" Rạng Đông Của Văn Minh Nhân Loại - Zhang Wu Shun full mobi pdf epub azw3 [Lịch Sử] 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Rạng Đông Của Văn Minh Nhân Loại - Zhang Wu Shun full mobi pdf epub azw3 [Lịch Sử] Ebooks Nhóm Zalo Chủ biên: Zhang Wu Shun Người dịch: Thanh Uyên NHÀ XUẤT BẢN KIM ĐÓNG Trang t: Chương 1: nguyên/ tÁãy/ r Tnang 02: ^ảnđâdi/cư cưa/CƠM người/ TpSílg C3: c€ânạ/xã' tÂỷtậo V Năm 5000 TCN, người Ai Cập bắt đầu trồng trọt, chăn nuôi. Năm 4000 TCN, hình thành quốc gia tại lưu vực sông Nile, chữ hình xuất hiện. Năm 3500 TCN, quốc gia của người Sumer hình thành. Họ sử dụng chữ tượng hình, xây dựng đền thờ thần. cY U ê fp ồ íê ỉ is S4ỷ k iệ n ¿ ¿ c h s á >- Năm 500 TCN, đế quốc Ba Tư chinh phục Ai Cập. ĨP S Ílg 1 5 0 : cẽ iiậ o cÁ iê h y tÁ à n A u à p Á ấ l/u ện étộnạ/ tù ti' T P 8 flg 1 5 7 : cỵ iể h ' Líăn^ m iná' c}?U n a& đáo' c&ieie' uà/nên/ uătt/rrUnA' Ỳìtycenae/ 1nang í í: C h ư ơ n g 2 : S u /tÁ ự ìẲ su y/ cu a s 4i/ cẽậf.V cô? ¿tại/ ----------: Năm 3000 TCN, vua Narmer là người đầu tiên thống nhẩt Ai Cập. Năm 2500 TCN, thời kì Cổ vương quốc bắt đầu, người Ai Cậpo— xây dựng kim tự tháp hình bậc thang. Vua Khufu xây dựng Đại kim tự tháp tại Giza. Toang 12: ỶỉtáKquà củứ/sấng/ cyi¿¿& ĨP S íig 2 5 : cV u a cK Á u(us Năm 1900 TCN, < người Sumer hoàn thành bộ luật cổ nhất thế giới. Năm 1700 TCN, thời kì Trung vương quốc kết thúc,o----- người Hyksos xâm chiếm Ai Cập, thiết lập vương triều dị tộc đầu tiên. x â y / Q > a l klm /Ũ Ị> tÁ á fZ ' T fiS ílg cua/ưua/ cRames&e& ¡ ỉ T p a n g ? ? : C h ư ơ n g 3 : cỵiÁÍổnạ/ CUỘC'ỊĩA â tt/ bianA/ Năm 1300 TCN, sau khi lên ngôi, vua Ramesses II xây dựng cơ nghiệp, giao chiến với người Hittite ở Kadesh. Năm 1600 TCN, người Ai Cập đánh bại người Hyksos, o bắt đầu thời kì Tân vương quốc. Năm 1500 TCN, Ai Cập bắt đầu xây dựng lăng mộ của các pharaoh ở Thung lũng các vị Vua. ả ư ử n ọ / ^ u t ín ạ / c)Ù l Ĩ P 8ftf ICC: Ọ ù m m u m ũ líằ ' cf ó a f y ¿a n ' Ĩ P 3íig 1C7 : 'fc fa fz 'Ú íM u ù u ư ờ n sh e o ' ^ a ề y la t i Ĩ P 3fl§ 125: tÁ ôkạ/nÁ ẩl p Á ư ơ n ọ / Q ô n Ỷ ^ S ĨPSíig 14?: C h ư ơ n g 4 : <~ V ú n g/ ẩ iế h / s t íe ạ a a n ' tÁ uả' S& ấ al Lời mở đầu Bây giờ, chúng ta hãy bước vào cung điện của lịch sử th ế giới nhé! Lịch sử giúp con người tìm hiểu về bản thân mình, để biết rằng mình từ đâu tới và sẽ đi về đâu, lịch sử th ế giới chính là quá trình phát triển của loài người. T hế giới ngày nay đa sắc màu, người dân ở mỗi quốc gia lại dùng một ngôn ngữ riêng, sống trong một nền văn hóa riêng. Chúng ta muốn hiểu nhau thì trước hết phải am hiểu lịch sử th ế giới. Chỉ khi hiểu bản thân sâu sắc thì chúng ta mới hiểu rõ hơn về đồng loại, từ đó th ế giới được hòa bình và mọi người chung sống hạnh phúc với nhau. Sau đây, chúng ta hãy cùng mở cánh cửa thời gian, bước vào cung điện lịch sử và thưởng thức bữa tiệc kiến thức thịnh soạn nhé! Trong cuốn sách này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu hình thái xã hội đầu tiên của loài người đó là xã hội nguyên thủy và những nền văn minh sớm nhất - nền văn minh Ai Cập, văn minh Lưỡng Hà, văn minh Aegean thần thoại. Trái Đất, người mẹ chung của nhân loại, có khoảng 4,6 tỉ năm lịch sử. Còn sự sống trên Trái Đất đã tồn tại suốt 3,8 tỉ năm, người hiện đại xuất hiện từ khoảng 2 - 3 triệu năm trước, trong khi đó văn minh nhân loại mới chỉ có cách đây 6.000 - 7.000 năm. Tuy vậy, chỉ trong khoảng thời gian tương đốì ngắn này, con người đã hoàn thành quá trình phát triển từ hoang dã đến văn minh hiện đại. Vậy con người từ đâu tới? Trước th ế kỉ 19, người phương Tây vẫn khăng khăng giữ quan niệm của Cơ Đốc giáo rằng “Con người do Thượng đế tạo ra”. Năm 1859, Charles Darwin công bô' cuốn sách “Nguồn gốc các loài”, đặt nền móng cho thuyết tiến hóa sinh học. Sự phát triển của khoa học cũng giúp phát hiện ra con người do vượn người tiến hóa thành. Cách đây hơn 2 triệu năm, tổ tfên của chúng ta xuất hiện sớm nhất ở châu Phi, sau đó di cư tới khắp nơi trên địa lục Á Âu. Khoảng 30.000 năm trước, mực nước ở eo biển Bering vẫn còn thấp. Vào thời điểm lạnh nhất trong mùa đông, mặt biển bị đóng bănpí, khi đó ngưòi ở châu A đã di cư sang châu Mỹ. Ngoài ra, ở vùng Đông Nam Á, con người đi thuyền độc mộc tới các quần đảo phía Nam Thái Bình Dương, nhảy cóc đến châu Uc... Vậy nên, những vùng đất này đều có dấu chân của loài người. Từ buổi hồng hoang trên Trái Đất, con người bắt đầu sáng tạo ra văn minh nhân loại. Khoảng 10.000 năm trước, loài người đã biết thuần hóa các loài động vật như chó, lợn, ngựa, bò, gà, lạc đà... từ đó ngành chăn nuôi dần dần xuất hiện. Vào thời điểm cách đây 8.000 năm, người dân ở khu vực Lưỡng Hà trồng vụ lúa đầu tiên trên th ế giới, khai sáng ra ngành nông nghiệp. Sự xuất hiện của nền văn minh lúa nước đã thúc đẩy sự ra đời của thành thị. Chúng hình thành sớm nhất ở những nơi có mạng lưới giao thông thuận tiện. Thành thị xuất hiện thúc đẩy sự ra đời của thương mại và thủ công nghiệp. Việc phát minh ra chữ viết cùng vói sự mài dũa trong tư duy chính là nhân tố thúc đẩy phát triển khoa học kĩ thuật. Khoảng 5.000 năm trưóc, con người đã biết cách tính lịch dựa trên sự thay đổi của khí tượng và sự giao hoán giữa bốn mùa. Niềm đam mê cái đẹp giúp chúng ta sáng tạo ra các lĩnh vực nghệ thuật như hội họa, âm nhạc, điêu khắc, khiêu vũ... Nỗi sợ hãi trước những hiện tượng siêu nhiên và tâm lí sùng bái thiên nhiên thúc đẩy sự hình thành của tôn giáo. Tất cả những điều này đã làm phong phú thêm đời sống sinh hoạt và tinh thần của nhân loại. Ai Cập và Lưỡng Hà là hai cái nôi sớm nhất của nền văn minh nhân loại, ý thức của con người đã được đánh thức tại nơi đây. Ngay bây giờ, chúng ta sẽ bắt đầu hành trình khám phá con sông lịch sử của văn minh nhân loại! Chương 1: cDCãyầậiftạu^êềvtÂ(ỈỸ Nội dung chính: Bản đồ di CƯ của con người Sơ đồ tiến hóa từ người vượn tới người hiện đại, bản đồ di cư của con người từ châu Phi tới các châu lục Á, Âu, Mỹ. Công xã thị tộc Giới thiệu toàn diện, đơn giản và rõ ràng về con người từ thị tộc quần hôn tới liên minh thị tộc, từ việc thuần dưỡng gia súc tới trồng lúa mạch, từ bộ lạc tới vương quốc... cồng xả^hriọó MỌI NGƯƠI ĐẢ TIN TƯỞNG BẦU TA LÀM TỘC TRƯỞNG. V ì TƯƠNG LAI, CHÚNG TA NÊN THỚ K Ế T HÔN VỚI NGƯỜI NGOẠI TỘC. Nh ư Vậ y TÍ L Ệ SONG 1 W / ) Ầ THƯA Y £ AỂ y SÓT CÙA TRẺ v ’ J 1 CON S Ẻ CAO 1WW ^ Ê Ế Ê H r ị' % ^ f . V y HƠN. M J t\ J - A XIN t h ầ y t ín h TỘC TRƯỞNG^ THANH NIÊN TRONG TỘC ĐANG CHUẨN BỊ SANG TỘC BÊN KIA BỜ SÔNG K Ế T THÂN. GIÚP GIỜ LÀNH ĐỂ QUA SÔNG..RỒI CHO HỌ MANG THEO GIA SÚC MỚI NUÔI. KHÔNG, LÀ LỨA LỢN RỪNG ĐẨU TÊN CHÚNG TÔI NUÔI ĐẤY, XIN TẶNG CHO CÁC anh! S au NÀY CHÚNG TA Đều LÀ NGƯỜI MỘT NHÀI ô KÌA, ĐOÀN NGƯỜI K ẾT THÂN Đà TỚI Rổl. r KHI N ÀỔ \ CHÚNG TA > BẮT ĐẦU BÀN BẠC VỚI TỘC TRƯỞNG VỀ VIỆC LIÊN MINH THỊ TỘC THÀNH BỌ , LẠC HẢ / MÌNH? / 5AUN ÀY ^ VIỆC CAI TRỊ Bộ LẠC VẨN TRONG CẬY VÀO n g à i! 'VÀI HÔM NỨA. NHIỀU THỊ TỘC LIÊN MINH VỚI NHAU S Ẻ TRỎ NÊN HÙNG V MẠNH. TA Đã s ớ m CÓ Ý NÀY TU YỆT QUÁ. ĐÚNG VẬYl ĐÚNG VẬY! ----- Bộ LẠC CỦA CHÚNG TA NẰM ỏ VEN SỐNG, VẬY HÃY GỌI TÊN LÀ 'Bộ LẠC VEN SÔNG NHÉ! / ¥ CHO người > [NGOẠI TỘC VÀO ^SỐNG CUNG THÌ \ TỘC S Ề ĐÔNG 1 ằ ĐẢO HƠN.  liên minh bó Igc, chú yèu hoai C húng ta\ ________ ĐẢ CHIẾN ^ A 0 N A yN t t h ắ n g ! c h n t r ậ n LIÊN MIÊN, CHCING TA CÓ NÊN THÀNH V LẬP ĐỘI BẢO VỆ > V KHổNG Ạ ? y Dược PẤYÍ NHƯ VẬY SẺ TIẾT KIỆM CÔNG sức TẬP HỢP ĐỘI NGỦ! ' NHƯNG NHƯ VẬY SỐ LAO ĐỘNG SÈ GIẢM, ẢNH HƯỎNG TỚI SvSẢN XUẤT. À VÂY THÌ ^ 'h ã y b ắ t t ù n hân LÀM VIỆC CHO CHÚNG TA, KHÔNG GIẾT CHÚNG Nứ a ! LÀM VIỆC m a u ! CẤM LƯỜI n h á c ! ở ĐÂY NÁO NHIỆT QUÁ! MỌI NGƯỜI ĐANG LÀM GÌ THẾ? CHÚNG l à HỌ ĐANG TRAO ĐỐI HÀNG HÓA ĐẤY. TỚI BỘ A LẠC VEN ' SÔNG SINH SỐNG QUÁ LÀ LỰA CHỌN V đ ú n g đ ắ n ! / NHỨNG NGƯỜI KIA BỊ LÀM SAO ^ VẬY? TỜ BINH BỊ BẮT LÀM NỘ LÊ ĐẤY. . NGƯỜI GIAll CO MUỐN BAT CHUNG LAM LỤNG CHO NHA GIẾT PHI QUA GỐM ĐI, TÔI LAM BINH GỐM ĐẸP NHAT VÙNG NẾU KHÔNG TRỤ NỐI LIỆU CHÚNG TA CÓ BỊ BẮT LÀM NÔi ^ LẺ KHỔNG... Jầ YÊN TÂM Đl! CHÚNG TA S Ẻ SỐNG SUNG MÀ. 7 '1 NGƯƠI HÃY ĐI THU PHỤC MẤY VỊ TRƯỞNG LẢO ĐỂ HỌ TÔN TA LÊN LÀM VUA. CAN TÕI Ý NGÀI LÀ... VIÊC Nhờ ràrnĩl^ vcrlílíai fh( Irưởng vQ^ÙÌĨLÍỚnglranựí thành n b Ó TẼ S^ ro cw SS SAU KHI THÀNH CÔNG, NGƯƠI S Ẽ TRỎ THÀNH QUÝ TỘC VÀ Được MIÊN GIẢM TÔ TH U Ế., H TAMUỒN NẮM MỌI QUYỀN L ự c t r o n g _ TAY. M ____ Xí hội nguyên thảy Xã hội nguyên thủy bắt đầu từ lúc con người xuất hiện đến nển văn minh sớm nhất duợc xây dựng, kéo dài hơn 2 triệu năm. Do sức sản người ta khô tù binh như đây nữa mà ig giết trước biến xuất thấp, con người phải kết thành bầy để hỗ họ thành ní I lệ. trợ lẫn nhau và tự vệ, họ chủ yếu sinh sống Vậy là giữa người bằng cách hái lượm và săn bắt, phân phối đểu, không có bóc lột và giai cấp. Thời kì đồ đá cũ xuất hiện công xã thị tộc với đặc điểm quan trọng nhất là thực hiện chế độ hôn nhân ngoại tộc. Thời k) đầu thị tộc theo chế độ mẫu hệ. Đến cuối thời kì đổ đá mới thì chuyển sang chế độ phụ hệ. Vài bộ lạc có huyết thống gẩn nhau hoặc sống gẩn nhau liên kết thành liên minh bộ lạc, đặt nền móng cho việc hlnh thành quốc gia và dân tộc. Thời kì đổ đá mới xuất hiện người hiện đại với 3 chủng tộc chính là: người da đen ở châu Phi; người da trắng ở châu Âu; người da vàng ở Dông Á. Đên cuối thời kì xã hội nguyên thủy, chiến tranh giữa các bộ lạc diễn ra liên miên. Nhưng Ngttâi vượn Bắc Kỉnh Năm 1929, nhà khảo cổ Trung Quốc Bùi Văn Trung đã phát hiện ra hóa thạch của người vượn Bắc Kinh tại Chu Khẩu Điếm. Các nhà khoa học tính được dung tích trung bình của bộ não người vượn Bắc Kinh là 1.088 ml (đung tích bộ não nguời hiện đại là 1.400 ml). Người vượn Bắc Kinh cao 156 cm (nam); 150 cm (nữ), xuất hiện cách đây 690.000 năm, họ sáng tạo ra nển vẩn hóa đổ đá cũ vô cùng đặc sắc. Họ sử dụng công cụ bằng đá và xương khá thô sơ. Họ vẫn là loài người cổ nhất biết sử dụng lửa, sinh sống bằng cách hái luợm và săn bắt. Tuổi thọ của họ tương đối ngắn, theo thống kê thì có tới 68,2% số người chết trước năm 14 tuổi, những người thọ hơn 50 tuổi th) chưa chiếm tói 4,5% . với người xuất hiện giai cấp, các quốc gia cũng theo đó mà hình thành. Khi đó còn xuất hiện nghề nông và chăn nuôi gia súc, sản phẩm đã có dư thừa, giữa các bộ lạc có sự phân công và bất đẩu trao đổi hàng hóa. Trong các thị tộc manh nha chế độ tư hữu và quan hệ giai cấp. Cùng với sự phát triển của sức sản xuất, nghề thủ công và nghề nông tách rời nhau, việc sản xuất hàng hóa bắt đẩu phát đạt, chế độ tư hữu càng phát triển hơn, xã hội nguyên thủy dẩn dẩn tan rã và bị thay thế bởi chế độ nô lệ. Người cận dại Người cận đại xuất hiện cách đây 300.000 năm” sinh sống ở châu Âu và một số khu vực ở châu Á. Khoảng 280.000 năm trước, họ bị tuyệt diệt ở bán đảo Iberia (nay thuộc lãnh thổ của các nuớc Tây Ban Nha và Bổ Đào Nha). Người cận đại có thể cẩm nắm linh hoạt công cụ, tạo ra nền văn hóa Mousterian. Người cận đại biết dùng đá để chế tạo ra công cụ sắc nhọn. Họ dùng những công cụ này để săn bắt và lột da thú. Ngoài ra, họ còn biết sử dụng giáo dài, gậy gộc và thòng lọng. J Ngùừi hiện đại Người hiện đại là một trong những đại diện chính của người hiện đại đầu tiên (Homo sa piens), tên gọi của họ được đặt theo địa đanh Abri de Cro-Magnon, là một cái hang ở tỉnh Dordogne của Pháp, nơi phát hiện ra hóa thạch. Họ còn phân bố ở các nước Đức, Anh, Ý , Séc và Slovakia cùng một sô' nơi ở Bắc Phi. Hiện tại số di cốt được tìm thấy đại diện cho ít nhất 5 cá thể, có nam và nữ. Nam giới cao hơn 180 cm, nữ giới cao chừng 167 cm. Trong đó có một hóa thạch là hộp sọ của một nam giới lớn tuổi dược bảo tổn hoàn hảo, dung tích khoảng 1.600 ml. Từ các xương chi có thể thấy thân hình họ cao lớn, cơ bắp phát triển. Về khởi nguồn của người hiện đại, hiện tại vẫn chưa có lời giải đáp. Vản hóa nguyồn thảy Trong quá trình săn bắn, trổng trọt và chăn nuôi, người nguyên thủy hiểu được rất nhiều tập tính của các loài động thực vật và quy luật sinh trưởng của chúng. Xuất phát từ nhu cẩu sản xuất và sinh hoạt, họ còn nắm được những kiến thức nhất định về địa lí, khí tượng, thiên văn, cách tính lịch. Họ có thể phân biệt địa hình xung quanh, dựa vào vị trí của Mặt Trời, Mặt Trăng và các ngôi sao để xác định phương hướng, dựa vào các hiện tượng khí hậu để dự đoán sự thay đổi của thời tiết, dựa vào thời điểm trăng tròn trăng khuyết để tính toán thời gian. Kiến thức toán học của người nguyên thủy tương đối kém, cho đến cuối thời kl xã hội nguyên thủy, họ mới phát minh ra các phương pháp khắc vạch, que tính hoặc thắt nút để tính toán. Người nguyên thủy biết một số kiến thức y học. Họ phát hiện ra rất nhiều loài động thực vật và khoáng vật có thể chữa bệnh. Khoảng 300.000-400.000 năm truớc, người hiện đại đã dùng công cụ bằng đá cuội để phẫu thuật, thậm chí có thể khoan lõ hộp sọ. Thế nhưng y học thời nguyên thủy thường bị gán ghép với các tà phép của phù thủy. li­ ft— _Sùng bái tồ tem Đây là hành vi sùng bái và coi một loài động vật hay thực vật nào đó có quan hệ đặc biệt với thị tộc, cũng là hình thức sớm nhất của tôn giáo, xuất hiện cuối thời kì đổ đá cũ. Tô tem tương đương với biểu tượng của cả bộ lạc hay thị tộc, rất nhiều thị tộc còn đặt tên theo chúng. Không được bắt và giết loài động vật được sùng bái, chỉ trong trường hợp đặc biệt hoặc khi tiến hành tê' lễ thì mới được giết chúng. Chường 2 : Sư/tAcnA/suy/CUÍỈ/ s4i/ cêâf2/câ'đ(ỊÌ/ Nội dung chính: Món quà của sông Nile Sông Nile không chỉ cung cấp nguồn nước cần thiết cho người Ai Cập sinh hoạt và sản xuất, mà còn để lại lớp phù sa màu mỡ giúp ích cho trồng trọt. Vua Khufu xây Đại kim tự tháp Khufu là vị pharaoh thứ 2 của vương triều Ai Cập cổ đại thứ 4. Tên ông trong tiếng Hy Lạp cổ là “Kheops”. Kim tự tháp là lăng mộ của các vị vua Ai Cập c ổ đại. Công lớn của vua Harnesses II Vua Ramesses II là vị pharaoh của vương triều Ai Cập cổ đại thứ 19. Ông là một trong những vị pharaoh quyền lực nhất, trong thời gian tại vị, ông đã làm cho quốc gia trở nên hùng mạnh. 11 m ón Sông Nilc bõf nguồn lừ hồ Albcri vò hồ Vicioria nòm ỏ phía Bông châu Phi, chảy fheo hưóng Nam Bác với độ dài lên lới 6.670 km, là dòng sông dài nhốt fhế giói. Cách đây khoảng 5.000 X nâm, bò sông Ni le đd bổi đầu nuôi dưỡng nền vỗ n '"’-’^ minh Ai Cộp. 1 /P^J 3100 ĨCN. V* Thủ đô cùa Ai Cập hiện nay là Cairo, một trong những trung tâm chính trị, kinh tế, thương mại cùa khu vực Trung Dông. 12 Hl VỌNG SÔNG NILE S Ê ĐEM TỚI CHO NÔNG DÂN MỘT MẢNH ĐẤT MÀU MỠ. CHUẨN BỊ T Ế L Ể t h ô i! Ha h a h a ! s a ơ t h iê n L a n g đ a n g LÓE s á n g ! NÀY MỌI NGƯỜI ơl! MAU RA ĐÂY NGẮM s a o ! NHÓC c o n , ĐI CHỔ KHÁC c h ơ i! * Vị vua đầu tiên của vương triều Ai Cập cổ đại thứ 4, trị vì từ năm 2613 tới năm 2589 TCN. ú Ông là vị pharaoh đă tạo ra tiền lệ về thiết k ế và xây dựng kim tự tháp. SÔNG NILE VÀ SINH HOẠT CỦA NGƯỜI AI CẬPThời gian gieo hạt «tí (tháng 10)^ yyy % Phù sa ^ Thời gian cây cối sinh trưởng # ^ íth án g 11 đến tháng 2 năm s a u )^ rr-rr-x ỵ = = = = y Thời gian thu hoạch (tháng 3 đến tháng 4 năm sau) ANH ĐỊNH ĐI NGẮM SÔNG v Nil e à ? „ / MẤY H Ổ M V , TRƯỚC NƠI NÀY CÒN TRƠ TOÀN ĐẤT HÔM NAY Đà BIẾN THÀNHJ V SÔNG Rồl! Ê n h ó c ! 1 Đl VỚI ANH KHỐNG? MỌI NGƯỜI NHÌN k ìa ! ¥ Dòng sõ n g ^ VẪN CÒN MỞ RỘNG RA GẤP MẤY LẦN V NỨA ĐẤy L ^ jf G H Ê TH Ậ TỈ 11 KHI N ước ” SÔNG RÚT Đ l PHÙ SA TỪ THƯỢNG NGUổN CHẢY XUỐNG SỀ w ĐỌNG LẠI. ĐẾN NGÀY GIEO TRỒNG / T r ư ớ c tiê n MỌI NGƯỜI HÃY CÀO BẰNG LỚP .Đ Ấ T BỒI N H É!. Rổi[* * Người Ai Cập cổ đại gieo lúa mạch và đậu trên lớp đất phù sa mà sông Nile đ ề lại hằng năm, họ không cần bón phân mà vẫn bội thu. Trong đền thờ ^TẠ ơn n g ư ờ ìT Đà CHO CHÚNG CON vộ MÙA X ^ b ộ T t h u Ị NGƯỜI AI CẬP VÀ CÓI Cói sinh sôi nhiều ở bờ sông Nile. Người ta tách vỏ cói đã phơi khô thành sợi để đan lổng hoặc chiếu. Thân cây có thể kết thành thuyền nhỏ. Cùi cói có thể ăn, ngoài ra người ta còn dùng làm giấy cói. Quy trình chế tạo giấy cói duợc mô tả như hình bên. Dùng đá mài phẳng bề mặt. bên trong. Xếp ruột cói đã tách vỏ thành hàng ngang, sau đó phủ vải lên và dùng búa gỗ đập giập. 20 21à NĂM NAY LẠÍ NĂM NAY LẠÍ LÀ MỘT NĂM LÀ MỘT NĂM .SU N G T ú c !/ .SU N G T ú c !/ PHẢI cám ơn PHẢI cám ơn PHARAOH Đà PHARAOH Đà BAN PHÚC CHO BAN PHÚC CHO k C H ÍIN G TA. y k C H ÍIN G TA. y LÀ PHARAOH ĐANG LÀ PHARAOH ĐANG BAN PHÚC CHO BAN PHÚC CHO K C H Ú N G ta ? / K C H Ú N G ta ? / ĐÚNG ~ VẬY THƯA < n g à i! . ĐÂY LÀ THU HOẠCH CẢ NĂM NAY CÚA ÔNG PHẢI KHÔNG? í ĐÚNG VẬY \ PHARAOH CHÍNH LÀ VỊ THẦN CỦA ĐƯỢC RỐI, v CHÚNG TA. y NGƯƠI T Ế P V t h e o ! V -— -kggQÌhời ki nòv, người dôn nơi dây coi p.b.af g Q n h hrờ rTỶ iTrTca rfK¥. Bay giò, ỏ fhủ dô Mempn họp chợ cung tốp ngp Đ ư ợ c Rồi! K ia l à PHẦN LƯƠNG THỰC CHIA CHO NHÀ < V » ô n g ! ____ _ SỄ SB Ổ! DAY ^ CHÍNH LÀ NHỊ HOÀNG 25 DÙ K Ẻ ĐỊCH tấ n Công TỚI, TA CŨNG CHẲNG SỢ.TA p h ả i CHINH PHỤC LẠI c h ú n g ! ĐÚNG Rồi, THƯA HOÀNG TỬ K h u p u ! ' NẾU ĐẠI HOÀNG TỚ CŨNG KHỎE MẠNH NHƯ NGÀI THÌ HAY V BIẾT MẤY... ^ HOÀNG HUYNH BỆNH TẬT TRIỂN MIÊN NÊN KHồNG ĐƯỢC RA NGOÀI CHƠI, THẬT TỘI n g h iệ p ! C h ú n g ta THAM QUAN KIM T ự THÁP Đl! *28 <¿J HƠN NỨA, TRỰỚC KHI \ ĐƯỢC CHUYỂN KIẾP 1______ I ;0N NGƯỜI SẺ BỊ THẦN K im OSIRIS PHÁN Tự THÁP CHÍNH LÀ NƠI CHUẨN BỊ CHO PHARAOH. sự IIU/ BỔI CỦA KIM TỰ THÁP Lõng mộ của các vị vua Ai Cộp cổ dọi dời đàu hình bộc Ihang vuông, được gọi là ’kiến Irúc Masỉaba' (hình A). Khoảng nớm 2650 ĨCN, vua Zoser dà xày dựng kim }ự tháp dọng bộc íhang (hình B), là khỏi nguồn của kiến Irúc kim tự Iháp về sau. Vua Sneferu từng định xây dựng kim }ự iháp có bề mộ} phổng nhưng do mội đá chênh lệch quá lớn, nèn khi xây xong fợo HiànHim tự Hióp Bent có bề mộ} cong (hình 0 . Sau này vua Sncferu lọi xây dựng thêm kim }ự fháp Đỏ có đương dốc phổng (hình D), là hình dọng hoàn chỉnh đầu tiên của kim tự Iháp bề mộl phổng. A. Lăng Mastaba B. Kim tự tháp bậc thang của vua Zoser c. Kim tự tháp Bent của vua Sneteru D. Kim tự tháp Đỏ của vua Sneteru 28 li HOÀNG HUYNHÍ \ Jy ' HUYNH KHÔNG ĐƯỢC CHẾT BÂY G là SANG THẾ GIỚI BÊN KIA HUYNH VẨN CHƯA ĐƯỢC LÀM J I^ T H Ầ N 0SIRI5 Đâu! y m / t r ờ i! đ ổ n g n RUỘNG SẮP ĐẾN K Ì THU HOẠCH, VẬY MÀ GIỜ LẠI MẤT t r ắ n g ! y f ĐƯỢC, KHANH X \ \ R \ 1 MAU ĐI THỊ SÁT ■ GẶP nạn! HOÀn N | Z _ Ị g p B H ^ / [ T H À N H VIỆC CẢI TẠO Ẽ ỉ & i Ằ jR Ư Ớ C THÁNG 7 .J 33 t i BẨM BỆ HẠ, ^ CHẲNG HAY NGƯỜI GỌI THẦN TỚI CHUYẾN NÀY LÀ CÓ ĐIỀU GÌ s. SAI BẢO? / Cung điện của hoàng đế Khuíu T VÙNG THƯỢNG LƯU SÔNG NlLE DO NGƠƠI CAI QUẢN CÓ THỂ KHAI THÁC ĐƯỢC LOẠI ĐÁ CHẤT LƯỢNG V TỐT KHÔNG? À Dược Ạ, ỏ ĐÓ CÓ MỘT NGỌN NÚI ĐÁ L KHÔNG TỒI. / TA phải đi th am 'QUAN CÔNG TRƯỜNG KHAI THÁC ĐÁ ỏ V THƯỢNG NGUỒN V S Ô N G NlLE! ■,ế Ta đ ã c h ọ n đ ư ợ c NƠI XÂY THÁP RỒI. / HAY QUÁ! CHUẨN b ị THUYỀN t h ô i! V l à v ù n g Giz a \ f \ÃY b â ỳ N ' BÊN CẠNH KIM T ự THÁP CỦA TIÊN ĐẾ \ PHẢI KHỔNG Á V GIỜ THẦN SẼ CHO NGƯỜI xứ L Í NỀN ĐẤT ỏ s VÙNG ĐÓ. y Khi vuo Khirfu đi vi hành fren sống Ni Te, ■^ohừng người ihợ Giza đang làm cống tác chuan l)MÌi«ỳjytn lự Iháp. HỌ ĐO DẠC MỈ VÀ GHI K Ế T QUẢ MẶT KHÁC, VUA KHUPU c ò n Mộ t ĐI THUYỂN TRƯỜNG KHAI THÁC ĐÁ... Kỉ THUẬT XẲy DỰNG KIMĨỰĨHÁP Dầu tiên phải tím được vùng đốf đó cứng chác, sau đó đào hào bốn bên. ĩiếp theo, họ phải đổ nước vào hào như hình (1), lợi dụng lính châl của mộ} nước và mực nưóc ổể đánh dốu độ coo cố định của bề mọ} nền đốt, sau đó tan phổng mội đốt. Ngoài ra, họ còn dùng dụng cụ đo đọc như hình (2) để kiểm Ira xem viên đó nền có íhổng không. ■ ý 42 (1) Dụng cụ đo đạc (3) Dổ nước vào hầp để căn chỉnh xerflitfá đã phầfìghj^hưa. - Công Irình kim fự íháp đồ sộ cần tói hàng triệu vièn đá nộng 2,5 lốn, bề một dược mòi phổng bàng các dụng cụ Irong hình (2). 43 IBI À, SAU NÀY TA KHÔNG THỂ ĐI SĂN CÙNG EM ĐƯỢC % % Nứ a ! / Mỗi núm từ giữa tháng 7 đến cuối Iháng 10, vi sông Nile dóng lủ nên người dân không fhể Irồng trọt, công Ịrình kìm lự tháp được xây dựng Irong Ihời điểm này. Hàng nghìn nhân công lói to khổp đâl nưóí }ụ hội về đây, nhửng người thom gia xây dựng đều được quốc vưong phái lưong Ihực và chỏ ỏ. CHUYẾN NÀY PHẢI ĐI MẤT VÀI NĂM đ ấ y !NGHE N NÓI ỏ CÔNG TRƯỜNG RẤT V NGUY h iể m !/ NHƯNG TA NGUYỆN DỐC sức VÌ VUA K H u r u ! TA S Ẻ ĐI XÂY DỰNG ĐẠI KIM T ự THÁP ^ CÙNG m c CHA. Nơi khai Ihác đá ỏ Ihuọng iuu sòng Nile Sau đó họ đổ nưóc lén nêm, khiến gỏ phồng lên, fgo áp lực tách khối đó ra. NHỨNG ^ VIÊN DÁ NÀY DÙNG DỂ XÂY TẨM CUNG CỦA QUỐC VƯƠNG VÀ V TƯỜNG BAO. V WS H ãy kh a i t h á c NHIỂU HƠN NứA VÀ DÙNG THUYỀN ĐƯA TỚI Giz a ! *Miếng gỗ cứng hoặc miếng kim loại mài nhọn một đầu thành hình chữ V. SỐ CHÚNG TA MAY THẬT Ị NƠI NÀY NGUY HIỂM QUÁ! CẬU GIÚP T ô r ĐI XEM NHỬNG NGƯỜI BỊ THƯƠNG V KHÁC NHÉ! *Được làm từ ngũ cốc và hoa quả, ủ bằng phương pháp lên men. Ngoài bia, người Ai Cập cổ đại còn uống rượu nho và rượu cam. CHA HI VỌNG ĐƯỢC THẤY KIM Tự THÁP HOÀN THÀNH KHI k. CÒN SỐNG, s i Ịệ 58 CÔNG TRÌNH NÀY NHẤT ĐỊNH S Ẽ v HOÀN THÀNH. / Chỉ c ẩ n nố L ự c, KHÔNG CÓ GÌ LÀ V KHỐNG THỂ. TRẨN TẨM CUNGCÚA QUốC VƯƠNG CÓ VẤN ĐỀ Rổlỉ 61 MAU LẤY \ 'CỘT GỔ CHỐNG VÀO BỐN PHÍA XUNG quanh!Thu dọn á GẠCH VỞ! ĐƯA NGƠỜI BỊ THƯƠNa ì RA NGQÀ1Ỉ B Ệ HẠ, THÂN KHÔNG THỂ ĐỢI NGẮM KIM Tự THÁP HOÀN THÀNH CÙNG NGƯỜI DƯỢC RỒI. A 7 MONG \ NGƯỜI XÁ Ể R \ TỘI... y CÔNG TRÌNH NÀY Đà CƯỚP ĐI MẠNG SỐNG CỦA KHÔNG BIẾT BAO \ NHIÊU NGƯỜI... A ĐÚNG THẾ ! K h an h h ã y c ố l ê n ! /'UỔN G TRÌNH Đ Ẩ^ XÂY TRONG MƯỜI MẤY NĂM... NGƯỜI CHẾT NHIỀU KHÔNG V đếm xuể. >4- Sau đó lọi có rối nhiều sự cố pháf sinh và luôn có thưong VOI Nhưng mọi người vỗn liếp tục cô gểng hoàn Ihành kim }ự fháp. ^ TRỜI ơl! THÌ p p RA Đà CÓ VÔ i v SỐ NGƯỜI Bỏ ¡ ¿ i MẠNG VÌ ta ! K CHA c ó nhìn t h ẩ y > KHỐNG? K im Tự THÁP Đà HOÀN THÀNH ĐƯỢC QUÁ V NỨA RỒI ĐẤY Ạ. / KHÔNG > ' PHẢI CHỈ VÌ TUÂN MỆNH QUỐC VƯƠNG, MÀ VIỆC XÂY KIM Tự THÁP VĨ ĐẠI NAY CÒN LÀ Ý NGHĨA CUỘC SỐNG . CỦA CON NỨA. y r CHA ơ l CON S Ề CỐ GẮNG ĐẾN V c ù n g ! . SAU khi c h ế t LINH HỒN CON NGƯỜI s ẽ NHANH CHÓNG QUAY MẾ, ' CHỈ KHI BẾN THI THỂ THÀNH XÁC ƯỚP, TA MỚI CÓ THỂ TRỞ THÀNH... THẨN Os ir is ! \ÄY NÊN TA PHAI b ả o q u ả n C ơ THỂ HỌ CẨN THẬN. PHỤ Vư ơ n g ! Quan loi cúa quốc vuong đuọc I dộí giủa trung làm kim tụ tháp. Như vgy, xác ưóp của vua Khufu sẻ được an nghỉ vinh hồng Irong công írình VI ểgi (ủa ngài. 4 P Mộl nhà vua ĩhebes đõ thống nhốt Ai Cộp, dẹp yên lình Irqng hỗn loọn. Vị vua này mộ} một chú trọng công lác Ihủy lợi làm lâng lượng đâl phù sa, một mộ} thúc đây ihương mgi vói người đảo Crete. Khoảng núm 2040 ĨCN, nhà vua này đâ lốy ĩhcbes làm Irung ỉâm và thống nhôi Ai Cộp, bưóc vào Ihòi kì ĩrung vưong quốc. Nhưng nhừng ngày bình yên chổng kéo dài được lâu, đến khoảng nâm 1/90 ĨCN, thời kì ĩrung vương quốc chốm dứl, Ai Cộp lọi roi vòo tình trọng hổn loọn. Người tíyksos đâ nhân cơ hội này xâm chiếm Ai Cộp. Đội quân tượng đất xuất hiện trong lãng mộ thời kì Trung vương quốc. «|i Đội QUẨN HYKSOS KÌAl -— BỌN chúng/ ) ĐANG XÔNG TÚI v ĐÂY TRÊN NHứNG CÁI d ỏ KÌ QUẶC DO CON \ẶT QUÁI ^ LA KÉO kìa! r CHÚNG TA ĐÁNH KHÔNG LẠI CHÚNG ĐÂU, MAU CHẠY ( Đ l! / ---- -! r T rô n g ch ừ n g > NHỨNG CON NGỰA NÀỴ CHO CẨN THẬN V ĐẤY BIẾT CHƯA V GHÊNHIN r P H Ả l L A Ù ^ CHO CHIẾN XA V SẠCH b ó n g ! < 73 ' Vuo ĩulankhamun lò vị vua thuộc fhời kì Ĩốn vương quốc, qua đời khi mới 18 tuổi. NGAI VÀN6 CỦA VUA ĨUĨANKHAMUN Nớm 1922, nhà khỏo cổ người Anh Howard Carter đở phái hiện ra lâng mộ vua ĩutankhamun ỏ ĩhung lùng cóc vị Vua. ĩrong lóng mộ có độ} chiếc ngai, giường, trang sức bồng vàng vò đá quỷ cùng vói xóc ưóp củo vua Mankhamun. Xóc uớp của vua được bỏo vệ bởi bo lớp quan lài hình ngưòi, phồn đầu đeo tấm một nợ bàng vàng nổi tiếng khổp thế giới sau này. ,5i i X ' V Quốc vưong củo Ai Cộp thòi đó là Rameỉse* II. - ĐÂY LÀ KIM Tự THÁP CÚA AI VẬY?CÔNG TRÌNH T Ệ HẠl! XÔNG LÊN ! t ê u d £ t O01 QUÂN AI CÂP! DÔIQUÂN HITTITE G É T V U A R a m e s s e s d! a Xem d a y ! CÔN MUÔN K ÉM SiXt CUACHUNG TA LÀ VÔ y I CHOHÎf- 71 £ DÇ KÉM NtÏA KHÔNG? s— 78 """