Phương Pháp Giáo Dục Tối Ưu Dành Cho Trẻ 0-6 Tuổi - Ngô Hiểu Huy full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ]

"Phương Pháp Giáo Dục Tối Ưu Dành Cho Trẻ 0-6 Tuổi - Ngô Hiểu Huy full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ] 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Phương Pháp Giáo Dục Tối Ưu Dành Cho Trẻ 0-6 Tuổi - Ngô Hiểu Huy full mobi pdf epub azw3 [Dạy Trẻ] Ebooks Nhóm Zalo NG0H1£U HUY O �'YES S 0 J · .. �h � . .? �� . 0 � PHUONG PHAP � GIAODVC MONTESSORI Phuonq phap qiao d11c t6i uu danh cho T re 0-6tu0i Con tre chi co mqt Ian tru'ang thanh, sai du'ang la khong co each lam lc,i. 0-6 tuoi la thm ky quan tr9ng nhat de con ngu'm hqc t'p va tru'ang thanh. Giao d�c phai du«1c bit ctau tu gia cfinh, ban tay du'a noi la ban tay thong tri the gim. � NHA XUAT BAN VAN H6A - THONG TIN NGQHIEUHUY NgLfai df ch: Thanh Trung PHu'ONGPHAP GIAODUC • http://www.asach.com.vn MONTESSORI Phuonq phap qiao dl;IC toi u'U danhchoTre 0-6 tuii NHA XUAT BAN VAN H6A THCNG TIN "Phliclng phap giao dlfc Montessori" do Tien si Montessori nguoi Italia sang lq.p dii t<:10 bu& dqt pha trong linh vljc giao dlfc mam non. Nhung vq.n dlfng phuang phap giao d1;1c Montessori vao giao dlfc gia dinh cho tre em nhu the nao qua la mqt cau hOi kh6 cho cac bq.c cha m�. Cu6n sach "Phuong phtip giao dlfc Montessori - Phuong phap giao dlfc t6i uu danh cho tre 0-6 tuoi" duqc bien sof:ln c6 slf ktt hqp giaa ngon nga va hinh dnh vita sinh dqng vita khoa hqc Se giup cac bq_c phlf huynh de dang hieu Va vq_n dlfng phticlng phtip giao dl:lC Montessori vao nuoi df:ly con t<:1i nha, t<:10 ra moi truong giao dlfc tich cljc cho tre c6 mqt khOi a,fo tot a�p. Chinese copyright© by Chemical Industry Publishing House Ban quyen tieng Vi�t ©Cong ty TNHH MTV TM & DV Van h6a Minh Long Ban quyen tac pham da dl1<;1c bao h(?. M<;>i hlnh thlic xuat ban, sao chl;Jp, phan phoi dlioi dc;ing in an ho�C van ban di�n tlt ma kh6ng CO Slf Cho phep bang Van ban cua Cong ty TNHH Mi?t thanh vi en TM & DV Van h6a Minh Long la bat h<;1p phap. LOITu'A "Ban toy duo noi la bcln toy thong tri the gioi". Toi do gi@t minh khi dqc duqc cou danh ngon nay. Ca ddi toi mi�t mai nghien cuu giao dvc dgi hqc, mgc du tan dong quan diem giao dvc mom non dgc bi�t quan trqng, nhung toi chua tung thlfc Slf dung lgi de tim hieu xem no dgc bi�t quan trqng d cho nao, cong chua boo gid danh thdi gian de tim hieu xem phai lam sao de tgo ra mqt the gioi hqc ma ch<1i th@t ho ich cho tre dllQc phat huy het to chat son co. Cho toi khi co Hi�u trlldng Ngo Hieu Huy duo cho toi coon sach nay. 9qc het cuon sach, toi thlf c Slf thay bj cuon hUt va cam dqng. ThQt khong ngd the gioi tre th<1 lgi muon mau muon ve den v@y! Thoa thich ch<1i dila lgi la qua trinh hqc tqp quan trqng nhat trong giai dogn dau nhQn biet the gioi coo chimg ta! Huong don kheo leo co the bien qua trinh vui ch<1i cua con thclnh qua trinh ptilt trien tri tu� het sue tlf nhien. Coon sach nay cung cap diiy du kien thuc khoa hqc ve nhtlng thay dOi tam sinh ly coo tre qua tang thdi ky. Tu do, cha m� co the v@n dl}llg no de xoy dlfOg moi twdng hqc tqp than thi�n cho tre. May chvc nam qua chi thay tre con phai hqc hclnh vat va, den nay nhd co coon sach nay ma tre hoan toan co the hqc ma ch<1i, ch<1i ma hqc, thqt la tuy�t vdi. Cuon sach dllQC trinh bay rat khoa hQc, ngon ngtl VD vi dv sinh dqng de hieu, de thlfc hi�n, khien coc bQc phv huynh hieu rang hogt dqng giao dvc tre co the thlfc hi�n d mQi luc mqi nng phu hqp voi Slf phat trien ve the chat va tinh than cua tre I 142 Phan bon: Ho9t d<)ng cua tre W 0 - 3 tuoi I 144 Phan nam: Ho9t d(>ng cua tre W 3 - 6 tuoi I 160 Loi cuoi sach I 2 12 MONTESSORI Li Alil "Neu so sc'.inh Montessori nhLT Columbus phc'.it hiE;m ra Chau MT thT thQt Sl,J' cung khong phai n6i qua. Cai ma Columbus phc'.it hi�n ra la Ive dia m6i a ben ngoai, con cc'.ii ma Montessori phc'.it hi�n ra la Ive dia m6i trong tam hon tre. Day thvc sv la m()t phat hi�n quan tr9ng, chan thvc nhll chau My v6i Columbus va Ive vc;m vot hap don v6i Newton. Phat hi�n nay chu khong phai la phLTong phc'.ip gic'.io dvc lam cho Montessori n6i ti�ng". E. M. Standing - Hqc giii nghien cuu Montessori noi tie Phlldng phap giao d1,1c hi�u qua nhat .............. ·; .. · .. · ......... ·�· ..... . CHO TRE Tit 0 • 6 TUOI Phan I Doi net ve cuoc doi tien si Montessori • Doi vdi nhieu nguai, cai ten Montessori khong c6 gi xa l�, vi nhieu truang mam non deu c6 "lcjp Montessori"; cac b�c ph\l huynh deu san long dua tre em den h9c d cac truang Montessori ho�c ldp Montessori, du h9c phi c6 cao han truang binh thua.ng. Nhung khi duqc hoi Montessori la gi? Rat it nguai c6 the tra lai ro rang, va cling c6 rat nhieu nguai hieu nham. C6 nguai n6i day la m9t phuang phap giao d\lc d�c bi�t khong giong vdi phuang phap giao d\lc truyen thong, c6 nguai l�i n6i n6 la truang h9c quy t9c danh cho con nha giau, cling c6 nguai cho rang n6 la ten cua m9t h� thong truang h9c day chuyen. Tht;tc ra, Montessori chu yeu la each g<;>i tttt cua m<)t phuong phap giao d\lC, dung h<1n la mQt ly lu�n Ve giao d\lC, no cho rang tien de Cua St;i phat trien la ton tr9ng d�c thu cua tre, tre c6 the d�t duqc hi�u qua hoc t�p cao nhat khi duqc tt;i do ho�t d9ng trong moi truang xa h9i. Ngoai ra, Montessori con la hQ cua ba Maria Montessori - Nguai da phat hi�n va ung d\lng ly lu�n nay vao vi�c d�y tre mam non de kien t�o nen n9i ham cua phuang phap "Montessori" ma chung ta dang nhac tdi. Maria Montessori nu tien si y khoa dau tien cua Italia, la m9t trong nhung nguai tien phong va c6 sue anh hudng ldn nhat trong }lch SU giao -8- Chudn9 I ...... ·i.iottiissoli .Li Ai? ...... . d\lc mam non. Maria Montessori sinh nam 1870 t<;li tinh Ancona, Italia; cha ba la m(>t nguai c6 dong doi quy t(>c; m� ba la nha triet h9c cua Italia, dong thai la chau gai cua nha khoa hQc kiem linh m\lC Anthony Stow Pune, ngoai ra m� ba ding la m(>t tin do sung d<;lo Thien Chua. Chinh m� cua Maria Montessori la nguai ling h(>, d(>ng vien va giup do Montessori tU dau den cuoi, ba chlia bao gia mat niem tin vao hja ch9n cua con gai. Do d6, Montessori tU nh6 da c6 slj tlj tin va chi tien thu cao, luon dua ra chinh kien cua rieng minh. Ba rat dam me toan hQC, lick mo sau nay cua ba la tr& thanh m(>t ky sli, nhling sau d6 l(;li bi mon sinh hQc cuon hut, cuoi cung ba quyet dinh theo hQC y khoa. Vi�c con gc:ii muon theo hQc y khoa la chuy�n mQi ngliai thai do chlia tllng nghi den Va khong dli(,1C xa h(>i chap nh�n. V�y ma, voi nghi ltjc va y chi quyet tam cua minh cuoi cung Montessori da thljc hi�n duqc uoc mo tr& thanh nguai con gai dau tien theo h9c d<;li hQC y khoa cua Italia, trong qua trinh h9c t�p ba con gianh duqc h9c bong. Con duang h9c hanh cua Montessori ciing g�p nhieu kh6 khan va thu thach. Ba la nu sinh duy nhat trong lop; thai d(> thanh kien, do ky, va bat hqp tac cua cac nam sinh deu khong lam ba g\lc nga. Dieu kh6 nhat la xa h(>i thai d6 khong chap nh�n vi�c nam sinh va nu sinh cung nhau gicli phau xac chet. Cho nen ba thuang xuyen <'1 trong phong giai phau m(>t minh. Vao m(>t ngay, khi d6i m�t voi xac chet, ba l(;li nho den slj phan d6i cua cha, c6 nhung luc ba muon buong xuoi tU b6 uoc mo de di tim m(>t cong vi�c khac de dang hem. Ba di ra ngoai phong giai phau, y nghi muon tU b6 cang manh li�t hon. Tren duang ve nha, ba di qua m(>t cong vien, ba viia di, viia nghi ve quyet dinh cua minh, di qua m(>t nguai an may m�c quan ao rach ruoi va m(>t dua tre chung hai tu6i. Khi nguai an may kia chia tay ra xin tien, ba bi dua tre ng6i hen qmh nguai an may thu hut: dua tre ngoi tren m�t dat, dang choi dua v&i m(>t ta giay mau nh6 rat vui ve, n6 thay hai long voi ta giay cua n6. Luc nay, Maria suy nghi ve tam hon cua -9- Phll'dng phap giao d1:1c hi�u qua nhat .......... .... · ; .. \' ......... ·�· ..... . CHO TRE TU 0 • 6 TUOI dua tre, bong nhien ba c6 mt truC1ng hQc Montessori danh rieng cho tre em con nha quy t(>c, ngoai ra con c6 m(>t so nude khac nhu Trung Quoc, Nh?t Ban, Canada ... ding Ian lu<;it ma cac truC1ng h9c tliong tlj. Cac nude Italia, Phap, Ha Lan, Due, Tay Ban Nha, Anh, Ao, An De) va Sri Lanka ding mO'i Montessori ve lam giang vien cho cac ldp huan luy¢n; sau d6 rat nhieu nude da Ian llf<;it ma truC1ng hQc Montessori. Vao nhung nfun cuoi dC1i, Montessori b?n r(>n vdi S\( nghi¢p cua minh, ba den cac nude tren the gidi de giang bai va i cua To chuc Van h6a, Khoa hQc va Giao dt;Ic Lien h<;ip qu6c to chuc tq.i thanh ph6 Florence cua Italia, Chu tich cua to chuc nay da ton vinh Montessori la bieu tlf<;ing cua giao dt;IC vdi the gidi va hoa binh. Thang 5 nam 1952, Montessori qua dO'i tq.i Ha Lan, huang thQ 82 tuoi. - 1 3 - Phll'dng phap giao d1:1c hi•u qua nhat · · · · · · ciio "riit ·iii·.;·� '·n.6i · · · · · · Phan II Phat hien cua Montessori • Tuoi au thd la quiing thoi gian quan trt mau go nh6, m9t cai la cay, m9t bong hoa, th�m chi la m9t con kien biet bo deu se khien chung thich thu. Doi v&i nhung thu tay c6 the tiep xuc, chung dung tam tri de tim hieu va kham pha nhung stj v�t, stj vi�c Ci xung quanh, tu d6 b9 nao c6 the tiep nh�n m9t so d�c tinh cua stj v�t nhli: mau sac, hinh dq.ng, kich ca, cong dt,mg, cau hinh ... r6i dan dan chung nang cao ket cau tam tri cua ban than. Tam tri tiep nh�n cua tre em du&i 6 tuoi bao g6m tiep nh�n VO thU'c cua 3 nam dau va tiep nh�n c6 y thuc cua 3 nam sau. Tiep nh�n VO thU'c tU 0 - 3 tuoi giong nhti Chl;lp anh, nhfing hinh anh tiep nh�n dti, rat kh6 x6a b6. Nguyen nhan cua b�nh nhan tam than neu nhli xuat phat tu tuoi tho thi kh6 chfia tri nhat, b&i vi stj tiep nh�n cua tre em du&i 3 tuoi duqc tien hanh m9t each VO thU'c. Tre em tU 3 - 6 tuoi van c6 tam tri tiep nh�n, nhung trong tr�g thai c6 y thU'c, nhO' stj giup da cua hai tay de' tiep nh�n cac slj v�t hen ngoru lam phong phu stj trai nghi�m giup tre tru&ng thanh hon ... Moi ngay la m9t dieu m&i l(;l de tre phat hi�n va c6 nhfing trfu nghi�m m&i. - 1 5 - Phudn9 phap giao d1:1c hi�u qua nhat · · · · · ·e:iio ·11"t"iii"o ·� '·Tiiiii. · · · · · loikhuven Trong giai d�n nay, cai ma tre �m ctn khOng phai Ja SI/ giup c1o chi ' d,y cua nguoi Ion ma la m9t moi trt1ong h°'t dqng ti/ do" hoan toan khon9 c6 nguoi Ion, do chfnh la moi trt1oi:is fot nhat cho st; ph�t triin cua chun9· T rong nhung trt1ong hqp, doi khi cha m�' va giao vien thuong la. nhung v�t can doi voi stJ phat tri�n cua tre. Kh; tre em thlch nh't .TIQtchiec la, nguoi m, l�p. b'.ic chfy lfi bao tre vUt di vi SC! la cay bin; vao ngay tuyet rdi tre di chdi, ngu'oi Ion g9i tre ve nha vi SC! chung b1 O'm; khi tre mua'n ty an cdm, th! nguoi Ion l,i dut cho chung an vi sq .. rdi vii; nguoi Ioncho ·· tre c1i chdi cons vi�n, nhung khang c1ft tre trong xe. diy ma l,i be d� an toan; tre em khOng cin thin lam·'rdi c18 clit tien, cha m,. lien n6i gi�n voi tre. ,Chung ta thuong nghe thay cha m, than phie�) \, " nhung b,n di bao gio nghi x:e nliieu lin chua, dieu d' cJ•,'<· man, 4am giam SI/ ham # b·� ;. 11( ' h• II "'" se am ong con :}, ' 2. Thai kY nh�y cam ------------- Tre em tU 0 - 6 tuoi con c6 thoi ky nhq.y cam (Sentive periods). Do nh�n du'ejc st;( dieu khien cua tiem nang d�c bi�t ben trong, nen chung rat nhq.y cam vdi m(>t d6 v�t ho�c d(>ng tac nao d6, thong qua cac hanh d(>ng tt;i phat, tre c6 the lam di lam lq.i nhieu lan d(>ng tac d6 cho den khi th6a man mdi dung lq.i. Khi tre da dq.t du'ejc ml,lC dich thi cam giac d6 se dan mat di, va du'ejc thay the bang m(>t st;( nhq.y d.m khac. Trong gi&i sinh v�t ding c6 tru'ong hqp trit loai bu&m de trung (j tren cay ho�c trong hoc cua nhanh cay an toan va tin tu'&ng, khi - 16 - Chudn9 I ····· ·················· ··············· MONTESSORI LA Al? con ngai d<;lp VO VO chui ra ngoai, n6 can rat nhieu do an. Tuy nhien, do mi�ng ngai qua nh6, l<;li mem nen chi c6 the an duqc phan mam non phia dau canh cay. Luc nay, n6 rat nh(;ly cam voi anh sang, ma phia dau canh cay l<;li la nai sang nhat. The la, n6 duqc anh sang chi duong de bo den phia ng9n cua cay, a d6 n6 c6 the an no mam non va la non. Nhling khi n6 da kha Ion va kha khoe m(;lnh, c6 the an do an tho rap thi n6 l<;li khong sq anh sang nua, cac phan tren cay voi n6 bay gio deu nhli nhau, ham duoi khoe m(;lnh nen n6 c6 the an cac la tho rap. Khi slj nh<;ly cam nay mat di n6 se duqc thay the bang m(>t slj nh(;ly cam khac, n6 bien thanh con nh(>ng va khong can an uong gi cho den khi n6 h6a thanh con bliom xinh d�p. Tre em c6 sau thoi kt man cam: ngon ngu, d(>ng tac va v�n d(>ng, tr�t tlj, xa h(>i h6a, cam giac giac quan; chi tiet ho�c nhung vi�c V\ln v�t. a thoi ky nh(;ly cam, tre thliong nghjch nge;lm, lien tl;IC dung giac quan de trai nghi�m va nh�n thuc ve the gioi xung quanh. Tre duoi 3 tuoi rat kh6 c6 the hieu duqc cac khai ni�m truu tlie;lng va chung ta cfmg rat kh6 d<;ly chung cho tre nhli: mau sac, kich thlioc deli ngan, mui vi, am cao, am thap, hinh d<;lng ... Tre chi c6 the dung mat nhin, dung tay so, dung tai nghe, dung miii ngui, cu the l�p di l�p l(;li, so sanh, quan sat moi c6 the hieu duqc. Khi b(;ln nhin thay tre l�p di l�p l�i m(>t d(>ng tac ho�c vo cling chu y den m9t d(>ng tac thi xin b<;ln hay nho nhung trai nghi�m nay c6 vai tro rat quan tr9ng trong vi�c tang cliong kha nang ket noi cua nao b(>, c6 anh hu&ng trljc tiep den slj phat trien cua tre. Thc'1i kY nh�y cam VO cimg quan trQng voi S\{ truang thanh cua tre, vi day la giai do(;ln tre c6 the ren luy�n m9t kha nang d�c bi�t nao d6 m(>t each de dang, thoai mai nhat. Neu trong giai do�n nay tre khong duqc "tlj do ho(;lt d(>ng" thi sau nay chung rat kh6 ho�C vinh vien mat di C<1 h(>i ren luy�n kha nang d�c bi�t nao d6. Vi dl,l nhli giai do(;ln tre nh(;ly cam voi ngon ngu: Nglioi Ion chung ta de hQC duqc m(>t ngo(;li ngu thliong rat vat va, nao la phai den trliong hQC de giao Vien htiong dan, hQC phat am, hQC ngu phap, luy�n nghe, luy�n n6i, ket qua la phai mat 10 nam th�m chi la 20 nam - 17 - Phudng phap giao d•c hi'u qua nhat ............... ; .. ·,· . ... ... . .. ;.,· ..... . CHO TRE Tit 0 • 6 TUOI chung ta mdi n6i duqc gi<;mg ban dia. Nhung tre em trong thai ky nhq.y cam vdi ng6n ngfi thi chi can song trong m<)t m6i trl.ibng ng6n ngfi la chung CO the tlj phat hQC dl.it dua tre binh thuang c6 bieu hi�n vui ve hoa nha, tran ng�p niem vui su6'ng va nhi�t tinh v6'i vi�c h9c t�p, kh6ng can nguai Ian phai don doc. Khi ngu6n nang luqng cua tri ltjc va tam ly ket hqp v6'i nhau den d(> hai hoa thi cam giac tr�t tlj se tlj hinh thanh a tre. - 19 - Phudng phap giao d1;1c hi�u qua nhat .. ............ ·; .. ·,· .......... �- ..... . CHO TRE TU 0 • 6 TUOI - 20 - Ch1ton9 I · ··· ····· ······ ···· ··········· ········ MONTESSORI LA Al? Phan III Ghio due Montessori • Ditm dij,c bi�t cua giao dtfc Montessori chit yeu the' hi�n tren 5 1. Ghio due toan dien -------------- phudng di�n sau: . . Giao dl,lc Montessori la phuong phap giao dl,lc ti mi t&i chan to ke toe, khong bo qua bat CU khia qnh nao CUa CUQC song Va tu dau den CUOi deu VO dmg ch�t che; dong thdi cling rat toan di�n. Ml,lC dich cua giao dl,lC la ho trt chieu cling kh6ng phai vi sv di tru&c m{>t bu&c cua h9c thu�t, cling kh6ng phai vi sv di trlidC m{>t blidC cua hQC thu�t, cang khong phai Vi qnh tranh ma la vi yeu cau duqc song va phat trien ttj nhien cua tre, vi the chung ta can chu y den stj phat trien tren m9i phuong di�n cua tre. Giao vien kh6ng nen so sanh hQC sinh nay v&i hQC sinh kia, ma nen so sanh ban than hQC sinh d6. Hay de tre duqc hQc t�p m{>t each day hung thu va say me ngay ca khi c6 qnh tranh, do thiet ke giao elf tung bu&c dut dua tre hQC thUQC may bai tho trong vai ngay ho�c biet ca nghin chfi trong m{>t may thang deu la chuy�n c6 the dlic l�p, kha nang giai quyet van de, kha nang giao tiep Va mQt SO pham chat tot nhti: dam me hQC t�p, yeu CUQC song, nhan h�u va san sang giup da ngtldi khac, c6 y thuc giu gin bao v� moi trtidng song, yeu chu{>ng hoa binh ... Tuy nhien, nhung pham chat ay khong the hinh thanh (j tre trong m9t sc1m m9t chieu. Nhung th6i quen, kha nang va pham chat tot nay deu la cac nhan to hqp thanh tinh each se theo tre suot CUQC ddi, dong thdi n6 quyet dinh den ttlong lai cua tre. Do do, khi giao dl;lC tre CJ nha cha m� can chu y ngoai vi�C truyen thl;l tri thuc cho tre, thi can d�y tre h9c t�p va ren luy�n nhung th6i quen, kha nang va pham chat ca nhan tot. 2. Chuan bj mQt moi tnii1ng hqc tot ------- Khi den lc1p h9c Montessori, b�n se thay lc1p h9c duqc thiet ke rat cong phu, moi trtldng h9c va trang thiet bi dtiqc chuan bi rat tot. Moi trtldng h9c duqc chuan bi tot c6 nghia la, truc1c khi tre den lc1p, m9i thu trong lc1p da duqc chuan bi va sap xep, khong gian lc1p h9c duqc bo tri phu hqp, thoa man yeu cau "tam tri tiep nh�n" va "thdi kY nh�y cam" cua tre tu 0 - 6 tu6i, kich thich slj phat trien toan di�n ca ve tri lljc, the h.jc, tinh cam va cac ky nang xa h9i khac, dong thdi ding c6 the bao dam sue khoe va slj an toan cho tre. Moi trtldng lc1p h9c Montessori duqc bo tri c6 tr�t tlj. Lc1p h9c dung gia sach t�m phan thanh nhieu khu vljc khac nhau m9t each tlj nhien, trong d6 c6: khu sinh ho�t hang ngay, khu giac quan, khu toan h9c, khu khoa h9c, khu dia ly, khu ngon ngfi, khu ngh� thu�t... Cac giao Cl:l duqc sap xep tren gia sach g9n gang va ngan nap. Moi giao Cl;l deu c6 vi tri va - 22 - Ch1tdn9 I MONTESSORI LA Al? cong dt,mg rieng, chung duqc sap xep theo trinh tlj tang dan, tu trai sang phai, tu tren xuong du&i, tr�t tt_i nay cling gian tiep chuan bi cho vi�c d9c sach cua tre. Khong giong truc'1ng h9c truyen thong, tren tuc'1ng cua l&p h9c Montessori khong dan cac td quang cao, ban do, tranh anh, ap phich ... ma treo cac buc h9a cua cac h9a si n6i tieng the gi&i nhu Claude Monet, VanGogh, giup cho tre em cam nh�n moi truc'1ng tuy�t vc'1i nay duqc t�o ra danh cho cac em. Khi tiep nh�n cac st_i v�t xung quanh, tre em se cho rang cac st_i v�t d6 deu la th�t. Doi v&i tre nho ma n6i, rat kh6 c6 the phan bi�t cai nao la th�t, cai nao la hu du. Vi dw Tre em 3 tuoi cho rang, con chu<)t do choi giong nhu cac con v�t nho trong gi&i ttJ nhien deu la th�t, mai den khi chung c6 st_i trai nghi�m nhat dinh ho�c den m<)t de) tuoi nhat dinh thi chung mdi c6 - 23 - Phudn9 phap 9iao d1:1c hi'u qua nhat · · · · · · ciio ·1iit ·?it·.;·: ' ·1u6i · · · · · · the hieu ve kht horn thu t?i m9t g6c l&p h9c Montessori de cho tre em bo thu gl:ii cho thay co ho�c b?n be vao trong d6, nglidi chuyen thli se md horn thli ra de lay thli va chuyen den horn thu cua nguai nh�n. M(>t vi d1,1 khac: vao dip Tet Trung thu ch�ng hcµi, nguai l&n thuang de m9t it do chO'i dan gian trong quan ao giup tre cam nh�n net van h6a truyen thong cua dan tQC. 3. B9n tre trong lng phli hng Cl,l the, rat c6 van h6a, c6 mvc dich va kha song d9ng. Tre chai di chai l?i m9t tro, dieu d6 giup chung c6 them nh�n thuc, nam chac Icy nang, den khi chung thoa man m&i th6i. Sau khi chai xong m9t tro chai, tre thu d9n do chai d�t ve vi tri ban dau, sau d6 tiep t1,1c ch9n m9t tro chO'i khac. L&p hQc Montessori gom nhieu tre em O' nhieu d9 tuoi khac nhau cling h9c chung m9t l&p, vi d1,1 tre sa sinh den 1 tuoi ru6'i, tre tu 1 tuoi ruai den 3 tuoi, tre tu 3 tuoi den 6 tuoi. Vi�c xep tre O' cac de) tuoi khac nhau cling h9c - 24 - Chudn9 I MONTESSORI LA Al? do Se CO lQ'i cho S\( phat trien k.ha nang giao tiep xa hQi cua tre, tre 16'n tuoi giup da tre nho tuoi, tre nho tuoi h9c t�p tre 16'n tuoi, moi tnidng nhu v�y cang ttj nhien, cang c6 khong khi gia dinh. D�c bi�t & cac gia dinh Vi�t Nam hi�n nay thut dua tre 5 tuoi cung chai v&i m9t tre ba tuoi. Trong qua trinh chai tro chai tre 5 tuoi da d<,ly cho tre 3 tuoi nhung kien thuc ma chung da tung duqc h9c, dong thai trong qua trinh hu&ng dan do tre 5 tuoi cling tang them slj hieu biet cua no d6i v&i tro chai va kien thuc do. 4. Vai tro cua giao vien -------------- Giao vien cua l&p h9c Montessori la nguoi t(,l.O ra moi trliong Montessori dong thoi gill vai tro ket n6i b9n tre v&i moi truong. Neu khong co giao vien Montessori gioi thi moi truong h9c du duqc chuan bi tot den dau cling khong mang l<,li hi�u qua. Gifo vien la nguai mang l<,li sinh khi cho moi trliong h9c, vi v�y, giao vien la m9t mat xich quan tr9ng trong moi trliong l&p h9c cua tre. Ngoai ra, giao vien Montessori con la nguoi luon quan sat va ho trt so gifo C\1 do giao vien thiet ke dt;ia tren nhu cau d�y hQC. Khi chuan bt giao C\1, Tien si Montessori quan Sat phan ung cua tre, ba ghi chep l�i nhung gifo C\1 ma tre thliC1ng dung, CO nhfing giao C\1 cho du ba cho la CO the ap d\lng Va mang l�i hi�u qua cao nhung tre khong thich thi ba se bo di. Dieu d6 chung to, ba luon lang nghe nhu du cua tre. Giao C\1 dli<;1C thiet ke d�p, khoa hQc, kha d\lng; moi m(>t giao C\1 deu nhan vao m(>t chu diem, ch�ng h�n nhli: cai thap mau trang tli<;Jng trling cho khai ni�m to nho, chiec g�y mau do tli<;Jng trling cho khai ni�m dai ngan ... Nhung dua tre thong qua vi�c dung tay va cam nh�n bang cac lo�i giac quan VcJi cac gifo C\1 nay CO the hQC Va hieu dti<;JC cac khai ni�m trUU tli<;Jng, tu trong l(>n x(>n nh�n ra quy lu�t, tang cuang kha niing ph6i h<;Jp nhtp nhang giua tay va mat, luy�n cam quan tr�t tlj, kha niing d(>c l�p, kha niing chu y va quan sat cua tre. Ban than nhung gifo C\l deu c6 cong d\lng tlj giao d\1.C Va tlj dieu chinh sai lam, do do trong qua tre trinh d(>c l�p kham pha nhung giao C\l d6 theo nhu cau da VO tinh dan nam bat dti<;1C cac kien thuc va ky niing tren m9i phuang di�n nhli: sinh ho�t hang ngay, cam quan, to an h9c, ngon ngu, thien nhien, dta ly, my thu�t va am nh�c ... - 28 - Chuong I MONTESSORI LA Al? Cac giao C\l duqc sap xep tU don gian den phuc t�p, tu C\l the den truu tlii dung "ton tr9ng tre", trong dau toi l�p tllc xuat hi�n Cl,lm tu "ton trQng giao Vien': toi tranh lu�n vdi giang vien rang neu "ton tr9ng con tre" thi se "nuong chieu lam hong tre"; tranh lu�n xong mdi phat hi�n thay "ton tr9ng" va "nuong chieu" tre von la hai khai ni�m khac nhau. Sai lam ma cac b�c cha m� thuang mac la vlia nuong chieu vlia khong ton tr9ng tre. D�c bi�t la Ci cac gia dinh chi c6 m(>t con, dua tre cang duqc ong ba, cha m� nuong chieu hem nfia. Khong chi cham s6c va lam thay con m9i vi�c tu vi�c cho an, m�c quan ao den d9n d�p phong ... nguai ldn con nghi rang lam nhti the vlia da mat thai gian vua khoi phien phuc bdi vi cho tre an, giup chung m�c quan ao va tam rua con de hon nhieu so vdi vi�c d�y chung lam nhfing vi�c d6. Cac gia dinh c6 dieu ki�n th�m chi con thue nguai giup vi�c lam thay tre m9i vi�c. Moi khi tre muon t1,i lam vi�c gi thi lien bi nguai ldn mang la khong nghe lai. Cha m� nghi rang, nhu v�y la yeu thliong tre, ma hQ khong biet minh dang can trq S\i phat trien Cua con, · th�m chi la h�i con. Neu cha m� lam thay tre m9i vi�c nhli the khong nhfing khong giup tre, ma con tuoc di quyen lqi co' ban cua tre. Nguai ldn can phai nhd rang, tre khong chi biet nghe lai m(>t each bi d(>ng, ma la m(>t con nguai dang song, c6 y thuc d(>c l�p. T�o h6a da ban t�ng cho tre hai tay va b(> nao, tay la de lam vi�c, b(> nao la de suy nghi. Thong qua vi�c tre dung tay lam vi�c ma biet lam, thong qua vi�c chung dung b(> nao suy nghi ma biet suy nghI. Tay va nao co m6i quan h� giin ho v6i nhau, tay cang lam nhieu thi nao cang phat trien va minh man. Ngoai ra, khi tre giup cha m� sap bat dua, d9n d�p nha cua ... tre se khien cam thay minh la m(>t thanh vien trong gia dinh. Tre bo chut thai gian ra giup do cha m�, tU d6 cam nh�n duqc niem vui cua vi�c giup do nguai khac va h9c each hqp tac vdi nguai khac. - 35 - Phudn9 phap 9iao d�c .hi'u qua nhat · · · · · ·ciio ·11t·1�·.;·: 'n.csi· · · · · · vdi nhat danh cho tre -------------- 2. S\f theo sat cua cha m� la mon qua yeu thlidng tuy�t De tre c6 m<)t tuoi tho vui ve, thoai mai va m<)t tliong lai tlioi sang, cha m� phai bo thO'i gian de giup da tre, giup tre khon l&n tru&ng thanh. Nh& l�i may nam tru&c, toi c6 xem m<)t chuong trinh phong van truyen hinh, ngtiO'i dti'i du'i m� tuy¢t vai. Nhung co dii khong biet rang nhung dieu d6 m&i chi thoa man nhu cau ve v�t chat cho con, bdi vi Vdi con cai nhu cau dti the nao. - 39 - Phudng phap giao d1:1c hi�u qua nhat · · · · · · C:iio "rirf ili"o ·: 6 ·iucsi · · · · · · Phan II Chuan bj moi trtiClng Montessori thich hqp cho tre Cha m� niw ciing yeu thudng con cua minh, ngay nay da so gia dinh chi co tu 1 - 2 con, ai ding nang niu cling chie'u con, t4n tam t4n llfc thoa miin mgi yeu ca'u cua con cai, dij.c bi¢t la trong linh vlfc giao dlf.c. The nhung, cha m� thuang xem nh� vi¢c sap xep khong gian gia dinh, cac vqt d1.J.ng, do dung trong nha de'u do nguai lan chuan bi. Tre muon tlf rua tay nhung khong voi toi voi nuac, muon ft! iin cdm nhung khong leo Jen duqc ghe iin, muon tlj minh chai diiu nhung khong cam duqc cai luqc to ... Tien sf Montessori nhan mq.nh, nguai lOn la nguai ho trt cho Ci mdi, vua biet duqc vi tri cua cua hang t<;lp h6a thi �ay ngay sau cua hang l(;li , chuyen di cho khac. Chung ta vlia mdi quen m(>t con duC1ng, nhung khi lai xe thi khong thay con dudng kia dau, chung ta se cam thay nhu bi l(;lc vao me cung. Khong c6 tr�t h,i, chi c6 ngudi ldn chung ta da kha quen vdi the gidi nay mdi c6 the thich ung duqc chu tre con vlia bat dau nh�n thuc ve the gidi sao thich ling duqc? Cho nen moi trudng phu hqp vdi sl,i phat trien tam hon cua tre ( d�c bi�t la tre tu 0 - 3 tuoi) phai la an toan, c6 tr�t t\f, m9i v�t deu phai c6 vi tri cua n6, khong duqc tuy ti�n thay doi, khien tre nham mat ding c6 the di l(;li ma khong g�p nguy hiem gi, muon lay do v�t gi c6 the dua tay la lay duqc, hoan canh nhu v�y mdi khien tre thay an toan va vui ve. q;;el. Utt. ,M"11ws"1'l "Tre em trb'i sinh ra da la ngllb'i quan sat, d�c bi�t hUng thU voi nhat ell nhat dQng cua ngllb'i Ian, dong thb'i, mong muon bat chlloc hanh d9ng do. Xet tu do, nguai Ion can ganh vac mQt lo�i trach nhi�m. HQ co the tro thanh nguyen nhan gay ra hanh dQng cua tre, ho�c tro thanh mQt quyen sach mo san de tre h9c t�p. Neu ngllb'i Ian c6 the lam tot nhi�m V� CUa mQt ngllb'i chi huy thl tnlOC m�t tre can t�p trung chu y thtJC hi�n hanh vi mQt each yen l�ng va tU tu de tre co the nhln ro tllng ell dQng m9t': (Montessori,uBi m�t thbi thcr au'1 - 42 - Chll'dn9 II G•Ao Dl;IC i.ioitii:ssoiii ·•iiC;;c:" 111 .• ,ii ·rit GIA •iNH 2. Moi tnii1ng gia dinh thich hqp co the thuc day tam tri tiep nh.µi cua tre phat trien Tien sI Montessori phat hien ra rang, tre em rat hieu ky v&i moi tniC1ng xung quanh, ciing rat thich kham pha cac d6 v�t trong gia dinh, d�c biet la nhung thu nho nho xinh xinh. Do d6 cha m� can chu y sap xep nhung d6 quy, de va ho�c d6 nguy hiem & nhung noi tre khong nhin thay. Nhung d6 ma tre vCii t&i dli<;IC la nhung d6 ma tre c6 the lay de dung va kham pha. Neu cha m� n6i v&i tre la cai nay khong dli<;lc nghich vao, cai kia khong dli<;IC Sd vao thi Se anh hli&ng den S\j phat trien tri lljc cua tre, nhat la doi v&i tre khoang hai tuoi do kha nang bieu d�t ngon ngu c6 h�n nen tre rat kh6 dung ngon ngu de bieu d�t nhung dieu ma tre khong hai long, khi d6 tre se noi cau, tuc gi�n va sinh ra mau thuan v&i cha m�, dieu nay khong c6 l<;ti cho qua trinh phat trien tinh cam cua tre. Ngli<;IC l�i, neu nhli trong nha c6 khong gian rieng cho tre, c6 m<)t moi trliC1ng tlj do, thoai mai, c6 san choi phu h<;tp v&i de) tuoi cua tre, tre se thich thu the nghiem nhung ho�t d<)ng tre khao khat, tu d6 nang cao kha nang phoi h<;tp tay va mat, dong thC1i nhC1 d6 ma h9c each cham soc ban than va yeu quy moi truC1ng song xung quanh. C6 moi truC1ng danh rieng cho minh, tre se khong can cha cha m� nhac nh& m&i hQc bai, cung khong thanh m9t sach chi bi€t hQC g�o ma kem giao tiep va thieu ky nang song, ngli<;IC l�i tre Se thanh nguai ho�t bat, thich giup do nguai khac, thich phat hien, thich kham pha khong biet met. Trong qua trinh hQc t�p, cha m� chu y ren cho tre kha nang t�p trung; moi d6 v�t sau khi dung xong phai d�t ve cho cu, moi Ian chi lam mot viec, kien tri hoan thanh tot cong viec, sau d6 clan b6i duong cho tre tinh tr�t tlj. Tu d6, giup tre c6 the tlj - 43 - Phatdng phap giao d�c hi'u qua nhat · · · · · · ciio ·.;1f iii·.;·� ' ·.;ii6i · · · · · · m�c quan ao va an cam de ren luy�n cho tre tinh can CU, ti.;i tin, kha nang lam vi�c va sinh ton. Tre tu 0 - 6 tuoi barn sinh la thich hoc t�p va huO'ng th\l qua trinh hoc t�p, do d6 v&i chung qua trinh hoc t�p quan trong han ca ket qua. Ch�ng h�n nhli: ffi\lC dich cua vi�c nguoi l&n xay nha la rat r6 rang, d6 la t�o ra m<)t ngoi nha, con tre con dung cat de xay nha tren bai bien, xay xong l�i pha di xay lc;ti tu dau, c6 ngia la v&i tre m\lc dich khong phai la xay nha, ma qua trinh xay nha m&i la niem vui cua chung, qua trinh nay cfmg dli<;1C coi la qua trinh hoc t�p CUa tre. - 44 - ChUdn9 II G1Ao D�c itomssoiii ·•iit b{> ph�n trong moi trli'dng cua tre - Trong gia dinh, nguc'1i m� gifi vi tri quan trc;mg, dong thc'1i cha va cac thanh vien khac trong nha cfmg dong vai tro kh6ng he nho. Khong ai co the thay the duqc cha. Tre can cha; m� ciing can cha yeu thuong che ch&; neu co 6ng ba n9i ngo�i giup da nfia thi th�t kh6ng gi bang. Gia dinh biet kinh gia yeu tre, dum b9c chia se cling nhau la m6i tnic'1ng tuy�t vdi de tre tru&ng thanh. Cho nen nhfing b�c cha m� can hieu va nam r6 quy lu�t phat trien ve the chat va tinh than cua con tre (j d9 tuoi nay, cha m� kh6ng nen co dinh kien v6'i ai, hay can cu vao nhu cau cua tre ma chuan bi m6i tn.ic'1ng, ho�t d9ng phu hqp v6'i tre. Dong thdi, can phai h9c each quan sat tre, biet duqc tre dang g�p kho khan (j diem nao va can s\{ giup da cua cha m� ra sao, tu do, tre dan kh6n 16'n, tru&ng thanh trong m9t m6i truc'1ng t\i do, than thi�n va vui ve. T\l do noi & day kh6ng phai la cha m� bu6ng long quan ly ma la tre duqc t\l do lam vi�c phai lam. Neu nhu tre gay on qua mile, cha m� can nghiem khac va uon nan tre kip thc'1i. Trong dieu ki�n kh6ng anh hu&ng den s\{ t�p trung cua con tre, chung ta co the ch\lp cho tre m9t vai kieu anh de lam ki ni�m. Chung ta cfmg nen thuc'1ng xuyen rot cho minh m9t coc nude, ngoi tren ghe sofa binh than thu&ng thuc thdi tho au vui ve cua tre. q,,.uJ, � ;1t"11ws"J'l Neu chUng ta co the uoc doan m9t dU'a tre Ian len se ,thanh ngll<'ti_ the nao . thl chUng ta cung co the nhtt v�y de tien lttgng ve ttJ<1ng lai �ua m9t dp�g t9c.tu qu�n sat'n.hung dua tre. (Montessori,11Bi m�t thbi tha au") - 45 - Ph1tdn9 phap giao d1;1c hi'u qua nhat ... ....... .... ·; .. ·,· . . . . . . ... ·�· ..... . CHO TRE Tit 0 • 6 TUOI Phan III Bo tri moi trlidng gia dinh 1. Cach ho tri moi tru'i1ng cho tre tu 0 den 3 thang tuoi - Thai gian bieu cua tre tU 0 den 3 thang tu6i ca ban nhli sau: an sua, ngu, thay him. Ngu d�y, an no xong va thay him, tre se tlj chai mot lat. Cuoc song cua dlia tre trong 3 thang dau rat don gian, bo tri m6i trliang cho tre thtjc hi�n nhli sau: Mot cc.ii giuang tre em: Thtjc ra, ngay tu dau c6 the d�t cai d�m tren san nha lam giuang, day la each an toan nhat. Nhung do trong thang (J cu lung cua nguai m� thuang rat moi, neu giuang qua thap thi nguai m� rat kh6 khan trong vi�c be con len, d�t xuong ho�c thay him, cho nen giuang tre can c6 do cao hqp ly t�o cho nguai m� cam giac thu�n ti�n hon khi cham s6c tre. Ga tr:ii giu<'1ng can tho:ii me.ii, tot nhat la bang chat li�u bong ta tam. Giu<'1ng la nai de ngu, (J tren giu<'1ng kh6ng can de qua nhieu do, tren thanh giuC1ng c6 the dan m<)t, hai hinh ve thi giac. Doi vai tre m{>t thang tuoi, c6 the dan m{>t blic anh hinh ngudi m� ph6ng to, ho�c dung giay mau trang va mau den lam thanh khu6n m�t hai mau trang den. Tren gilidng de mot vai con thu nhoi bong nhli: gau true, ngtja van ... Doi vai tre hon hai thang, c6 the treo m9t v�t trang tri xoay tr<'m c6 nh�c (J phia tren cao cua gilidng. Phia hen nay gili<'1ng d�t mot cai tu thap, trong ngan keo (J tang tren cua tu de ga trai gilidng thay him cho tre (ho�c cai goi nho), him, khan lau - 46 - Chudng 11 I • • • • ' • • ' ' • ' • ' • • • ' o ' ' • o o o ' ' :,.• ' ' o o ... ' • ' ' � .. GIAO Dl;IC MONTESSORI Du'� BAT DAU TU' GIA DINH u&t cua tre, trong ngan keo (j tang du&i de quan ao 16t, quan ao m�c trong phong cua tre . .. a tren n6c tu d�t m(>t chiec den ban di�n c6 cong suat khong l&n lam. Ben qnh den d�t m(>t ccii may phat nh(;lc, thinh thoang b�t cho tre nghe m(>t do(;ln nh(;lc cua Mozart. Ngoai ra, ben qnh giuang nen d�t m(>t ct h{>p giay to, nhu h{>p giay dl;ing tivi, may tinh ho�c tu l�nh, phia tren va phia du&i cua h{>p giay duqc cat ho de tre ho ra roi l�i ho vao ho�c d�t m{>t so do choi nhieu mau sac (j tren tam tham de d{>ng vien tre ho tien ve phia trudc. Doi v&i tre h9c dU'.ng, cha mt; can chuan bi ghe ho�c tu thap chac chan va an toan de tre ham vao day dU'.ng len. Doi v&i tre dang ch�p chfing t�p di, cha mt; can chuan bi m{>t so v�t dt,mg gia dinh chac chac va an toC:m de tre ham vao day t�p di, nhu ghe, ban nho, tU thap ho�c la xe day vfing chac (may hut bvi va may cat co do choi) de tre ham vao xe day ve phia tru&c. Trong giai do�n nay, cha mt; phai chu y den slj an toan cua tre. a. Ton trc;mg thai gian bieu phat trien cua tre Cha mt; can chuan bi moi trudng de thuc day sv phat trien ve kha nang v�n d{>ng cua tre, d{>ng vien tre luy�n t�p cac ky nang ma tre da nam duqc. Neu den m{>t d{> tuoi nhat dinh tre van chua lam duqc v�n d{>ng nao do thi cha mt; cung khong nen lo 13.ng ma d�t tre b san trong tu the do. Dan gian co cau: "Ba thang biet lay, bay thang biet ho, chin thang lo do biet di", khi sang thang thU'. bay tre van chua biet ng6i ho�c ng6i khong vfing, cac b�c cha mt; cung dung qua lo lang. Thc'1i gian bieu thong thuc'1ng chi mang tinh udc chung, co tre thanh th�o sdm hon m{>t chut, co tre l�i mu{>n hon, moi tre co thc'1i gian bieu khac nhau. b. Khong nen sot ruqt tim each giai vay cho tre Tre trong qua trinh trubng thanh neu g�p can trb thi cha mt; khong nen lo 13.ng qua ma cha mt; nen quan sat sv phat trien cua tre. Chfug h�n nhu: khi tre ho den phia du&i cua ban, trudc m�t tre la chan ghe, cha mt; khong nen ho cai ghe sang m{>t hen, ma hay cU'. de tre thu ho qua chan ghe. - 48 - Ch1tdn9 II , . . ........................ .s· ....... .... � .. GIAO D�C MONTESSORI Du'c;k BAT DAU TU GIA DINH Neu nhu: tre kh6ng bo ra du:qc, se rat cau gi�n, th� chi kh6c to, khi d6 cha m� nen tien den giup tre. Tre dang ch�p chung t�p di bi nga tren tam tham, tre c6 the kh6c vai tieng, sau d6 l�i dung d�y di tiep, neu cha m� den be tre len thi tre se sq ma kh6c thet len. c. Chu y an toan Trong giai do� nay, cha m� can chu y st;i an toan cua tre: . - Do tre dang trong giai do�n hieu d(mg va to mo vc1i de st;i v�t d xung quanh, cho rien cha m� can de cac do v�t de v(J, quy gia va nguy hiem len tren cao. - Tren san pha trong phong kh6ng nen de qua nhieu do choi, gay kh6 khan cho vi�c v�n d(>ng cua tre. - Can chu y de do v�t nho, vi tre sau chin thang tuoi la c6 the dung ng6n tay nh�t cac thu cho vao mom an. Cung nen chu y tren san nha, tren tham, do choi cua tre va nhung noi tre vc1i tc1i du:qc, de tranh trU:O'ng hqp tre nu6t cac do v�t nho. - Then cai cua (j tren tU:O'ng can dung chat deo phu len. - Ban u6ng tra va ban an t�m thC1i khong nen phu khan trai ban, vi tre se keo khan trai ban lam c6c nU:c1c n6ng ho�c cac do v�t khac (j tren ban rai xu6ng du:c1i se gay nguy hiem cho tre. sau tuoi------------------------------------------- 3. Cach ho tri moi tnidng cho tre tii mqt tuoi ru'oi den a. Cua ra vao Gan cua ra vao, cha m� chuan bi m(>t ccii mac ao nho, ho�c dong m(>t tam go (j tren tU:dng (cho tre vc1i tc1i duqc), tren tam go d6 dong may cai m6c - 49 - Phuefng phap giao d1,1c hi'u qua nhat · · · · · ·e:iio ·.;1"t·;.�·.;·� '?u6i. · · · · · treo quan ao de khi vlia vao cua la tre co the t\i minh c&i ao khoac ngoai, mii d(>i dau ho�c khan quang co treo len moc. Khi ra khoi cua, co gang de cho tre tl;i m�c ao khoac va d(>i mii. a ben c�nh moc treo quan fo treo m(>t cai guong nho de tre SU di,mg khi m�c fo va d(>i mii. a phia dudi ho�c ben qnh mac treo quan ao de m(>t gia giay (co the la ca nha dung chung), ben qnh gia giay d�t m(>t cai ghe dt;ia nho de tre SU di,mg khi deo va c&i giay. Tre khoang hai tuoi rat kho phan bi�t chan trcii va chan phai, theo dang chan cua tre ma to chan trai va chan phai cua tre len m(>t td bia cac-tong, roi dan len m�t san nha d phia trudc cua ghe dt;ia, khi tre ngoi len ghe dt;ia d�t giay len dau chan de doi chieu thi se khong bi sai. Ho�c la danh dau vao ben trong cua hai chiec giay, hai ky hi�u ghep vdi nhau la duqc. Trude khi ra khoi nha cha m� can sap xep thO'i gian cho hqp Iy, danh cho tre tu muO'i den muO'i lam phut de m�c quan ao di giay dep. b. Phong bep a cho bon nude trong phong bep d�t m(>t cai ghe chac chan co dinh de tre co the vdi tdi voi nude. Bat diia cua tre d�t d cho thap cua tu bat de tre co the tl;i minh lay ho�c cat bat diia cua chung. a cho de thi.mg rac dong m(>t tam go giong tam go treo quan ao d ngoai cua nha, tren do treo khan lau, ccii hot rac nho va ccii choi quet nho. Khi san nha bi ban, cha m� de tre tt;i quet, neu tre lam rdt sfia xuong san nha thi de tre tt;i lau. Neu khong gian phong bep r(>ng, cha m� co the d�t m9t b9 ban ghe nho de tre an com. Khi tre duqc tuoi ruoi den hai tuoi thi de cho chung t\i an com, bat dau tu vi�c - 50 - Chltdn9 II GIAO D�C MONTESSORi ··ii�· Iii .• ,ii "iii GIA DINH an 16t dc;t. Khi tre ba tuoi thi cho tre t\f lay bat dua, khi tre du<;1c ba tuoi n.tf1i den bon tuoi thi dc;ty cho tre each rua bat dua va lau ban ghe. Khi tre an celm lam vai ra ngoai cha m� cung khong nen lo lang, vi d6 la m(>t CCI h(>i h9c t�p rat tot cua tre, tU do c6 the boi dtif1ng kha niing ph6i hc l�p cho tre. Neu cha m� b6 m(>t chut cong sue, thi phong hep se bien thanh m(>t lap h9c. Do lay nti&c va rot nti&c thu�n ti�n, lc;ti khong lo nti&c r&t tren tham, cho nen rat nhieu hoc;tt d(>ng c6 lien quan den nti&c tot nhat la tht;ic hi�n trong phong hep. Cha m� b�n nau cam canh trong phong hep, nen hay de cho tre c6 the lam nhung "cong vi�c" cua chung, chang hc;tn nhu'. khi tre SU dt.mg coc dt;ing nu&c trong sinh hoc;tt hang ngay. Khi lam banh b(>t mi cha m� dung quen cho tre m<)t it b9t mi, m(>t cai dua ca de can b<)t va m(>t con dao bang nht;ia de tre cung tt;i lam banh b(>t mi cho minh. Tre em luon thich b� r(m, cha m� nen danh cho chung ca h(>i, m�c du c6 luc chung cang giup thi cang vu'.&ng b�n them. De tre lam vi�c cung cha m� khong nhfing giup tre hQC dtit tuan m9t Ian ho�c hai tuan m(>t Ian. Trti&c khi - 5 1 - Ph1tdn9 phap 9iao d�c hi•u qua nhat · · · · · 'C:iio "nit' iii'ci ·: ' :rucsi · · · · · · ra khoi cua hay ng6i xuong n6i chuy�n vdi tre, lay ra m(>t ta giay trilng va m(>t chiec but de ghi ra nhung thtl can mua. Tranh tntc'1ng hoi khi co the docin vi CUD ccic logi, quo too do nay ngQt hay chua? Sou khi ve nha lay ra mQt qua too mau do de len ban tin, SOU khi do cot CDC do do muo vao trong tU lgnh, mong qua tao kio di rU'o sgch va bo ra tin thU' xem ai noi dung. Tot co cac hogt d9ng tren can d11qc tien hanh trong khong khi thooi mai, vui ve va hf nhien, cha m� nen coi tre la m9t ng11oi bgn nho, chU' khong phoi la hqc sinh, tot nhot la nen bo suy nghi phoi dgy tre ra khoi dou, ma chi nghi ra each chdi voi tre nh11 the nao. Dgy do mang lgi niem vui cho ng11oi hqc la phlldng phap tot nhot, khi tre muon giup dd cha m� thi nhot dinh phoi cho tre Cd hQi. Tre rot thich cung cha m� ra ngoai, neu tre khong thich di thi cha m� cOng khong nen cudng ep. Sou khi di chQ ve, cha m� co the nho tre bo do vao trong tu lgnh. Cho m� co the cung tre vua bo CDC do vao tu lgnh vua lam tro se rot thu vi. (Xem them: "Hogt d9ng ngon ngl1 CUD tre tu 0 - 3 tuoi ve CDC hogt dQng nh@n biet, ghep thanh doi, nh@n biet cha doi voi rou xanh va trai coy). c. Phong ngu Cha m� can d<:iy cho tre biet neu chua duqc phep thi khong duqc tuy ti�n vao phong ngu cua ngudi khac. Cho du la ngu<'1i nha nhu: phong ngu cua cha m� ho�c cua ong ba thi trut cai giuC1ng thap (ho�C n�m lo XO) d�t tren San nha, nhli the tre CO the tlj do len XUOng giu<'1ng, l<;ti an to�m. Den ngu can d�t Ci d9 cao thich hQ'p de tre c6 the tl,i minh tat b�t. a dau giuC1ng cua tre d�t m{>t chiec may phat nh<;tc nh6 de khi tre di vao giac ngu cha m� c6 the b�t cho tre nghe nhung bai hat ru ho�c nh<;tc khong 1<'1i. a hen qnh giuC1ng b6 tri m{>t g6c d9c sach cho tre. Tren tu<'1ng khong nen treo qua nhieu do v�t, vi nhu v�y se lam phan tan slj t�p trung cua tre, nen treo m{>t so hue tranh c6 mau nen d�p ho�c m<)t so tac pham c6 gia tri ngh� thu�t. Nhung do v�t d6 khong nen treo qua cao, ma chi treo Ci de) cao thich hQ'p, ngang tam mat cua tre, khong nen de tre phai ngang dau len m&i c6 the nhin thay. M<)t hue tranh don gian v&i mau sac, du<'1ng net, ti - 54 - Chitdng 11 G1Ao D'11C i.\oNiE:ssoiii 1>utje· iii? ·.;iu ?is GIA DiNH l� va t�o hinh da d�ng t�p trung tren be m�t the hi�n duqc cam xuc hen trong cua nhan v�t, lam cho nhan v�t song d(mg nhu th�t. Trong khi cac tac pham quang cao ho�c phim ho�t hinh khong c6 y nghfa nhu the. Cha mt; va tre cling xem va cling ban lu�n ve nhung tac pham ngh� thu�t d6, vi�c nay c6 the boi dap cho tre kha nang quan sat, kha nang cam thl:l va thuc1ng thuc ngh� thu�t. Vi dl;l: c6 hue tranh duqc t�o thanh bc1i nhieu mau sac khac nhau, c6 the cling tre phan bi�t mau sac, phat hi�n ra mau sac nao noi tn)i nhat. C6 hue tranh l�i duqc t�o thanh bc1i nhieu duO'ng net khac nhau, cha mt; cling tre to l�i cac duO'ng net c1 hen trong hue tranh, trong d6 gom c6 duO'ng th�ng, duO'ng cong, duO'ng rang cua ngoan ngoeo, duO'ng luqn song. Cha mt; chu y quan sat d(> min cua cac duO'ng net d6 d� hay nh�t. Moi tac pham c6 cac nhan v�t khong gi6ng nhau, nhung hanh d(>ng cua h9. Can cu vao ve m�t va m(>t so d�c diem cua cac nhan v�t, nhli: trang phl;lC, do trang SUC ... phan doan xem h9 dang nghi gi, ho�C dang n6i gi. C6 the tuc1ng tuqng cau chuy�n ma tac pham d6 l(>t ta la vui ve, khung b6, hai hudc, nghiem tuc hay la m(>t cau do. - Goe d9c sach: Trong g6c phong ngu, cha mt; nen de m(>t tam tham nh6, d�t kem 2-3 cai g6i. a m(>t phia cua tam tham d�t m(>t gia sach nh6 ho�c m(>t cai gi6 sach nh6. Tren gia sach de may quyen sach tre thich d9c nhat. Trude khi di ngu cha mt; va tre cling nam qnh nhau, ho�c tre ngoi tren dlii cua cha mt; cling nhau d9c truy�n la ho�t d(>ng than m�t nhat gilla cha mt; vai tre. M(>t bau khong khi am cling, thoai mii va cam giac duqc yeu thuang se khien cho tre cam thay d9c sach la m(>t vi�c thu vi, th�m chi sau khi tre khon 16'n, thi day la quang thO'i gian tuai dt;p ma tre se nh6' mai. - 55 - Phll'dn9 phap 9iao d1;1c hi'u qua nhat · · · · · ·ciio ·.;i·t ·1� ·.; ·: 'lil&i · · · · · · + Ch9n sach bao cho tre: Khi mua sach bao cho tre, cha m� can ch9n nhfing quyen c6 chat h.ii dung phu ht cuon truy�n ke ve dai song thtiC1ng nh�t... Doi vCli tre dtiCli sau tuoi thi nen ch9n ml,la sach ve nhfing chuy�n c6 th�t la chinh, c6 nghia la cac tinh tiet trong sach la chuy�n xay ra quanh tre, giup chung nh�n biet, hieu r6 va linh h(>i the giCli kY di�u, phong phu, than thiet va chan thtjc nay, tU d6 c6 the giup tre tang them von hieu biet. Nhfing cau chuy�n xay ra trong gia dinh, trtiC1ng h9c, cua hang, b�nh vi�n ... deu quen thu(>c vCli tre c6 the giup tre dmg co va ma r(>ng nhfing kien thuc da CO, dong thC1i giup tre dtj doan dtiQ'C nhfing chuy�n Se xay ra trong CUQC song, tu d6 tC;lO cam giac an toan cho tre. Ch�ng h(;ln nhti: doi vCli nhfing tre tung di kham b�nh thi nhin bac Si la chung thay St so quyen sach ke ve de cau chuy�n chfia b�nh cua bac si c6 the giup tre hieu dtii nhti nguai lCln, cho nen can nhCI rang, nhfing con ngtiC1i, slj vi�c va slj v�t ma nguai lCln thay nhieu nen quen thi doi vCli tre l(;li la mCli l(;l, th�m chi la xa l(;l. Tre em c6 CUQC song hi�n thtjc - 56 - ChUdn9 II G1Ao D�c i.tott?i:ssc>iii ·.;g.qc· ai:r .• ,ii :ru GIA DiNH nay lam nen, lam tai li�u th\ic te. Tu d6, se phat trien tri tucmg tu<;1ng va kha nang tu duy logic. Tre em du6'i ba tuoi thuO'ng thich truy�n tranh, chung thich nhung locµ sach truy�n ve nhung do v�t chung thuO'ng g�p trong cuoc song hang ngay, ve moi truang xung quanh va ve dong th\ic v�t. Tre em cho rang, khi d9c sach nguai 16'n chi xem tranh va n6i ra y kien cua rieng minh, chu khong phai la d9c chu (j trong sach, cho nen can thiet phai vlia d9c vlia dung ng6n tay chi vao chu trong sach roi d9c, de tre y thuc du<;1c rang cha m� dang d9c chu trong sach. Dieu nay cho thay tre dang dan dan linh hoi, khi tre y thuc du<;1c rang nhung chu d6 la thong qua mat nh�n tin hi�u vao nao bo, thong qua mi�ng ma phat ra am thanh. Kha nang tu duy cua tre tren bon tuoi khong ngling du<;1c nang cao, cho nen noi dung cua cau chuy�n ding phai phong phu, chua nhieu tinh tiet hap dan. Chling CO hung thu v6'i CUOC song ho�c slj vi�c xay ra v6'i nguai khac, cho nen cac cau chuy�n trong sach khong nen qua dan gian, can giam b6't anh minh h9a. Tre em tu nam den sau tuoi l�i thich cac cau chuy�n hai hu6'c, truy�n cuai va truy�n trinh tham, qua d6 tre ding muon ap d\Ulg luon VaO thljc tien CUOC song ... + Dqc truy?n cho tre tntilc khi di ngu: Cha m� khong nen de qua nhieu sach & tren gia sach ma chi can b6n, nam quyen la du<;1c, nhung quyen sach khac de (j trong tu sach (j tren cao, cu mot, hai tuan l�i doi sach mot Ian, nhung v6'i nhung quyen sach tre thich thi cha m� khong nen doi, hang ngay lay cho tre d9c tru6'c khi di ngli. Sach cho tre d9c truck khi ngu c6 rat nhieu lo�i, nhu: sach truy�n, sach ve guang dien hinh, guang nguai tot vi�c tot, truy�n cuai, xem tranh doan chu, tha tre em, dong dao ... Khi ch9n sach truy�n d9c tru6'c khi di ngu cha m� nen ch9n lo�i sach dmg truy�n c6 noi dung ca cha m� va tre thich, neu cha m� - 57 - Phudn9 phap 9iao d�c hi'u qua nhat · · · · · ·ciio ·iifiii ·.; ·:' rucsi· · · · · · khong thich n<)i dung trong sach thi khi dQC len se khong truyen duqc cam hung va S\i thu vi cho tre. Cha m� nen ch9n dQC cac lo;;ti sach va t;;tp chi nhi dong do;;tt giai cho tre nghe. Trong qua trinh cha m� d<;>c sach, nen de cho tre dmg tham gia, chang h;;tn nhu: tre giup b;;tn l�t trang, c6 quyen sach da duqc dQc nhieu Ian, khi cha m� m&i d<;>c het nua cau, tre se dQC not nua cau con l;;ti, cha m� nen khuyen khich tre lam nhli v�y. Dan dan, tre se m<)t minh dQc quyen sach gan nhli la da h<;>c thu<)c n6. Thinh thoang tre se dua ra m<)t so cau hoi, chang h;;tn nhli: "T;;ti sao b;;tn tho trang l;;ti kh6c?" ... , sau d6 cha m� se cung tre tim ldi giai tu trong sach. Vi�c cha m� va tre cung nhau dQc sach se lam phong phu them luqng tu vl,ing cho tre, tang them von tri thuc hieu biet va each doi nhan XU the, dong thdi kich thich tri tlidng tliqng, kha nang tli duy nh;;ty ben va kha nang phan doan cua tre, giup tre tim thay cau tra ldi tU trong sach, tU d6 tre cam thay vui trong vi�c dQC sach, lam phong phu CUQC song CUa tre. Cha m� khong nhung can d<;>c sach cho tre nghe, ma con can lam gliong kich thich niem dam me va hung thu dQC sach Cua tre, tU do khien tre thay rang vi�c dQC sach rat quan tr9ng v&i cha m� ... Tot nhat la sap xep m<)t khoang thdi gian yen tinh va khong c6 ai lam phien chung ba mlioi phut, tat ca mQi nglidi trong nha cung nhau d<;>c sach ho�c t;;tp chi cua rieng - 58 - Chuons H G•Ao D�c i.\oNi£550.ii t>ii'C;j(. 1�1 t>'ii Tit GIA •iNH mlnh, tre cung d9c sach cua tre ho�c lam vi�c khac, giup tre nh�n biet rang khoang thC:li gian nay can yen tinh, khong duqc lam on (cha m� nen sap xep vao. luc trliCJc khi tre chuan bt di ngu). Sau khi d9c sach xong tre di danh rang xuc mi�ng, m�c quan ao ngii, cha ho�c m� d9c cho tre nghe truy�n tniCic khi ngu, sau khi d9c xong mot, hai truy�n thl m& mot khuc hat ru ho�c ban nh�c khong lC:li cho tre nghe de dang chim vao giac ngu. lilikhqin + Ri't nhiiu dua tri si mu0n cha m, sau khi dQc xong rnqt quyGn thl tii'p t1:1c dC?C quyln thu hai, cu nhu the' khang thai. (6 cha m' ri't vui mung cho ring, nhli VfY la tre thich cfQC sach, thich hC?C, th\fc ra ri't nhiiu tre la dang mli�n cd d� keo dai thai gian ngu, cho nen luc do cha mf cin dua ra quy d1nh, �i tO'i chi dQc mqt q uyln, hai quyln hotc ba quyin. Cha m, phai lam vi�c nay m9t each thuang xuyen, di tfO thanh th6i quen, nhu the' thi cha m, si khong vi ng khong lo bi vti&ng nga. Cha m� giup tre h9c each ttj m�c quan ao va sau khi cai quan ao ban ra can de vao trong ch�u dt,ing quan ao ban. Ngoai ra, cha m� con can giup tre h9c each m�C trang phl;lC phu hqp trong cclC truc1ng hqp, hoan canh khac nhau. Chang h<;ln: trong nhfing truc1ng hqp trang tr9ng nhu di dt,i ti�c cu&i can ffi�C le phl;lC ho�C do trang tr9ng; di den nha nguc1i khac lam khach can an ffi�C chinh te; di choi the thao ho�C choi (J ngoai trc1i can ffi�C trang phl;lC thoru mai de chiu; a nha thi l<;li m�c trang phl;lC ti�n lqi ho�c tuy thich. Neu tU nho tre da c6 y thuc nhu the thi sau khi truang thanh tre cung se biet ltja ch9n trang phl;lc phu hqp. - 60 - Chll'Cllng 11 GIAO D�C i.iomssoiii ·•ii«" ii1i .• ,u "iii GIA DiNH Khi mua quan ao cho tre, cha m� nen hu&ng dan chung m�c va can chu y m<)t so diem sau: + Ch9n nhung lo�i quan ao ma tre co the tt;i do ho�t d<)ng, thoai mai, de m�c, phu hqp v&i thCii tiet tung mua va hinh dang cua tre. + Khong can mua nhieu quan ao, du dung la duqc, de tre khong qua cau ki, lang phi. + De tre tim nhan hi�u (J kh6a ho�c khuy quan ao de tre c6 the phan bi�t m�t trcii m�t phcii cua quan ao. + a m�t tren cua kh6a quan ao de m<)t cai kim gut to de tre de keo len xuong. + Cach tre tt;i m�c ao khoac ngoai: de ao khoac tren san nha ho�c tren m�t ban thap, co ao de sat nguCii m�c, hai canh tay dua vao cua tay ao tliong ung, hai tay gio cao ve phia sau, cao hon dinh dau. M<)t khi tre h9c duqc each m�c ao khoac thi tre se cam thay VO cling thich thu. + Neu cha m� mua quan ao ca b<) thi khong nen mua b<) qua ch�t, khuy ao de CID, de tre de dang m�c vao va cdi ra. + Ban dau m�c quan c6 qp chun, sau d6 khoang b6n tuoi thi m�c quan c6 kh6a, sau khi biet dung quan ao c6 kh6a thi mdi m�c quan c6 that day eo (kh6a keo ho�c day eo bu<)c). + Quan CO day deo nhin CO Ve rat dang yeu, nhung khi tre ttj hQC each m�c quan thi cha m� co gang trcinh ch9n lo�i quan nay vi lo�i quan nay rat kh6 khi tre phru ttj m�c. d. Phong tam Phong tam la noi de tam, di v� sinh va rua m�t chcii dau. Rat nhieu tre khong thich tam, vi cha m� kY m�nh lam dau tre, hon nua neu khong can th�n de nude dinh vao mat tre se bi dau mat. Thtjc ra, tre em deu thich choi dua vdi nude, dieu chinh nhi�t d<) trong phong tam am vua du, de m<)t so do choi dudi nude (nhu con tjt cao su) vao trong ch�u tam cho tre - 61 - Phudn9 phap 9iao d1,1c hi'u qua nhat ............... ; .. � ... . .... . .... ;,,· ..... . CHO TIE Tit 0 • 6 TUOI choi, de m{>t, hai cai c6c nho cho tre t\j muc nude d9i len nguC:ii. Doi vdi tre, vi�c h9c each tl;i cham soc v� sinh d. nhan ciing rat quan tr9ng. Can gidi thi�u cho tre hai tu6i each chai dau va xi miii. Cha m� can mua do dung cua tre em nhu: ban chcli va kem danh rang, luqc chai dau, khan m�t, dong thC:ii dua ra thC:ii gian va thu t\j cac bu(Jc Cl;l the de clan hinh thanh th6i quen tot cho tre. D<;ly tre tl;i lam v� sinh ca nhan can tien hanh theo tuan tu, trudc het cho tre xem nguC:ii ldn chai dau, rua m�t, danh rang nhu the nao. Cha m� lam mau m{>t luc;1t trUCJC, vUa lam vUa phan tich cac buCJc, d{>ng tac khi lam mau can ch�m rai. Sau khi lam mau xong, cha m� nen cam tay tre d<;ly tre lam m9t luqt, sau d6 de tre t\j lam. Tre se VO cung thich t\j lam v� sinh ca nhan, tuy nhien de tre lam duqc thanh th(;lo thi can rat nhieu thC:ii gian t�p luy�n, cho nen cha m� can thuC:ing xuyen de mat den tre, chang h(;ln nhu vi�c danh rang: de tre t\j danh rang trudc, sau d6 b1;1n ch9n thC:ii diem thich hqp giup tre danh rang ho�c cam tay tre cung tre dmg danh rang. Lay kem danh rang ciing la m9t vi�c kh6, tre phai dung sue the nao de lay kem danh rang va lay bao nhieu thi du, dieu d6 phai mat thC:ii gian dai tre mCJi c6 the nam duqc. Dau tien, cho tre cam ban chai danh rang, cha m� n�n kem danh rang len ban chai cua tre, sau d6 bao tre thu n�n theo minh. Neu thay tre n�n nhieu kem (thong thuC:ing la khong n�n du, chu khong phai n�n qua nhieu, vi ll,ic tay cua tre yeu hon) ciing khong nen mang tre Hing phi, ciing khong nen vi tre lam chua tot ma m�t n�ng may nh�. Phai nhd, cu6i cung, moi dua tre sCJm ho�c mu9n deu se phai lam nhung vi�c nay, cho nen cha m� khong duc;1C nong VQi, ma nen tran tr9ng thC:ii gian nay Vi CO nhu the cha - 62 - Chuong II G•Ao D�c i.toNilssoiii ·•u-C;k· 1�1 . .,,ii lit GIA •'"" m� m&i CO CCI h<)i chung kien va tham gia vao qua trinh tnidng thanh cua tre, dong thdi de tre hieu rang, CUOC song la qua trinh hoc h6i m9i h'.tc m9i nai. a nha toi, co treo mot buc anh rat d�c bi�t, chvp canh con trai thu hai cua toi gi�t bit tat. Hi�n nay no da hoc d<,ti h9c, moi khi nhin thay buc anh do trong dau toi l<,ti gCJi len rat nhieu ky UC d�p, chung to thC1i gian troi qua th�t nhanh! Truck bon sue mi�ng trong nha tam de mot di ghe nh6 de tre co the dung len khi rua tay va danh rang. a qnh voi nu&c cho bon sue mi�ng d�t mot di gi6 hinh chfi nh�t, d ben trong de mot chiec c6c nh6, trong c6c de ban chai va kem danh rang cua tre. a qnh di c6c de mot di khan nh6 de tre rua m�t, rua tay va mot hop giay dung de xi mui. a ben qnh bon SUC mi�ng de mot cai SQt dl;lng rac, d cho thich hCJp de mot ci�u nay si tranh du hQc. Be gai mic m9t cai v/Jy dai, phSn chin tran, khans mic ao khoac. Khi wa vao ciia ldp nhin tha'y net mit ng,c nhien cua co giao, ba m, li�n n6i vdi co giao hiy nhin con gai cua ba troi 1,nh the nay ma nhat d1nh doi mtc vay. Co giao dap l,i ring, be co thl mic vay, nhung be nen mtc vay day mua dong, mic them ti't day va lo khoac ngoai. Ba m' l,i n6i, con gai ba khans ch1u mic nhilng thu cto nen ba danh ch1u, c19i den khi co be di ra ngoai cam thS'y l"nh, chay nu'dc miii ra ..Si n0 se bitt. Khans defi co giao tra IOi, ba m\? li�n quay ngudi bO di. Co giao tlm tOi va ki' l,i ciu chuy� vua xay ra cho tOi nghe. TOi ltp tuc 99i di'n t�i cho ba m' kia, hOi ba co mu& cho be mic quan ao mua dang cua nha tnlong khang, neu khong hiy mau v� nha lay cho cO be quan lo va ao khoac am, bing khans cO be khang thi' tham gia cac ho,t cf9ng ngoai trOi; d6ng thesi n6i vdi ba m, r�ng, mua dang cho tre mtc quan ao i'm la trach nhitrn CUa cha m,, chu tre COn nhO khang biel dau la trang phyc phu h91> vdi thOi tilt va d9 tu&, nhiing chuy•n wng h6 tri m9t g6c tro cho'i gia dinh de m9t s6 dt,mg C\l nha hep, h9 do an da ho di, m9t thO'i gian sau doi m9t s6 d;;to C\l de tre phat huy tri tliCing tliQ'ng, tot nhat la thliO'ng xuyen mO'i cac h;;tn nho cua tre den cho'i dmg. - 68 - SIJ'PHIT TRIEN CUATRE Thai do Cmg xu cua chung ta doi voi nhOng dua tre moi sinh ra khong nen XUOt phdt tu Slf dong cdm, ma nen XUOt phdt tu Slf ton trong va yeu quy nhlJ VUa too ra mot ky tich. Boi vi chinh trong phut gioy nay, mot sinh m�nh VlJ<;Jf qua ph<;Jm Vi nhon trj CUa chung ta Va mot tri thong minh da ra doi. Montessori ("Bi mqt thai thd au") Phlldn! phap 9iao d11:1c hi'u qua nhat ............... ; .. ·,· . ........ . ;,· ..... . CHO TIE TU' 0 - 6 TUOI Phan I Phat trien tinh thuong 1. D�c diem tinh thlidng trong cac giai do�n khac nhau - a. Giai dofiln tu o - 1 tuoi n.toi Tre viia sinh ra da co ban nang giao tiep. Tre dung tieng khoc, ngon ngli co the de noi chuy�n vdi m� ho�c nguO'i cham SOC, de bieu d<;it nhu cau muon m� be, cho an sfia, thay bim ho�c noi chuy�n v&i tre. Trong nhfing hoCJ.t d(mg qua lCJ.i nhu the da thiet l�p va cung c6 m6i quan h� m� con ngay cang gan bo ben ch�t hon, dong thO'i trong tam hon cua tre da clan nay sinh cam giac tin nhi�m can ban, nhat la d6i v&i nguO'i cham soc tre. Trong may tuan dau, tre se nhin cham chu va thich nhin vao khuon m�t m�. NguO'i m� dung anh mat va m,1 cuO'i, 1<1i noi de dap l<;ii tre. Trong khoang hai thang dau, tre se ctiO'i chum chim khi thay cac thanh vien khac trong gia dinh, ngay ca khi gap ngtidi l� cuai mim, n6i chuy�n ho�c nhin cham chu, tre to ra rat than thi�n, dung tieng "6, a" de noi chuy�n v&i m9i nguO'i xung quanh, duO'ng nhti tre dang noi vdi nhfing nguO'i ma tre yeu quy rang tre dang rat vui. The nhung, khi tre co the phan bi�t dti<;Jc cha m� va ngtiO'i l<;i ( 6 thang den 18 thang), tre se co thai d9 khac nhu khong mim cuO'i v&i ngtiO'i l<;i ma con to ra S<;1 hai. Tre tit tam den mtiO'i thang tuoi bat dau biet S<;1 slj chia xa. Trong giai do<}.n tu tam den hai mtioi tu thang tuoi, khi thay ngtiO'i cham soc tre bo di, tre se khoc, tre se dung tay barn ch�t lay nguO'i do khong cho di. Khi dti<;Jc - 70 - ChKdll!I Ill · · · · s� "'�' niiii cili Tit · · · · khoang mot tuoi la tre biet choi dua vdi nguai khac, khi duqc khoang mot tuoi ruai la tre biet om, hon mt;. b. Giai doilln tu 1 tuoi ruoi - 3 tuoi Tre tu mot tuoi ruai den hai tuoi ngay cang c6 nhieu ky nang, y thuc doc l�p cua tre cling ngay cang cao. Tre c6 h1c giong nhu mot nguai tru&ng thanh, giai do�n truck mot tuoi ruai khi nhin thay nguai khac buon tre khong biet lam gi ca, chi nhin ma khong biet phai lam the nao. Sang giai do�n nay, tre da biet thong cam, khi nhin thay cac em kh6c, tre se mang do choi den cho cac em choi. Khi nhin thay mt; bi th"liong, tre se ch�y den vo vao vai mt; n6i: "Mt; c6 dau khong �?': "Mt; dung kh6c nhe': khien mt; cam dong quen ca dau. Tre C1 giai do�n nay rat hieu k)', muon kham pha the gi&i xung quanh, doi v&i st;i phat hi�n m&i tre deu rat hung thu, ma rong long minh de tiep nh�n nhfing dieu k)' di�U ma CUOC song ban t�ng cho con nguai; m�t khac, tre l�i muon nhin l�i de biet nguai than dang (j gan tre, trong tam nhin cua tre. Tre thuang quay dau nhin nguai l&n mot luc, roi l�i tiep tvc choi. Trong cong vien chung ta thuC1ng thay tre em choi dua rat vui ve, cha mt; luon (j gan d6 theo doi tre. Tre nhin l�i neu thay cha mt; van dang C1 d6 thi se tiep tvc choi, con neu thay cha mt; da rC1i di cho khac thi tre se bo do choi xuong (th� chi la kh6c) de di tim cha mt;. Luc nay, tre vi:la doc l�p, tt;i chu l� vi:la y l�i. M�t khac, tre trong giai do;µi nay con tl;i coi minh trung tam, chung c6 y thuc chiem huu rat cao, chua c6 y thuc chia se vdi nguai khac. Cho nen, truC1ng mam non thucmg chuan bi hai bo do choi giong nhau ho�c gan giong nhau. M�c du, tre du&i ha tuoi khong qua hqp_tac, nhung tre van rat thich choi cling cac b�n nho, m�c du do cua ai nguC1i ay choi. Cac b�c phv huynh c6 the mai nhung dua tre da quen biet ho�c tre nha hang x6m sang choi v&i con minh. - 71 - Phudn9 phap 9iao d1;1< hi•u qua nhat · · · · · · ciio ·1i·t ·iii·.;·:' ·n.csi · · · · · · c. Giai doc;m tu 3 - 6 tuoi Tre tu ba - sau tuoi thuC1ng thich choi vCii b�n be cua chung, co y thuc chia se vCii nguai khac, biet tuc1n tl.j, chcing h�n nhu: khi truc;tt cau trlic;tt tre biet xep hang va luan phien nhau. Tre trong giai do�n nay thich ket b�, thich choi dmg b�n be va co b� tot cua rieng minh. Biet ket b� va hoa dong la m{>t buCic quan trong cho Sl,i phat trien lanh m�nh cua tre. Neu thay b�n be noi "B�n khong phcii la b�n cua minh", tre se rat buon. Tre trong d{> tuoi nay cimg b�n be biet choi nhung tro choi phuc t�p hon, hon tre choi vCii nhau se dan dan 19 di�n nguai dan dau nh6m, dong thai dua lCin biet giup da va bao v� dua nho hon. Tre ding dan dan dung ngon ngft de gicii quyet mau thuan gifta b� be. 2. Phat trien tinh thtidng cua tre tii 0 - 6 tuoi ----- Theo Tien si Montessori, tre tit 0 - 6 tuoi c6 sl,i nh�y cam mang tinh xa h{>i. Ban tinh va nhung trai nghi�m tinh cam tu 0 - 6 tuoi cua tre tr& thanh nen tang va Sl,i nay sinh ve tinh each va quan h� xa h{>i cua tre sau nay. Cha m� can hieu qua trinh phat trien tinh thuong cua tre, hieu nhung kh6 khan va nguy hiem ma tre phai doi m�t, tu d6 giup tre c6 nhung trai nghi�m va vlit nhien bi tach rC1i khoi CCI the m� buCic vao m<)t moi truC1ng mai hoan toan xa l�, hon lo�n do nguC1i lCin t�o ra, tre se khong thich ung kip. Khi tre ma mat ra, c6 nhieu canh tuc;tng mo ho don vao trong be) nao cua tre, bao gom cac lo�i am thanh, anh sang, mau sac, hinh d�ng khac nhau ... tu d6 khien tre co cam giac khong an toan. M{>t dieu phuc t�p nfta la, tre khong biet n6i va khong the n6i vCii nguC1i khac nhu cau cua ban than, d�c bi�t la vCii nguC1i m�. - 72 - Chuong Ill ... . s� Pi.Al liiiN c6i iiit .... Tre em barn sinh do co tinh each khac nhou. Co nhung tre t11ong doi ngoon ngoon; th�n thung, co tre IQi hoy khoc; m9t khi khoc thi rat kho do, co tre sou khi an no, ngu day giac la tV choi. Alexander Thomas va Stello Chess dvo vao ket quo nghien cuu trong 30 nam do phat hi�n ro chin net dijc trllng barn sinh cuo tre em nh11 sou: { l) Muc d9 hogt d9ng: Co tre barn sinh do hieu d9ng, co tre IQi khong nh11 v@y. (2) Tinh quy lu@t: Gio giac sinh hogt hang ngay va an ngu cuo tre em co sv khac nhou. Co tre an uong VO ngu nghf co tinh quy lu@t, co tre IQi khong tuon theo quy lu@t nao co. (3) Tr11oc hoan conh moi thi tich eve chu d9ng hoy la tieu eve chun b11oc: Phan ung cuo tre em doi voi hoan conh moi, sv VQt moi VO ngllOi IQ la khong giong nhou, co tre rat vui mung tiep nh@n, co tre IQi com thay kho thich nghi. { 4) Kho nang thich ung voi sv thoy doi: Kho nang thich ung tr11oc sv thoy doi cuo tre em la khong giong nhou. (5) Muc d9 nhqy com cuo giac quon: Co m9t so tre phon ung nhqy cam hon m9t so tre khac trlloc m9t so sv VQt VO sv vi�c nhll: cllOng dQ imh sang, om thonh, sv am llot {bfm hoijc nlloc), vi�c mijc qutin ao, chat li�u khac nhou, sv dou don ... (6) Tom trqng tich eve hoy tieu eve: Tre em cong giong nh11 ng11oi Ion la co tinh each khac nhou, co tre lqc quon, tinh khi tot, tom trqng thooi mai; co tre IQi khong vui ve, hoy cau gi@n. (7) Cllong d9 ciio phan ung: Cllong d9 d doy chf muc d9 tieu hoo sue Ive. (8) Tinh Ive khong t@p trung: Chf muc d9 t@p trung chu y ciio tre, co tre co muc dQ t@p trung coo, khong de bi moi tr11ong xung quonh tac d9ng, co tre lgi rat de bi phon tom. (9) Tinh kien nhon: Tre em trong qua trinh hogt d9ng ma gOp kho khan se van kien tri hoy la buong xuoi, sou khi bi lam phien co tiep tvc hogt d9ng khong? - 73 - Phll'dng phap glao d,c hi�u qua nhat . . .... . .... . ... ; .. ·,· . ......... ;,· ..... . CHO TRE Tit 0 - 6 TUOI Hai nho nghien cuu dva voo honh vi vo bieu hi�n honh vi cua tre do gqi chin net dijc tnfng tren lo 'Tinh each von c6". Bong thoi, hai nho nghien cuu con cu voo chin net dijc tr11ng d6 de khoi quot tinh each barn sinh cua tre em thonh ba logi c(j ban lo: hien lonh de gon, th�n thung chun blloc VO kh6 chung song. a. Quan h� gan b6, quan h� tlnh cam Tre em c6 tiem nang song va ban nang sinh ton. Tre em m�c du khong biet noi, nhung dung tieng khoc va ngon ngfi co the de giao tiep vdi m�. M�c du, tre khong giong nhu cac loai v�t khac co the nhanh chong di l�i sau khi chao dC1i, tlj minh di tim thuc an, nhung tre cling co ban nang sinh ton nhu: neu m� om tre vao long, tre se quay dau vao ngl,ic m�. md mi�ng ra tlm dau vli, tim thay roi se dung mi�ng bu sfia. Toi con nh& Ian dau tien nhin thay d.nh tliQ'ng m9t dua tre n6ng long, sot ru9t muon bu sua m� trong th�t dang yeu. Tre vlia m&i sinh ra da biet nhin va co cam xuc; khi tre nhin khuon m�t m�. m� nhin tre bang cai nhin au yem, VO ve yeu thuong; khi ngon tay nho xinh ell.a tre nam ch�t ngon tay ell.a m� thi tre cling da ch� vao than kinh yeu thuong ell.a m�. Khi tre mdi sinh ra thi da co m9t quan h� gan bo than thiet, co tinh cam d�c bi�t vdi m�. Tinh m� con phat trien qua m9t qua trinh phuc t�p va lau dai. Tinh cam nay ell.a m� d6i vdi con bat dau nay nd tu khi mang thai. Khi tre chao dC1i thi quan h� m� con chinh thuc biit dau; trong may ngay ho�c may thang tiep sau do, tre giao tiep va gan ket vdi m� qua tieng kh6c va ngon ngfi co the. Khi tre khoc, m� se phan doan va tim each dap ling nhu cau ell.a tre; neu m� dap ung dung nhu cau ell.a tre, tre se dung khoc, yen l�ng va vui ve. Dieu nay dong nghia v&i vi�c hanh d9ng ell.a m� cling duQ'c den dap, m� biet minh "da lam dung". Nhung thong tin tich qic khong - 74 - Chlfdn9 Ill ................... ·,;- ............... . s� PHAT TRIEN cilA ni: ngung duqc truyen di giua hai m� con khien cho hai hen dmg duqc khich 1¢. Cac ho�t d(mg cua m� nhli cho bu sua, thay him, om ap, VO ve, mim Ctidi, nhin con ... khong nhfing dap ung dti cham soc con cua cha, hoan canh kinh te va slj giup do cua b�n be, trong do quan tr9ng nhat la tinh each cua nguai m�. Cho nen khong phcii tat ca c�p m� con deu dtiQ'C may man va g�p nhfing thu�n lqi nhu the. Khi mang thai thi tr�ng thcii cua eac ha m� da khong giong nhau: co nguai mong muon co con tU lau ma chua co, co nguai l�i chua dinh co con thi da mang thai r6i, con co truang hqp mang thai truac khi ket hon, th�m chi trai qua nhfing vi�c t6i t� hon roi mai mang thai, do do rat nhieu ha m� khong co slj chuan bi tot ve m�t tam ly, co . nhfing nguai m� khong muon co dua con do, cho nen tu horn phat hi�n ra minh da co thai, cam giac cua nguai m� doi vai dua con la khong he yeu quy. Sau khi tre duqc sinh ra, thai gian sinh ho�t cua nguai m� hoan toan bi dao l{>n, sau khi sinh co' the cua nguai m� von rat yeu, l�i them tieng khoc cua tre lam cho nguai m� thieu ngu, cam thay m�t moi ca ve the chat Ian tinh than, neu nhu tinh each cua nguai m� chua chin chan, khong co tinh kien tri thi rat de nay sinh nhfing hanh vi tieu cljc doi vai tre, neu nhu nguai m� nao tU nho da bi cha m� cua minh l�h nh�t thl nguai m� do rat de l�nh nh�t ho�c nguqc dai con minh. - Nguyen nhan tac d9ng den tinh mau tu nhin tii goc 49 cua tre: Tinh hinh sue khoe va ban tinh von co cua tre ciing anh hu<1ng den tinh cam vai m�. Co m{>t so dua tre vlia mai sinh ra thi toe da den nhay, m�t beo trcm, khien nguai m� Ian dau tien nhin thay da thich roi; song ciing co m{>t so dua tre do de non, sue khoe yeu, ho�c co m{>t so khiem khuyet barn sinh, khong nhfing khong dang yeu ma nhin con muon phat khoc len. - 76 - Chuang Ill .... s� Pil�I liiiN Ci1i irit .... Tinh tinh, tinh khi barn sinh Cua tre cfmg CO S\i khac bi¢t rat ]dn. C6 tre tuong d6i ngoan, hai th�n thung, nhung ding c6 dua l�i thich kh6c, moi khi kh6c thi rat kh6 do; c6 dua l�i an no, ngu ky xong la tt,t choi m<)t minh. Nhung dua tre kh6 chung song luon lam cho ngu6'i km phai dau dau nhat. Chung thong thu6'ng khong biet t�i sao l�i hay cau gi�n, c6 chap den v�y, kha nang thich ung hoi kem, an ngu khong c6 quy lu�t, khong thich moi tni6'ng m6'i va ngu6'i l�; thu6'ng c6 tam tr�ng tieu ct,tc, de cang th�ng va xuc d<)ng (thong thu6'ng nhung dua tre de non thu6'ng kh6 tinh hon nhung dua tre de dt1 thang). Nhung hanh vi nay cua tre anh huang den st,i gan ket tinh cam mau tu, khien cho nhung ba m� tre phai dau dau, sa slit tinh than, th�m chi day con la m<)t trong nhung nguyen nhan gay ra b¢nh tram cam a m<)t so ba m� sau khi sinh. C6 ba m� tuc gi� den muc la het, mang con, th� chi d9a danh con. NguQc l�i, nhung phan ung tieu ct,tc nay l�i anh huang den tinh than cua tre, lau clan se tra thanh m<)t vong tuan hoan tieu ct,tc, khien cho ca hai m� con deu cam thay m¢t moi. - St! tac d9ng cua tinh mtiu tu doi voi tre: Theo Tien si Montessori, qua trinh h9c t�p cua tre tit 0 - 3 tuoi t moi trubng day yeu thliO'ng, nhu cau du<;jc thoa man thi khi nhin thay ngubi khac g�p kh6 khan, tre se c6 phan ling. Con doi vdi nhfing dlia tre sinh ra va lCin len bi xem thubng va bi doi XU l<;tnh nh<;tt thi tre se khong c6 cam giac gi truck kh6 khan cua ngubi khac, c6 dlia th� chi se bat n<,tt dlia tre g�p kh6 khan. Doi vCii nhfing dlia tre trong giai do<;tn au thO' c6 quan h� gan b6 hen ch�t vdi m� thi den giai do<;tn trlidc khi di h9c, nhfing bieu hi�n cua chung cang tich cl;ic, hieu ky va w tin, song chan hoa tinh cam vdi b<;tn be, XU ly hhl hoa ve m�t tinh cam, de co long cam thong, chia se vCii ngubi khac. Trai l<;ti, nhfing dlia tre trong giai do<;tn au thO' khong c6 nen tang tinh cam tot vdi m� thi chung se g�p rat nhieu kh6 khan trong qua trinh truc1ng thanh sau nay, (j trubng mam non tre rat de bat n<,tt b<;tn be ho�c bi b<;tn be bat n<,tt. Tinh each cua tre thubng la ban sao cua cha m� chung, phuang phap giao dvc con tre cua chung ta ding thubng c6 quan h� mat thiet vdi phuO'ng phap ma chung ta du<;1c cha m� giao dvc hoi con nh6. Dieu nay cling ly giai rang t<;ti sao nhfing ong bo ba m� bi cha m� ngu<;jc dai tU hoi con nho thlidng Se ngli<;1C dai con Cai minh. - 1hiet l"'p va cung co tinh mtiu tu trong cu9c song: Sau khi tre du<;1c sinh ra, cac ba m� khong chi can yeu thuang tre, nuoi duang tre, ma con can tim each thoa man nhu cau cua tre, khien cho tam ly cua tre dan dan du<;1c dieu chinh de thich ling vCii m(>t the giCii mCii khong giong nhu trong bvng m�. - 78 - Chuong Ill ............ � . ... . . -,; .... � ..... . � .... . SI/ PHAT TRIEN CUA TRE Sau khi tu b�nh vi�n ve nha, ngoai vi�c bao .dam cho nguC1i m� an u6ng day du chat dinh ducrng va nghi ngai ra, cha m� can luu y den moi trudng song cua tre: den trong phong tre khong nen qua sang, phong can am ap, cu chi hanh d(mg cua ngubi 16n trong phong phai nh� nhang, dong thbi chu y den cac tin hi�u cua tre, nhu tieng kh6c, net m�t, ngon ngu ca the ... de c6 phan ung thich h<;tp d6i v6i tre. Chang hcµi nhu: cho tre nam trong long, m� xoa lung cho tre, nhin va cudi v6i tre bang ve m�t chan chua yeu thuang, khi tre co duoi cac ng6n tay, ngtidi m� can dua ng6n tay ra cho tre nam lay; khi n6i chuy�n tre phat ra nhung tieng "(j <1': cha m� nen bat chu6c gi9ng n6i cua tre de dap l�i. Khi tre da m�t, rdi anh mat di cho khac, cha m� gill yen tinh, khong nen de tre phcii chtu qua nhieu kich d<)ng. Cach n6i chuy�n d�c bi�t nay giUa cha m� va tre se mang l� niem vui cho doi hen. Khi tre kh6c, cha m� can tim ra nguyen nhan va do tre.Thong thuC1ng, c6 ba nguyen nhan ca ban lam tre kh6c d6 Ia: do d6i ma kh6c, do cau gi�n ma kh6c, do khong thocii mcii ma kh6c. Khi bi hoang s<;t ho�c bi kich d<)ng qua m�nh thi tre se cau gi� ma kh6c, tre sa sinh sau khi an sfia xong rat de cang hai dan den dau hl,mg, khi d6 tre se kh6c. Nhfing dua tre kh6c nhieu se khien cho ngudi m� cam thay m�t moi, cling c6 cha m� se tl;i trach minh khong biet cham con. Thl,ic ra, nhfing kh6 khan nay c6 the khac phvc du<;tc, cha m� khong nen nan long, khong nen de tieng keu kh6c cua tre quay nhieu. Cha m� nen cho rang, day la each duy nhat de tre bieu d�t tinh cam va nhu cau cua minh. Doi vai nhung tre kh6c nhieu qua ma cha m� khong tim ra nguyen nhan thi can be tre dl,ing len dlja sat vao ngljc m�, de tre c6 the cam nh�n du<;tc tieng tim d�p cua m�, Ill� nh� nhang xoa xoa phia sau lung tre, di l�i rn<)t luc. C6 b�c cha m� c6 each lam d<)c dao la ghi am tieng tim d�p ho�c tieng may gi�t u u b�t cho - 79 - """