"
Tô Thùy Yên - Thơ tuyển - Tô Thùy Yên full mobi pdf epub azw3 [Thơ Ca]
🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Tô Thùy Yên - Thơ tuyển - Tô Thùy Yên full mobi pdf epub azw3 [Thơ Ca]
Ebooks
Nhóm Zalo
Thông tin
Thơ tuyển
Tác giả: Tô Thùy Yên
Nguồn text: talawas.org
Bìa, trang trong do tác giả trình bày. Tác giả xuất bản tại Saint Paul, Minesota, Hoa Kỳ, Thu 1995. Tác giả giữ bản quyền. Bản điện tử do talawas.org thực hiện.
E-book này được thực hiện trên tinh thần thiện nguyện, phi lợi nhuận và phục vụ cộng đồng người đọc chưa có điều kiện mua sách giấy.
TVE-4U
CÙNG ĐỌC - CÙNG CHIA SẺ!
Thi sĩ
1.
Cuộc đời như thế đấy.
Vẫn cặp mắt phô trần,
Không mang kính xậm.
Vẫn thứ mực thông dụng,
Không phải cường toan.
Tôi giựt giành đổ máu với tôi Từng chữ một.
Những tên cai ngục
Ngôn ngữ bất đồng.
Với thứ linh hồn quốc cấm,
Tôi tù tội chung thân
Giữa bốn tường không khí.
2.
Như trong đêm thâu, tiếng bẻ đốt tay, Tiếng côn trùng bằng phẳng, Tôi gầy yên lặng với âm thanh.
Bài thơ lọt vào người như kẻ trộm,
Âm thầm
Vơ vét sạch vô tư.
Bằng mỗi lời độc nhất,
Tôi kề tai tiết lộ với từng người Những điều không lặp lại
Bài thơ như lá sâm.
3.
Người ta lánh mặt tôi,
Một thằng lươn lẹo.
Bài thơ bỗng mất nửa linh hồn, Ngù ngờ ngôn ngữ ngổn ngang.
Những hòn đá vụn,
Dãy núi cực hình phải đập tan hoang.
Tôi mộng du trên trái đất mòn Nơi tôi vắng mặt.
Để làm gì ý thức?
Tôi nài van tôi hãy xót thương tôi.
4.
Tôi chạy cắm đầu trên sợi kinh hoàng
Giăng qua đôi bờ vực lạnh hư vô.
7-1960
Cánh đồng con ngựa chuyến tầu
Trên cánh đồng hoang thuần một màu,
Trên cánh đồng hoang dài đến đỗi
Tàu chạy mau mà qua rất lâu.
Tàu chạy mau, tàu chạy rất mau.
Ngựa rượt tàu, rượt tàu, rượt tàu.
Cỏ cây, cỏ cây lùi chóng mặt.
Gò nổng cao rồi thung lũng sâu.
Ngựa thở hào hển, thở hào hển.
Tàu chạy mau, vẫn mau, vẫn mau.
Mặt trời mọc xong, mặt trời lặn.
Ngựa gục đầu, gục đầu, gục đầu.
Cánh đồng, a! cánh đồng sắp hết.
Tàu chạy mau, càng mau, càng mau.
Ngựa ngã lăn mình mướt như cỏ,
Chấm giữa nền nhung một vết nâu.
4-1956
Đêm qua bắc Vàm Cống
Đêm qua bắc Vàm Cống,
Mối sầu như nước sông,
Chảy hoài mà chẳng cạn,
Cuốn phăng kiếp bềnh bồng.
Tôi đi xuống Lục Tỉnh
Để rắc bỏ ven đường
Tài, tâm hồn, kỷ niệm…
Giữ làm gì đau thương.
Đã đôi lần nhầm lẫn,
Còn gõ cửa ái tình,
Van nài chút lưu luyến.
Của không về người xin.
Tôi châm điếu thuốc nữa,
Đốt tàn thêm tháng năm.
Chiếc bắc xa dần bến.
Đời xa dần tuổi xanh.
Nước tách nguồn về biển.
Sầu lại chảy về hồn.
Khi tôi vuốt lấy mặt,
Nghe bàn tay trống trơn.
Hải phận
Như một con sò giữa chiếc vỏ, Chúng ta cuộn trốn trong tình yêu. Như đôi dã tràng không biết mỏi, Chúng ta khởi sự lại mối sầu.
Từng chút vỗ về, từng chút một, Em tạt vào anh rồi rút đi…
Thương tích chẳng lành chan muối xót, Bào sâu thân đá, nước tay ghì.
Anh sống làm quen cùng cái chết, Liếm lấy mặn mà trên đau thương, Chìm mãi xuống em và mất tích Như mặt trời rã trong nước loang.
Vị thần mun hải đăng trơ trọi
Trừng mỏi con mắt ngó không gian. Em trở về em chờ biến đổi,
Trở về em như kim chỉ nam.
Tội nghiệp
Hai đứa kéo nhau chạy vào mộng mị,
Giờ tắt thở nằm trên bãi hư vô.
Bầy ngựa chứng hàng thùy dương vó bão.
Biển đưa trăng lăn vào đá tiếng ru.
1958
Thân phận của thi sĩ
1.
Cô đơn bằng Thượng đế,
Yếu đuối như linh hồn,
Làm sao tôi trèo lên
Vực thẳm tờ bản thảo
Trắng im lìm giá băng.
Ngó thấy tự đằng xa,
Cuộc đời hàm tiếu thật.
Tôi lỡ dại ôm ghì
Làm dập hoa, xước gai
Còn gì tuổi trẻ nữa?
Chắc tôi sẽ cắt đứt
Huyết mạch cánh tay buông.
Tất cả máu có thêm
Dòng nào cho tiểu sử?
Có xóa giùm nó chăng?
Chẳng bao giờ danh vọng
Mọc đôi cánh lang thang.
Triết lý dạy cắn răng.
Tôi kiệt sức, kiệt sức.
Cuộc đời, cuộc đời ơi.
2.
Thần thánh rủi hụt chân Rớt xuống trần oan hận,
Thấy nhà thờ kính cẩn
Thành lưỡi gươm tuốt trần.
Có đọc thuộc thánh thư,
Linh hồn tôi vẫn vậy.
Tôi vẫn không thể lạy
Dù đứng trước hư vô.
Đầu tôi cứng và trơn,
Thượng đế làm sao ngự?
Tôi đành trốn chủ nợ
Định mệnh đòi linh hồn.
Năm tháng nhúng hoàng hôn Đến rã rời thể xác.
Tôi thấy đã mất mát
Tất cả trừ cô đơn.
Cuộc sống nhiễm lầm than Nằm liệt trên buồn bã.
Thượng đế điềm nhiên lạ. Tôi đánh liều cười khan.
Đãng tử
Ngày kia trở lại Ngôi nhà Lớn,
Lòng những bằng lòng một kiếp chơi.
Bạn có nghe, này bạn có nghe
Ở bìa rừng bên, gió sửa soạn
Tuần du - cuộc tuần du bất tận.
Bạn có nghe, này bạn có nghe
Giữa tầng cao, chim giục giã
Từng giàn như những thủy triều sôi.
Bạn có nghe, này bạn có nghe
Trên đỉnh non nhòa, mây xôn xao
Về nơi hẹn nào không định trước.
Bạn có nghe, này bạn có nghe
Vũ trụ miên man chuyển động đều.
Chim đã bay quanh từ vạn cổ,
Gió thật xưa, mây thật già nua.
Nên với một đời, bao biến đổi
Mà trong vô hạn có chi đâu.
Ly rượu rót mời, xin uống cạn.
Bài ca ta hát đến đâu rồi?
Xin hát nốt - còn đi kẻo muộn…
Cho úp ly - bóng xế đường dài…
Bìm bịp chiều chiều kêu nước lớn.
Đi, đi đâu, chèo chống mỏi mê?
Đến ngã ba, đành theo một lối,
Tiếc ngẩn không cùng theo lối kia. Thoáng nhớ có lần ta đọc trộm Lược sử ta trong bí lục nào, Văn nghĩa mơ hồ không hiểu trọn, Thiên thu loé tắt vệt phù du… Thuận tay, ta ngắt một cành sậy Làm cây sáo thổi cạn hồn sầu Bay tản khắp vô cùng trống trải, Âm thừa tưởng lạc đến muôn sau…
Qua sông
Đò nghẹn đoàn quân xa tiếp viện. Mưa lâu, trời mốc, buồn hôi xưa. Con đường đáo nhậm xa như nhớ. Chiều mập mờ xiêu lạc dáng cò. Quán chật xanh lên rừng lính ướt, Mặt bơ phờ dính gió bao la.
Khí ẩm mù bay, mùi thuốc khét, Chuyện tình cờ nhúm ấm cây mưa. Vang lên những địa danh huyền hoặc, Mỗi địa danh nồng một xót xa. Giặc đánh lớn - mùa mưa đã tới. Mùa mưa như một trận mưa liền. Châu thổ mang mang trời nước sát, Hồn chừng hiu hắt nỗi không tên.
Tiếp tế khó - đôi lần phải lục
Trên người bạn gục đạn mươi viên. Di tản khó - sâu dòi lúc nhúc
Trong vết thương người bạn nín rên. Người chết mấy ngày chưa lấy xác, Thây sình, mặt nát, lạch mương tanh… Sông cái nước men bờ sóng sánh. Cồn xa cây vướng sáng mơ màng. Áo quan phong quốc kỳ anh liệt.
Niềm thiên thu đầm cỗ xe tang. Quê xa không tiện đường đưa tiễn, Nghĩa tận sơ sài, đám lạnh tanh. Thêm một chút gì như hối hả, Người thân chưa khóc ráo thâm tình…
… Nao nao mường tượng bóng mình Mịt mùng cõi tới, u minh tiếng rền. Xuống đò, đời đã bỏ quên…
Một sông nước lớn trào lên mắt ngời.
Anh hùng tận
Dựng súng trường, cởi nón sắt Đơn vị dừng quân trọn buổi chiều. Trọn buổi chiều, ta nhậu nhẹt, Mồi chẳng bao nhiêu, rượu rất nhiều. Đây ngã ba sông, làng sát nước, Xuồng ba lá đậu kế chân bàn.
Trời mới tạnh mưa còn thấp ướt. Lục bình, mây mỏi chuyến lang thang. Mấy kẻ gặp nhau nào có hẹn
Nên gặp nhau không giấu nỗi mừng. Ta gạn dăm lời thơ tặng bạn
Dẫu từ lâu bỏ việc văn chương. Thiệt tình, tên bạn ta không nhớ Nhưng mà trông mặt thấy quen quen.
Hề chi, ta uống cho say đã,
Nào có ra gì một cái tên…
Tới đây toàn những tay hào sĩ
Sống chết không làm thắt ruột gan. Cũng không ai nhắc gì thân thế Có vợ con mà như độc thân.
Bạn hỏi thăm ta cho có lệ
Cuộc đời binh nghiệp. Ta cười bung: Còn mươi tháng nữa lên trung úy,
Có thể ngày mai chửa biết chừng… Mặt bạn, mặt ta còn trắng cả
Như mặt trời chiều mới tạnh mưa. Tiếng hò mời dzô, dzô tở mở,
Muỗi thủy triều chừng cũng giạt ra.
Phía phía rừng tràm xanh mịt mịt. Sông không bờ, trời cũng không chân. Người thuở trước tìm vàng khẩn đất Tiêu xác thân, để lại oan hồn.
Ngày nay, ta bạn đến đây nữa, Đất thì không khẩn, vàng không tìm… Bạn nhủ ta: đừng hỏi khó,
Uống mất ngon vì chuyện loạn tâm. Ta chắt cho nhau giọt rượu sót, Tưởng đời sót chút thiếu niên đây. Giờ cất quân, đưa tay bắt,
Ước cõi âm còn gặp để say.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới
Một ngày, ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới Ngoài biển khơi, trên lục địa…
Sò hến, côn trùng cũng chẳng yên thân.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới,
Quật ngã những bức tượng, xô sập những đền đài. Tiếng hú chạy dài suốt lịch sử.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới,
Xé rách một kỷ nguyên, phân tán các dân tộc. Để mọi người câm lặng ăn năn.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới,
Dựng dậy những hồn ma, dập vùi những kẻ sống. Chúng ta hiểu rằng mọi sự bắt đầu…
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới
Trên mỗi ly vuông của từng bộ thần kinh… Không còn ai trốn chạy.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới.
Sườn núi rát đỏ, đồng ruộng khô ran.
Rồi mặt đất cũng vô danh như mặt biển.
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới.
Sa mạc cháy bùng lên vùng khói cát
Đổ xuống trần gian và trí nhớ đời đời.
Một ngày, một ngày,
Ngọn gió lạ thường sẽ thổi tới,
Thổi tới.
Thi sĩ, ôi, hoàng tử bi thương,
Hãy thốt giùm chúng ta lời nói chót
Như bài thai đố giữa hư không.
1968
Mòn gót chân sương nắng tháng năm
Tặng Lê Thị Trang
Đôi bàn tay vỗ nháng âm thanh
Loan báo trần gian buổi thượng trình
Của các vương tôn miền trí tuệ
Lần sau cùng phó hội u minh.
Ôi các vương tôn miền trí tuệ
Mưu đồ đo đạc cả Vô Biên,
Tung ra khắp bãi thời gian lộng
Lượn lượn ưu tư khốc liệt rền,
Giờ đã thượng trình im tịch diệt,
Nhòa tan sắc áo bụi quan san.
Mỏi chìm đốm lửa ngoài muôn dặm.
Kể từ đây, thế giới cư tang…
Suốt bến sông này, hoa trắng nở,
Cỏ cây lưu gió khóc mơ màng…
Chẳng hẹn mà sao vẫn đợi nhau?
Nước xưa về tận chốn giang đầu,
Thăm hỏi con chim màu sặc sỡ
Lời ca u uất giấu nơi đâu?
Con chim thoát xác thành cơn mộng
Bay liệng dài trên trí nhớ không.
Chiều chiều, lớp lớp mây vô sử
Quần tụ bên trời gọi nhớ nhung.
Ta gửi mỗi ngày một sợi tóc
Cầu may cho trận gió kinh thiên. Có ai bên cõi vô cùng tận
Bắt gặp lòng ta bay đảo điên? Có thể mai kia, Thời Đại Lớn
Sáng rền trên cõi sóng tinh anh.
Bây giờ, cỏ mọn nơi mồ lạnh
Cũng nửa vàng chen nửa biếng xanh. Đời đồng thuộc mỗi câu tra vấn. Gió thổi chai người đứng lặng thinh. Biển Bắc tuyệt mù con nhạn lạc, Thời gian mất trí trắng vô âm. Hỡi người cố cựu trong trời đất, Khi nước tràn sông, có nén tâm? Vụt đuốc đi thầm đến mãn kiếp, Lèm bèm ú ớ chuyện nhân gian, Phất phơ chéo áo đường thiên cổ, Nước mắt hồng tuôn đến đá mòn. Đâu miệng giếng xưa giờ ẩn tích Dưới xum xuê hoang phế xanh rờn?
Trăm năm, rồi lại trăm năm khác, Tên đóa hoa này, ngươi nhớ chăng? Con ngựa bất kham cuồng bão táp Cõi hồng trần lôi nỗi kinh tâm. Tiếng kêu réo đuối trong thăm thẳm. Mòn gót chân sương nắng tháng Năm.
Thấy, thấy sóng tan tành lũ lượt, Đời hoài công đứt nối miên man, Ta về tắm lại dòng sông cũ
Luống những bình yên kiếp dã tràng. Ha hả tiếng cười u tịch thốt.
Đêm đêm sao lạc rụng trong vườn. Sáng ngày, đời giật mình ngơ ngác, Mường tượng đôi ba chuyện bắt quàng.
Ta gắng về sâu lòng quá vãng, Truy tầm mê mỏi lý sơ nguyên. Hỡi ôi, dọc dọc thây câm cứng, Mắt trợn trừng chưa dứt ngạc nhiên… Ta lại trồi lên dương thế rộn,
Ngày ngày ra bãi vắng vời trông Bóng chim, tăm cá, cành trôi giạt… Bất luận điều chi giữa mịt mùng…
Hề, ta trở lại gian nhà cỏ
Hề, ta trở lại gian nhà cỏ
Giữa cánh đồng không, bên kia sông. Trống trải hồn ta, cơn gió rã,
Tiếng tàn tàn rụng suốt mênh mông.
Hừng đông hùng vĩ và thanh thản. Sương hứa nguyên ngày nắng rực say. Ta dậy khi gà truyền nhiễm gáy,
Chân mây rách đỏ vết thương dài.
Ta ngồi trước ngõ nghe xao động
Trời đất bào thai cựa cựa nhanh,
Mầm cỏ ngoi ngoi lên rạo rực,
Con chim chèo bẻo hót lanh chanh.
Ta ngồi cho đến khi trời trắng,
Đồng ruộng xanh đông đúc tiếng người. Ta rảo quanh làng hóng chuyện phiếm. Đời người cũng chuyện phiếm mà thôi.
Ở đây, ta có dăm người bạn,
Phúc tự tâm, không lý đến đời.
Ở đây, ta có dăm pho sách
Và một dòng sông, mấy cụm mây…
Dòng sông u hiển trôi vô lượng, Dòng sông hiền triết chảy vô tâm Mà ta ngưỡng vọng như sư phụ, Mà ta thân thiết tựa tri âm…
Lòng ta vô sự, ta vui vẻ.
Bướm với hoa cùng bay nhởn nhơ. Mùa hạ tàn trôi trôi đốm lửa. Dòng ngày tháng trắng chảy lơ mơ.
Quên quên, nhớ nhớ tiền sinh kiếp. Thiên cổ mang mang, thế sự nhòa. Trận lốc cười tròn trên quá vãng. Ta làm lại cả tâm hồn ta.
Buổi trưa như buổi trưa nào đó, Tiếng võng đưa đưa tịch mịch mùi, Điệu hát ầu ơ hoa cỏ lịm,
Nước mây buồn bã chợt quên trôi.
Ta thiếp trong vòm xanh đại thọ Đời đời giương rộng lượng bao dung. Ví dù ta ngủ không còn dậy, Ắt hẳn lòng ta cũng dửng dưng.
Chuyện trần thế bấy lâu thanh thỏa,
Sống một ngày, ta rõ một ngày. Thôi vướng mắc dài duyên với nợ, Ân oán đời, phong kiếm rửa tay.
Còn lại chăng cây đàn lở tróc,
Gảy mình nghe đôi điệu xưa xưa. Còn lại chăng chút u hoài mốc
Pha cùng rượu uống đến say thua.
Gặp buổi trời mưa bay phới phới, Lá cành sáng rỡ sắc hồi xuân.
Ta nhìn ngọn cỏ, lòng mê mẩn, Nghĩ tới đời ràn rụa thâm ân.
Sống trên đời, chuyện ghê gớm quá. Vậy mà ta sống có kỳ không?
Nước mắt ta tuôn khi nghĩ tới
Những người đã chết, chết như rơm…
Gặp buổi trời trong dàn bát ngát, Ngọn cây, ô! đã giát hoàng hôn. Cơn gió mơn man bờ bụi rậm,
Kể dạo quanh vườn chuyện trống không.
Ta ngắm gốc cây nứt nở vỏ,
Gốc cây to đến mấy người ôm,
Nghĩ tới bao điều thầm lặng lớn
Trí ta không đủ lực đo lường.
Nên ta phó mặc cho trời đất, Trời đất vô ngôn lại bất nhân. Nên ta lẳng lặng đi đi khuất Trong lãng quên xanh hút thời gian.
Đêm tối êm ru lời thủ thỉ.
Bên hè có tiếng dế ca ran.
Vầng trăng ta thấy thời thơ ấu Mọc lại cho ta thuở xế tàn.
Hình như mọi sự đều như thế. Kể cả lòng ta cũng thế thôi.
Các việc vô cùng làm miết miết, Quên tiệt đời ta như nấm mai.
Trăng, bạn hiền xưa giờ tái ngộ. Ta thức đêm nay chơi với trăng, Nghĩ tội thương sau này, mãi mãi, Quanh mồ ta, trăng phải lang thang.
Hề, ta trở lại gian nhà cỏ,
Sống tàn đời kẻ sĩ tàn mùa.
Trên dốc thời gian, hòn đá tuột Lăn dài kinh động cả hư vô.
Xa nghe đợt gió lên cơn bão,
Nhân loại quay cuồng biến đổi sâu,
Bầy chó năm châu cắn sủa rộ,
Quỷ ma cười khóc rợn đêm thâu.
Cuộc cờ kỳ lạ không bày tướng,
Ăn sạch quân, trừ tính được thua.
Hỡi ai tráng sĩ mài dao nhọn,
Xin nhớ đời không mỗi sắc vua.
Hề, ta trở lại gian nhà cỏ,
Tử tội mừng ơn lịch sử tha.
Ba vách, ngọn đèn xanh, bóng lẻ,
Ngày qua ngày cho hết đời ta.
7-1972
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch
Đào Tử sắp lìa bỏ nơi nghịch lữ,
trở về ơi bản trạch. Than ôi, thương thay!
Đào Tiềm
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch,
Gió đưa nhớ rải dọc trần gian.
Trên đồng ngọn cỏ tranh khom mỏi,
Đời nặng cơn bi lụy dịu dàng.
Rồi thôi, im mãi, im vô vọng.
Ta tiếc dài sao đã đến đây.
Lờn rờn bóng lá đong đưa nắng.
Thảm thiết dây leo quấn quít cây.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch,
Ơn dày chôn trả đất bao dung.
Cụm mây trôi rã trong trời lớn
Như giấc chiêm bao thấy giữa chừng.
Con đường đi mỏi mà không tận.
Lượn sóng trên ghềnh nhọn rách tơi.
Ai thở dài chi cho não ruột?
Cơn mưa hư tưởng mơ màng rơi.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch,
Về luôn như một tiếng kêu khơi Đã buông trong bạt ngàn xanh ngắt… Biển cử ai rần bãi rã rời.
Chuồn chuồn vui đậu trên nhành lúa Để lại bay đi lúc kịp buồn.
Điệu hát nào lan man vướng vất Như hơi ẩm mục mặt hồ sương.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch. Đóa hoa buông cánh khi tàn hương, Tiếng rụng tuyệt âm rền tịch mịch. Dòng sông tới biển nức tuôn, tuôn…
Các mùa chuyển động trong trời trống. Di điểu qua sông xẻ luống sầu. Ly biệt chẳng từ hạt cát ngọc, Tuần hoàn đến cả giọt sương châu.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch Là rồi một chuyện kể chưa xong. Mùa hè cọ xát điên kim loại.
Con quạ kêu ran giữa quãng không.
Tàu chuối xác xơ reo ngất ngất, Nỗi đời bi thiết xé lưa tưa.
Hòn ngói lia bay bay mặt nước
Chìm sâu dĩ vãng đục không dò.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch. Bãi bùn trơ trẽn thủy triều lui, Con còng ẩn nhẫn bò quanh quẩn, Càng nhẹ tênh trên cõi ngậm ngùi.
Ta bằng lòng phận que diêm tắt, Chỉ giận sao mồi lửa cháy suông. Thôi nói, bởi còn chi để nói. Núi xa, chim giục giã hoàng hôn.
Tưởng tượng ta về nơi bản trạch, Áo phơi xanh phới nhánh đào hồng. Mùa xuân bay múa bên trời biếc. Ta búng văng tàn thuốc xuống sông.
Và rồi tất cả sẽ nguôi ngoai
S’en aller! S’en aller! Parole de vivant!
Saint John Perse
Ra đi như nước ao lền đặc
May gặp ngày mưa lớn thoát tràn,
Râu tóc rạng ngời, gậy trúc bóng,
Nẻo thơm trần thế, gió hân hoan.
Ra đi như một bình minh lạ
Trên kỷ nguyên chưa kịp hiện hình.
Thi sĩ Bắc, Nam đều chết rạp.
Ba trăm năm lịch sử làm thinh.
Ra đi như một âm thanh sáng
Xuyên suốt tâm linh, dội cảm sầu.
Hỡi gã du hành, hãy cất tiếng
Bài ca thiên cổ chẳng thành câu.
Tự do, ta thết mừng điên đảo
Cuộc tiệc trăm năm nhục thánh thần
Dưới bóng bao trùm hạt cát tỏa
Đền rêu, miếu cỏ lạnh ma hoang.
Con đường vô định chưa ai tới
Hay tới nơi, thôi chẳng trở về.
Hỡi gã du hành, hãy nói lại
Những điều ngươi thoáng thấy như mê.
Ta mò đoán nghĩa dòng hư tự
Mòn nét trong thiên địa ngập ngừng. Ta thấy mặt tinh cầu xếp nếp
Như lằn nhăn tuổi tác hư không.
Những người thuở trước giương cung cứng, Cưỡi ngựa điên, hoa kích ngàn cân, Một trận tan tành ba triệu địch,
Nửa chiều chết đứng hận giai nhân.
Những người thuở trước đi tìm mộng, Lạc suối mê, hoa giạt ngược dòng, Theo tiếng kinh quan san biệt dạng, Buộc sầu, xõa tóc, thả thuyền rong.
Những người thuở trước say vô hạn, Mơ thuốc trường sinh lạc xác phàm, Níu cánh chim bằng qua biển gió. Cây minh linh tốt mấy ngàn năm.
Những người thuở trước tham chung đỉnh, Áo mũ xênh xang chốn ngọ môn, Sơ thất, thương thay thân xuống lính, Đày ra quan ngoại, chết không chôn.
Những người thuở trước như là mộng, Diễm tuyệt dung nhan thảo mộc sầu. Hương phấn bay lừng xa khỏi kiếp, Tiếng cười xé rách núi sông đau.
Những người thuở trước bây giờ lạc Trong dã sử nào như bóng mây, Trong trí nhớ nào như giọng hát. Hỡi ôi, trời đất lạnh tình thay!
Hỡi ôi, gió nổi lên cùng khắp,
Giục gã du hành rảo bước thôi! Ta uống giếng hoang, ăn trái lạ, Tâm hồn mãi mãi mới tinh khôi.
Nhiều khi ta ngước lên ngơ ngẩn, Nghe tiếng chim quen bay trớt qua, Bóng thoáng như bàn tay dịu mát Lau nhanh hơi mỏi mặt mày ta.
Hoàng hôn xô bóng ta trên cát, Ta lớn lao và ta cô đơn,
Ngưỡng mộ cây xương rồng gắng gượng, Thân trần đứng lẻ giữa đồng trơn.
Bình minh như một làn da phỏng. Ta dạo men bờ sóng tuyệt mù,
Cảm phục bồi hồi biển nhẫn nại
Bắt đầu mãi mãi lượn thiên thu.
Biểu dương - hãy biểu dương cùng tận
Vinh dự lầm than của kiếp người
Hi hữu một lần trên trái đất
Và rồi tất cả sẽ nguôi ngoai.
7-1972
Bất tận cuộc đời hung hãn đó
Tặng Nguyễn Thị Thụy Vũ
Ôi những rặng cao su thẳng lối ngay hàng
Ngang dọc dắt nhau ùa về vô cực điểm
Như cuộc hẹn hò tư tưởng không tới nơi…
Ôi những rặng cây mang án tử hình treo
Sẽ chẳng còn phun tỏa bao ngày trên mặt đất này - mặt đất bôi trôi
Dẫu những rặng cây đang bừng tuổi thanh xuân Tàn lá xanh mun, phát tiết nhựa nguyên nồng.
Ôi những con đường phân định mỗi lô cây,
Những con đường đất máu,
Những con đường, nườm nượp những con đường Song song nhau, cắt giao nhau, sát nhập nhau
Như những định mệnh tình cờ trên cõi đời này - cõi đời quýnh quíu.
Ôi những con đường sắp sửa bị phế bỏ,
Sắp sửa nới rộng ra, sắp sửa được tráng nhựa.
Thời gian gia tốc thảm thê thay!
Ta đã nhìn thấy nơi cửa rừng bảng sơ đồ thiết kế
Hứa biến khu vực này thành một kiểu mẫu chung cư Như bản tuyên cáo bi hùng của Tương Lai dõng dạc: Nơi đây loài người sẽ tiến bộ, sẽ đi lên
Theo một cách thức dễ hiểu nhất.
Ta cảm ơn người đời. Cảm ơn trời đất
Còn lưu trữ khoảng cỏ cây này đến tận hôm nay.
Để ngày ngày ta đến dỗ dành những nỗi ưu tư
Dưới nét phác nụ cười thầm mê man của Định Mệnh. Để ngày ngày ta đến điều trần lặng lẽ trước Vô Cùng Về một Hữu Hạn tuyệt vời đang phóng dụng.
Chiều. Chiều của đời ta. Chiều của thiên nhiên.
Những hàng cây bốc cháy ngọn.
Chiều tự bao giờ. Chiều già khô chậm lụt.
Mùa hè.
Mùa hè trong ngần tiếng hát thiếu niên xanh,
Hoa nước hối hả nở bung khỏi nguồn mội kín.
Mùa hè xô xát reo vang.
Mùa hè nhức rát tiếng cọ mài.
Mùa hè bát ngát biển ve ran.
Ồ, sao tất cả lặng trang?
Ta nghe thấy bước chân ta lặng thầm trên sỏi, lá
Như những âm thanh chuyển động buồn rầu
Của Nhân Thế trên nẻo mòn Vĩnh Cửu
Làm xây xẩm loài sinh vật trăm năm.
Ta nghe thấy cả những âm thanh Lịch Sử thịnh nộ Rây lọc mơ hồ qua màn lưới an bình.
Ôi giấc mê vọng nào toan mở mang Hữu Hạn, thèm chinh phục Tương Lai.
Những cánh cửa lớn sập tung.
Một thời đại khủng khiếp?
Thế giới làm xàm điếc lác nặng.
Khi ta chỉ ước ao ngắm nhìn toàn cảnh những con đường Trước khi đi trọn chúng.
Giá ta được lên cao, lên cao
Để ngắm nhìn một lần thấu suốt Định Mệnh ta Trước ngày biệt nó.
Ôi kiêu hùng chiến mã,
Ôi hăm hở cỏ non,
Giờ đây ngã quỵ, giờ đây héo xàu
Dưới chân tuổi hạc
Cao chất chồng thây xác những đam mê.
Trời nổi gió trên đầu cây. Tạo vật thốt cười.
Trận cười ngất ngất.
Những mảnh rách da trời mục tựa trong tàn lá lăn răn. Những mặt phẳng cỏ cây thấp hèn âu sầu khiếp đảm Mất tên trong thiên nhiên chen chúc rườm rà. Những nắm hoa đỏ ối nở bung
Trôi trên rào lá đặc.
Con chim nào hớt hãi kêu van…
Làm sao ta biết được
Niềm vô lượng không gian cuốn hút
Cõi trăm năm tiếp tiếp miệt mài,
Cuộc phiêu lưu tinh thần bi liệt…
Nùi lộ trình rối chẳng phăng ra.
Cầu cho ta khôi phục con người ta, vết lóe của Thiên Thu, Con số không bao trùm vũ trụ.
(Núi sầu tư quả cảm, biển khóc nức trần ai, gió cười lộng bất cần Và thảo hoa thong dong trường tại…)
Cầu cho ta khôi phục con người ta, loài sinh vật nhẹ nhàng Đã gia tăng trọng lượng cho trái đất.
Loài sinh vật loay hoay quên khuấy nỗi kinh hoàng bé mọn Trong vô tận quang niên và vô tận thời gian.
Ta tưởng tượng ngôi thiền viện âm u ẩn hiện sau lùm bụi xanh kia
Rồi sẽ được tái thiết sáng trưng những tiện nghi văn minh cần thiết
Cùng với việc xét lại toàn bộ giáo lý sắc không.
Ta tưởng tượng những ngôi mộ đá lâu đời ma hóa kiếp kia Rồi sẽ được sắp xếp lại
Trong một nghĩa trang tân thời đã được hình dung. Chúng ta sẽ gia giáo hóa thiên nhiên.
Chúng ta sẽ đồng loạt hóa Định Mệnh.
Chúng ta sẽ nhật tu đời sống miên man trong từng phạm vi chi tiết nhất.
Và chúng ta sẽ không ngừng sửa soạn bản thân cho hợp thời trang.
Ngay từ bây giờ chúng ta phải hối hả.
Trời vẫn gió. Lông lốc con người ta.
Bất tận nỗi đời hung hãn đó
Ùa trong chân không mở toác mịt mùng.
Ô, những vừng lá khô quay đảo. Điệu luân vũ sinh ly tử biệt vàng óng
bạt ngàn trên cõi thế chuyển mùa. Vạn vật chết đi và tái sinh. Ôi hẳn lá khô cũng muốn nằm yên bề xác tục
Khi đã hoàn thành sinh kiếp thở cho cây
Chờ ngày tiêu tán.
Nhưng vì điệu luân vũ huy hoàng, thảm thiết huy hoàng, Lý nào lá ngại thí thân bay?
Ta cố gắng làm người. Con người vô ích sáng choang như món trang
hoàng đeo lên Hư Vô đen ngời bóng lộn.
Ta suy gẫm đau thương về hạnh phúc. Hạnh phúc thực hư như hoa
đốm nắng hè. Như cơn gió không thể nào lưu trữ. Như lượn sóng xô lên rồi tan hoang.
Phải chăng ta khổ đọa chung thân vì bại lộ mưu toan vô hạn hóa ngông liều hạnh phúc biến thiên?
Xin hưởng lấy ngọn gió bạc hà xoa mặt mày ta. Hạnh phúc đó. Ta suy gẫm đau thương về tình yêu. Tình yêu giả trang mối sầu phiêu bạt của Nhân Thế trăm năm trong bát ngát thời gian. Tình yêu giả trang tiếng dội nỗi cô đơn của bản thân ta - tiếng dội lừa phỉnh.
Ta bất chấp hạnh phúc và ta hạnh phúc. Hạnh phúc không chờ trông, không tiếc thương.
Hỡi con chim kia, hãy thảnh thơi khép kín vòng bay diễm tuyệt đó.
Đêm. Đêm lót trải giường nghỉ ngơi thơm. Đêm hạ thấp chập chờn cung bực những xôn xao. Đêm, tâm sự nguôi ngoai. Đêm, thời gian tàn hơi tắt lịm. Đêm cốt tủy đêm. Đêm xóa bỏ.
Ta nhìn ra chất sáng tinh anh của màu đen tuyệt đối. Niềm hân hoan - niềm hân hoan không dưng - bốc lên từ nỗi bi ai - nỗi bi ai đành mặc.
Ôi cuộc đối điểm trầm bổng bùi ngùi trong hợp tấu khúc trần gian
sắt vàng lấn chạy thênh thang.
Đêm mất xác không gian.
Các vì sao đưa tín hiệu.
Dưới này thế giới mãi lăng xăng.
Cuộc đổi trao Hữu Hạn - Thiên Thu ngày càng giảm giá. Con người ta dần nhẹ thể phong lưu
Giữa chập chùng giông bão cấp thời.
Ôi những rặng cây mang án tử hình treo!
7-1992
Chim bay biển Bắc
Có một gã du hành muôn nơi muôn năm trở về kể chuyện.
Ý chừng kể để Hư Không nghe.
Đầu tiên ta đã kể về im lặng
Dưới vòm trời, dưới mái tóc ta…
Ôi lại vẫn triều lao xao cuống quít
Trên khắp cùng bờ bãi nhân gian!
Câu hỏi vạn niên, lời đáp nhất thời,
Chữ nghĩa rối bời gai góc loạn.
Con đường suy tưởng thật lang thang
Ngày một xa thêm Chân Lý lớn.
(Như bào thai, Chân Lý lớn cư an…)
Bây giờ ta đã già như tuyết,
Già vô âm vọng,
Già thâm u.
Bây giờ ta trẻ như hừng đông,
Trẻ như tiếng reo,
Trẻ bất tử.
Ta ca tụng những điều vô ích nhất
Như tình yêu cuộc đời sợi tóc cỏ.
Ô, con chim nào thức giấc
Giũ bụi bộ lông hôi!
Ô, cánh cửa nào hé mở
Kẽo kẹt bản lề khô!
Cầu cho ta thấy một lần - chỉ một lần thôi - Thâm ý của Thiêng Liêng
Và giới hạn của riêng ta trong vùng thâm ý đó.
Đừng loạn tâm, đừng loạn tâm!
Cuối chặng hành trình quay đảo nhất, Cả thảy sẽ an nhiên
Trong trật tự hằng hằng của vũ trụ. A! Loài người thăng tiến được bao xa?
Trời đất phồng lên cơn gió dữ
Thổi trận mưa rơm, Cõi Tạm mù.
Ta kể thêm về những biến thiên:
Thời khí, mùa màng, lẽ sống chết… Tiểu tiết làm ta quay mặt quên
Chủ đề bao quát cả Vô Biên
Ngọn cỏ cần chăng danh phận cỏ?
Gió thuần túy gió vốn vô thanh.
Lẽ nào ta bận tâm ngày tháng
Nói khác đi điều đã quá xưa?
Lẽ nào ta bận tâm ngày tháng
Kiếm hoài công cái có nơi ta?
Thật ra ta có kể gì đâu.
Cuối cùng cũng vẫn là im lặng,
Im lặng trùm phô diễn mọi điều.
Có một gã du hành muôn nơi muôn năm trở về kể chuyện.
Ý chừng kể để Hư Không nghe.
8-1972
Góa phụ
Con chim nào chết khô trên cửa, Cửa đóng tự ngàn năm bặt âm, Như đạo bùa thiêng yểm cổ mộ. Sao người khai giải chưa về thăm?
Em tìm chạy anh ngoài cõi gió Lửa oan khốc giỡn cười ghê hồn, Tiếng kêu đá lở long thiên cổ, Cát loạn muôn trùng xóa dấu chôn.
Em độc thoại lời kinh ánh xanh. Trăng lu, khuya mỏi, nén nhang tàn. Chó tru thăm thẳm ngày thiên địa. Mái ngói nghiêng triền trái rụng lăn.
Ngọn đèn hư ảo chong linh vị Thắp trắng thời gian mái tóc em. Tim đập duỗi ngoài thân nỗi lạnh. Hồn xa con đóm lạc sâu đêm.
Cỏ cây sống chết há ta thán.
Em khóc hoài chi lẽ diệt sinh? Thảng như con ngựa già vô dụng Chủ bỏ ngoài trăng đứng một mình.
Chiều trên phá Tam Giang
Phá Tam Giang ngày rày đã cạn.
Ca Dao
1.
Chiếc trực thăng bay là mặt nước
Như cơn mộng nhanh.
Phá Tam Giang, phá Tam Giang,
Bờ bãi hỗn mang, dòng bát ngát,
Cát hôn mê, nước miệt mài trôi.
Ngó xuống cảm thương người lỡ bước,
Trời nước mông mênh, thân nhỏ nhoi.
Phá Tam Giang, phá Tam Giang.
Nhớ câu ca dao sầu vạn cổ.
Chiều dòn tan, nắng đọng nứt ran ran.
Trời thơm nước, thơm cây, thơm xác rạ,
Thơm cả thiết tha đời.
Rào rào trận gió nhám mặt mũi.
Rào rào trận buồn ngây chân tay.
Ta ngó thấy ghe thuyền quần tụ
Từng đoàn như trẻ nhỏ ghê ma.
Ta ngó thấy thùy dương gãy rủ
Từng cây như nỗi bất an già.
Ta ngó thấy rào chà cản nước
Từng hàng như nỗ lực lao đao.
Ta ngó thấy nhà cửa trốc nóc
Từng ngôi như mặt đất đang gào.
Vì sao ngươi tới đây?
Hỡi gã cộng quân sốt rét, đói,
Xích lời nguyền sinh Bắc, tử Nam.
Vì sao ta tới đây?
Lòng xót xa, thân xác mỏi mòn,
Dưới mắt người làm tên lính ngụy.
Ví dầu ngươi bắn rụng ta
Như tiếng hét
Xé hư không bặt im,
Chuyện cũng thành vô ích.
Ví dầu ngươi gục
Vì bom đạn bất dung,
Thi thể chẳng ai thâu,
Nào có chi đáng kể.
Nghĩ cho cùng, nghĩ cho cùng,
Ví dầu các việc ngươi làm, các việc ta làm Có cùng gom góp lại,
Mặt đất này đổi khác được bao nhiêu?
Ngươi há chẳng thấy sao
Phá Tam Giang, phá Tam Giang ngày rày đâu đã cạn?
Ta phá lên cười, ta phá lên cười
Khi tưởng tượng ngươi cùng ta gặp gỡ
Ở cõi âm nào ngươi vốn không tin,
Hỏi nhau chơi thỏa chút tính bông đùa:
Ngươi cùng ta ai thật sự hy sinh
Cho tổ quốc Việt Nam - một tổ quốc…?
Các việc ngươi làm,
Ngươi tưởng chừng ghê gớm lắm.
Các việc ta làm,
Ta xét thấy chẳng ra chi.
Nên ngươi hăng điên, còn ta ảm đạm
Khi cùng làm những việc như nhau.
Ta tự hỏi vì sao,
(Còn ngươi, có bao giờ ngươi tự hỏi?)
Và ta tự trả lời.
(Có bao giờ ngươi tự trả lời?)
Chúng ta khác nào cánh quạt phi cơ
Phải quạt, phải quạt
Chỉ vì nó phải quạt.
Ta thương ta yếu hèn.
Ta thương ngươi khờ khạo.
Nên cả hai cùng cam phận quay cuồng,
Nên cả hai cùng mắc đường Lịch Sử,
Cùng mê sa một con đĩ thập thành.
Chiều trên phá Tam Giang rộn ràng tiếng chiến trận. Chiều trên phá Tam Giang im lìm âm cảm thông.
2.
Chiều trên phá Tam Giang
Anh sực nhớ em
Nhớ bất tận.
Giờ này thương xá sắp đóng cửa.
Người lao công quét dọn hành lang. Những tủ kính tối om.
Giờ này thành phố chợt bùng lên
Để rồi tắt nghỉ sớm.
(Sài Gòn nới rộng giờ giới nghiêm.
Sài Gòn không còn buổi tối nữa).
Giờ này có thể trời đang nắng.
Em rời thư viện đi rong chơi
Dưới đôi vòm cây ủ yên tĩnh
Viền dòng trời ngọc thạch len trôi.
Nghĩ tới ngày thi tương lai thúc hối, Căn phòng cao ốc vàng võ ánh đèn,
Quyển sách mở sâu đêm.
Nghĩ tới người mẹ đăm chiêu, đứa em quái quỷ. Nghĩ tới đủ thứ chuyện tầm thường Mà cô gái nào cũng nghĩ tới.
Rồi nghĩ tới anh, nghĩ tới anh
Một cách tự nhiên và khốn khổ.
Giờ này có thể trời đang mưa.
Em đi nép hàng hiên sướt mướt,
Nhìn bong bóng nước chạy trên hè
Như những đóa hoa nở gấp rút.
Rồi có thể em vào một quán nước quen Nơi chúng ta thường hẹn gặp,
Buông tâm trí bập bềnh trên những đợt lao xao Giữa những đám ghế bàn quạnh quẽ.
Nghĩ tới anh, nghĩ tới anh,
Cơn nghĩ tới không sao cầm giữ nổi
Như dòng lệ nào bất giác rơi tuôn.
Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng Của chiến tranh mà em không biết rõ. Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng Một điều em sợ phải nghĩ tới.
Giờ này thành phố chợt bùng lên.
Chiều trên phá Tam Giang
Anh sực nhớ em
Nhớ bất tận.
Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi Rực chiếu bao nhiêu giấc mộng đua đòi Như những mặt trời con thật dễ thương Sẽ rơi rụng dọc đường lên dốc tuổi,
Mỗi sáng trưa chiều tối đêm khuya.
Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi, Coi chuyện đó như lần đi tuyệt tích
Trong nước trời lãng đãng nghìn trùng, Không nghe thấy cả tiếng mình độc thoại.
Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi,
Thấy trong lòng đời nở thật lẻ loi
Một cành mai nhị độ.
Thấy tình yêu như vận hội tàn đời
Để xé mình khỏi ác mộng
Mà người đàn ông mê tưởng suốt thanh xuân. Ôi tình yêu, bằng chứng huy hoàng của thất bại!
3.
Chiều trên phá Tam Giang,
Mày nhìn con nước xiết
Chảy băng bờ bãi ngổn ngang câm.
Nghĩ tới, nghĩ tới những công trình mày có thể hoàn thành Mà rồi mày bỏ dở.
Nghĩ tới kiếp người đang lỡ độ đường
Trên mịt mùng nghi hoặc.
Nghĩ tới thanh xuân mất tích tự đời nào
Còn lưu hậu chua cay hoài vọng.
Nghĩ tới khu vườn ẩn cư cỏ cây khuất lấp,
Căn nhà ma ám chầy ngày gió thổi miên man Đụt tuổi già bình an vô tích sự
Như lau lách bờm sờm trên mặt sông nhăn
Cùng cái chết.
Cái chết lâu như nỗi héo hon dần
Làm chính mình bực bội.
Gió muôn ngàn năm thổi lẽ tuần hoàn
Cho cỏ cây thay đời đổi kiếp.
Và mày kinh sợ nghe nhắc điều vượt sức bình sinh Bởi mày không đủ dạn dày trình diễn tới lui cơn thất chí Như gã hề cuồng mưu sinh giữa chốn đông người Với từng ấy tấn tuồng bần tiện
Rút ra từ lịch sử u mê.
Gió thổi thêm đi, gió thổi thêm đi
Cho cỏ cây mau chết, mau hồi sinh.
Mày mặc kệ.
Chiều trên phá Tam Giang
Có gã hề cuồng buông tiếng cười lạnh rợn
Khiến bầy ác thú mà lịch sử sanh cầm cũng chợt hãi hùng Dớn dác ngó.
6-1972
Trường Sa hành
Toujours il y eut cette clameur,
toujours il y eut cette fureur…
Saint John Perse
Trường Sa! Trường Sa! Đảo chuếnh choáng!
Thăm thẳm sầu vây trắng bốn bề.
Lính thú mươi người lạ sóng nước,
Đêm nằm còn tưởng đảo trôi đi.
Mùa Đông Bắc, gió miên man thổi
Khiến cả lòng ta cũng rách tưa.
Ta hỏi han, hề, Hiu Quạnh lớn
Mà Hiu Quạnh lớn vẫn làm ngơ.
Đảo hoang, vắng cả hồn ma quỷ.
Thảo mộc thời nguyên thủy lạ tên
Mỗi ngày mỗi đắp xanh rờn lạnh
Lên xác thân người mãi đứng yên.
Bốn trăm hải lý nhớ không tới.
Ta khóc cười như tự bạo hành,
Dập giận, vác khòm lưng nhẫn nhục,
Đường thân thế lỡ, cố đi nhanh.
Sóng thiên cổ khóc, biển tang chế.
Hữu hạn nào không tủi nhỏ nhoi?
Tiếc ta chẳng được bao nhiêu lệ Nên tưởng trùng dương khóc trắng trời.
Mùa gió xoay chiều, gió khốc liệt, Bãi Đông lở mất, bãi Tây bồi.
Đám cây bật gốc chờ tan xác,
Có hối ra đời chẳng chọn nơi?
Trong làn nước vịnh xanh lơ mộng, Những cụm rong óng ả bập bềnh Như những tầng buồn lay động mãi Dưới hồn ta tịch mịch long lanh.
Mặt trời chiều rã rưng rưng biển. Vầng khói chim đen thảng thốt quần, Kinh động trời đất như cháy đảo. Ta nghe chừng phỏng khắp châu thân.
Ta ngồi bên đống lửa man rợ,
Hong tóc râu, chờ chín miếng mồi, Nghe cây dừa ngất gió trùng điệp Suốt kiếp đau dài nỗi tả tơi.
Chú em hãy hát, hát thật lớn
Những điệu vui, bất kể điệu nào Cho ấm bữa cơm chiều viễn xứ, Cho mái đầu ta chớ cúi sâu.
Ai hét trong lòng ta mỗi lúc
Như người bị bức tử canh khuya, Xé toang từng mảng đời tê điếng Mà gửi cùng mây, đỏ thảm thê.
Ta nói với từng tinh tú một,
Hằng đêm, tất cả chuyện trong lòng. Bãi lân tinh thức, âm u sáng.
Ta thấy đầu ta cũng sáng trưng.
Đất liền, ta gọi, nghe ta không? Đập hoảng Vô Biên, tín hiệu trùng. Mở, mở giùm ta khoảng cách đặc. Con chim động giấc gào cô đơn.
Ngày. Ngày trắng chói chang như giũa. Ánh sáng vang lừng điệu múa điên. Mái tóc sầu nung từng sợi đỏ
Kêu dòn như tiếng nứt hoa niên.
Ôi lũ cây gầy ven bãi sụp,
Rễ bung còn gượng cuộc tồn sinh, Gắng tươi cho đến ngày trôi ngã Hay đến ngày bờ tái tạo xanh.
San hô mọc tủa thêm cành nhánh.
Những nỗi niềm kia cũng mãn khai.
Thời gian kết đá mốc u tịch,
Ta lấy làm bia tưởng niệm Người.
3-1974
Vườn hạ
Nhớ Cao Hồng Hạnh
Mai kia mốt nọ, anh về chơi
Vườn ủ đêm dư, nắng mật ngời.
Thơ ấu, dậy đi, mừng dụi mắt,
Cùng anh chạy nhảy tiếp thời vui.
Ăn trái chín cây mùa hạ trước,
Thấy nhành ớt động bóng chim quen,
Hỏi em, em lấy chồng xa xứ,
Hỏi bạn, bạn lìa quê bặt tin.
Thời gian đứt quãng dài vô định
Như sợi dây diều băng mất tăm.
Lòng anh thảng thốt, sông chao sóng,
Kỷ niệm buông tay rú ngất chìm.
Ai ngắt giùm anh cây cỏ sướt,
Làm đôi gà đá, đá ăn cười.
Mùa hè đi khuất kêu không lại.
Bãi mía điêu tàn gốc cháy thui.
Trời cao mỏi mắt, chòm mây bạc,
Thăm thẳm trưa, thời gian chết xanh.
Ngoài quãng chói chang hư ảo múa,
Dường như ai gọi ấu danh anh.
Hàng cây đứng bóng ôm tròn gốc. Đất ẩm vương hương, cỏ trở màu. Ai cúi soi mương rong khỏa mặt, Thấy hồn mùa cũ đọng xanh xao.
Còn đợi cây mưa lớn bất thần,
Ấu thơ, mừng nhá, chạy la rân, Đá bong bóng nước, con vui vỡ. Mưa tạnh, ngồi nghe tuổi hạ tàn.
Ve kêu như biển lâng lâng dậy
Xô giạt hồn anh mộng chập chờn Ngủ chín giấc chiều trên xác lá, Tàn măng âu yếm đắp thân đơn.
Mênh mang lưu thủy trường trăng lạnh. Con chó tung tăng giỡn bóng mình. Mương nước rì rào sao sáng thở. Đài hoa sương nạm hạt lân tinh.
Đây rồi, chú dế giang hồ ấy
Vẫn hát say sưa dưới cỏ buồn,
Nghe tiếng chân người, chợt nín lặng… Cô tịch bưng ồn như máu tuôn.
Thấp thoáng ánh đèn rây lưới lá.
Đàn ai lên cổ khúc hoài lang.
Tình ơi, ta hát thầm theo nhạc, Lời nhớ, lời quên, dạ xốn xang.
Đêm lịm chầy khuya, trăng nhợt sương. Liễu đi đâu tóc xõa canh trường? Con chim lạc bạn kêu trời rộng, Hồn chết trôi miền dạ lý hương.
Nằm đây phủ sáng hằng hà sao, Nghe thủy triều lui bậc bậc sầu, Nghe tiếng mỏ chùa khô khốc khóc U minh ngày tháng, bóng lao đao.
Cát bụi đã đành thân tấm mẳn Thì danh với phận kể mà chi.
Cảm thương con cá thia thia bại Có sót huy hoàng cũng xếp vi.
Cọc xu thảy hết ra ngoài mức.
Đồng cái thua buồn cũng liệng sông. Tím hận một đời tay cứng vụng, Chơi cầu âu cả cái tâm ngông.
Em có tìm không mùa hạ trước? Chiếc vành xưa đánh lạc về đâu? Đám tranh thuở ấy cao là vậy,
Vành lạc, chân không, ngại bước vào…
Cây cỗi càng sưng vết chặt lồi. Chờ nhau cho đáng kiếp chờ thôi. Tuổi già gom lại bao thương tưởng Như cuối vườn chiều mót củi rơi.
Em nhỏ, làm chi chim biển Bắc
Em nhỏ, làm chi chim biển Bắc
Để anh lầm mãi bãi Đông mù…
Cửa thần phù dựng trường sơn sóng,
Mỗi ngọn xô chìm một ước mơ.
Ôi những con đường đến từ đâu
Một lần gặp gỡ ngã tư nào,
Rồi trong vô hạn chia lìa miết,
Có cuốn theo mình bụi của nhau?
Biệt xứ ra đi, trời bắt tội,
Dài tơ tưởng rụng tóc mai xanh,
Trôi mòn vóc đá, tào khê thức
Nhướng mỏi ngàn sao đáy lặng thinh.
Còn anh hệ lụy chằng trăm rễ,
Cam phận cây rừng tối đẫm rêu,
Nấm tủa tầng tầng thân mục tới
Như mùa hoa trối tuổi già xiêu.
Em đẩy làm chi cửa não nề,
Bản lề khô kẽo kẹt hôn mê.
Nhện giăng tơ mốc nhà hoang lạnh.
Tiếng gọi rền vang gỗ đá ê.
Dựng dậy hồn oan dĩ vãng nào, Con chim thần thoại mắt khoen sâu, Giật mình như đã ngàn năm ngủ, Giũ bụi lông, cất khản tiếng gào.
Có nhớ không em rừng bóng lạnh, Gốc cây ngời giọt nắng sao thưa. Gió ru mê mệt trưa tàn tạ.
Hạnh phúc đùa xa tiếng thực hư.
Khép mắt cho hồn bay diệu vợi Mà yêu đến khóc, đến u mê. Để khi mở mắt, ta nhìn thấy Cả cuộc đời ta có đáng chi.
Cây rách sâu thân chất giọt lòng. Nghiệp hờn trả nghĩa đất bao dung. Mùa hè cháy rực cơn cuồng nộ. Ồ, máu thơm còn ứa chẳng ngưng.
Đồi lộng đưa nhau xuống cuối ngày, Thấy âu sầu hiện mỗi thân cây. Cỏ cao quấn quíu chân chùn bước, Ghim xót xa đầy vạt áo bay.
Làm sao đi hết những con đường?
Gió với cây cùng khóc hợp tan.
Mỗi đóa hoa trên đồng chói lọi
Cũng xui phù thế ngậm ngùi thân.
Cầu hân hoan chết như mưa lũ,
Nước kéo nhau đi trẩy khắp miền,
Còn vọng hằng hà sa số kiếp
Lai sinh trời đất cũ chưa quên.
4-1974
Mùa hạn
Ở đây, địa ngục chín tầng sâu,
Cả giống nòi câm lặng gục đầu,
Cắn chết hàm răng, ứa máu mắt, Chung xiềng nhưng chẳng dám nhìn nhau.
Bước tới, chân không đè đá sắc,
Vai trần chín rạn gánh oan khiên, Nước khe, cơm độn, thân tàn rạc, Sống chẳng khôn, cầu được thác thiêng.
Xứ khổ, thêm chi mùa thảm khốc. Than ôi, trời đã bỏ rơi dân!
Nắng kim khí chảy, đá rạn nứt,
Gió táp, rừng khô rụm, cát tràn.
Sông hồ nẻ đáy, giếng vô vọng.
Muông thú điên lầm lũi bỏ đàn.
Dân làng lũ lượt kéo lên rú
Lùng sục đào khoai củ đã khan.
Côn trùng kiệt sức lìa hang ổ
Lên chết thiêu trên mặt đất hừng. Ác điểu ngày đêm gào xáo xác.
Cơ hồ cả thế giới lâm chung.
Cây đa râu tóc già thiên cổ
Trụi lá, trơ cành, xương nám đen Khiến lũ ma hoang hằng ẩn náu Bỏ đi nhường chỗ cho chim kên.
Cái chết tru rân giờ nguyệt tận… Máu bung từ mỗi lỗ chân lông,
Mọi người nghe chính mình kêu rú… Liệu sáng mai còn ai nữa không?
Đám chủ mới, y trang xúng xính, Súng nghênh ngang, tiếng hét phàm phu, Xua trăm họ sá chi thân mạng
Lăn địa cầu ra khỏi lối xưa.
Như tên phù thủy già điên loạn, Lịch sử lên cơn dữ bất thường,
Treo ngược con đen trên lửa đỏ, Quật mồ thánh đế phi tang xương.
Có gã hề cuồng ra giữa chợ,
Hát ngao những đoạn sấm truyền xưa. Bao giờ trời nổi cơn nồm lớn,
Minh chúa giong thuyền ra cố đô. Người mẹ trẻ buồn đôi mắt trũng,
Thân gầy nhóm, tóc cháy, da cằn… Địu con, một dúm thịt nhăn nhúm, Ra ruộng khê tìm mót cái ăn.
Làng mạc giờ đây đã trống trơn… Con dê, con chó cũng không còn. Người đi bỏ xác nơi bờ bụi.
Miếu sạt, thần hoàng rũ héo hon.
Ta khóc lẻ loi, cười một mình, Thu hình ẩn náu dưới tâm linh, Mắt chong kinh hãi đêm hư sử, Thân lõa lồ đau cháy khổ hình.
Gõ lấy đầu mình như gõ cửa Liên hồi kêu cứu giữa đêm khuya. Đầu ta như chiếc đầu lâu cổ, Tiếng rỗng không khô khốc não nề.
Ta thương vô kể mầm cây lụi, Con suối trinh nguyên chết cạn lòng, Thương bậc hiền nhân về động đá Quyên sinh. Từ đó, hạc bay không…
Còn ở đâu miền xanh bóng cây Để ta đến đó ngồi trưa nay.
Dường như hơi mát trong vòm lá
Có chất men làm ta thoảng say.
Còn ở đâu làn nước giếng khơi Để ta đến uống một hơi dài, Thỏa cơn khát nhớ như điên dại… Nước giếng quê nhà mát ngọt thay!
Ở đâu còn ngọn suối thần tiên Đã chảy đi từ tuổi dịu hiền, Dàn khúc trường ca xanh bất tận Còn nghe vang vọng cuối trời quên.
Ở đâu còn bóng chim huyền diệu Hót gọi tiền thân ta tái sinh, Hót gọi vô vàn mơ ước cũ
Bay lên trời lớn, đọ mông mênh.
Ở đâu còn cụm mây hư ảo
Bay tự ngàn năm trắng cổ thi. Tưởng tượng ta gom vào hiện kiếp Trọn luân hồi ấy, một lần đi.
Ở đâu còn trận gió thênh thang Thổi mới trần gian mùa rộn ràng. Tiếng biển lời rừng nao nức giục Ta về cho kịp độ xuân sang.
Mùa hè, em bới tóc lên cao,
Môi ửng son và má chớm đào,
Ngày nghỉ về vườn thăm họ ngoại, Lòng như con sáo trong ca dao.
Trời cẩm thạch ngời, bông mía trắng. Ngoài đồng dậy tiếng trẻ thơ reo. Con chuồn chuồn đó thong dong quá, Mùa hết, còn bay dõi dõi theo…
Em mặc bà ba ra bến nước,
Đưa tay khỏa nhẹ nhớ thương nào. Đến nay, lòng ấy còn xao gợn… Mùa trái cây nào hái tặng nhau.
Đỏ mắt đăm đăm, ngày lại ngày… Bao giờ mây sẽ chuyển về đây? Bao giờ trời sẽ mưa như xối
Hạnh phúc chan hòa lên cỏ cây?
Bao giờ, cho đến bao giờ nữa,
Em gánh vui về họp chợ đông, Lòng ngát như hoa còn kịp buổi, Áo chưa người giữ để xin buông?
Mưa ôm choàng đất khóc thương mong. Mưa báo tin vui chạy sáng đồng.
Mưa đuổi bắt gào reo hớn hở. Mưa mừng trẩy hội nước trăm sông.
Ông lão mù lòa ra trước hiên, Nghe mưa cũng ngước mắt nhìn lên. Má nhăn bỗng sáng hai hàng lệ… Ông hiểu ra rồi lẽ biến thiên.
Ta nghe cánh cửa lâu đời sập, Những xích xiềng han rỉ đứt tung, Sấm động một trời u uất vỡ, Muôn nghìn năm thế giới còn rung.
Tất cả rồi đây sẽ đổi thay.
Đổi thay từ quặng mỏ, mầm cây, Đổi thay cả mặt người tăm tối, Những bớt chàm xưa được xóa trôi.
Ta nhặt từng trang sách rách toang Đứa ngu đã xé vứt ra đường. Ta gom từng hạt cây luân lạc, Mong mỏi gầy lên một địa đàng.
Đi nào, chú bé của ta ơi,
Đem tấm lòng trang trải với đời, Yêu cả con sâu cùng cái kiến, Thả hồn vào cỏ lá bung phơi.
Bao giờ ta trở về dương thế,
Sống đáng vinh danh lại kiếp người, Để thấy đường đi muôn lối rộng Dập dìu những chéo áo reo vui?
Quê ta đâu cũng là sông nước, Phơi phới triều lên bát ngát bờ, Cuốn tiếng đàn khuya trên bến bắc Trải tình về lại lạch nguồn xưa.
Biển khơi mở cửa như đêm tối, Cung hiến bao nhiêu mộng dị thường, Cho thấy cuộc đời sinh động mãi, Lòng người rộng ngợp mấy không gian.
Đêm ta để cửa chong đèn đợi.
Người khách xa nào sẽ đến đây? Ta đợi vì nghe ngoài ngõ trúc, Có con chim khách kêu chiều nay.
Đêm bạc hà thơm nghe cổ tích, Muôn sao trẻ nhỏ đùa rì rào.
Trong vườn, cây cỏ dường linh hiển Đã hiện thành người đi dưới sao.
Dỗ cho ta giấc ngủ bình yên,
Đêm tựa bàn tay rất đỗi hiền
Kéo tấm chăn thêu màu sặc sỡ Đắp lên ta tuổi cũ hồn nhiên.
Nhà ta biết có còn nguyên vẹn? Tái hợp nào không nhuốm ngậm ngùi? Người chết cũng xin tề tựu đủ, Tình dù u hiển chẳng đang nguôi.
Nhóm lên bếp lửa đêm trừ tịch, Hát với nhau vài điệu hát vui, Nâng chén uống mừng ta sống sót… Chợt nghe nồng lệ tự đâu rơi.
Hy vọng lên từ đất dịu hòa.
Con chim bay kiếm lại trời xa. Em về vườn cũ thăm cây trái,
Gặp tuổi lưng chừng khóc giữa hoa.
Lòng ta nay vẫn lòng ta trước, Vẫn chảy về con nước thuở nào. Sợi tóc mai kia dù có rụng,
Ba sinh còn để nhớ cho nhau.
Đất trời không có chi còn mất. Ta bước ra thân đón tuổi già.
Trước mắt, ta còn trăm thứ việc:
Sửa nhà, chăm sóc lại vườn hoa…
Những ai hôm trước từng gây tội,
Hãy lắng tâm tha lấy lỗi mình.
Tự tại, thời gian chôn chính nó.
Đời lên lại mãi tựa bình minh.
Sẽ lo chẳng những cho người sống,
Lo cả cho người khuất mặt kia.
Quen lạ bạn thù chung giấc ngủ,
Chung lời thương tiếc khóc trên bia.
Con ta giờ đã làm cha mẹ,
Lớp lớp truyền lưu máu một dòng,
Không cạn nguồn tình thiên bẩm ấy.
Đời đời nhân loại sống như sông.
Nghe này ba tiếng gõ sân khấu.
Màn mở, người tham dự đứng lên…
Thế giới, hãy còn thơ trẻ nhé,
Bắt đầu câu chuyện lớn thần tiên.
Nghệ Tĩnh, 1979
Tàu đêm
Tàu đi. Lúc đó, đêm vừa mỏi. Lúc đó, sao trời đã ngủ mê.
Tàu rú. Sao ơi, hãy thức dậy,
Long lanh muôn mắt tiễn tàu đi.
Thức dậy, những ai còn sống đó, Nhìn ra nhớ lấy phút giây này. Tàu đi như một cơn giông lửa Cuồn cuộn sao từ ống khói bay.
Cảnh vật mơ hồ trong bóng đêm Dàn ra một ảo tượng im lìm.
Ủ ê những ngọn đèn thưa thớt, Sáng ít làm đêm tối tối thêm.
Bến cảng, nhà kho, những dạng cây… Chưa quen mà đã giã từ ngay. Dẫu sao cũng một lần tan hợp, Chớ tiếc nhau vài cái vẫy tay.
Toa nêm lúc nhúc hồn oan khốc, Đèn bão mờ soi chẳng rõ ai.
Ta gọi rụng rời ta thất lạc.
Ta còn chẳng đủ nửa ta đây.
Người bạn đường kia chắc chẳng ngủ. Thành tàu sao chẳng vỗ mà ca? Mai này xô giạt về đâu nữa?
Đất lạ ơi, đừng hắt hủi ta!
Đất lạ, người ta sống thế nào? Trong lòng có sáng những trăng sao, Có buồn bã lúc mùa trăn trở, Có xót thương người qua biển dâu?
Tàu đi như một cơn điên đảo, Sắt thép kinh hoàng va đập nhau. Ta tưởng chừng nghe thời đại động Xô đi ầm ĩ một cơn đau.
Ngồi đây giữa những phân cùng bụi Trong chuyển dời xung xát bạo tàn, Ta trở thành than, thành súc vật. Tiếng người e cũng đã quên ngang.
Ta nghe rêm nhói thân tàn rạc, Các thỏi xương lìa đụng chỏi nhau. Nghe cả hồn ta bị cán nghiến Trên đường lịch sử sắt tuôn mau.
Dường như ta chợt khóc đau đớn.
Lệ nóng cường toan cháy ruột gan. Lệ chảy không ra ngoài khóe mắt. Nghẹn ngào đến cả tiếng than van.
Giá ta có được một hơi thuốc, Dẫu chỉ là hơi thuốc mốc thôi. Để phả cho hồn ấm tỉnh lại,
Để nghe còn sự sống trên môi.
Ta nhớ dăm ba hình ảnh cũ,
Lờ mờ như nhớ lại tiền thân.
Đời ta khi trước vui vầy thế
Bỗng thảm thương nghìn nỗi ngói tan.
Đem thân làm gã tù lưu xứ,
Xí xóa đời ta với đất trời,
Ngàn dặm lìa tan tình cố cựu, Bàng hoàng thân thế cụm mây trôi.
Đã mấy năm nay quằn quại đói, Thèm ăn như đứa trẻ con nghèo. Mẹ ơi, con nhớ thời thơ dại,
Nhớ miếng ăn mà mẹ chắt chiu.
Liệu còn một bữa cơm đầm ấm Bên ánh đèn đoàn tụ vợ con,
Chia xẻ chút tình cay mặn cũ,
Miếng không ngon cũng lấy làm ngon.
Tàu đi khoan xoáy sâu đêm thép, Tiếng nghiến ghê người, thác lửa sa. Lịch sử dường như rất vội vã.
Tàu không đỗ lại các ga qua.
Ô, những nhà ga rất cổ xưa,
Dường như ta đã thấy bao giờ. Đến nay, người giữ ga còn đứng, Đèn bão đong đưa chút sáng mờ.
Tàu qua những ruộng đồng châu thổ. Hiu hắt làng xa mấy chấm đèn. Đêm ở nơi đây buồn lặng lặng. Cái buồn trải nặng mặt bằng đen.
Hỡi cô con gái trăng mười bốn, Đêm có nằm mơ những hội xuân, Đời có chăng lần cam dối mẹ,
Nhớ thương nào giấu thấm vành khăn?
Có lúc tàu qua những chiếc cầu Sầm sầm những nhịp động đều nhau. Dưới kia con nước còn thao thức Bát ngát dềnh lên bãi sậy sầu.
Có lúc tàu qua những thị trấn Mà đêm đã gói lại im lìm.
Tàu qua, âu cũng là thông lệ, Nên chẳng ai buồn hé cửa xem.
Ôi những nỗi sầu vô dạng ấy Gọi ta về với những đêm vui… Ở đâu đèn sáng như châu ngọc, Đường phố người chen chúc nói cười.
Ở đâu mộng ảo vườn sao tụ,
Yến tiệc bày trong những khóm cây. Ta rót mừng em ly rượu đỏ… Mà thôi, chớ nhớ nữa, lòng ơi.
Mà thôi, hãy nuốt lệ còn nghẹn, Tỉnh thức, lòng ơi, nhìn tận tường Thời đại đang đi từng mảng lớn, Rào rào những cụm khói miên man.
Người bạn đường kia chắc vẫn thức, Mong tàu đi đến chỗ đêm tan, Có nghe lịch sử mài thê thiết Cho sáng lên đời đã rỉ han.
Tàu ơi, hãy kéo còi liên tục
Cho tiếng rền vang dậy địa cầu,
Lay động những tầng mê sảng tối…
Loài người, hãy thức, thức cùng nhau.
1980
Ta về
Tiếng biển lời rừng nao nức giục
Ta về cho kịp độ xuân sang.
Ta về - một bóng trên đường lớn.
Thơ chẳng ai đề vạt áo phai…
Sao vẫn nghe đau mềm phế phủ?
Mười năm, đá cũng ngậm ngùi thay.
Vĩnh biệt ta-mười-năm chết dấp
Chốn rừng thiêng ỉm tiếng nghìn thu.
Mười năm, mặt xạm soi khe nước,
Ta hóa thân thành vượn cổ sơ.
Ta về qua những truông cùng phá,
Nếp trán nhăn đùa ngọn gió may.
Ta ngẩn ngơ trông trời đất cũ,
Nghe tàn cát bụi tháng năm bay.
Chỉ có thế. Trời câm đất nín.
Đời im lìm đóng váng xanh xao.
Mười năm, thế giới già trông thấy.
Đất bạc màu đi, đất bạc màu…
Ta về như bóng chim qua trễ
Cho vội vàng thêm gió cuối mùa.
Ai đứng trông vời mây nước đó, Ngàn năm râu tóc bạc phơ phơ.
Một đời được mấy điều mong ước? Núi lở sông bồi đã lắm khi… Lịch sử ngơi đi nhiều tiếng động, Mười năm, cổ lục đã ai ghi?
Ta về cúi mái đầu sương điểm, Nghe nặng từ tâm lượng đất trời. Cám ơn hoa đã vì ta nở.
Thế giới vui từ mỗi lẻ loi.
Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa, Làng ta, ngựa đá đã qua sông, Người đi như cá theo con nước, Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng.
Ta về như lá rơi về cội.
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay. Chút rượu hồng đây, xin rưới xuống, Giải oan cho cuộc biển dâu này.
Ta khóc tạ ơn đời máu chảy Ruột mềm như đá dưới chân ta. Mười năm chớp bể mưa nguồn đó, Người thức nghe buồn tận cõi xa.
"""