🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Giá Trị Nội Tại Ebooks Nhóm Zalo CÔNG VIỆC ĐANG TIẾP DIỄN Cuộc sống là một quá trình, không phải là kết quả; là một chuyến đi, không phải là điểm đến; là công việc đang tiếp diễn. Thật dễ dàng dành quá nhiều thời gian để tập trung vào kết quả và nỗ lực đạt đến thành công. Do vậy, ta sẽ bỏ quên mấ t vẻ đẹp và sự kỳ diệu của cuộc hành trình, không quan tâm đến những bài học thu nhận trên con đường đi. Mỗi chúng ta tự tạo ra chuyến đi cho chính mình như người họa sĩ vẽ bức tranh của mình và như nhà soạn nhạc trau chuốt cho bản giao hưởng của ông ta. Mỗi người có một bài ca trong trái tim và bức vẽ “tâm hồn”, trên đó phác họa toàn cảnh bức tranh cuộc đời họ. Bạn đã tìm thấy bài ca của mình chưa và bài ca đó thế nào? Bạn đã bắt đầu vẽ bức tranh cuộc đời mình chưa và liệu trông bức tranh đó ra sao? Cuốn sách nhỏ này sẽ tặng cho bạn những món quà về sự hiểu biết sâu sắc và am hiểu để bắt đầu nhìn lại chính mình và cuộc đời theo cách khác. 1. BẠN CÓ DỄ BỊ GÂY ẤN TƯỢNG KHÔNG? Mỗi khi chúng ta đi du lịch, chúng ta không chỉ lưu lại những kỷ niệm cụ thể về chuyến đi và điểm đến, mà còn lưu lại ấn tưởng chung về những trải nghiệm mà chúng ta đã gặp. Đôi khi ấn tượng này không được tốt lắm và trong những thời điểm khác, có lúc chúng ta sẽ nói: “Tôi thực sự rất ấn tượng về những gì tôi đã trải qua”. Việc này cũng tương tự như khi ta gặp gỡ mọi người. Một số người gây ấn tượng mạnh tới chúng ta, trong khi một số khác thì không, khiến chúng ta có lúc phải thừa nhận rằng: “Tôi chẳng có ấn tượng gì về họ cả”. Trong cuộc sống có những người dễ bị gây ấn tượng, điều đó có nghĩa là họ dễ bị tác động. Không cần phải dành nhiều công sức để khơi dậy sự ngưỡng mộ nơi họ, mà cuối cùng có thể gần giống như sự tôn thờ. Còn một số người khác thì gần như không thể gây ấn tượng cho họ. Họ dường như thản nhiên không chú ý tới hình ảnh hay mức độ những thành công của người khác. Họ có thói quen nhìn tiêu cực về hầu hết mọi thứ hay họ có thể nhận ra những “cái bẫy” dễ dàng bị gây ấn tượng. Vậy bạn thì thế nào? Bạn có dễ gây ấn tượng không? Bạn có thường xuyên nghe thấy: "Ôi… cái đó/họ thật là đáng kinh ngạc!” Bạn đã bao giờ xum xoe nịnh hót dưới chân người khác không, nói theo cách ẩn dụ ấy? Hay bạn là người khó lay chuyển, khó bị gây ấn tượng? Nếu bạn là người dễ bị gây ấn tượng thì điều đó có nghĩa là bạn có “những xu hướng sùng đạo”. Dễ bị gây ấn tượng thực chất không phải là xấu, nhưng nó có thể là điều bất lợi nếu bạn đang tìm kiếm để phân biệt sự thật sâu sắc và mạnh mẽ hơn của cuộc đời. Dễ bị gây ấn tượng nghĩa là có xu hướng bị mắc bẫy vào cái vỏ bọc của cuộc sống, dính mắc vào hình thức. Đi tìm hiểu tại sao “bị gây ấn tượng” không phải là ý kiến thật hay, cần thiết ấ ế phải thấ y và hiểu động lực, ví dụ cơ chế diễn ra trong nhận thức của chúng ta khi “ấn tượng” xảy ra. Mỗi khi bạn để cho mình bị gây ấn tượng, bất kể chuyện đó là chuyện gì, thì trong khoảnh khắc đó, nó đang định hình sự nhận thức của bạn. Khi chúng ta còn nhỏ, chúng ta nặn hình bằng chất dẻo platixin và kết quả là những mẩu platixin với ấn tượng tạo ra chúng. Hình thù chất dẻo lúc đầu không còn nữa. Điều này tương tự xảy ra với chúng ta khi chúng ta để cho chính mình, nhận thức của mình bị gây ấn tượng. Chúng ta đánh mất hình trạng sự nhận thức của mình nghĩa là chúng ta đã đánh mất quyền kiểm soát nhận thức của bản thân. Chúng ta đánh mất khả năng tự tư duy và cảm giác khi chúng đã bị rập khuôn gần như hoàn toàn bởi những ấ n tượng mà bạn có được do con người; địa điểm hay sự kiện để lại. Đây là một dạng của “sự tôn thờ”, sự cống hiến hoàn toàn cho đối tượng, con người hay thậm chí là tư tưởng, xét về mức độ nào đó điều này định hình và che mất nhận thức của chúng ta. Những thứ muốn thâm nhập vào ý thức của chúng ta cần phải được lọc qua hoặc giành giật sự chú ý với những đối tượng mà chúng ta đang cống hiến hay bị ấn tượng. Chúng ta có thể nói rằng đó là điều tự nhiên hoàn hảo bởi vì con người từ khi sinh ra đã có sẵn bản tính đó đó. Các nhà khảo cổ học đã dành cả cuộc đời khai quật những đồ vật cổ của loài người với mong muốn hiểu tại sao con người lại bị gây ấn tượng nhiều đến vậy và do đó hoàn toàn bị ảnh hưởng bởi một người hay vật nào đó. Suốt cuộc đời mình, nhà lịch sử học nghiên cứu để phân tích các hành động của những cá nhân không bị gây ấn tượng của một ai đó nói riêng hay tất cả mọi người nói chung. Hãy bước vào hầu hết các phòng ngủ của trẻ em và xem các thần tượng của chúng, đôi khi chỉ là những bức ảnh thần tượng của công chúng, được gắn trên tường. Nơi chúng chơi chính là nơi thể hiện rõ nhất kiểu bắt chước của chúng như mặc quần áo, nói năng và hành động y như người đã gây ấn tượng cho chúng nhiều nhất. Chúng ta có thể nghĩ rằng tất cả những điều này chỉ là những câu chuyện vui vô hại. Chúng ta cũng có thể cho rằng đó chỉ là một phần của sự trưởng thành. Nhưng có một quy luật tinh thần rằng bạn sẽ trở thành đối tượng mà bạn đang giao nhận thức của mình cho nó. Nếu làm theo điều này, chúng ta có thể dễ dàng KHÔNG học cách để làm chủ nhận thức của chúng ta, chúng ta có thể dễ dàng KHÔNG học cách có quyền kiểm soát đối với những suy nghĩ và cảm giác của chúng ta ngay từ khi còn rất trẻ. Tất cả điều đó nói lên rằng cách duy nhất chúng ta có thể có “cảm giác” về đúng hay sai, về hợp lý hay bất hợp lý của việc bị gây ấn tượng là thông qua các kinh nghiệm cá nhân của chính bản thân. Theo tinh thần tự phản ánh mà bài báo điện tử hàng tuần này khuyến khích, có những điểm chung phổ biến mà tất cả chúng ta có xu hướng bị gây ấn tượng; thường xuyên bị gây ấn tượng rất mạnh và nó ảnh hưởng đến chúng ta. Hãy xem liệu có điều gì gợi nhớ sự đúng đắn trong trải nghiệm của bạn. Bị ấn tượng bởi sự giàu có của người khác là ngăn cản việc làm giàu khẩn thiết của chính bạn. Sự giàu có thực sự không phải là về vật chất. Sự giàu có thật sự bao gồm những khả năng bẩm sinh của bạn và các phẩm chất con người bạn. Khi những khả năng/phẩm chất này được sử dụng đúng cách vào đúng thời điểm, chúng sẽ gây dựng được sự giàu có về vật chất. Khi bạn bị ấn tượng bởi sự giàu có vật chất của một ai đó, bạn đang kìm hãm lòng tự trọng và quý mến chính bản thân mình, điều cần có để nâng cao phẩm chất/khả năng bẩm sinh trong bạn. Bị gây ấn tượng bởi địa vị của một ai đó ngăn chặn khả năng của bạn quan hệ giao tiếp và ảnh hưởng qua lại tới người đó. Nhiều người trong chúng ta học để tôn trọng uy quyền của địa vị hơn là tôn trọng con người giữ địa vị đó. Các bậc cha mẹ và thầy cô giáo có thể dễ dàng bỏ qua sai lầm này nếu ế ề ố chính họ sử dụng vị thế của mình để duy trì uy quyền đối với con trẻ. Và trong suốt cuộc đời còn lại, chúng ta sùng kính quyền lực một cách thái quá. Chúng ta trở nên bị gây ấn tượng bởi địa vị của những người khác, điều này ngăn chặn khả năng của bạn giao tiếp với người đó và quan trọng hơn là khả năng có uy lực đối với chính cuộc sống của mình. Bị ấ n tượng bởi tính cách của người khác sẽ ngăn cản sự phát triển tính cách của bản thân. Bất cứ phẩm chất nào bạn nhận thấy ở người khác thì chúng đã có sẵn trong bạn rồi, ngược lại bạn không thể nhận ra chúng. Nhưng chúng ta càng để cho mình bị in dấu bởi người khác, luôn “nhìn ra bên ngoài” và xem người khác thể hiện, thì chúng ta càng ít quay trở về với chính mình và càng kìm hãm bản thân nhiều hơn. Bị ấn tượng bởi trí tuệ của người khác sẽ chặn đứng sự tinh tế và sức mạnh trí tuệ của bản thân. Trí tuệ của chúng ta như là “con mắt bên trong” cần trong sáng, tự do tập trung và thấy rõ. Nhưng nếu chúng ta luôn nhìn người khác và để cho khả năng trí tuệ của họ ghi ấ ề ố ắ dấu nơi chúng ta, điều đó giống như là con mắt bên trong của chúng ta bị họ “lấy” mất. Nó đã bị mắc bẫy trong năng lực trí tuệ của họ trong khi chúng ta có thể (nên) phát triển trí tuệ của chính mình. Bị ghi dấu bởi thành công của người khác sẽ ngăn cản con đường đến thành công của bạn. Khi chúng ta sùng bái ai đó vì những thành công của họ và khi kể chuyện rằng chúng ta cảm thấy ấn tượng như thế nào nghĩa là chúng ta vô tình đang so sánh họ với bản thân, suy nghĩ và thậm chí nói rằng: “Tôi không giỏi như họ”. Bị gây ấn tượng bởi hệ thống niềm tin qua việc trình bày một cách trung thực của người khác sẽ ngăn cản khả năng thấy rõ sự thật của chính bạn. Cho dù những điều người khác nói có thể là đúng sự thật, nếu nó không được bản thân tự nhận thấy thì việc chỉ tin tưởng vào niềm tin của người khác sẽ không làm chúng ta có ế ấ sức mạnh lên được. Trên thực tế, đó là dấu hiệu của sự lười biếng khi chúng ta ngừng quay trở về nội tâm của chính mình. Lịch sử nhắc nhở chúng ta điều gì có thể xảy ra khi một số đông mọi người bị ấn tượng bởi một người và sau đó đi theo người đó vì niềm tin mù quáng. Bị gây ấn tượng bởi một ai đó hay một cái gì đó có nghĩa là chúng ta sử dụng ấn tượng đó để lấp đầy chỗ trống hay cái hố không có thực ở trong tâm mình. Điều này khó nhận ra cho đến khi chúng ta đứng ra xa và suy ngẫm quá trình nội tâm của mình. ở đây không có nghĩa là không thừa nhận, không đánh giá cao thành công hay đặc điểm tính cách của người khác. Nhưng việc thừa nhận và đánh giá cao người khác không giống như là “bị gây ấn tượng”. Khi bạn bị gây ấ n tượng, thì vô hình bạn đang cúi đầu, không phải vì khiêm tốn mà vì quỵ lụy nhiều hơn. Bạn đang nói, cho dù đó là vô tình hay chỉ là trong tiềm thức: “Bạn giỏi hơn tôi, bạn tốt hơn tôi, tôi là người thua kém hơn”. Như vậy sự quý mến và tôn trọng chính bản thân mình bị đè nén. Liệu đây có phải là nghịch lý? Càng ít bị gây ấn tượng bởi người khác, bạn càng tạo ấn tượng về bản thân mình đối với người khác nhiều hơn! Câu hỏi: Ai trong cuộc sống hiện nay hay trước đây là (những) người đã gây ấn tượng cho bạn khoảng thời gian dài hơn vài khoảnh khắc? Suy ngẫm: Bạn nghĩ gì? Bạn cảm thấy như thế nào trong suốt thời gian bị gây ấn tượng? Hành động: Hướng tới từng người một và ý thức trong tâm chuyển năng lượng của bạn tới họ từ “bị gây ấn tượng” sang “bày tỏ sự đánh giá cao”. 2. BẠN CÓ THỂ TẠO RA KHÔNG GIAN THỜI GIAN? Chúng ta sống trong thời gian và không gian, nhưng chúng ta dường như có ít thời gian trong không gian và dường như chúng ta thấy rất khó khăn để có thể tạo ra không gian thời gian. Khi thế giới quanh ta chuyển động nhanh hơn, một cảm giác ngày càng tăng là có ít thời gian hơn. Nhưng đó chỉ là vì chúng ta cố gắng tạo ra và giải quyết nhiều sự kiện trong cùng một khoảng thời gian vào ngày hôm nay nhiều hơn so với ngày hôm qua. Và khi có nhiều sự kiện hơn đòi hỏi sự quan tâm của chúng ta, chúng ta sẽ cảm thấy dường như cuộc sống đang tăng tốc. Cho dù bạn là một thiếu niên bên bảng trò chơi điện tử, một nhân viên trong thang máy công ty hay bà mẹ đang chú tâm dõi theo con, thật không khó khăn gì tạo ra cảm tưởng rằng đang bị áp lực. Tất cả đang được mở rộng và phát triển mạnh do thời đại thông tin đã mở cửa ngay tức thì tới các trò chơi mới nhất, phương tiện di chuyển hiện đại nhất trong công ty, các công nghệ hiện đại nhất cho bà mẹ v.v…, tất cả đều đang nằm trong chiếc máy vi tính, điện thoại di động hay tivi bên cạnh bạn. Nếu thế hệ trước cảm thấy áp lực để làm việc thì thế hệ này cảm thấy áp lực để làm việc và đạt kết quả nhiều hơn, và thế hệ kế tiếp cảm thấy áp lực làm việc, thành đạt và nhồi sọ. “Sử dụng thời gian” cao độ nắm bắt “xử lý thông tin” sẽ tạo cảm giác “đói thời gian”. Chúng ta để cho những khoảng thời gian trống vắng, yên tĩnh và suy ngẫm ngắt quãng cuộc sống đang bị vắt kiệt bởi nhiều hoạt động hơn khi chúng ta ngày càng bị các nguồn thông tin đa dạng của các phương tiện điện tử thu hút sự quan tâm của chúng ta. ấ Sự co lại của thời gian và không gian này được thấy rõ ràng và cảm giác một cách vô hình nhiều nhất khi chúng ta hành động và tương giao với những người khác. Khi chúng ta cảm thấy áp lực để hành động nhanh hơn, hành động đó trở thành phản xạ và phản xạ trở thành thói quen. Bạn thường gây ra tình huống khó xử như thế nào khi để cho lời nói cứ thốt ra hay cảm xúc cứ tuôn trào ra? Cứ khi nào chúng ta phản ứng thay cho trả lời, nghĩa là chúng ta đã “đánh bật” khoảng không gian tự nhiên trong nhận thức của chúng ta giữa lĩnh hội/nhận sự kiện và phản ứng của chúng ta. Phản ứng là để cho những thói quen có điều kiện dẫn dắt chúng ta đi và định hình suy nghĩ, cảm giác và hành động của chúng ta. Khi chuyện đó xảy ra, nó thường đi kèm với sự lười nhác và thiếu sự tỉnh giác. Đó là lười nhác bởi vì sẽ dễ dàng phản ứng hơn là đưa ra sự phản hồ i có cân nhắc. Nhưng cái giá mà chúng ta phải trả thường là tội lỗi và hối tiếc kèm theo suy nghĩ như: “Tôi không thể tin rằng tôi lại nói thế, đó chỉ là buột miệng, tôi không thể kìm được”. Theo thời gian khi những thói quen phản ứng của chúng ta trở nên sâu hơn, tình trạng những mối quan hệ của chúng ta có thể phản ánh sự thiếu cân nhắc chín chắn của mình, và thậm chí sức khỏe của chúng ta có thể phản ánh tính chất tiêu cực bướng bỉnh thường chôn sâu dưới các kiểu phản ứng. Điều đó có nghĩa là chúng ta đã mất sự tỉnh giác về “không gian nội tâm” của chúng ta. Chúng ta đánh mất năng lực tự nhiên để tạo ra “không gian thời gian” giữa sự kiện và phản ứng của chúng ta, giữa việc chúng ta lĩnh hội như thế nào và phản ứng ra sao. Nó ở trong khoảng không gian này, ở đó chúng ta có thể để mắt tới trí tuệ của chúng ta để nhìn hoàn cảnh hay tình huống một cách điềm tĩnh, lắng nghe trí tuệ tự nhiên (trực giác) của mình, nhận thức được câu trả lời hợp lý nhất và sau đó tạo ra nó. Nếu bạn dành một khoảnh khắc để suy ngẫm, bạn sẽ nhận ra rằng bất cứ một “phản ứng” (không phải là trả lời) đối với bất cứ ai hay sự việc nào dường như chỉ trực nảy ra. Bạn cũng có thể nhận thấy sự hiện diện của cảm xúc. Tất cả các phản ứng đều có xu hướng cảm xúc, thậm chí cảm xúc đó chỉ lóe sáng trong một thời gian ngắn. Trong những khoảnh khắc như vậy, dường như cảm xúc đã bị kiểm soát bởi bản thân. Và nếu chúng ta để cho các xu hướng phản ứng của chúng ta phát triển, chúng ta sẽ dễ dàng cảm thấy cuộc sống của mình ở ngoài tầm kiểm soát của mình. Cho dù sự việc xảy ra đôi lúc riêng biệt hoặc trong đời sống hàng ngày, chỉ có giải pháp là phá vỡ các kiểu phản ứng và học lại cách tạo “không gian thời gian” giữa sự kiện và hành động, giữa kích thích và phản ứng. Điều này dường như là thách thức, thậm chí ban đầu rất khó khăn, cảm giác như là chúng ta sắp chống đối lại khuynh hướng lập trình của chúng ta. Và chúng ta đang làm vậy. Như thế sẽ tốt khi khởi đầu với các phương pháp dễ dàng và đơn giản để có hương vị cho giá trị và lợi ích tạo ra khoảng trống giữa cuộc đời khi nó đến với bạn và sau đó là cách bạn giải quyết nó. Dưới đây là một số kỹ thuật và phương pháp để bạn bắt đầu: Mười kỹ thuật để tạo không gian thời gian 1. Đếm đến 10 Đây là một phương pháp cũ được ưu chuộng để tạo khoảng trống giữa sự kiện và sự đáp lại của bạn. Bạn có thể chỉ cần đếm đến 6 và khi bạn đếm, bạn biết bạn đã ấn thành công nút dừng trong tâm bạn. 2. Hít thở sâu Cố gắng thực hiện một chu kỳ thở chậm đầy đủ (hít vào và thở ra) trước khi nói, hoặc hai hoặc bốn chu kỳ. Nó không ố ấ ằ chỉ là thói quen tốt nhưng bạn sẽ nhận thấy rằng cơ thể bạn được thư giãn như thế nào và tâm bạn có thể trở nên điềm tĩnh ra sao. 3. Dừng suy nghĩ Điều này thật không dễ dàng nhưng dù sao thì có kết quả. Hãy tưởng tượng tàu hỏa di chuyển giữa các ga giảm dần tốc độ và sau đó dừng lại trên đường ray (Tất cả chúng ta đều đã trải qua kinh nghiệm này!). Vậy thì cho phép “con tàu suy nghĩ” của bạn vận hành tương tự như vậy. Bạn không bị mắc kẹt mà chỉ đợi tín hiệu để thay đổi. Trong lúc này, bạn có thời gian để cân nhắc và sau đó lại chậm rãi tiến lên phía trước. 4. Hài hước Hãy tìm điểm nhẹ nhàng tươi sáng và hài hước nào đó trong điều mà người khác đã nói hoặc làm và chú ý vào đó trước khi bạn đáp lại. Điều này sẽ làm mềm tâm tưởng của bạn và ngắt quãng bất cứ cảm xúc mạnh nào. 5. Mường tượng Nếu bạn “kỵ” với một người nào thì hãy dành vài khoảnh khắc trước khi bạn biết bạn sẽ gặp họ để mường tượng theo hướng tích cực. Chúc phúc cho họ thầm trong tâm bạn. Sau đó, khi đụng độ với họ trong thực tế, hãy khơi gợi sự mường tượng đó của bạn nếu sự việc có “vấn đề” và bạn cảm thấy “phản ứng” đang trỗi dậy. 6. Nhấp ngụm nước trong khi họp Bạn bị bế tắc trong cuộc họp? Trở nên ngày càng bị kích động (xúc động) khi cuộc họp đang trôi qua? Hãy bắt đầu chờ đợi cho đến khi bạn chìa tay ra, cầm cốc nước và nhấp vài ngụm, trước khi trả lời. Và nếu ai đó nói trước bạn thì hãy cứ để họ nói. Bạn sẽ có nhiều thời gian hơn để suy ngẫm và cân nhắc. Bạn có thể ngạc nhiên là đã bao nhiêu ầ ằ ề lần bạn nhận ra rằng điều bạn chuẩn bị nói không có gì là quan trọng. 7. Yêu cầu nhắc lại điều đã nghe Hay luôn dùng cách hữu hiệu để mua thời gian nào đó. Chỉ nói là: “Tôi hoàn toàn chưa nắm được rõ ý, xin ông/bà/bạn có thể nói lại cho tôi một lần nữa”. Bạn đã nắm được rõ ý, nhưng giờ đây bạn sẽ có thêm thời gian để nghĩ ra câu trả lời. 8. Trì hoãn Thực tế, bạn có thể nói với người khác rằng: “Tôi muốn suy nghĩ thêm về chuyện này một chút, hoặc vài giờ, hoặc vài tuần”. Và bạn sẽ cho mình nhiều thời gian. 9. Trung thực Không có gì đánh bại được sự trung thực. Thay vì để cho cảm xúc biến thành lời nói và phản ứng theo cảm tính, bạn chỉ cần nói: “Giờ đây tôi đang cảm thấy hơi bị kích động, xúc động đang lên cao trào quanh vấn đề này và ông/bà thắng tôi rồi đấy. Chúng ta có thể trao đổi vấn đề này vào lúc khác được không?” Khi bạn nói vậy, điều đó có nghĩa là bạn đang đố i mặt và thừa nhận một cách có ý thức tâm trạng của mình và chính điều đó đã giảm bớt được sức mạnh của cảm xúc đang cướp mất đi suy nghĩ và hành động của bạn. 10. Hành thiền Nếu bạn là một thiền sinh, bạn hẳn đã biết là mình sẽ bớt bị kích động hơn nhiều khi bạn có những khoảng thời gian hành thiền trong ngày. Đó là vì thiền chính là tạo không gian, không gian nội tâm, vượt thời gian. Đó là thói quen quay trở về chiều kích nội tâm không nhuốm màu thời gian của chính mình, tâm thức của bạn. Và khi bạn hành thiền, bạn sẽ thấy bạn có thể thực hành ở bất cứ nơi nào và vào bất cứ lúc nào, mà không đánh mất sự tỉnh giác về mọi ế thứ đang diễn ra trong thế giới chạy đua theo thời gian quanh bạn. Câu hỏi: Bạn thấy chính mình “bị kích động” dễ nhất và nhiều nhất với những người như thế nào? Hãy kể ra ba người. Suy ngẫm: Trong các biện pháp kể trên, biện pháp nào là thích hợp nhất cho mỗi người khi sự việc xảy ra? Hành động: Hãy thử nghiệm phương pháp kỹ thuật mà bạn ưa thích trong tuần này. 3. BẠN CÓ ĐANG QUAN SÁT KHÔNG? Ở một trong những bộ phim ngắn đáng ghi nhớ nhất của hãng Monty Python, có hai người đàn ông đang chết khát bò lê qua sa mạc. Khi máy camera quay cận cảnh, một người đàn ông quay sang nói với người kia rằng: “Hãy đợi một phút, nếu chúng ta chỉ là những người duy nhất đang chết khát ở đây trên sa mạc này thì ai đang quay phim chúng ta?”. Sau đó, camera quay xung quanh và chúng ta nhìn thấy đội làm phim đang quay cảnh hai người đàn ông đang chết khát bò lê trên sa mạc. Camera quay cận cảnh một nhà quay phim quay sang nói với người bạn cùng trong đội làm phim của mình: “Hãy đợi một phút, nếu chúng ta chỉ là đội duy nhất trên sa mạc này quay phim hai người đàn ông đang chết khát thì ai đang quay phim chúng ta?” Ba phút sau, chúng ta nhìn thấy mười bốn đội quay phim xếp hàng trên sa mạc để quay phim lẫn nhau! Đó là một hình ảnh ẩn dụ rất tuyệt về một trong những khả năng quan trọng nhất của tâm thức con người, ví dụ như khả năng tự quan sát chính mình. Và sau đó quan sát cách mình quan sát! Nếu chúng ta từng tìm kiếm câu trả lời cho chính mình về những câu hỏi cổ xưa và được nhắc đi nhắc lại mãi, tôi là ai, tôi đang ở đâu và tại sao tôi ở đây, chúng ta cần phải thực hành nghệ thuật quan sát tách rời này. Nếu chúng ta từng tạo được sự an bình mà chúng ta tìm kiếm bằng mọi cách chúng ta làm, chúng ta sẽ chỉ cần quan sát được mà không đánh giá, không suy nghĩ. Khi chúng ta không thực hành nghệ thuật này, chúng ta bị lạc trong thế giới. Chúng ta trở nên quẫn trí, bận bịu và bất an. Quan sát cấp một Quan sát cấp một đơn giản là nhìn thế giới diễn ra xung quanh chúng ta, như thể ngồi ở sân ga nhìn đoàn tàu đi qua, ồ hay như ngồi ở rạp xem phim. Khi chúng ta xem phim, ban đầu chúng ta biết rõ rằng đó chỉ là phim và chúng ta là một trong những khán giả. Khi biết rõ mình là người xem phim, chúng ta “tĩnh lặng” và an bình vẫn ở trong tâm chúng ta. Chúng ta đánh mất sự an bình và tĩnh lặng ngay khi chúng ta bình phẩm hay bắt đầu đánh giá những gì mình xem trên màn ảnh. Chúng ta đánh mất nó, thậm chí đi xa hơn khi chúng ta để cảm xúc hay tinh thần tham gia vào câu chuyện của các nhân vật. Chúng ta đánh mất mình trong cuộc sống của người khác và bắt đầu tạo và “cảm thấy” trong bản thân mình những xúc cảm giống như họ. Chúng ta bị lạc vào vở kịch của những người khác. Khi chúng ta để cho cuộc số ng của người khác chi phối tâm thức của mình theo cách đó (đôi lúc được gọi là giải trí!), chúng ta không thể sáng tạo chính cuộc đời mình. Nếu chúng ta cứ làm vậy đều đặn theo thời gian, nó sẽ trở thành thói quen. Đó là thói quen mệt mỏi, kiệt quệ. Cuối cùng, chúng ta sẽ đi tìm sự nghỉ ngơi và bắt đầu tìm kiếm sự ổn định và an bình trong tâm. Đáng tiếc là để cho chính mình bị thôi miên bởi các vở kịch của những người khác và thường xuyên “cảm thấy” suy nghĩ của mình là “đúng” trong tình trạng bị thôi miên đó. Chúng ta tin tưởng rằng sự an bình của chúng ta nằm “ở bên ngoài” đâu đó, và như vậy chúng ta đi tìm sự bình an ở những chỗ mà chúng ta không bao giờ có thể tìm thấy. Cách duy nhất để thấy được sự tĩnh lặng và ổn định nội tâm là “ở ngoài” hay “ra khỏi” vở kịch của người khác và thế giới, chỉ đứng ngoài quan sát thôi. Đứng ngoài các câu chuyện đời của người khác và chỉ quan sát, chỉ nhìn. Đó lại một lần nữa ngồi trên ghế khán giả nhưng ở lại với khán giả. Không phải toàn bộ thời gian, nhưng thời gian đủ để chúng ta khôi phục tâm thức, sự tỉnh giác rằng tất cả những gì xảy ra xung quanh chúng ta chỉ là một vở kịch lớn, một vũ điệu của các ý tưởng và hình ảnh, một vở tuồ ng rất lớn với một triệu âm mưu và âm mưu phụ được thiết kế để “đóng” và không được thể hiện rõ ràng, không được xem và xử lý như thể đó là sự thật duy nhất! Chỉ khi nào chúng ta có thể nhìn thế giới quanh ta theo cách đó, bình yên mới có thể tồn tại trên thế gian này. ấ Quan sát cấp hai Việc thực hành quan sát tách rời đối với vạn vật là bước chuẩn bị cho sự quan sát cấ p tiếp theo. Đó là nhìn thấy rằng những gì ở bên ngoài là ở bên trong. Vở kịch cuộc đời diễn trên màn ảnh tâm như một chuỗi các tư tưởng/ý nghĩ/hình ảnh mà chúng ta tạo ra về những gì chúng ta nhìn thấy quanh ta. Nếu bạn dành ra một khoảnh khắc, bạn sẽ nhận ra rằng tất cả các suy nghĩ về vở kịch của người khác nói riêng và cuộc sống bên ngoài nói chung, đến và đi. Tất cả các cảm giác, các ký ức và niềm tin đến và đi. Chúng đi qua nhiều màn hình trong tâm của bạn và khi nào chính bạn nhìn thấy chúng, chúng sẽ dần biến mất. Bạn bắt đầu thấy rằng BạN không phải là những gì bạn thấy ngang qua và xuyên qua tâm trí bạn, bạn không phải là những suy nghĩ và cảm giác của bạn, bạn thậm chí không phải là những niềm tin của bạn. Nế u bạn có thể nhìn những “sinh” và “diệt” tinh thần như là một nhà quan sát thì bạn sẽ bắt đầu nhận thức rõ về sự an bình sâu thẳm trong bạn. Sự an bình này không phai dầ n, không mất đi. Chúng ta chỉ che giấu nó khỏi nhận thức của mình. Khi bình an, bạn sẽ biết rõ bạn đang tồn tại trọn vẹn tới mức độ bạn đơn giản là “sự hiện diện”. Bạn sẽ biết chính bạn là sự hiện diện. Nó không phải là “ý niệm” về bình an hay sự hiện diện mà là sự tỉnh giác thực sự về việc trở nên an tĩnh và đang hiện diện. Đó là trạng thái tự nhiên nhất của bạn. Khi chính bạn hiện diện trọn vẹn và không lạc trong dòng suy nghĩ và cảm xúc mà bạn tạo ra, sẽ có sự khôi phục lại sự yên tĩnh mà bạn đã từng “nghĩ đến” và tìm kiếm. Trạng thái “trở thành người quan sát hiện tại” chính là sân để hành động. Cuộc số ng đã dạy chúng ta rằng chúng ta đang ở hàng ghế khán giả và đồng thời ở trên sân khấu. Chúng ta là khán giả và diễn viên. Nhưng diễn tốt, diễn một cách thanh thản, diễn hợp lý và hài hòa ở bất cứ cảnh nào chúng ta thấy chính mình, đòi hỏi mình trước tiên phải hiện diện trọn vẹn, không lạc trong tư tưởng, không xem lại những kỷ niệm xưa cũ, không mất trí và lạc sang những vai mà người khác đóng. ấ ồ Sau đấy, đó là vũ điệu giữa xem và diễn, giữa ngồi trong hàng ghế khán giả và đóng vai diễn viên cùng một lúc. Một phút xem vở kịch diễn ra và khoảnh khắc tiếp theo xem chính mình tham gia và diễn vở kịch cuộc đời như nó diễn. Mỗi khi bạn đến phòng trưng bày nghệ thuật xem vài bức tranh, bạn không đứng sát vào bức tranh. Nếu bạn làm vậy, bạn sẽ nhìn thấy một phần rất nhỏ của bức tranh và bạn không thể thấy và đánh giá cao “bức tranh lớn”. Và cuộc sống cũng như vậy. Để nhìn bức tranh rộng lớn hơn, để nhìn bức tranh lớn nhất, cần phải đứng lùi lại và chỉ quan sát, nhìn, thấy. Không cần phải chú ý vào một điểm, chỉ mở rộng tầm nhìn. Không cần phải giải thích, không cần đánh giá hay nhận định cho đến đúng thời điểm của nó. Khi bạn thực hành chỉ quan sát, chỉ nhìn, và khi bạn đang ở trong trạng thái yên tĩnh hiện hữu trong tâm chính mình, bạn sẽ thấy sự thôi thúc diễn kịch ngày càng giảm dần. Tâm tưởng tràn đầy ý nghĩ cần thiết “phải bận rộn” và trở nên bận rộn mới quan trọng làm sao, sẽ bắt đầu phai dần. An tịnh sâu và trầm lắng nảy sinh chỉ khi quan sát dần dầ n chữa khỏi bệnh nghiện diễn kịch. Và sau đó, bạn sẽ có thể thấy (nhận biết/cảm giác) rõ ràng hơn rất nhiều khi nào diễn và diễn như thế nào, và như thế những hành động của bạn sẽ không bao giờ uổng phí, luôn luôn thích hợp và không làm bạn mệt mỏi. Tất cả những lo lắng, đánh giá và nhận định mới là mệt mỏi. Chính tất cả những can thiệp tinh thần vào cuộc sống của người khác mới làm bạn kiệt sức. Đó là những hành động của một tâm bận rộn và là những thói nghiện nặng nhất của chúng ta. Khi bạn dần dần tinh thông trong cách quan sát, chiều sâu và bề rộng của bức tranh mở ra trong tầm nhìn bên trong bạn. Bạn sẽ bắt đầu nhìn thấy các mảnh ghép bên dưới và các mối nối ở không gian và thời gian “bên ngoài nó”. Bạn sẽ bắt đầu thấy những mảnh ghép và mối nối của chính mình trong tâm thức của mình. Bạn cũng sẽ thấy ố ố những mảnh ghép và mối nố i này không phải là bạn. Không cần thiết phải tìm kiếm chúng. Chúng sẽ tự cho bạn biết đến chúng khi bạn chỉ quan sát. Rốt cục, bạn sẽ thấy tính chất duy nhất của từng thứ trong “mọi thứ” bên trong và bên ngoài. Và khi điều đó xảy ra, bạn sẽ hoan nghênh chính mình trở về nhà, nơi mà bạn luôn cư ngụ nhưng quên mất nhìn ngắm nó như thế nào! Câu hỏi: Tại sao bạn nghĩ bạn gặp khó khăn khi chỉ có quan sát? Thói quen nổi trội nhất của bạn? Suy ngẫm: Cái gì là an bình nội tâm chân thật? Hành động: Dành thời gian rảnh rỗi cho chính bạn ba lần mỗi ngày trong tuần này để thực hành cách quan sát. Thử nghiệm ở những địa điểm khác nhau. Hãy xem bạn thấy khó như thế nào để không đánh giá/nhận định hay chỉ “suy nghĩ” những gì bạn thấy. Và hãy nhận ra xem điều đó làm giảm sự trầm tĩnh của bạn ra sao. Hãy nhận ra làm thế nào để dễ dàng khi thực hành. 4. QUÝ TRỌNG BẢN THÂN - KHÁM PHÁ VẺ ĐẸP NỘI TẠI Quý trọng bản thân là nền tảng vững chắc cho sự tự tin và tạo động lực cho sự tiến bộ của bản thân. Đó là cách ta cảm nhận về chính mình qua mỗi giây phút. Tuy nhiên, đa số chúng ta đã quen với việc xây dựng lòng tự trọng dựa trên những nền tảng sai lạc, những điều thuộc về bên ngoài như: chức quyền, địa vị, của cải, thu nhập, lời tán dương, ca ngợi nhận được từ người khác… thay vì xuất phát từ những phẩm chất tốt đẹp sẵn có bên trong. Lòng tự trọng vố n mong manh do ít được quan tâm củng cố, nay lại còn bị tác động liên tục bởi những thay đổi của điều kiện bên ngoài. Vì vậy, việc khơi dậy sức mạnh nội tâm sẽ quyết định ý thức quý trọng bản thân mạnh mẽ. HIỂU BIẾT 1: MỖI NGƯỜI CHÚNG TA ĐỀU ĐỘC ĐÁO Lâu nay, chúng ta đã quên mất một trong những khía cạnh quan trọng nhất về con người, đó là mỗi người là một thực thể sống độc đáo có cuộc đời riêng, đa dạng về tính cách và khác nhau trong lối suy nghĩ. Tuy nhiên, xuất phát từ thói quen đã học được từ thuở nhỏ, chúng ta thường hay so sánh bản thân với người khác mà quên đi rằng không ai có thể “là” người khác, trông giố ng như người khác hoặc hành động tương tự theo kiểu của người khác. Mọi ý định bắt chước luôn đưa đến thất bại thảm hại, nhất là việc chúng ta chỉ cảm thấy tốt về bản thân khi được là bản sao của ai đó. Thói quen so sánh và sao chép một cách thiếu cân nhắc, vô ích này là kẻ thù lớn nhất của sự quý trọng bản thân. Nó cản trở mong muốn tìm hiểu bản thân, kìm giữ chúng ta trong thế giới bên ngoài xô bồ, bất an, đầy cạm bẫy. ố Thậm chí, nó không cho ta sự sáng suốt để nhận ra vẻ đẹp thật sự mình đang tìm kiếm, vẻ đẹp không nhìn được bằng mắt thường mà với con mắt nội tâm. Vì vậy, bước đầu tiên và quan trọng nhất để củng cố lòng tự trọng là từ bỏ thói quen so sánh, và ý muốn được “là” người khác. Câu hỏi: Bạn thường so sánh bản thân mình nhiều nhất với 3 người nào? Suy ngẫm: Hiện tại, bạn có những tài năng và sức mạnh nào? (Điều tạo nên nét độc đáo chỉ riêng bạn mới có) Những tài năng, khả năng và sức mạnh nào bạn cảm thấy mình cần phát triển hơn nữa? Hành động: Bạn sẽ tập trung vào điều gì để loại bỏ thói quen so sánh? HIỂU BIẾT 2: CHÚNG TA SINH RA VỐN DĨ ĐÃ ĐẸP SẴN RỒI! Có một nghịch lý đó là từ khi sinh ra, tất cả chúng ta đều rất đẹp và hoàn hảo, luôn luôn là như thế! Song, chúng ta lại không biết gì về vẻ đẹp này, bởi lẽ nó luôn được giấu kín bên trong mà ta thì không biết cách đi sâu vào để chiêm ngắm, cảm nhận và biểu lộ nó. Vẻ đẹp nội tại được tạo nên từ những phẩm chất tinh thần, những phẩm chất nguyên thủy này luôn nằm sẵn trong trung tâm ý thức, trái tim nội tâm. Khi chúng ta xem mình như là những thực thể tinh thần, tâm hồn trong sáng, nhận thức bản thân là suối nguồn tình yêu và bình an, nguồn thông thái và sự thật, chúng ta sẽ biết rõ mình là ai. Xây dựng lại lòng tự trọng là một công việc thuộc về nội tâm, xuất phát điểm là nhận thức, hiểu biết và sau cùng là chuyển hóa bản thân. Chúng ta nên dành thời gian để nhìn ngắm và đánh giá cao những phẩm chất nội tại của mình; quan trọng hơn hết là bộc lộ chúng qua những việc làm có ích cho mọi người. Bằng cách này, chúng ta dần khám phá ra vẻ đẹp thật sự của chính mình. Nhưng bạn đã sẵn sàng chưa? Câu hỏi: Hãy tưởng tượng rằng bảy người thân quen của bạn được yêu cầu nhận ra một phẩm chất/ tính cách tích cực, đặc biệt ở bạn. Liệt kê danh sách bảy phẩm chất mà bạn thấy rõ ở chính mình. Suy ngẫm: Bây giờ, dành vài phút cho mỗi phẩm chất ấy và hình dung bạn đang biểu lộ chúng ra cuộc sống. Hành động: Bạn sẽ bắt đầu thực hiện ý tưởng này khi nào, ở đâu, với ai? HIỂU BIẾT 3: CẢM GIÁC BỊ XÚC PHẠM CHỈ LÀ MỘT SỰ LỰA CHỌN Chúng ta luôn luôn gặp phải nhiều thử thách khi chấp nhận số ng với lòng tự trọng, sống đúng với bản chất thật của mình. Chúng ta sẽ biết lòng tự trọng của mình mạnh mẽ và vững chắc đến mức nào khi bị người khác phê phán, chỉ trích hoặc trước những câu chuyện ngụy tạo về ta. Nếu vội vàng đáp trả lại, nghĩa là lòng tự trọng của ta rất mong manh, bởi vì chúng ta đang mang ý nghĩ bản thân bị lăng mạ, miệt thị và có cảm giác bị xúc phạm, bị làm tổn thương. Do thói quen đặt giá trị bản thân dựa trên ý kiến, lời nhận định của người khác nên ta bối rối và ngay cả năng lượng tinh thần cũng bị rút cạn. Nói cách khác, chúng ta đã quên rằng cảm giác bị coi khinh là một sự lựa chọn, không phải là điều không thể tránh khỏi. Đây là thói quen phản ứng tiêu cực và chất chứa đầy cảm xúc. Quan trọng nhất là nếu người ta có nói hay nghĩ gì về bạn, bạn vẫn nghĩ tốt về bản thân, không đánh mất trạng thái ổn định, bình an, điềm tĩnh, cũng như sức mạnh và khả năng phản ứng tích cực của mình. Không nên lo lắng về việc người khác nghĩ gì về ta. Có lẽ bạn cũng còn nhớ câu nói quen thuộc “Chín người mười ý”, ế ề bạn không thể nào biết rõ điều gì đang diễn ra trong tâm trí họ. Câu hỏi: ý kiến của ai mà bạn cho là chúng dễ dàng ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận về bản thân? Suy ngẫm: Tưởng tượng bạn đang nghe người nào đó phê bình, chỉ trích bạn; nhưng bạn vẫn hoàn toàn tự chủ, bình tĩnh và kiên định với ý nghĩ rằng bạn là con người độc đáo, đã tìm thấy sức mạnh nội tâm để giữ mình không bị tác động bởi người khác. Hành động: Bạn sẽ thực hành điều này với ai, khi nào và ở đâu? HIỂU BIẾT 4: SỨC MẠNH CỦA SỰ TÔN TRỌNG Quý trọng bản thân và lòng tự trọng có liên quan mật thiết với nhau, điều này không thể tồn tại nếu không có điều kia. Nhưng tiếc thay, việc học cách tôn trọng bản thân lại ít được nhiều người chú trọng. Điều này cũng phần nào lý giải vì sao mối quan hệ của chúng ta thường rơi vào khó khăn, mâu thuẫn, bị lạm dụng và luôn ẩn chứa nhiều yếu tố gây đổ vỡ, rạn nứt. ấ ế Nguyên nhân sâu xa cho mọi dấu hiệu thiếu hài hòa ở nội tâm và cả trong cuộc sống là do chúng ta thiếu tôn trọng bản thân. Dù người khác gửi đến ta tất cả những ý nghĩ và cảm xúc tiêu cực - năng lượng tiêu cực - nhưng nếu có thể ổn định mình trên “chiếc ghế tự trọng”, chúng ta vẫn vững vàng, giữ mình tích cực và “miễn nhiễm”. Trên thực tế, nếu chúng ta có lòng tự trọng mạnh mẽ, chúng ta sẽ thấy không cần thiết phải đáp trả lại theo kiểu “ăn miếng trả miếng”, mà còn đối xử với họ bằng lòng nhân từ và sự hiểu biết. Vậy làm thế nào để khôi phục và củng cố mạnh mẽ lòng tự trọng? Việc đầu tiên là hãy thể hiện sự tôn trọng đối với người khác - dù cho họ có như thế nào và đang làm gì đi chăng nữa. Đây cũng là nền tảng cơ bản để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, bền lâu. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng khi tôn trọng người khác, trước hết, chúng ta đang tôn trọng chính mình, chúng ta là người đầu tiên nhận lại sự tôn trọng mà mình vừa trao đi. Thường thì chúng ta cho rằng người khác chỉ tồn tại “bên ngoài” kia, hoàn toàn cách biệt chúng ta. Quả thật là như vậy, nhưng hình ảnh của họ cũng “tồn tại” trong tâm trí chúng ta nữa. Vì lẽ đó nên khi tôn trọng người khác, tức là ta đang tôn trọng bản thân. Và việc làm này không nằm ngoài quy luật Cho đi là nhận lại. Câu hỏi: Đâu là sự khác biệt giữa cảm giác sợ sệt và tôn trọng một ai đó? (Hãy dành ra thời gian để suy nghĩ vì nhiều người trong chúng ta vẫn còn lẫn lộn hai điều này!) Suy ngẫm: Làm thế nào để thể hiện lòng tôn trọng người khác? (Hình dung ra bảy cách khác nhau để trao đi sự tôn trọng). Theo bạn, đâu là rào cản nội tâm lớn nhất ngăn chặn việc làm tốt đẹp này? Hành động: Ngay hôm nay, ai là người mà bạn muốn gửi đến lòng tôn trọng? (Nhớ rằng để tôn trọng, chúng ta không được phán xét điều gì cả.) Ế Á Â À Á HIỂU BIẾT 5: GIÁ TRỊ BẢN THÂN LÀ GIÁ TRỊ THẬT SỰ Nếu chúng ta đặt nền tảng cho giá trị bản thân qua địa vị, của cải, danh vọng, dáng vẻ bề ngoài… đó không thật sự là quý trọng bản thân. Tất cả những vật chất kia chỉ tồn tại ngắn ngủi, chóng tàn, dễ đến rồi cũng mau đi. Chúng ta đã để cho cái xã hội toàn cầu hóa hiện đại thuyết phục rằng giá trị con người có thể được đong đo, định lượng bằng số lượng tài sản sở hữu và tiền bạc. Đây thực sự là một sai lầ m lớn vì rốt cuộc chỉ có bất hạnh và đau khổ không thể tránh khỏi. Hãy chứng kiến người công nhân hoặc nhà quản lý bị cho thôi việc khi nhà máy đóng cửa hay bị về hưu non. Sau nhiều năm ổn định, công việc và thu nhập hoàn toàn biến mất trong phút chốc. Họ rơi vào hố sâu tuyệt vọng và trong nhiều trường hợp, họ tìm đến cái chết như một sự giải thoát. Tại sao lại như vậy? Bởi vì họ đã đồng hóa lòng tự trọng với công việc, với kỹ năng, mức tiền lương... Câu hỏi: Lòng tự trọng của bạn dựa trên những yếu tố bên ngoài nào? Suy ngẫm: Nếu của cải thật sự không phải là tiền bạc và tài sản sở hữu, vậy của cải thật sự là gì? Hành động: Từ ngày mai, bạn có thể bắt đầu làm gì để có thể chuyển đổi thói quen ý thức về bản thân qua công việc hoặc vật sở hữu sang những của cải nội tâm? HIỂU BIẾT 6: LÒNG TỰ TIN ĐƯỢC XÂY DỰNG DỰA TRÊN SỰ QUÝ TRỌNG BẢN THÂN Những ai chỉ tự tin với khả năng và kỹ năng của mình thì không thể quý trọng bản thân thật sự. Tại sao? Bởi vì sẽ luôn có ít nhất một tình huống nào đó mà những khả năng và kỹ năng này sẽ trở thành vô dụng, trong khi những kỹ năng cần thiết cho tình huống ấy lại chưa được phát triển. ằ Tuy nhiên, người quý trọng bản thân thật sự hiểu rằng có thể họ không có những kỹ năng đặc biệt nào đó ngay lập tức nhưng họ có thể học hỏi từ kinh nghiệm sống. Càng quý trọng bản thân, con người càng khiêm tốn. Người có lòng tự trọng cao nhất là người thoát khỏi tính kiêu ngạo “Tôi biết”. Câu hỏi: Những kỹ năng và khả năng chính của bạn là gì? Những tình huống nào khiế n bạn cảm thấy rằng chúng vượt quá tầm hiểu biết hoặc năng lực của bạn? Bạn nghĩ mình cần học hỏi thêm điều gì để sống tốt hơn, hành động hiệu quả hơn trong những trường hợp này? Suy ngẫm: Hình dung bạn có kỹ năng và hoàn toàn tự tin trong khi vẫn duy trì lòng tự trọng trong tình huống đó. Hành động: Bạn sẽ làm gì ngay ngày mai để học hỏi và phát triển các kỹ năng của mình? HIỂU BIẾT 7: NHỮNG TIẾNG NÓI CHỈ TRÍCH, PHÊ PHÁN Hầu như tất cả chúng ta đều đã từng hứng chịu những lời trách mắng, chỉ trích từ khi còn rất nhỏ. Tiếng nói quá ấ ấ ế khứ ấy sẽ còn cất lên dai dẳng, dội vào hiện tại và vang đế n tương lai trừ khi chúng ta ý thức nhận ra và quyết định không để ý đế n chúng nữa, nếu không chúng sẽ làm cho lòng tự trọng của ta không bao giờ có thể phục hồi lại sau những tổn thương ban đầu. Những lời phê phán, chỉ trích từ người lớn đã vô tình để lại trong ta ấn tượng sâu đậm hình ảnh về bản thân và niềm tin vào bản thân. “Mày kém lắm… Con không có khả năng đâu… Mày sẽ mãi mãi là thế thôi con ạ… Đồ mít ướt… Con không bao giờ có thể… Mày thật vô dụng... Thứ vô tích sự…” là những lời tiêu cực mà ta đã tiếp nhận khi còn bé và luôn xem đó như là chân lý. Vì vậy, chúng ta tin tưởng những lời phán xét ấy, không chỉ dựa vào đó để tạo dựng hình ảnh về bản thân mà tiếng nói của họ đã đi sâu vào tiềm thức chúng ta, ảnh hưởng đến những năm tháng sau này hoặc có thể suốt cả cuộc đời. Đây là lý do vì sao ý thức về vẻ đẹp tâm hồn của chúng ta không có cơ hội hình thành. Chuyện xưa thì đã qua lâu lắm rồi, không thể nào thay đổi được nữa, nhưng hiện tại đang nằm trong tầm tay ta. Nếu can đảm thừa nhận rằng lúc này, lòng tự trọng của mình khá là thấp, hoặc có vẻ như không tồn tại, chúng ta mới có thể tiế n đến bước kế tiếp, đó là loại bỏ những tiếng nói ấy ra khỏi đầu và giải thoát mình khỏi “ngục tù” quá khứ. Không có nghĩa là phải ”tranh đấu”, chinh phục chúng cho bằng được mà chỉ cần giữ thái độ chấp nhận, yêu thương, rồi nhẹ nhàng cho qua đi. Mọi hình thức kháng cự hoặc cố dìm chết tiếng nói đó chỉ làm chúng thêm mạnh mẽ mà thôi. Cách hiệu quả hơn hết là hãy thay thế chúng bằng những lời động viên tích cực. Hãy chấp nhận bản thân trong hiện tại, chấp nhận những cảm giác mình đang có. Đây là bước khởi đầu để xây dựng lại hình ảnh và niềm tin nơi bản thân. Với những vai trò khác nhau, là cha, mẹ, bạn bè, người yêu, người đồng hành… của chính mình, chúng ta bắt đầu tâm sự, trò ằ ấ chuyện với bản thân bằng thái độ chấp nhận, yêu thương và dịu dàng. Ban đầu, bạn có thể thấy cách làm này hơi kỳ lạ nhưng hãy tiếp tục, rồi bạn sẽ rất ngạc nhiên khi nhận ra cảm nhận về bản thân mình thay đổi nhanh chóng như thế nào và sức mạnh nội tâm lại trỗi dậy ra sao. Câu hỏi: Bạn có bao giờ tự hạ thấp bản thân hoặc chỉ trích chính mình không? (Tiếp nhận và lưu mãi những lời chỉ trích từ người khác hoặc là cuộc độc thoại nội tâm tiêu cực.) Điều này xảy ra nhiều nhất trong những trường hợp nào? Và tiếng nói ấy phát ra điều gì? Suy ngẫm: Không ”vật lộn” hay trăn trở với tiếng nói phê phán, chỉ trích bên trong ấy, vì nếu làm vậy, như thể bạn đang “đánh nhau” với chính mình. Chỉ cần chấp nhận quá khứ và chấp nhận con người mình hiện tại; cứ thoải mái, thư giãn đi, rồi mọi việc sẽ tốt đẹp, đâu lại vào đó! Hành động: Hãy thực hành thiền định. Đây là phương pháp hiệu quả nhất để triệt tiêu sức mạnh của những lời chỉ trích từ bên trong. Biểu lộ Bản thân Hình thức biểu lộ mạnh mẽ nhất mà chúng ta có thể cảm nghiệm được là biểu lộ bản thân. Đã từ lâu lắm rồi kể từ khi chúng ta hoàn toàn cởi mở và vượt lên nỗi sợ cảm giác đau đớn có thể xảy ra, chúng ta đã “cất giấu” trái tim và tâm trí mình khỏi thế giới. Biểu lộ bản thân không có nghĩa là hình thức phô diễn cá nhân hoặc tìm kiếm sự chú ý, mà là kết quả của sự chữa lành trái tim bị tổn thương, tan vỡ của chúng ta. Đó là kết quả của những bước hướng nội để thấy lại con người thật của mình, trái ngược với điều mà mọi người cố làm chúng ta trở thành như thế. Chúng ta có thể cởi mở và bộc lộ bản thân mình thật sự khi nhận ra rằng tất cả những đau khổ, vết thương lòng mình trải qua đều do ta tự chuốc ấ ề ấ lấy. Đây không phải là điều mà ai cũng dễ dàng thấy được và chấp nhận, tuy nhiên, khi đã sáng tỏ, chúng ta hiểu rằng không ai có thể làm mình tổn thương, trừ khi ta cho phép chuyện đó xảy ra. Họ có thể làm hại thân thể ta, nhưng không thể gây tổn hại tinh thần ta được. Nhận thức nội tâm này giúp chúng ta cảm thấy thoải mái, không còn sợ hãi và an tâm sống thật với lòng mình. 5. TƯ DUY TÍCH CỰC NGUỒN TÀI NGUYÊN TỐT NHẤT CỦA BẠN Bạn đang quản lý tâm trí mình hay để nó quản lý ngược lại? Bạn có sử dụng tâm trí của mình một cách có ý thức, xem nó là một công cụ quản lý không? Khoảng hai mươi năm trước, tôi có hỏi một thương gia thành đạt người úc về bí quyết thành công của ông ấy vào thời điểm ông đã về hưu và bàn giao công ty đa quốc gia mà chính ông gây dựng lên từ con số không. Ngay lập tức, ông không ngần ngại chia sẻ: Ba lần mỗi ngày, ông lùi ghế ra xa khỏi bàn làm việc, tựa đầu vào tường nghỉ ngơi và làm trống rỗng tâm trí trong vòng ba phút. Bằng cách thức đơn giản này, ông làm dừng lại dòng suy nghĩ chuyển động rối loạn và loại bỏ hết mọi “rác rưởi” ra khỏi tâm trí, nhờ vậy mà sau đó ông có thể đưa ra những quyết định rõ ràng, sáng suốt và nhanh chóng hơn. Suy nghĩ sinh ra từ tâm trí luôn ảnh hưởng đến lời nói và hành động của chúng ta, quyết định cho sự thành công hoặc thất bại. Tâm trí hoạt động tốt là nguồn ý tưởng và nguồn cảm hứng để sáng tạo những điều mới mẻ; giúp giao tiếp rõ ràng, truyền đạt thông tin chính xác và đưa ra những quyết định sáng suốt, có chất lượng. Nếu không, tâm trí có thể sẽ trở thành nơi nuôi dưỡng cho sự thất vọng, chán nản và sợ hãi. BỐN LOẠI SUY NGHĨ Nguyên liệu ban đầu của tâm trí là suy nghĩ. Những kế hoạch kinh doanh chiến lược, những mẫu thiết kế tinh xảo, những máy móc thiết bị tối tân và ngay cả hệ thống triết ề ầ lý phức tạp đều được “khai sinh” từ một ý nghĩ ban đầu trong tâm trí. Kể từ đây, ý tưởng dần dần được “thai nghén” và phát triển thành chi tiết của bản thảo, hệ thống, sơ đồ; sau đó tiếp tục được thành hình và đưa vào thực tế cuộc sống qua lời nói hoặc hành động. Tuy nhiên, chúng ta đã hiểu biết suy nghĩ của mình tới mức độ nào? Ở những người thành công trong cuộc sống, giữa họ có một điểm chung là luôn dành thời gian để tìm hiểu những mẫu hình suy nghĩ và thói quen suy nghĩ. Họ thừa nhận rằng tâm trí của họ là tài sản quý giá nhất, một công cụ không thể thiếu và suy nghĩ là nguồn tài nguyên vô cùng quan trọng. Nếu bạn chưa bao giờ dành thời gian và sự chú ý để kiểm tra chất lượng suy nghĩ của mình và chưa biết cách sử dụng hiệu quả nhất nguồn năng lượng tinh thần vô giá này, trước hết, hãy nhận ra bốn loại suy nghĩ sau: Suy nghĩ cần thiết Suy nghĩ lãng phí Suy nghĩ tiêu cực Suy nghĩ tích cực Suy nghĩ cần thiết: “Chúng ta sẽ ăn gì vào tối nay?”, “Tôi sẽ đi đón con lúc mấy giờ?”, “Số tài khoản ngân hàng của tôi là số mấy?”… là những ví dụ điển hình cho loại suy nghĩ cần thiết. Kiểu suy nghĩ mang tính lập kế hoạch này chính là hạt giống cho những hành động diễn ra thường ngày. Nhưng nếu suy nghĩ cần thiết được lặp đi lặp lại nhiều lần, nó sẽ trở thành suy nghĩ lãng phí. Suy nghĩ lãng phí: Đó là những ý nghĩ lo lắng, ủ ê, chất chứa nỗi niềm cứ mãi ám ảnh trong đầu chúng ta. Loại suy nghĩ này có tốc độ ế cao, không giúp ta đạt được kết quả gì có ý nghĩa mà chỉ gây lãng phí năng lượng tinh thần. Tán gẫu về chuyện của người khác là một trong những biểu hiện dễ thấy nhất của loại ý nghĩ này. Thông thường, suy nghĩ lãng phí là những suy nghĩ nuối tiếc, hối hận… về quá khứ, như “Nếu mình đã làm vậy”, “Phải chi chuyện đó đã không xảy ra”… hoặc lo lắng, hoang mang… về tương lai, như “Tôi hy vọng rằng…”, “Giá mà người kia đừng xuất hiện”. Quá khứ đã qua đi, còn tương lai thì chưa tới, những suy nghĩ dạng này chỉ là vô ích, làm tiêu hao năng lượng và hạn chế khả năng hoàn thành tốt công việc. Suy nghĩ tiêu cực: Đây là những suy nghĩ ích kỷ, tham lam, giận dữ, phê phán, mang nặng thành kiến, lười biếng, cẩu thả… và stress. Nếu trở thành thói quen, nó có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần và thể chất; kết quả cuối cùng sẽ dẫn đế n thất bại. Hiện nay, những loại suy nghĩ này ngày càng trở nên lấn át! Điều này lý giải tại sao có quá nhiều stress, đổ vỡ và giận dữ trong xã hội. Thực tế, nó là nguyên nhân chính gây kiệt quệ năng lượng tinh thần, một loại “ô nhiễm” bên trong cầ n phải được “rửa sạch” để làm cho tâm trí trở thành một công cụ tư duy hiệu quả. Suy nghĩ tích cực: Trái với suy nghĩ tiêu cực, những suy nghĩ tích cực luôn là loại suy nghĩ mang lợi ích cao, là hạt giống cho cảm giác/cảm xúc tốt từ nội tâm và thành công trong cuộc sống. Đây là những ý nghĩ vui vẻ, nhiệt tình, hài hòa, trung thực, hiểu biết, tôn trọng, tha thứ, khoan dung… Suy nghĩ kiên nhẫn cho chúng ta thời gian nhìn rõ “bức tranh” tổng thể và từ đó đưa ra quyết định đúng đắn. ấ Khi chủ động học cách kiểm tra chất lượng suy nghĩ của mình, bạn sẽ tự động loại bỏ ra những ý nghĩ tiêu cực và lãng phí, ngừng cung cấp năng lượng ý thức để nuôi dưỡng chúng. Điều này cho phép bạn giành lại hoàn toàn quyền kiểm soát các mẫu hình suy nghĩ và không còn bị cảm giác mất mát hoặc nuối tiếc lèo lái đi sai hướng. Sử dụng tâm trí để tạo ra những suy nghĩ tích cực giúp đưa bạn trở về vị trí người cầm lái, không chỉ lãnh đạo nhóm hoặc công việc kinh doanh một cách hiệu quả, mà còn làm phong phú thêm đời sống nội tâm. Tóm lại, hãy loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực; tăng cường và củng cố thói quen suy nghĩ tích cực; hành động tức thì với suy nghĩ cần thiết và hạn chế những suy nghĩ lãng phí. 6. THIỀN ĐỊNH - CON ĐƯỜNG TÌM VỀ BẢN CHẤT THẬT SỰ Bản chất nguyên thủy của con người là bình an và yêu thương. Tuy nhiên, sự bình an của chúng ta bị quấy nhiễu và bị làm cho biế n dạng bởi những ràng buộc, niềm tin sai lệch, sự thiếu hiểu biết và nhận thức sai lầm - những điều đã được tiếp thu trên đường đời. Dù không chủ tâm nhưng chúng ta cũng đã học cách biến đổi năng lượng trong tim mình từ bình an thành giận dữ, từ yêu thương thành thù hận, sợ hãi, từ hạnh phúc thành đau khổ. Thiền định là phương pháp hiệu quả và uyên thâm nhất để “giũ bỏ” những ràng buộc đã làm chệch hướng dòng chảy năng lượng ý thức của chúng ta, đồng thời chữa lành những vết thương lòng trong quá khứ. Đây là cách dễ dàng nhất để nhận ra và vượt qua những niềm tin ấu trĩ, tìm lại hiểu biết thật sự, chân lý vĩnh hằng và phá bỏ những chướng ngại đã ngăn chúng ta trải nghiệm bình an nội tâm. Tuy nhiên, thiền định đòi hỏi chúng ta phải kiên trì thực hành. Thực hành thiền định không đòi hỏi phải có những kinh nghiệm nào trước đó, không hành xác, khẩn niệm, không bắt buộc thuộc lòng sách kinh, thực hiện những tư thế phức tạp… Điều cần thiết là một nơi yên tĩnh trong nhà, một chiếc ghế để ngồi thoải mái và ý định muốn tìm hiểu bản thân. Nếu bạn mới bắt đầu, chỉ cần thực hành mười phút buổi sáng và buổi tối là đủ. Rồi dần dần bạn sẽ tự động gia tăng thời gian theo nhịp độ của mình. Thực sự, thiền định không phải là một hành động đơn thuần, đây là một sự khám phá và tìm hiểu làm thế nào để tạo ra trạng thái nội tại một cách có ý thức. Do đó, người thực hành thiền cần có lòng kiên nhẫn. Thông thường, chúng ta không có thói quen nhìn vào bên trong mà lại có xu hướng chú ý đến sự kiện và âm thanh bên ngoài. Cho nên khi bắt đầu thực hành thiền, tiếng động bên ngoài có thể làm gián đoạn sự tập trung hoặc cơ thể bạn cảm thấ y không thoải mái và khiến bạn xao lãng. Nhưng sau một thời gian, với lòng kiên nhẫn và thực hành đều đặn, bạn sẽ dễ dàng vượt lên khỏi mọi sự “cám dỗ”, lôi kéo được cảm nhận qua các giác quan. Thiền định sẽ giúp chúng ta làm chủ các giác quan, giữ tập trung ổn định vào bên trong và từ đó, ta không còn bị ngoại cảnh quấy nhiễu nữa. Khi thực hành thiền, bạn nên cảm thấy sạch sẽ, tươi tỉnh, không buồn ngủ và không gò ép cơ thể trong tư thế ngồi cứng nhắc. Hãy sử dụng lời dẫn thiền ở những trang sau đây và thực hành hai lần mỗi ngày trong vòng một tuần. Đừng cố gắng tạo lại những trải nghiệm thiền đã có trước đó. Nếu bạn không có trải nghiệm nào đặc biệt thì cũng tốt thôi. Vì trong khi thiền, có thể bạn không cảm thấy bình an hay tĩnh lặng, nhưng sau đó, bạn sẽ cảm nhận một làn sóng bình an sâu lắng lướt qua trong bạn. Thành quả của nỗ lực đôi khi không đến tức thì. Hãy thiền với đôi mắt mở. Tìm một điểm nào đó trước mặt và nhẹ nhàng tập trung ánh mắt về điểm đó (Bạn có thể chớp mắt, đừng nên nhìn trừng trừng dễ gây mỏi mắ t). Đồng thời, sử dụng những lời dẫn thiền để đưa mình vào cuộc hành trình nội tâm, vượt lên nhận thức của các giác quan. Trước khi thiền, hãy đọc qua bài dẫn thiền một lúc, rồi đọc lại, ngừng ở mỗi câu để “tiêu hóa”, hiểu ý nghĩa của lời ấy. Sau đó dành ra 10 phút để trải nghiệm. Bạn không cần nhớ từng chữ một cách chính xác. Thật ra, những bài dẫn thiền là bước khởi đầu để giúp chúng ta luyện tập, đưa ta vượt lên khỏi những suy nghĩ và đi vào sự tĩnh lặng; khi đã quen, có thể bạn sẽ không cần đến chúng nữa. KHÁM PHÁ LẠI Ý NGHĨA Bạn đã bao giờ nhận thấy những câu hỏi “Tôi là ai?”, “Tại sao tôi ở đây?”, “ý nghĩa của cuộc đời này là gì?” thỉnh thoảng xuất hiện trong tâm trí mình không? Những câu hỏi này nằm trong số nhiều dấu hiệu thường gặp nhất do thiếu thư giãn ở cấp độ tâm linh - chiều sâu thẳm nhất của cuộc đời, của bản thân. Thiền định sẽ giúp ta tập trung, chú ý và suy nghĩ bình an và mạnh mẽ hơn. Mục đích sâu xa nhất của nghệ thuật thiền định là kết nối chúng ta với câu trả lời cho những câu hỏi trên. Vì vậy, thiền định là phương pháp để: Nhận thức bằng trực giác chúng ta thật sự là ai - vượt lên mọi “nhãn mãn” giả tạo của xã hội hiện đại. ồ Trải nghiệm nguồn năng lượng bình an, tích cực, mạnh mẽ vốn có sẵn trong ta. Hướng sức mạnh đó vào khả năng sáng tạo, giao thiệp và hợp tác với người khác. Làm sáng tỏ ý nghĩa thật sự của cuộc đời và mục đích duy nhất của bạn trong cuộc đời này. 1. Xóa bỏ những chi tiết Bài dẫn thiền sau là một bài tập mường tượng nhằm đưa nhận thức của ta thoát ra khỏi thế giới bên ngoài, không thuộc về bản chất cốt lõi. Đây không phải là việc cố ý lảng tránh hoặc chạy trốn bản thân mà là một cơ hội được giải thoát khỏi mọi thứ chi phối sự chú ý và nhận thức của chúng ta. Khi chúng ta phân biệt và tách ra khỏi những điều bên ngoài bản thân, ta không đánh mất thế giới mà chúng ta trở lại với con người đích thực của mình, nó vẫn luôn ở đó nhưng đã lạc mất trong thế giới này. Hãy ngồi thoải mái... Tưởng tượng có một cục gôm trên tay bạn... Bạn cầm cục gôm và bôi xóa chiếc bàn làm việc... rồi bôi đi tòa nhà nơi có văn phòng của bạn... Bôi xóa chiếc xe của bạn... Bôi xóa phố xá và nhà cửa xung quanh... Bạn tiế p tục bôi xóa mọi thứ xung quanh ngôi nhà bạn đang ở.... Tiếp đến là bên trong ngôi nhà… phòng khách, phòng ngủ, nhà bếp... xóa từng phòng một... đến lúc chỉ còn chiếc ghế bạn đang ngồi trên đó, trôi bồng bềnh trong không gian... Bây giờ hãy xóa chiếc ghế... Nhìn xuống và xóa luôn đôi chân, đùi, vùng xương chậu… xóa tất cả các bộ phận bên trong cơ thể... xóa lên tới lồng ngực và cánh tay... bàn tay bên kia và vai... Giờ hãy tưởng tượng cục gôm tự di chuyển, ầ nó quay lại xóa luôn cánh tay và bàn tay đã cầm nó... Cục gôm hướng đến mặt bạn và từ từ, nhẹ nhàng xóa luôn khuôn mặt bạn... Giờ không còn gì nữa... ngoại trừ chính bạn... trôi bồng bềnh trong không gian… Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn không còn tồn tại nữa... Vì khi bạn đang trôi, bạn nhận thức rất rõ về bản thân mình… rất chú ý vào bản thân… rất mạnh mẽ… bình an… và mãn nguyện... 2. Chấm Sáng Một trong những mục đích quan trọng nhất của thiền định là khôi phục lại sự tự nhận thức thật sự về bản thân. Từ trước đến nay, chúng ta đã được dạy bảo và bị điều kiện hóa bởi xã hội (cha mẹ, giáo dục, văn hóa…), đồng hóa bản thân với những gì không phải là mình - nghề nghiệp, địa vị, đức tin... Điều này thật tai hại cho sự phát triển lành mạnh của con người bởi vì những thứ đó luôn dễ dàng thay đổi và xuống cấp. Thực hành thiền định có thể đưa ta vượt lên khỏi những đặc điểm nhân dạng sai lệch này để nối kết trở lại với bản chất thật sự - tâm hồn, thực thể tinh thần với bản chất tự nhiên vĩnh hằng - bình an. Hãy ngồi ở một nơi yên tĩnh, nơi bạn sẽ không bị quấy rầy... Vặn nhỏ đèn nếu muốn nhưng không nên ở trong bóng tối... Tập trung nhận thức của bạn vào một điểm ở giữa vầng trán... Đừng cố ép buộc mình... mà hãy dịu dàng với bản thân... Nếu bạn bị phân tán tập trung bởi điều gì đó bên ngoài hoặc những ý nghĩ bận rộn trong tâm trí… hãy nhẹ nhàng cho nó qua, rồi đưa nhận thức của bạn về giữa trán... Bây giờ, bạn đưa nhận thức vào bên trong, về với chính bạn... Tưởng tượng bạn là một chấm sáng nhỏ đang tỏa sáng... Bạn đang trôi bồng bềnh bên trong đầu mình - giờ thì đó là một không gian trống... Giống như ngôi sao ầ ồ ề trên bầu trời đêm, bạn trôi bồng bềnh trong không gian vô tận… không có một rào cản nào... Hãy ổn định trong trạng thái nhận thức này… bạn sẽ bắt đầu cảm thấy mình trở nên bình an hơn... Nếu điều gì đến nhằm lôi kéo sự chú ý của bạn ra khỏi trạng thái này… đừng tỏ ra kháng cự lại, hoặc bực mình, dao động... Bạn chỉ cần cho nó qua, rồi lại trở về là một chấm sáng đang tỏa chiếu... Bạn vẫn là mình, vẫn ở đây... không có gì phải sợ hãi... Sau một lúc, bạn sẽ bắt đầu cảm nhận một sự tự do thoải mái và mãn nguyện sâu sắc... Bình an của bạn lớn mạnh dần… và bạn nhận thức mình đang lan truyền sự bình an này vào cơ thể… vào căn phòng… và vào ngôi nhà của bạn... Bây giờ, hãy từ từ tạo ra những ý nghĩ sau đây... Tôi là một chấm sáng tỏa sáng... Tôi nhận thức bản thân mình là một thực thể ánh sáng... Tôi nhận thức mình đang trôi bồng bềnh trong không gian của chính tôi... Trong không gian nội tâm này… tôi bình an… tự do thoát khỏi mọi lo âu, phiền não... Tôi để cho sự bình an này lan tỏa ra ngoài cơ thể tôi và tỏa khắp căn phòng... Tôi nhận thức được rằng tôi không phải là cái cơ thể bên dưới… nó đơn giản chỉ là bộ y phục... Tôi là tôi… hoạt động qua “bộ y phục cơ thể”... Tôi là người chăm sóc cho bộ y phục này... Tôi là một diễn viên và đây là phục trang của tôi... Tôi trao tặng món quà bình an cho cơ thể của mình... Tôi gửi tặng món quà bình an cho căn phòng, cho tòa nhà, cho cộng đồng, cho thế giới... Tôi bình an với chính tôi và với thế giới... Tôi là suối nguồn của bình an... Bây giờ, bạn hãy lặp lại lời dẫn thiền này theo thứ tự, nhưng lần này chậm hơn nữa. Nếu bạn nhắm mắt khi thực hiện bài tập này, sau vài ngày, hãy cố gắng tập nhưng mở mắt. Nhẹ nhàng hướng mắt nhìn về điểm nào đó trước mặt, để cho mắt nghỉ ngơi thư giãn, đừng nhìn trừng trừng, bạn vẫn có thể chớp mắt. Khi ở trong trạng thái thiền, bạn sẽ vượt lên khỏi cảm nhận của các giác quan một cách tự nhiên. Với “Tôi bình an”, hãy kiểm tra xem bạn có thể cảm nhận được bình an mà không còn ý nghĩ ấy nữa không, chỉ ở trong trạng thái bình an thôi. (Nhớ rằng: Bình an nội tâm không phải là trạng thái thụ động hoặc yếm thế, đó là một trạng thái sống phát tỏa ra sức mạnh vốn chính là nền tảng cho mọi điều bạn tạo ra. Vì vậy, hãy cố gắng giữ mình tích cực, tập trung và sáng tạo mỗi khi bị stress hoặc chán nản.) 3. Thiền định trong năm bước Không có gì huyền bí và khó hiểu về thiền định. Thật ra, mỗi người chúng ta đều thiền một cách tự nhiên mà không hề hay biết, đó là lúc ta đắm chìm vào trong suy nghĩ. Thiền định không có khuynh hướng làm ta ngừng suy nghĩ hoàn toàn (điều này cực kỳ khó, nếu không muốn nói là hoàn toàn không thể), mà thiền giúp chúng ta ổn định lại những suy nghĩ rối loạn trong tâm trí. Qua thiền định, chúng ta có thể tập trung dựa trên những ý nghĩ mang tính xây dựng, và bắt đầu khám phá những hình ảnh và ý tưởng tích cực về bản thân. Khi chúng ta trở nên chìm sâu vào suy nghĩ, chúng ta mơ về một tương lai tốt đẹp hơn; hoặc chúng ta có thể suy ngẫm về một vấn đề để tìm ra những giải pháp khả thi. Mục đích của thiền định cũng giống như vậy nhưng mang ý nghĩa lớn lao hơn: Thiền giúp duy trì tập trung vào chủ đề, trong khi mơ mộng thì lan man, có thể khiến ta đi chệch khỏi mục đích chính của mình. Bằng cách thư giãn tâm trí qua thiền định, chúng ta có thể “dọn dẹp” sạch sẽ ký ức cũ và trải nghiệm những cảm giác, ý thức mới về bản thân. Điều này sẽ mang đến nhân dạng mới, sự sáng suốt và tự do trong một dòng thác ý nghĩ mang tính chuyển hóa cao. ế Hiểu biết bản thân mình thật sự là ai chính là trọng tâm khơi dậy lòng mãn nguyện. Nếu bản chất cốt lõi của ta được hình thành căn cứ vào ý kiến của mọi người, hoặc dựa trên những áp lực mà người khác đặt cho ta, thì lòng tự trọng không còn thuộc sự kiểm soát của ta, được “tung hứng” theo ý thích của người khác. Thiền định có thể nhẹ nhàng đưa chúng ta ra khỏi sự lệ thuộc cảm xúc và trở lại làm chủ cuộc đời mình. Khôi phục lại mối quan hệ với bản thân qua thiền định là bước vững chắc để thiết lập mối quan hệ lành mạnh và công bằng với người khác. Trong “cơn nghiện hành động”, chúng ta thường hay biện hộ rằng ta không có thời gian dành cho sự suy ngẫm nội tại - chẳng qua là do ta quá chiều theo cảm tính của mình. Chúng ta cảm thấy mất đi ý nghĩa cao đẹp của cuộc đời nếu chúng ta không hành động liên tục - giúp đỡ, xây dựng, phát triển, tiến về phía trước. Tuy nhiên, tình huống bên ngoài chỉ làm cho những điều chúng ta thật sự cần trở nên mơ hồ, mờ nhạt. Dành thời gian cho bản thân là một cuộc đầu tư ít tốn kém nhưng mang lại hiệu quả cao, cho phép ta gặt hái sự sáng suốt và đáp ứng những nhu cầu thiết thực nhất của mình. Song, nhiều người khó có thể bỏ ra một phút để nghĩ về bản thân - hoặc nếu có, ý nghĩ ấy cũng chứa đầy sự tính toán, cân nhắc thiệt hơn. Trong thiền định không hề có chỗ cho sự vụ lợi, bởi vì mục đích của thiền là làm thanh sạch bản thân, làm cho bản thân trở nên tốt hơn để có thể sống vui, khỏe mạnh, rồi từ đây lan tỏa sức ảnh hưởng đến mọi người xung quanh. Để tập thói quen thiền tốt, trước tiên hãy thực hành bài tập mường tượng đơn giản, thực hiện một cuộc hành trình nội tâm sinh động, giàu hình ảnh và đầy màu sắc trong tâm trí. Chúng ta có thể sử dụng câu, từ đặc biệt nào đó trong khi thiền (có thể đọc thầm một câu khẩu niệm - mantra - để ố ế giúp tâm trí đi vào tĩnh lặng), nhưng rõ ràng tốt hơn hết là áp dụng những kỹ thuật mường tượng, nó có thể giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng nếu tâm trí không lang thang vào những mối bận tâm, ưu tư, lo lắng. Bước đầ u tiên trong thiền định là tự xem xét nội tâm mà không sợ hãi hoặc làm tổn thương bản thân. Bài tập này đưa bạn đến cánh cửa bước vào “mê cung tiềm thức” rộng lớn, từ đây bạn có thể bắt đầu đánh giá cao và yêu thương con người thật của mình. Hãy ngồi thoải mái trong căn phòng thoáng mát, dễ chịu và nhắm mắt lại (Bạn có thể ghi âm bài tập này vào băng hoặc đĩa để không cần phải nhớ). Rút năng lượng tinh thần ra khỏi mọi thứ xung quanh – không chối bỏ hoặc kháng cự mà hướng sự chú ý vào bên trong. Bạn có thể liên tưởng đến hình ảnh con rùa rụt đầu vào trong mai để tách rời khỏi thế giới bên ngoài, đưa trải nghiệm về thế giới vào bên trong lớp mai. Hãy tạo một điểm ý thức – tập trung vào giữa vầng trán. Điểm này giống như ngôi sao tỏa sáng, đang phát tỏa ra năng lượng tích cực, cho bạn cảm nhận tốt về bản thân. Củng cố năng lượng tích cực qua những ý nghĩ và hình ảnh tốt đẹp về bản thân, chẳng hạn như “Tôi là một thực thể có ý thức”, hay “Tôi là một tâm hồn bình an”. Tập trung năng lượng của bạn vào sự bình an và hãy để nó trở thành mục tiêu thiền định. Khi tập trung, bạn sẽ đưa bình an vào cuộc sống, chuyển từ ý nghĩ thành cảm nhận. Trải nghiệm cảm giác này bằ ng cách “tưới nước” cho nó với sự chú ý cao - bước khởi đầu để nhận thức bản thân. Không gia nội tâm Khi đọc một cuốn sách, bạn hãy chú ý đến các câu, sau đó, để ý những khoảng trống nhỏ giữa các câu. Cũng có những khoảng trống ở giữa các đoạn, chương, hồi. Tương tự, có những khoảng không như vậy ở trong ý thức của chúng ta. Nếu ta ngồi tĩnh lặng trong giây lát để quan sát các ý nghĩ của mình với ý định duy nhất là tạo một tâm trí yên tĩnh. Chúng ta sẽ bắ t đầu nhận thấy khoảng không giữa các ý nghĩ. Tuy nhiên, các khoảng trống ấy không hoàn toàn “trống rỗng”, đó là nơi chúng ta tìm thấy sức mạnh và bình an nội tại. Nếu thực hành chú ý tới những khoảng không này, nó như kéo dài hơn và chúng ta sẽ trở nên bình an và mạnh mẽ hơn. ở đây, ta không chỉ tìm được nơi trú ẩn bình an mà còn có cơ hội gặp gỡ, hội ngộ với chính mình, tự do thoát khỏi những cái tôi giả tạo do bản thân tạo ra, có cái nhìn đúng, khách quan về thế giới và cuộc đời. Vậy thì hành trang cho cuộc hành trình nội tâm này bao gồm những gì? Cần nhất là ý muốn khám phá khoảng không gian bên trong của mình, một cái ghế, một góc nhỏ yên tĩnh và hai mươi phút mỗi ngày là đủ. Vâng, thêm một chút kiên nhẫn nữa! 7. THIỀN LÀ GÌ? Thiền có nguồn gốc hình thành ở phương Đông (Eastern) và suốt hai thập kỷ qua thiền đã thâm nhập ngày càng nhiều vào tâm trí người phương Tây. Nhưng bạn bắt đầu từ đâu? Xem lướt qua danh sách “các loại thiền” và bạn sẽ thấy hoa mắt về con số các phương pháp. Một số phương pháp có từ cổ xưa, một số mới được “xây dựng”, một số phát triển lên và được “hệ phái” gốc công nhận, số khác không từ đâu cả. Chẳng hạn, một số phương pháp thực hành bằng cách ngồi, một số thì đứng và số khác thì “đi tản bộ” vòng quanh. Và sau đó đều có hứa hẹn khả quan. Loại thì định lực nhiều hơn, loại thì đảm bảo thư giãn sâu và loại khác thì đưa đến sự giác ngộ. Loại thì nên thực hành như là hình thức duy nhất để luyện tâm, loại thì chỉ là một trong vài phương pháp cần thiết để thức tỉnh tinh thần và một số hình thức hành thiền khác lại là cách thực hành cần thiết theo hướng tôn giáo. Đa phần “các phương pháp” là miễn phí nên không có “so sánh giá” mang tính thương mại để đánh giá hiệu quả rõ ràng của từng phương pháp. Do vậy, đối với người còn mới mẻ về quan niệm và thực hành thiền, chúng ta không ngạc nhiên khi thấy họ khó khăn trong việc chọn bắt đầu từ phương pháp nào. Ý nghĩa gốc của thiền trong tiếng Latinh có liên quan đến tất cả các kiểu bài tập thể chất và trí tuệ. Chỉ có những bài tập trí tuệ có ý nghĩa phát triển lên rất giống tư duy sâu lắng. Ngày nay, thiền nói chung (rất chung chung!) liên quan đến việc “gieo trồng sự tỉnh giác tự thân” - ảnh hưởng một phần nhỏ tích cực khi chúng ta không được dạy nhiều về đối tượng, nguyên nhân và cách thức để tin tưởng, suy nghĩ và cảm giác. Rốt cục, tự tỉnh giác là biện pháp của chính mình và cho dù bạn có gọi nó là thiền hay gì đi chăng nữa, đơn giản là “chính mình” chứ không phải trở thành, biết rõ hơn về “chính mình”. Về bản chất đó là tự thức tỉnh, biểu lộ và bày tỏ tất cả những pháp ngủ ngầm, méo mó và điên cuồng trong cái tôi với cái tôi! Đó là chính ta nhìn thấy và giải phóng ta ra khỏi những chướng ngại, rào cản, gánh nặng và ranh giới mà cả hai đã học tập và tích lũy trên “con đường” được gọi là cuộc đời. Khi đó là một cách hàn gắn vết thương lòng thì có nhiều trường dạy thiền liên tưởng rất mạnh việc hàn gắn với căn nguyên của thiền. Nếu bạn ngồi yên tĩnh trong vài phút, bạn có thể sẽ khám phá ra rằng điều đú khụng dễ dàng chút nào! Sự ồn ào của tâm thức nghiện bận rộn sẽ gây đãng trí và chiến thắng ý định trở nên an tĩnh và nhìn rõ vượt qua đám sương mù suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Nhờ hành thiền, khả năng ngồi yên tĩnh trong vài phút sẽ tăng lên, vì bạn biết rõ chính xác cái gì đang diễn ra trong tâm thức bạn và cái gì bạn đang làm liên quan tới thế giới ở trong nhận thức của bạn. Thiền cơ bản là quan sát, nhận ra và cho phép tất cả những gì xảy ra trong sự tỉnh giác của bạn! Giây phút bạn biết rằng bạn không phải là “cái xảy ra” đang diễn biến trong sự tỉnh giác của bạn, thì có thể nói rằng bạn đang “mấp mé bên bờ giác ngộ”. Bạn chắc chắn sẽ nhận thấy là trong khi “hành thiền” có thể có nhiều hình thức chính quy với dòng dõi, tước vị, danh hiệu và các quy trình. Quá trình hành thiền thực sự lại là trải nghiệm “về khoảnh khắc ngay bây giờ”, không chính quy, không có cấu trúc của một sự tự nhận biết trong sáng. Và bạn cũng có thể sẽ nhận ra là chỉ có một “kiểu” thiền và đó là thiền “của bạn”. Dưới đây có thể là bảy lý do chính đáng để bắt đầu hành thiền: Thiền như là sự tự tỉnh giác chân thật Ít người trong chúng ta thật sự biết mình là ai và là cái gì. Chúng ta đã nhận ra là đã đặt nền tảng cho ý thức về nhân dạng của chúng ta trên thứ không phải là ta (địa vị, nơi chốn, của cải, danh hiệu…). Sự tự tỉnh giác, do đó, bị hạn chế và xác định bởi những thứ mà chúng ta đồng cảm. Thiền là cách duy nhất để nhìn thấy và đưa ra tất cả những nhân dạng sai lầm của bạn, nó ăn sâu gốc rễ trong tâm thức bạn. Thiền cho phép bạn khám phá ra tâm thức chân thật của chúng ta như là tinh thần hay tâm hồn, hoặc nếu bạn thích, đó là “sự thấy biết trong sáng”. Kết quả là nó sẽ giúp bạn thoát khỏi tình trạng bất an do bạn đã đặt nhân dạng chính mình dựa trên những thứ ở bên ngoài. Nhờ hành thiền, bạn thậm chí sẽ thấy rằng khi những niềm tin sâu sắc ấ ề vào sự tỉnh giác của bạn “xuất hiện”, những niềm tin đó cũng có nghĩa là ở bên ngoài “bạn”. Thiền như là suy nghĩ chân chính Mục đích của thiền không phải là dừng suy nghĩ. Chính suy nghĩ có thể bắt đầu từ sự quan sát và chứng kiến. Thiền cuối cùng sẽ giúp cho bạn thấy rõ và kiểm soát các phẩm chất và xu hướng dòng suy nghĩ của bạn một cách có ý thức hơn. Bằng cách này, bạn có thể chuyển tâm trí bạn từ những suy nghĩ ngủ ngầm về vật chất, thể chất hướng sang tinh thần chân thật của mình, mãi mãi an bình và tràn đầy tình thương. Thiền giúp bạn tạo ra những tư duy có chất lượng cao nhất mang lại lợi ích không chỉ cho chính bạn mà cả những mối quan hệ và công việc của bạn. Thiền như là sự trầm ngâm Mọi thứ xảy ra trong cuộc đời đều có ý nghĩa và tầm quan trọng nào đó. Đáng tiếc là chúng ta sống quá nhanh đến nỗi chúng ta thường bỏ qua ý nghĩa sâu sắc của các sự kiện và tầm quan trọng thực sự của những người đã đi ngang qua đời mình. Khi bạn dừng lại để “trầm ngâm” một tình huống nào đó hay thậm chí chỉ là một đối tượng, bạn đang sử dụng quá trình hành thiền để sự kiện hay đối tượng đó đánh thức ý nghĩa và tầm quan trọng trong tâm thức bạn. Nếu bạn suy ngẫm và trầm ngâm về bất cứ khía cạnh nào của công việc ngày hôm nay hay về bất cứ mối quan hệ nào hiện nay, nó sẽ mở ra như tinh hoa bộc lộ sự hiểu biết và sự quan sát, điều này giúp bạn trong công việc và mối quan hệ đó trong tương lai. Thiền như là mường tượng Tất cả chúng ta là họa sĩ và tâm chúng ta là bức tranh. Nếu bạn tạo một quang cảnh thanh bình trên bức tranh tâm của bạn và hành thiền trong quang cảnh đó, giữ nó trong tâm mà không trở nên dính mắc vào nó, đầu tư vào đó sự thâm trầm và phong phú, bạn sẽ bắt đầu tạo ra cảm giác bình an và toại nguyện mạnh mẽ từ bên trong ra ngoài thay vì từ ngoài vào trong. Ở đầu kia của bức tranh, nếu bạn mường tượng về các mục tiêu của mình, những thành công trong tương lai mà bạn ưa thích và nếu bạn không dính mắc vào chúng, thì sau đó bạn sẽ bắt đầu thu hút ề những năng lượng và hoàn cảnh hướng về chính bạn để chúng xảy ra. Thiề n giúp bạn tập trung và tạo ra những kỹ năng bên trong mà nhiề u người trong chúng ta đã mất trong nền văn minh đa truyền thông nhanh chóng và điên cuồng của mình. Thiền như là sự tĩnh lặng Vị trí có sức mạnh nhất trong tâm thức bạn là ở trong cốt lõi – đó là nơi yên lặng và tĩnh mịch. Đó là “khoảng trống trong tâm” ở mỗi chúng ta không bao giờ thay đổi. Đó cũng là sức mạnh cá nhân bên trong của bạn – sức mạnh mà bạn cần để suy nghĩ tích cực và thấy rõ một cách chính xác. Thiền là con đường trong đó khoảng trống yên lặng bên trong và trên đường dẫn tới đó sẽ cho bạn nhìn thấy tất cả mọi ký ức, các trải nghiệm và các tham chấp, dính mắc đã chặn đứng con đường này và gây ra tiếng ồn trong tâm. Khi bạn tới “chỗ yên tĩnh” thì sẽ xuất hiện bình an, tình yêu chân thực được khơi dậy lại và sự tỉnh giác sẵn có về sự thật được hồi phục. Thiền như là sự giao lưu Bối cảnh cuộc sống của tất cả chúng ta là mối quan hệ. Sự lưu hành các mối quan hệ là sự giao lưu. Mỗi giây phút chúng ta đang gửi các thông tin cho nhau, cho dù chúng ta có ý thức về điều đó hay không. Mặc dù bây giờ chúng ta đang dùng những phương tiện đáng kinh ngạc để nói chuyện với nhau nhưng mối giao lưu của chúng ta đang đổ vỡ. Dường như chúng ta sống trong thế giới toàn cầu hóa khi mỗi cá nhân ngày càng tách biệt trong xã hội của những con người ly khai. Sự giao lưu của con người không chỉ duy nhất là ngôn từ và chắc chắn là nhiề u hơn “những gói số liệu” mà chúng ta gửi qua mạng. Sự giao lưu thực sự được chan đầy thân tình, những tình cảm chân thực và các thông điệp vô hình nữa. Những thông điệp này rất vi tế và sâu sắc hơn nhiều những gì mà ngôn từ có thể diễn đạt được. Giao tiếp với nhau ở cấp độ vi tế này không phải là điều mà chúng ta học được ở bất cứ trường học nào. Sự nhạy cảm bên trong và khả năng bày tỏ sự thân tình thực sự là “sự phát triển cá nhân” bên trong, đòi hỏi nhiều thời gian để quan chiếu nội tâm và trầm tư sâu lắng như trong khi tương tác. Khi hành thiền, chúng ta học ồ ế ầ lại cách gieo trồng, trao và nhận loại thông tin vi tế nảy mầm ở tận đáy lòng mình. Thiền như là sự sáng tạo Một năng lực chung mà chúng ta đều có là sự sáng tạo. Đó có lẽ là lý do tại sao chúng ta ở đây! Sự sáng tạo đích thực bắt nguồn ở bên trong và đi cùng chính bạn. Đó không phải là a dua hay thoát ly thực tế, đó là quá trình mà bạn có thể lựa chọn các cá tính của riêng mình. Hành thiền về tính nhẫn nại là tạo tính kiên trì trong con người bạn, hành thiền về tâm hào phóng là khôi phục tính rộng rãi trong tâm. Hành thiền rải tâm từ là trải lòng từ bi cho đời, thực tế là cho cuộc sống của chính bạn và của những người khác. Sẽ đến lúc tất cả mọi người xung quanh bạn đều được lợi ích. Nó sẽ biến việc hành thiền của cá nhân bạn thành món quà cho các mối quan hệ của bạn khi bạn tạo ra và mang lại những gì tốt đẹp nhất của mình tặng cho mọi người. Có khoảng vài trăm lý do chính đáng để bắt đầu “thực hành”, nhưng mục đích cuối cùng là thừa nhận rằng mỗi người chỉ bắt đầu khi họ đã sẵn sàng. Việc sẵn sàng hành thiền và miệt mài với nó thường xuất phát khi sự bất an trong tâm ngày càng lớn và mâu thuẫn với bên ngoài ngày càng tăng. Nói cách khác, đau khổ bắt nguồn từ sự không biết bản thân, ở đó mọi gốc khổ đau bám rễ, như thể là vấn đề xảy ra khi bạn không thể giải quyết được gì nữa và cuối cùng bạn cởi mở đi theo hướng khác để “làm lại cuộc đời”. Câu hỏi: Bạn là ai? Suy ngẫm: Cái gì vậy? Hành động: Dừng lại. Hãy yên lặng. Quan sát đi. Ó À BẠN CÓ THỂ CHỈ LÀ BẠN Thật tai hại khi đi quan sát người khác. Khi bạn dành thời gian đi quan sát người khác sẽ dễ dàng khiến bạn trở thành người hơi đố kỵ, muốn cái người khác có, tham vọng trở nên giống như họ. Có người nói rằng thật tốt khi tham vọng của mỡnh trở nên giống như người khác, đạt được những gì mà người khác đạt được và sau đó, khi bạn có được như vậy, bạn sẽ hạnh phúc. Nhưng điều đó không thể được. Bạn không thể trở thành người khác được; bạn không thể tìm được hạnh phúc và toại nguyện thực sự vào giây phút thành đạt bất cứ cái gì – vâng nó rất cao xa – nhưng nó không phải là sự mãn nguyện vững bền và đích thực. Bạn có thể chỉ “là chính bạn”, bạn chỉ có thể chơi phần riêng của bạn và bạn chỉ có thể tạo lập cuộc sống của chính bản thân mình. Chúng ta muốn sống cuộc đời của người khác, những thành công của người khác, thanh thế của người khác và trong khi chờ đợi, bạn sẽ thấy mối đe dọa bị bất mãn, sợ hãi thất bại có thể xảy ra, ghen ghét và đố kỵ. Thường thì không cần phải muốn những thứ ở bên ngoài bạn. Đơn giản hãy là chính mình – hài lòng với chính mình, chấp nhận chính mình. Khi bạn là bạn thì bạn sẽ trở nên hấp dẫn người khác một cách kỳ lạ và thế giới sẽ ngồi dưới chân bạn và phục vụ mọi nhu cầu của bạn. ĐÔI ĐIỀU VỀ TÁC GIẢ Mike George là tác giả rất được yêu thích, nhà thuyết trình đầy nhiệt huyết và là vị thầy tinh thần. Trong 20 năm gần đây, anh đã và đang hướng dẫn, huấn luyện và điều hành sự phát triển cá nhân và nâng cao khả năng làm việc của nhân viên trong các công ty, tập đoàn và các cộng đồng ở hơn 30 nước trên thế giới. Anh là người sáng lập Trung tâm Thư giãn và là Giám đốc Trung tâm Trí tuệ Tinh thần. “Khoảng 25 năm về trước, tôi đâm phải một bức tường rất rắn chắc trong cuộc đời làm chặn đứng con đường đi của tôi. Điều này khiến tôi đi nghiên cứu và học được những nguyên nhân sâu xa và các biện pháp xử lý hiệu quả nhất cho loại căng thẳng mà giờ đây nó đang ở cấp độ lan truyền như bệnh dịch trên toàn thế giới. Tôi sớm nhận ra rằng thư giãn là hành động bên trong! Hạnh phúc là sự quyết định, không phải là sự phụ thuộc. Tình yêu đích thực mà tất cả chúng ta tìm kiếm chỉ vụt đi trong giây lát. Tất cả những gì tôi đã khám phá và bây giờ là thực hành có thể thấy trong các cuốn sách và đĩa CD. Tôi hy vọng chúng có thể giúp đỡ bạn. Bức tường gạch không phải là chuyện đùa nhưng đằng sau nó là cuộc sống thư giãn hơn và thỏa mãn hơn đang đợi bạn.” Nếu bạn muốn biết thêm chi tiết về nội dung cuốn sách hoặc các phương pháp thực hành, mời bạn ghé thăm trang web: www.innerspace.vn Địa chỉ của Trung tâm UNESCO Giáo dục Quốc tế: - B1-2 - Tổ 122 - Hoàng Cầu - Quận Đống Đa - Hà Nội. Emai: [email protected]; ĐT: 04.5376510 - 85 Phó Đức Chính, Quận Bình Thạch, Thành phố HCM. Email: [email protected]; ĐT: 08.8417103