🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Đồng Chí Võ Chí Công Với Cách Mạng Việt Nam Và Quê Hương Quảng Nam - Đà Nẵng Ebooks Nhóm Zalo Chịu trách nhiệm xuất bản GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN Chịu trách nhiệm nội dung PHÓ GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP ThS. NGUYỄN THỊ THINH Biên tập nội dung: TS. HOÀNG MẠNH THẮNG ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH LÊ MINH HOÀI VŨ QUANG HUY ThS. BÙI BỘI THU Trình bày bìa: Chế bản vi tính: NGUYỄN THU THẢO Đọc sách mẫu: QUANG HUY BỘI THU ____________________________________________________ S ng ký k ho ch xu t b n: 2829-2022/CXBIPH/2-108/CTQG. S quy t nh xu t b n: 1594-Q /NXBCTQG, ngày 24/8/2022. N p l u chi u: tháng 8 n m 2022. Mã ISBN: 978-604-57-7961-3. ĐỒNG CHÍ VÕ CHÍ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG VIỆT NAM VÀ QUÊ HƯƠNG QUẢNG NAM - ĐÀ NẴNG BAN TUY£N GI¸O TRUNG ¦¥NG HäC VIÖN CHÝNH TRÞ - HµNH CHÝNH QUèC GIA Hå CHÝ MINH - TØNH ñY QU¶NG NAM §ång chÝ vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng qu¶ng nam - §µ N½ng NHµ XUÊT B¶N CHÝNH TRÞ QUèC GIA - sù thËt Hµ Néi - 2012 3 BAN CHØ §¹O HéI TH¶O GS. TS. T¹ Ngäc TÊn - Gi¸m ®èc Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh Tr­ëng ban NguyÔn §øc H¶i - BÝ th­ TØnh ñy Qu¶ng Nam §ång Tr­ëng ban TS. Vò Ngäc Hoµng - Phã Tr­ëng ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng PGS. TS. NguyÔn TÊt Gi¸p - Phã Gi¸m ®èc Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh PGS. TS. TrÇn Minh Tr­ëng - ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng TS. Ng« V¨n Hïng - ñy viªn Th­êng vô, Tr­ëng Ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy Qu¶ng Nam TS. Mai ThÕ Hën - Phã Vô tr­ëng Vô Qu¶n lý khoa häc Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh BAN NéI DUNG PGS. TS. TrÇn Minh Tr­ëng - ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng TS. Ng« V¨n Hïng - Tr­ëng Ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy Qu¶ng Nam TS. NguyÔn ThÞ Kim Dung - Phã ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng TS. §Æng V¨n Th¸i - Phã Tr­ëng ban, ViÖn Hå ChÝ Minh Phan Xu©n Quang - Phã Tr­ëng Ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy Qu¶ng Nam 4 Phã Tr­ëng ban Phã Tr­ëng ban ñy viªn ñy viªn ñy viªn Tr­ëng ban §ång Tr­ëng ban Phã Tr­ëng ban Th­êng trùc ñy viªn ñy viªn Lêi nhµ xuÊt b¶n §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - ng­êi häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ng­êi chiÕn sÜ céng s¶n kiªn c­êng, bÊt khuÊt, nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ®ång chÝ lu«n thÓ hiÖn phÈm chÊt cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­, trung thµnh tuyÖt ®èi víi môc tiªu, lý t­ëng c¸ch m¹ng, lu«n phÊn ®Êu hÕt m×nh ®Ó gi÷ g×n, t¨ng c­êng sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt trong §¶ng, sù g¾n bã m¸u thÞt gi÷a §¶ng vµ nh©n d©n, cèng hiÕn trän ®êi m×nh cho sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc ®em l¹i ®éc lËp, tù do, Êm no, h¹nh phóc cho nh©n d©n, lu«n ®Æt lîi Ých cña §¶ng, cña d©n téc, cña nh©n d©n lªn trªn hÕt, tr­íc hÕt; ®­îc ®ång chÝ, ®ång bµo quý mÕn, tin cËy; ®­îc b¹n bÌ quèc tÕ tr©n träng. Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, mµ b¹n bÌ, ®ång chÝ th­êng tr×u mÕn gäi lµ anh N¨m C«ng, g¾n liÒn víi nh÷ng b­íc ngoÆt lÞch sö quan träng cña d©n téc, cña §¶ng vµ nh©n d©n ta. Trong hai cuéc tr­êng kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ chèng Mü, cøu n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lu«n ®­îc rÌn luyÖn trong ngän löa ®Êu tranh c¸ch m¹ng, ®­¬ng ®Çu vµ v­ît qua mäi khã kh¨n, thö th¸ch ngay c¶ khi bÞ tï ®µy, lóc l©m nguy khi c¬ së c¸ch m¹ng bÞ ph¸ vì, ®ång chÝ vÉn thÓ hiÖn b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, mét lßng trung kiªn, kh«ng ng¹i hy sinh, gian khæ tham gia l·nh ®¹o nh©n d©n miÒn Nam tiÕn hµnh ®Êu tranh c¸ch m¹ng giµnh hÕt th¾ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c. Cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ lu«n g¾n liÒn víi chiÕn tr­êng Khu 5, víi quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ 5 N½ng trung dòng, kiªn c­êng. Tõ c­¬ng vÞ BÝ th­ chi bé ë c¬ së, ®Õn lóc lµ BÝ th­ Khu ñy kiªm ChÝnh ñy Khu 5, ®ång chÝ vÉn b¸m ®Êt, b¸m d©n, l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng ë ®Þa bµn. T¸c phong, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng mÉu mùc cña ng­êi céng s¶n ch©n chÝnh, nhµ l·nh ®¹o tµi ba Vâ ChÝ C«ng lu«n ghi ®Ëm, kh¾c s©u trong t©m trÝ cña biÕt bao ®ång chÝ, ®ång bµo, nh©n d©n Khu 5. Sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc giao phã nhiÒu träng tr¸ch: Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ, Th­êng trùc Ban BÝ th­ råi Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, Cè vÊn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng. Trªn bÊt kú c­¬ng vÞ nµo, ®ång chÝ ®Òu cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. §ång chÝ ®· cïng tËp thÓ Trung ­¬ng l·nh ®¹o toµn §¶ng, toµn d©n vµ toµn qu©n ta thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi, ph¸ thÕ bao v©y, cÊm vËn, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, t¨ng c­êng quèc phßng - an ninh, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i; thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Nh©n dÞp kû niÖm 100 n¨m ngµy sinh cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng (7-8-2012 – 7-8-2012), Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh, phèi hîp víi TØnh ñy Qu¶ng Nam tæ chøc Héi th¶o khoa häc: “§ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng”. Trªn c¬ së chän läc c¸c tham luËn Héi th¶o, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia – Sù thËt phèi hîp Ban Tæ chøc Héi th¶o xuÊt b¶n cuèn s¸ch §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng. Néi dung cuèn s¸ch tËp trung ph©n tÝch, lµm râ th©n thÕ, sù nghiÖp, phÈm chÊt kiªn c­êng, bÊt khuÊt, tÊm g­¬ng vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng; c«ng lao vµ nh÷ng ®ãng gãp to lín cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng vµ d©n téc còng nh­ nh÷ng cèng hiÕn cña ®ång chÝ ®èi víi quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng. 6 Cuèn s¸ch gãp phÇn gi¸o dôc truyÒn thèng c¸ch m¹ng cho c¸c thÕ hÖ h«m nay vµ mai sau, gióp cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ thÕ hÖ trÎ nhËn thøc s©u s¾c vÒ th©n thÕ, sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - ng­êi chiÕn sÜ céng s¶n kiªn trung, mÉu mùc, suèt ®êi phÊn ®Êu hy sinh v× ®éc lËp tù do cña Tæ quèc, v× h¹nh phóc cña nh©n d©n. Xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch víi b¹n ®äc. Th¸ng 11 n¨m 2012 NHµ XUÊT B¶N CHÝNH TRÞ QUèC GIA - Sù THËT7 8 §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG - NG¦êI CéNG S¶N KI£N C¦êNG, NHµ L·NH §¹O TµI N¡NG CñA §¶NG Vµ NHµ N¦íC TA1 §inh ThÕ Huynh* KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n­íc! Th­a c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o tØnh Qu¶ng Nam, thµnh phè §µ N½ng, c¸c nhµ khoa häc, c¸c vÞ ®¹i biÓu, ®¹i diÖn gia ®×nh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. H«m nay, TØnh ñy Qu¶ng Nam, Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh, trang träng tæ chøc Héi th¶o khoa häc “§ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng”, nh©n dÞp kû niÖm 100 n¨m ngµy sinh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ng­êi céng s¶n kiªn c­êng, nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng. __________ 1. Bµi ph¸t biÓu khai m¹c Héi th¶o khoa häc §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng. §Çu ®Ò do Biªn tËp ®Æt. * ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng, Tr­ëng Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng. 9 §©y lµ dÞp ®Ó chóng ta t×m hiÓu s©u thªm vÒ cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vÎ vang vµ sù hy sinh, cèng hiÕn to lín cña cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®èi víi sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc vµ x©y dùng, b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. Thay mÆt Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng, t«i xin nhiÖt liÖt chµo mõng c¸c ®ång chÝ l·o thµnh c¸ch m¹ng, c¸c nhµ khoa häc, c¸c vÞ ®¹i biÓu kh¸ch quý vµ ®¹i diÖn gia ®×nh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vÒ dù Héi th¶o khoa häc ®Çy ý nghÜa nµy. Th­a c¸c vÞ ®¹i biÓu vµ c¸c ®ång chÝ, §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng sinh ra vµ lín lªn t¹i phñ Tam Kú, tØnh Qu¶ng Nam - vïng ®Êt v¨n hiÕn giµu truyÒn thèng c¸ch m¹ng, quª h­¬ng cña nh÷ng anh hïng hµo kiÖt næi tiÕng: Hoµng DiÖu, Phan Ch©u Trinh, Huúnh Thóc Kh¸ng... L¹i ®­îc nu«i d­ìng trong mét gia ®×nh trÝ thøc yªu n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc thõa h­ëng truyÒn thèng yªu n­íc, bÊt khuÊt cña quª h­¬ng vµ gia ®×nh. Bëi thÕ, ®ång chÝ ®· sím trë thµnh mét thanh niªn yªu n­íc, giµu nhiÖt huyÕt c¸ch m¹ng. N¨m 1935, khi míi hai m­¬i ba tuæi, ®ång chÝ ®­îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n §«ng D­¬ng, vµ chØ Ýt l©u sau ®ång chÝ trë thµnh ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt cña tæ chøc §¶ng ë phñ Tam Kú, tØnh Qu¶ng Nam. Trong thêi gian tõ n¨m 1930 ®Õn 1939, ®ång chÝ b¸m ®Êt, b¸m d©n, trùc tiÕp l·nh ®¹o tæ chøc §¶ng ë Tam Kú, x©y dùng c¬ së §¶ng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng c¸ch m¹ng c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ yªu n­íc, tËp hîp ®«ng ®¶o lùc l­îng quÇn chóng, t¹o nªn phong trµo c¸ch m¹ng s«i næi trong thêi kú MÆt trËn D©n chñ (1936-1939), trªn ®Þa bµn c¸c tØnh Qu¶ng Nam, §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i vµ mét sè tØnh kh¸c ë miÒn Trung. N¨m 1940, ®ång chÝ ®­îc Trung ­¬ng §¶ng ph©n c«ng lµm BÝ th­ TØnh uû Qu¶ng Nam - mét ®Þa bµn ®Þch th­êng xuyªn 10 ®¸nh ph¸ ¸c liÖt, khñng bè tr¾ng, víi tinh thÇn kh«ng qu¶n hy sinh v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, ®ång chÝ th­êng xuyªn ®i s©u ®i s¸t c¬ së, kÞp thêi chØ ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng. Cuèi n¨m 1943, ®ång chÝ bÞ mËt th¸m Ph¸p b¾t, bÞ tßa ¸n thùc d©n kÕt ¸n 25 n¨m cÊm cè vµ bÞ ®­a ®i ®µy t¹i nhµ tï Ban Mª ThuËt. Khi NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (9-3-1945), ®ång chÝ ®­îc tr¶ tù do, trë vÒ quª nhµ tham gia Uû ban khëi nghÜa, l·nh ®¹o nh©n d©n giµnh chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc ph©n c«ng ®¶m tr¸ch nhiÖm vô míi, lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt cña Liªn khu uû Liªn khu 5, l·nh ®¹o nh©n d©n Khu 5 kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ lµm nhiÖm vô quèc tÕ, gióp ®ì c¸ch m¹ng hai n­íc Lµo vµ Campuchia. D­íi sù l·nh ®¹o cña Khu uû Khu 5, nh©n d©n c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung ®· kiªn c­êng chiÕn ®Êu, chia löa víi chiÕn tr­êng chÝnh §iÖn Biªn Phñ, gãp phÇn vµo th¾ng lîi chung cña c¶ n­íc, buéc Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, ®ång chÝ ®­îc §¶ng ph©n c«ng lµm BÝ th­ Khu uû kiªm ChÝnh uû Qu©n khu 5, bao gåm c¶ Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn. §©y lµ chiÕn tr­êng khèc liÖt, n¬i qu©n ®éi Mü - nguþ tËp trung mét lùc l­îng lín c¸c ®¬n vÞ thiÖn chiÕn, víi trang bÞ vò khÝ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i. Chóng kh«ng tõ mét thñ ®o¹n d· man nµo ®Ó xo¸ sæ c¸c c¨n cø c¸ch m¹ng, lËp ra “vµnh ®ai tr¾ng” hßng tiªu diÖt lùc l­îng c¸ch m¹ng vµ ng¨n c¶n sù chi viÖn cña miÒn B¾c cho chiÕn tr­êng Nam Bé. Trªn c­¬ng vÞ lµ ng­êi chÝ huy cao nhÊt cña Khu 5, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· b¸m trô kiªn c­êng, tæ chøc chØ ®¹o qu©n vµ d©n Khu 5 chiÕn ®Êu kh«ng lïi b­íc. Trong nh÷ng ngµy ®en tèi cña c¸ch m¹ng miÒn Nam, Trung ­¬ng §¶ng ®· nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn nhËn 11 ®Þnh, ®¸nh gi¸ s¸t thùc vÒ t×nh h×nh c¸ch m¹ng miÒn Trung vµ T©y Nguyªn cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Trªn c¬ së ý kiÕn cña ®ång chÝ, cïng víi b¶n §Ò c­¬ng vÒ c¸ch m¹ng miÒn Nam cña ®ång chÝ Lª DuÈn, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng ®· x©y dùng nªn NghÞ quyÕt 15 lÞch sö, t¹o ra phong trµo “§ång khëi”, cïng víi BÕn Tre, nhiÒu ®Þa ph­¬ng ë Khu 5 ®· vïng lªn khëi nghÜa, tiªu biÓu lµ khëi nghÜa Trµ Bång, Qu¶ng Ng·i, më ra thêi kú ®Êu tranh vò trang giµnh th¾ng lîi ë miÒn Nam. D­íi sù chØ ®¹o cña §¶ng bé khu 5, trùc tiÕp lµ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ®Þa bµn khu 5 lu«n ®i ®Çu trong phong trµo thi ®ua diÖt Mü, gãp phÇn t¹o thÕ ®øng quan träng cña ta trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam. Trong cuéc ®èi ®Çu ¸c liÖt gi÷a qu©n vµ d©n c¸c tØnh miÒn Trung - T©y Nguyªn víi gÇn 40 v¹n qu©n Mü - ngôy vµ ch­ hÇu, qu©n vµ d©n ta ®· lµm thÊt b¹i c¸c chiÕn l­îc chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü, buéc chóng ph¶i chÊp nhËn ký HiÖp ®Þnh Pari (1973), rót qu©n ra khái miÒn Nam ViÖt Nam, t¹o tiÒn ®Ò cho sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc mïa Xu©n1975. Sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt, t¹i §¹i héi lÇn thø IV cña §¶ng, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng vµ Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng; ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ph©n c«ng gi÷ chøc Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ phô tr¸ch khèi n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp - h¶i s¶n. §©y lµ c«ng viÖc míi mÎ, phøc t¹p vµ nÆng nÒ, nh­ng víi t¸c phong lµm viÖc lu«n ®i s©u ®i s¸t c¬ së, ®ång chÝ ®· xuèng nhiÒu ®Þa ph­¬ng nh­ VÜnh Phóc, H¶i Phßng, Hµ Nam, Ninh B×nh..., ®Ó t×m hiÓu thùc tiÔn, t×m ra nh÷ng h¹n chÕ bÊt cËp cña c¬ chÕ quan liªu bao cÊp, tõ ®ã cã nh÷ng kiÕn nghÞ cô thÓ víi Trung ­¬ng, tõng b­íc ®­a ra nh÷ng chñ tr­¬ng, ®­êng lèi chØ ®¹o phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tiÔn, ®Æt c¬ së cho viÖc h×nh thµnh t­ t­ëng “kho¸n” trong n«ng nghiÖp. B¾t ®Çu lµ ChØ thÞ 100 cña 12 Ban BÝ th­ (1981), t¹o ra b­íc ®ét ph¸ ®æi míi trong n«ng nghiÖp. Tõ thµnh c«ng cña n«ng nghiÖp sau ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­, n¨m 1987 Bé ChÝnh trÞ giao cho ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng chñ tr× mét tiÓu ban nghiªn cøu, tiÕp tôc ®æi míi trong n«ng nghiÖp, cung cÊp vµ bæ sung c¬ së cho viÖc ra ®êi NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (1988) vÒ c¬ chÕ “Kho¸n” trong n«ng nghiÖp, më ®Çu cho thêi kú ®æi míi cña ®Êt n­íc. T¹i kú häp thø nhÊt, Quèc héi kho¸ VIII (1987), ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Trªn c­¬ng vÞ l·nh ®¹o cao nhÊt cña Nhµ n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng, chØ ®¹o tÝch cùc, hiÖu qu¶ trªn nhiÒu lÜnh vùc: §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ; ®æi míi qu¶n lý nhµ n­íc, tËp trung vµo lÜnh vùc lËp hiÕn vµ lËp ph¸p, nh»m bæ sung, hoµn thiÖn HiÕn ph¸p vµ hÖ thèng luËt ph¸p, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng cuéc ®æi míi cña nh©n d©n ta th¾ng lîi. Trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch Uû ban söa ®æi HiÕn ph¸p, ®ång chÝ ®· cïng c¸c ®ång sù hoµn thµnh viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p 1980 thµnh HiÕn ph¸p míi - HiÕn ph¸p 1992, HiÕn ph¸p cña thêi kú ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ta b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ ®¹i biÓu, T×nh c¶m cña cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ t×nh c¶m cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng víi víi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng thËt s©u ®Ëm, g¾n bã. Tõ khi tham gia c¸ch m¹ng, ®ång chÝ lu«n b¸m ®Êt, b¸m d©n, ho¹t ®éng, chiÕn ®Êu chñ yÕu trªn ®Þa bµn Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ Khu 5 - d¶i ®Êt miÒn Trung s©u ®Ëm nghÜa t×nh. Khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, trªn c­¬ng vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n­íc, tuy bËn 13 nhiÒu c«ng viÖc ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vÉn cè g¾ng s¾p xÕp, dµnh thêi gian vÒ lµm viÖc víi §¶ng bé Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ th¨m quª h­¬ng. Nh÷ng lÇn ®ã, ®ång chÝ lu«n dµnh thêi gian th¨m hái, gÆp gì ®ång chÝ, ®ång bµo, ®Ó l¹i trong lßng §¶ng bé vµ nh©n d©n Qu¶ng Nam - §µ N½ng nh÷ng t×nh c¶m nång Êm vµ s©u s¾c. §¶ng bé vµ nh©n d©n Qu¶ng Nam - §µ N½ng lu«n tù hµo vÒ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kiªn c­êng, ng­êi chiÕn sÜ céng s¶n mÉu mùc vµ lu«n dµnh cho ®ång chÝ - ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng nh÷ng t×nh c¶m th¾m thiÕt ®Æc biÖt. H¬n t¸m m­¬i n¨m ho¹t ®éng, cèng hiÕn liªn tôc cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cho §¶ng, cho c¸ch m¹ng, ®Çy hy sinh gian khæ, nh­ng v« cïng vÎ vang. §ång chÝ ®· ®Ó l¹i cho §¶ng vµ nh©n d©n ta mét tÊm g­¬ng s¸ng ngêi vÒ chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng; tÊm g­¬ng cña ng­êi céng s¶n mÉu mùc, suèt ®êi hy sinh, phÊn ®Êu cho lý t­ëng cña §¶ng. §ång chÝ ®· tá râ phÈm chÊt cña mét ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kiªn c­êng; mét nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng, lu«n suy nghÜ vµ hµnh ®éng mét c¸ch s¸ng t¹o, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng thùc tiÔn lµm th­íc ®o ch©n lý; g¾n bã mËt thiÕt víi nh©n d©n. Víi phÈm chÊt ®¹o ®øc cao quý, mét lßng mét d¹ phông sù Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n, cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­, ®ång chÝ lµ ng­êi häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lµ ng­êi l·nh ®¹o ®­îc nh©n d©n kÝnh träng, yªu mÕn, ®­îc b¹n bÌ quèc tÕ nÓ träng. KÝnh th­a c¸c vÞ ®¹i biÓu vµ c¸c ®ång chÝ, Héi th¶o khoa häc kû niÖm 100 n¨m ngµy sinh cña ®ång Vâ ChÝ C«ng ®­îc tæ chøc träng thÓ vµo lóc toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n ta ®ang tÝch cùc tæ chøc thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø 4 (khãa XI) 14 “Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay” vµ ChØ thÞ 03 cña Bé ChÝnh trÞ: “TiÕp tôc ®Èy m¹nh häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh”. Thµnh c«ng cña Héi th¶o h«m nay gãp phÇn lµm t¨ng thªm ®éng lùc tinh thÇn, ®éng viªn c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, cæ vò c¸n bé, ®¶ng viªn vµ ®ång bµo, chiÕn sÜ c¶ n­íc, h¨ng h¸i thi ®ua lao ®éng s¸ng t¹o, c«ng t¸c vµ häc tËp, lËp nhiÒu thµnh tÝch ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø XI cña §¶ng. Héi th¶o còng lµ dÞp ®Ó chóng ta tuyªn truyÒn, cæ vò c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n häc tËp, lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh vµ tÊm g­¬ng cña nh÷ng häc trß xuÊt s¾c cña Ng­êi, gi¸o dôc truyÒn thèng yªu n­íc, truyÒn thèng c¸ch m¹ng vÎ vang cho c¸c tÇng líp nh©n d©n, nhÊt lµ cho thÕ hÖ trÎ h«m nay. Do ®ã, Héi th¶o cµng cã ý nghÜa thiÕt thùc. T­ëng nhí cè Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc Vâ ChÝ C«ng, chóng ta tù hµo nhí vÒ mét ng­êi céng s¶n ch©n chÝnh, nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam, ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam §µ N½ng; bµy tá lßng biÕt ¬n vÒ nh÷ng cèng hiÕn lín lao cña ®ång chÝ ®èi víi quª h­¬ng, ®Êt n­íc. T­ëng nhí ®ång chÝ, chóng ta nguyÖn häc tËp ý chÝ kiªn c­êng, tinh thÇn lµm viÖc tËn tôy, hy sinh phÊn ®Êu trän ®êi v× lý t­ëng cña §¶ng vµ h¹nh phóc cña nh©n d©n; häc tËp nh©n c¸ch ®¹o ®øc s¸ng ngêi cña mét ng­êi céng s¶n mÉu mùc, kiªn c­êng; quyÕt t©m phÊn ®Êu x©y dùng quª h­¬ng, ®Êt n­íc ta ngµy cµng giµu, ®Ñp, x· héi d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh; nh©n d©n ta cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc. KÝnh chóc c¸c vÞ ®¹i biÓu vµ c¸c ®ång chÝ søc khoÎ, h¹nh phóc vµ thµnh c«ng. Xin tr©n träng c¶m ¬n. 15 §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG VíI C¸CH M¹NG VIÖT NAM Vµ QU£ H¦¥NG QU¶NG NAM - §µ N½NG1 NguyÔn §øc H¶i* Thùc hiÖn ý kiÕn chØ ®¹o cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng vµ KÕ ho¹ch cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ tæ chøc kû niÖm 100 n¨m Ngµy sinh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, h«m nay, Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh vµ TØnh ñy Qu¶ng Nam long träng phèi hîp tæ chøc Héi th¶o khoa häc “§ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng”. Thay mÆt Ban Tæ chøc héi th¶o, t«i xin nhiÖt liÖt chµo mõng c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o vµ nguyªn l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n­íc; chµo mõng c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh; c¸c ®ång chÝ l·o thµnh c¸ch m¹ng, ®¹i diÖn l·nh ®¹o c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, ®¹i diÖn thµnh phè §µ N½ng, tØnh Qu¶ng Ng·i, c¸c ®¬n vÞ, ®Þa ph­¬ng trong tØnh Qu¶ng Nam, quý vÞ ®¹i biÓu, c¸c nhµ khoa häc vµ ®¹i diÖn gia ®×nh, gia téc ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· vÒ dù héi th¶o. __________ 1. B¸o c¸o ®Ò dÉn Héi th¶o khoa häc. * ñy viªn Trung ­¬ng §¶ng, BÝ th­ TØnh ñy Qu¶ng Nam 16 KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ ! Lµ mét trong nh÷ng ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, víi 99 tuæi ®êi, h¬n 80 n¨m mét lßng ®i theo §¶ng, lµm c¸ch m¹ng, b»ng tµi n¨ng, ®øc ®é cña m×nh, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ mét nhµ l·nh ®¹o xuÊt s¾c cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, ng­êi chiÕn sü c¸ch m¹ng kiªn c­êng, mét trong nh÷ng häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ®ång chÝ ®· ®­îc §¶ng, Nhµ n­íc giao gi÷ nhiÒu träng tr¸ch quan träng: BÝ th­ Phñ ñy Tam Kú, BÝ th TØnh ñy Qu¶ng Nam - §µ N½ng; ñy viªn Ban Th­êng vô, Phã BÝ th­, BÝ th­ Liªn khu ñy 5; Phã BÝ th­ Trung ­¬ng Côc miÒn Nam, BÝ th­ Khu ñy kiªm ChÝnh ñy Qu©n khu 5. Sau khi miÒn Nam ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ kiªm Bé tr­ëng Bé H¶i s¶n; Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ kiªm Bé tr­ëng Bé N«ng nghiÖp vµ Tr­ëng ban C¶i t¹o N«ng nghiÖp miÒn Nam; Phã Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng, Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, Chñ tÞch Héi ®ång Quèc phßng vµ lµm Chñ tÞch ñy ban söa ®æi HiÕn ph¸p. §ång chÝ lµ ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa III, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ khãa IV, V, VI, Ban BÝ th­ Trung ­¬ng, Th­êng trùc Ban BÝ th­ khãa V. Tõ th¸ng 6 -1991, t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII, ®ång chÝ ®­îc cö lµm Cè vÊn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng cho ®Õn Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa VIII (12-1997). §ång chÝ lµ §¹i biÓu Quèc héi c¸c khãa VI, VII, VIII. H¬n 80 n¨m ho¹t ®éng c¸ch m¹ng víi c¸c c­¬ng vÞ c«ng t¸c kh¸c nhau trªn nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau, ®ång chÝ lu«n thÓ hiÖn lµ ng­êi céng s¶n kiªn trung, ®øc ®é, nhµ l·nh ®¹o cã tÇm nh×n chiÕn l­îc, lµ nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng thùc tiÔn, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, lu«n thÓ hiÖn sù nh¹y bÐn, quyÕt ®o¸n cña ng­êi ®øng ®Çu, lµ mét trong nh÷ng häc trß xuÊt s¾c cña 17 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §ång chÝ ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng vµ lµ ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt trong viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn phong trµo c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 1939-1945 vµ cuéc c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 ë Qu¶ng Nam. Trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, ®ång chÝ ®· cã nhiÒu c«ng lao to lín ®èi víi phong trµo c¸ch m¹ng ë Qu¶ng Nam nãi riªng vµ Liªn khu 5 nãi chung, cïng víi Liªn khu ñy 5 l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc Mü x©m l­îc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt phong trµo c¸ch m¹ng Khu 5 vµ Nam Bé, lµ ng­êi cã c«ng lao to lín ®èi víi sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc, nhÊt lµ nh÷ng ®Ò xuÊt mang tÝnh b­íc ngoÆt lÞch sö. Sau khi miÒn Nam ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng, ®ång chÝ ®­îc §¶ng giao gi÷ nhiÒu träng tr¸ch ë Trung ­¬ng. B»ng n¨ng lùc, trÝ tuÖ vµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· m¹nh d¹n ®Ò xuÊt nhiÒu vÊn ®Ò míi mÎ, mang tÝnh ®ét ph¸ cao, gãp phÇn ®­a ®Êt n­íc v­ît qua khã kh¨n, tho¸t khái thÕ bao v©y, cÊm vËn cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, tiÕn lªn con ®­êng ®æi míi. KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ! Tõ tr­íc ®Õn nay, sù nghiÖp c¸ch m¹ng vÎ vang, nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc cao quý cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ®­îc ®Ò cËp trong nhiÒu bµi ph¸t biÓu, bµi nãi, bµi viÕt cña c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n­íc, l·nh ®¹o c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, c¸c ®ång chÝ, ®ång ®éi, c¸c b¹n chiÕn ®Êu. NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc vÒ th©n thÕ, sù nghiÖp cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, vÒ nh÷ng cèng hiÕn to lín cña ®ång chÝ ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng ®· ®­îc c«ng bè trªn c¸c Ên phÈm, b¸o chÝ. Ghi nhí vµ 18 tr©n träng c«ng lao cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, nh»m thÓ hiÖn t×nh c¶m s©u nÆng cña §¶ng bé, nh©n d©n tØnh Qu¶ng Nam - §µ N½ng ®èi víi ®ång chÝ, n¨m 2008, TØnh ñy Qu¶ng Nam ®· xuÊt b¶n tËp s¸ch “§ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng”. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia còng xuÊt b¶n tËp håi ký “Trªn nh÷ng chÆng ®­êng c¸ch m¹ng” cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Víi mét ng­êi ®· cã h¬n 80 n¨m cèng hiÕn cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng, lu«n cã mÆt trong hÇu hÕt nh÷ng biÕn cè quan träng cña lÞch sö d©n téc trong thÕ kû XX nh­ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng th× kÕt qu¶ trªn vÉn cßn rÊt khiªm tèn. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ Héi th¶o, Ban Tæ chøc Héi th¶o ®· nhËn ®­îc h¬n 60 tham luËn cña c¸c nhµ khoa häc, nhµ nghiªn cøu, cña c¸c nh©n chøng lÞch sö. Néi dung c¸c tham luËn ®· b­íc ®Çu kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh gi¸c ngé, tham gia ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, kh¼ng ®Þnh nh÷ng c«ng lao to lín cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng vµ d©n téc, nªu bËt ®­îc nh÷ng phÈm chÊt, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ®¸ng quý cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - ng­êi chiÕn sü c¸ch m¹ng kiªn c­êng, nhµ l·nh ®¹o xuÊt s¾c cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Ó cã c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn nh»m tiÕp tôc bæ sung, lµm s¸ng tá thªm cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng v« cïng s«i næi, phong phó, vÎ vang cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, qua c¸c c­¬ng vÞ c«ng t¸c, c¸c chiÕn tr­êng vµ ®Þa bµn chñ yÕu còng nh­ nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp, t×nh c¶m cña ®ång chÝ ®èi víi Tæ quèc, ®ång chÝ, ®ång bµo vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng; ®ång thêi gãp phÇn quan träng vµo viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc chñ nghÜa yªu n­íc, tÊm g­¬ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña c¸c thÕ hÖ c¸ch m¹ng tiÒn bèi cho c¸c thÕ hÖ h«m nay, ®Æc biÖt lµ thÕ hÖ trÎ. T¹i Héi th¶o nµy, Ban Tæ chøc vµ chñ tr× Héi th¶o xin tr©n träng ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ l·nh 19 ®¹o, quý vÞ ®¹i biÓu, c¸c nhµ khoa häc tËp trung th¶o luËn nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y: 1. TruyÒn thèng quª h­¬ng, gia ®×nh, mét nh©n tè quan träng gãp phÇn h×nh thµnh nªn t­ t­ëng c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Trong ®ã, cÇn nhÊn m¹nh t¸c ®éng cña c¸c phong trµo yªu n­íc chèng thùc d©n Ph¸p trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam tr­íc n¨m 1930; ¶nh h­ëng t­ t­ëng c¸ch m¹ng cña th©n sinh ®ång chÝ lµ cô Vâ D­¬ng vµ ng­êi chó lµ cô Vâ Th¬. 2. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng, cã uy tÝn lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, lµ ng­êi häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Trong ®ã, cÇn tËp trung th¶o luËn ®Ó lµm râ vai trß, tµi n¨ng l·nh ®¹o, tÇm nh×n chiÕn l­îc cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong nh÷ng b­íc ngoÆt cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng nh­: cuéc khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Nam th¸ng 8-1945; viÖc h×nh thµnh NghÞ quyÕt lÇn thø 15 cña Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa II; trong viÖc cïng Trung ­¬ng Côc miÒn Nam l·nh ®¹o nh©n d©n Nam Bé ®¸nh b¹i chiÕn l­îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña ®Õ quèc Mü; trong viÖc x¸c ®Þnh quyÕt t©m ®¸nh Mü vµ th¾ng Mü; trong viÖc chØ ®¹o cuéc tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n n¨m 1968; trong ®Êu tranh chèng lÊn chiÕm cña Mü - ngôy sau HiÖp ®inh Pari; trong chiÕn dÞch gi¶i phãng T©y Nguyªn vµ §µ N½ng n¨m 1975; trong x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc sau n¨m 1975, nhÊt lµ vÒ vÊn ®Ò c¶i tiÕn qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, ®æi míi ho¹t ®éng cña Quèc héi vµ Héi ®ång Nhµ n­íc, x©y dùng HiÕn ph¸p n¨m 1992.... 3. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - tÊm g­¬ng s¸ng ngêi cña ng­êi céng s¶n kiªn trung, bÊt khuÊt, suèt ®êi tËn tôy cèng hiÕn v× §¶ng, v× d©n, tinh thÇn cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­. Trong ®ã, cÇn chó träng th¶o luËn, lµm s¸ng râ h¬n n÷a nh÷ng 20 khÝa c¹nh sau: §èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng th× tuyÖt ®èi trung thµnh, lu«n ®Æt lîi Ých c¸ch m¹ng lªn trªn hÕt, tr­íc hÕt. §èi víi c«ng viÖc th× tËn tôy, liªm, chÝnh. §èi víi víi qu©n thï th× hiªn ngang, bÊt khuÊt; ®èi víi ®ång chÝ, ®ång bµo th× khiªm nh­êng, chu ®¸o, gÇn gòi, th©n t×nh; ®èi víi víi b¶n th©n lµ mét tÊm g­¬ng mÉu mùc vÒ tù phª b×nh, mét nÕp sèng trong s¸ng, gi¶n dÞ vµ khoan dung. 4. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng; quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng víi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. §Æc biÖt lµ nh÷ng lêi c¨n dÆn cña ®ång chÝ vµ viÖc thùc hiÖn nh÷ng lêi c¨n dÆn ®ã ®èi víi §¶ng bé tØnh Qu¶ng Nam - §µ N½ng tr­íc ®©y vµ §¶ng bé tØnh Qu¶ng Nam, §¶ng bé thµnh phè §µ N½ng ngµy nay; t×nh c¶m cña ®ång chÝ ®èi víi quª h­¬ng, nghÜa t×nh cña ®ång chÝ ®èi víi nh©n d©n c¸c vïng c¨n cø kh¸ng chiÕn, c¸c gia ®×nh c¬ së c¸ch m¹ng, víi ®ång chÝ, ®ång ®éi. 5. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ sù nghiÖp ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Trong ®ã, cÇn th¶o luËn, lµm râ c¸c bµi häc vÒ lÊy d©n lµm gèc, vÒ x¸c ®Þnh ®­êng lèi c¸ch m¹ng, vÒ tinh thÇn tiÕn c«ng c¸ch m¹ng, vÒ viÖc nh¹y bÐn n¾m b¾t thêi c¬, vËn dông s¸ng t¹o ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµo phong trµo c¸ch m¹ng cô thÓ. Th«ng qua ®ã, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm phôc vô cho c«ng t¸c x©y dùng §¶ng trong t×nh h×nh míi theo tinh thÇn ChØ thÞ sè 03-CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ khãa XI vÒ “TiÕp tôc ®Èy m¹nh häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” vµ NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng khãa XI vÒ “Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay”. §ång thêi qua viÖc nghiªn cøu vÒ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµm s¸ng tá gi¸ trÞ cña c¸c di tÝch liªn quan ®Õn ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng nhÊt lµ thêi kú tr­íc n¨m 1975 ®Ó cã kÕ ho¹ch trung tu, t«n t¹o, n©ng cÊp, ph¸t huy gi¸ trÞ trong c«ng t¸c gi¸o dôc truyÒn thèng. 21 Héi th¶o h«m nay lµ mét ho¹t ®éng quan träng trong kÕ ho¹ch kû niÖm 100 n¨m ngµy sinh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, lµ dÞp ®Ó chóng ta hiÓu h¬n vÒ mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o xuÊt s¾c cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, mét ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ cña d©n téc. Víi tÊt c¶ tÊm lßng yªu mÕn vµ kÝnh träng ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, chóng ta nguyÖn tiÕp b­íc sù nghiÖp c¸ch m¹ng vÎ vang cña §¶ng ta, nh©n d©n ta, tiÕp tôc ®Èy m¹nh toµn diÖn c«ng cuéc ®æi míi, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, thùc hiÖn b»ng ®­îc môc tiªu cao c¶: D©n giµu, n­íc m¹nh, d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh, v÷ng b­íc ®i lªn chñ nghÜa x· héi theo tinh thÇn cña §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø XI. Xin kÝnh chóc c¸c vÞ ®¹i biÓu, c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c ®ång chÝ m¹nh kháe, h¹nh phóc. Chóc héi th¶o thµnh c«ng tèt ®Ñp ! 22 PhÇn thø nhÊt ®ång chÝ vâ chÝ c«ng víi c¸ch m¹ng viÖt nam 23 24 §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG - NG¦êI CéNG S¶N KI£N C¦êNG - NHµ L·NH §¹O TµI N¡NG CñA §¶NG §ç M­êi* Trong líp c¸c ®ång chÝ thuéc thÕ hÖ c¸ch m¹ng thø hai (sau khi §¶ng ra ®êi), ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ hiÖn th©n cña mét thÕ hÖ c¸ch m¹ng tµi trÝ, kiªn c­êng, chiÕn ®Êu vµ tr­ëng thµnh tõ c¬ së. Sinh ra trong mét gia ®×nh trÝ thøc yªu n­íc, l¹i ®­îc thõa h­ëng truyÒn thèng c¸ch m¹ng cña quª h­¬ng vµ tinh thÇn bÊt khuÊt kiªn c­êng cña nh©n d©n miÒn Trung, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· sím trë thµnh mét thanh niªn yªu n­íc, giµu c¸ch m¹ng. §­îc tæ chøc §¶ng gi¸c ngé, d×u d¾t vµ kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n §«ng D­¬ng, ®ång chÝ cèng hiÕn tÊt c¶ trÝ tuÖ vµ nhiÖt huyÕt cña tuæi trÎ cho c¸ch m¹ng, trë thµnh ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt cña tæ chøc §¶ng ë phñ Tam Kú, tØnh Qu¶ng Nam khi míi h¬n hai m­¬i tuæi. Trong suèt nh÷ng n¨m ho¹t ®éng c¸ch m¹ng thêi kú tiÒn khëi nghÜa, ®ång chÝ liªn tôc b¸m d©n, trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸c __________ * Nguyªn Tæng BÝ th­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 25 cÊp bé ®¶ng ®Þa ph­¬ng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng quÇn chóng réng kh¾p. Nhê ®ã, hµng lo¹t c¬ së c¸ch m¹ng vµ c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ yªu n­íc ®· ra ®êi, tËp hîp ®­îc ®«ng ®¶o lùc l­îng nh©n d©n tham gia, t¹o nªn phong trµo c¸ch m¹ng s«i næi trong thêi kú MÆt trËn D©n chñ trªn ®Þa bµn c¸c tØnh Qu¶ng Nam, §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i vµ nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c ë miÒn Trung. Tõ n¨m 1940, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trùc tiÕp ®¶m nhËn c­¬ng vÞ BÝ th­ TØnh uû Qu¶ng Nam - mét ®Þa bµn ®Þch th­êng xuyªn khñng bè, ®¸nh ph¸ ¸c liÖt, nh­ng víi tinh thÇn kh«ng qu¶n hy sinh, v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, ®ång chÝ th­êng xuyªn ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, kÞp thêi chØ ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng. Cuèi n¨m 1943, ®ång chÝ bÞ mËt th¸m Ph¸p b¾t vµ bÞ ®­a ®i ®µy t¹i Bu«n Mª ThuËt víi møc ¸n 25 n¨m cÊm cè. Sau khi NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (9-3-1945), ®ång chÝ ®­îc tr¶ tù do trë vÒ quª nhµ vµ tham gia Uû ban khëi nghÜa, l·nh ®¹o nh©n d©n giµnh chÝnh quyÒn nhanh gän ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc ph©n c«ng ®¶m tr¸ch nhiÖm vô míi, lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt cña Khu uû khu 5, l·nh ®¹o nh©n d©n Khu 5 kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé vµ Qu©n khu uû khu 5, nh©n d©n c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung ®· kiªn c­êng chiÕn ®Êu, chia löa víi chiÕn tr­êng chÝnh §iÖn Biªn Phñ, gãp phÇn vµo th¾ng lîi chung cña c¶ n­íc, buéc Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, Liªn khu 5 bao gåm c¶ Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn lµ chiÕn tr­êng khèc liÖt. Lùc l­îng qu©n Mü vµ ch­ hÇu cã lóc tËp trung trªn chiÕn tr­êng nµy tíi trªn 22 v¹n binh lÝnh vµ sÜ quan, cïng víi 17 v¹n ngôy qu©n vµ hµng v¹n c¶nh s¸t, d©n vÖ cã vò trang. Chóng tËp 26 trung ®¸nh ph¸, cµn quÐt, kh«ng tõ mét thñ ®o¹n d· man nµo ®Ó xo¸ sæ c¸c c¨n cø c¸ch m¹ng, lËp ra “vµnh ®ai tr¾ng” hßng ng¨n c¶n sù chi viÖn cña miÒn B¾c cho chiÕn tr­êng miÒn Nam. Trªn c­¬ng vÞ BÝ th­ Khu uû kiªm ChÝnh uû Qu©n khu 5, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· b¸m trô kiªn c­êng, tæ chøc chØ ®¹o qu©n vµ d©n Khu 5 chiÕn ®Êu kh«ng lïi b­íc. Trong nh÷ng ngµy ®en tèi cña c¸ch m¹ng miÒn Nam, Trung ­¬ng §¶ng ®· nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ s¸t thùc vÒ t×nh h×nh c¸ch m¹ng miÒn Nam cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Trªn c¬ së ý kiÕn cña ®ång chÝ, cïng víi b¶n §Ò c­¬ng vÒ c¸ch m¹ng miÒn Nam cña ®ång chÝ Lª DuÈn, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng ®· x©y dùng nªn NghÞ quyÕt 15 lÞch sö, më ®Çu thêi kú ®Êu tranh vò trang, dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng ®Ó chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng cña kÎ thï ë miÒn Nam. D­íi sù chØ ®¹o cña §¶ng bé khu 5, trùc tiÕp lµ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ®Þa bµn Khu 5 lu«n ®i ®Çu trong phong trµo thi ®ua diÖt Mü, gãp phÇn t¹o thÕ ®øng quan träng cña ta trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam. Trong cuéc ®èi ®Çu ¸c liÖt gi÷a qu©n vµ d©n c¸c tØnh miÒn Trung - T©y Nguyªn víi gÇn bèn chôc v¹n qu©n Mü - ngôy, qu©n vµ d©n ta ®· ph¸t huy tinh thÇn m­u trÝ, s¸ng t¹o, ®¸nh ®Þch b»ng trÝ tuÖ vµ tinh thÇn cña ng­êi ViÖt Nam, lµm thÊt b¹i mäi m­u ®å chiÕn l­îc cña qu©n viÔn chinh Hoa Kú cho ®Õn khi chóng ph¶i chÊp nhËn ký HiÖp ®Þnh Pari (1973), rót qu©n vÒ n­íc, t¹o tiÒn ®Ò cho sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam - mïa Xu©n 1975, ®­a non s«ng ®Êt n­íc ta thu vÒ mét mèi. Sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ph©n c«ng gi÷ chøc Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ phô tr¸ch khèi n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp - h¶i s¶n. §©y lµ c«ng viÖc míi mÎ, phøc t¹p vµ nÆng nÒ, nh­ng víi t¸c phong lµm viÖc lu«n ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, ®ång chÝ ®· xuèng nhiÒu ®Þa 27 ph­¬ng nh­ VÜnh Phóc, Hµ Nam Ninh...®Ó t×m hiÓu thùc tiÔn khã kh¨n, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ “trãi buéc” n«ng d©n, tõ ®ã cã nh÷ng kiÕn nghÞ cô thÓ víi Trung ­¬ng, tõng b­íc th¸o gì, t¹o ®µ cho viÖc h×nh thµnh t­ t­ëng “kho¸n” trong n«ng nghiÖp, më ®Çu cho thêi kú ®æi míi diÖu kú cña ®Êt n­íc. Víi nh÷ng cèng hiÕn quan träng ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam, t¹i kú häp thø nhÊt, Quèc héi kho¸ VIII, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· cã sù chØ ®¹o vµ ho¹t ®éng tÝch cùc, hiÖu qu¶ trªn lÜnh vùc lËp hiÕn vµ lËp ph¸p, nh»m bæ sung, hoµn thiÖn hÖ thèng HiÕn ph¸p vµ luËt ph¸p, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng cuéc ®æi míi cña nh©n d©n ta th¾ng lîi. Víi träng tr¸ch Chñ tÞch Uû ban söa ®æi HiÕn ph¸p, cïng víi c¸c ®ång chÝ trong Bé ChÝnh trÞ, Chñ tÞch Vâ ChÝ C«ng ®· chØ ®¹o, hoµn thµnh viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p 1980 thµnh HiÕn ph¸p míi - HiÕn ph¸p 1992, HiÕn ph¸p cña thêi kú ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ta b­íc vµo kû nguyªn héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Nh×n l¹i chÆng ®­êng t¸m m­¬i n¨m ho¹t ®éng c¸ch m¹ng gian khæ, nh­ng v« cïng vÎ vang cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, §¶ng ta vµ nh©n d©n ta rÊt tù hµo, v× ®· ®µo t¹o, gi¸o dôc vµ båi d­ìng ®­îc mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kiªn c­êng, mét ®¶ng viªn cã nghÞ lùc, trÝ tuÖ vµ b¶n lÜnh, nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng cña §¶ng. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ mét tÊm g­¬ng s¸ng vÒ ®¹o ®øc víi c¸c phÈm chÊt: cÇn kiÖm liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t­, lµ ng­êi l·nh ®¹o ®­îc nh©n d©n kÝnh träng, yªu mÕn. 28 §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG - NHµ L·NH §¹O XUÊT S¾C CñA §¶NG Vµ C¸CH M¹NG VIÖT NAM NguyÔn Xu©n Phóc* §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng sinh ra vµ lín lªn trong mét gia ®×nh trÝ thøc yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng ë x· Tam Xu©n, huyÖn Tam Kú (nay lµ huyÖn Nói Thµnh), tØnh Qu¶ng Nam. ¤ng néi cña ®ång chÝ tham gia phong trµo CÇn v­¬ng chèng Ph¸p, th©n phô lµ liÖt sÜ Vâ NghiÖm (tøc Vâ D­¬ng) - mét yÕu nh©n cña phong trµo Duy T©n ë Qu¶ng Nam, ®ång thêi lµ mét trong nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n ®Çu tiªn cña §¶ng ë Tam Kú. Cô Vâ D­¬ng võa lµ thÇy d¹y ch÷, võa lµ ng­êi truyÒn d¹y tinh thÇn yªu n­íc cho con em trong gia ®×nh, dßng téc. MËt th¸m Ph¸p ®· nhiÒu lÇn b¾t giam, tra tÊn, hµnh h¹ d· man, hßng lung l¹c tinh thÇn yªu n­íc cña cô vµ gia ®×nh. Nh­ng ®ßn roi vµ ngôc tï ®Õ quèc kh«ng thÓ lay chuyÓn ®­îc ý chÝ cña ng­êi c¸ch m¹ng, mét lßng mét d¹ gi÷ v÷ng khÝ tiÕt céng s¶n cho ®Õn h¬i thë cuèi cïng. §­îc thõa h­ëng dßng m¸u yªu n­íc, c¸ch m¹ng cña gia ®×nh, l¹i ®­îc nu«i d­ìng trªn m¶nh ®Êt quª h­¬ng Qu¶ng __________ * ñy viªn Bé ChÝnh trÞ - Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. 29 Nam - §µ N½ng cã truyÒn thèng kiªn c­êng, bÊt khuÊt chèng giÆc ngo¹i x©m, tuæi th¬ cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc ®óc rÌn trong c¸c phong trµo ®Êu tranh yªu n­íc sôc s«i chèng Ph¸p ë Trung Kú lóc bÊy giê, nh­ phong trµo §«ng Kinh NghÜa Thôc; phong trµo Duy T©n do c¸c v¨n th©n, sÜ phu nh­: Phan Ch©u Trinh, Huúnh Thóc Kh¸ng, TrÇn Quý C¸p, TrÇn Cao V©n... khëi x­íng. H­ëng øng lêi kªu gäi “ChÊn d©n khÝ, khai d©n trÝ, hËu d©n sinh” cña phong trµo Duy T©n, nhiÒu nhãm ho¹t ®éng c¸ch m¹ng ë Tam Kú, Qu¶ng Nam ®­îc thµnh lËp. Nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cèt c¸n gåm NguyÔn KÕ, NguyÔn L­îc, Vâ NghiÖm, §µo Quang HiÓn.. ®· tæ chøc tuyªn truyÒn, thøc tØnh tinh thÇn yªu n­íc, vËn ®éng nh©n d©n tiÕn hµnh biÓu t×nh, ®ßi tù do d©n chñ, chèng s­u cao, thuÕ nÆng ë Tam Kú, g©y tiÕng vang lín ë kh¾p c¸c tØnh miÒn Trung. N¨m 1926, míi 13 tuæi, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng tham gia phong trµo ®Êu tranh ®ßi th¶ cô Phan Béi Ch©u vµ truy ®iÖu cô Phan Ch©u Trinh ë phñ Tam Kú. §­îc cha vµ c¸c chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®µn anh gi¸c ngé, båi d­ìng lý luËn c¸ch m¹ng, ®ång chÝ trë thµnh ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n §«ng D­¬ng (nay lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam), th¸ng 5-1935. Trong thêi kú MÆt trËn D©n chñ (1936-1939), trªn c­¬ng vÞ BÝ th­ Phñ ñy Tam Kú, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trùc tiÕp ho¹t ®éng, chØ ®¹o x©y dùng tæ chøc §¶ng ë Tam Kú vµ tham gia x©y dùng, ph¸t triÓn c¬ së §¶ng ë c¸c huyÖn Th¨ng B×nh, Tiªn Ph­íc, §iÖn Bµn, Duy Xuyªn, Hoµ Vang, §µ N½ng. §ång thêi, tÝch cùc x©y dùng lùc l­îng c¸ch m¹ng, vËn ®éng quÇn chóng tiÕn hµnh ®Êu tranh c«ng khai vµ b¸n c«ng khai, ®ßi d©n sinh, d©n chñ, t¹o nªn phong trµo ®Êu tranh s«i næi ë c¸c ®Þa ph­¬ng, trªn ®Þa bµn c¸c tØnh Qu¶ng Nam, §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i vµ nhiÒu tØnh kh¸c ë khu vùc miÒn Trung vµ T©y Nguyªn. 30 Cuèi n¨m 1939, chiÕn tranh thÕ giíi thø II bïng næ, bän ph¶n ®éng Ph¸p ë §«ng D­¬ng trë mÆt ®µn ¸p, khñng bè phong trµo c¸ch m¹ng. MÆc dï §¶ng ta ®· kÞp thêi chØ ®¹o rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt, nh­ng ë Qu¶ng Nam, nhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o chñ chèt cña §¶ng ®· bÞ dÞch b¾t, nhiÒu tæ chøc c¬ së §¶ng bÞ ®Þch khñng bè vµ ®¸nh ph¸ ¸c liÖt. MÆc dÇu bÞ ®Þch khñng bè truy lïng g¾t gao, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vÉn b¸m ®Êt, b¸m d©n, cïng víi mét sè ®ång chÝ nh­: NguyÔn Th­ëng, NguyÔn S¾c Kim, Høa Nhung... ®øng ra thµnh lËp l¹i Phñ ñy Tam Kú (1-1940) vµ ®­îc cö lµm BÝ th­ Phñ ñy. Thùc hiÖn tinh thÇn chØ ®¹o cña Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø 6 (11-1939), ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng bé tØnh tÝch cùc x©y dùng lùc l­îng, tËp trung cho nhiÖm vô quan träng nhÊt, cÊp b¸ch nhÊt lóc nµy lµ gi¶i phãng d©n téc. D­íi sù chØ ®¹o cña ®ång chÝ, TØnh uû ®· chñ ®éng t×m b¾t liªn l¹c víi Xø ñy vµ Trung ­¬ng, kiÖn toµn c¸c tæ chøc §¶ng ë c¸c phñ, huyÖn trong tØnh. §Çu th¸ng 3-1940, TØnh ñy l©m thêi tØnh Qu¶ng Nam ®­îc thµnh lËp, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu lµm BÝ th­. Trªn c¬ së ph¸t triÓn cña phong trµo c¸ch m¹ng, cuèi th¸ng 11-1940, d­íi sù chñ tr× cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, Héi nghÞ TØnh ñy Qu¶ng Nam më réng ®· ®­îc triÖu tËp. Héi nghÞ ®· th«ng qua nhiÒu quyÕt ®Þnh quan träng nh­: kh«i phôc vµ ph¸t triÓn tæ chøc c¬ së §¶ng, cñng cè hÖ thèng tæ chøc cña tØnh §¶ng bé; th¶o luËn vÒ viÖc h­ëng øng, ñng hé cuéc khëi nghÜa Nam Kú; thµnh lËp MÆt trËn thèng nhÊt d©n téc ph¶n ®Õ tØnh Qu¶ng Nam thay cho MÆt trËn D©n chñ; ra tê b¸o Cøu quèc lµm c¬ quan tuyªn truyÒn cña tØnh §¶ng bé vµ bÇu ra Ban ChÊp hµnh tØnh §¶ng bé Qu¶ng Nam, do ®ång chÝ Hå Ty lµm BÝ th­. Nh­ng ngay sau Héi nghÞ, trªn ®­êng vµo Qu¶ng Ng·i ®Ó b¾t liªn l¹c víi Xø ñy Trung Kú, ®ång chÝ Hå Ty ®· bÞ mËt th¸m Ph¸p b¾t giam, cho nªn ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc cö lµm BÝ th­ TØnh ñy Qu¶ng Nam. 31 D­íi sù chØ ®¹o cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, c¸c tæ chøc c¬ së §¶ng vµ phong trµo c¸ch m¹ng trong tØnh ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch s©u réng; TØnh ñy ra tê b¸o Cøu Quèc vµ cö ng­êi liªn l¹c víi Trung ­¬ng. Theo chØ ®¹o cña Th­êng vô Trung ­¬ng, ®ång chÝ Vâ ChÝ c«ng tham gia thµnh lËp l¹i Xø ñy Trung Kú gåm c¸c ®ång chÝ: Lª Ch­ëng, Tr­¬ng Hoµn, Vâ Toµn (tøc Vâ ChÝ C«ng) vµ mét sè ®ång chÝ kh¸c lµm Xø ñy viªn. Th¸ng 7-1941, Xø ñy Trung Kú tæ chøc cuéc häp qu¸n triÖt NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø VIII (5-1941); sau ®ã tæ chøc triÓn khai thµnh lËp c¸c Héi Cøu quèc, c¸c ®oµn thÓ ViÖt Minh réng kh¾p trªn ®Þa bµn c¸c tØnh miÒn Trung - T©y Nguyªn. Gi÷a lóc phong trµo c¸ch m¹ng ®ang ph¸t triÓn m¹nh, th¸ng 6-1943, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng bÞ mËt th¸m Ph¸p b¾t vµ bÞ kÕt ¸n 25 n¨m cÊm cè, bÞ ®­a ®i ®µy t¹i nhµ lao Bu«n Ma ThuËt. Trong nh÷ng ngµy bÞ giam cÇm, tra tÊn, ®Çy ¶i trong ngôc tï ®Õ quèc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· thÓ hiÖn tinh thÇn kiªn trung bÊt khuÊt, gi÷ v÷ng khÝ tiÕt cña ng­êi céng s¶n. Sau khi NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (9-3-1945), ®ång chÝ ®­îc tr¶ tù do, trë vÒ quª nhµ, kh«ng mét ngµy nghØ ng¬i, ®ång chÝ lao ngay vµo c«ng t¸c chuÈn bÞ khëi nghÜa, ®­îc cö vµo Ban l©m thêi TØnh ñy vµ Uû ban khëi nghÜa tØnh Qu¶ng Nam. Nghe theo lêi hiÖu triÖu cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, c¬ héi ngµn n¨m cã mét ®Ó nh©n d©n ta giµnh ®éc lËp, tù do ®· ®Õn, ph¶i chíp lÊy thêi c¬ khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. ChØ trong vßng ch­a ®Çy 10 ngµy, cïng víi c¸c ®ång chÝ trong Th­êng vô TØnh ñy, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· l·nh ®¹o nh©n d©n c¸c ®Þa ph­¬ng tØnh Qu¶ng Nam khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn nhanh gän; ®Õn ngµy 26-8-1945, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®· ®­îc thµnh lËp ë thµnh phè §µ N½ng, kÕt thóc mét thêi kú lÞch sö h¬n 80 n¨m d­íi ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Ph¸p. 32 Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc ph©n c«ng ®¶m tr¸ch nhiÖm vô míi, lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt cña Liªn khu uû Khu 5. Víi kinh nghiÖm cña m×nh, ®ång chÝ ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc x©y dùng, cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ë c¸c tØnh miÒn Trung - T©y Nguyªn. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p bïng næ, ®ång chÝ ®­îc §¶ng ph©n c«ng phô tr¸ch c«ng t¸c qu©n sù, x©y dùng lùc l­îng vò trang Liªn khu 5, l·nh ®¹o nh©n d©n Liªn khu 5 kh¸ng chiÕn, ®ång thêi lµm nhiÖm vô quèc tÕ gióp hai n­íc b¹n Lµo vµ Campuchia. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé vµ Qu©n khu uû khu 5, nh©n d©n c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung ®· kiªn c­êng chiÕn ®Êu, lËp lªn nh÷ng chiÕn c«ng vang déi nh­ chiÕn th¾ng ®Ìo H¶i V©n (§µ N½ng), chiÕn th¾ng An Khª (B×nh §Þnh)..., gãp phÇn lµm ph¸ s¶n chiÕn l­îc “§¸nh nhanh, th¾ng nhanh” cña ®Þch. Trªn c­¬ng vÞ ®¹i diÖn l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu©n ®éi ta t¹i Lµo vµ Campuchia, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· chØ huy qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam s¸t c¸nh cïng víi qu©n vµ d©n c¸c n­íc b¹n Lµo - Campuchia tiÕn hµnh kh¸ng chiÕn, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch, buéc qu©n ®éi viÔn chinh Ph¸p ph¶i ph©n t¸n lùc l­îng trªn c¸c chiÕn tr­êng §«ng B¾c Campuchia, chiÕn tr­êng Trung vµ H¹ Lµo, chiÕn tr­êng T©y Nguyªn, chia löa víi chiÕn tr­êng chÝnh §iÖn Biªn Phñ, gãp phÇn vµo th¾ng lîi chung cña c¶ n­íc, buéc chÝnh phñ Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ (7- 1954), lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam. §Çu n¨m 1953, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc Trung ­¬ng triÖu tËp ra ViÖt B¾c, tham dù Héi nghÞ toµn quèc cña §¶ng ®Ó bµn vÒ LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt. Sau ®ã, ®ång chÝ ®­îc gi÷ l¹i ë miÒn B¾c tham gia c«ng t¸c ph¸t ®éng quÇn chóng ®Êu tranh gi¶m t«, c¶i c¸ch ruéng ®Êt vµ chØnh ®èn tæ chøc. Víi bÒ dµy kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn chØ ®¹o “kh¸ng chiÕn kiÕn quèc” ë 33 miÒn Trung, ®ång chÝ kh«ng ®ång t×nh víi ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc tiÕn hµnh trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt cña nhiÒu ®Þa ph­¬ng. §ång chÝ th¼ng th¾ng gãp ý, phª ph¸n c¸ch lµm rËp khu«n, gi¸o ®iÒu dùa vµo kinh nghiÖm n­íc ngoµi mét c¸ch m¸y mãc, thiÕu d©n chñ, kh«ng lµm ®óng chÝnh s¸ch ®oµn kÕt n«ng d©n, ®oµn kÕt d©n téc cña §¶ng vµ B¸c Hå, dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm, tæn thÊt cho c¸ch m¹ng. Còng chÝnh tõ kinh nghiÖm ®au xãt vµ bµi häc ®­îc rót ra tõ “C¶i c¸ch ruéng ®Êt” vµ “Söa sai” cña §¶ng ta, sau nµy c¸ch m¹ng miÒn Nam ®· gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ chÝnh s¸ch ®èi víi n«ng d©n ë vïng gi¶i phãng. Sau ngµy HiÖp nghÞ Gi¬nev¬ ®­îc ký kÕt (7-1954), miÒn B¾c ®­îc gi¶i phãng, miÒn Nam tõ vÜ tuyÕn 17 trë vµo, trong ®ã cã quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, vÉn n»m d­íi sù kiÓm so¸t cña kÎ thï. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®Ò nghÞ Bé ChÝnh trÞ vµ B¸c Hå cho phÐp quay trë vÒ c«ng t¸c ë miÒn Nam. §­îc Bé ChÝnh trÞ vµ B¸c Hå chÊp thuËn, cuèi th¸ng 7-1954, ®ång chÝ bÝ mËt trë vÒ Khu 5, víi c­¬ng vÞ Phã BÝ th­ Khu ñy, (®Õn 1955, ®ång chÝ TrÇn L­¬ng - BÝ th­ Khu ñy ®i tËp kÕt, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc cö lµm quyÒn BÝ th­ vµ BÝ th­ Khu ñy Khu 5). Trong nh÷ng th¸ng ngµy ®en tèi cña c¸ch m¹ng miÒn Nam, khi chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm lª m¸y chÐm, khñng bè phong trµo c¸ch m¹ng (1954-1959), trªn c­¬ng vÞ BÝ th­ Khu uû, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· b¸m trô kiªn c­êng, tæ chøc chØ ®¹o qu©n vµ d©n Khu 5 rót vµo bÝ mËt, b¸m ®Êt, b¸m d©n, gi÷ g×n lùc l­îng, ®éng viªn c¸n bé, ®¶ng viªn kh«ng lïi b­íc tr­íc sù tµn b¹o cña kÎ thï. §ång chÝ ®· nhiÒu lÇn trùc tiÕp xuèng nghiªn cøu, thÞ s¸t c¸c ®Þa bµn c¬ së, chøng kiÕn sù khñng bè, th¶m s¸t d· man cña ®Þch víi ®ång bµo vµ c¸n bé ta ë Ng©n S¬n, Duy Xuyªn, Chî §­îc (Th¨ng B×nh), VÜnh Trinh v.v.. §ång chÝ ®· ph¶n ¸nh nh÷ng ý kiÕn, nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ mét c¸ch s¸t thùc vÒ t×nh h×nh c¸ch m¹ng miÒn Nam víi Trung ­¬ng §¶ng. Trªn c¬ së ý 34 kiÕn cña ®ång chÝ, cïng víi b¶n §Ò c­¬ng vÒ c¸ch m¹ng miÒn Nam cña ®ång chÝ Lª DuÈn, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ®· x©y dùng nªn NghÞ quyÕt 15 lÞch sö; b¾t ®Çu thêi kú ®Êu tranh vò trang, dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng ®Ó chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng; lµm ph¸ s¶n chiÕn l­îc “chiÕn tranh ®Æc biÖt” cña ®Õ quèc Mü vµ tay sai. Trong suèt cuéc chiÕn tranh chèng Mü, cøu n­íc gian khæ, ¸c liÖt, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc trao thªm nhiÒu träng tr¸ch míi: Phã BÝ th­ Trung ­¬ng Côc miÒn Nam, Phã Chñ tÞch MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam... nh­ng chñ yÕu ®ång chÝ vÉn g¾n bã víi chiÕn tr­êng Khu 5, víi c­¬ng vÞ BÝ th Khu ñy, ChÝnh ñy Qu©n khu 5. Khu 5 thêi kú nµy, bao gåm c¶ Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn, lµ chiÕn tr­êng khèc liÖt. Lùc l­îng qu©n Mü vµ ch hÇu cã lóc tËp trung t¹i ®©y trªn 22 v¹n binh lÝnh vµ sÜ quan, cïng víi 17 v¹n ngôy qu©n vµ hµng v¹n c¶nh s¸t, d©n vÖ cã vò trang. Chóng liªn tôc ®¸nh ph¸, cµn quÐt, kh«ng tõ mét thñ ®o¹n d· man nµo ®Ó xo¸ sæ c¸c c¨n cø c¸ch m¹ng, lËp ra “vµnh ®ai tr¾ng” hßng ng¨n c¶n sù chi viÖn cña miÒn B¾c cho chiÕn tr­êng Nam Bé. D­íi sù chØ ®¹o cña §¶ng bé khu 5, trùc tiÕp lµ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ®Þa bµn khu 5 lu«n ®i ®Çu trong phong trµo thi ®ua diÖt Mü, gãp phÇn t¹o thÕ ®øng quan träng cña ta trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam. Trong cuéc ®èi ®Çu ¸c liÖt gi÷a qu©n vµ d©n c¸c tØnh miÒn Trung - T©y Nguyªn víi lùc l­îng qu©n sù cña Hoa Kú vµ bÌ lò tay sai, qu©n vµ d©n Khu 5 ®· thÓ hiÖn chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng v« song. M¶nh ®Êt Qu¶ng Nam - §µ N½ng víi c¸c chiÕn th¾ng vang déi: Nói Thµnh, Chu Lai... tá râ quyÕt t©m ®¸nh Mü vµ th¾ng Mü, ®­îc §¶ng vµ B¸c Hå tÆng danh hiÖu “Qu¶ng Nam - §µ N½ng trung dòng kiªn c­êng, ®i ®Çu diÖt Mü”. Qu©n vµ d©n Khu 5 ghi thªm vµo lÞch sö d©n téc 35 nh÷ng chiÕn c«ng hiÓn h¸ch: V¹n T­êng, Pl©ycu.. gãp phÇn cïng qu©n d©n miÒn Nam, lµm thÊt b¹i mäi m­u ®å chiÕn thuËt vµ chiÕn l­îc cña x©m l­îc Mü; lµm ph¸ s¶n chiÕn l­îc “chiÕn tranh côc bé”, “ViÖt Nam hãa chiÕn tranh”; buéc chóng ph¶i chÊp nhËn ký HiÖp ®Þnh Pari (1973), rót qu©n ®éi ra khái miÒn Nam ViÖt Nam, t¹o tiÒn ®Ò cho sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc mïa Xu©n 1975. Sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ph©n c«ng gi÷ chøc Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ phô tr¸ch khèi n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp - h¶i s¶n. §©y lµ c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p vµ míi mÎ. Sau chiÕn tranh, ®Êt n­íc bÞ tµn ph¸, hËu qu¶ chiÕn tranh hiÖn h÷u ë kh¾p n¬i, s¶n xuÊt thiÕu nguyªn liÖu, n¨ng l­îng, ph©n bãn. N¹n ®ãi xuÊt hiÖn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, mét phÇn v× s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bÞ ®¶o lén do hîp t¸c hãa µo ¹t, thiÕu nguån vèn s¶n xuÊt, qu¶n lý láng lÎo, v« tr¸ch nhiÖm; Nhµ n­íc thiÕu hµng hãa ®Ó trao ®æi víi n«ng d©n, l¹m ph¸t phi m·, ®ång tiÒn mÊt gi¸. C¸c n­íc t b¶n phèi hîp víi nhau bao v©y kinh tÕ n­íc ta; khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi diÔn ra s©u s¾c trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Trªn c­¬ng vÞ Phã Thñ t­íng phô tr¸ch N«ng - L©m - Ng nghiÖp, víi t¸c phong lµm viÖc lu«n ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· xuèng nhiÒu ®Þa ph­¬ng nh­ VÜnh Phóc, Hµ Nam, Ninh B×nh, H¶i Phßng...®Ó t×m hiÓu thùc tiÔn, nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh bÊt cËp, trãi buéc n«ng d©n cña c¬ chÕ quan liªu bao cÊp. Víi ®øc tÝnh kiªn tr×, mµy mß t×m tßi, nghiªn cøu, ®ång chÝ ®· dÇn dÇn n¾m b¾t ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh b¶n chÊt g©y ra sù tr× trÖ, bÊt cËp, tõ ®ã cã nh÷ng kiÕn nghÞ cô thÓ víi Trung ­¬ng, tõng b­íc th¸o gì khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ ñng hé viÖc h×nh thµnh t­ t­ëng “kho¸n” trong n«ng nghiÖp, më ®Çu cho thêi kú ®æi míi diÖu kú cña ®Êt n­íc. Víi nh÷ng cèng hiÕn quan träng ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam, t¹i kú häp 36 thø nhÊt, Quèc héi kho¸ VIII (1987), ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· cã sù chØ ®¹o vµ ho¹t ®éng tÝch cùc, hiÖu qu¶ trªn nhiÒu lÜnh vùc: kinh tÕ - x· héi, quèc phßng - an ninh, ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ trªn lÜnh vùc lËp hiÕn vµ lËp ph¸p, nh»m bæ sung, hoµn thiÖn hÖ thèng HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ khung ph¸p lý vµ m«i tr­êng s¶n xuÊt cña c«ng cuéc ®æi míi, gãp phÇn ®em ®Õn “th¾ng lîi to lín, cã ý nghÜa lÞch sö” cña nh©n d©n ta. Trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch Uû ban söa ®æi HiÕn ph¸p, d­íi sù l·nh ®¹o cña Bé ChÝnh trÞ, ®ång chÝ ®· trùc tiÕp chØ ®¹o c¸c c¬ quan chuyªn m«n hoµn thµnh viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p 1980 thµnh HiÕn ph¸p 1992, HiÕn ph¸p cña thêi kú ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ta b­íc vµo kû nguyªn héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Nh×n l¹i chÆng ®­êng ho¹t ®éng c¸ch m¹ng l©u dµi, gian khæ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ mét tÊm g­¬ng kiªn trung bÊt khuÊt, mét nhµ c¸ch m¹ng cã nghÞ lùc vµ b¶n lÜnh phi th­êng, nhµ l·nh ®¹o xuÊt s¾c cña §¶ng vµ c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi phÈm chÊt ®¹o ®øc trong s¸ng: cÇn, kiÖm liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­; hÕt mùc trung thµnh víi tæ quèc, tËn tuþ víi c«ng viÖc, suèt ®êi phÊn ®Êu hy sinh phôc vô Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n. §ång chÝ lµ ng­êi l·nh ®¹o ®­îc nh©n d©n yªu mÕn, kÝnh träng; ng­êi b¹n thuû chung, trong s¸ng trong con m¾t cña b¹n bÌ quèc tÕ. Tªn tuæi vµ sù nghiÖp cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· vµ sÏ m·i m·i lµ tÊm g­¬ng s¸ng cho c¸c thÕ hÖ ng­êi ViÖt Nam häc tËp, noi theo. 37 B¶N LÜNH Vµ NH¢N C¸CH §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG: T¦ T¦ëNG TÊN C¤NG, TÝNH QUYÕT §O¸N Vµ T¤N TRäNG THùC TIÔN NguyÔn V¨n Chi * Sinh ra trong mét gia ®×nh nhµ Nho, tõ nhá ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc gi¸o dôc vÒ tinh thÇn d©n téc, yªu n­íc vµ chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu chÝ sü ®Êt Qu¶ng nh­: Hoµng DiÖu, TrÇn Quý C¸p, Phan Ch©u Trinh, Huúnh Thóc Kh¸ng.... vµ c¸c phong trµo ®Êu tranh chèng thuÕ, ®ßi d©n sinh d©n chñ cña d©n chóng vïng Nam Trung Kú. Do ®ã, ®ång chÝ sím gi¸c ngé c¸ch m¹ng, ho¹t ®éng trong phong trµo thanh niªn tõ n¨m 1930 ®Õn 1934 do nh÷ng ng­êi céng s¶n tæ chøc. N¨m 1935, ®ång chÝ ®­îc kÕt n¹p vµo §¶ng Céng s¶n §«ng D­¬ng, nay lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Tr¶i qua bao th¨ng trÇm cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ nhÊt lµ thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Mü, ®ång chÝ ®· giµnh trän cuéc ®êi cho Tæ quèc, cho ®Êt n­íc ®Ó h«m nay chóng ta ®­îc h­ëng h¹nh phóc trong __________ * Nguyªn ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Chñ nhiÖm ñy ban kiÓm tra Trung ­¬ng, nguyªn BÝ th­ TØnh ñy Qu¶ng Nam - §µ N½ng. 38 hßa b×nh. Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ lµ tÊm g­¬ng s¸ng cho chóng ta noi theo. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· tr¶i qua nhiÒu c­¬ng vÞ chñ chèt kh¸c nhau cña §¶ng vµ Nhµ n­íc qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng. Dï bÞ ®Þch b¾t tra tÊn, tï ®µy, kÕt ¸n tï chung th©n, nh­ng ®ång chÝ kh«ng sên lßng, quyÕt theo §¶ng, theo c¸ch m¹ng ®Õn cïng. §ång chÝ lµ mÉu ng­êi “sèng hÕt lßng v× §¶ng, v× d©n, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cao ®Ñp cña ng­êi céng s¶n, cèng hiÕn trän ®êi cho Tæ quèc chóng ta”. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, t¹i chiÕn tr­êng Qu¶ng §µ thuéc Khu 5 còng nh­ sau hßa b×nh n¨m 1975, t«i kh«ng thÓ nµo quªn h×nh ¶nh cña mét ng­êi anh, ng­êi ®ång chÝ lu«n cã t©m hån cao ®Ñp, b×nh tÜnh, s¸ng suèt vµ quyÕt liÖt trong l·nh ®¹o, v­ît qua nhiÒu t×nh huèng khã kh¨n vµ khèc liÖt nhÊt ë chiÕn tr­êng, lu«n lu«n cã ý chÝ tiÕn c«ng, ®· ®¸nh lµ quyÕt th¾ng. Tªn tuæi cña ®ång chÝ g¾n liÒn víi qu©n vµ d©n c¶ n­íc nãi chung, qu©n vµ d©n Khu 5 nãi riªng, mäi ng­êi ®Òu gäi ®ång chÝ víi c¸i tªn tr×u mÕn lµ anh N¨m, b¸c N¨m th©n th­¬ng vµ yªu quý, ®ã lµ ng­êi anh, ng­êi ®ång chÝ trong ®¹i gia ®×nh c¸ch m¹ng. ë chiÕn tr­êng, ®ång chÝ lu«n lµ ng­êi chØ huy tin cËy, lµ chç dùa v÷ng ch¾c vÒ tinh thÇn cña c¸n bé vµ chiÕn sÜ. §ång chÝ ®­îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø III (n¨m 1960) bÇu lµm ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng, lµm BÝ th­ Khu ñy Khu 5. N¨m 1962, lµm Phã Chñ tÞch §oµn Chñ tÞch ñy ban Trung ­¬ng MÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng miÒn Nam, Phã BÝ th Trung ­¬ng Côc miÒn Nam trùc tiÕp phô tr¸ch Khu ñy vµ ChÝnh ñy Qu©n Khu 5. Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña ®ång chÝ ®· ®­îc §¶ng vµ nh©n d©n ta t«n vinh, ®¸nh gi¸ cao vÒ c«ng lao ®ãng gãp to lín cña ®ång chÝ, lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o xuÊt s¾c nhÊt 39 trong phong trµo ®Êu tranh c¸ch m¹ng, mét ng­êi con ­u tó cña ®Êt Qu¶ng Nam - §µ N½ng trung dòng kiªn c­êng. §ã lµ nh÷ng chiÕn c«ng vang déi cña trËn ®¸nh Mü ë Nói Thµnh, ®ång chÝ ®· ®óc kÕt thùc tiÔn víi ph­¬ng ch©m hai ch©n ba mòi gi¸p c«ng, s©u s¸t phong trµo, chØ ®¹o cô thÓ tæ chøc x©y dùng lùc l­îng, x©y dùng c¬ së, b¸m ®Êt, b¸m d©n, ph¸t huy chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng, tæ chøc quÇn chóng næi dËy “diÖt ¸c, ph¸ k×m”, gãp phÇn cïng c¶ n­íc ®¸nh b¹i c¸c chiÕn l­îc “chiÕn tranh ®Æc biÖt”, “chiÕn tranh côc bé” vµ “ViÖt Nam hãa chiÕn tranh” cña kÎ thï. T«i nghÜ ®©y lµ sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn cã tÝnh khoa häc vµ lÞch sö, ®­a lý luËn vµo thùc tiÔn ë n­íc ta, vËn dông tµi t×nh vµ s¸ng suèt vµo thùc tiÔn cña Khu 5. Chóng ta kh«ng thÓ kh«ng g¾n nh÷ng chiÕn tÝch mµ qu©n d©n Khu 5 do ®ång chÝ l·nh ®¹o ®· giµnh ®­îc trong chiÕn dÞch tæng tÊn c«ng mïa Xu©n MËu Th©n n¨m 1968. §Æc biÖt lµ sau khi Mü xuèng thang rót qu©n, chÞu ngåi vµo bµn Héi nghÞ Pari tõ n¨m 1968 - 1973. HiÖp ®Þnh Pari ký kÕt th¸ng 1-1973, nh©n d©n ta t­ëng lµ hßa b×nh ®· ®­îc lËp l¹i, nh­ng ®Þch lËt läng vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh, chóng ra søc lÊn ®Êt, giµnh d©n, chiÕn tr­êng vÉn ®æ m¸u. Khu 5 lµ vïng ®Êt tr¶i dµi cña vïng T©y Nguyªn vµ duyªn h¶i miÒn Trung, cã cø ®iÓm quan träng sè 2 cña ngôy quyÒn Sµi Gßn lµ §µ N½ng mµ chóng lµm tæng hµnh dinh cña Bé T lÖnh vïng 1 chiÕn thuËt. Th¸ng 5-1974, thùc hiÖn sù l·nh ®¹o cña Bé ChÝnh trÞ, Qu©n ñy Trung ­¬ng, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi t­ c¸ch lµ BÝ th­ Khu ñy 5, ChÝnh ñy Qu©n khu 5 ®· häp bµn kÕ ho¹ch tÊn c«ng quËn lþ Th­îng §øc c¸ch §µ N½ng 50km vÒ phÝa T©y Nam, lµ n¬i trÊn thñ cña §µ N½ng. TÊn c«ng Th­îng §øc còng lµ ®Ó ta nghiªn cøu kh¶ n¨ng øng phã cña lùc l­îng chñ lùc ngôy sau khi qu©n Mü rót. N¬i ®©y, Tæng thèng ngôy quyÒn Sµi 40 Gßn NguyÔn V¨n ThiÖu ®· tÆng danh hiÖu “M¾t ngäc cña ®Çu Rång”, TØnh tr­ëng Qu¶ng Nam mÖnh danh lµ “C¸nh cöa thÐp”. Chóng xem ®ã lµ niÒm tù hµo, lµ chç dùa ®¸ng tin cËy cña vïng 1 chiÕn thuËt, cña c¨n cø qu©n sù liªn hîp h¶i lôc kh«ng qu©n §µ N½ng. ChØ ®¹o chiÕn dÞch nµy, ta kÕt hîp ba lùc l­îng lµ: bé ®éi chñ lùc, bé ®éi ®¹i ph­¬ng vµ d©n qu©n du kÝch cïng sù næi dËy cña quÇn chóng. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng chØ ®¹o: “ChiÕn dÞch Th­îng §øc ph¶i th¾ng c¶ vÒ qu©n sù lÉn chÝnh trÞ”. §ã lµ quyÕt t©m cña ng­êi chØ huy vµ qu©n ta ®· giµnh chiÕn th¾ng, gi¶i phãng hoµn toµn Th­îng §øc. Héi nghÞ Bé ChÝnh trÞ tõ ngµy 30-9 ®Õn 8-10-1974 lu«n nhÊn m¹nh chiÕn th¾ng Th­îng §øc ®Ó kh¼ng ®Þnh thªm thêi c¬ cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, cho chiÕn l­îc víi nh÷ng trËn quyÕt chiÕn giµnh toµn th¾ng. Tõ chiÕn th¾ng Th­îng §øc g¾n liÒn víi Khu 5 mµ Bé ChÝnh trÞ häp th¸ng 10-1974 nhËn ®Þnh t×nh h×nh vµ thêi c¬ chiÕn l­îc míi, chän chiÕn tr­êng T©y Nguyªn lµ chiÕn tr­êng chÝnh trong ho¹t ®éng mïa kh« cña toµn miÒn Nam. Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh lÊy Bu«n Ma Thuét lµm môc tiªu chñ yÕu cña chiÕn dÞch Nam T©y Nguyªn v× ®©y lµ thÞ x· cña tØnh §¾k L¾k, n»m trªn trôc ®­êng 14 vµ 21, thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn chiÕn ®Êu tõ c¸c tØnh T©y Nguyªn xuèng duyªn h¶i miÒn Trung vµ vµo Nam Bé, réng ®­êng cho gi¶i phãng toµn miÒn Nam. §Ó ®¸nh nghi binh ®Þch, Qu©n ñy Trung ­¬ng giao cho Qu©n khu 5 ®­a S­ ®oµn 3 c¾t ®­êng 19 tiªu diÖt mét sè ®Þch tõ An Khª ®Õn B×nh Khª, buéc chóng ph¶i ®­a Trung ®oµn 45 tõ §¾k L¾k ra Pleiku ®Ó ®èi phã víi qu©n chñ lùc ta. Ta tÊn c«ng gi¶i phãng thÞ x· Bu«n Ma Thuét. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· nhanh chãng chØ ®¹o thµnh lËp ñy ban Qu©n qu¶n thÞ x· ®Ó ra m¾t nh©n d©n, ph¸t ®éng quÇn chóng diÖt ¸c, ph¸ 41 k×m. Sau ®ã, ®ång chÝ ®Ò xuÊt víi Bé ChÝnh trÞ, Qu©n ñy Trung ­¬ng thõa th¾ng x«ng lªn gi¶i phãng §µ N½ng. ChiÕn th¾ng Bu«n Ma Thuét ®· ®i vµo lÞch sö, lµ mét trong nh÷ng chiÕn th¾ng oanh liÖt nhÊt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, më mµn cho Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc. Nãi ®Õn chiÕn th¾ng nµy, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn sù ®ãng gãp quan träng cña qu©n vµ d©n Khu 5, trong ®ã cã vai trß cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng víi c­¬ng vÞ BÝ th­ Khu ñy, ChÝnh ñy Qu©n khu 5. Sau hßa b×nh, t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IV (1976), ®ång chÝ ®­îc bÇu vµo Bé ChÝnh trÞ, gi÷ chøc vô Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ. N¨m 1982, t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø V, ®ång chÝ tiÕp tôc lµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, lµm Th­êng trùc Ban BÝ th­. T¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (1986), ®ång chÝ tiÕp tôc ®­îc bÇu vµo Bé ChÝnh trÞ. §Õn th¸ng 4-1987, ®ång chÝ ®­îc Quèc héi bÇu lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc. Dï ®¶m nhiÖm bÊt cø chøc vô nµo ®ång chÝ lu«n g¾n bã cuéc ®êi m×nh víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng, cña d©n téc, häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng B¸c Hå vÜ ®¹i, sèng cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­. Trong chØ ®¹o, ®ång chÝ ®· ®­a ra nhiÒu quyÕt s¸ch míi trong x©y dùng chñ nghÜa x· héi. §ã lµ tham m­u cho Trung ­¬ng §¶ng ra ChØ thÞ 100 vÒ kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp, gãp phÇn th¸o gì tr× trÖ trong n«ng nghiÖp, ®iÒu quan träng h¬n lµ më ra mét niÒm tin cña d©n ®èi víi §¶ng nh»m x©y dùng nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®i vµo thêi kú míi. C¸ nh©n t«i kh«ng thÓ nãi hÕt ®­îc nh÷ng ®ãng gãp to lín cña ®ång chÝ víi §¶ng, Nhµ n­íc ta. Tõ ®¸y lßng m×nh, khi nghÜ vÒ nh÷ng cèng hiÕn cña ®ång chÝ cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng, t«i kh«ng khái båi håi xóc ®éng, tá lßng c¶m phôc ®èi víi ®ång chÝ 42 Vâ ChÝ C«ng, ng­êi con ­u tó cña §¶ng, ng­êi l·nh ®¹o xuÊt s¾c cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. T«i mong trong mçi chóng ta còng nh­ thÕ hÖ h«m nay vµ mai sau lu«n thÊm s©u lêi nh¾c nhë cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng: “Ng­êi chiÕn sü céng s¶n ph¶i lu«n rÌn luyÖn phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, ph¶i cã tinh thÇn cÇn kiÖm, liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t­, ph¶i lu«n ®Æt lîi Ých c¸ch m¹ng lªn trªn hÕt nh­ B¸c Hå ®· d¹y, cã nh­ vËy míi ®­îc d©n tin yªu, quý träng”. Dï b©y giê ®ång chÝ kh«ng cßn n÷a nh­ng h×nh ¶nh con ng­êi, lßng tËn tôy cña ®ång chÝ lu«n kh¾c s©u trong t©m kh¶m chóng ta, nh÷ng ng­êi ®ang sèng h·y lµm g× cho d©n ta, cho §¶ng vµ Tæ quèc ta m·i m·i tr­êng tån. 43 T¦ëNG NHí B¸C Vâ CHÝ C¤NG NguyÔn ThÞ B×nh* B¸c Vâ ChÝ C«ng quª ë x· Tam Xu©n, huyÖn Nói Thµnh, tØnh Qu¶ng Nam. Theo c¸c ®ång chÝ ë Qu¶ng Nam, b¸c C«ng ®· gi¸c ngé c¸ch m¹ng qua c¸c phong trµo ®Êu tranh ®ßi d©n sinh, d©n chñ cña nh©n d©n Nam Trung Kú, ®Æc biÖt ®¸m tang cô Phan Chu Trinh ®· cã ¶nh h­ëng lín ®èi víi cuéc ®êi ho¹t ®éng yªu n­íc cña b¸c. B¸c ®­îc kÕt n¹p vµo §¶ng Céng s¶n §«ng D­¬ng (nay lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam) n¨m 1935, vµ tõ ®ã suèt 60 n¨m, b¸c tham gia cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, råi ®Õ quèc Mü x©m l­îc, kh«ng hÒ lïi b­íc tr­íc bÊt cø sù hy sinh gian khæ nµo. B¸c ®· cã nhiÒu ®ãng gãp to lín cho sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc vµ thèng nhÊt ®Êt n­íc. B¸c ®· cã nh÷ng chñ tr­¬ng ®Êu tranh rÊt t¸o b¹o, nh­ng còng rÊt s¸ng suèt, mµ anh em tõng chiÕn ®Êu d­íi sù l·nh ®¹o cña B¸c kÓ l¹i nh nh÷ng huyÒn tho¹i... TÊt c¶ nh÷ng cèng hiÕn quan träng ®ã xuÊt ph¸t tõ lßng yªu n­íc thiÕt tha, lu«n g¾n bã s©u s¾c víi d©n, coi träng nguyÖn väng vµ lîi Ých cña d©n, tõ ®ã mµ d¸m quyÕt ®o¸n, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm trong nh÷ng t×nh huèng quan träng, quyÕt ®Þnh. __________ * Nguyªn Phã Chñ tÞch n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. 44 T«i thuéc thÕ hÖ ®µn em, kh«ng ®­îc sèng vµ lµm viÖc víi b¸c Vâ ChÝ C«ng nhiÒu, nh­ng víi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®­îc nghe, ®­îc biÕt vÒ b¸c, t«i c¶m thÊy hÕt søc tù hµo vÒ con ng­êi ®Æc biÖt ­u tó cña ®Êt Qu¶ng, quª h­¬ng t«i. Khi vÒ Héi An, t«i ®­îc c¸c ®ång chÝ kÓ l¹i vÒ cuéc c­íp chÝnh quyÒn ë Héi An n¨m 1945. Sau khi ra tï th¸ng 3-1945, b¸c C«ng tham gia chuÈn bÞ lùc l­îng cho cuéc Tæng khëi nghÜa C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m. Chñ tr­¬ng ë nhiÒu n¬i lµ ph¶i giµnh chÝnh quyÒn ë n«ng th«n tr­íc, råi t¹o ¸p lùc giµnh chÝnh quyÒn ë ®« thÞ. Nh­ng khi ph©n tÝch cô thÓ t×nh h×nh ®Þch ë ®Þa ph­¬ng, b¸c C«ng quyÕt ®Þnh ph¶i c­íp chÝnh quyÒn ë thÞ x· Héi An tr­íc. Thùc tÕ cho thÊy nhËn ®Þnh còng nh­ chñ tr­¬ng cña b¸c C«ng lµ ®óng. Ngµy 17-8-1945, nh©n d©n Héi An ®· ®øng lªn giµnh chÝnh quyÒn - tr­íc h¬n nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong tØnh. N¨m 1959-1960, trong lóc ë miÒn Nam, ®Þch khñng bè khèc liÖt, nhiÒu c¬ së cña ta ë ®ång b»ng bÞ tan vì, b¸c C«ng cïng víi mét sè l·nh ®¹o cña Khu 5 ®· sím ph¸t triÓn lùc l­îng kh¸ng chiÕn, x©y dùng lµng chiÕn ®Êu ë vïng miÒn nói, ®ång thêi cã ph­¬ng thøc ®Êu tranh thÝch hîp ë ®ång b»ng. Trªn c¬ së ®ã, b¸c ®· xin Trung ­¬ng ®­îc võa ®Êu tranh chÝnh trÞ, võa ®Êu tranh vò trang, thùc hiÖn chiÕn thuËt “hai ch©n, ba mòi”. Nh÷ng suy nghÜ s¸ng t¹o cña b¸c xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ ®ã ch¾c ch¾n ®· gãp phÇn quan träng ®Ó Trung ­¬ng §¶ng ra NghÞ quyÕt 15, chuyÓn h­íng cuéc ®Êu tranh võa kÕt hîp ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang, ®Èy ®Þch vµo thÕ ngµy cµng lóng tóng, thÊt b¹i, ng­îc l¹i ®· t¹o thÕ cho qu©n d©n ta giµnh th¾ng lîi tõng b­íc, ®i ®Õn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn. Trong chiÕn dÞch mïa Xu©n n¨m 1975, theo t«i ®­îc biÕt, còng do ®Ò xuÊt cña B¸c, qu©n d©n ta ®· chän ®¸nh chiÕm sím §µ N½ng, mét c¨n cø chiÕn l­îc qu©n sù quan träng cña ngôy quyÒn Sµi Gßn, t¹o ®µ cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü th¾ng lîi, gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. 45 Sau n¨m 1975, trong hoµn c¶nh míi, trªn c­¬ng vÞ kh¸c nhau, ng­êi ta còng ng¹c nhiªn thÊy b¸c C«ng còng ph¸t hiÖn ra nhiÒu vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n­íc vµ ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi... NhiÒu ng­êi vÉn nhí ®Õn vai trß cña b¸c ®èi víi ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng vµ chñ tr­¬ng “kho¸n 10” cña Bé ChÝnh trÞ. Lµm Phã Thñ t­íng kiªm Bé tr­ëng Bé N«ng nghiÖp mét thêi gian ng¾n, qua kh¶o s¸t t×nh h×nh tr× trÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt qua nghiªn cøu ë H¶i Phßng, b¸c ph¸t hiÖn mét sè n¬i thùc hiÖn “kho¸n chui” ®Òu ®¹t kÕt qu¶ v­ît tréi so víi nh÷ng n¬i kh¸c. §i s©u, b¸c thÊy trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn cã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi n«ng d©n cã ®éng c¬, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy s¶n xuÊt tèt h¬n. B¸c ®· ®Ò xuÊt víi Trung ­¬ng ra ChØ thÞ 100. §Ó lµm cho l·nh ®¹o §¶ng ®ång t×nh, còng ph¶i tr¶i qua ®Êu tranh vµ thuyÕt phôc. Víi tÝnh t×nh lu«n lu«n ®iÒm ®¹m, kiªn tr×, b¸c C«ng ®· lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Thêi gian b¸c C«ng lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, víi c­¬ng vÞ lµ Chñ nhiÖm ñy ban §èi ngo¹i Quèc héi, t«i ®­îc dù mét sè cuéc häp do b¸c chñ tr×. B¸c lu«n khoan thai gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò sau khi l¾ng nghe ý kiÕn mäi ng­êi. T«i ®­îc nghe nhiÒu ®ång chÝ nãi l¹i, b¸c th­êng nh¾c nhë anh em “nªn l¾ng nghe d©n”. Khi mét chñ tr­¬ng cña §¶ng mµ c¸n bé vµ nh©n d©n cã nhiÒu ý kiÕn, th× cÇn xem l¹i chñ tr­¬ng ®· chÝnh x¸c ch­a, vÊn ®Ò nµo sai víi thùc tiÔn cuéc sèng, sai víi lîi Ých cña d©n. T«i nghÜ, bµi häc lín nhÊt t«i rót ra tõ nh÷ng suy nghÜ vµ hµnh ®éng ®óng ®¾n, s©u s¾c cña b¸c Vâ ChÝ C«ng chÝnh lµ “lÊy d©n lµm gèc”. Nh©n kû niÖm lÇn thø 100 ngµy sinh cña b¸c Vâ ChÝ C«ng, t«i muèn ®­îc nãi lªn lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c. B¸c ®· lµm r¹ng rì thªm truyÒn thèng cña ®Êt Qu¶ng Nam “trung dòng, kiªn c­êng”. 46 NH÷NG ÊN T¦îNG S¢U S¾C VÒ §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG Mai Thóc L©n* Tr­íc ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, t«i c«ng t¸c ë miÒn B¾c vµ biÕt ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lóc ®ã lµ ®¹i diÖn ChÝnh phñ C¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam t¹i miÒn Trung Trung Bé. T«i hiÓu ®ã lµ chøc danh c«ng khai, cßn trong c­¬ng vÞ l·nh ®¹o cña §¶ng th× ®ång chÝ lµ BÝ th­ Khu ñy 5. T«i còng biÕt ®ång chÝ cßn cã tªn lµ Vâ Toµn, quª ë x· Tam Xu©n, huyÖn Tam Kú nh­ng ®· tho¸t ly ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ l©u. Cßn x· Tam Xu©n lµ n¬i t«i ®· cã thêi gian g¾n bã khi cßn lµm liªn l¹c, ®¸nh m¸y ë HuyÖn ñy Tam Kú vµ sau nµy tham gia Ban ChÊp hµnh Thanh niªn Cøu quèc x· Tam Xu©n do anh Vâ Ngäc Th¸i lµ em ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµm BÝ th­. Sau ngµy thèng nhÊt ®Êt n­íc, t«i ®­îc biÕt ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ®¶m nhiÖm nhiÒu chøc vô quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc: ñy viªn Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, Phã Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng... nh­ng còng ch­a cã lÇn nµo ®­îc gÆp mÆt ®ång chÝ. Ngµy Ban BÝ th­ ra ChØ thÞ 100 vÒ kho¸n s¶n phÈm, ë miÒn B¾c xuÊt hiÖn mÊy c©u th¬ ca ngîi theo thÓ th¬ Bót Tre: __________ * Nguyªn Phã Chñ tÞch Quèc héi 47 “Hoan h« chÞ NguyÔn ThÞ B×nh, §­îc ngåi bªn c¹nh anh Chinh, anh §ång Hoan h« anh Vâ ChÝ C«ng, Anh cho kho¸n hé ruéng ®ång tèt t­¬i”. Thêi gian ®ã, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Phã Thñ t­íng phô tr¸ch khèi n«ng - l©m - ng­ nghiÖp. §ång chÝ ®· dµnh nhiÒu thêi gian, c«ng søc nghiªn cøu t×nh h×nh c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ë miÒn B¾c, ®Æc biÖt lµ viÖc kho¸n hé ë VÜnh Phó, quª ®ång chÝ Kim Ngäc, BÝ th­ TØnh ñy. Tõ ®ã, ®ång chÝ ®· ®Ò xuÊt vÊn ®Ò kho¸n s¶n phÈm vµ ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­ ra ®êi, më ra mét giai ®o¹n míi trong viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt cña n«ng d©n. Cho m·i ®Õn dÞp kû niÖm 40 n¨m Quèc kh¸nh (2-9-1985), tØnh Hµ B¾c1 ®­îc ®ãn nhËn Hu©n ch­¬ng Sao vµng, t«i míi cã dÞp gÆp ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng thay mÆt §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ dù lÔ vµ g¾n Hu©n ch­¬ng lªn l¸ cê truyÒn thèng cña tØnh. Håi ®ã, t«i lµ Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n tØnh nªn ®· cïng c¸c anh l·nh ®¹o tØnh tiÕp vµ lµm viÖc víi ®ång chÝ. Qua cuéc lµm viÖc ®ã, t«i thÊy to¸t lªn sù gi¶n dÞ, ch©n thµnh vµ ®«n hËu cña ®ång chÝ trong viÖc trao ®æi ý kiÕn víi chóng t«i. Råi vµo mïa lò n¨m 1986, ë Hµ B¾c xuÊt hiÖn sù cè ®ª Néi Doi thuéc h÷u ng¹n s«ng CÇu. Nh÷ng ngµy cuèi th¸ng 7 n¨m ®ã, m­a to kÐo dµi lµm n­íc c¸c s«ng cña tØnh lªn nhanh vµ ®o¹n ®ª thuéc Cèng Néi Doi, huyÖn QuÕ Vâ bÞ xãi lë nghiªm träng, cã kh¶ n¨ng bÞ vì ®Õn 90%. Mµ nÕu ®ª Néi Doi vì th× sÏ lµm ngËp quèc lé 1A tõ B¾c Ninh vÒ Hµ Néi vµ sÏ nhÊn ch×m kh«ng Ýt th«n, xãm, khu phè cña thÞ x· B¾c Ninh vµ c¸c huyÖn Tiªn S¬n, QuÕ Vâ. __________ 1. B¾c Giang vµ B¾c Ninh. 48 Tr­íc t×nh h×nh ®ã, vµo s¸ng ngµy 28-7, Héi ®ång Bé tr­ëng mµ trùc tiÕp lµ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· cho thµnh lËp Ban chØ huy tiÒn ph­¬ng ®Ó cøu ®ª Néi Doi do t«i lµm Tr­ëng ban, anh TrÇn Nh¬n, Thø tr­ëng Bé Thñy lîi vµ anh Th¸i C¸n, Phã T lÖnh Qu©n ®oµn 2 lµm Phã Tr­ëng ban. Chóng t«i ®· huy ®éng lùc l­îng bé ®éi, d©n qu©n... ¸p dông kinh nghiÖm kü thuËt vµ kinh nghiÖm xö lý sù cè n­íc xo¸y vµo th©n ®ª cña ®ång chÝ TrÇn Nh¬n trong viÖc cøu ®ª. §Õn ®ªm 31-7 th× chç ®ª bÞ s¹t lë ®· c¨n b¶n ®­îc kh¾c phôc. Ngay s¸ng mång 2-8, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng tõ Hµ Néi lªn th¼ng §¸p CÇu vµ ®i ca n« thÞ s¸t tuyÕn ®ª ®· ®­îc hµn g¾n råi vÒ trô së ñy ban nh©n d©n thÞ x· B¾c Ninh lµm viÖc víi Ban chØ huy tiÒn ph­¬ng cøu ®ª vµ l·nh ®¹o tØnh. §ång chÝ ®· ch¨m chó l¾ng nghe b¸o c¸o cña Ban chØ huy trong viÖc cøu ®ª Néi Doi, ph¸t biÓu khen ngîi vµ ®éng viªn c¸c lùc l­îng tham gia cøu ®ª vµ nªu ra nh÷ng viÖc cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn. Tr­íc khi vÒ Hµ Néi, ®ång chÝ vÉn cßn c¨n dÆn chóng t«i lµ t×nh h×nh m­a lò ë miÒn B¾c vÉn cßn kÐo dµi, mÆc dï viÖc cøu ®­îc ®ª Néi Doi lµ mét thµnh tÝch rÊt ®¸ng biÓu d­¬ng, nh­ng tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc chñ quan. LÇn lµm viÖc ®ã víi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong ®iÒu kiÖn phôc vô cßn rÊt khã kh¨n, t«i cµng nhËn thÊy phong th¸i cña ®ång chÝ rÊt khoan thai nh­ng rÊt cô thÓ, rÊt gi¶n dÞ nh­ng còng rÊt nghiªm tóc, kh«ng ®ao to bóa lín nh­ng rÊt th¼ng th¾n, ch©n thµnh, hÕt søc th«ng c¶m víi nh÷ng khã kh¨n cña tØnh trong hoµn c¶nh lò lôt vÉn cßn ®e do¹... Cuèi n¨m 1989, t«i vÒ nhËn c«ng t¸c chuyªn tr¸ch ë Quèc héi kho¸ VIII. NhiÖm kú nµy, theo HiÕn ph¸p n¨m 1980, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc bÇu lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, c¬ quan cao nhÊt ho¹t ®éng th­êng xuyªn cña Quèc héi, Chñ tÞch tËp thÓ cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. 49 Lµ Phã Chñ nhiÖm chuyªn tr¸ch cña ñy ban Kinh tÕ - Ng©n s¸ch cña Quèc héi, t«i th­êng ®­îc triÖu tËp ®i dù c¸c phiªn häp th­êng xuyªn cña Héi ®ång Nhµ n­íc tæ chøc ë Phñ Chñ tÞch do ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng chñ tr×. Thµnh viªn cña Héi ®ång Nhµ n­íc hÇu hÕt lµ kiªm nhiÖm nªn thêi gian mçi kú häp kh«ng dµi, trong khi ®ã th× Quèc héi l¹i ch­a cã ®iÒu kiÖn lµm ®­îc nhiÒu luËt v× cßn h¹n chÕ vÒ thêi gian, ®iÒu kiÖn vµ ph­¬ng tiÖn nªn Héi ®ång Nhµ n­íc ph¶i ra nhiÒu ph¸p lÖnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ®Êt n­íc. Lµ Chñ tÞch vµ th­êng xuyªn chñ täa c¸c phiªn häp cña Héi ®ång, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· chó ý l¾ng nghe kh«ng nh÷ng ý kiÕn cña c¸c thµnh viªn Héi ®ång, mµ c¶ nh÷ng ý kiÕn cña c¸c ñy ban Quèc héi ®Ó kÕt luËn, lµm c¬ së cho viÖc chØnh lý vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n. Vµ ®ã còng lµ mét c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc trong ®iÒu hµnh. Nh­ng ®ãng gãp quan träng nhÊt cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong nhiÖm kú Quèc héi kho¸ VIII lµ viÖc x©y dùng HiÕn ph¸p n¨m 1992: HiÕn ph¸p thÓ chÕ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng ta. Lµ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc vµ lµ Chñ tÞch ñy ban söa ®æi HiÕn ph¸p, ®ång chÝ ®· tèn nhiÒu t©m trÝ, søc lùc ®Ó nghiªn cøu, tham kh¶o nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, luËt ph¸p, khoa häc, v¨n nghÖ sÜ... vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n, cïng víi c¸c vÞ trong ñy ban chØnh lý, söa ®æi, bæ sung nhiÒu lÇn ®Ó cã ®­îc b¶n dù th¶o hoµn chØnh tr×nh ra kú häp cuèi cïng cña Quèc héi kho¸ VIII th¶o luËn, th«ng qua víi 100% ®¹i biÓu t¸n thµnh. HiÕn ph¸p n¨m 1992 lµ bé luËt c¬ b¶n ®Ó Quèc héi tõ nhiÖm kú kho¸ IX ®Õn nay dùa vµo ®ã ®Ó ban hµnh c¸c ®¹o luËt, ph¸p lÖnh thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n. 50 Sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng mêi tham gia Ban Cè vÊn cïng víi c¸c ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång, NguyÔn V¨n Linh. ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng, tr­íc vµ sau §¹i héi XV cña §¶ng bé tØnh xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng mÊt ®oµn kÕt, tham nhòng, tiªu cùc. NhiÒu ®ång chÝ l·o thµnh c¸ch m¹ng, c¸n bé h­u trÝ ë ®Þa ph­¬ng ®· viÕt th­ lªn Bé ChÝnh trÞ yªu cÇu thay ®æi l·nh ®¹o tØnh. Trong kú häp Quèc héi cuèi n¨m 1993, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng gÆp t«i vµ cã ý kiÕn lµ “NÕu t×nh h×nh Qu¶ng Nam - §µ N½ng kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc æn tháa th× cã thÓ sÏ ®Ò nghÞ víi Bé ChÝnh trÞ ®iÒu ®éng anh vµo lµm BÝ th­ Qu¶ng Nam - §µ N½ng”. T«i h¬i ngì ngµng vµ còng nghÜ ®©y ch¾c míi lµ ý kiÕn th¨m dß cña ®ång chÝ Cè vÊn. Qua Héi nghÞ toµn quèc gi÷a nhiÖm kú vµo cuèi th¸ng 1-1994, råi sau TÕt Gi¸p TuÊt, qua chuyÕn th¨m vµ lµm viÖc ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng cña ®ång chÝ Tæng BÝ th­ §ç M­êi còng kh«ng thÊy Bé ChÝnh trÞ cã ý kiÕn g×, t«i tin ch¾c lµ t×nh h×nh Qu¶ng Nam - §µ N½ng ®· æn ®Þnh, nªn còng kh«ng thÊp thám lµ sÏ ®­îc ®iÒu ®éng. Nh­ng råi ®ïng mét c¸i, vµo tr­a ngµy 15-3, t«i vµ anh Tr­¬ng Quang §­îc ®­îc Bé ChÝnh trÞ triÖu lªn giao nhiÖm vô vÒ Qu¶ng Nam- §µ N½ng thay anh NguyÔn V¨n Chi vµ anh TrÇn §×nh §¹m. V× ch­a cã quyÕt ®Þnh chÝnh thøc b»ng v¨n b¶n nªn t«i vÉn thùc hiÖn chuyÕn c«ng t¸c vµo Kiªn Giang vµ sau ®ã häp Héi nghÞ ñy ban Kinh tÕ - Ng©n s¸ch ë thµnh phè Hå ChÝ Minh. §ang häp th× cã ®iÖn cña anh §inh V¨n NiÖm, Th­ ký ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, cña Ban Tæ chøc Trung ­¬ng, cña V¨n phßng Trung ­¬ng gäi ra gÊp ®Ó nhËn quyÕt ®Þnh chÝnh thøc, kÞp vµo dù Héi nghÞ ®¹i biÓu gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng bé Qu¶ng Nam- §µ N½ng vµo ngµy 29-3. Tr­a ngµy 26-3, t«i quay ra Hµ Néi, ®Õn Ban Tæ chøc Trung 51 ­¬ng nhËn quyÕt ®Þnh th× chiÒu h«m Êy, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng tæ chøc buæi gÆp mÆt c¸c ®ång chÝ lµ c¸n bé cao cÊp quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng ®ang c«ng t¸c ë Trung ­¬ng nh­ c¸c anh Hoµng Minh Th¾ng, Lª Xu©n Trinh, NguyÔn TÊn TrÞnh, TrÇn Hµ, §inh V¨n NiÖm... ®Õn dù vµ trao ®æi víi t«i vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m khi vµo c«ng t¸c ë tØnh. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng biÕt t«i cßn nhiÒu b¨n kho¨n v× ch­a n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh nªn ®· ®éng viªn t«i lµ cÇn b×nh tÜnh, l¾ng nghe ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c ®ång chÝ ë ®Þa ph­¬ng vµ quan träng h¬n lµ ph¶i cã chÝnh kiÕn, thËn träng xö lý c«ng viÖc. Tõ ngµy 29 cho ®Õn ngµy 31-3-1994, Héi nghÞ ®¹i biÓu gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng bé Qu¶ng Nam - §µ N½ng häp; ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· dù suèt thêi gian Héi nghÞ vµ ®· ph¸t biÓu ý kiÕn chØ ®¹o tr­íc khi Héi nghÞ bÕ m¹c. Trong bµi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ, cã nh÷ng ®iÒu mµ t«i ®· coi nh­ ph­¬ng ch©m trong thêi gian c«ng t¸c ë tØnh. “...Tr­íc hÕt ph¶i x©y dùng ®oµn kÕt thËt sù trong §¶ng, t¹o nªn sù nhÊt trÝ cao trong néi bé §¶ng vÒ ®­êng lèi vµ c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ - x· héi. §oµn kÕt trong néi bé cÊp ñy, gi÷a c¸n bé, ®¶ng viªn c¸c cÊp, ®oµn kÕt trªn d­íi, ®oµn kÕt gi÷a c¸c ®ång chÝ h­u trÝ víi c¸c ®ång chÝ ®­¬ng chøc. Trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh c¸ch m¹ng, §¶ng bé Qu¶ng Nam - §µ N½ng ®· cã mét truyÒn thèng ®oµn kÕt hÕt søc tèt ®Ñp vµ ®· ®ãng gãp phÇn quan träng cho sù nghiÖp vÎ vang trong lÞch sö d©n téc vµ cña §¶ng. Trong giai ®o¹n míi nµy, ph¶i ra søc ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp ®ã ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña §¶ng. ... Mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong x©y dùng §¶ng lµ ph¶i tÝch cùc vµ biÕt sö dông tèt ®éi ngò c¸n bé s½n cã vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé kÕ thõa. Qu¶ng Nam - §µ N½ng kh«ng thiÕu nh©n tµi, ®êi nµo còng cã nhiÒu nh©n tµi, ®êi nay cµng cã nhiÒu nh©n tµi h¬n. VÊn ®Ò lµ ph¶i tËp hîp ®­îc nhiÒu trÝ tuÖ cña anh 52 chÞ em, sö dông hîp lý trªn c¸c lÜnh vùc, cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó anh chÞ em ph¸t huy ®­îc tµi n¨ng cña m×nh. M¹nh d¹n ®µo t¹o líp c¸n bé kÕ thõa cã phÈm chÊt c¸ch m¹ng, cã trÝ thøc, trÎ, cã chuyªn m«n, qua thö th¸ch c«ng t¸c ®Ó tiÕp tôc sù nghiÖp c¸ch m¹ng”. Nh÷ng ý kiÕn cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng kh«ng chØ ®óng víi §¶ng bé Qu¶ng Nam- §µ N½ng mµ cßn rÊt thiÕt thùc ®èi víi toµn §¶ng vµ cho ®Õn nay nã vÉn cßn ®Ëm tÝnh thêi sù. Thêi gian c«ng t¸c ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ sau nµy ë Qu¶ng Nam, råi vÒ c«ng t¸c ë Quèc héi khãa X, thØnh tho¶ng t«i l¹i ®­îc gÆp ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vµ ®ång chÝ ®· hái han, trao ®æi, ®éng viªn. T«i hiÓu ®ã còng lµ nh÷ng t×nh c¶m s©u ®Ëm cña ®ång chÝ ®èi víi quª h­¬ng, ®Êt n­íc. Vµ mÆc dï kh«ng ®­îc c«ng t¸c d­íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña ®ång chÝ, nh­ng t«i vÉn lu«n ghi nhí nh÷ng ý kiÕn cña ®ång chÝ trong thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c«ng t¸c ®­îc giao. Sau ngµy nghØ h­u, mçi lÇn vµo Thµnh phè Hå ChÝ Minh, t«i ®Òu ®Õn th¨m ®ång chÝ, håi Êy ®ang ë ®­êng Tó X­¬ng, quËn 1. Th¸ng 5 n¨m 2010, t«i ®Õn th¨m ®ång chÝ th× c¸c con ®ång chÝ ®· dêi nhµ vÒ ®­êng Quèc H­¬ng, QuËn 2. §©y còng lµ lÇn cuèi cïng t«i gÆp ®ång chÝ. N¨m ®ã, ®ång chÝ ®· vµo tuæi 98, søc kháe gi¶m râ rÖt, ®i l¹i khã kh¨n nh­ng ®ång chÝ vÉn nhí vµ cßn hái han t«i vÒ gia ®×nh, søc kháe, c«ng viÖc. Cuéc ®êi cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng g¾n liÒn víi th¨ng trÇm cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam tõ khi cã §¶ng. §ång chÝ ®· cèng hiÕn hÕt m×nh cho sù nghiÖp cña §¶ng, cña Tæ Quèc, cña d©n téc trªn mäi mÆt trËn: chÝnh trÞ, qu©n sù, kinh tÕ..,trong x©y dùng §¶ng vµ tæ chøc Nhµ n­íc c¸ch m¹ng. Trong mäi lÜnh vùc, ®ång chÝ ®· ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên ®Ëm nÐt trong nh÷ng thµnh tùu cña §¶ng vµ cña nh©n d©n , nh÷ng Ên t­îng kh«ng thÓ nµo quªn ®èi víi nh÷ng ng­¬i ®· cïng c«ng t¸c hay tiÕp xóc víi ®ång chÝ. 53 MéT NHµ L·NH §¹O B×NH DÞ, KHI£M TèN LU¤N ñNG Hé C¸I MíI NguyÔn Kh¸nh * T«i ®­îc biÕt ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - anh N¨m C«ng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1970. Håi ®ã ch­a cã dÞp gÆp mÆt, t«i thØnh tho¶ng ®­îc nghe c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cña §¶ng nãi chuyÖn, ®¸nh gi¸ cao sù nh¹y bÐn vµ s¸ng t¹o cña ®ång chÝ Vâ Toµn, BÝ th­ Khu ñy 5 trong c«ng t¸c l·nh ®¹o qu©n sù, chÝnh trÞ, nhÊt lµ trong chiÕn dÞch gi¶i phãng T©y Nguyªn vµ cuéc Tæng tiÕn c«ng dÉn ®Õn ®¹i th¾ng mïa Xu©n n¨m 1975. Tõ khi anh N¨m C«ng ra c«ng t¸c ë Trung ­¬ng, t«i lu«n ®­îc gÆp khi anh ®Õn V¨n phßng Trung ­¬ng §¶ng dù c¸c cuéc häp Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng vµ Bé ChÝnh trÞ. T«i thÊy anh N¨m - mét nhµ l·nh ®¹o chiÕn tranh c¸ch m¹ng kiªn c­êng vµ thao l­îc mµ tÝnh t×nh ®iÒm ®¹m, lóc nµo còng vui vÎ, th©n mËt, rÊt dÔ gÇn, nh×n bÒ ngoµi cã d¸ng dÊp nh­ mét l·o n«ng. T«i cã nhiÒu kû niÖm trong thêi gian lµm viÖc gÇn anh N¨m C«ng suèt nhiÖm kú V cña Trung ­¬ng §¶ng (1982-1986), khi anh lµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Th­êng trùc Ban BÝ th­, t«i lµ __________ * Nguyªn ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, nguyªn Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ. 54 Ch¸nh V¨n phßng Trung ­¬ng, cã nhiÖm vô trùc tiÕp gióp Th­êng trùc tæ chøc c«ng viÖc chØ ®¹o, ®iÒu hµnh hµng ngµy cña §¶ng. Anh N¨m C«ng ®¶m nhiÖm chøc tr¸ch Th­êng trùc Ban BÝ th­ vµo thêi gian cã ý nghÜa lÞch sö, khi trªn ®Êt n­íc ta diÔn ra nh÷ng chuyÓn ®éng to lín, vµo lóc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi trÇm träng ®Æt ra cho chÕ ®é ta, §¶ng ta nh÷ng thö th¸ch sèng cßn, còng lµ thêi gian c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng tù phª b×nh s©u s¾c, chñ ®éng ®æi míi t­ duy, ®æi míi ph­¬ng thøc l·nh ®¹o, ®i s©u vµo thùc tÕ, nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®i tíi nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng, tõ ®ã ®Ò x­íng vµ l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi ®­îc ®¸nh dÊu b»ng §¹i héi VI (th¸ng 12-1986) cña §¶ng. §ång chÝ N¨m C«ng, ë c­¬ng vÞ Th­êng trùc cña Trung ­¬ng §¶ng, ®· gãp nhiÒu c«ng søc vµ trÝ tuÖ vµo viÖc kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong c«ng t¸c l·nh ®¹o cña Trung ­¬ng §¶ng, vµo viÖc gi÷ g×n ®oµn kÕt néi bé, cñng cè mèi quan hÖ gi÷a Trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng, vµo viÖc chuÈn bÞ néi dung §¹i héi VI, §¹i héi më ra thêi kú ®æi míi. Håi Êy, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­, ®ång chÝ BÝ th­ Th­êng trùc lµm viÖc rÊt vÊt v¶ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng rèi ren trªn mÆt trËn gi¸ - l­¬ng - tiÒn, næi bËt lµ n¹n l¹m ph¸t phi m·, ®Ó chØ ®¹o cuéc ®Êu tranh xãa bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp, x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p vµ gay g¾t trong viÖc chuÈn bÞ §¹i héi VI c¶ vÒ néi dung vµ vÒ nh©n sù. §ång chÝ BÝ th­ Th­êng trùc khi ®ã tuæi ®· kh¸ cao ph¶i lµm viÖc ngµy ®ªm chuÈn bÞ cho Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ bµn gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu viÖc míi vµ khã; mµ ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc tèt nh÷ng vÊn ®Ò gai gãc cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, ph¶i trao ®æi ý kiÕn riªng rÊt kü gi÷a ®ång chÝ Th­êng trùc víi tõng ®ång chÝ trong Bé ChÝnh trÞ tr­íc khi vµo Héi nghÞ. 55 Suèt c¶ n¨m 1985, tuÇn nµo t«i còng ®­îc ®i cïng anh N¨m C«ng ®Õn b¸o c¸o t×nh h×nh chung, c«ng viÖc cña Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ víi ®ång chÝ Tæng BÝ th­ Lª DuÈn ®ang ®iÒu d­ìng ë khu biÖt thù Hå T©y. Anh N¨m lóc nµo còng lo l¾ng cho c«ng viÖc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc gÆp lóc n­íc s«i, löa báng, nhiÒu lóc thÊy anh cã vÎ mÖt, c¨ng th¼ng, nh­ng anh vÉn gi÷ th¸i ®é vui vÎ, b×nh tÜnh, gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña Th­êng trùc §¶ng rÊt nhanh. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ mét c¸n bé l·nh ®¹o rÊt nghiªm tóc. Trong c¸c bµi ph¸t biÓu nãi vµ viÕt c«ng khai, anh tr×nh bµy ng¾n gän, víi lêi lÏ gi¶n dÞ vµ rµnh râ c¸c quyÕt ®Þnh míi cña Trung ­¬ng, thuyÕt phôc mäi ng­êi thùc hiÖn ®óng t­ t­ëng chØ ®¹o cña §¶ng víi tinh thÇn chñ ®éng, s¸ng t¹o, chø kh«ng m¸y mãc, thô ®éng. Trong c¸c cuéc häp Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­, anh ph¸t biÓu th¼ng th¾n, rµnh m¹ch ý kiÕn cña anh vÒ tõng vÊn ®Ò, ®iÓm g× ®ång ý, ®iÓm g× kh«ng ®ång ý. Anh N¨m C«ng lµ mét trong nh÷ng ®ång chÝ l·nh ®¹o ®· ®­a ra nhiÒu ®Ò nghÞ ®æi míi chÝnh s¸ch, ®æi míi c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, yªu cÇu míi. Sau §¹i héi V cña §¶ng (n¨m 1982), ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng nhiÒu lÇn ph¸t biÓu trong c¸c Héi nghÞ Trung ­¬ng vµ Héi nghÞ c¸n bé §¶ng mÊy ý: §i ®«i víi kh¼ng ®Þnh th¾ng lîi, kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña ®­êng lèi, cÇn ph¶i phª ph¸n vµ kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm, khuyÕt ®iÓm, sai lÇm vÒ l·nh ®¹o cña c¸c cÊp, kÓ c¶ Trung ­¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ vµ Héi ®ång Bé tr­ëng. Trong thêi gian Êy, ®ång chÝ ®· nhËn ®Þnh r»ng: Cã mét bé phËn kh«ng Ýt c¸n bé, ®¶ng viªn sa sót vÒ phÈm chÊt, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng; nh÷ng vô vi ph¹m nghiªm träng kû luËt vµ ph¸p luËt Nhµ n­íc kh«ng bÞ xö ph¹t c«ng minh vµ kÞp thêi ®· ¶nh h­ëng xÊu ®Õn uy tÝn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. 56 Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ §¹i héi VI, khi Bé ChÝnh trÞ bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, quan niÖm vµ th¸i ®é cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng rÊt râ rµng: Kiªn quyÕt chèng quan liªu bao cÊp, thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Th¸ng 1-1984, ®ång chÝ nãi trong cuéc häp víi c¸n bé ®¶ng c¸c c¬ quan Trung ­¬ng r»ng ph¶i ®Êu tranh c¶ hai mÆt: chèng quan liªu, bao cÊp, b¶o thñ, tr× trÖ, ®ång thêi chèng t¶n m¹n, v« tæ chøc, v« kû luËt. Hai mÆt nµy gi»ng co víi nhau vµ ë tõng cÊp, tõng ng­êi, mÆt nµy hoÆc mÆt kia nÆng h¬n. ë mét sè c¬ quan cÊp trªn, quan liªu bao cÊp vµ b¶o thñ tr× trÖ nÆng h¬n, ph¶i kh¾c phôc cho ®­îc. VÝ dô: Kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp. Cø t­ëng r»ng khi phong trµo quÇn chóng ®· lªn, s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn th× kh«ng ai chèng l¹i kho¸n s¶n phÈm n÷a. Nh­ng kh«ng ph¶i! VÉn cßn cã ng­êi chèng. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng hÕt søc ñng hé c¬ chÕ kho¸n, c¶ trong n«ng nghiÖp vµ trong c«ng nghiÖp. T¹i cuéc häp Bé ChÝnh trÞ vÒ gi¸ - l­¬ng - tiÒn th¸ng 5-1985, ®ång chÝ ®· ph¸t biÓu: NÒn kinh tÕ cña ta ph¶i thùc hiÖn kho¸n trong c¸c lÜnh vùc, c¸c cÊp, c¸c ngµnh, ®Õn tõng ®¬n vÞ, tõng ng­êi lao ®éng ®Ó t¹o ra ®éng lùc m¹nh th× míi lµm ¨n cã hiÖu qu¶. B¾t buéc c¸c ngµnh, c¸c cÊp xãa h¼n kiÓu qu¶n lý kinh tÕ bao cÊp hµnh chÝnh, chuyÓn h¼n sang kinh doanh h¹ch to¸n. C¸c bé lµm kinh tÕ ph¶i lµm ®óng chøc n¨ng cña hÖ thèng qu¶n lý nhµ n­íc, kh«ng ®­îc dµi tay c¶n trë ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c tæng c«ng ty, c«ng ty, liªn hiÖp xÝ nghiÖp ph¶i ®i s©u vµo kinh doanh h¹ch to¸n thùc sù. B¾t buéc c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ c¬ së vµ tõng ng­êi ph¶i tÝnh to¸n lç l·i, cã tr¸ch nhiÖm lêi ¨n, lç chÞu. Trong nhiÖm kú Trung ­¬ng §¶ng khãa V, Th­êng trùc Ban BÝ th­ rÊt chó ý x©y dùng chÕ ®é lµm viÖc cña c¸c cÊp ñy §¶ng. Th¸ng 7-1983, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· chñ tr× Héi nghÞ toµn quèc c¸c phã bÝ th­ th­êng trùc vµ ch¸nh v¨n phßng tØnh ñy, 57 thµnh ñy häp t¹i §µ N½ng. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn cã cuéc häp chuyªn ®Ò vÒ c«ng t¸c cña th­êng trùc cÊp ñy. Cuéc th¶o luËn t¹i Héi nghÞ rÊt s«i næi vµ høng thó vÒ chøc tr¸ch thÈm quyÒn cña phã bÝ th­ th­êng trùc, vÒ quan hÖ gi÷a phã bÝ th­ th­êng trùc víi bÝ th­, víi c¸c ñy viªn th­êng vô, víi ch¸nh v¨n phßng, vÒ viÖc x©y dùng quy chÕ ®Ó ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña tõng chøc danh, tõng ng­êi, ®Ó kh«ng trïng l¾p c«ng viÖc vµ kh«ng láng lÎo vÒ tr¸ch nhiÖm. Sau nµy nhiÒu ®ång chÝ dù Héi nghÞ §µ N½ng n¨m 1983 trë thµnh bÝ th­ tØnh ñy, ñy viªn Ban ChÊp hµnh, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ Trung ­¬ng §¶ng khi gÆp l¹i nhau vÉn nh¾c l¹i nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc Héi nghÞ nµy, vÉn nhí ®ång chÝ BÝ th­ Th­êng trùc Vâ ChÝ C«ng. T«i rÊt quý mÕn anh N¨m C«ng vÒ ®øc tÝnh ch©n thµnh, khiªm nh­êng, b×nh dÞ, gÇn gòi mäi ng­êi vµ c¶m phôc anh vÒ sù nh¹y bÐn chÝnh trÞ, nh¹y bÐn víi c¸i míi, lu«n lu«n khuyÕn khÝch, ñng hé c¸c nh©n tè míi, hÕt lßng v× sù nghiÖp ®æi míi. 58 Vâ CHÝ C¤NG - HIÖN TH¢N CñA MéT THÕ HÖ VµNG Vò M·o* NhiÖm kú Quèc héi khãa VIII (1987 - 1992), ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, cßn t«i lµ ñy viªn Héi ®ång Nhµ n­íc vµ trùc tiÕp lµm Chñ nhiÖm V¨n phßng Quèc héi vµ Héi ®ång Nhµ n­íc. N¨m n¨m trêi g¾n bã c«ng viÖc víi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, ®· ®Ó l¹i trong t«i nhiÒu kû niÖm s©u s¾c. §Õn nay t«i vÉn cßn gi÷ trong ký øc cña m×nh nh÷ng Ên t­îng s©u s¾c vÒ mét ng­êi céng s¶n kiªn c­êng, mét trong nh÷ng ngän cê cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ hiÖn th©n cña mét thÕ hÖ vµng trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam. 1. Êm t×nh d©n Cuéc ®êi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ tÊm g­¬ng s¸ng vÒ ý chÝ vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, vÒ sù g¾n bã m¸u thÞt víi nh©n d©n. Sinh ra trong mét gia ®×nh nhµ nho yªu n­íc, ®ång chÝ ®· sím gi¸c ngé vµ trë thµnh ng­êi thanh niªn yªu n­íc, giµu nhiÖt huyÕt c¸ch m¹ng. Trong suèt nh÷ng n¨m ho¹t ®éng c¸ch m¹ng __________ * Nguyªn Chñ nhiÖm V¨n phßng Quèc héi 59 thêi kú tiÒn khëi nghÜa, ®ång chÝ liªn tôc b¸m d©n, trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸c cÊp bé ®¶ng ë ®Þa ph­¬ng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng quÇn chóng réng kh¾p. Cuèi n¨m 1943, ®ång chÝ bÞ mËt th¸m Ph¸p b¾t vµ ®­a ®i ®µy t¹i Bu«n Ma Thuét víi møc ¸n 25 n¨m cÊm cè. Sau khi NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (ngµy 9-3-1945), ®ång chÝ ®­îc tr¶ tù do trë vÒ quª nhµ vµ tham gia ñy ban khëi nghÜa, l·nh ®¹o nh©n d©n giµnh chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cã c«ng lín l·nh ®¹o nh©n d©n Liªn khu 5 kiªn c­êng chiÕn ®Êu, giµnh ®­îc nh÷ng th¾ng lîi to lín. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, trªn c­¬ng vÞ BÝ th­ Khu ñy 5 kiªm ChÝnh ñy Qu©n khu 5, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· chØ ®¹o qu©n vµ d©n Khu 5 chiÕn ®Êu kiªn c­êng, lu«n ®i ®Çu trong phong trµo thi ®ua diÖt Mü, gãp phÇn t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c cña ta trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam. 2. Thùc tiÔn m·i xanh c©y ®êi §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ng­êi cã t­ duy míi, nh¹y bÐn n¾m b¾t t×nh h×nh, lu«n ®i tiªn phong trong viÖc ®Ò xuÊt vµ trùc tiÕp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña nh©n d©n. Sau gi¶i phãng miÒn Nam 30-4-1975 vµ thèng nhÊt Tæ quèc, t×nh h×nh ®Êt n­íc hÕt søc khã kh¨n; l­¬ng thùc, vËt t vµ hµng tiªu dïng c¹n kiÖt. Thªm vµo ®ã lµ t×nh tr¹ng ng¨n s«ng, cÊm chî diÔn ra kh¾p n¬i cµng lµm cho l­u th«ng hµng hãa thªm ¸ch t¾c. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lu«n ®i s©u, ®i s¸t c¬ së; xuèng nhiÒu ®Þa ph­¬ng nh­ VÜnh Phóc, Hµ Nam Ninh... ®Ó t×m hiÓu thùc tiÔn khã kh¨n, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ “trãi buéc” n«ng d©n. §ång chÝ nghiªn cøu rÊt kü nh÷ng n¬i xÐ rµo ¸p dông 60 “kho¸n chui”, tøc lµ giao kho¸n cho mçi hé gia ®×nh mét sè diÖn tÝch ruéng, hîp t¸c x· cã thÓ ®iÒu hµnh mét sè kh©u, x· viªn nép møc kho¸n s¶n phÈm theo diÖn tÝch ®­îc chia cho hîp t¸c x·, phÇn d­ thõa n«ng d©n ®­îc h­ëng. Së dÜ viÖc nµy ®­îc gäi lµ “kho¸n chui” v× tr¸i víi h×nh thøc hîp t¸c hãa n«ng nghiÖp thêi ®ã. Tõ nh÷ng thùc tiÔn ®ã, ®ång chÝ cã nh÷ng kiÕn nghÞ víi Trung ­¬ng, tõng b­íc th¸o gì t¹o ®µ cho viÖc h×nh thµnh t t­ëng “kho¸n” trong n«ng nghiÖp, më ®Çu cho thêi kú ®æi míi kú diÖu cña ®Êt n­íc. ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­ (th¸ng 1-1981) vÒ kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng, th­êng gäi t¾t lµ Kho¸n 100 cã ý nghÜa lÞch sö to lín, t¹o ra b­íc ngoÆt quan träng trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, ®ång thêi còng lµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta. Tõ th¾ng lîi cña Kho¸n 100, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc Bé ChÝnh trÞ tin cËy giao cho viÖc so¹n th¶o ®Ó ra NghÞ quyÕt 10 (th¸ng 4-1988), th­êng gäi t¾t lµ Kho¸n 10. Nhê cã nh÷ng c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ë tÇm vÜ m« nªn ViÖt Nam kh«ng ph¶i nhËp l­¬ng thùc nh­ nh÷ng n¨m tr­íc mµ cßn xuÊt khÈu ®­îc l­¬ng thùc, n¨m sau nhiÒu h¬n n¨m tr­íc. Nh×n tæng qu¸t, ®ång chÝ Vâ chÝ C«ng lµ mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o ®i tiªn phong trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc. Hai bµi häc nªu trªn, t«i thÓ hiÖn trong 4 c©u th¬: Bao th¸ng n¨m ®èi mÆt thï n¬i tiÒn tuyÕn Lßng nhiÖt thµnh d©ng hµo khÝ v­ît b·o gi«ng Kho¸n mét tr¨m kh¾c dÊu son dÇy c«ng ®øc Ngän cê hång t×nh nh©n nghÜa phóc non s«ng. 3. Ch©n thµnh - Tin cËy - Kh«ng lµm thay §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· cïng víi tËp thÓ Héi ®ång Nhµ 61 n­íc t¹o ra mét phong c¸ch míi trong c¸c lÜnh vùc c«ng t¸c lËp ph¸p, gi¸m s¸t vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n­íc. Nh÷ng ®æi míi cña Quèc héi ë nhiÖm kú khãa VIII, ®­îc ®¸nh gi¸ cao, ®­îc nh©n d©n ®ång t×nh, g¾n liÒn víi sù chØ ®¹o kiªn quyÕt vµ s¸ng t¹o cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. N¨m 1988, cã mét viÖc lµm tuy nhá bÐ nh­ng cã t¸c dông thiÕt thùc lµ viÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin, l¾p ®Æt hÖ thèng biÓu quyÕt ®iÖn tö ë Héi tr­êng Ba §×nh thay v× biÓu quyÕt gi¬ tay, võa mÊt thêi gian võa h¹n chÕ d©n chñ. VÊn ®Ò nµy lóc ®Çu cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau, nh­ng chÝnh ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ng­êi khÝch lÖ vµ kiªn quyÕt ñng hé nªn ®· thµnh c«ng, ®Õn h«m nay thµnh tùu nµy vÉn ®ang ®­îc duy tr× vµ ph¸t huy. N¨m 1989, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc chØ ®¹o söa Lêi nãi ®Çu cña HiÕn ph¸p n¨m 1980, ®¸p øng cho viÖc ®æi míi ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, nhÊt lµ quan hÖ víi Trung Quèc. N¨m 1990 vµ n¨m 1991, víi c­¬ng vÞ Chñ tÞch ñy ban Söa ®æi HiÕn ph¸p, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ®Çu t­ nhiÒu c«ng søc cho viÖc söa ®æi vµ bæ sung HiÕn ph¸p n¨m 1980. Chóng ta ®· cã b¶n HiÕn ph¸p n¨m 1992 lµ HiÕn ph¸p cña thêi kú ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ta b­íc vµo kû nguyªn héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Trong c«ng viÖc, t«i thÊy ë ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cã mét ®øc tÝnh rÊt ®¸ng kÝnh lµ khiªm tèn, lu«n quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò khã, nhËn thøc kh¸c nhau. §ång chÝ l¾ng nghe vµ t×m c¸ch gi¶i quyÕt tháa ®¸ng. Tõ chç cßn cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau, t­ëng chõng rÊt khã t¹o ra sù ®ång thuËn, nh­ng víi sù dµy d¹n trong nghÖ thuËt ®iÒu hµnh, nªn nh÷ng kÕt luËn cña ®ång chÝ cã tÝnh thuyÕt phôc. Ngay trong b¶n HiÕn ph¸p n¨m 1992, ®ång chÝ vÉn cßn cã nh÷ng tr¨n trë, cßn nh÷ng b¨n kho¨n vÒ vÊn ®Ò quyÒn së h÷u, vÊn ®Ò tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc, vÊn ®Ò 62 ph¸t huy thùc sù quyÒn d©n chñ cña ng­êi d©n, vÊn ®Ò ®æi míi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. 4. D©n chñ - Tranh cö - Nh©n tµi Kiªn quyÕt ®æi míi sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi ho¹t ®éng cña Quèc héi. VÒ vÊn ®Ò nµy, ®Çu tiªn lµ ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña ®ång chÝ NguyÔn V¨n Linh. Sau khi nhËn chøc Tæng BÝ th­, ph¸t biÓu tr­íc Quèc héi, ®ång chÝ ®· vÝ von r»ng, l©u nay vai trß Quèc héi th­êng gièng nh­ c©y kiÓng (miÒn B¾c gäi lµ c©y c¶nh). §ång chÝ NguyÔn V¨n Linh kh¼ng ®Þnh r»ng kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng Êy kÐo dµi vµ ph¶i ®æi míi sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi Quèc héi. Qua ho¹t ®éng thùc tiÔn cña nhiÖm kú khãa VI cña §¶ng vµ t­¬ng øng víi khãa VIII cña Quèc héi, t«i nhËn thÊy: Tæng BÝ th­ NguyÔn V¨n Linh vµ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc Vâ ChÝ C«ng lµ cÆp bµi trïng trong lÜnh vùc ®æi míi ho¹t ®éng cña Quèc héi. Hai ®ång chÝ ®· ®Ò nghÞ víi Bé ChÝnh trÞ vµ ®­îc sù nhÊt trÝ: C¸c vÊn ®Ò cña Quèc héi th× Héi ®ång Nhµ n­íc (theo HiÕn ph¸p n¨m 1992 lµ ñy ban Th­êng vô Quèc héi) chÞu tr¸ch nhiÖm. Bé ChÝnh trÞ kh«ng bµn qu¸ s©u vµo c¸c néi dung cña kú häp Quèc héi vµ kh«ng véi sím ®­a ra c¸c kÕt luËn ®Ó yªu cÇu Quèc héi ph¶i biÓu quyÕt th«ng qua. Víi c¸ch lµm ®ã, Bé ChÝnh trÞ kh«ng bÞ mÊt nhiÒu thêi gian th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò mµ Quèc héi ch­a xem xÐt; cßn Quèc héi th× cã tr¸ch nhiÖm h¬n, ®­îc chñ ®éng h¬n trong viÖc xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò theo quyÒn h¹n cña m×nh. N¨m 1988, mét sù kiÖn quan träng ®­îc xem nh­ lµ mét dÊu son trong tiÕn tr×nh d©n chñ cña ho¹t ®éng Quèc héi lµ cã hai øng cö viªn ®Ó Quèc héi bÇu Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng. Thùc chÊt ë ®©y lµ tranh cö. Cã ®­îc dÊu son nµy, 63 ph¶i kÓ ®Õn c«ng lao cña ®ång chÝ NguyÔn V¨n Linh vµ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng. Nh­ng rÊt tiÕc, vÊn ®Ò tranh cö cña hai øng cö viªn vµo chøc Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng (Thñ t­íng) ë thêi ®iÓm ®ã míi chØ mang tÝnh gi¶i quyÕt biÖn ph¸p t×nh thÕ chø ch­a ph¶i lµ mét chñ tr­¬ng nªn viÖc tèt nµy kh«ng ®­îc duy tr×. Cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®­îc nh©n d©n ta, ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®¸nh gi¸ cao. Líp con ch¸u nguyÖn noi theo tÊm g­¬ng cña ®ång chÝ. Víi tÊm lßng c¶m phôc ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, t«i ®· viÕt bµi th¬: TÊm lßng nh©n hËu KÝnh tÆng Anh Vâ ChÝ C«ng Nhí mét thêi Anh ®· vÒ n¬i Êy Cïng ®ång bµo ®ång chÝ th©n th­¬ng Sãng c¸ch m¹ng trµo d©ng bõng kh¬i dËy Cho ngµy vui gi¶i phãng quª h­¬ng §êi chiÕn chinh v­ît mu«n ngµn gian khã §èi mÆt thï nÕm mËt n»m gai T×nh mÆn nång ngµy cµng thªm g¾n bã Lßng nhiÖt thµnh lu«n h­íng tíi t­¬ng lai Ngµy chiÕn th¾ng non s«ng chung mét gi¶i Cïng qu©y quÇn bªn bÕp löa h©n hoan VÉn vÑn nguyªn t×nh nghÜa ngµy sèng m¸i §µi g­¬ng soi, ®êi v¨n vâ song toµn 64 MÕn phôc Anh tÊm lßng giµu nh©n ®øc Lo cho d©n tõng manh ¸o b¸t c¬m Suy t­ hoµi, trë tr¨n nhiÒu thao thøc §Ó cho ®êi ®äng l¹i nh÷ng hoa th¬m Cã ai ®ã n¬i khèn cïng... bÓ së Anh réng lßng chia sÎ nçi ®¾ng cay ChØ h­íng ®i trªn con ®­êng réng më Råi mét mai trµn nhùa sèng c¨ng ®Çy BÊy nhiªu n¨m tr¶i giã s­¬ng ®»ng ®½ng §Ñp non s«ng, ®êi h­¬ng ng¸t tÊm g­¬ng Trêi biÕc xanh, suèi ngµn reo trong tr¾ng Nh©n hËu Anh, nhÞp qu©n khóc dÆm tr­êng. Ngµy 9-9-2011 65 §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG VíI C¤NG T¸C §èI NGO¹I CñA §¶NG Vµ NHµ N¦íC VIÖT NAM Ph¹m B×nh Minh* §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, nguyªn ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, Chñ tÞch Héi ®ång Quèc phßng, Cè vÊn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ®· cã c«ng lao to lín kh«ng chØ trong hai cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc thèng nhÊt ®Êt n­íc, mµ cßn cã ®ãng gãp v« cïng quan träng cho mÆt trËn ngo¹i giao, ®Æc biÖt lµ trong thêi kh¾c ®Êt n­íc ta ph¶i ®­¬ng ®Çu víi biÕt bao th¸ch thøc trong thËp niªn 80 cña thÕ kû XX. Vµo thêi ®iÓm ®ã, ®ång chÝ ®· cïng tËp thÓ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc s¸ng suèt lùa chän con ®­êng ®æi míi ®Êt n­íc. Nhê ®ã, ®Êt n­íc ta ®· ra khái thÕ bao v©y cÊm vËn quèc tÕ, ra khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi trÇm träng vµ c¶i thiÖn quan hÖ víi c¸c n­íc. §­êng lèi ®æi míi, víi chñ tr­¬ng “lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc”, ®· t¹o tiÒn ®Ò x©y dùng m«i tr­êng quèc tÕ hßa b×nh, æn ®Þnh cho c«ng cuéc t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc tõng b­íc n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, gãp phÇn lµm nªn c¸c thµnh tùu to lín cña ®Êt n­íc ngµy h«m nay. __________ * Uû viªn Trung ­¬ng §¶ng, Bé tr­ëng Bé Ngo¹i giao. 66 Tõ th¸ng 4-1987, trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, Chñ tÞch Héi ®ång Quèc phßng råi cè vÊn Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lu«n lu«n g¾n bã vµ cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña nÒn ngo¹i giao ViÖt Nam hiÖn ®¹i. Trong viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p, víi c­¬ng vÞ Chñ tÞch ñy ban söa ®æi HiÕn ph¸p, ®ång chÝ ®· kiªn tr× gi÷ v÷ng nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n vÒ d©n chñ, d©n quyÒn vµ kiªn quyÕt söa ®æi nh÷ng ®iÒu kho¶n kh«ng cßn phï hîp víi c«ng cuéc ®æi míi, ®Æc biÖt lµ Lêi nãi ®Çu vµ §iÒu 4 cña HiÕn ph¸p míi. N¨m 1992, HiÕn ph¸p míi ®­îc Quèc héi th«ng qua ®· t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®Ó lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam cã quan hÖ b×nh th­êng víi tÊt c¶ c¸c n­íc lín trªn thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam gia nhËp nhiÒu tæ chøc quèc tÕ. HiÕn ph¸p n¨m 1992 trë thµnh HiÕn ph¸p cña thêi kú ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ta vµo giai ®o¹n héi nhËp quèc tÕ, xãa ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh. Lµ mét häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng kh«ng chØ lµ hiÖn th©n cña mét tµi chÝ kiªn c­êng trong ®Êu tranh c¸ch m¹ng, mµ cßn lµ mét ng­êi s¸ng suèt, kh«n ngoan trong ho¹t ®éng ngo¹i giao. §ång chÝ lµ mét trong nh÷ng ng­êi thÊm nhuÇn s©u s¾c t­ t­ëng “t©m c«ng” cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh×n nhËn râ sù kh¸c biÖt trong nguyÖn väng cña nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa, nh©n d©n c¸c n­íc chÝnh quèc víi ©m m­u cña chÝnh quyÒn thùc d©n, ®Õ quèc hiÕu chiÕn. ChÝnh v× thÕ, ®ång chÝ ®· chñ tr­¬ng tranh thñ vµ ®oµn kÕt gi÷a nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa víi nh©n d©n c¸c n­íc chÝnh quèc trong cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n, ®Õ quèc v× ®éc lËp d©n téc vµ phån vinh. §©y chÝnh lµ nÒn t¶ng t­ t­ëng quan träng h×nh thµnh nªn ®ãng gãp cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cho nÒn ngo¹i giao ViÖt Nam thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. T¹i §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, cïng víi c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc kh¸c, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ñng hé m¹nh mÏ ®Ò xuÊt 67 cña Bé Ngo¹i giao vÒ ®æi míi t­ duy, ®Æc biÖt lµ t­ duy ®èi ngo¹i ®Ó xo¸ bá quan niÖm ch­a ®óng ®¾n vÒ mét n­íc ViÖt Nam chØ cã chiÕn tranh. Tr¸i l¹i, ®ã lµ mét n­íc ViÖt Nam yªu hßa b×nh, s½n sµng lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn. §æi míi t­ duy ®èi ngo¹i ®· trë thµnh mét trong c¸c t­ t­ëng chñ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta kh«ng chØ ë §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, mµ cßn lµ t­ t­ëng chñ ®¹o trong quan hÖ ®èi ngo¹i suèt thêi kú ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng còng lu«n nhÊn m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i giao ph¶i g¾n víi sù nghiÖp ®æi míi, ph¶i phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ an ninh ®Êt n­íc. §i ®Õn ®©u, ®ång chÝ còng nãi vÒ ®æi míi - kh«ng chØ ®æi míi vÒ ®­êng lèi, chÝnh s¸ch, mµ ph¶i ®æi míi c¶ c¬ chÕ, bé m¸y vµ con ng­êi. Cã lÏ v× thÕ mµ ®ång chÝ ®­îc gäi víi mét biÖt danh tr×u mÕn lµ “®ång chÝ ®æi míi, ®ång chÝ c¬ chÕ”. Trªn c­¬ng vÞ Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· dµnh nhiÒu c«ng søc cho viÖc t¨ng c­êng vµ më réng quan hÖ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc b¹n bÌ truyÒn thèng vµ c¸c n­íc kh«ng liªn kÕt. Trong nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 80 (ThÕ kû XX), khi ®Êt n­íc ta ph¶i ®èi mÆt víi v« vµn khã kh¨n c¶ vÒ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cïng tËp thÓ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã quyÕt s¸ch s¸ng suèt trong viÖc xö lý vÊn ®Ò Campuchia; c¶i thiÖn vµ t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc ASEAN, ®Æt nÒn mãng ®Ó ViÖt Nam gia nhËp HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng Nam ¸ vµo th¸ng 7-1995. B¹n bÌ, ®ång chÝ tõ ch©u ¸, ch©u Phi ®Õn Mü Latinh ®Òu ®¸nh gi¸ cao cèng hiÕn lín lao cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ coi ®ång chÝ lµ mét tÊm g­¬ng ®Ó nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ c¸nh t¶ trªn thÕ giíi noi theo trong môc tiªu chung lµ b¶o vÖ hoµ b×nh, d©n chñ vµ ph¸t triÓn cña nh©n d©n thÕ giíi. §¶ng, Nhµ n­íc n­íc Céng hoµ D©n chñ 68 Nh©n d©n Lµo ca ngîi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ng­êi b¹n, ng­êi ®ång chÝ th©n thiÕt cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n Lµo, ®ång thêi lµ ng­êi cã ®ãng gãp to lín vµo viÖc vun ®¾p vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ h÷u nghÞ truyÒn thèng, t×nh ®oµn kÕt ®Æc biÖt vµ sù hîp t¸c toµn diÖn gi÷a hai n­íc Lµo - ViÖt. §¶ng Céng s¶n vµ ChÝnh phñ Trung Quèc coi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt cña nh©n d©n Trung Quèc. Nh÷ng ng­êi céng s¶n Ên §é tr©n träng c«ng lao cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vµ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh sinh ho¹t cña §¶ng Céng s¶n M¸cxit Ên §é nh÷ng bµi häc vÒ c«ng lao cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Chñ tÞch Th­îng viÖn Angiªri Abaelkader Bensalah kh¼ng ®Þnh: “ChÝnh phñ vµ nh©n d©n Angiªri mong muèn tiÕp tôc t¨ng c­êng mèi quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c truyÒn thèng Angieri - ViÖt Nam ®· ®­îc l·nh ®¹o hai n­íc, trong ®ã cã nguyªn Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n­íc Vâ ChÝ C«ng dµy c«ng vun ®¾p”. §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, víi gÇn 80 tuæi §¶ng, ®· cèng hiÕn trän ®êi m×nh cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng, gi¶i phãng d©n téc vµ x©y dùng ®Êt n­íc ViÖt Nam. §¶ng, Nhµ n­íc ta vµ nhiÒu n­íc anh em ®· trao tÆng ®ång chÝ nhiÒu phÇn th­ëng cao quý, trong ®ã cã Hu©n ch­¬ng Sao Vµng vµ nhiÒu hu©n ch­¬ng kh¸c. §ång chÝ lµ mét ng­êi häc trß xuÊt s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lµ c¸n bé l·nh ®¹o ­u tó cña §¶ng ®· cã c«ng lao to lín ®èi víi ngµnh Ngo¹i giao thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. T­ t­ëng vµ ho¹t ®éng cña ®ång chÝ trong lÜnh vùc ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n ph¸ bao v©y cÊm vËn tiÕn tíi héi nhËp quèc tÕ, ®· ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên s©u ®Ëm cho thÕ hÖ nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ®èi ngo¹i h«m nay còng nh­ mai sau. 69 VAI TRß CñA §åNG CHÝ Vâ CHÝ C¤NG TRONG CHIÕN DÞCH TæNG TIÕN C¤NG Vµ NæI DËY GI¶I PHãNG THµNH PHè §µ N½NG N¡M 1975 NguyÔn B¸ Thanh* §ång chÝ Vâ ChÝ C«ng lµ mét ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, mét nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng xuÊt s¾c cña §¶ng ta, mét ®ång chÝ l·nh ®¹o chñ chèt cña §¶ng bé Khu 5 qua hai cuéc kh¸ng chiÕn. Nãi ®Õn vai trß cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc lµ nãi ®Õn t­ t­ëng tiÕn c«ng, lµ sù chØ ®¹o tµi t×nh, linh ho¹t vµ s¾c bÐn; lµ nh÷ng ®Ò xuÊt vµ tham m­u kÞp thêi, chÝnh x¸c cho Bé ChÝnh trÞ vÒ viÖc “®iÒu qu©n tÊn c«ng §µ N½ng”. Trong tham luËn nµy, b»ng nhiÒu nguån sö liÖu kh¸c nhau, trong ®ã cã nh÷ng t­ liÖu míi ®­îc khai th¸c tõ c¸c Trung t©m l­u tr÷ Quèc gia, chóng t«i xin tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò vÒ vai trß cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong chiÕn dÞch Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng thµnh phè §µ N½ng n¨m 1975. Ngµy 27-1-1973, t¹i Trung t©m héi nghÞ quèc tÕ KlÐber, __________ * Uû viªn Trung ­¬ng §¶ng, BÝ th­ Thµnh uû, Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n, Tr­ëng ®oµn §¹i biÓu Quèc héi thµnh phè §µ N½ng. 70 gi÷a thñ ®« Pari cña n­íc Ph¸p, HiÖp ®Þnh Pari vÒ chÊm døt chiÕn tranh vµ lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam ®· ®­îc ký kÕt. §ã lµ “mét th¾ng lîi lín cña nh©n d©n ta”1. Tuy nhiªn, “thùc tÕ kh«ng hoµn toµn su«n sÎ. Mü vÉn ch­a chÞu thua, ngay khi buéc ph¶i ®Æt bót ký, hä ®· toan tÝnh vµ hy väng vµo nh÷ng kÕt qu¶ cña nh÷ng ©m m­u tiÕp theo”2. Sau khi ký HiÖp ®Þnh Pari, miÒn Nam n­íc ta vÉn kh«ng cã mét ngµy hßa b×nh. D­íi sù chØ huy cña Mü, nh»m xãa “thÕ da b¸o”, qu©n ngôy liªn tiÕp më c¸c chiÕn dÞch “trµn ngËp l·nh thæ”, lÊn chiÕm vïng gi¶i phãng cña ta vµ thùc hµnh chÝnh s¸ch khñng bè ph¸t xÝt ë vïng chóng kiÓm so¸t. VÒ phÝa ta, phong trµo c¸ch m¹ng t¹i nhiÒu ®Þa ph­¬ng gÆp khã kh¨n, t t­ëng “hßa b×nh”, “h÷u khuynh”, muèn “nghØ x¶ h¬i” xuÊt hiÖn; hËu qu¶ lµ ta bÞ mÊt ®Êt, mÊt d©n, vïng gi¶i phãng cña ta bÞ ®Þch uy hiÕp. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng - víi vai trß lµ BÝ th­ Khu ñy Khu 5, ®· theo dâi s¸t t×nh h×nh vµ sím rót ra nhËn ®Þnh: C¸ch m¹ng miÒn Nam kh«ng thÓ kh¸c ®­îc, nÕu kh«ng tiÕp tôc tiÕn c«ng kÎ thï. Vµ tõ nhËn ®Þnh nµy, ®ång chÝ ®· cïng Ban Th­êng vô Khu ñy khu 5 lËp tøc chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng: “Xèc l¹i ®éi h×nh, tiÕp tôc tiÕn c«ng tiªu diÖt ®Þch”. Nh÷ng biÓu hiÖu lÖch l¹c ®­îc kÞp thêi chÊn chØnh, kh«ng tån t¹i l©u. TÊt c¶ lùc l­îng c¸ch m¹ng trong toµn Khu 5 ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn, ta giµnh l¹i ®Êt, giµnh l¹i d©n, ®Èy lïi ®Þch ra xa, b¶o vÖ vµ më réng vïng gi¶i phãng. ChØ trong mét thêi gian ng¾n, ta ®· chuyÓn tõ thÕ bÞ ®éng sang thÕ chñ ®éng tiÕn c«ng, __________ 1. LÞch sö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, tËp II, 1954 - 1975, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, tr. 583. 2. NguyÔn ThÞ B×nh: Gia ®×nh, b¹n bÌ vµ ®Êt n­íc (Håi ký), Nxb Tri Thøc, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2012, tr. 136. 71 trong khi ®ã c¸c lùc l­îng cña ®Þch ®ang ë thÕ ph¶n c«ng l¹i ph¶i lïi vÒ thÕ co côm, phßng ngù. Mïa Thu n¨m 1974, Khu ñy vµ Qu©n khu ñy Khu 5 quyÕt ®Þnh më c¸c khu chiÕn, tiÕn c«ng tiªu diÖt côm cø ®iÓm N«ng S¬n - Trung Ph­íc, vµ chi khu quËn lþ Th­îng §øc, nh»m ph¸ thÕ phßng ngù phÝa t©y nam vµ phÝa t©y khu liªn hîp qu©n sù §µ N½ng cña ®Þch1. Khi ®­a ra bµn b¹c nh»m chän ®iÓm “®ét ph¸ khÈu”, cã ý kiÕn ®Ò xuÊt nªn ®¸nh vµo chi khu quËn lþ QuÕ S¬n thay v× chi khu quËn lþ Th­îng §øc, song sau khi ph©n tÝch, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng, víi c­¬ng vÞ lµ BÝ th­ Khu ñy, ®· quyÕt ®Þnh chän Th­îng §øc lµm môc tiªu. NÕu ®¸nh chi khu quËn lþ QuÕ S¬n, ta chØ uy hiÕp ®­îc Tam Kú, trong khi ®¸nh chi khu quËn lþ Th­îng §øc th× c¶ Tam Kú, Duy Xuyªn, §¹i Léc, §iÖn Bµn vµ nhÊt lµ §µ N½ng sÏ bÞ uy hiÕp m¹nh2. Thùc tÕ __________ 1. Th­îng §øc (thuéc x· §¹i L·nh, huyÖn §¹i Léc, Qu¶ng Nam) lµ n¬i cã thÕ trËn v÷ng ch¾c vµ hiÓm hãc, Tæng thèng NguyÔn V¨n ThiÖu xem Th­îng §øc lµ “M¾t ngäc cña ®Çu rång”; TØnh tr­ëng Qu¶ng Nam th× mÖnh danh ®ã lµ “c¸nh cöa thÐp” cña §µ N½ng. Chóng cßn kiªu ng¹o th¸ch thøc r»ng: “Bao giê n­íc s«ng Vu Gia ch¶y ng­îc th× ViÖt Céng míi chiÕm ®­îc Th­îng §øc”. Côm cø ®iÓm nµy ®èi víi ®Þch ®· trë thµnh niÒm tù hµo, chç dùa ®¸ng tin cËy cña Qu©n khu 1 nguþ, cña c¨n cø qu©n sù liªn hîp miÒn Trung bÊt kh¶ x©m ph¹m. 2. Qu©n khu 5 chñ tr­¬ng huy ®éng chñ lùc cïng lùc l­îng ®Þa ph­¬ng vµ mét bé phËn binh chñng kü thuËt, ®­îc t¨ng c­êng thªm s­ ®oµn 304 (thiÕu) (mang mËt danh s­ ®oµn 711) cña Bé tæng t­ lÖnh ®Ó tæ chøc khu chiÕn, t¹o chiÕn 1: N«ng S¬n - Trung Ph­íc do S­ ®oµn 2 bé binh (Qu©n khu 5), trung ®oµn ph¸o binh 572, trung ®oµn ph¸o thµnh nh÷ng qu¶ ®Êm thÐp nÖn vµo ®Çu qu©n ®Þch. Trªn ®Þa bµn Qu¶ng Nam vµ Qu¶ng §µ cã 3 khu chiÕn: Khu cao x¹ 573 ®¶m nhiÖm; Khu chiÕn 2: Th­îng §øc do s­ 304 ®¶m nhiÖm; Khu chiÕn 3: t©y quËn lþ QuÕ S¬n do trung ®oµn 38 (S­ 2) ®¶m nhiÖm.72 ®· chøng minh, quyÕt ®Þnh cña ®ång chi Vâ ChÝ C«ng lµ hoµn toµn chÝnh x¸c, ®óng nh­ ph¸t biÓu cña ®ång chÝ Chu Huy M©n - T­ lÖnh Qu©n khu 5, khi giao nhiÖm vô cho S­ ®oµn 304: “ChiÕn th¾ng Th­îng §øc ph¶i lµ chiÕn th¾ng c¶ qu©n sù vµ chÝnh trÞ”. Ta chän ®¸nh Th­îng §øc lµ chän ®óng ®iÓm tö huyÖt cña ®Þch. “ChiÕn th¾ng Th­îng §øc chøng tá kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu cña bé ®éi chñ lùc c¬ ®éng cña ta ®· h¬n h¼n chñ lùc c¬ ®éng cña ®Þch, chøng tá thñ ®o¹n phßng ngù b»ng côm cø ®iÓm vµ ph¶n kÝch quy m« s­ ®oµn cña ®Þch ®· ph¸ s¶n”1. C¸c côm cø ®iÓm cña ®Þch c¾m s©u trong vïng c¨n cø miÒn nói Khu V ®· bÞ tiªu diÖt gÇn hÕt2, mét vïng c¨n cø réng lín cña ta ®· tr¶i réng tõ Qu¶ng Nam ®Õn §¾k L¾k, uy hiÕp m¹nh thÕ trËn phßng ngù cña ®Þch ë T©y Nguyªn còng nh­ ë c¸c tØnh ®ång b»ng duyªn h¶i Nam Trung bé. T­¬ng quan lùc l­îng gi÷a ta vµ ®Þch trªn chiÕn tr­êng thay ®æi, nghiªng vÒ phÝa cã lîi cho ta. Th¸ng 12-1974, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng vµ ®ång chÝ Chu Huy M©n tõ chiÕn tr­êng Khu 5 ra Thñ ®« Hµ Néi dù Héi nghÞ Bé ChÝnh trÞ më réng, nh»m bµn vÒ viÖc më cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng miÒn Nam. Héi nghÞ “lÇn nµy th¶o luËn s«i næi, kÐo dµi vµ hµo høng vÒ ®¸nh gi¸ t­¬ng quan so s¸nh lùc l­îng gi÷a ®Þch vµ ta cho râ h¬n, trªn c¬ së ®ã ®Ó quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch chiÕn l­îc vµ chän h­íng më ®Çu”3. Lóc bÊy giê “cã hai lo¹i ý kiÕn kh¸c nhau nªn Héi nghÞ th¶o luËn s«i næi trªn hai h­íng: mét bªn lµ §«ng Nam Bé vµ Sµi Gßn, mét bªn lµ Nam __________ 1. “B¸o c¸o vÒ Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng Qu¶ng Nam - §µ N½ng mïa xu©n n¨m 1975”, hå s¬ ký hiÖu Y-III-283, hiÖn l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 2. ChØ cßn l¹i ba côm cø ®iÓm lµ: HËu §øc, Trµ Bång vµ S¬n Hµ. 3. Vâ ChÝ C«ng: Trªn nh÷ng chÆng ®­êng c¸ch m¹ng (Håi ký), S®d, tr. 262. 73 T©y Nguyªn, më ®Çu b»ng viÖc ®¸nh chiÕm Bu«n Ma Thuét”1, trong ®ã, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cïng ®ång chÝ Chu Huy M©n ®· “kiªn tr× ®Ò nghÞ Bé ChÝnh trÞ ®ét ph¸ vµo Nam T©y Nguyªn, môc tiªu cô thÓ lµ Bu«n Ma Thuét”2. Bé ChÝnh trÞ vµ Qu©n ñy Trung ­¬ng sau khi c©n nh¾c ®· quyÕt ®Þnh më mµn cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy mïa Xu©n n¨m 1975 b»ng chiÕn dÞch T©y Nguyªn víi trËn më mµn ®¸nh vµo Bu«n Ma Thuét - kh©u yÕu nhÊt cña ®Þch ë phÝa Nam T©y Nguyªn. BÞ ®ßn “®¸nh tróng huyÖt” cña ta vµo Bu«n Ma Thuét, qu©n ®Þch ë T©y Nguyªn hèt ho¶ng. ChØ trong vßng 15 ngµy, tõ ngµy 10 ®Õn 25-3-1975, chiÕn dÞch T©y Nguyªn toµn th¾ng, më ra thêi c¬ chiÕn l­îc lín ®èi víi qu©n vµ d©n ta trªn toµn chiÕn tr­êng miÒn Nam; t¹o ®iÒu kiÖn vµ thêi c¬ míi ®Ó qu©n vµ d©n ta nhanh chãng gi¶i phãng HuÕ, §µ N½ng vµ c¸c tØnh ®ång b»ng duyªn h¶i Khu 5. VÒ phÝa ®Þch, tõ sau chi khu quËn lþ Th­îng §øc bÞ tiªu diÖt, mÆc dï kh«ng ®­îc sù chi viÖn trùc tiÕp cña Mü, bÞ ta liªn tôc tiÕn c«ng, song qu©n ngôy ë miÒn Trung - T©y Nguyªn ch­a ph¶i ®· tª liÖt, suy sôp hoµn toµn. §µ N½ng vµ Chu Lai vÉn lµ nh÷ng c¨n cø h¶i lôc kh«ng qu©n khæng lå, mµ theo ®¸nh gi¸ cña chóng, “ta ch­a ®ñ søc ®¸nh vµo c¸c thµnh phè vµ thÞ x· lín, nÕu cã ®¸nh còng kh«ng gi÷ ®­îc. Chóng dù ®o¸n ta sÏ tÊn c«ng gi¶i phãng tõng khu vùc, giµnh th¾ng lîi tõng b­íc, t¹o thÕ m¹nh thi hµnh hiÖp ®Þnh Pari”3. Khi mÊt Bu«n Ma Thuét còng nh­ thÞ x· Kon Tum vµ Pleiku, Tæng thèng NguyÔn V¨n __________ 1. Vâ ChÝ C«ng: Trªn nh÷ng chÆng ®­êng c¸ch m¹ng (Håi ký), S®d, tr. 624. 2. DÉn theo håi ký cña ®ång chÝ Hoµng Minh Th¾ng trong s¸ch §µ N½ng thêi ®¸nh Mü, tËp 2, §« thÞ vïng lªn, Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng, 2011, tr. 291. 3. “B¸o c¸o vÒ Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng Qu¶ng Nam - §µ N½ng mïa Xu©n n¨m 1975”, Tl®d. 74 ThiÖu trÊn an d­ luËn r»ng: “Riªng t¹i Cao Nguyªn, n¬i mµ chóng ta ph¶i chiÕn ®Êu trong thÕ 1 chèng l¹i 4, Qu©n lùc ViÖt Nam Céng hßa buéc ph¶i t¸i phèi trÝ ®Ó b¶o toµn lùc l­îng vµ t¹o ®iÒu kiÖn chiÕn ®Êu tù vÖ h÷u hiÖu h¬n trong giai ®o¹n nµy. V× vËy, Qu©n lùc ta sÏ kh«ng cè thñ t¹i thÞ x· Kon Tum vµ Pleiku. T¹i c¸c mÆt trËn kh¸c, tõ TrÞ Thiªn qua vïng duyªn h¶i Qu©n khu 2, ®Õn Qu©n khu 3 vµ Qu©n khu 4, chóng ta nhÊt quyÕt b¶o vÖ l·nh thæ ®Õn cïng”1. MÆc dï NguyÔn V¨n ThiÖu hß hÐt nh­ vËy, nh­ng trong tÇm nh×n cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng th× thêi kh¾c sôp ®æ d©y chuyÒn cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn ®· liÒn kÒ. §ång chÝ nhËn ®Þnh: “®Þch bá T©y Nguyªn, t×nh thÕ míi ®· xuÊt hiÖn”2. V× vËy, ®ªm 18-3-1975, ®ång chÝ ®· göi cho Bé ChÝnh trÞ mét bøc mËt ®iÖn, toµn v¨n nh­ sau: “Háa tèc, sè 12 - 23g 18-3-1975. KÝnh göi: Bé ChÝnh trÞ. Cã hiÖn t­îng ®Þch rót HuÕ, lùc l­îng tæng dù bÞ còng rót, ®Ò nghÞ Bé ChÝnh trÞ ®iÒu qu©n tÊn c«ng gi¶i phãng §µ N½ng. Cßn phÝa trong (c¸c tØnh ®ång b»ng) chóng t«i sÏ lµm theo ®iÖn võa b¸o c¸o c¸c anh”3. Kho¶ng 2 giê s¸ng ngµy 19-3- 1975, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng nhËn ®­îc ®iÖn cña ®ång chÝ Lª DuÈn, thay mÆt Bé ChÝnh trÞ tr¶ lêi: NÕu thÊy lµm ®­îc th× gi¶i phãng §µ N½ng ®i. Sau nµy, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng nhí l¹i: “Ngµy 18-3-1975, t«i ®ang ë T©y Nguyªn ®iÖn cho ®ång chÝ Lª DuÈn vµ Bé ChÝnh trÞ xin cho tÊn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng §µ N½ng. §ång chÝ __________ 1. Bµi nãi chuyÖn cña NguyÔn V¨n ThiÖu ngµy 20-3-1975, Ph«ng t­ liÖu §Ö NhÞ céng hßa, Hå s¬ sè 1321, hiÖn l­u t¹i Trung t©m l­u tr÷ Quèc gia II, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 2. Vâ ChÝ C«ng: Trªn nh÷ng chÆng ®­êng c¸ch m¹ng (Håi ký), S®d, tr. 266. 3. MËt ®iÖn cña Vâ ChÝ C«ng göi Bé ChÝnh trÞ ngµy 18-3-1975, tµi liÖu l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 75 Lª DuÈn thay mÆt Bé ChÝnh trÞ ®iÖn tr¶ lêi ®ång ý vµ nãi “NÕu thÊy lµm ®­îc th× gi¶i phãng §µ N½ng ®i”1. §iÒu nµy cho thÊy, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®· ®­îc ®ång chÝ Lª DuÈn - BÝ th­ thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng vµ Bé ChÝnh trÞ tin t­ëng giao cho quyÒn chñ ®éng trong chØ ®¹o më chiÕn dÞch gi¶i phãng §µ N½ng. Lóc bÊy giê ®ang trªn ®­êng ®i §¾k L¾k gÆp ®ång chÝ V¨n TiÕn Dòng, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng liÒn gëi mét bøc ®iÖn khÈn cho ®ång chÝ V¨n TiÕn Dòng: “T«i kh«ng vµo §¾k L¾k gÆp c¸c anh mµ quay vÒ Khu ñy 5”2 vµ tøc tèc quay vÒ c¨n cø Khu 5 ®Ó chØ ®¹o gi¶i phãng §µ N½ng. Ngµy 20-3, trªn ®­êng trë vÒ c¨n cø, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ®iÖn cho Bé ChÝnh trÞ: “§Ò nghÞ bao v©y tÊn c«ng §µ N½ng b»ng lùc l­îng t¹i chç vµ Trung ­¬ng t¨ng c­êng cho 1F, §µ N½ng lµ thµnh phè quan träng thø hai ë miÒn Nam, c¨n cø liªn hiÖp qu©n sù hiÖn ®¹i vµ m¹nh vµo bËc nhÊt. T«i ®ang trªn ®­êng vÒ Khu ñy 5”3. Khi vÒ ®Õn c¨n cø cña Khu, ®ång chÝ nhËn ®Þnh: “Lóc nµy mµ cßn luÇng quÇng ë n«ng th«n lµ bá lì mÊt thêi c¬. Ph¶i l¸ch bá n«ng th«n ®¸nh vµo thµnh phè, thÞ x·, ®­îc thÞ x· th× ®­îc c¶ n«ng th«n”4. §ång chÝ nhËn ®Þnh: nÕu mÊt §µ N½ng sÏ lµm ®¶o lén lín vÒ chiÕn l­îc, lùc l­îng ®Þch trong toµn Khu vµ c¶ miÒn Nam sÏ __________ 1. "Lª DuÈn mét nhµ l·nh ®¹o lçi l¹c, mét t­ duy s¸ng t¹o lín cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam", S®d, tr.50. 2. MËt ®iÖn cña Vâ ChÝ C«ng göi ®ång chÝ TuÊn ngµy 19-3-1975. Tµi liÖu hiÖn l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 3. MËt ®iÖn cña Vâ ChÝ C«ng göi Bé ChÝnh trÞ ngµy 20-3-1975. Tµi liÖu hiÖn l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 4. DÉn theo bµi “Nh©n vËt trung t©m cña Khu 5 trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc” cña NguyÔn V¨n Cao, trong s¸ch Vâ ChÝ C«ng, ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, TØnh ñy Qu¶ng Nam Ên hµnh n¨m 2008, tr. 352 - 353. 76 suy sôp lín, tinh thÇn ®Þch sÏ hoang mang cao ®é, chóng sÏ r¬i vµo thÕ nguy khèn trÇm träng. Theo ®ång chÝ, ®Þch “cã thÓ bá Sµi Gßn vµ toµn bé miÒn Nam chø kh«ng bá §µ N½ng; chóng sÏ gi÷ §µ N½ng nh­ mét Guantanam« ë Cu Ba ®Ó quÊy rèi ta l©u dµi”1. V× vËy, viÖc ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng chØ ®¹o “l¸ch bá n«ng th«n ®¸nh vµo thµnh phè” lµ mét b­íc ®ét ph¸ lín, rÊt phï hîp víi sù chØ ®¹o cña Bé ChÝnh trÞ: “Cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tÊn c«ng ®Þch s¾c bÐn nhÊt, chuyÓn h­íng tÊn c«ng ®Þch vµo thµnh phè, thÞ x· lµ chÝnh”2. §óng nh­ sau nµy ®ång chÝ nhËn ®Þnh: “T×nh thÕ míi nãi trªn, ta kh«ng thÓ thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ¸n ban ®Çu ®Ò ra lµ viÖc tÊn c«ng gi¶i phãng §µ N½ng b»ng c¸ch ®¸nh tiªu diÖt sinh lùc ®Þch ë kh¾p n¬i xung quanh, c« lËp §µ N½ng cao ®é, sau ®ã tËp trung lùc l­îng tÊn c«ng §µ N½ng, nÕu chê thùc hiÖn ph­¬ng ¸n nµy sÏ mÊt thêi c¬ vµ kh«ng thÓ l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng khã kh¨n thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra khi qu©n ®Þch cã thêi gian co côm vµ cñng cè lùc l­îng”3. §Ó rÊp rót triÓn khai kÕ ho¹ch tiÕn c«ng gi¶i phãng §µ N½ng, ngµy 21-3, t¹i cuéc häp Khu ñy 5, ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng cho r»ng cÇn ph¶i: “Thäc th¼ng, ®Þch tan r· §µ N½ng råi”4 vµ yªu cÇu §Æc khu Qu¶ng §µ (n¬i cã träng ®iÓm lµ thµnh phè §µ N½ng) __________ 1. DÉn theo bµi “Ên t­îng s©u s¾c qua nh÷ng b­íc ngoÆt” cña §Æng Minh Ph­¬ng, trong s¸ch Vâ ChÝ C«ng - ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, S®d, tr. 461. 2. MËt ®iÖn cña Khu ñy Khu 5 göi Bé chÝnh trÞ sè 93 ngµy 20-3-1975, ký hiÖu hå s¬ L-X-336, tµi liÖu hiÖn l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 3. Bµi viÕt cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng nh©n kû niÖm 32 n¨m gi¶i phãng §µ N½ng (29.3.1975-29.3.2007), tµi liÖu hiÖn l­u t¹i Ban Tuyªn gi¸o Thµnh ñy §µ N½ng. 4. DÉn theo bµi “Anh Vâ ChÝ C«ng víi phong trµo c¸ch m¹ng ë Qu¶ng Nam vµ Khu 5” cña Tr­¬ng C«ng HuÊn, trong s¸ch Vâ ChÝ C«ng - ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, S®d, tr. 370. 77 ph¶i tù gi¶i phãng víi ba biÖn ph¸p nh­ sau: “BiÖn ph¸p thø nhÊt lµ qu©n d©n Qu¶ng §µ gi¶i phãng kh«ng cã lùc l­îng bªn ngoµi; BiÖn ph¸p thø hai lµ cã lùc l­îng cña Qu©n khu tham gia; BiÖn ph¸p thø ba, nÕu cã thêi gian th× qu©n chñ lùc sÏ tham gia. Trong ba biÖn ph¸p ®Ó gi¶i phãng §µ N½ng, th× ph¶i lµ biÖn ph¸p thø nhÊt. Bëi, sau khi Bu«n Ma Thuét thÊt thñ, ®Þch ë Tam Kú, Thõa Thiªn HuÕ ®ang dao ®éng m¹nh th× nhÊt ®Þnh m×nh gi¶i phãng ®­îc §µ N½ng, dù kiÕn trong thêi gian 15 ngµy hay m­êi mÊy ngµy g× ®ã, Khu 5 sÏ ®­îc gi¶i phãng hoµn toµn”1. ý kiÕn chØ ®¹o cña ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng t¹i cuéc häp Khu ñy khu 5 rÊt phï hîp vµ thèng nhÊt víi kiÕn cña ®ång chÝ Lª DuÈn vµ Bé ChÝnh trÞ: “ChiÕn th¾ng oanh liÖt ë Bu«n Ma Thuét vµ T©y Nguyªn ®· t¹o ra thêi c¬ gi¶i phãng §µ N½ng. Ta tËp trung lùc l­îng tõ hai phÝa. Tõ Thõa Thiªn HuÕ ®¸nh vµo vµ tõ Nam - Ng·i ®¸nh ra, nhanh chãng tiªu diÖt toµn bé sinh lùc ®Þch ë §µ N½ng, kh«ng cho chóng rót ch¹y ®Ó co côm vÒ gi÷ Sµi Gßn. Trong lóc nµy, thêi gian lµ lùc l­îng. Ph¶i hµnh ®éng hÕt søc t¸o b¹o, bÊt ngê, lµm cho ®Þch kh«ng kÞp næ sóng. C¸c anh cÇn sö dông ngay lùc l­îng cña Qu©n khu vµ cña tØnh ®¸nh th¼ng vµo §µ N½ng. Ph¶i cã biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®Ó hµnh qu©n nhanh nhÊt, kÞp thêi khèng chÕ, chiÕm lÜnh c¸c s©n bay, bÕn c¶ng, bao v©y, chia c¾t ®Ó tiªu diÖt vµ lµm tan r· ®Þch”2. Trong khi ®ã, NguyÔn V¨n ThiÖu ®ang ra søc triÓn khai lùc l­îng cè __________ 1. DÉn theo bµi “C¶m nhËn vÒ ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng trong mçi hoµn c¶nh lÞch sö” cña Phan Hoan, trong s¸ch Vâ ChÝ C«ng - ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, S®d, tr. 376. 2. TrÝch th­ cña Tæng BÝ th­ Lª DuÈn göi ®ång chÝ Vâ ChÝ C«ng ngµy 27-3-1975, dÉn theo s¸ch Vâ ChÝ C«ng - ng­êi con ­u tó cña quª h­¬ng Qu¶ng Nam - §µ N½ng, S®d, tr.53. 78