao Ha Noi, ngdy 23/9/2003, 7 ' * Uy ban nhan dan thanh pho Ha Noi da ra Quyet dinli so 5620/QD-UB clio phep So Giao due va Dao tao thuc hien de an bien soqn chuong trinh, giao trinh trong cac trudng Trung hoc chuyen nghiep (THCN) Ha Noi. Quyet dinh nay the hien sU quan tarn sdu sac cua Thanh uy, UBND thanh pho trong viec nang cao chat luong dao tao va phat trien nguon nhan life Thu do. Tren co so chuong trinh khung cua Bo Giao due va Dao tao ban hanh va nhung kinh nghiem rut ra tie thuc te dao tao, So Giao due va Dao tao da chi dao cac trudng THCN to chuc bien soqn chuong trinh, giao trinh mot cdch khoa hoc, he 3 thong va cap nhat nhitng kie'n thuc thuc tien phu hcrp vai doi twang hoc sinh THCN Ha Noi. Bo giao trinh nay la tai lieu giang day va hoc tap trong cac trudng THCN a Ha Noi, dong thdi la tai lieu tham khao huu ich cho cac trudng co dao tao cac nganh ky thuat - nghiep vu va dong dao ban doc quan tam den van de hudng nghiep, day nghi. Viec to chuc bien soqn bo chuang trinh, giao trinh nay la mot trong nhieu hoat dong thie't thuc cua nganh giao due va dao tao Thu do de ky niem “50 nam giai phong Thu do ”, “50 nam thanh lap nganh ” va hudng tdi ky niem “1000 nam Thang Long - Ha N o i”. So Giao due va Dao tao Ha Noi chan thanh cam on Thanh uy, UBND, cac so, ban, nganh cua Thanh pho, Vu Giao due chuyen nghiep Bo Giao due va Dao tao, cac nha khoa hoc, cac chuyen gia dau nganh, cac giang vien, cac nha quan ly, cac nha doanh nghiep da tao dieu kien giup do, dong gop y kie'n, tham gia Hoi dong phan bien, Hoi dong tham dinh va Hoi dong nghiem thu cac chuong trinh, giao trinh. Day la Ian dau tien So Giao due va Dao tao Ha Noi to chuc bien soqn chuong trinh, giao trinh. Du da het sue co gang nhung chac chan khong tranh khoi thieu sot, bat cap. Chung tdi mong nhan duoc nhitng y kien dong gop cua ban doc de tung budc hoan thien bo giao trinh trong cac Ian tdi ban sau. GIAM DOC S 6 GIAO DUG VA DAO TAO Ldi n o i d au J ~ \ i nang cao chat luong dao tao cua cac trudng trung hoc chuyen nghiep - day nghe tren dia ban Ha Noi, ngay 231912003 UBND thanh pho Ha Noi da ky Quyet dinh so 5620/QD-UB ve viec bien soqn giao trinh cac mon hoc trong cac trudng THCN-DN Ha Noi. Thuc hien Quyet dinh cua UBND va ke hoach giao nhiem vu cua Sd GD&DT thanh pho, trudng Trung hoc Nong nghiep Ha Noi cho bien soqn va xua't ban cuon “Giao trinh Kinh te nong nghiep” dephuc vu giang day va hoc tap cua giao vien va sinh vien nganh Quan tri kinh doanh cua trudng. Ngoai ra, giao trinh ciing duoc su dung lam tai lieu tham khao cho sinh vien va giao vien cua cac chuyen nganh khac trong trudng hoac cho cac trudng trung hoc - day nghe khac co lien quan. Vdi doi tuong phuc vu duoc xac dinh nhu tren, yeu cau co ban cua viec bien soqn giao trinh nay la dam bao tinh khoa hoc co ban, hien dqi va phu hop vdi dieu kien Viet Nam. Ket cau giao trinh gom 6 chuong va d cuoi mdi chuong deu co cau hoi on tap de dinh hudng viec hoc tap cho sinh vien. Chuong 1 trinh bay tong quan ve kinh te nong nghiep, doi tuong, nhiem vu va phuong phap nghien cuu mon hoc. Chuong 2 trinh bay nhitng noi dung co ban ve quan he san xua't trong nong nghiep Viet Nam. Chuong 3 va 4 nghien cuu nhitng noi dung co ban ve phat trien luc luong san xua't cua nong nghiep dudi giac do kinh te'hoc. Chuong 5 trinh bay mot so van de ve san xua't hang hod va thi trudng nong nghiep, trong do chu trong den thi trudng tieu thu nong san. Toan bo chuong 6 trinh bay mot so van de quan ly nha nude ve phat trien kinh te nong nghiep Viet Nam hien nay, trong do co chu y den van de quan ly nha nude cua chinh quyen co sd. 5 thong va cap nhat nhitng kie'n thuc thuc tien phii hap vai doi tuong hoc sinh THCN Ha Noi. Bo giao trinh nay la tai lieu giang day va hoc tap trong cac trudng THCN a Ha Noi, dong thdi la tai lieu tham khao hitu ich cho cac trudng co dao tao cac nganh ky thuat - nghiep vu va dong dao ban doc quan tarn den van de hudng nghiep, day nghe. Viec to chuc bien soqn bo chuong trinh, giao trinh nay la mot trong nhieu hoat dong thie't thuc cua nganh giao due va dao tao Thu do de ky niem “50 nam giai phong Thu do ", “50 nam thanh lap nganh ” va hudng tdi ky niem “1000 nam Thang Long - Ha N o i”. SdGiao due va Dao tao Ha Noi chan thanh cam on Thanh uy, UBND, cac sd, ban, nganh cua Thanh pho, Vu Giao due chuyen nghiep Bo Giao due va Dao tao, cac nha khoa hoc, cac chuyen gia dau nganh, cac giang vien, cac nha quan ly, cac nha doanh nghiep da tao diiu kien giitp do, dong gop y kie'n, tham gia Hoi dong phan bien, Hoi dong tham dinh va Hoi dong nghiem thu cac chuong trinh, giao trinh. Day la Ian dau tien Sd Giao due va Dao tao Ha Noi to chuc bien soqn chuong trinh, giao trinh. Du da h it sue co gang nhung cliac chan khong tranh khoi thii'u sot, bat cap. Chung tdi mong nhan duoc nhitng y kien dong gop cua ban doc de tirng budc hoan thien bo giao trinh trong cac Ian tdi ban sau. GIAM DOC S 6 GIAO DUC VA DAO TAO 4 Lori n o i d au T™\ e nang cao chat luong dao tao cua cac trudng trung hoc chuyen I S nghiep - day nghe tren dia ban Ha Noi, ngay 23/9/2003 UBND thanh pho Ha Noi da ky Quyet dinh so 5620/QD-UB ve viec bien soqn giao trinh cac mon hoc trong cac trudng THCN-DN Ha Noi. Thuc hien Quyet dinh cua UBND va ke hoach giao nhiem vu cua So GD&DT thanh pho, trudng Trung hoc Nong nghiep Ha Noi cho bien soqn va xua't ban cuo'n “Giao trinh Kinh te nong nghiep” de phuc vu giang day va hoc tap cua giao vien va sinh vien nganh Quan tri kinh doanh cua trudng. Ngoai ra, giao trinh ciing duoc sit dung lam tdi lieu tham khao cho sinh vien va giao vien cua cac chuyen nganh khac trong trudng hoac cho cac trudng trung hoc - day nghe khac co lien quan. Vdi doi tuong phuc vu duoc xac dinh nhu tren, yeu cau co ban cua viec bien soqn giao trinh nay la dam bao tinh khoa hoc co ban, hien dqi va phu hop vdi dieu kien Viet Nam. K it cau giao trinh gom 6 chuong va d cuoi mdi chuong deu co cau hoi on tap de dinh hudng viec hoc tap cho sinh vien. Chuong 1 trinh bay tong quan ve kinh te nong nghiep, doi tuong, nhiem vu va phuong phap nghiin citu mon hoc. Chuong 2 trinh bay nhitng noi dung co ban ve quan he san xua't trong nong nghiep Viet Nam. Chuong 3 va 4 nghien citu nhitng noi dung co ban ve phat trien luc luong san xua't cua nong nghiep dudi giac do kinh te'hoc. Chuong 5 trinh bay mot so van de ve san xua't hang hod va thi trudng nong nghiep, trong do chu trong den thi trudng tieu thu nong san. Toan bo chuong 6 trinh bay mot sd van de quan ly nha nude ve phat trien kinh te nong nghiep Viet Nam hien nay, trong do co chu y den van de quan ly nha nude cua chinh quyen co sd. 5 Trong qua trinh chuan hi bien soqn, trudng da to chuc cac hoi thdo ve de cuong va noi dung khoa hoc cua mon hoc, co su tham gia cua nhung chuyen gia trong va ngoai trudng. Mac du vay, Giao trinh kinh te nong nghiep duoc bien soqn chdc chan khong tranh khoi nhung khiem khuyet. Chung tdi mong nhan dupe nhung y kien dong gop quy bau cua cac ban doc gia. Xin chan thanh cam on! TAP THE TAC GIA 6 Chifdng 1 NHLfNG v An d £ CHUNG v £ N6NG NGHlfiP VA B(5i TLfONG, NHlfiM VU, PHUONG PHAP NGHlfiN CUtr M6N HOC M uc tieu: - Nam vtfng vai trd, dac diem co ban cua san xua't nong nghiep cung nhitng van de chie'n luoc phat trien nong nghiep. Dinh hudng phat trien nong nghiep va co cau trong san xua't kinh doanh nganh nong nghiep. - Tren co sd nhung kie'n thuc dupe hoc, hoc sinh biet van dung vao cong tac quan ly tai cac co sd nong nghiep. N oi dung tom tat: Vai trd cua nganh nong nghiep trong nen kinh te'quoc dan the hien d chd cung cap san pham lam luong thuc thuc pham, cung cap nguyen lieu cho mot sd nganh cong nghiep che bien, cung cap lao dong de phat trien cac nganh phi nong nghiep, cung cap mot phan von tich luy cho phat trien kinh te'va la thi trudng tieu thu Idn cua cong nghiep, tham gia vao xua't khau tang thu ngoai te cho da't nude va gop phan vao bao ve moi trudng sinh thai. Vdi vai trd to Ion do, moi qud'c gia deu chu trong viec phat trien nong nghiep. De quan ly va phat trien nong nghiep co hieu qua, can nam vung nhung dac diem chu yen cua nganh nay. San xua't nong nghiep Viet Nam cung co nhung dac diem tuong tu nhubd't ky nen nong nghiep nao khac la: phu thuoc nhieu vao dieu kien tu nhien, ruong da't la tu lieu san xua't chu ye'u khong thay the dupe, doi tupng cua san xua't la cay trong vat nuoi, san xua't co tinh thdi vu cao va co hai dac diem rieng can luu y gan vdi dieu kien dac thu cua nude ta. 7 Chien luoc phat trien cho phep giu vung dinh hudng phat trien nong nghiep cua da't nude. Cac yen to cau thanh co ban cua chien luoc phat trien nong nghiep gom co: can cu xay dung chien luoc, dinh hudng chien luoc, muc tieu phat trien va nhung giai phap co tinh chat chien luoc. Khi xac dinh muc tieu chien luoc, noi dung co ban la xac dinh co cau san xua't nong nghiep hop ly. Trong dieu kien hien nay, co cau do phai dam bao yeu cau phat trien nen nong nghiep ben vung. I. M 0T SO VAN D£i CHUNG v fi NONG NGHlfiP 1. Vai trd cua san xuat nong nghiep doi vdi nen kinh te Nong nghiep, neu hieu theo nghia hep chi co nganh trong trot, nganh chan nuoi va nganh dich vu trong nong nghiep; con hieu theo nghia rong con bao gom ca nganh lam nghiep va nganh thuy san. Nong nghiep la mot trong nhung nganh kinh te quan trong va phuc tap. No khong chi la mot nganh kinh te don thu tac xa chi vdi tu cach xa vien binh thudng, khong true tiep tham gia dieu hanh, quan ly hap tac xa. 36 Nam la, v i chtic nang quan ly, dieu hanh hap tac xa. Luat Hop tac xa nam 1996 quy dinh hop tac xa co mdt ca quan duy nhat vira thuc hien chtic nang quan ly, vira thuc hien chtic nang dieu hanh, do la Ban quan ly hoac Hoi dong quan tri va ngudi dting d£u la chu nhiem. Luat Hap tac xa (sua doi nam 2003) quy dinh phai tach ro chtic nang quan ly vdi chtic nang dieu hanh, nhung khong nha't thiet phai t6 chtic hai bo may rieng biet. Viec quyet dinh bo tri mdt bo may thuc hien ca hai chtic nang hay tach rieng thanh hai bo may de thuc hien tirng chtic nang la do Hoi nghi thanh lap hop tac xa hoac Dai hoi xa vien hop tac xa quyet dinh. Rieng doi vdi Lien hiep hap tac xa, Luat quy dinh phai tach ro hai bo may quan ly va dieu hanh. Bo may quan ly la Hdi dong quan tri, dting diu la Chu tich Hdi d6ng quan tri. Bd may dieu hanh la Ban Giam doc, dting d£u la Giam doc hoac Tong giam doc. Sau la, ve thu tuc thanh lap va dang ky kinh doanh: De thanh lap va dang ky kinh doanh, Luat Hap tac xa sura d6i nam 2003 quy dinh co bon budc la: 1/ Don xin dang ky kinh doanh; 2/ Di£u le hop tac xa; 3/ Sd luong xa vien, danh sach ban quan tri, ban kidm soat va 4/ Bien ban da thong qua tai hoi nghi thanh lap hap tac xa. Luat cung quy dinh hap tac xa tu giai quye't noi dang ky kinh doanh 6 ca quan dang ky kinh doanh cap tinh hoac huyen tuy theo dieu kien cu the cua hap tac xa. Tti nhung dac trung chu ye'u neu tren co th£ thay ban chat cua hop tac xa la mot loai hinh doanh nghiep dac biet, vi hop tac xa la to chtia kinh te tap the vira co tinh chat tuong tro giup dd, vira co tinh chat kinh doanh. ry 2. Tiep tuc doi mdi hop tac xa va phat trien cac hinh thiirc kinh t§ hop tac Nghi quyet Dai hoi IX cua Dang co ghi: "Trong nong nghiep tren ca sa phat huy tinh tu chu cua kinh te ho gia dinh, chu trong cac hinh thtic hop tac va hop tac xa cung cap dich vu, vat tu va tieu thu san pham cho kinh te ho gia dinh va trang trai. Mo rong cac hinh thtic kinh te hdn hop lien ket, lien doanh giua cac hap tac xa voi cac doanh nghiep thuoc moi thanh phan kinh te..."(1) (1) Van kien Dai hoi dai bieu toan quoc lan thuf IX - Nxb Chinh tri Quoc gia, 2001, trang 191. 37 De quan triet tinh than nghi quyet noi tren can thirc hien tot nhung viec sau: 2.1. Tiep tuc doi mdi cac hop tac xa nong nghiep theo Luat Hop tac xa Khi chuye’n sang nen kinh te thi trudng co su quan ly cua Nha nuoc, voi viec thira nhan vai tro tu chu doc lap cua kinh te ho nong dan thi mo hinh hop tac nong nghiep kieu cu khong con phu hop nira, can doi moi mot cach can ban theo Luat Hop tac xa. voi nhung noi dung chu yeu sau: Mot la, d6i moi noi dung va muc dich kinh doanh cua hop tac xa: do la kinh doanh dich vu dau vao va dau ra cho cac ho xa vien. Noi dung kinh doanh duoc xac dinh phu hop voi huong kinh doanh cay trong vat nuoi va nhu cau doi hoi cua kinh te ho tren tirng virng. - Doi voi cac hop tac xa nong nghiep vung dong bang va trung du thi chuyen han sang to chuc hoat dong dich vu trudc, trong va sau qua trinh san xuat cho ho nong dan voi phuong thuc hach toan kinh doanh. 6 nhung hop tac xa kha nen sorn khoi phuc va phat trien manh kinh doanh nganh nghe de khai thac the manh cua tirng dia phuong thong qua mo hinh lien ket hop tac xa - ho hoac mo hinh hop tac xa tien hanh khoan ho (khoan san pham hoac khoan cong doan cho ho). Trong mo hinh tren ho la don vi kinh te tu chu va hop tac xa lam nhiem vu dich vu gan giong trong trong trot, chan nuoi. Con mo hinh duoi dang hop tac xa la don vi kinh doanh hach toan thong nhat, thuc hien co che khoan san pham ddi vdi ho. - Ddi vdi cac hop tac xa dich vu nong, lam ket hop hoac chuyen lam nghiep d viing nui: ho duoc giao dat, giao rirng gan vdi phuong an cu the vd trong. quan ly va bao ve rirng can day manh viec kinh doanh vudn, doi, rung trong cac nong ho va trang trai, con hop tac xa dam nhan cac khau dich vu co hieu qua: nhu giong. phong trir sau benh va giam sat cac vudn ddi rirng. - Ddi vdi nhung virng co san xuat hang hoa phat trie’n nhu d Nam Bo. Tay Nguyen...: hien nay tren thuc te, cac nong ho deu san xuat hang hoa mang tinh chat kinh te trang trai. Vi vay nen phat trien hinh thirc hop tac xa cua cac chu trang trai thong qua gop von c6 phan, to chuc hoat dong mot sd khau dich vu can thiet ma ban than tirng trang trai lam khong cd hieu qua nham thuc day san xuat nong san hang hoa. Thanh vien tham gia cac hinh thuc nay la cac ho c6 dong, co c6 phan tuy theo kha nang von va nhu cau hoat dong san xuat - kinh doanh cua meM ho san xuat hang hoa. 38 Hai la, doi mdi phirang thtic hoat dong cua hop tac xa nong nghiep, chuyen tir co che chi huy san xuat va tra cong lao dong true tiep cho lao dong xa vien sang ca che hop dong dich vu voi cac ho xa vien tir chu. Hop dong phai cu the ve khoi luong, dia ban, chat luong, gia ca tirng loai hang hoa dich vu, trach nhiem vat chat cua doi ben the hien quan he kinh te binh dang giua hop tac xa va xa vien. Ba la, da dang hoa hoat dong dich vu cua hop tac xa: Tirng budc mo rong hoat dong dich vu cua hop tac xa tir ch6 chi thirc hien mot vai dich vu (dien, thuy lai, phong trir dich benh...) den ch6 thirc hien nhieu dich vu hon; tir cho chi thirc hien dich vu dau vao den thirc hien ca dich vu tieu thu san pham dau ra cho kinh te ho, kinh te trang trai Bon la, doi mdi to chtic bo may quan ly hop tac xa theo huong gon nhe, co co che hoat dong mem deo, chat che, nhanh nhay phu hop vdi noi dung va quy mo kinh doanh cua tirng hop tac xa. Nam la, gan lien voi doi moi cac mat noi tren la phai dao tao lai va dao tao moi doi ngu can bo cho hop tac xa, trudc het la chu nhiem hop tac xa, trudng ban kinh doanh, marketing va ke toan trudng. 2.2. Khuyen khich phat trien cac hinh thirc kinh te hop tac mdi Cung vdi viec doi mdi hop tac xa cu theo Luat Hop tac xa, d nhung noi khong con hop tac xa hoac sap giai the nhung hop tac xa yeu kern thi khuyen khich phat trien cac hinh thtic kinh te hop tac mdi theo nguyen vong cua nong dan. Cac hinh thtic kinh te hop tac mdi rat da dang va linh hoat, xuat hien va bien doi tuy vao yeu cau cu the va thiet thirc cua tirng nhom ndng ho. Cac hinh thuc kinh te hap tac mdi cd the thanh lap theo cac loai hinh chu yeu sau: - Gan vdi sir phat trien cac quan he thi trudng, giua cac ho nong dan vdi nhau hoac giua ho ndng dan vdi cac to chtic kinh te khac ve mua vat tu, ban san pham, thi cd the thanh lap cac hinh thtic hap tac nhu to hap tac mua ban, cung ting, tieu thu trong nong nghiep, nong thon. Hinh thtic hap tac nay mang tinh kinh doanh cao, luon nhay cam vdi bien doi cua thi trudng nen can dac biet quan tam cung cd, hoan thien va phat trien... - Cac ho ndng dan tir nguyen cung nhau thanh lap cac td chtic kinh te hap tac nhu td hap tac van cdng, doi cong, td hap tac dich vu tung khau, vai khau, nhom hop tac gop von. Loai hinh hop tac dan gian nay mang tinh giup do, 39 tuong tro. tfnh xa hoi phu hop vdi giai doan kinh te ho con tir ca'p tu tuc. Cdn kip thdi chuyen ngay len cac hinh thtic hop tac cao hon, khi cac nong hd di vao san xua't hang hoa va nhu cau thuc te doi hoi. - Hinh thanh cac hinh thtic hop tac dudi dang hoi, hiep hoi nganh ngh£ (nhu hoi nuoi ong, hoi nuoi ca...) de giup nhau ve von, ky thuat va kinh nghiem trong san xuat, tieu thu san pham. Hinh thtic nay tuy rong rai trong thu nap hoi vien, nhung sir gan ket mang tmh hoi la chu yeu nen khong nhu hop tac trong kinh doanh. IV. KINH t £ NHA NlTOC TRONG NONG NGHlfiP Hinh thtic bieu hien cua kinh te nha nude trong ndng nghiep ra't da dang: cac doanh nghiep nong nghiep 100% von nha nude, sd huu cd phan cua Nha nude trong cac cong ty cd phan vdi nhung ty le cd phan khac nhau thuoc so huu nha nude. 1. Phan loai doanh nghiep nong nghiep nha nirdc Cac doanh nghiep nha nude thudng duoc xay dung va phat trien trong cac linh vuc: cong fch. cong nghe cao, va nhung nganh hang mdi mang tmh dong luc cua nganh nong nghiep, can dau tu ldn va trang bi cao ma viec thu h6i von cham hoac khong thu hoi duoc. Trong ndng nghiep cd nhung loai doanh nghiep nha nude sau day: - Loai doanh nghiep nha nude cong fch: Do la nhung doanh nghiep san xuat. cung ting nhung san pham va dich vu cho loi fch chung cua xa hoi va cho nhieu ngudi cung hudng. Hoat dong cua loai doanh nghiep nay duoc Nha nude cung ca'p 100% von va thuc hien che do hach toan kinh doanh khong day du tuc la hach toan theo mtic gia san xuat khoan cua Nha nude (gia thanh + % loi nhuan can thiet). Trong nong nghiep nude ta, loai hinh doanh nghiep cong fch gom cac cong ty va trung tam nghien ctiu chuyen giao cdng nghe nhu cac cong ty thuy nong, cong ty giong. cong ty khoanh nuoi va bao ve rung, v.v. - Loai doanh nghiep nha nude kinh doanh: Nhung doanh nghiep nay hoat dong gan vdi thi trudng. co du cac di£u kien va yeu to kinh doanh theo cd che thi trudng. canh tranh binh dang vdi cac loai hinh doanh nghiep nong nghiep khac. U"u the cua doanh nghiep nha nude kinh doanh rat ldn: thudng 40 la kinh doanh trong nhting nganh ldn, xua't khdu, co gia tri kinh t6' cao, lai co tiem luc kinh te - ky thuat manh va quy mo kinh doanh ldn, du the va luc de din d£u cac nganh hang. Song trong thuc ti6n kinh doanh d hziu h£'t cac nude trdn the gidi, loai hinh nay lam an cung kern hieu qua, thua Id pho bien va keo dai. Tur thuc te co che va hoat ddng kem hieu qua noi tren cua doanh nghiep n6ng nghidp nha nude trong linh vuc kinh doanh, Nha nude ta da va dang thuc hien doi mdi bang cach ti£n hanh c6 phdn hoa, ban, khoan, cho thue cac doanh nghiep nay. Ddi vdi nhung doanh nghiep ndng nghiep nha nude kinh doanh thua Id trien mien se phai giai the de thanh lap cac hinh thtic to chtic san xua't kinh doanh khac. 2. Nhung noi dung chu yeu tiep tuc sap xep va doi mdi cac doanh nghiep ndng nghiep nha nirdc Qua trinh doi mdi cac doanh nghiep nha nude trong ndng nghiep 6 nude ta trong nhung nam qua la phu hop vdi quy luat khach quan cua qua trinh chuyen sang co che thi trudng, song van con phai d6i mdi manh me va sau sac hon. Nghi quyet Dai hoi IX cua Dang da chi ro nhung n6i dung then chot v& sap xep va doi mdi cac doanh nghiep nha nude trong nong nghiep, bieu hi£n nhu sau: Mot la, hoan thanh co phdn hoa cac doanh nghi£p ma Nha nude khfing cSn giu 100% von; dtit diem viec ban, khoan, cho thue cac doanh nghiep nha nude loai nho ma Nha nude khong can nam giu; sap nhap, giai the, pha san cac doanh nghiep nha nude khong hieu qua, thua Id nhieu nam. Ve ly luan, can nhan thtic rang: Viec bao dam vai tro chu dao cua cac doanh nghiep nha nude trong nen ndng nghiep theo dinh hudng xa hoi chu nghia khong phai la bang cach tang sd luong doanh nghiep nha nude, tang ty trong kinh te quoc doanh ma phai nang cao chat luong kinh doanh cua chung, lam cho chung trd thanh nhung don vi dau dan du stic lien ket cac loai hinh doanh nghiep khac va la nhung trung tarn chuyen giao cong nghe va phuong phap kinh doanh cho cac doanh nghiep: trang trai, hop tac xa va tu nhan. Hai la, chuyen cac doanh nghiep kinh doanh sang hoat dong theo co che cdng ty trach nhiem huu han hoac cong ty co phan. Phan biet quyen chu sd 41 hiru va quy£n kinh doanh cua doanh nghiep: bao dam quySn tir chu va tu chiu trach nhiem day du trong san xuat kinh doanh cua doanh nghiep. Ddi moi can ban phuong thuc dau tu cho doanh nghiep nha nude thong qua cong ty dau tu tai chfnh cua Nha nuoc va thi trudng von. Ba la, xay dung cac Tong cong ty nha nuoc du manh, lam nong cot cho cac tap doan, cac hiep hoi kinh te Ion trong cac nganh hang nong san xuat khau, co vi tri dang ke tren thi trudng the gidi. Bon la, can nghien cuu va xay dung cac md hinh to chirc va co che hoat dong nang dong va co hieu qua trong cac doanh nghiep cdng fch. Van de cot ldi la lam sao tfnh toan va do dem duoc san luong va gia tri san luong dfch thuc cua doanh nghiep, hach toan duoc chi phf va gia thanh san pham d£ xac dinh dung muc gia khoan cho doanh nghiep (gia thanh + ty suat loi nhuan trung binh cua nganh nong nghiep). Tren co sd do, Nha nude thuc hien co che hai gia: gia khoan cho doanh nghiep va gia dich vu ddi vdi nong dan va bu khoan chenh lech giua hai muc gia do cho doanh nghiep, tao di£u kien cho doanh nghiep tien hanh kinh doanh va hach toan binh thudng. Cau hoi on tap 1. The nao la kinh te trang trai? Nhung dac trUng cua kinh te trang trai? NhCfng giai phap day manh phat trien kinh te trang trai? 2. Hay phan tich sir khac nhau giua hop tac xa theo mo hinh tap the hoa triet de va mo hinh hop tac xa kieu mdi? NhCfng giai phap tiep tuc doi mdi hop tac xa theo Luat Hop tac xa (sifa doi nam 2003)? Lien he vdi thuc tiln cua thanh pho Ha Noi? 3. Kinh te nha nude trong nong nghiep duoc bieu hien nhir the nao? NhCimg noi dung chu yeu tiep tuc doi mdi cac doanh nghiep ndng nghiep nha nude? Lien he vdi thuc tiln cua thanh pho Ha Noi? 42 C hifdng 3 KINH Tfi' SU1 DUNG CAC NGU6N LLfC • • TRONG N6NG NGHlfiP M uc tieu: - Nam viing vai trd, dac diem, y nghia kinh te va xu hudng bien dong cua cac nguon luc. - Biet phan tich va tim ra nhung bien phap su dung day du, hop ly va hieu qua nguon luc cua co sd ndng nghiep. N oi dung tom tat: Trong qua trinh san xua't ra cua cai vat chat va dich vu cho xa hoi, ndng nghiep da su dung mot luong nha't dinh cac yeu to ve sue lao dong, tu lieu lao dong va doi tuong lao dong duoc ket hop vdi nhau theo mot cdng nghe nha't dinh, vdi mot khong gian va thdi gian cu the. Ve mat kinh te, cac yeu to nguon luc cua san xuat la pham tru kinh te dung de chi nhung nguon tai nguyen tu nhien, kinh te va xa hoi da, dang va se dupe sic dung cho hoat dong kinh te de tao ra cua cai vat chat hay dich vu dap Ung yeu cau nhat dinh cua xa hoi. Trong ndng nghiep, cac yeu td nguon luc cd the ton tai dudi hinh thdi hien vat, bao gom: da't dai, may moc, thiet bi, kho tang, nguyen nhien vat lieu, giong cay trdng, vat nuoi, phan bon, thuc an gia sue, site lao dong vdi ky ndng va kinh nghiem san xua't nha't dinh, v.v. Nguon luc san xua't cua ndng nghiep cung cd the ton tai dudi hinh thai gid tri. Ngudi ta su dung ddng tien lam thuoc do de dinh luong va quy doi moi nguon luc khac nhau ve hinh thdi vat chat dupe su dung vao ndng nghiep thanh mot don vi tinh toan thong nhat. Nguon luc ruong da't trong ndng nghiep la tu lieu san xua't dac biet khong 43 the thay the co dac diem la: vita la san pham tu nhien vita la san pham cua lao dong; bi giai han ve mat khong gian nhung site sqn xuat cua ruong dat la khong co gidi han; cd vi tri co dinh, chat luong khong deu; ruong dat la tu lieu san xuat khong bi hao mon va dao thdi khoi qua trinh san xuat, nen sir dung hop ly thi ngay cang tot hon. Hien nay, ngudi ta su dung chi tieu ndng suat dat de danh gia hieu qua sit dung dat. Nguon lao dong trong ndng nghiep la tong the site lao dong tham gia vao hoat dong san xuat ndng nghiep, bao gom sd luong va chat luong cua ngudi lao dong. Ve sd luong bao gom nhitng ngudi trong do tuoi (nam tit 15 - 60, nit tit 15 - 55 tuoi) va nhitng ngudi tren, dudi do tuoi lao dong noi tren tham gia hoat dong san xua't ndng nghiep. Nguon lao dong ndng nghiep cd xu hudng giam cd ve tuong doi va tuyet ddi trong qua trinh cdng nghiep hod. Trong nong nghiep nude ta hien nay, lao dong ndng nghiep chiem khoang 70% lao dong xa hoi. Do vay, van de tao viec lam tang thu nhap cho lao dong ndng nghiep la nhiem vu. chie'n luoc cua Ddng va Nha nude ta. Von la nguon luc san xua't ndng nghiep cd nhitng dac diem rieng, trong do dac biet chii y: ca'u thanh von cd nhitng yeu to tu lie u san xua't sinh hoc (giong cay con, sue vat lam viec, sue vat sinh san), chu ky san xuat - kinh doanh ndng nghiep ddi nen cd tinh trang it dong von, hieu qua sit dung von tuong ddi tha'p va cd tinh rui ro... Ngudi ta sit dung he thong cac chi tieu de danh gia hieu qua sit dung von. Mdi chi tieu cd nhung y nghia kinh te khac nhau, vi vay trong thuc hanh can su dung tong hop nhitng chi tieu do. I. SIT DUNG NGUON LlTC RU0NG DAT 1. Vai tro va dac diem cua nguon lire ruong dat 1.1. Vai tro Dat dai la co so tir nhien, la tien de dau tien cua moi qua trinh san xuat. Dat dai tham gia vao hau het cac qua trinh san xuat cua xa hoi, nhung tuy thuoc vao tung nganh cu the ma vai tro cua dat dai co sir khac nhau. Neu trong cong nghiep, thuang mai, giao thong dat dai la co so, nen mong de tren do xay dung nha xuong, cua hang, mang luoi dudng giao thong, thi nguoc lai 44 trong nong nghiep, rudng da't tham gia vdi tu cach yeu to tich cuc cua san xua't la tu lieu san xua't chu yeu kh6ng the thay the duoc. Ruong dat la san ph£m cua tu nhien, co trudc lao dong, no xua't hien va t6n tai ngoai y muon con ngudi, vi the ruong dat la tai san quoc gia. Nhung tir khi con ngudi khai pha ruong dat, dua ruong da't vao sir dung nham phuc vu loi ich cua con ngudi, trong qua trinh lich su lau dai lao dong cua nhieu the he duoc ket tinh d trong do, thi ngay nay ruong da't vira la san pham cua tir nhien vira la san phdm cua lao dong. Trong ndng nghiep, ruong da't vira la doi tuong lao dong, vira la tu lieu lao ddng. Ruong dat la doi tuong lao dong khi con ngudi sir dung cong cu lao dong tac dong vao da't lam thay doi tfnh chat ly, hoa hoc va tfnh chat co gidi cho dat nhu cay, bira, dap dat, len luong, bon phan, tudi nude, v.v. Qua trinh do lam tang chat luong cua ruong dat, tao dieu kien thuan loi de tang nang suat cay trdng. Ruong da't la tu lieu lao dong, khi con ngudi sir dung dat nhu la cdng cu lao dong, thong qua cac thuoc tmh ly hoc, hoa hoc, sinh vat hoc va cac thuoc tinh khac cua dat de tac dong len cay trdng. Su ket hop cua doi tuong lao dong va tu lieu lao dong da lam cho ruong dat trd thanh tu lieu san xuat trong nong nghiep. Khong nhung the, ruong da't con la tu lieu san xuat chu yeu, tu lieu san xuat dac biet, tu lieu san xuat khong the thay the duoc. Do phi nhieu la thuoc tmh quan trong nhat, la dau hieu chat luong cua ruong dat. No cd anh hudng ldn den nang suat cay trong, den hieu qua sir dung lao dong song. Cd nhieu loai do phi khac nhau, bao gom: do phi nhieu nguyen thuy nhung tren thuc te khong co gi la nguyen thuy, bdi le ruong dat hien cd deu gan lien vdi su hinh thanh va phat trien dat dai trong lich sir. Do phi nhieu tu nhien duoc tao ra do ket qua cua qua trinh hinh thanh va phat trien cua dat vdi cac thuoc tfnh ly hoc, hoa hoc, sinh vat hoc va gan chat che vdi dieu kien thdi tiet khf hau. Do phi nhieu nhan tao la ket qua cua qua trinh lao dong san xuat cua con ngudi, mdt mat bien nhung cha't kho tieu thanh nhung chat dinh duong de tieu va mat khac bo sung cho dat ve so luong va chat luong cac'cha't dinh duong trong dat con thieu bang mot he thdng cac bien phap canh lac cd can cti khoa hoc va cd hieu qua. Do phi nhieu kinh te la su thdng nhat cfia dd phi nhieu tu nhien va do phi nhieu nhan tao, nham su dung cd hieu qua cfo phi nhieu cua da't trdng. 45 1.2. Ruong dat trong nong nghiep co nhurng dac diem sau a. Ruong dat vita la san pham cua tit nhien vita 1a san pham cua lao dong Dat dai von la san pham cua tir nhien, chi tir khi con nguoi tien hanh khai pha dua dat hoang hoa vao su dung de tao ra san pham cho con nguoi, thi ruong dat da ket tinh lao dong con ngudi va dong thoi trd thanh san pham cua lao dong. Dac diem nay dat ra trong qua trinh sir dung, con ngudi phai khong ngirng cai tao va boi dudng ruong dat, lam cho dat ngay cang mau md hon. Dong thdi, khi xac dinh cac chinh sach kinh te co lien quan den dat ndng nghiep, cung can luu y den dac diem nay. b. Ruong dat bi gidi han ve mat khong gian, nhung sue san xuat cua ruong dat la khong co gidi han So luong dien tfch dat dai dua vao canh tac bi gidi han bdi khong gian nhat dinh, bao gom: gidi han tuyet ddi va gidi han tuong ddi. Dien tfch dat dai cua toan bo hanh tinh, cua tung quoc gia, cua tirng dia phuong la con so huu han, dd la gidi han tuyet ddi cua dat dai. Khong phai tat ca dien tfch dat tu nhien deu dua vao canh tac duoc, tuy thuoc dieu kien dat dai, dia hinh va trinh do phat trien kinh te cua tirng nude ma dien tfch dat ndng nghiep dua vao canh tac chi chiem ty le phan tram thich hop. Dd la gidi han tuong doi, gidi han nay nho hon nhieu so vdi tdng quy dat tu nhien. O nude ta ty le dat nong nghiep nam 2000 chiem tren 28,38% tdng dien tfch tu nhien, kha nang tdi da dua len 35%. Vi the can phai biet quy trong va sir dung hop ly ruong dat, sir dung mot cach tiet kiem, han che viec chuyen dich ruong dat sang sir dung muc dich khac. Mac du bi gidi han ve mat khong gian nhung sue san xuat cua ruong dat la khong gidi han. Nghia la m6i don vi dien tfch dat dai, nhd tang cudng dau tu von, sire lao dong, dua khoa hoc va cdng nghe mdi vao san xuat ma san pham dem lai tren mot don vi dien tfch ngay cang nhieu hon. Day la con dudng kinh doanh chu yeu cua nong nghiep, nham dap ung yeu cau tang len ve nong san phaim cung ca'p cho xa hoi loai ngudi. c. Ruong dat co vi tri c d dinh va chat luong khong ddng deu Cac tu lieu san xuat khac cd the di chuyen den nhung noi thieu va can thiet, nguoc lai ruong dat - tu lieu san xuat chu yeu nay cd vi tri co dinh gan 46 lien vai dieu kien tu nhien, dieu kien kinh te va dieu kien xa hoi cua m6i vung. De ket hap vai ruong dat, nguai lao dong va cac tu lieu san xuat khac phai tim den va ket hap vdi ruong dat sao cho hap ly va co hieu qua. Muon the, mot mat phai quy hoach cac khu vuc canh tac, bo tri cac trung tam dich vu va phan bo cac diem dan cu hap ly. Mat khac, phai cai thien dieu kien tu nhien, xay dung ca sa vat chat - ky thuat va he thdng ket cau ha tang nham tao dieu kien de su dung dat co hieu qua, nang cao ddi song cua nong dan va tung budc thay doi bo mat ndng thon. Ruong dat cd chat luang khong dong deu giua cac khu vuc va ngay tren tirng canh ddng. Dd la ket qua, mot mat do qua trinh hinh thanh dat, mat khac quan trong han la do qua trinh canh tac cua con ngudi. Vi the, trong qua trinh sir dung can thiet phai cai tao va boi dudng dat, khong ngirng nang dan do dong deu cua ruong dat d tirng canh dong, tirng khu vuc de dat nang suat cay trdng cao. d. Ruong dat - tu: lieu san xuat chu yeu khong bi hao mdn va dao thdi khoi qua trinh san xuat, neu su dung hop ly thi ruong da't co chat luong ngay cdng tot hon Cac tu lieu san xuat khac sau mot thdi gian su dung deu bi hao mdn huu hinh hoac hao mon vo hinh. Cuoi ciing se bi dao thai khoi qua trinh san xuat va thay the bang tu lieu san xuat mdi, chat luang cao han, gia re han, con ruong dat - tu lieu san xuat chu yeii khong bi hao mdn, neu sir dung hap ly, chat luang ruong dat ngay cang tot han, sue san xuat cua ruong dat ldn han, cho nhieu san pham han tr6n mot dan vi dien tich canh tac. DT nhien, viec sir dung ruong dat cd dung dan hay khong la tuy thuoc vao chinh sach ruong dat cua Nha nude va cac chmh sach kinh te' vi md khac, tuy thuoc vao trinh do phat trien cua luc luang san xuat va tien bo khoa hoc - cdng nghe cua tirng giai doan phat trien nhat dinh. 2. Phan bo va stir dung quy ruong dat Ket qua tong kiem ke dat dai toan quoc nam 2000 theo Chi thi sd 24/1999/CT-TTg ngay 18/8/1999, tong dien tich tu nhien nude ta la: 32.924.061 ha, trong dd dat ndng nghiep cd 9.345.346ha (chiem khoang 28%), dien tich dat lam nghiep co rirng la 11.575.429ha. Cu the nhu sau: 47 Bieu 3.1. Dien tich dat ndng nghiep nam 2000 cua cd nude Don vi: ha Phan theo cac doi tuong sir dung Nu6c Loai dat Tdng so Ho gia dinh Cac to chuc kinh te ngoai va lien doanh vdi nude ngoai UBND xa quan ly sir dung Cac to chuc khac Tdng dien ti'ch dat nong nghiep 1. Dat trdng cSy hang nam 9.345.346 8.013.349 839.308 7.585 364.336 129.768 6.129.518 5.644.890 172.770 1.760 254.494 55.604 2. Dat vucm tap 628.464 616.312 5.581 3 4.276 2.292 3. Dat trong cay lau nam 4. Dat d6ng co dung vao chan nuoi 5. Da't co mat nuoc nuoi trong thuy san 2.181.943 1.497.919 600,082 3.713 30.379 49.850 37.575 483 5.927 235 28.640 2.290 367.846 253.745 54.948 1.874 46.547 10.732 Trong nhung nam gan day, quy dat nong nghiep co nhung bien dong dang ke, nha't la tir nam 1990 lai day. Quy da't nong nghiep tang nhanh, chu yeu la vimg Tay Nguyen (ke ca Lam Dong) tang 471.14 ngan ha, bang 125,31% trong vong 13 nam, virng Dong Nam Bo tang 526,01 ngan ha, bang 65,68%. Quy da't nong nghiep tang len, trong do chu yeu la da't tr6ng cay lau nam, tir 604,74 ngan ha nam 1985 tang len 1.553,5 ngan ha nam 1997, tang 928,76 ngan ha nam 2000, bang 253,28%; trong do Tay Nguyen tang 304,69 ngan ha. bang 420,25%, vung Dong Nam Bo tang 345,46 ngan ha, bang 152.49%. Dieu dang luu y la quy dat trong lua giam, trong vong 13 nam dien tich da't trong lua ca nuoc giam 97,06 ngan ha, trong do dong bang song Hong giam 51,54 ngan ha. 48 Quy da't lam nghiep tang len, tir 9.641,66 ngan ha nam 1985 tang len 11.153,3 ngan ha nam 1997, trong do vung nui va trung du phfa Bac tang 1.045,18 ngan ha. Dien tfch mat nude nuoi trong thuy san tang len nhanh, tir 249,0 ngan ha nam 1987 tang len 508,017 ngan ha nam 1997, trong do vung dong bang song Cuu Long tang 173,95 ngan ha. Quy dat nong nghiep nude ta co mot sd dac trung dang chu y sau: - Quy dat ndng nghiep nude ta rat da dang, ca nude cd 13 nhom dat chmh, trong do nhom dat dd chiem gan 54% duoc phan bo chu yeu d Trung du va mien nui phfa Bac, Tay Nguyen, Bac Trung bo va Duyen hai mien Trung. Nhom da't xam, dat den dang bi thoai hoa vdi 2,48 trieu ha, tap trung chu yeu d Dong Nam bo, Tay Nguyen. Nhom dat phu sa chu yeu d vung dong bang song Cuu Long va ddng bang song Hong v.v. - Nude ta cd mot sd nhom dat co cha't luong tot, nhu dat bazan rat thfch hop de phat trien ca phe, cao su, ho tieu va cac loai cay ngan ngay, da't phu sa thfch hop trong cay luong thuc, nha't la cay lua, trong cay cong nghiep ngan ngay v.v. Ben canh mot so loai dat tot, quy da't nude ta cung co mot sd loai dat xau nhu da't bi bac mau, da't chua man, dat cat ven bien, v.v. can duoc cai tao va boi dudng dat. - Quy dat nong nghiep cua nude ta khong ldn, mire binh quan dien tfch dau ngudi thap, xep hang thu’ 135 tren 160 nude va hang thu 9 d Dong Nam A. & ddng bang song Hong, dien tfch da't nong nghiep binh quan dau ngudi qua thap - tren 500m2/ngudi, co nhieu xa chi dat dudi 300m2/ngudi. Theo so lieu cua Tdng cuc Thdng ke Ha Noi den nam 2002, dien tfch da't tu nhien cua khu vuc ngoai thanh Ha Noi la 83.667ha (chiem 90.84% dien tfch dat tu nhien cua toan thanh pho, so vdi nam 1995 giam 4350 ha); trong do 38.654ha dat canh tac, 3.142ha mat nude, ao ho, tren 100km song ngoi va tren 800ha dat ddi nui. Dan sd nong nghiep d ngoai thanh co khoang 675,3 ngan ngudi va lao dong nong nghiep co khoang 329,81 ngan ngudi, nen binh quan ruong dat tren mdi lao dong chi dat 0,133ha, nhung phan bd quy dat khong deu giua cac huyen va cac xa trong tirng huyen (xem bieu 3.2). 49 Bieu 3.2. Mot so chi tieu da't dai, dan so va lao dong 6 ngoai thanh Ha Noi den nam 2002 Chi tieu Don \i tinh 1995 1999 2000 2001 2002 1. Dien rich dat tu nhien ha 88.017 83.667 83.667 83.667 83.667 Trong do: - Dat nong nghiep ha 43.501 44.610 44.822 44.550 43.995 - Dat co kha nang nong nghiep ha 307 557 446 443 2. Dan so trung binh ha 1.253.0 1.256,5 1.274.3 1.2982 1.325.8 Dan so nong nghiep 1.000 ngudi 751.5 828,9 842,9 6703 675,3 3. Lao dong nong nghiep - 328.06 421,27 427.8 327.61 329.81 Dien tfch dat nong nghiep/lao dong nong nghiep ha/nguoi 0.133 0.106 0.105 0.136 0.133 Nguon: Cue Thong ke Ha Noi - Nien giam thong ke 1990, 1997, 2002. 3. Nhiirng bien phap chu yeu de su dung day du va hop ly dat nong nghiep De’ sir dung day du va hap ly dat nong nghiep can thuc hien tot cac bien phap sau day: 3.1. Thuc hien danh gia dat dai theo so luang, chat luong va cac dieu kien gan voi dat dai lam co so khoa hoc cho viec phan loai, bo tri quy hoach su dung dat theo huong khai thac loi the so sanh cua tirng viing, tirng dia phuong Dieu tra, d; .ih gia phan loai dat, mot mat nham danh gia chinh xac tiem nang dat dai co the sir dung vao san xuat nong nghiep, mat khac nham xac lap ca sa khoa hoc cho viec bo tri sir dung dat dai. Danh gia so luang. chat luang dat dai la hai mat cua di£u tra ca ban nguon tai nguyen dat. Do la cong viec can thiet nhung cung rat ton kern cong sue tien cua. Vi vay can tien hanh tirng buoc, c q .su dau tu va phoi hap vdi nhieu nganh khoa hoc khac nhau. 3.2. Daiy manh tham canh, dong thai tich cuc mo rong dien tich bang khai hoang va tang vu Tham canh la con duang phat trien chu yeu cua san xuat nong nghiep. Do 50 dien tfch ruong da't co han, de tao ra ngay cang nhieu nong san, loai ngudi phai khai thac chieu sau cua ruong da't. Do la con duong phat trien nong nghiep hang hoa theo huong cong nghiep hoa, hien dai hoa. Tham canh phai duoc thuc hien tu dau, toan dien, lien tuc va ngay cang cao. Tuy nhien trong qua trinh thirc hien tham canh phai coi trong tfnh hieu qua, phai gan tham canh vdi qua trinh cai tao va boi duong ruong da't. Cung vdi qua trinh thirc hien tham canh, coi trong bien phap md rong dien tfch bang khai hoang va tang vu. O nude ta, quy dat cd kha nang nong nghiep van con d mot sd vung, d day co the khai hoang dua quy dat nay vao san xuat nong nghiep. Ben canh do, quy da't trdng ddi nui troc, bai b6i ven bien con ldn, can thiet duoc khai thac de phat trien nong nghiep, lam nghiep va nuoi trdng thuy san. Tuy dieu kien tirng vung ma lua chon hinh thtic khai hoang thfch hop, co the la khai hoang tai ch6, cd the la khai hoang gan vdi viec xay dung vung kinh te mdi. Viec lua chon hinh thtic nao la phai can cti vao dieu kien cu the ve quy dat dai, von cua ngan sach nham h6 tro cho nhung ngudi di khai hoang va von cua ban than ho gop phan dau tu de khai hoang. Viec tang vu, chuyen vu d nude ta trong nhung nam qua da co nhieu thanh cong, tuy nhien neu biet khai thac tiem nang tang vu to ldn d nude ta, thi tang vu con dem lai hieu qua ldn hon. 3.3. Su dung tiet kiem quy dat nong nghiep, dac biet la viec chuyen dat nong nghiep sang muc dich su dung khac Quy da't nong nghiep rat co han ve mat dien tfch, trong khi do nhu cau ve nong san ngay cang tang len. Dong thdi, nhu cau chuyen mot phan da't nong nghiep thanh dat phi nong nghiep cung rat btic xuc trong qua trinh cong nghiep hoa va hien dai hoa. Vi vay, sir dung tiet kiem da't nong nghiep vtia la yeu cau, vtia la bien phap de sti dung day du va hop ly dat dai. Han che viec chuyen da't nong nghiep sang muc dfch sir dung khac. 3.4. Day manh cong tac don dien, doi thua nham khac phuc tinh trang phan tan manh mun trong sir dung dat Trong mot thdi gian kha dai (gan 30 nam) ruong dat do hop tac xa nong nghiep thdng nhat va quan ly sir dung, hieu qua sir dung ruong dat thap, tinh trang khan hiem luong thuc, thirc pham keo dai, ddi song cua nong dan gap kho khan. Nghi quyet 10 cua Bo Chmh tri duoc ban hanh (4/1988) khang 51 dinh viec giao quyen sir dung ruong dat lau dai cho ho xa vien, phan lorn h6 xa vien d cac dia phuong doi hoi su cong bang trong khi giao ruong voi phuong thuc: "co gan, co xa", "c6 xau, tot" de dam bao neu thua nay mat mua. thi thua khac co the go lai nhd duoc mua nham dam bao cuoc song cua tung ho nong dan. Vdi nhan thuc la huong vao san xuat tu cap, tir tuc trong dieu kien san xuat thap kern thi phuong thuc giao ruong nay co the giup cho ho nong dan vucrt qua nhung kho khan. Cung vdi qua trinh ddi moi kinh te, dieu kien san xuat da thay d6i, nong nghiep Viet Nam dang chuyen manh sang san xuat hang hoa, ung dung nhieu hon nhung tien bo khoa hoc - cong nghe moi, nhat la ve giong, quy trinh canh tac tham canh thi nhung manh ruong bi chia cdt phan tan, manh mun dang la luc can Ion tren con duong phat trien cua nong nghiep hieij dai. Da den luc cac ho nong dan tu thay din thiet phai chuyen d6i cac thira ruong nhd thanh thua ruong co quy mo ldn hon. Cong tac chuyen doi ruong dat da va dang di£n ra d mot so dia phuong budc dau dem lai ket qua thiet thuc, duoc nong dan dong tinh va hudng ung. Nganh dia chinh va chinh quyen dia phuong can tiep tuc tong ket, danh gia, lua chon va rut ra mot sd phuong an tot, thfch hop de chi dao, hudng din cac ho nong dan thirc hien va sdm hoan thanh cong viec chuy£n ddi, khdc phuc duoc tinh trang phan tan va manh mun cua ruong dat. Ddng thdi vdi qua trinh chuyen ddi ruong dat, cac dia phuong ket hop cap lai giay chung nhan quyen su dung dat de cac ho nong dan co the sii dung lam the chap khi vay von tin dung tai cac ngan hang thuong mai. 3.5. Thuc day qua trinh tap trung ruong dat, khuyen khich thuc hien phuong thuc "ai gioi nghe gi lam nghe do" Tinh hinh phan b6 va tap trung ruong dat trong ho ndng dan tir sau 10 nam doi mdi. nhat la tu khi ban hanh Luat Dat dai nam 1993 lai day cho tha'y xu the chuyen d6i tu nong nghiep manh mun, tu tuc sang san xuat hang hoa co quy mo ldn ngay cang ro, kinh te trang trai da ra ddi va phat trien d nhieu vung trong ca nude, nhat la cac tinh trung du, mien nui, Tay Nguyen. Dong Nam bo, ven bien. v.v. Dong thdi, cung xuat hien mot bo phan ho nong dan khong co dat hoac qua ft dat ma chua tim duoc viec lam mdi thay the. ho da va dang trd thanh lao dong lam thue thudng xuyen hoac thdi vu. Khuyen khfch nhung ngudi co kha nang va nguyen vong (cd von. co kien thuc va kinh nghiem san xuat. co y chf lam giau) kinh doanh ndng nghiep. 52 phat trien kinh te trang trai duoc Nha nude giao dat hoac cho thue dat va duoc c£p gia'y chung nhan chuyen quyen su dung dat, cho phep ho gia dinh, ca nhan duoc nhan chuyen nhuong quyen su dung dat, thue hoac thue lai quyen sir dung dat cua cac to chirc, ho gia dinh, ca nhan khac de phat trien trang trai theo quy dinh cua phap luat. Nhu vay, kinh te trang trai 6 Viet Nam da duoc phap luat thOra nhan va khuyen khich phat trien. Nha nude da tao dieu kien thuan loi nhat de nhung nguoi co kha nang di vao kinh doanh nong nghiep va phat trien kinh te trang trai. Hien nay, mot so luong dang ke cac trang trai dang nhan thau dat cua cong nhan lam trudng, cua cac hop tac xa hoac chmh quyen cap xa, cua cac chu du an can duoc thao go v6 mot sd chmh sach, thdi han nhan thau. Can xem xet tirng trudng hop nhan thau cu the de tim cach giai quyet cho phu hop. Ddi vdi dat cac lam trudng neu chuyen sang muc dich san xuat nong nghiep - trdng cay cong nghiep lau nam, cay an qua thi lam trudng cd the giao lai cho chmh quydn dia phuong de giao dat va ca'p giay chung nhan cho cac trang trai. Ddi vdi dat cua cac ndng trudng, neu phan dat nhan thau khong anh hudng den quy hoach san xuat thi ndng trudng cung cd the giao lai cho chmh quyen dia phuong de giao va cap gia'y chting nhan quyen sir dung dat cho cac trang trai. Ddi vdi virng da't chat ngudi ddng, viec thuc day qua trinh tap trung ruong dat phai di doi vdi phat trien nganh nghe, lang nghe de thu hut lao dong du thira tir ndng l nghiep. Tir nhung nam 1990 lai day, d dong bang song Hong cac lang nghe phat trien nhanh, tir chd chiem 1/3 sd lang nghe, den nay chiem gan 50% sd lang nghe ca nude va dang thu hut mot luc luong lao dong dang ke vao hoat dong phi ndng nghiep. Dd la xu the tich cuc can co chi'nh sach khuyen khi'ch phat trien va md rong linh vuc hoat dong phi nong nghiep nay. Dong thdi, d tung vung cSn xem xet tirng trudng hop cu the de giai quyet hap tinh, hap ly va dung vdi quy dinh cua phap luat hien hanh, nhu cap dat (neu chua duoc ca'p va noi con quy dat cdng), van dong chuoc lai dat cam co, to chuc dua dan di khai hoang xay dung virng kinh te mdi. 3.6. Phai ket hop chat che giua khai thac vdi bao ve, boi dudng va cai tao ruong dat Ruong dat - tu lieu san xuat chu yeu khong bi hao mdn va dao thai khoi qua trinh san xuat, neu sir dung hap ly thi dat dai ngay cang tot han. Viec sir 53 dung hop ly ruong dat hay khong la tuy thuoc vao qua trinh sir dung co ket hop chat che giua khai thac, sir dung ruong dat vdi viec bao ve, b6i duong va cai tao dat dai hay khong. Vi the trong qua trinh sir dung ruong dat phai tim moi bien phap de bao ve chong xoi mon, rira troi ruong dat. Phai thudng xuyen coi trong cong tac b6i duong va cai tao dat lam tang do phi nhieu ciia dat. 3.7. Tang cudng quan ly nha nuoc ddi vdi ruong dat Ruong dat la tai san quoc gia, Nha nude giao quy6n sir dung on dinh va lau dai cho nong dan. Viec tang cudng quan ly nha nude ve dat dai noi chung va dat nong nghiep noi rieng la can thiet va tat yeu. Noi dung cua quan ly nha nude ddi vdi dat nong nghiep, bao gom: quy hoach sir dung dat, xay dung he thdng cac bien phap sir dung dat, xac lap he thdng cac chmh sach sir dung dat, v.v. Trong nhung nam trudc mat can khac phuc tinh trang quan ly va sir dung dat dai kern hieu qua, trong do ra soat lai tinh hinh quan ly va sir dung quy dat nong nghiep, khac phuc tinh trang bao chiem da't va sir dung dat kern hieu qua ciia cac doanh nghiep nha nude. Dat d cac doanh nghiep nay can duoc giao lai cho dia phuong de" giao cho cac chu sir dung khac (ho, trang trai) co hieu qua hon. Xac dinh dat dang sir dung khong co hieu qua hoac hieu qua thap lam co sd cho viec xay dung phuong an chuyen doi co cau san xuat nong nghiep, tao dieu kien va khung phap ly de hinh thanh thi trudng dat dai. 4. Danh gia hieu qua sir dung dat nong nghiep Trong san xuat nong nghiep, dat la tu lieu san xuat dac biet quy hiem va co han. Vi vay. sir dung dat co hieu qua cao la muc tieu cua moi nong ho, trang trai cung nhu toan bo nen nong nghiep. Vao nhung nam cuoi thap ky 60 ciia the ky XX, trong nong nghiep noi len phong trao thi dua dat ba muc tieu: 5 tan thoc/lha, 2 con lon/1 ha dien ti'ch gieo trong va 1 lao dong lam lha dien tfch gieo trong. Phong trao nay keo dai khoang 20 nam va da co tac dong tfch cuc dong vien nong dan thuc hien tham canh tang nang suat trong nong nghiep. Dia phuong cd nang suat lua 5 tan dau tien la tinh Thai Binh. va sau nay nang suat con cao hon. Trong dieu kien co che ke hoach hoa. chi tieu nang suat cay trong tren don vi dien tich dat nong nghiep la chi tieu bieu hien hieu qua sir dung da't. Nghia la. nang suat cav trong/lha dat cang cao thi hieu qua sir dung dat cang cao. 54 Den nay, trong nong nghiep lai day len phong trao “Canh d6ng 50 trieu dong/lha”, “Dia phuong dat 50 trieu dong/lha”. 6 nftieu dia phuong, chu truong nay da duoc ghi trong nghi quyet cua cap uy Dang. Co the thay rang, trong dieu kien kinh te thi trudng, viec trong cay gi, nuoi con gi cho khoi luong san pham nhieu tren m6i ha la khong quan trong. Dieu co y nghia Ion la viec lua chon duoc cay trong hay con nuoi phu hop vdi nhu cau thi trudng nen dem lai gia tri thu nhap cao tren mOi ha. Nghia la, gia tri thu nhap tren m6i ha cang cao thi hieu qua su dung dat cang cao. Chi tieu danh gia hieu qua su dung dat la nang suat dat, duoc tfnh theo cong thuc sau: Ket qua gia tri san xuat thu duoc trong nam tren dien tich dat tfnh toan Nang suat dat = -------------------------------------------------------------------------------------------------- Dien tfch dat dung vao san xuat ra ket qua tren Ve ket qua gia tri san xuat co the dung cac chi tieu sau: - Gia tri san xuat (GO): GO = C + V + M, trong do: C la chi phf vat chat trong qua trinh san xuat, V la chi phf lao dong va M la loi nhuan. - Gia tri gia tang (VA): VA = V + M + Cl, trong do: Cl la kha'u hao tai san cd dinh. - Gia tri gia tang thuan (NVA): NVA = V + M - Loi nhuan V6 gia ca tfnh toan, cd the tfnh theo gia cd dinh hoac theo gia hien hanh tuy muc dfch nghien cuu cua chi tieu duoc tfnh ra. II. SIT DUNG NGUON NHAN LlTC TRONG NONG NGHIEP 1. Vai tro va dac diem cua nguon nhan lire trong nong nghiep Nguon nhan lire hay con goi la nguon lao dong, la luc luong san xuat quan trong nhat cua xa hoi. Viec nghien cuu nguon nhan luc trong nong nghiep co y nghia rat to ldn ddi vdi sir phat trien nong nghiep cung nhu ddi vdi su phat trien cua toan bo nSn kinh te quoc dan. Trudc het, can lam r5 the nao la nguon nhan luc trong ndng nghiep? Nguon nhan lire trong nong nghiep la tong the sue lao dong tham gia vao hoat dong san xuat nong nghiep, bao gom sd luong 55 va chat luong cua ngudi lao dong. Ve so luong bao gom nhung ngudi trong do tuoi (nam tir 15 den 60 tuoi, nir tCr 15 den 55 va nhung ngudi tren va du6i do tuoi noi tren tham gia hoat dong san xuat ndng nghiep). Nhu vay, ve luong cua nguon nhan luc trong ndng nghiep cd net dac biet d chd, no khong phai chi bao gom nhung ngudi trong do tuoi ma bao gom ca nhung ngudi tren va dudi do tuoi cd kha nang va thuc te tham gia lao dong. Ve chat luong, bao gom the luc va tri luc cua ngudi lao dong, cu the la sire khoe, trinh do nhan thuc, trinh do chinh tri, trinh do van hoa, nghiep vu va tay nghe cua ngudi lao dong. Nguon nhan luc trong ndng nghiep cd nhung dac diem rieng so vdi cac nganh san xuat vat chat khac, trudc het mang tinh thdi vu cao la net dac trung dien hinh tuyet ddi khong the xoa bo, no lam phurc tap qua trinh sir dung yeu td nguon nhan luc trong nong nghiep. La thu- lao dong tat yeu, xu hudng co tinh quy luat la khong ngirng thu hep ve sd luong va duoc chuyen mot bo phan sang cac nganh khac, trudc het la cdng nghiep vdi nhung lao dong tre khoe co trinh do van hoa va ky thuat, vi the, sd lao dong d lai trong khu vuc nong nghiep thudng la nhung ngudi co do tuoi trung binh cao va ty le nay co xu hudng tang len. 2. Xu huting bien dong nguon nhan lire trong nong nghiep Trong giai doan dau cua qua trinh cdng nghiep hoa, nguon nhan luc trong nong nghiep co sd luong ldn va chiem ty trong cao trong tong lao dong xa hoi. Song, ciing vdi sir phat trien cua qua trinh cdng nghiep hoa, nguon nhan lire trong nong nghiep van dong theo xu hudng giam xuong ca tuong ddi va tuyet ddi. Qua trinh bien doi dd di6n ra theo hai giai doan: Giai doan dau didn ra khi dat nude bat dau cdng nghiep hoa, ndng nghiep chuyen sang san xuat hang hoa, nang suat lao dong nong nghiep cd tang len, mot sd lao dong ndng nghiep duoc giai phong trd nen du thira va duoc cac nganh khac thu hut, sir dung vao hoat dong san xua't - dich vu. Nhung do toe do tang tu nhien cua lao dong trong khu vuc cdng nghiep con ldn hon toe do thu hut lao dong du thira tir nong nghiep, do do d thdi ky nay ty trong lao dong nong nghiep mdi giam tuong ddi, sd luong lao dong tuyet ddi con tang len. Giai doan nay dai hay ngan la tuy thuoc vao trinh do phat trien kinh te 56 cua dat nude quyet dinh. Dai Loan la nai co toe do tang trudng kinh te kha cao trong thdi gian dai. Trong 40 nam, thu nhap quoc dan binh quan dau ngudi cua Dai Loan tang tren 70 l£n. TCr mot nen ndng nghiep lac hau, Dai Loan trd thanh mot n£n cdng nghiep mdi. Nam 1952, ndng nghiep chiem 35,9%, cdng nghiep chiem 18,0% va dich vu chiem 46,1% trong tong GDP. Cung thdi gian nay dan cu ndng nghiep cd 4.257 ngan ngudi, chiem 52,4% dan sd Dai Loan. Den nam 1970, ty trong cua ndng nghiep giam xuong 17,5% va cdng nghiep tang len 34,7% trong GDP; dan sd ndng nghiep tang len 5.997 ngan ngudi va chiem 40,9% dan sd. Dai Loan ket thuc giai doan I, giai doan lao dong ndng nghiep mdi giam tuong ddi, phai mat 20 nam. Nude ta dang d giai doan thu nhat, ty trong ndng nghiep trong tong lao dong xa hoi da cd xu hudng giam xuong tit 72% nam 1993 xuong 68,64% nam 1998, nhung sd lao dong con tang len, tir 20.482,9 ngan lao dong tang len 25.302 ngan lao dong cung thdi gian tuong tu. Giai doan thu hai, nen kinh te da phat trien d trinh do cao, nang suat lao dong nong nghiep tang nhanh va nang suat lao dong xa hoi dat trinh do cao. Sd lao dong ddi ra do ndng nghiep giai phong da duoc cac nganh khac thu hut het. Vi the giai doan nay sd luong lao dong ndng nghiep giam ca tuong ddi va tuyet ddi. 3. Phan bo va st/dung nguon nhan lire trong nong nghiep nude ta Nam 1998, ca nude cd 10.981 ngan ho ndng nghiep vdi 52.668 ngan nhan khau, trong dd cd 25.302 ngan lao dong chiem 68,64% tong lao ddng xa hoi. Nhu vay, dan sd va lao dong nong nghiep con chiem ty trong ldn, nhung phan bo khong deu giua cac virng, thudng tap trung d virng d6ng bang va ven bien. Nam 1998, viing ddng bang song Hong cd 4.997 ngan lao dong ndng nghiep chiem 19,75% lao dong ndng nghiep ca nude nhung dien tich dat nong nghiep chi chiem 8,57% dien tich dat nong nghiep ca nude, tinh ra cu lha cd 7,43 lao dong, bang 230% mire binh quan chung ca nude va bang 49,5% cua Tay Nguyen va Ddng Nam bo. Virng Bdc Trung bo cd 3.587 ngan lao dong chiem 14,18% tong lao dong nong nghiep ca nude nhung chi cd 8,68% dien tich dat ndng nghiep va tinh ra tren 1 ha cd 5,27 lao dong. Dieu dd co the thay d bieu sau: 57 Bieu 3.3: Phan bo lao dong va dat nong nghiep giua cac vung trong cd nuoc nam 1998 Lao dong Dat nong nghiep Sd lao dong tren So luong (1000 nguoi) Ty trong (% ) So luong (1000 nguoi) Ty trong (% ) lha dat nong nghiep (ngudi/ha) Chung ca nuoc 25.302 100.000 7.843,1 100.00 3,23 Trong do: D6ng bang song Hong 4.997 19,75 672 8,57 7,43 Dong Bac 4.103 16,21 909,1 11,59 4,51 Tay Bac 838 3,21 316,2 4,03 2,65 BSc Trung Bo 3.587 14,18 681,0 8,68 5,27 Duyen hai mien Trung 2.110 8,34 437,1 5,57 4,83 Tay Nguyen 937 3,87 668,3 8,52 1,46 Dong Nam Bo 2.294 9,07 1526,9 19,47 1,50 Dong bang song Ciru Long 6.394 25,37 2632,2 33,56 2,43 Nguon: So lieu thong ke - nong - lam nghiep - thuy san Viet Nam 1990 - 1998 va du bao nam 2000. Nha xua't ban Thong ke, Ha Noi 1999. Su phan bo khong dong deu giua cac vung ve lao dong va dat dai da gay su lang phi. lam cho hieu qua su dung nguon nhan luc trong nong nghiep con thap. Phan bo nguon nhan luc trong noi bo nganh nong nghiep nhin chung la chua hap ly. Dai bo phan lao dong nong nghiep n&m trong khu vuc san xuat luang thuc, bai le nam 1998, dien tfch gieo trong cay luang thuc con chiem 72,97% t6ng dien tfch gieo trong ca nuoc, rieng cay lua con chiem 62.90%. 58 Vung dong bang song Cuu Long co dien tfch cay luong thuc chiem 86,7% va rieng lua chiem 85,81% tong dien tfch gieo trong toan vung. Vung dong bang song Hong cung tuong tu vdi 82,7% dien tfch cay luong thuc va dien tfch gieo trong lua chiem 73,10% trong tong dien tfch gieo trong toan vung. So lao dong danh cho cac cay trong khac nhat la cay cong nghiep lau nam, cay an qua tren ca nude chua Ion, song mot sd vung chiem ty trong dang ke, nhu vung Tay Nguyen dien tfch cay lau nam chiem gan 50% va Ddng Nam bo chiem gan 40% tong dien tfch gieo trdng toan vung. C) day da hinh thanh nhung trang trai trdng ca phe, cao su, di£u, v.v. va lao dong danh cho san xuat cay cdng nghiep hang hoa vdi ty trong ldn. Mot sd dia phuong da phat trien manh nganh chan nuoi, hinh thanh cac ho, trang trai chuyen chan nuoi, nhu d Lam Ddng, Ddng Nai, Ninh Thuan, Moc Chau, ngoai thanh thanh pho Hd Chf Minh, ngoai thanh thanh pho Ha Noi, v.v. va mot bo phan lao dong chuyen chan nuoi da hinh thanh, nhung con chiem ty trong nhd. Nhin chung, sir phan cdng lao dong trong ndng nghiep nude ta con kem phat trien, phan ldn lao dong tap trung d nganh trdng trot, dac biet la d khu vuc san xua't luong thuc, thirc pham va tap trung d nhung vung ddng bang chau tho,'ven cac true dudng giao thdng. Do sir phan bo lao dong ndng nghiep theo vung va phan bo theo nganh con bat hap ly nen viec sir dung nguon nhan luc con nhieu lang phf. Vdi cac cdng cu may moc trang bi chua nhieu, phan ldn la cdng cu tho so, gian don vi the nang suat lao dong con thap, thu nhap va ddi song cho ngudi lao dong cham duoc cai thien. 4. Tao viec lam, tang thu nhap cho ngirdi lao dong nong nghiep Lao dong ndng nghiep Viet Nam dang chiem ty trong ldn trong tong lao dong xa hoi, trong khi dd quy dat ndng nghiep khong ldn, muc binh quan da't ndng nghiep theo dan cu ndng nghiep d nude ta thuoc nhom cac nude thap nhat tren the gidi. Mat khac, td'c do tang dan so d Viet Nam con cao, vdi tdc do tang 1,8%, hang nam, so lao dong budc vao thi trudng lao dong khoang mot trieu ngirdi. Theo so lieu cua Tong cuc Thd'ng ke cdng bo trong nien giam nam 1998, ty le thdi gian lao dong duoc sir dung cua lao dong trong do tuoi d khu vuc ndng thon la 71,1%, dieu dd cd nghia la khu vuc ndng thon dang con 28,9% thdi gian lao dong chua duoc sir dung, tuong duong vdi 7,1 trieu lao dong con du thua. Nhu vay, tinh trang du thira lao dong va thieu viec lam dang tang, thu nhap cua ndng dan van con thap. Nhd cd sir tang trudng ndng nghiep trong nhung nam doi mdi kha cao nen muc ddi ngheo da giam xuong dang ke. Tir nhung cuoc dieu tra nam 1992 - 1993, ty le ngheo chung 59 (theo tieu chuan quoc te, bao gom ngheo luong thuc - thuc pham va ngheo phi luong thuc - thuc pham) len den 51%; ty le nay vao nam 2002 giam (ty le ngheo chung con 28,9%; ty le ngheo luong thuc - thuc pham con 10%). Tuy nhien, do chenh lech v6 mUc tang thu nhap giua nong thon va thanh thi, cung nhu giua cac vung nong thon co trinh do phat trien kinh te khac nhau lam cho chenh lech ve thu nhap giua cac nhom dan cu ngay cang doang ra. He so chenh lech ve thu nhap cua nhom ho giau va ho ngheo va nhom ngheo tfnh chung tren pham vi ca nude d6u tang qua cac nam. Nam 2001 - 2002 so voi nam 1990 da tang them 4 lan; so vdi nam 1991 tang 3,9 lan; so vdi nam 1993 da tang them 1,9 lan; so vdi nam 1994 da tang them 1,6 lan; so vdi nam 1995 da tang them 1,1 lan; so vdi nam 1996 da tang them 0,8 lan; so vdi nam 1999 da tang them 0,5 lan (xem bieu 3.4). Day la va'n de kinh te xa hoi ra't dang duoc quan tam giai quyet. Bieu 3.4. He so chenh lech thu nhap giua nhom ho giau va nhom ho ngheo (lan). (5 nhom, mdi nhom 20% so ho) 1990 1991 1993 1994 1995 1996 1999 2001- 2002 Ca nude 4,1 4,2 6,2 6,5 7,0 7,3 7,6 8,1 1. Theo khu vuc: - Nong thon 5,4 5,8 6,1 6,3 6,0 - Thanh thi 7,0 7,7 8,0 7,4 8,1 2. Theo vung: - Dong bang song H6ng 5,7 5,6 6,1 6,6 7,0 6,7 - Dong Bac 4,9 5,6 6,1 6,1 6,8 6,0 - Tay Bac ... 6,0 - Bac Trung bo 4,9 5,2 5,9 5,9 6,9 5.8 - Duyen hai Nam Trung bo 5,8 4,9 5,7 5,7 6,3 5,8 - Tay Nguyen 6,2 10,1 12,8 12,8 12,9 6,8 - Dong Nam bo 7,8 7,4 7,9 7,9 10,3 8,7 - Dong bang song Cuu Long 6,0 6,1 6,4 6.4 7,9 7.1 Nguon: Thdi bao Kinh te'Viet Nam so 57 ngay 9/4/2004 60 Tao them viec lam va tang thu nhap cho dan cu nong thon d nude ta chu yeu theo phuong hudng co ban nhu sau: - Mot la, tao viec lam trong nong nghiep: Tren co so dam bao an toan ve luong thuc, tung vung thuc hien chuyen dich co ca'u kinh te nong nghiep theo hudng san xua't hang hoa, da dang hoa cay trong, vat nuoi, hudng vao nhung cay trong va con nuoi co gia tri hang hoa va hang hoa xua't khau cao de tao them viec lam va tang thu nhap cho nong dan. - Hai la, tao viec lam phi nong nghiep: do luc luong lao dong d nong thon tiep tuc tang nhanh chong, co the thu hep khoang cach thu nhap giua thanh thi va nong thon bang cach tao ra vi6c lam phi nong nghiep d nong thon. Mot mat, giam ty le ho thuan nong, tang ho nong nghiep kiem nganh nghe dich vu, hoi phuc va phat trien nganh nghe thu cong, nganh nghe truyen thong d nong thon. Mat khac, tang cudng tiet kiem trong dan cu nong thon day manh dSu tu phat trien cong nghiep nong thon thong qua phat trien cac doanh nghiep vCra va nhd d cac thj tran, cac tu diem dan cu vira de thu hut luc luong lao ddng tre 6 nong thon, vura tao ra nhung san ph£m tieu dung phuc vu dan cu ndng thdn. Thuc hien cac chmh sach coi md khuyen khich dan cu dau tu phat trien manh cong nghiep n6ng thon. - Ba la, thuc d^y viec hinh thanh va phat trien thi trudng lao dong. Muon vay, can thao go nhung rao can cua thi trudng nay nhu: quy dinh tam tru, tarn vang; chua thira nhan lam thue la mot nghe chmh dang; van de dang vien thue mudn lao dong lam trang trai, v.v. 5. Phirdng hirdng va bien phap su dung day du va hop ly nguon nhan Itfc trong nong nghiep Phuong hudng co ban sir dung co hieu qua nguGn nhan luc trong nong nghiep nude ta la: giai phong moi sure san xuat d nong thon, khai thac va su dung cd hieu qua tiem nang cac nguon lire cua dat nude, cua cac vung va cua cac nganh ndng nghiep, phat trien manh nen nong nghiep hang hoa nhieu thanh phan, day manh viec ap dung tien bd khoa hoc - cong nghe vao ndng nghiep, phat trien ndng thdn tong hap, gSn chat che su dung lao dong vdi viec md rong kinh te doi ngoai, ket hop giai quyet viec lam cua ngudi lao dong tai 61 cho la chu yeu voi phan bo lao dong hop ly theo vung lanh tho; Nha nude thong qua cac chinh sach va co che quan ly de tao them viec lam va khuyen khich moi nguoi lao dong tu tao viec lam cho minh, nang cao nang suat lao dong va nang cao muc song cua nguoi lao dong. De thuc hien phuong huong tren day, can phai co mot he thong cac giai phap sau: 5.1. Xay dung mot ca cau kinh te hap ly Day la bien phap co tmh quyet dinh doi vdi su phat trien kinh te cua ca nude, ma con co y nghia doi vdi su dung day du va hop ly nguon lao dong xa hoi, trong do co lao dong nong nghiep. Trong dieu kien nuoc ta lao dong nong nghiep con chiem ty le lan, thi viec sir dung day du va hop ly nguon lao dong nong nghiep cang phai duoc thuc hien trong moi quan he hiru co voi viec phat trien cac nganh kinh te quoc dan khac de hinh thanh ca cau phan cong lao dong moi nham thuc hien ca cau kinh te hop ly. M a rong va phat trien manh cac nganh kinh te quoc dan: cong nghiep va tieu thu cong nghiep, giao thong, thuong mai va dich vu... la de md rong dia ban san xuat, thu hut moi ngudi cd kha nang lao dong trong ndng nghiep vdi nhung tu lieu san xuat can thiet bao dam cho lao dong ndng nghiep ngay cang cd hieu qua hon. Viec phan phoi sue lao dong giua ndng nghiep va cac nganh kinh te quoc dan khac phai dam bao cho ndng nghiep ca ve sd luong va chat luang mot ca cau lao dong hap ly du de cho ndng nghiep phat trien theo dung dinh hudng xa hoi chu nghia. Viec rut bdt lao dong ndng nghiep chuyen sang phat trien cac nganh kinh te khac la tuv thuoc vao viec nang cao nang suat lao dong nong nghiep. Co cau kinh te cua dat nude phai gan li6n vdi phat trien kinh te ddi ngoai. Trong thdi dai ngay nay, cuoc cach mang khoa hoc - cdng nghe phat trien nhanh chong chua tirng thay. Phat trien kinh te cua mdi nude gan lidn su hap tac vdi cac nude khac. Trong dieu kien nen kinh te chu yeu la ndng nghiep. viec khai thac cac tiem nang lao dong, dat dai, rung, bien, nganh nghe de tang nhanh khoi luong ndng san pham hang hoa, dac biet nhung san pham de’ xuat khau cd y nghia quan trong trong viec sir dung day du va hap ly nguon lao dong nude ta. 62 5.2. Thuc hien bien phap ket hop chat che gifira tham canh, khai hoang va tang vu, phat trien chan nuoi va day manh cong tac trong rirng va tu bo rirng N6n nong nghiep phat trien theo dinh hudng xa hoi chu nghia chu yeu dua vao viec thuc hien tai san xuat md rong bang con dudng tham canh. De thuc hien con dudng tham canh can phai dau tu them lao dong qua khu: va lao dong song tren mot don vi dien tfch ruong dat mot cach hop ly. Dieu dd tao ra dieu kien thuan lai de su dung day du va hap ly nguon nhan luc trong ndng nghiep. Thuc hien khai hoang va tang vu de md rong them dien tfch trdng trot, nang cao trinh do dam bao ruong dat, md rong pham vi hoat dong tao dieu kien sir dung lao dong tot han. Trong ndng nghiep nude ta, chan nuoi phat trien cham so vdi nganh trdng trot. Nhiem vu cua nen ndng nghiep nude ta la phai phat trien manh ca hai nganh, nhung toe do phat trien nganh chan nuoi phai nhanh han toe do phat trien nganh trdng trot. Thuc hien nhiemvu dd cho phep thu hut mot bo phan lao dong dang ke d ndng thdn. Phan phoi sire lao dong de phat trien nghe rirng, trdng rirng va tu bo rirng, dac biet rirng phong ho, rirng lam nguyen lieu va cung cap cho xuat khau cd y nghia to ldn ddi vdi phat trien ndng, lam nghiep nude ta. 5.3. Phat trien cong nghiep, tieu thu cong nghiep, phat trien dich vu nong thon Phat trien cac nganh nghe d ndng thdn la de san xuat nguyen lieu, cdng cu san xuat, thuc hien che bien, dich vu ddi song, v.v. Mot bo phan lao dong ndng nghiep chua cd viec lam cd the lam dich vu trong cac nganh khac. Trong viec phat trien nganh nghe ndng thdn can phai tirng budc dao tao nhung ngudi cd nghe va hinh thanh cac lang nghe. Day manh han nira viec trang bi cho ngudi lao dong nhung tu lieu san xuat can thiet, dam bao ca ve sd luang, chat luang va chung loai cdng cu san xuat. 5.4. Cai tien to churc lao dong, thuc hien thu lao lao dong dung dan Day la bien phap ap dung nhung don bay kinh te de kfch thfch lao dong, to chirc tot va tirng budc nang cao ddi song cua ngudi lao dong la bien phap thiet thuc de sir dung hap ly nguon lao dong trong ndng nghiep. 63 5.5. Thirc hien bien phap nang cao trinh do van hoa, trinh do ky thuat, trinh do nghiep vu cua ngudi lao dong De thuc hien bien phap nay can phai cai cach toan bo he thdng giao due va dao tao quoc dan phu hop vdi nen kinh te hang hoa nhieu thanh phan, co sir hoat dong cua thi trudng lao dong. Sir hinh thanh thi trudng sue lao dong trong nen kinh te san xuat hang hoa nhieu thanh phan duoc su hudng din va bao ve cua Nha nude va luat phap. Su hinh thanh dd md ra kha nang d6 ngudi lao dong tao viec lam theo luat djnh. Can md rong he thdng cac trung tam dao tao, hinh thanh va phat trien cac trung tam gidi thieu viec lam d ca thanh thi va ndng thdn. III. SLT DUNG NGUON LlfC VON TRONG NONG NGHIEP 1. Vai tro va dac diem cua von san xuat trong nong nghiep Von la nguon luc han che ddi vdi cac nganh kinh te noi chung, nong nghiep noi rieng. Von san xuat van dong khong ngirng tir pham vi san xuat sang pham vi luu thdng va trd ve san xuat. Hinh thtic ciia von san xuat cung thay doi tir hinh thtic tien te sang hinh thtic tu lieu san xuat va tien luong cho nhan cdng den san pham hang hoa va trd lai hinh thtic tien te, v.v. Nhu v£y, von san xuat trong ndng nghiep la bieu hien bang tien cua tu lieu lao dong va ddi tuong lao dong duoc sir dung vao san xuat ndng nghiep. Do tfnh dac thu cua san xuat ndng nghiep, von san xuat ndng nghiep co nhung dac diem sau: a. Trong cau thanh von cd dinh, ngoai nhung tu lieu lao dong cd nguon goc ky thuat con bao gom ca tu lieu lao dong cd nguon goc sinh hoc, nhu cay lau nam, sue vat lam viec, sue vat sinh san. Tren co sd nhung tfnh quy luat sinh hoc, cac tu lieu lao dong nay thay doi gia tri sir dung cua minh khac vai tu lieu lao dong cd nguon goc ky thuat. b. Sir tac dong ciia von san xuat vao qua trinh san xuat va hieu qua kinh doanh ciia no khong phai bang cach true tiep ma thdng qua dat, cay trdng, vat nuoi. Co cau va chat luong cua von san xuat phai phu hop vdi yeu cau ciia tirng loai dat dai, tirng ddi tuong san xuat la sinh vat. c. Chu ky san xuat dai va tfnh thdi vu trong ndng nghiep mot mat lam cho su tuan hoan va luan chuyen von cham chap, keo dai thdi gian thu hdi von co 64 dinh, tao ra su c3n thiet phai du tru dang ke trong thdi gian tuong doi dai cua von luu dong va lam cho von ti dong. Mat khac su can thiet va co kha nang tap trung hoa cao ve phuong tien ky thuat tren mot lao dong nong nghiep so voi cong nghiep. d. San xuat nong nghiep con le thuoc vao nhieu dieu kien tu nhien, nen viec su dung von gap nhieu rui ro, lam ton that hoac giam hieu qua su dung von. e. Mot bo phan san pham nong nghiep khong qua linh vuc luu thong ma duoc chuyen true tiep lam tu lieu san xuat cho ban than nganh nong nghiep, do vay, vong tuan hoan von san xuat duoc chia thanh vong tuan hoan day du va khong day du. Vong tuan hoan khong day du la vong tuan hoan cua mot bo phan von khong duoc thuc hien 6 ngoai thi trudng va duoc tieu dung trong noi bo nong nghiep khi von luu dong duoc khoi phuc trong hinh thai hien vat cua chung. Vong tudn hoan day du yeu cau von luu dong phai trai qua tat ca cac giai doan, trong do co giai doan tieu thu san pham. 2. Von co djnh trong nong nghiep 2.1. Khai niem va dac diem Tu lieu lao dong la dieu kien vat cha't khong the thieu duoc trong hoat dong san xuat kinh doanh. Co nhieu loai tu lieu lao dong va cdng dung cua mdi loai khong giong nhau, nhung chung deu cd tfnh chat chung la giu vai trd mdi gidi trong qua trinh lao dong, tao nen su ket hop giua ngudi lao dong va doi tuong lao dong. De tien hanh san xuat - kinh doanh, can thiet phai ung trudc mot so tien von nhat dinh de mua sam tu lieu lao dong. Trong qua trinh san xuat, tu lieu lao dong khong thay doi hinh thai vat chat ban dau va tham gia vao nhieu chu ky san xuat san pham mdi theo muc do hao mdn. Von dau tu ban dau thu hdi tirng phan sau mdi chu ky san xuat thdng qua quy khau hao. Tai san co dinh het thdi han sir dung se duoc thanh ly dao thai. Do dac diem trong qua trinh luan chuyen, hinh thai vat chat cua tu lieu lao dong duoc goi la tai san co dinh va phan von ting trudc duoc goi la von co dinh. La tai san cd dinh phai cd du hai dieu kien: dat gia tri toi thieu theo quy dinh va thdi han sir dung phai tren mot nam. Gia tri toi thieu tuy thuoc tung thdi ky Bo Tai chmh cd quy dinh cu the. Nhu vay von co dinh la bieu hien bang tien ciia nhung tai san cd dinh la tu lieu lao dong chu yeu hoat dong trong linh vuc ndng nghiep. Phuong thtic 5.GTKTNN-A65 luan chuyen va bii dap gia tri cua no la chuyen dan tung phan gia tri vao san pham moi den khi tu lieu lao dong het thdi han sir dung thi von co dinh k£t thuc qua trinh luan chuyen. 2.2. Phan loai va danh gia von co dinh Von co dinh duoc phan loai theo chuc nang (san xuat va phi san xuat vat chat). Theo cong dung ciia tirng yeu to (tu lieu lao dong co khi. tu lieu lao dong sinh hoc, dieu kien vat chat ciia lao dong, v.v.) hoac theo co cau cac nganh san xuat trong nong nghiep. Co the sir dung nam phuong phap sau de danh gia von co dinh: phuong phap danh gia theo gia tri ban dau hoan toan, theo gia khoi phuc hoan toan, theo gia tri ban dau trir phan da hao mon, theo gia tri khoi phuc trir phan da hao mon va theo gia co dinh. Trong qua trinh san xuat nong nghiep, tat ca tai san co dinh deu bi ha'o mon hiru hinh va hao mon vo hinh. Su hao mon hiru hinh la su hao mon vat chat dudi dang hinh thuc co xat, bien dang, hu hong, bi an mon. Nhung chi tieu kinh te ky thuat ddi vdi tu lieu co khi va kha nang sinh san ciia chung (ddi vdi tu lieu sinh hoc) bi thay doi, dac tinh, hieu suat, va do tin cay ciia tai san cd dinh chuyen dan vao nhiJng san pham da duoc san xua't ra trong qua trinh san xuat. Hao mon vo hinh la su hao mon lam giam gia tri cua tai san cd dinh do tien bo khoa hoc - cong nghe. Tai san co dinh bi giam gia la do ngudi ta da san xuat nhung tu lieu lao dong cung mot chuc nang nhung hien dai hon ve cong nghe, co nang suat cao hon hoac gia thanh re hon. Hao mdn vo hinh la tat yeu khach quan, dac biet trong dieu kien ngay nay cuoc cach mang khoa hoc - cong nghe dang phat trien vdi nhip do nhanh chong va tac dong manh me vao nong nghiep keo theo su thay doi sau sac ve tu lieu lao dong. Vi vay trong thirc tien san xuat, van de dat ra la phai giam thap su ton that do su hao mon vo hinh cac tai san cd dinh bang cach mua sam nhung tu lieu lao dong co trinh do ky thuat cao, dam bao sir dung dem lai hieu qua ldn va tien hanh khau hao het trudc khi thanh ly. 2.3. Hieu qua sir dung von cd dinh Hieu qua kinh te la su bidu hien ciia mdi quan he giua ket qua luong san phaim thu duoc vdi luong von da bo ra. Nang cao hieu qua sir dung von co 66 dinh bieu hien d m6i dan vi von bo ra nhan duac luang ket qua ldn han hoac vdi luang ket qua nhu the nhung cdn luang von it han. Vi vay, hieu qua san xua't nong nghiep gan lien vdi hieu qua su dung ruong dat - Tren mot don vi dien tich san xuat duac nhieu san pham vdi chi phi thap han tren m6i dan vi san pham. Hieu qua su dung von cd dinh la bo phan cua hieu qua san xuat nong nghiep duac bieu hien thong qua mdi quan he cua luang san pham thu duac tren mot ddng von da bo ra. De danh gia hieu qua kinh te cua von cd dinh, cd the sir dung mot he thdng cac chi tieu sau day: - Dung luang von cd dinh: la luong von cd dinh can thiet de san xuat ra mot dan vi san luang. Ta co cdng thuc: Gia tri von co dinh Dung luang von cd dinh = -----------:------------- 1----- Gia tri san luang Viec ha thap muc von co dinh de san xua't ra mot dan vi gia tri san luang la bieu hien su tang len cua hieu qua sir dung von cd dinh trong nong nghiep, cung nhu trong tirng nganh trong trot va chan nuoi. - Nang suat lao dong: Trong ndng nghiep, nang suat lao dong tfnh theo cong thuc: P N = ------ T Trong dd: N: La nang suat lao dong P: La gia tri san xuat (theo gia cd dinh) T: La sd luang lao dong binh quan trong nam - Nang suat ruong dat: la mdi quan he gitra gia tri san xuat nong nghiep tmh cho mot dan vi dien tich ruong da't, co the tfnh theo cong thuc: P Nang suat ruong dat = -------- s Trong do: S la dien tfch ruong dat. 67 Nang suat ruong dat co quan he mat thiet vdi mtic bao dam von cho don vi dien tfch (von co dinh tfnh binh quan cho mot don vi dien tfch) va dung luong von co dinh. Nang suat ruong dat tang len phu thuoc vao hai yeu t6: tang muc bao dam von cho don vi dien tfch va ha thap von co dinh de san xuat ra mot don vi gia tri san xuat. - Muc doanh loi: la chi tieu phan anh hieu qua san xuat noi chung va cung la hieu qua su dung von san xuat (bao gom von co dinh va von liru dong) muc doanh loi duoc tfnh theo hai cach. + Cach thu nhat: la quan he ve luong thu nhap thuan tuy (thu nhap rong) vdi chi phf san xuat, ta cd cong thtic: M Mdll = ---------- x 100 C + V Trong do: M: Thu nhap thuan tuy C: Chi phf vat chat V: Chi phf lao dong + Cach thu hai: La quan he ve luong thu nhap thuan tuy vdi tong sd von san xuat (von cd dinh, von luu dong va trir phan kMu hao) ta cd cdng thirc: M M dt2 = -------------------------x 100 v M + ( y cd ~ k) Trong do: Vcd: Von cd dinh Vld: Von luu dong k: Gia tri khau hao tai san cd dinh - Thdi han thu hdi von cd dinh: Thdi han thu hoi von cd dinh duoc xac dinh bdi luong von cd dinh trung binh vdi luong thu nhap thuan tuy trung binh hang nam, tfnh theo cong thtic: 68 Thdi han thu h6i von c6 dinh c5n duoc rut ngan bang cach nang cao nang suat lao ddng va tang su chenh 16ch gia thanh va gia tieu thu san ph^m - nghia la tang thu nhap thudn tuy. Di6u do chting td hieu qua sir dung von duac nang cao, vi luang thu nhap thuln tuy ldn hon duac su dung de bo sung cho vdn cd dinh mdi. 3. Von luu dong trong nong nghiep 3.1. Khai niem va ca cau cua vdn luu dong trong ndng nghiep Muon tien hanh san xuat kinh doanh, ngoai vdn cd dinh, cac doanh nghiep ndng nghiep con can cd vdn luu dong. Trong qua trinh san xuat, mot bo phan cua ddi tuong lao dong chuyen vao san pham mdi (nguyen lieu) hoac bi tieu phi hoan toan va bien mat hinh thai vat cha't cua minh (nhien lieu). Gia tri cua ddi tuong lao dong ket hap vdi gia tri lao dong song va chuyen vao san pham mdi duac san xuat, sau dd chuyen sang hinh thai tien te. Nhu vay, vdn luu dong da chuyen tir pham vi san xua't (du tru san xuat) sang pham vi luu thdng (thanh pham, ti6n thu duoc do tieu thu san pham) sau do lai quay vg pham vi san xua't (du tru mdi cho san xuat). Theo phuong thtic dd, toan bo vdn luu dong duac su dung trong mdi chu ky san xua't cu the va thay doi hinh thtic vat cha't cua minh. Vay, vdn luu dong la von bang tien ting trudc de du tru cho san xuat, de mua sam vat re tien mau hong va hinh thanh von luu thdng nham dam bao cho qua trinh san xuat va tieu thu hang hoa didn ra rnot cach binh thudng. Theo tinh cha't tham gia cua cac yeu to vao qua trinh san xuat, vdn luu dong duoc chia thanh ba bo phan, bao gom: von luu dong du tru cho qua trinh san xuat, vdn luu dong dung trong qua trinh san xuat va von luu dong dung trong qua trinh luu thdng. - Von luu dong du tru cho qua trinh san xuat la bieu hien bang tien toan bo nguyen, nhien, vat lieu, phan bon, thuoc trir sau, vat tu cho san xuat phu, phu tung du tru, v.v. chuan bi cho vu san xuat sau va nhung vat tu bao hiem nham dam bao cho qua trinh san xuat cd the tien hanh mot cach lien tuc. Vdn luu dong nam trong qua trinh du tru va bao hiem san xuat duac phan thanh 69 ba loai: loai dir trir do ban than doanh nghiep nong nghiep tao ra. bao gom: giong cay trong, vat nuoi, thuc an gia sue, phan bon huu co... Loai thu hai la nhung du tru mua tu ngoai vao, bao gom: phan bon hoa hoc, thuoc trir sau, phu tung thay the, nhien lieu, dau mo, v.v. Va loai cuoi cung la nhung du trir san xuat do cac doanh nghiep nong nghiep vay tien ngan hang mua vat tuky thuat. Do dac diem cua san xuat nong nghiep, von luu dong du tru cho san xuat can dam bao muc du trir can thiet de hoat dong duoc binh thuong. Ban chat cua du tru cung co hai mat: Mot mat no dam bao cho qua trinh san xuat duoc tien hanh thuan loi va lien tuc. Mat khac, du trir lam giam bat tinh linh hoat va tinh tfch cuc cua von luu dong trong hoat dong san xuat kinh doanh cua doanh nghiep. Nhu vay, can xac dinh mire du tru toi thieu nhung van dam bao cho doanh nghiep hoat dong binh thuong. - Von luu dong trong qua trinh san xuat la bieu hien bang tien ciia nhirng san pham san xuat do dang, ban thanh pham va nhung chi phf cho phan bo cua nganh trong trot, chan nuoi va nganh ngh6. Chi phf san xuat do dang la chi phf san xuat da bo ra cho san xuat ma chua co thu hoach. Chi phf chd phan b6 la khoan chi phf da bo ra cho cac nganh san xuat cac san pham thu hoach trong nam do, nhu chi phf cai tao va kien thiet dong ruong, chi phf vat re tien mau hong... Viec tang von luu dong dung trong qua trinh san xuat duoc coi la hop ly neu no thuc day lam tang khoi luong cong viec hoan thanh, chu khong phai do tang tirng don vi khoi luong cong viec. - Von luu dong nam trong qua trinh luu thong gom co nhung khoan nong san hang hoa, von bang tien va von trong thanh toan. Co cau von luu dong phu thuoc vao chuyen mon hoa san xuat 6 mot dia phuong, m6i huyen hay m6i vung va no se thay doi tuy thuoc vao sir phat trien cua co so vat chat - ky thuat trong nong nghiep. Von luu dong trong doanh nghiep nong nghiep khong ngirng tang len, trong do phan von nam trong linh vuc san xuat thuong tang vuot so vdi phan von trong linh vuc luu thong. Vdi sir phat trien cua co so vat chat - kv thuat trong nong nghiep kern theo su tang len ciia von luu dong can cho du trir ve phu tung thay the va sira chua, phan bon hoa hoc, v.v. Co the ha thap tv trong 70 vdn liru dong danh cho du tru cac loai vat tu bang cach cai thien cong tac cung ung vat tu ky thuat. Phan vdn luu dong trong linh vuc luu thong hang nam cung tang len. Sd tang tuyet ddi cua vdn luu dong trong giai doan luu thdng la ket qua cua n6n nong nghiep tham canh. 6 day can luu y hinh thuc tfch cuc, co dong cua vdn luu dong trong luu thong la tien mat cd d tai khoan gui ngan hang, vl no chting to da hoan thanh chu ky san xuat va bat dau chu ky san xuat mdi. 3.2. Hieu qua kinh te su dung vdn luu dong trong doanh nghiep nong nghiep Trong doanh nghiep ndng nghiep, vdn luu dong dam bam tfnh khong ngirng cua qua trinh tai san xuat, no nham thuc hien su tiet kiem ldn nhat ve vdn va chi phf tdi thieu ve tai san luu dong. Vdn luu dong khi tham gia trong qua trinh san xuat da thuc hien vong tuan hoan khong ngung. No lien tuc trai qua cac giai doan khac nhau cua vong tuan hoan vdi su thay doi ve hinh thirc tien te, hinh thtic san xuat va hinh thtic hang hoa. Sau khi ket thuc vong tuan hoan thti nhat, lai bat dau vong tuan hoan thti hai va tiep theo. M6i vong tuan hoan la mot chu chuyen hoac mot vong quay cua vdn luu dong la van dong khong ngung. Bieu hien cu the cua chu chuyen vdn luu dong la toe do van dong cua no, mot mat phan anh sd vong quay cua vdn luu dong va mat khac phan anh do dai thdi gian cua mot vong quay. Toe do chu chuyen cua vdn luu dong the hien ket qua sir dung vdn luu dong, dac trung cho viec to chtic qua trinh san xuat, to chtic tieu thu san pham va to chtic cung ting tu lieu san xuat. Toe do chu chuyen cua vdn luu dong qua cac giai doan cua qua trinh san xuat luu thong cang ldn bao nhieu thi luong vdn luu dong can cho qua trinh san xuat va tieu thu san pham ngay cang ft bay nhieu va hieu qua sir dung vdn luu dong cang cao bay nhieu. Tu nhirng ly luan nhu tren, hieu qua su dung vdn luu dong thudng duoc danh gia thdng qua cac chi tieu xac dinh toe do chu chuyen vdn luu dong. - He sd luan chuyen, xac dinh theo cong thtic sau: 71 H ______ *«_ 'C" V/dbq Trong do: H: He so luan chuyen Ptt: Gia tri sari luong tieu thu Vldbq- So du von luu dong binh quan He so luan chuyen phan anh quan he so sanh hai dai luong: gia tri san luong tieu thu va so du von luu dong binh quan. No phan anh so vong quay cua von luu dong trung binh trong nam, so vong quay cang Ion cang tot. - He so dam bao von luu dong la chi tieu nghich dao cua he so luan chuyen, la quan he so sanh giua sd du vdn luu dong c£n thiet de tao ra mot hoac 1.000 ddng gia tri san luong thuc hien. He sd nay cang nho cang tot, theo cdng thuc sau: ^ ld b q Hdb = P „ - Do dai vong quay cua vdn luu dong, theo cdng thurc sau: 360 ngay 360. V tdbq T =P P r tt r tt Vldbq Trong dd: T: Do dai vong quay (tinh theo don vi ngay) Ptt: Sd vong quay trung binh cua vdn luu dong binh quan Vidbq- So du vdn luu dong binh quan Trong qua trinh su dung vdn luu dong, neu sd vong quay cua vdn tang len, do dai thoi gian cua mdi vong quay ngan thi vdn luu dong duoc giai phong nhanh. tuc la hieu qua sir dung vdn luu dong dupe tang len. 72