Othello - William Shakespeare full prc pdf epub azw3 [Kinh Điển]

" Othello - William Shakespeare full prc pdf epub azw3 [Kinh Điển] 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Othello - William Shakespeare full prc pdf epub azw3 [Kinh Điển] Ebooks Nhóm Zalo OTHELLO William Shakespeare BI KỊCH NĂM HỒI TIỂU DẪN VỀ OTHELLO Shakespeare viết Othello vào khoảng 1604. Cốt truyện được mượn từ người Moor thành Venice in trong tập “Một trăm truyện ngắn” (Hecatommithi) của nhà văn Ý Giraldi Cinthio (1504-1573). Người Moor của Shakespeare - hay nói rõ hơn Othello - là một dũng tướng ở Venice. Nhờ có nhiều công lao, Othello được nhà nước Venice tín nhiệm và đặc biệt được nguyên lão nghị viên Brabantio yêu mến. Nhӳng lần đến chơi nhà Brabantio chàng thường được yêu cầu kể lại chuyện đời mình. Chính câu chuyện này đã làm say mê Desdemona một thiếu nӳ tuyệt sắc, con gái yêu của Brabantio . Nàng say sưa nghe chuyện, cảm phục nhӳng hành động của Othello, rồi cuối cùng yêu mến con người đã có cái quá khứ anh dũng và phong trần ấy. Hai người bí mật đưa nhau đi làm phép cưới, nhưng họ không ngờ rằng chuyện tình duyên của họ đã bị một cặp mắt xảo quyệt và lạnh lùng chăm chú theo dõi. Iago, hiệu uý của Othello căm thù chủ tướng chỉ vì Othello đã cӱ Cassio làm phó tướng mà không cӱ y. Để phá đám, y xúi bẩy gã quý tộc si tình Roderigo đến báo cho Brabantio biết: “Con gái ông đã lẻn theo tên nhọ”. Được tin, Brabantio tức tối đem gia nhân đi bắt Othello và Desdemona. Nhưng đồng thời trong đêm đó, được tin cấp báo quân Thổ xâm lăng Cyprus, nghị viện Venice họp, có cho mời Othello và Brabantio đến luận bàn. Nghị viên Brabantio đòi bàn việc của mình trước và đòi trừng trị Othello, buộc tội chàng đã mê hoặc Desdemona; nhưng Desdemona đã thẳng thắn và can đảm nhận cô yêu Othello, chứ không phải “bị chài, bị bả” như cha nàng nói. Thất bại, Brabantio thề không nhìn mặt con gái, còn Othello được cӱ đến Cyprus để đối phó với hạm đội Thổ, Desdemona xin được đi theo chồng. Cùng đi có Cassio, Iago và Emilia, vợ y Nhưng cuộc binh đao không xảy ra, nên lễ thành hôn của Othello và Desdemona được cӱ hành ngay đêm đầu họ tới Cyprus. Trong một bӳa tiệc, Iago chuốc cho Cassio say khướt và bày cách cho Roderigo chọc tức Cassio. Rượu say Cassio đuổi đánh Roderigo rồi lại đâm Monteno, vị trấn thủ Cyprus bị thương. Vì sӵ vi phạm kỷ luật này, Cassio bị Othello cách chức. Iago xui Cassio đến van nài Desdemona để nàng xin chồng phục chức cho. Đúng lúc Cassio đang nhờ cậy Desdemona thì Iago dẫn Othello về và bắt đầu từ đấy bằng nhӳng câu nói mập mờ bỏ lӱng, bằng nhӳng lời xúc xiểm xảo quyệt, Iago đã dần dần gieo vào tâm trí Othello sӵ nghi ngờ day dứt: “Thà ta bị gươm đâm, thừng trói, bị lӱa thiêu hay độc dược giày vò, bị nhấn chìm trong sông ngột ngạt, còn hơn để việc này dằn vặt. Cuối cùng, Iago xui vợ đánh cắp chiếc khăn thêu mà Othello đã tặng Desdemona. Nhưng Emilia may mắn lại bắt được chiếc khăn đó, nàng vô tình đưa cho chồng. Y vứt nó vào giường ngủ của Cassio để cho hắn vô tình lượm được. Sau đó, y bố trí để Othello nhìn thấy Cassio cầm cái khăn thêu trong tay. Bị mắc mưu, Othello ghen điên cuồng, sai Iago giết Cassio, và chính tay chàng đang tay bóp chết Desdemona. Đúng lúc Othello vừa giết vợ xong thì Emilia chạy vào báo tin Cassio bị thương. Trước thi thể con người đức hạnh, sӵ công bình, lòng nhân đạo đã khiến Emilia vô cùng đau xót lớn tiếng sỉ vả Othello ngay trước mũi dao hăm doạ của chàng. Mọi người xô đến, Othello trình bày nguyên nhân khiến chàng giết vợ, lúc ấy Emilia mới vỡ lẽ, nàng bèn kể lại chuyện cái khăn. Bị lột mặt nạ, Iago xông lại đâm chết vợ. Biết rõ “nguyên nhân”, Othello đau đớn, hối hận, nhưng... tâm hồn chàng yên tĩnh vì biết Desdemona trong trắng, và cuối cùng chàng tӵ tӱ. “Người Moor thành Venice” của Cinthio chỉ đơn thuần kể lại một câu chuyện về lòng ghen, trái lại, tác phẩm Shakespeare đã miêu tả nó một cách cӵc kỳ sinh động, từ lúc mới manh nha đến khi nẩy nở, phát triển và đưa đến kết quả thảm khốc Shakespeare cũng lược bỏ, thay đổi một số tình tiết hoặc rườm rà hoặc tiêu cӵc của Cinthio, đưa vào nhӳng vấn đề mới và nhӳng nhân vật mới cùng với tính cách xã hội của họ. Shakespeare cũng đã xây dӵng các nhân vật cá tính rất phong phú. Chính nhӳng đặc điểm này cùng với phẩm chất nghệ thuật đã làm cho Othello của Shakespeare sống qua thời gian và không gian, trong khi Moor của Cinthio nằm chết bẹp dưới nhӳng lớp bụi của năm thế kỷ. Nhân vật Othello là một trong nhӳng sáng tạo kỳ diệu nhất của Shakespeare. Chàng là một quân nhân thẳng thắn và cao thượng: vì thẳng thắn, chàng tin dùng Iago không chút ngờ vӵc, vì cao thượng chàng không chấp trách lời phỉ báng của Roderigo. chàng cũng là một người rất điềm đạm, thanh lịch: thái độ của chàng trước Brabantio hung hãn, trước nghị viện Venice, đã chứng tỏ điều này, và tuy “nhӳng khao khát nhiệt cuồng từng khích động tuổi thanh xuân đã nguội trong lòng tôi”, nhưng đó cũng là một con người rất mӵc yêu đương, yêu đương say sưa nhất trong các tác phẩm của Shakespeare, như Bradly nhận xét. Chàng yêu Desdemona như yêu một cái gì toàn thiện toàn mӻ, chàng yêu đến tưởng như có thể chết được vì sung sướng khi gặp lại nàng ở Cyprus, yêu đến tưởng như “khi ta không còn yêu em nữa, thì cũng là ngày cõi đời trở lại hỗn mang”. Thӵc ra “khi cõi đời trở lại hỗn mang” đối với chàng rồi, Othello vẫn còn yêu Desdemona: “Nhưng đáng thương biết bao, Iago, thực đáng thương biết bao?” Tiếng kêu thương ấy cũng là tiếng kêu thương cho sӵ đổ vỡ của nhӳng quan niệm tốt đẹp mà chàng có về cuộc đời. Tất cả từ nay đối với chàng chỉ còn là xấu xa và bỉ ổi, giả dối và vô nghĩa. Trừ Iago; chàng ngờ vӵc tất cả, ngay nhӳng lời Emilia khẳng định về đức hạnh của Desdemona. Tuy vẫn yêu nhưng bây giờ chàng không còn bình tĩnh sáng suốt trang nhã như Othello thuở trước , chàng trở nên cục cằn, tát cả vợ trước mặt mọi người. Chàng mất trí đến nói năng lảm nhảm ngay trong một cuộc tiếp tân, chàng phẫn uất đến mê loạn, lúc nào chàng cũng bị ám ảnh bởi nhӳng hình ảnh bẩn thỉu do Iago gợi ra. Sau cùng, chàng đã giết vợ. Othello giết Desdemona vì đau đớn phẫn nộ, và tiếc hận rằng một người đạo đúc đến như vậy lại có thể sa ngã đến thế vì cho rằng danh dӵ của mình bị tổn thương, vì mục đích hết sức nhân đạo: “Nhưng nàng phải chết, nếu không nàng sẽ còn phản bội nhiều người khác nữa.” Chàng giết Desdemona không phải do ghen tuông mù quáng, vì - như Puskin nhận định, “Othello không phải là con người bản chất ghen tuông, mà là con người cả tin.” Chàng quá tin cậy Iago trung thực, nhưng cũng khó lòng tin rằng có một người chồng nào trong hoàn cảnh của Othello mà không bị “Con quỷ mắt xanh” chiếm đoạt mất linh hồn. Ngay trong hành động giết vợ của Othello, ta không cảm thấy căm giận hay khinh tởm chàng, cũng không thấy cái tàn nhẫn cái tầm thường, nếu không muốn nói cái hèn hạ của người Moor thành Venice. Và như vậy thì người ta sẽ tìm thấy ở đâu cái bản chất “man ri”, “cái thú tính trở lại” của Othello như một vài nhà phê bình tư sản đã phân tích, đặc biệt Schlegel với một ác ý rõ rệt? Thӵc ra nhӳng phản ứng của Othello, trừ việc chàng giết vợ, rất tӵ nhiên, tӵ nhiên ngay cả với một khán giả của thế kỷ thứ XX. Othello, ấy là một con người theo cái nghĩa đầy đủ của nó, hay, nói như Smimov, là một con người chứa đầy mâu thuẫn, là cả một thế giới phức tạp. Sau khi đã biết rõ nguyên nhân, Othello đã khóc “như cây Ả-rập, đầm đìa nhӵa thuốc”, không phải chỉ vì đau đớn hối tiếc mà còn vì sung sướng thấy Desdemona không hư hỏng như chàng tưởng, sung sướng vì lòng tin ở con người đã trở về với chàng. Chính ở điểm này, tác phẩm của Shakespeare đã thể hiện một chủ nghĩa nhân bản lạc quan, đã mang một ý nghĩa tích cục khác với truyện của Cinthio. Màu da của Othello là một vấn đề đã làm đổ nhiều mӵc trên văn đàn quốc tế. Đưa một người châu Phi lên sân khấu, Shakespeare đã đặt vấn đề chủng tộc của thời đại ông trong một hình thái cӵc đoan nhất. Thái độ của tất cả các nhân vật trong vở kịch đối với Othello - trừ Desdemona và Cassio - đều phản ảnh cái tư tưởng miệt thị người da màu của xã hội Tây Âu thời Trung cổ, đặc biệt là nhӳng ý kiến của Iago: “Tên Moor vốn phổi bò chất phác, dễ tin người làm vẻ thật thà, ngoan ngoãn cho người xỏ mũi lôi đi, chẳng khác chi giống lừa giống ngӵa”, đã phần nào thâu tóm được sӵ ngạo mạn khinh khi trong quan hệ giӳa nhӳng người châu Âu và châu Phi. Cái quan hệ bất công và nhục nhã ấy trong nhӳng xã hội tư bản kéo dài trong suốt từ thời đại ấy cho đến tận thế kỷ thứ XX này. Cái thành kiến đó, và cùng với nó hẳn phải có nhӳng kỷ niệm chua chát, đã gây cho Othello tư tưởng tӵ ti: “Hay có lẽ vì da ta đen đủi”, và điểm này đã tác động mạnh vào tâm lý chàng. Hiển nhiên Shakespeare phản đối quan niệm này của nhӳng người đương thời: qua hình ảnh một người châu Phi, ông đã dӵng một con người cao thượng nhất, đẹp đẽ nhất trong văn học,và bên cạnh nhân vật ấy, ông đã nêu bật vai trò ngớ ngẩn của anh chàng Roderigo da trắng ngốc nghếch, một nghị viên Brabantio da trắng vô trách nhiệm, và nhất là một Iago hèn hạ bỉ ổi. Iago, cái nguyên động lӵc của vở kịch, thao túng sân khấu qua suốt năm hồi. Ngay từ màn đầu, người xem đã phải chú ý đến cái con người, tuy mới “nhìn đời từ hai mươi tám năm nay”, mà đã ích kỷ đến trắng trợn ấy. Y phơi bày một cách rất vô tư cái mục đích vụ lợi của y trong việc phục vụ Othello và khi bất mãn một cách rất tàn nhẫn với chàng, y tìm cách hại chàng theo lối ném đá giấu tay cũng rất là tiểu nhân. Y đánh bạn với Roderigo không có gì ngoài lợi ích thú vui, một trong nhӳng thú vui kỳ quặc đến ma quỷ của y là “nếu anh thông dâm được với nàng thì tôi cũng được một trò giải trí”.Y khinh miệt chế giễu tất cả mọi người trừ bản thân y và tiền bạc. Ai y cũng nghi ngờ, đối với ai y cũng gán cho nhӳng ý nghĩ hành động bậy bạ: “vì ta ngờ tên Moor dâm đãng cũng đã mò tới giường ngủ vợ ta...”, “vì ta ngại rằng tên này (Cassio) cũng đã chui vào trong chăn chiếu vợ ta...” Thản hoặc, y có thừa nhận một vài đức tính của người khác, thì nhӳng đức tính đó, y chỉ coi là nhӳng sӵ sơ hở, nhӳng nhược điểm của kẻ ngốc. Y khéo léo đeo bộ mặt đạo đức để bịp bợm: không ai không bị lừa gạt, nhất là Othello. Không nhӳng Iago đã được lòng tin của Othello, mà dần dà y đã điều khiển, đã chỉ huy, hay - để mượn lời nhà phê bình Morozon - “Y đã chiếm đoạt được linh hồn chàng, khiến chàng bắt đầu cảm nghĩ theo nhӳng hình ảnh của Iago, nhận xét cuộc đời theo con mắt của Iago”. Thӵc vậy Iago đã biến một Othello thanh nhã điềm đạm, nói toàn nhӳng hình ảnh thơ mộng trang nghiêm và hùng tráng của thiên nhiên rộng lớn, thành một Othello gần như hoàn toàn rập đúng cái giọng lưỡi, cái ngôn ngӳ của y, đặc trưng với nhӳng “dê, chó, mèo, khỉ, rắn, rết, cóc nhái...” Làm được như thế, vì Iago đã vận dụng được khoa tâm lý rất tinh vi: y biết chọn đúng lúc để “rót vào tai Othello nhӳng lời độc địa, để tác động vào tâm hồn chàng, bằng nhӳng việc ví dụ như chuyện cái khăn - thӵc ra, nhỏ nhen, vô nghĩa lý. Iago cũng là một con người cӵc kỳ tham lam và tàn ác đến man rợ: “kiếm thêm tiền vào...kiếm tiền khoẻ vào...” câu thúc giục ấy của Iago nhắc đi nhắc lại đến hàng chục lần không nhӳng đã cӵc tả lòng tham tiền của y mà phải chăng còn bộc lộ một hiện tượng phổ biến của xã hội đương thời: cái xu hướng tích luӻ trong giai đoạn tiền tư bản chủ nghĩa. Khi cần thiết, y cũng không ngần ngại gì mà không “sắm xe đòn” cho một đồng nghiệp của y như Cassio, một ông bạn phiền hà như Roderigo, một người vợ nguy hiểm cho y như Emilia. Iago thӵc xứng đáng được coi là một con người xấu xa, tàn ác và xảo quyệt nhất trong nền văn học thế giới, y đã được xếp trên Méphistopheles của Goethe, tuy rằng Méphistopheles vốn đã không phải là một con người. Chính cái điểm khác biệt này khiến chúng ta muốn tìm cho Iago một quan hệ thân tộc với một loại người có thӵc: nhӳng mẫu người của chủ nghĩa Quốc xã Đức. Khác với viên chuẩn uý của Cinthio, Iago không hề yêu Desdemona, mà với cái tư tưởng khinh bỉ phụ nӳ của y, y cũng chẳng yêu ai hết. Thӵc ra, đôi khi y cũng có ý tưởng thời gian cần thiết cho lòng ghen của Othello có điều kiện nảy nở và phát triển. Cái “thời gian kép” này (Double Time) - thời gian ngắn của các sӵ việc diễn biến và thời gian dài theo trình tӵ ngày tháng, đã gỡ nút cho vở kịch một cách hết sức tӵ nhiên và hợp lý để thuyết phục được người xem và người đọc về tính hiện thӵc của cốt truyện. Một độc giả trung thành với quy tắc duy nhất hành động của lý thuyết kịch cổ điển Pháp, hẳn sẽ còn chê trách sӵ xen vào nhӳng màn không cần thiết cho chủ đề vở kịch như màn hề, màn đánh úp... Điều này có phần đúng, nhưng có lẽ là một yêu cầu quá đáng nếu ta lại đòi hỏi tác giả phải vượt ra ngoài nhӳng thị hiếu của khán giả kịch trường Elizabeth. Othello cũng là một trong nhӳng tác phẩm tiêu biểu nhất của Shakespeare để minh hoạ bốn thể văn tác giả thường dùng: Thơ trӳ tình, văn xuôi, thơ có vần và thơ không vần. Bình thường, Othello nói thơ không vần, chàng chỉ nói văn xuôi khi xúc động mãnh liệt, không tӵ chủ được mình. Trái lại, bình thường Iago, cái anh chàng “Iago trung thӵc” (honest Iago) toàn nói văn xuôi, y chỉ nói thơ không vần khi diễn tả tình cảm thӵc sӵ của y hoặc giả bộ “tình cảm” và “trung thӵc”. Thơ trӳ tình được dùng để tạo nên một không khí nhất định: Hai bài hát của Iago đã gây nên một không khí vui vẻ ầm ĩ, là tiền đề thích hợp cho cảnh Cassio say rượu. Bài hát “Cây Liễu” của Desdemona gây một không khí u uất buồn rầu như báo trước cảnh đổ vỡ đau thương. Đối với sân khấu thời đó âm nhạc có một chức năng tương tӵ với ánh sáng trên một sân khấu hiện đại. Thơ có vần làm cho câu nói có vẻ trịnh trọng, do đó, hời hợt, giả tạo như khi ông thống lãnh “ngoại cuộc” khuyên nhủ Brabantio “trong cuộc”, hoặc có cái vẻ nghiêm trọng, giọng nguyền rủa như khi Brabantio cảnh cáo Othello. Vì nhӳng thể văn này được sӱ dụng có chủ đích nên một bản dịch muốn trung thӵc cũng nên chuyển sang nhӳng thể văn thích đáng để có một tác dụng tương đương. Chúng tôi chỉ có thể đáp ứng yêu cầu này được một phần nhỏ nào bằng cách cố gắng dùng một thể văn có âm điệu. Bút pháp của Shakespeare trong Othello khác với nhӳng tác phẩm trước đã thoát ly được nhӳng ảnh hưởng hình thức chủ nghĩa của các kịch tác gia Marlow, Green và Kyd. Ở đây lời văn không nặng nề vì nhӳng cái dài dòng, kiểu cách, khoa đại của tiêu ngӳ tu từ học, vì nhӳng ẩn dụ uyên bác, hoặc nhӳng điển cố rút trong thần thoại Hy - La. Các nhân vật diễn đạt tình cảm bằng nhӳng lời sáng sủa tӵ nhiên, đơn giản say sưa, và mang nhiều kịch tính. Nhӳng cảnh Othello đau khổ vì ngờ vӵc, phẫn nộ đến điên cuồng và đã “tận mắt nhìn chứng cớ”, cảnh Desdemona bị giết... đã viết lên nhӳng trang bất hủ trong nền văn học của nhân loại. Ở đây, nhӳng hình tượng nghệ thuật không còn chỉ là mô phỏng theo nhӳng trước tác thời trước, như ta thường thấy ở các thi sĩ học giả Milton và Pope mà phần lớn, rút từ nhӳng kinh nghiệm bản thân đã được cách điệu hoá, do đó, cô đọng, dễ hiểu, mới lạ và độc đáo. Trong khi dịch, chúng tôi hết sức tôn trọng nhӳng hình tương nghệ thuật của nguyên bản. Để diễn đạt ý của tác giả một cách dễ hiểu đôi khi chúng tôi tӵ thêm một tính từ hoặc một vị ngӳ - cố nhiên trong một mức độ tối thiểu - hoặc sӱ dụng nhӳng hình tượng tương đương có sẵn trong tiếng Việt, chúng tôi đều có chú thích. Đây là một bản dịch không đơn thuần chỉ để giải trí thưởng thức mà còn là một bản dịch có thể đối chiếu với nguyên bản, để nghiên cứu học tập. Chúng tôi cố gắng sӱ dụng sӵ “phong phú” của tiếng Việt để lột tả ý văn của tác giả, và nghĩ rằng tiếng Việt của chúng ta cũng xứng đáng để dịch Shakespeare, một thiên tài vĩ đại, có một không hai, của văn học nhân loại. Chúng tôi căn cứ vào bản Anh văn của Nhà xuất bản Penguin Books, London, do G.B. Harrison hiệu khảo và chú thích. Trần Anh Kim - Phục Vĩnh Trọng ([1]) NHÂN VẬT OTHELLO Vị tướng người Moor BRABANTIO Cha của Desdemona DESDEMONA Vợ Othello EMILIA Vợ Iago, người hầu cận Desdemona. CASSIO Phó tướng của Othello IAGO Hiệu uý của Othello BIANCA Gái điếm, người yêu Cassio RODERIGO Chàng si tình CÁC NHÀ QUÝ PHÁI THỐNG LÃNH Venice LODOVICO Họ hàng Desdemona GRATIANO Họ hàng Desdemona MONTANO Trấn thủ đảo Cyprus CÁC NGHỊ VIÊN CÁC THUỶ THỦ HỀ HỒI I CẢNH 1 Một phố ở Venice Roderigo và Iago ra RODERIGO - Thôi đi, đừng bao giờ nói nӳa, tiền của ta anh biết lấy bừa, làm như thể của anh đó; còn đến việc này - mà hẳn nhiên anh phải rõ - lại giấu ta thì tӱ tế nỗi gì.([2]) IAGO - Khoan đã trời ạ! Ngài chẳng chịu nghe tôi nói gì cả. Tôi mà có ngờ sӵ tình như thế, thì mặt này, ngài cứ nhổ ngay vào. RODERIGO - Anh bảo tôi rằng anh thù ghét hắn lắm kia mà! IAGO - Nếu tôi lại không thù ghét hắn thì thật đáng để ngài khinh bỉ gớm ghiếc. Ba nhân vật có danh vọng ở đô thị, đã đích thân vận động khẩn nài ([3]) để hắn cӱ tôi làm phó tướng. Mà thành thӵc nói với ngài, tôi cũng biết tài tôi lắm chứ. Tôi có hèn kém gì mà không xứng với chức vụ ấy. Nhưng hắn vốn là kẻ kiêu căng tӵ mãn, đã trả lời quanh bằng nhӳng tiếng huênh hoang, sặc giọng lưỡi nhà binh rỗng tuếch, rồi sau cùng bác bỏ ý trên. Hắn nói: “Là vì, thӵc ra tôi đã chọn người rồi!” Người đó là ai chứ? Micheal Cassio. Một anh thầy toán, một gã Florence ([4]) một kẻ sắp vướng dây vợ đẹp ([5]). Hắn biết gì việc điều binh khiển tướng, hắn biết chi phép bố trận bài quân, binh pháp lược thao chẳng hơn gì một ả gái tơ. Hắn chỉ biết có sách vở khoa trương mà các chấp chính quan áo mũ sênh sang cũng kém gì đâu lối thao thao bất tuyệt. Suốt cả đời lính tráng của y, chỉ ba hoa chứ có gì kinh nghiệm. Thế mà hắn cũng được cấp trên lӵa chọn. Còn tôi đây, chính lão Moor từng mục kích bản lĩnh cao trên chiến trường Cyprus, ở Rhodes và bao nơi khác, khắp chân trời cùng mặt biển bao la ([6]), đành chết dí vì anh chàng kế toán ([7]). Gã thầy toán khi gặp thời đắc thế, cũng được làm phó tướng một phen. Còn thân tôi chỉ là chân hiệu uý dưới quyền quan tướng suý người Moor. Trời ơi chức với tước. RODERIGO - Trời ơi, nếu đến thế ta cũng muốn treo ngay cổ hắn. IAGO - Ôi biết làm sao được? Cái khổ của công vụ là thế đó. Toàn thị nhờ cảm tình và thư từ nói lót, chẳng phải do phẩm trật cũ xưa! Mà theo đó kẻ dưới cứ dần dần kế tiếp người trên. Nào bây giờ ngài thӱ ngẫm xem, đối xӱ thế tôi yêu lão sao được? RODERIGO - Cứ như tôi, tôi bỏ quách hắn rồi. IAGO - Ngài cứ yên tâm! Tôi theo hắn cũng là do chủ định riêng chẳng phải ai cũng được làm thầy, mà tất cả nhӳng kẻ làm thầy chắc gì đã được kẻ dưới trung thành thӵc sӵ. Ngài thường thấy bao kẻ khom lưng quỳ gối, chỉ muốn làm nô lệ đớn hèn, cả đời chừng như thân trâu ngӵa vì miếng ăn mà đâu có trót đời, bị đuổi cổ khi tuổi già sức yếu. Đánh cho chết lũ ngu đần chó má! Song cũng có nhiều người khác đỏ lòng xanh vỏ, bộ mặt ngoài họ thường tỏ vẻ hết lòng với quan thầy để được vinh thân, nhưng thӵc tâm họ chỉ biết mình là chính. Vì đến lúc đã dạ no cật ấm, phú quý rồi, họ cần quái gì ai; chính bọn đó là nhӳng tay chí khí, và chính tôi cũng thuộc loại người này . Thӵc rành rành như tên ngài là Roderigo, nếu tôi được ở ngôi chủ suý, còn muốn làm hiệu uý làm chi? Tôi theo hắn cũng chỉ vì tư lợi. Có quỷ thần hai vai làm chứng tôi đâu phải cảm tình hay bổn phận, làm ra thế chẳng qua chỉ vì mục đích riêng tư. Nếu có khi nào cӱ chỉ bên ngoài lộ ra hết tim gan thầm kín, thì tôi cũng chẳngbao lâu mà “ruột để ngoài da” cho đàn quạ trời đến rỉa. Tôi không phải như vẻ ngoài của tôi đâu! ([8]) RODERIGO - Nếu được thành công như vậy thì gã môi dày may mắn biết bao! IAGO - Hãy đến gọi cha nàng dậy! Dӵng ông lão lên! Bám theo tên nhọ! Phá tan lạc thú nó đi! Bêu riếu nó trước bà con hàng phố! Gây công phẫn trong họ hàng nhà ả! Dù cho nó đang ở trong cảnh giường êm đệm ấm, ta cũng xua ruồi xanh vào khuấy rộn lung tung, làm cho nó phiền hà bӵc bội, và như thế dù nó thӵc hả hê sung sướng, lòng hả hê cũng bị giảm sút ít nhiều. RODERIGO - Nhà bố cô ả đây rồi, tôi gọi to lên nhé! IAGO - Ừ, gọi ầm lên, cứ dài giọng thét cho kinh hồn khiếp đảm, làm như lúc đêm hôm bất cẩn, lӱa bùng lên giӳa chốn đông người. RODERIGO - Làng nước ơi! Cụ Brabantio ơi!...Đại nhân ơi! IAGO - Ối làng nước ơi! Ối cụ Brabantio ơi, mau dậy đi! Có trộm, có trộm! Phải trông nom nhà cӱa! Phải giӳ gìn con cái, tiền nong! Trộm đấy? Trộm đấy!... Brabantio ngó ra của sổ BRABANTIO - Sao thế? Làm gì mà kêu kinh người lên thế hả? RODERIGO - Thưa ngài, gia đình ngài đều có nhà cả chứ? IAGO - Cӱa giả có khoá không? BRABANTIO - Cái gì? Sao ông lại hỏi ta thế? IAGO - Thưa ngài, ngài mất trộm rồi đấy! Vì thể diện, xin ngài mặc áo vào đi. Tâm hồn ngài tan nát, ngài mất nӱa cõi lòng rồi đó! Lúc này đây chính giờ phút này đây, con dê già ([9]) nhọ nhem đang nhảy lên con cừu non trắng trẻo của ngài! Dậy đi thôi! Dậy đi thôi! Hãy rung chuông đánh thức nhӳng người dân còn khò khè ngáy ngủ. Nếu không con quỷ kia sẽ tặng ngài đứa cháu gọi bằng ông. Dậy đi thôi! BRABANTIO - Thế nào? Anh điên à? RODERIGO - Thưa đại nhân kính mến, ngài nhận ra tiếng tôi rồi chứ? BRABANTIO - Không! Anh là ai? RODERIGO - Tôi là Roderigo. BRABANTIO - Đồ của nợ! Ta đã bảo ngươi không được lượn lờ quánh cӱa ngõ nhà ta luôn thế. Ngươi đã chẳng từng nghe ta nói rõ, con gái ta không phải là để cho ngươi. Và bây giờ trong lúc điên cuồng ngộ dại, tọng cho khoẻ để bét nhè càn rỡ, mà đến đây quấy rối om sòm. RODERIGO - Thưa cụ, kìa cụ... cụ... BRABANTIO - Ngươi phải rõ, với địa vị ta, lúc bӵc mình ta thừa đủ quyền hành để làm ngươi phải hối hận. RODERIGO - Bình tĩnh đã cụ ơi!... BRABANTIO - Tại sao ngươi bày đặt chuyện trộm cắp với ta? Đây là Venice, mà nhà ta đâu phải kho thóc giӳa đồng? RODERIGO - Thưa cụ Brabantio chí tôn chí nghiêm, tôi đến đây với tấm lòng thành thӵc. IAGO - Thưa ngài nếu ngài bị quỷ sứ sai bảo, ngài sẽ là người từ bỏ cả đạo trời. Bởi vì chúng tôi đến đây vì lợi ích của ngài, thế mà ngài lại nghĩ rằng chúng tôi là phường lưu manh gian dối; ngài để cho con gái ăn nằm với giống ngӵa thồ ([10]), thì rồi đây ngài sẽ có cháu trai đến hí, có anh em là giống ngӵa đua, có ngӵa tơ trong hàng con cháu. BRABANTIO - Mày là thằng nào? Tên vô đạo khốn kiếp kia? IAGO - Tôi là người, thưa ngài, đến đây báo để ngài hay. Con gái ngài với thằng Moor đang cùng nhau làm loài thú hai lưng đấy. BRABANTIO - Mi là quân vô lại? IAGO - Ngài là quan nguyên lão nghị viện. BRABANTIO - Này! Roderigo, ta biết ngươi rồi đó. Việc này ngươi sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. IAGO - Vâng thưa ngài, tôi sẵn lòng chịu cả, nhưng xin ngài hãy cho tôi được hỏi: phải chăng do ý muốn và sӵ đồng tình của ngài sau khi đã suy nghĩ trước sau - như phần nào tôi nghĩ - mà cô tiểu thư xinh đẹp của ngài, trong giờ phút mung lung tăm tối([11]) giӳa đêm thanh đã lẻn ra đi cùng một kẻ hầu... nào phải ai hay hớm gì đâu nhưng chỉ là một tên lái đò ai thuê cũng được, để đến ngã vào cánh tay thô tục của tên Moor dâm đãng. Nếu việc này được ngài hay biết và thuận cho, thì chúng tôi đã quá xúc phạm tới ngài, làm nhӳng điều hỗn hào ngang trái. Nhưng nếu ngài đã chẳng hay việc đó, thì - phép xã giao của tôi bảo rằng - ngài đã thӵc sai lầm khi quở trách chúng tôi. Ngài đừng nghĩ rằng vì chúng tôi thiếu thanh tao lịch sӵ, nên đến đây trêu chọc đại nhân. Tôi xin nhắc lại lệnh ái - nếu đại nhân đã không hề cho phép - quả là người ngỗ ngược bậy xằng, dám tӵ mình gắn bó cả tâm hồn, bổn phận, sắc tài với một gã ngoại nhân lang thang không nhà cӱa. Hãy mau tìm cho rõ thӵc hư. Ngài cứ lôi tôi ra trước pháp luật quốc gia vì đã dám lừa dối ngài, nếu giờ này nàng vẫn ở khuê phòng hay quanh quất nơi nào trong quý phủ. BRABANTIO - Đánh lӱa lên? Bay đâu, đưa cho ta cây đuốc! Gọi mọi người dậy hết! Việc xảy ra sao mà hệt điều ta mộng mị. Cứ nghĩ rằng đó là sӵ thӵc cũng đủ làm ta đau khổ. Đốt đuốc lên! Kìa, ta bảo? Đốt đuốc lên! Brabantio vào IAGO - Thôi chào ngài tôi phải đi đây. Thӵc là bất lợi, và cũng không hợp cho địa vị tôi, nếu phải ra đối chứng trước toà đứng về phe chống lại tên Moor - mà việc đó tất nhiên là xảy đến, nếu tôi còn nấn ná ở lại đây - Vì tôi biết rằng: dù việc này có làm hắn tổn hại, nhưng quốc gia khi hӳu sӵ vẫn phải cần tới hắn, nếu không thì chẳng khỏi nguy vong. Hắn đã từng giong buồm tới các chiến trường Cyprus (nơi hiện nay khói lӱa ngút trời) với tài ba lỗi lạc, với khí thế hiên ngang, quốc gia không tìm đâu được người như thế để đảm đương việc chiến trận. Chính vì vậy nên mặc dù tôi căm ghét hắn như nhục hình nơi địa ngục tối tăm, tuy nhiên vì lẽ bắt buộc cuộc sống hiện nay, tôi vẫn phải giong cờ giong biển tỏ ý kính yêu thӵc ra đó chỉ là cờ là biển. Nhӳng thôi, hãy dẫn nhӳng người đi lùng tới cung Hoàng đạo, hẳn là ngài sẽ tìm thấy hắn, và nơi đây cũng sẽ có tôi rồi. Cứ thế nhé! Xin chào ngài. Iago vào, Brabantio mặc áo ngủ cùng với những gia nhân cầm đuốc đi ra. BRABANTIO - Quả là có thӵc điều xấu xa bất hạnh. Nó đi rồi. Còn chi nӳa cho tuổi già nhục nhã, mà chỉ là nhӳng chua chát đắng cay. Roderigo, anh thấy nó ở đâu? Ôi, con nhà vô phúc. Với tên Moor hả? Như thế này thì ai còn muốn làm cha! Sao anh biết là con gái tôi? Không ngờ nó lừa cha đến thế. Nó nói gì với anh? Lấy thêm đuốc vào, đánh thức tất cả bà con họ hàng dậy! Chúng lấy nhau thӵc rồi hả anh? RODERIGO - Tôi tin chắc thế. BRABANTIO - Trời đất hỡi! Làm thế nào nó lẻn ra được? Ôi, dòng máu phản phúc! Thôi từ nay các bậc mẹ cha, hãy xem đó mà đừng lầm tin các cô con gái. Phải chăng có nhӳng bùa mê làm cho tuổi ngây thơ trong trắng không tránh sao khỏi bị gạt lừa. Anh đã đọc thấy chuyện nào như thế này chưa? RODERIGO - Vâng thưa cụ, cháu đã từng được thấy. BRABANTIO - Gọi chúng nó dậy! Biết thế này ta gả quách cho anh. Này chúng bay hãy bủa đi tứ phía! Anh liệu rằng ta có thể tóm được chúng ở đâu? RODERIGO - Cháu nghĩ rằng sẽ tìm được. Xin cụ dẫn một đoàn tùy tùng khỏe mạnh cùng đi theo cháu. BRABANTIO - Nào xin anh hãy dẫn đường cho, nếu cần đến, tôi đủ quyền ra lệnh, và đích thân tìm kiếm khắp mọi nhà. Giáo gươm đâu! Gọi cho ta mấy võ quan phòng vệ. Nào đi Roderigo! Tôi sẽ không quên sӵ khó nhọc của anh. Tất cả vào CẢNH 2 Một phố khác Otello, Iago và bọn tuỳ tướng cầm đuốc ra . IAGO - Trong cái nghề nhà binh này, tôi đã từng tàn sát nhiều người, tuy nhiên tôi vẫn coi sӵ sát nhân cố ý là hành vi tội lỗi với lương tâm. Chính vì thiếu nhẫn tâm tàn bạo, nên đôi khi tôi đã không làm được việc. Đã bao lần tôi định thí cho hắn một mũi dao vào mạng mỡ. OTHELLO - Thôi để cho hắn sống là hơn. IAGO - Nhưng hắn vẫn thường khinh thị tướng quân và lải nhải nhӳng lời khiêu khích. Tôi đâu phải “hiền lành như bụt” để kiên tâm chịu đӵng nhӳng lời này. Nhӳng xin tướng quân hãy cho tôi biết, phải chăng ngài đã làm lễ thành hôn rồi? Ngài nên rõ ông nghị viên nguyên lão, đã được nhiều tín nhiệm kính yêu, mỗi lời nói là bao uy lӵc, ngoài thống lãnh không nghị viên nào bì kịp.([12]) Lão có thể cắt đứt tơ duyên, gây khó khăn làm tướng quân đau đớn. Pháp luật cho lão đủ lèo đủ xích ([13]), đủ trói buộc tướng quân với tất cả quyền hành của lão. OTHELLO - Cứ để mặc cho ông già tức giận, công lao của ta đối với đất nước này đủ át nhӳng lời khiếu nại. Khi khoa trương mà là điều vinh dӵ, ta sẽ bố cáo cùng thiên hạ bao nhiêu điều mà họ chưa hay. Dòng dõi ta vốn dòng vua chúa, và tài ta có thể đường hoàng chính đạo ([14]) chứng minh cho cái hạnh phúc kiêu kỳ mà ta giành được. Iago, anh phải rõ, nếu ta chẳng vì yêu Desdemona thùy mị, thì khi nào ta đem đời phóng khoáng giang hồ bó hẹp trong vòng thê tӱ dù đổi tiền rừng bạc bể. Nhưng trông kìa, ánh lӱa ai thấp thoáng đằng xa... Cassio và một số sĩ quan cầm đuốc đi vào. IAGO - Đây là cha nàng và các bạn hӳu, tốt nhất là tướng quân nên tránh mặt. OTHELLO - Cần gì phải thế. Mặc cho họ gặp ta. Phẩm cách, chức tước và tâm hồn ngay thẳng, đủ biện hộ cho lòng ta chính đại. Nhưng có phải họ đấy không? IAGO - Thưa... có lẽ là không phải. OTHELLO - Nhӳng người hầu cận thống lãnh và phó tướng của ta? Chúc các bạn một đêm tốt lành! Có tin gì thế? CASSIO - Thống lãnh gӱi lời chào tướng quân, và triệu ngài lại ngay tức khắc, ngay phút này trong lúc canh khuya. OTHELLO - Việc gì đấy, ông có biết không? CASSIO - Theo tôi đoán, việc ngoài Cyprus. Công việc này hẳn là khẩn cấp: Chính đêm nay mười hai quân tế tác từ hạm đội ngoài khơi gởi tới, liên tiếp về kẻ trước người sau. Lúc này đây, nhiều vị chấp chính đã thức dậy và họp bàn cùng thống lãnh tại tư dinh. Ngài được triệu tới ngay rất gấp. Vì tướng quân không có ở nhà, nên hội đồng đã phải ba lần cho người tìm kiếm. OTHELLO - Thật là may ông đã gặp tôi để tôi vào nhà nói một vài câu, rồi sẽ ra đi với các ông. Vào CASSIO - Này hiệu úy, ông ta làm gì ở đây thế? IAGO - Đêm nay ông ấy móc được một thuyền chứa đầy báu vật. Nếu việc này được pháp luật thuận cho, thì ông ấy chẳng khi nào chịu rời ra nӳa. CASSIO - Ông nói gì tôi không hiểu. IAGO - Ông ta lấy vợ! CASSIO - Lấy ai? Othello ra IAGO - À lấy... Thưa tướng quân ta đi chứ! OTHELLO - Ừ! Ta cùng đi. CASSIO - Đây, lại một toán khác tới tìm ngài. Brabantio, Roderigo và nhiều sĩ quan cầm đuốc đi ra. IAGO - Brabantio đó! Tướng quân cần thận trọng. Lão đến đây với thâm ý xấu xa. OTHELLO - Đứng lại! RODERIGO - Thưa đại nhân, đó chính thị tên Moor. BRABANTIO - Quân ăn cắp! Đánh chết nó đi! Hai người cùng tuốt kiếm IAGO - Này Roderigo, xin cùng với tôn ông. OTHELLO - Cất gươm quý ấy đi, chẳng sương giá sẽ làm han gỉ! Thưa đại nhân, ngài nên dùng tuổi già ra lệnh hơn là dùng khí giới gươm đao. BRABANTIO - Này tên đạo tặc bỉ ổi! Con ta đâu? Ngươi đem giấu chốn nào? Quân khốn nạn trời trừng quỷ phạt kia? Ngươi đã làm mê hoặc con ta. Được, ta sẽ nói để thiên hạ rõ, nếu không phải vì bùa mê ma quái, có khi nào một thiếu nӳ dịu dàng thơ ngây, vẻ đào tơ mơn mởn, thường không hay ưa thích chuyện hôn nhân nên đã từ chối bao lời dạm hỏi của nhӳng công tӱ hào hoa phú quý đất nước này, mà lại vượt ra ngoài gia pháp, mặc nhӳng lời đàm tiếu chê bai, đem tấm thân gởi gắm cho ngươi, một tên nhọ đáng ghê tởm hơn đáng quý... Nào tôi xin khắp bàn dân thiên hạ, việc thế này đây hãy xét xӱ cho tôi. Thӵc rõ ràng ngươi đã đánh bùa bằng nhӳng thứ ngải ma thuốc quỷ ([15]) khiến con ta ngây thơ trong trắng biến thành người mê mẩn tâm thần. Việc này ta sẽ đưa ra bàn cãi nhưng vấn đề cũng đã rõ rệt lắm rồi; vì vậy giờ ta hãy bắt lấy ngươi, kẻ chuyên đi bịp bợm người đời, làm nhӳng nghề pháp luật ngăn cấm. Tóm lấy y! Và nếu còn chống cӵ, đánh cho gục mặc dù sống chết. OTHELLO - Ngừng tay đã! Hỡi các bạn của ta, và cả các vị bên đó nӳa. Khi việc đến, ta sẵn sàng chiến đấu chẳng cần ai đứng ngoài nhắc nhở. Nào ngài muốn dẫn tôi đến đâu để đối đáp nhӳng lời buộc tội? BRABANTIO - Đến nhà tù! Cho đến khi pháp luật đã điều tra đầy đủ, gọi ngươi ra trước toà xét xӱ để trả lời. OTHELLO - Nếu tôi ưng chịu? Liệu thống lãnh có bằng lòng như thế, khi quân ngài hiện hãy còn đây đòi tôi đến để bàn quốc sӵ. SĨ QUAN - Thӵc đúng thế, kính thưa đại nhân! Ngài thống lãnh hiện đang hội nghị và cả ngài chắc cũng đã được mời. BRABANTIO - Thế nào? Ngài thống lãnh hiện đang hội nghị? Ngay giờ này... trong lúc đêm hôm? Thôi dẫn nó đi, việc của ta đâu phải chuyện chơi. Ngài thống lãnh và các ông đồng viện hẳn cũng coi mối nhục này như mối nhục của các ngài. Nếu nhӳng việc như vậy lại mặc cho buông rộng thả dài, thì nhӳng kẻ tôi đòi dị giáo tất có ngày vương tướng lên ngôi. Tất cả vào CẢNH 3 Tại phòng hội đồng Thống lãnh và các nghị viên đang ngồi họp bàn, trong phòng sáng trưng có tuỳ tướng đứng hầu. THỐNG LÃNH - Nhӳng tin này mỗi nơi một phách đâu có đáng để ta tin cậy. NGHỊ VIÊN I - Thӵc thế, tin với tức, chẳng có gì ăn khớp, theo tin báo cho tôi: có một trăm linh bảy chiến thuyền. THỐNG LÃNH - Còn của tôi một trăm tư cả thảy. NGHỊ VIÊN II - Và của tôi lại nhӳng hai trăm, tuy con số có nhiều chênh lệch (trong trường hợp báo cáo phỏng chừng thì tránh sao chẳng khỏi khác nhau). Nhưng có điều là tất cả đều báo rất rõ ràng: Hạm đội Thổ đang giong buồm tiến tới Cyprus. THỐNG LÃNH - Ừ, lời nói đó xem ra có nhẽ. Sӵ sai lệch trong con số chẳng phải là điều quan trọng, hoạ hiểm nguy đã ngay trước mắt mới là điểm ta đáng quan tâm. Một thuỷ thủ ra THUỶ THỦ - Thậm cấp! Thậm cấp! SĨ QUAN - Lại một tín quân từ chiến thuyền gởi tới. THỐNG LÃNH - Thêm việc gì nӳa thế? THUỶ THỦ - Đoàn quân Thổ giờ lại chuyển sang Rhodes, tôi được ngài Angelo phái về đây cấp báo tình hình. THỐNG LÃNH - Các ngài nghĩ sao về chuyển biến này? NGHỊ VIÊN I - Lấy lý trí mà cân nhắc kӻ, như khi ta phân biệt vàng thau ([16]) tất thấy rõ điều này phi lý, đây chỉ là một kế nghi binh nhằm mục đích làm ta lạc hướng. Nghĩ cho chín thấy ngay tầm quan trọng của Cyprus đối với Thổ Nhĩ Kỳ còn thiết yếu hơn là Rôđot. Phân tích nӳa ta càng thấy rõ, nơi đảo này dễ bị tấn công, vì nó thiếu võ trang phòng bị, thiếu khả năng chống cӵ ngoại xâm, không như Rhodes là nơi vӳng chãi. Lý ra thế, hỏi bọn chúng ngu gì bỏ miếng mồi dễ dàng nuốt chӱng mà lúc đầu chúng đã rắp tâm để đâm đầu vào hang hùm nguy hiểml mà hòng thu được chút lợi gì? THỐNG LÃNH - Phải đó, tôi tin chắc chúng không tiến quân ra Rhodes. SĨ QUAN - Đây, lại thêm một tin nӳa! Quân phi báo ra TÍN QUÂN - Kính thưa các ngài, hạm đội Thổ đã thẳng đường tới đảo Rhodes, ở nơi này chúng lại thêm đoàn khác nối theo. NGHỊ VIÊN THÚ I - Phải! Phải! Ta cũng nghĩ thế. Này! Theo ngươi đoán hạm đội chúng có bao nhiêu tất cả? TÍN QUÂN - Thưa ba mươi chiếc. Và hiện giờ chúng đương quay ngược trở lại nẻo Cyprus công khai tiến tới. Tướng quân Montano, người tuỳ tướng trung kiên và dũng cảm của ngài, tӵ biết mình phải báo tin này ngài rõ, và xin ngài chớ có nghi ngờ. THỐNG LÃNH - Như vậy là chắc chắn chúng tới Cyprus. Lucxikô có trong thành không? NGHỊ VIÊN I - Hiện nay ông ta đang ở Florence. THỐNG LÃNH - Gӱi thư đến ông ấy cho ta, cấp tốc ngay. NGHỊ VIÊN I - Đây cụ Brabantio đang tới cùng dũng tướng Othello. Brabantio, Othello, Cassio, Iago, Roderigo và các sĩ quan ra. THỐNG LÃNH - Othello dũng tướng, chúng tôi đang cần tới tướng quân để đương đầu với kẻ thù chung là bọn Thổ Nhĩ Kỳ. Nói với Brabantio - Kính chào nguyên lão! Tôi đã sơ ý không nhìn thấy ngài. Đêm nay chúng tôi không được lắng nghe nhӳng lời bàn bạc và sӵ giúp đỡ của ngài. BRABANTIO - Tôi cũng đang cần các ngài giúp đỡ. Xin đại nhân xá lỗi cho tôi. Thӵc chẳng phải chức vụ hay tin quốc biến đã làm tôi thức dậy đêm nay. Cũng chẳng phải vì tôi lo nghĩ đến đời sống của dân, mà chỉ vì nỗi đau đớn riêng tư ồ ạt hung dӳ như dòng nước lũ tràn ngập lòng tôi, lấn át mọi ưu phiền lo lắng khác. Lòng tôi bây giờ chỉ còn nỗi đau đớn này thôi. THỐNG LÃNH - Sao? Vấn đề gì thế thưa ngài? BRABANTIO - Con gái tôi, ôi con gái tôi! MỌI NGUỜI - Chết à? BRABANTIO - Phải! Đối với tôi đúng thế. Con gái tôi bị một đứa rủ rê lừa dối, làm hư hỏng bằng nhӳng thứ bùa chú của tụi “thầy mo”. Vì bẩm sinh nó không phải đứa đui mù ngu ngốc, sao bây giờ thành như kẻ ngẩn ngơ, nếu không là bị chài bị bả... THỐNG LÃNH - Dù kẻ đó có là ai đi nӳa, cho dẫu là con của chúng tôi, dám cả gan mê hoặc và cướp mất lệnh ái của ngài, bằng nhӳng cách đê hèn bẩn thỉu, thì chính nó sẽ bị ngài đích thân xét xӱ theo nhӳng điều luật pháp khắt khe, và tuỳ theo ý muốn của ngài. BRABANTIO - Kính cẩn đa tạ đại nhân. Thủ phạm chính là tên Moor, mà theo tôi biết, đêm nay ngài đã cho triệu đến để bàn quốc sӵ. MỌI NGUỜI - Thӵc là đáng tiếc! THỐNG LÃNH - Về phần tướng quân, tướng quân trả lời ra sao? BRABANTIO - Sӵ thӵc là như thế còn trả lời gì nӳa? OTHELLO - Thưa các ngài nghị viên quyền thế, nhӳng thượng quan nghiêm minh cao cả và kính mến của tôi, việc tôi đem con gái nguyên lão đi là có thӵc, và chúng tôi đã cùng nhau làm lễ thành hôn. Đó, đầu đuôi tội lỗi của tôi chỉ có thế. Lời tôi nói vốn là thô lỗ, chẳng nhẹ nhàng ý nhị êm tai. Cánh tay này kể từ năm bảy tuổi chỉ biết vung gươm ở bãi chiến trường, mới ngừng tay được chín trăng qua. Trong thế giới mênh mông, ngoài nhӳng chuyện binh đao khói lӱa, tôi chẳng biết nhiều điều để nói. Vì lẽ đó tôi rất vụng về khi biện hộ cho mình. Giờ đây xin các ngài khoan dung kiên nhẫn lắng nghe, để tôi kể bằng nhӳng lời mộc mạc, thuật từ đầu câu chuyện tình duyên: tôi đã dùng nhӳng bùa ngải ra sao - vì tôi đã bị buộc tội thế - để chinh phục trái tim con gái đại nhân đây. BRABANTIO - Một thiếu nӳ nhu mì lặng lẽ, động một chút là đã thẹn thùng ngay với cả chính mình, có tâm hồn kín đáo ngây thơ lại sinh trưởng nơi con dòng cháu giống. Với tuổi ấy, thêm danh giá ấy, sao có thể chìm đắm yêu đương với một kẻ mới nhìn cũng đủ sợ. Chỉ nhӳng kẻ hồ đồ phán đoán mới nghĩ rằng một thiếu nӳ hoàn toàn như vậy lại có thể sa ngã, làm nhӳng điêu trái với bản tính tӵ nhiên. Sӵ việc này chỉ còn hiểu được, khi kẻ kia đã dùng nhӳng tà thuật gớm ghê. Một lần nӳa tôi xin quả quyết: hắn đã dùng bùa mê hay thuốc lú làm con tôi mê mẩn thẫn thờ. THỐNG LÃNH - Quả quyết thế đâu phải là minh chứng, ngài nên thêm bằng cớ hiển nhiên hơn là chỉ đưa ra nhӳng nghi ngờ hời hợt, ức đoán mơ hồ. NGHỊ VIÊN - Othello, tướng quân hãy nói đi, phải chăng ông đã dùng nhӳng ngón ngoại khoa mãnh liệt để sai khiến đầu độc tình cảm của nàng. Hay ông đã chinh phục được nhӳng tình cảm đó là do năn nỉ cầu xin và do tâm hồn đồng điệu. OTHELLO - Xin các ngài phái ngay người đến cung Hoàng đạo để tìm nàng về đây bày tỏ trước cha nàng cho rõ nguồn cơn. Nếu theo lời nàng tố cáo tôi là người dối trá xấu xa, thì không nhӳng xin các ngài huyền chức, bỏ hết lòng tín nhiệm đối với tôi mà đời tôi xin cũng thẳng tay quyết. THỐNG LÃNH - Hãy đi tìm nàng Desdemona về đây! OTHELLO - Hiệu uý, ông đã biết rõ nơi nàng ở, hãy dẫn ngay bọn họ đi tìm. Iago và hai hay ba người đi vào - Và trong khi chờ đợi, tôi xin trình bày trước các hạ đại nhân thành khẩn như khi tôi xưng tội cùng Thượng đế; nhờ đâu tôi chinh phục được tình yêu của người thiếu nӳ diễm kiều cũng như nàng đã chiếm được tình tôi. THỐNG LÃNH - Tướng quân cứ nói. OTHELLO - Vì mến tôi, nên cha nàng thường mời tôi lại nhà, và luôn luôn hỏi tôi chuyện cũ, chuyện đời tôi qua năm tháng phong trần, nhӳng chinh chiến, nhӳng rủi may tôi đã gặp, kể từ ngày thơ ấu đến bây giờ là lúc ôn lại chuyện xưa. Tôi thuật hết nhӳng gian lao thӱ thách của đời mình: nhӳng hiểm nguy trên biển cả đất liền, nhӳng phút sống ngàn cân treo sợi tóc, trong pháo đài chết chóc tan hoang, nhӳng ngày bị kẻ thù ngạo mạn hỗn hào, bắt giam cầm và bán làm nô lệ rồi đến lúc được chuộc lại ra sao. Tôi còn kể nhӳng chuyến đi trong cuộc đời phiêu bạt: nhӳng hang hốc mịt mùng; nhӳng sa mạc hoang vu; nhӳng hầm đá gập ghềnh; nhӳng núi non chót vót mà đỉnh cao vòi vọi tới mây xanh, nhӳng giống người ăn thịt lẫn nhau, nhӳng giống người quái đản đầu ở dưới hai vai. Các chuyện đó Desdemona thường lắng nghe chăm chú. Và mỗi khi có việc nhà bận rộn, nàng đều làm vội vã cho xong để trở lại say mê nuốt nhӳng lời tôi nói. Nhận thấy thế nên một lần nhân lúc thuận tiện, tôi đã dùng nhӳng cách khôn khéo khiến nàng phải năn nỉ khẩn cầu để tôi thuật lại cả cuộc đời lưu lạc mà nàng mới chỉ được nghe qua vài đoạn. Tôi ưng ý và trong câu chuyện đã làm giọt lệ chứa chan, khi nghe tôi kể quãng đời niên thiếu, đã bao phen đau đớn đoạ đầy. Chuyện dứt lời, nàng dài ngắn thở than, không ngớt thương cho kiếp hải hồ lận đận. Nàng thốt ra nhӳng câu: “Thӵc kỳ dị! Kỳ dị quá đỗi, thӵc thương tâm, thương tâm lạ lùng!” Nàng mong giá đừng nghe câu chuyện đó nhưng trong lòng lại cầu xin Thượng đế đổi phận cho nàng làm một chàng trai như vậy ([17]). Nàng cảm ơn và bảo tôi rằng: nếu tôi có một người bạn yêu nàng, thì tôi chỉ cần dạy hắn cách kể chuyện đời tôi; thế là đủ làm nàng say đắm. Do lời nói xa xôi bóng gió, tôi cho rằng nàng đã yêu tôi vì nhӳng gian nan tôi đã trải, và tôi cũng đã yêu nàng vì nàng đã thông cảm biết thương tôi. Đấy nhӳng phép tà ma quỉ quái tôi đã dùng chỉ có thế thôi. Nàng đã đến kia? Xin để nàng đối chứng! Desdemona, Iago và người hầu cận ra. THỐNG LÃNH - Ta nghĩ rằng câu chuyện này, ngay đến con gái ta cũng phải say mê. Thưa ngài Brabantio, chuyện tình này đã chót đành lỡ dở xin cũng nên dàn xếp cho êm. Thà ta dùng gươm đao gãy mẻ còn hơn khi lâm sӵ phải tay không. BRABANTIO - Xin ngài hãy nghe nó nói đã, hễ nó thú rằng đã yêu gã phần nào, mà tôi đã sai lầm quở trách người, thì hoạ trời tôi xin mang cả. Mời cô lại đây, hãy nhận xem trong hàng quý tộc này ai là người cô phải vâng lời hơn hết. DESDEMONA - Thưa cha kính mến, giờ đây bổn phận con phải phân chia đôi ngả. Đối với cha, con chịu ơn giáo huấn sinh thành, công ơn ấy dạy con phải biết kính trọng cha. Cha là người con phải vâng lời chỉ bảo, vì tới nay con vẫn là con gái của cha. Nhưng bây giờ lại thêm chồng con nӳa; trước kia cha được mẹ con giӳ tròn bổn phận hơn cả đối với ông ngoại con; nên ngày nay con cũng nguyện trong tâm sẽ vâng lời người chồng yêu quí. BRABANTIO - Thôi, thôi, đã có trời với chúng bay! Thế là hết. Xin ngài tiếp tục luận bàn sang quốc sӵ. Biết thế này thà nuôi đứa con nuôi... Này tên Moor hãy lại đây! Thôi ta cũng vui lòng gả nó cho ngươi, nhưng giá việc này không phải sӵ đã rồi, thì ta quyết chẳng cho ngươi lấy nó. Này cô gái rượu của tôi ơi! May mà tao lại hiếm hoi chẳng có đứa nào khác. Vì sӵ hư đốn của mày đã làm tao sáng mắt, dạy cho tao phải nghiệt ngã gông cùm chúng nó lại. Thôi, tôi xin hết, thưa ngài. THỐNG LÃNH - Ngài cho tôi thay lời gợi một câu thành ngӳ như nhịp cầu giúp đôi trẻ yêu đương được cha già gần gũi như xưa. Khi phương thuốc đã hết, khi hy vọng đã tiêu tan, khi ta đã bình tĩnh nhìn thẳng vào sӵ bi đát khốn cùng thì mọi đau đớn đều chấm dứt. Khóc than cho sӵ bất hạnh đã qua chỉ là khơi thêm nỗi đau khổ sau này. Khi số mệnh đoạt mất nhӳng gì ta không giӳ nổi, thì hãy xem thường như nhӳng trò vui. Người mất cắp mỉm cười vui vẻ, là lấy lại được của kẻ lưu manh. Kẻ nào còn khóc than vô ích, thì chính mình lại lấy cắp của mình. BRABANTIO - Như thế thì... cho bọn Thổ chiếm lấy Cyprus, cứ cười đi là chẳng mất gì đâu. Thành ngӳ này chỉ có lợi cho kẻ nào lòng lâng lâng không chút vấn vương khi ngồi nghe may ra kiếm được đôi lời an ủi. Nhưng kẻ nào lòng ưu phiền tê tái lại phải nghe nhӳng lời khuyên đó muốn khỏi đau, hẳn phải cần kiên nhẫn vô cùng. Nhӳng câu ấy vừa là mật đắng cũng vừa là đường, mà mặt nào cũng đều hiệu lӵc, vì lẽ đó nên khó hiểu cho tường. Nhưng lời nói vẫn chỉ là lời nói. Tôi chưa từng nghe thấy có bao giờ lời nói qua lại hàn gắn được trái tim rạn vỡ. Thôi xin ngài bàn bạc việc nước cho... THỐNG LÃNH - *Bọn quân Thổ đang chuẩn bị lӵc lượng hùng mạnh tới Cyprus. Othello, ông là người đã biết rõ hơn ai hết khả năng phòng ngӵ của đảo đó. Tuy rằng nơi này đã có một vị trấn thủ tài ba danh tiếng, nhưng dư luận bao giờ cũng có tính chất quyết định, vẫn tin cậy ở tướng quân hơn. Mong tướng quân hãy vui lòng vì cuộc viễn chinh gian lao vất vả mà tạm quên hạnh phúc rӵc rỡ của tình yêu mới mẻ* ([18]) OTHELLO - Thưa các ngài, cái thói quen thường khống chế được con người, nên đã biến nơi sa trường ngổn ngang đá thép thành chiếc giường êm ấm cho tôi... Tôi là người, thưa các ngài, trong khó khăn gian khổ chỉ thấy toàn nhӳng vui thú tӵ nhiên. Và vì thế tôi sẵn sàng đảm đương việc chiến binh hiện nay với Thổ. Kính cẩn nghiêng mình tôi cầu xin các đại nhân hãy ra lệnh sắp xếp cho vợ tôi được đầy đủ nơi ăn chốn ở, nhӳng bổng lộc thích nghi, cùng một bọn nӳ tỳ hầu hạ để xứng đáng với dòng dõi trâm anh thế phiệt của nàng. THỐNG LÃNH - Nếu tướng quân bằng lòng thì cứ để nàng ở nhà với thân phụ. BRABANTIO - Thôi xin ngài miễn cho điều đó. OTHELLO - Tôi cũng xin như thế. DESDEMONA - Thưa, tôi cũng không muốn ở lại nhà, như thế chỉ làm cha tôi thêm bӵc mình bận mắt. Thưa ngài thống lãnh kính mến, xin ngài lắng nghe tôi với tấm lòng thiện cảm. Và lời ngài phán bảo sẽ đem lại cho tuổi thơ non dại biết bao điều giúp đỡ ân cần. THỐNG LÃNH - Desdemona, tiểu thơ ao ước điều gì? DESDEMONA - Vì tôi tha thiết yêu quý Othello nên tôi muốn luôn luôn được sống bên chàng. Việc tôi kháng cӵ và quyết liệt chống đối với số mệnh đã chứng tỏ cho mọi người hay điều đó. Tôi yêu Othello, cũng yêu cả sӵ nghiệp của chàng nӳa. Tôi chỉ nhìn vẻ mặt chàng qua tâm hồn cao quý. Tôi đã hiến cả linh hồn số mệnh cho vinh quang và khí phách của chàng. Vì vậy thưa ngài, nếu để mình chàng xông pha nơi chiến trận, còn tôi ở lại như con bướm thời bình mọi vinh dӵ quyền uy của chàng tôi hằng say đắm, tôi còn đâu được hưởng và đành chịu cảnh âm thầm lạnh lẽo khi chàng đi khuất nẻo xa xăm...Xin cho tôi được phép theo chàng. OTHELLO - Xin các ngài chấp nhận lời nàng. Có Thượng đế chứng giám, tôi khẩn cầu như thế chẳng phải vì thôi thúc của nhӳng điều dục vọng; cũng chẳng vì nhӳng khao khát nhiệt cuồng thường khích động tuổi thanh xuân. Khao khát đó trong lòng tôi đã nguội nhưng là để chiều lòng người tôi quý mến. Cầu trời giúp các ngài xua đuổi cái ý nghĩ rằng có nàng ở bên, tôi sẽ sao nhãng việc quân cơ. Nếu có lúc nào trò chớt nhả của tiểu thần Cupid ([19]) lại có thể làm tôi tê liệt hành động giác quan, làm tôi sa đoạ và trì trệ công việc quốc gia; thì lúc đó xin cứ để nhӳng phu nhân lấy mũ trụ này làm nồi chảo; xin cứ để nhӳng lời xấu xa nhơ nhuốc được mặc sức bôi bác phẩm giá này. THỐNG LÃNH - Việc nàng đi hay ở là tuỳ tướng quân định liệu. Tin quốc biến đang kêu gọi cần kíp, tướng quân phải lên đường ngay cho kịp. NGHỊ VIÊN - Ngay đêm nay ngài hãy khởi hành. OTHELLO - Tôi xin rất vui lòng. THỐNG LÃNH - Đến chín giờ sáng mai, ở nơi đây ta sẽ lại gặp nhau. Othello tướng quân hãy để lại một viên tuỳ tướng, hắn sẽ đem mệnh lệnh và phẩm tước quyền hành cần thiết cho chức vụ của tướng quân. OTHELLO - Xin tuân thượng lệnh. Hiệu uý của tôi là người thӵc thà trung hậu. Tôi đã giao cho hắn việc hộ vệ vợ tôi và đem tới cho tôi nhӳng gì ngài thấy cần gӱi cho tôi nӳa. THỐNG LÃNH - Được rồi, thôi chào tất cả - nói với Brabantio - Thưa ngài nguyên lão, nếu đánh giá con người qua tài đức thì lệnh tế tuy có đen, nhưng thӵc là đẹp đẽ vô cùng. NGHỊ VIÊN - Chào vị tướng quân anh dũng. Hãy cư xӱ tốt với Desdemona. BRABANTIO - Othello! Hãy mở mắt ra coi chừng đó! Nếu ngươi thӵc có mắt để nhìn. Nó đã dối lừa cha nó, thì rồi ra cũng đến lượt ngươi thôi! Thống lãnh, nghị viên, sĩ quan vào. OTHELLO - Ta lấy đời ta mà đoán rằng nàng chung thuỷ. Này Iago ngay thẳng, tôi nhờ anh trông nom Desdemona, hãy để vợ anh theo hầu cận bên nàng, rồi chờ khi trời yên biển lặng hãy đưa đi! Lại đây Desdemona yêu dấu, chúng ta chỉ còn chốc lát bên nhau để dặn dò bàn tính ái ân. Thời gian cần kíp lắm. Othello và Desdemona vào, còn lại Iago và Roderigo. RODERIGO - *Iago. IAGO - Anh nói gì, hỡi con người cao quý kia? RODERIGO - Anh nghĩ thӱ xem tôi phải làm gì bây giờ? IAGO - Về nhà mà ngủ! RODERIGO - Tôi đến đi trẫm mình bây giờ mất! IAGO - Nếu anh làm như thế, thì từ nay tôi sẽ chẳng thèm nhìn mặt anh đâu. Thôi đi! Chàng ngốc tӱ. RODERIGO - Sống để bị giày vò thì chỉ là sống ngu, khi chết mà là điều an ủi, thì chết đi chẳng phải là phương cứu chӳa hay sao? IAGO - Đồ hèn nhát! Ta đã nhìn đời từ hăm tám năm nay, từ khi biết phân biệt điều hơn lẽ thiệt, chưa bao giờ ta thấy kẻ nào biết quý cách đời mình. Trước khi ta nói rằng: ta đi tӵ tӱ vì tình yêu của một ả lố lăng, thì ta thà làm kiếp khỉ cho xong. RODERIGO - Thế tôi phải làm gì? Tôi thú thӵc yêu như thế cũng là điều đáng thẹn, nhӳng tài sức tôi không thể nào làm khác được. IAGO - Tài sức à? Hừm!... Tất cả đều do ta quyết định (Thân thể ta là một mảnh vườn, mà ý chí ta là người coi sóc). Trong vườn đó ta muốn trồng hoa thơm hay cỏ dại, quả ngọt hay trái chua, ta muốn vun trồng thứ cây này hay nhổ hết nhӳng loại cây kia, ta thờ ơ để mặc cho khô cằn hay siêng năng tưới bón cho tươi tốt; khả năng quyền hành sӱa đổi phải nằm trong ý chí của ta. Nếu trong đời ta, ta lại không có lý trí để thăng bằng tình cảm, thì bản chất thấp kém của ta, thì cảm quan của ta sẽ chỉ đưa ta đến nhӳng kết cục không ra gì. Nhưng chúng ta lại có lý trí để làm nguội lạnh nhӳng ước muốn sôi nổi, nhӳng dục vọng nhiệt cuồng, nhӳng khiêu khích của xác thịt. Nhӳng thứ đó anh gọi là tình yêu, nhưng tôi, tôi chỉ coi là nhӳng chồi nhӳng nhánh chiết thêm vào. RODERIGO - Không có nhẽ thế! IAGO - Tình yêu chỉ là một sӵ đòi hỏi của cơ thể và sӵ thuận tình của ý chí. Thôi anh hãy tỏ ra xứng đáng là một con người nam tӱ. Đi trẫm mình à? Đồ khỉ! Tôi đã nói rằng tôi là bạn anh, và luôn luôn gắn bó tới công việc của anh bằng một sợi dây ràng buộc lâu bền. Chưa lúc nào tôi có thể giúp đỡ anh nhiều như lúc này. Lấy thêm tiền vào, rồi cũng đi ra ngoài chiến trận. Tô mày vẽ mặt thay đổi hình dáng đi. Ta đã bảo lấy thêm tiền vào. Desdemona không thể nào mãi mãi yêu Moor. Lấy thêm tiền vào, tình yêu của hắn đối với nàng rồi ra cũng hết. Đấy rồi anh xem , “yêu nhau lắm cũng có ngày cắn nhau đau” thôi. Chỉ cần nhét nhiều tiền vào túi. Cái giống Moor nó hay thay đổi tính tình lắm. Ních tiền vào túi! Của đó đối với hắn dẫu bây giờ có ngọt như cam sành, nhưng chẳng bao lâu tất sẽ đắng như mướp. Tuổi còn non, rồi nàng sẽ thay đổi khi đã thoả mãn với xác thịt hắn rồi, nàng sẽ thấy mình lӵa chọn sai lầm. Vì vậy hãy nhét thêm tiền vào túi. Nếu anh ta muốn bị trời trừng phạt, sao chẳng tìm cách khác hay hơn là đi trẫm mình. Cố hết sức mà lấy thêm tiền đi! Nếu sӵ thiêng liêng và lời thề ước mỏng manh giӳa gã giang hồ man rợ và nàng thiếu nӳ khôn ngoan ranh mãnh ở Venice không phải là một trở ngại lớn đối với chước quỷ mưu thần của ta và của cả bầy Diêm vương quỷ sứ, thì thế nào anh cũng được cùng nàng vui thú. Hãy kiếm tiền đi, trẫm mình thӵc là kinh tởm. Bỏ cái lối đó đi! Thà bị treo cổ vì đã tìm được cách cùng nàng ân ái, còn hơn đi trẫm mình mà vẫn chẳng có được nàng. RODERIGO - Nếu tôi đeo đuổi thì liệu hy vọng của tôi có chóng thành không? IAGO - Hãy cứ tin ở tôi, đi kiếm tiền đi, tôi đã nói với anh nhiều lần là tôi căm ghét tên Moor vô cùng. Mối thù này tôi còn để bụng, mà thù của anh cũng chẳng phải kém gì. Chúng ta hãy liên kết chặt chẽ để trả thù hắn. Nếu anh ta có thể cắm sừng lên đầu hắn, tức là anh đã được hưởng lạc thú, còn phần tôi cũng được trò giải trí. Trong lòng thời gian rồi sẽ còn sinh ra nhiều việc nӳa. Đi kiếm tiền thêm đi! Mai ta sẽ bàn thêm chuyện này nӳa, thôi chào bạn! RODERIGO - Sáng mai ta sẽ gặp nhau ở đâu? IAGO - Ở nhà tôi. RODERIGO - Tôi sẽ lại anh sớm. IAGO - Đi thôi, chào anh; nghe ra rồi chứ Roderigo? RODERIGO - Tôi sẽ bán hết ruộng đất* Roderigo vào IAGO - Đó là cách ta làm tiền thằng ngốc, nếu chẳng vì lợi lộc sở thích, có khi nào ta lại giao du với hắn để kiến thức ta ngày càng một cùn. Ta căm ghét tên Moor, và theo dư luận bên ngoài thì hắn đã làm công việc của ta trong giường vợ ta. Tuy ta chưa biết có thӵc thế hay không, nhưng đối với ta một chút hoài nghi như thế cũng đủ có tác dụng như đó là sӵ thӵc. Tên Moor kia càng tin cẩn ta thì mưu toan này càng dễ bề thӵc hiện. Cassio chính là người ta cần cho kế hoạch. Ta thӱ nghĩ xem nào, muốn đoạt chức vụ của hắn và thoả lòng ước nguyện của ta, mẹo lọc lừa ta xúc xiểm đôi bên. Thế nào nhỉ? Thế nào nhỉ? À ta nghĩ ra rồi. Ta sẽ xúi bẩy Othello, làm cho hắn tin rằng, gã Cassio thường quẩn quanh bên vợ hắn. Thằng cha này lại hạnh mã điển trai, thêm dáng dấp phong lưu thanh nhã, tất lại càng dễ bị nghi ngờ. Hắn có điệu bộ của kẻ cám dỗ được đàn bà, còn tên Moor thì phổi bò chất phác dễ tin người làm ra vẻ thӵc thà, ngoan ngoãn cho người xỏ mũi lôi đi, chẳng khác chi giống lừa giống ngӵa. Ta đã nghĩ ra rồi, mưu kế này đã rắp trong tâm. Hỡi đêm tối cùng muôn vàn quỷ dӳ! Hãy tung ra ngoài ánh sáng cõi đời, chước quỷ này mới phôi thai trong trí não!. .. HỒI II CẢNH 1 Hải cảng ở đảo Cyprus Montano, vị trấn thủ Cyprus và hai nhà quý tộc ra MONTANO - Từ mỏm đất ông thấy gì trên biển cả? NHÀ QUÝ TỘC THỨ I - Có gì đâu ngoài sóng lớn dồn cao, giӳa khoảng chân mây mặt nước, tôi không thấy một cánh buồn thoáng hiện nào. MONTANO - Gió như đang thét gào trên mặt đất, ta chưa từng thấy bao giờ bão táp cuồng phong như lúc này chuyển rung cả pháo đài thành luӻ. Trên mặt biển vì gió bão cũng vang ầm như thế, thì nhӳng thân sồi đóng ghép khung tàu tránh khỏi sao không bị vỡ tung khi núi nước đổ xô vào chúng. Trận bão này ta thấy rồi kết quả ra sao? NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Hạm đội Thổ-nhĩ-kỳ tan tác, vì chỉ đứng trên bờ ngầu bọt trắng đã thấy ngay sóng biển nổi xung, như quật tới nhӳng từng mây cao ngất. Nhӳng cây nước bạc đầu bốc cao trong gió lộng như tung sóng lên sao hùng rӵc cháy, vùi dập hết nhӳng hoả cầu chói sáng của chòm Bắc Đẩu từ muôn thuở im lìm. Ta chưa từng thấy cảnh nào hung hãn như cảnh này trên sóng nước cuồng điên. MONTANO - Hạm đội Thổ nếu không tới vịnh nào ẩn nấp, thì hẳn chúng sẽ bị đắm chìm, vì đương sao nổi cơn bão táp phong ba. Một nhà quý tộc ra NHÀ QUÝ TỘC THÚ III - Này các bạn! Có tin chiến tranh kết liễu, trận bão kinh hồn đã phá tan bọn Thổ, làm cho bao kế hoạch chúng tiêu tan. Một con tàu uy nghi từ Venice đến đã chứng kiến cảnh nguy nan khốn khó và cảnh đắm chìm thê thảm của hầu hết hạm đội địch quân. MONTANO - Thế nào có thӵc không? NHÀ QUÝ TỘC THỨ III - Chiếc tàu Verroneda vừa cập bến, Micheal Cassio phó tướng của Othello vũ dũng hiện đã lên bờ. Còn Othello vẫn lênh đênh ngoài biển cả, sẽ tới đây với trọng trách toàn quyền. MONTANO - Tôi rất mừng, ông ta là một vị trấn thủ xứng đáng. NHÀ QUÝ TỘC THỨ III - Nhưng chính Cassio mặc dù tỏ ra vui thích khi báo tin thảm bại của đoàn tàu Thổ, vẫn có vẻ buồn rầu, và luôn luôn cầu nguyện cho Othello được bình yên vô sӵ, vì trận phong ba dӳ dội đã phân ly mỗi người mỗi ngả. MONTANO - Cầu trời che chở Othello, tôi đã từng chiến đấu dưới quyền người, đó thӵc là một vị chỉ huy, một quân nhân tuyệt vời. Chúng ta hãy cùng nhau ra bờ biển để thăm chiếc tàu mới cập, và phóng tầm mắt tìm Othello dũng cảm, tới khi nào mặt biển và trời xanh chỉ còn là một giải mung lung mờ mịt. NHÀ QUÝ TỘC THỨ III - Nào ta hãy đi, vì mỗi giây là mỗi đợi chờ, một tàu đến hay một tin gì khác. Cassio ra CASSIO - Cảm ơn các ngài, nhӳng chiến sĩ anh dũng của hải đảo thượng võ này đã ngợi khen tướng quân tôi như thế. Cầu trời phù hộ cho người thoát khỏi vòng tai nạn, vì chúng tôi đã lạc nhau trên biển cả hiểm nguy. MONTANO - Tàu của Othello có vӳng chắc không? CASSIO - Chiếc tàu đó đóng toàn bằng gỗ tốt, lại thêm hoa tiêu lão luyện tài ba. Tuy lòng tôi chẳng tràn đầy hy vọng, nhưng vẫn vӳng tin Othello sẽ được bình yên. Ở bên trong có tiếng kêu: Có thuyền ! Có thuyền ! CASSIO - Tiếng kêu gì thế? NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Trong thành phố không bóng người qua lại, vì dân chúng đã tụm nhau hàng dãy vòng theo bờ và cất tiếng kêu: Có thuyền đến! Có thuyền đến! CASSIO - Tôi hy vọng ngài trấn thủ ở trên tàu đó. Có tiếng đại bác NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Họ bắn súng chào, thì ít nhất cũng là bạn ta. CASSIO - Xin ngài hãy đi ra bến và cho biết người nào vừa nói. NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Xin vâng - vào MONTANO - Này ông phó tướng. Chẳng hay chủ suý của ngài đã thành gia thất chưa? CASSIO - Ồ may mắn lắm, ông ta đã chinh phục được một nӳ lang mà tài sắc vượt xa nhӳng lời mô tả và tiếng đồn lừng lẫy khắp bốn phương. Nhӳng cây bút đã từng quen vẫy vùng ca tụng, cũng phải đành gác bút bó tay. Nàng có nhӳng tài năng phẩm giá, làm mỏi mệt trí tưởng tượng của nghệ sĩ thi nhân. Một nhà quý tộc ra -Thế nào ai đến đây? NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Một người tên gọi Iago, hiệu uý của chủ suý. CASSIO - Ông ta đã vượt trùng dương nhanh chóng và may mắn, ngay cả bão táp mịt mùng, sóng xô gió hú hốc đá lởm chởm, cát cồn chồng chất, thường vẫn là nhӳng kẻ phản trắc giấu mình để dập vùi nhӳng con tàu vô tội, hình như chúng cũng biết thưởng thức sắc đẹp của nàng, nên đã từ bỏ cái bản chất tàn hại để nàng tiên Desdemona đi qua yên ổn. MONTANO - Nàng ấy là ai? CASSIO - Người mà tôi vừa nói, là bà hoàng của chủ suý chúng tôi, nàng được anh chàng Iago gan dạ hộ tống tới nơi đây, sớm hơn chúng tôi phỏng đoán một tuần. Xin thần Jupite hãy che chở Othello, hãy thổi làn gió mạnh làm căng cánh buồm để người sớm đem lại niềm vui sướng cho vịnh này khi con tàu tráng lệ cập bến; để người sớm trở về trong cánh tay Desdemona, hồi hộp với tình yêu chan chứa, để người nhóm lên ngọn lӱa trong lòng chúng tôi đã tắt, và làm cho toàn đảo Cyprus yên tâm. Desdemona, Iago, Roderigo và Emilia ra. - Kìa người ngọc đã lên bờ! Hỡi nhân dân Cyprus hãy quỳ xuống trước nàng. Chào phu nhân cao quý! Mong ân huệ của Thượng đế sẽ tưới xuống khắp nơi quanh mình phu nhân. DESDEMONA - Xin cám ơn dũng sĩ Cassio. Ông có thể cho tôi biết tin tức về tướng quân được không? CASSIO - Tướng quân hiện giờ chưa tới, nhưng theo tôi biết, chắc rằng người cũng được bình an, và chẳng bao lâu sẽ tới đảo này. DESDEMONA - Trời, sao ta thấy ngại ngùng e sợ - Thế hai người đã lạc nhau ra sao? CASSIO - Chúng tôi đã lạc nhau trong cơn vật lộn của trời cao biển rộng. Nhưng nghe kìa có tiếng kêu thuyền tới. Ở trong có tiếng kêu: Có thuyền ! Có thuyền ! NHÀ QUÝ TỘC THỨ II - Họ bắn súng chào mừng thành phố, hẳn đó là nhӳng bạn của ta. CASSIO - Ông hãy ra xem tin gì. Nhà quý tộc vào - Kìa hiệu uý, xin chào ông - nói với Emilia - Xin chào phu nhân Iago, mong ông không phật ý, để cho tôi được cӱ chỉ tӵ do, đó là do nếp nhà khiến tôi bạo dạn trong lễ nghi giao thiệp. Hôn Emilia IAGO - Thưa ngài, nếu môi cô ta cũng hôn ngài luôn soèn soẹt như lưỡi cô ta vẫn thường soèn soẹt nói với tôi, thì chẳng bao lâu ngài cũng đến chán phè chán ngấy. DESDEMONA - Nhưng nào bà ấy đã nói gì đâu? IAGO - Không? Xin nói thӵc cô ấy lắm mồm lắm đấy, ngay nhӳng khi tôi muốn được ngủ yên, tôi còn thấy cô ta vẫn lải nhải bên mình... đứng trước phu nhân nên cô ta đành ngậm mồm thụt lưỡi nhưng trong óc chắc thế nào cũng làu nhàu. EMILIA - Anh ngoa ngôn vừa chứ! IAGO - Chao ôi! Các bà khi ra khỏi cӱa thì mӻ miều như tranh vẽ, nhưng trong phòng khách lại là cái còi the thé inh tai. Trong chỗ bếp núc là nhӳng con mèo hoang, mắng ai thì như lời thánh phán, khi bị người chạm đến thì lồng lên như quỷ cái, công việc nhà thì chểnh mảng chơi bời, nhưng lúc lên giường ngủ thì lại đảm đang ra dáng. DESDEMONA - Thôi đi, ông chỉ đặt điều! IAGO - Không, đúng như vậy đấy, nếu tôi sai lời xin nguyện làm giống Thổ. Sáng ngày dậy các bà chỉ chơi bời phù phiếm, đến ban đêm mới lại làm ăn. EMILIA - Ai khiến anh khen tôi. IAGO - Phải! Đừng để tôi khen. DESDEMONA - Thế nếu ông phải khen tôi thì ông sẽ nói thế nào? IAGO - Ồ xin phu nhân miễn cho điều đó, tôi là người chỉ biết chỉ trích phẩm bình. DESDEMONA - Ông cứ nói thӱ xem; - Đã có ai bến chưa? IAGO - Vâng, thưa phu nhân đã. DESDEMONA nói một mình - Tuy lòng dạ ta chẳng có gì vui thích, nhưng cũng đành phải tӵ dối mình, làm vẻ ngoài trái với nhân tâm. Nói to - Nào thế ông định khen tôi thế nào? IAGO - Tôi đang nghĩ đây, nhưng thӵc ra nguồn sáng tác trong óc tôi nó dính chặt như nhӵa bẫy chim, thành thӱ khi nó bật ra cả thì não cân tôi cũng theo ra hết. Nhưng nàng Thơ của tôi cũng đang lúc lâm bồn, và đây là đứa con nàng đẻ: Nếu nàng tóc hung sắc tài toàn vẹn. Thì sắc kia chỉ là đồ vật cho tài sử dụng nó thôi. DESDEMONA - Ông khéo khen lắm; Nhưng nếu nàng đen mà lại thông minh thì sao? IAGO - Nếu nàng đen mà lại thông minh. Thì sẽ kiếm một chàng trắng trẻo, Để vợ chồng tốt lứa xứng đôi. DESDEMONA - Càng dở hơn! EMILIA - Nếu nàng đẹp mà lại ngu đần thì thế nào? IAGO - Người đẹp có bao giờ ngu dại, Vì dẫu ngu thì cũng biết đẻ con. DESDEMONA - Toàn là nhӳng lời ngang phè cổ lỗ chỉ làm buồn cười nhӳng kẻ xuẩn ngốc nơi trà lâu tӱu quán. Không biết ông còn dùng nhӳng lời khen bỉ ổi nào nӳa để tặng cho nhӳng cô vừa ngu vừa xấu. IAGO - Chẳng có ai vừa ngu vừa xấu. Lại ít khoa mánh lới tinh ranh Hơn nhưng nàng vừa khôn vừa đẹp. DESDEMONA - Thӵc là tối ngu, nhӳng cái xấu xa nhất thì ông lại hết lời ca tụng. Thế còn người đàn bà thӵc đạo đức hoàn toàn, người mà ngay nhӳng kẻ ác tâm nhất cũng phải ca tụng phẩm giá, thì ông sẽ khen tặng ra sao? IAGO - Nàng đã đẹp lại không kiêu ngạo Ăn nói tài mà chẳng huênh hoang Tuy lắm vàng mà không diêm dúa. Tuy đủ điều thực hiện ước mơ Nhưng dửng dưng không buồn để ý. Khi mà nàng trong cơn bực tức, Tuy có thể trả thù ngay được Nhưng rồi cho bực dọc tiêu tan, Dù hận đó lòng nàng vẫn giữ Nàng khôn ngoan nên chẳng bao giờ Đầu cá thu đổi đuôi cá thiều Biết cân nhắc điều hay lẽ dở. Những tâm hồn kín đáo sâu xa Biết có kẻ say mê theo gót Mà không hề ngoái cổ lại sau. Nếu có thực một người như thế Thì cô nàng có thể... DESDEMONA - Có thể... làm sao? IAGO - Cũng làm được một chân vú sữa Vỗ những thằng ngu dại điên rồ Và bán nước đầu đường xó chợ DESDEMONA - *Ôi! Lời kết luận thӵc tế là cụt què thiếu sót. Đừng nghe ông ta Emilia ạ! Tuy ông ta là chồng bà thӵc - Còn Cassio, ông nghĩ thế nào? Phải chăng Iago là một tay quân sư quen ăn nói tục tằn bừa bãi? CASSIO - Thưa phu nhân, ông ta vẫn quen ăn nói thế. Ta nên coi lời nói của ông ta, từ cӱa miệng nhӳng người lính tráng, hơn là của con người học vấn. IAGO, nói một mình - Hắn cầm lấy tay nàng, ừ được! Được lắm, ừ, cứ xì xào nӳa đi. Chỉ cần một chiếc mạng nhện nhỏ bé như thế này cũng đủ tóm được chú ruồi Cassio to lớn. Ừ, cứ cười cứ cợt với cô ả nӳa đi, ta sẽ bẫy ngươi ngay trong vẻ hào hoa của ngươi đó. Người nói: Đúng đấy! Đúng đấy! Nếu nhӳng cӱ chỉ này sẽ làm người mất chức phó tướng, thì tốt hơn là ngươi không nên hôn ba ngón tay luôn như thế, như người lại sắp tái diễn cái điệu bộ kiểu cách ấy của ngươi. Hay lắm! Hôn giỏi lắm! Lịch sӵ lắm! Đúng lắm! Lại đưa ba ngón tay lên hôn nӳa kia à? Ừ, mà giá chúng là nhӳng quả ớt thì có phải may cho ngươi không? Có tiếng kèn Othello, tôi nhận ra tiếng kèn của người* CASSIO - Đúng đấy! DESDEMONA - Chúng ta hãy cùng nhau ra chào đón Othello. CASSIO - Kìa, chủ suý đã đến! Othello và tuỳ tùng ra OTHELLO - Ô nӳ chiến sĩ kiều diễm của ta! DESDEMONA - Othello yêu quý của em! OTHELLO - Ta rất ngạc nhiên và vô cùng thoả mãn, khi thấy em đã đến trước. Ôi niềm vui sướng của tâm hồn ta! Nếu sau trận bão nào cũng vậy, cảnh yên tĩnh như bây giờ trở lại, thì gió ơi! Hãy thổi tung cho xác chết vùng lên, cho con thuyền chao mình trên ngọn sóng, khi chồm cao như đỉnh núi Ôlanh, khi lao xuống vӵc sâu thăm thẳm như cõi âm xa cách chốn thiên đường. Nếu lúc này đây ta phải chết, thì bây giờ chết là hạnh phúc tuyệt vời, vì ta ngại rằng tâm hồn ta đã thoả mãnh tột cùng, nhӳng phút này chắc không còn có nӳa, trong nhӳng ngày của định mệnh khôn lường. DESDEMONA - Trái lại em cầu xin Thượng đế cho tình yêu và hạnh phúc đôi ta theo tháng năm đằm thắm. OTHELLO - Xin thiên thần chấp nhận lời nàng cầu nguyện. Ta không thể nào tả hết niềm vui, ta nghẹn lời không sao nói được. Ôi sung sướng biết bao! Mong rằng đây và đây nӳa là nhӳng bất hoà lớn nhất - hôn Desdemona - trong trái tim trong cuộc sống đôi ta. IAGO, nói một mình - Hừ! Tâm hồn các ngươi bây giờ hoà hợp lắm. Nhưng ta thề rồi đây quyết sẽ làm cho cung đàn lạc điệu. OTHELLO - Chúng ta cùng nhau tới lâu đài, các bạn ạ, chiến tranh đã hết, bọn Thổ kia đã đáy biển vùi thân. Trên đảo này các bạn ta quen biết năm xưa vẫn khoẻ mạnh bình yên cả chứ? Em yêu quý! Em sẽ được mọi người kính yêu trên Cyprus. Ở nơi đây ta đã được nhiều cảm tình của dân chúng. Em yêu dấu! Ta đã nói quá nhiều, ta lảm nhảm trong khi sung sướng - Iago ông hãy ra bờ biển, tôi nhờ ông đem hành lý về đây, và dẫn luôn người thuyền trưởng vào thành, đó là một thuỷ thủ tài ba đáng để ta kính trọng. - Nào Desdemona lại đây, một lần nӳa chúc em đón mừng nơi Cyprus. Othello và Desdemona vào IAGO - * Hãy tìm gặp ta ngay ở ngoài bến. Roderigo lại đây! Nếu anh thӵc là con người can đảm (vì như người ta thường nói kẻ tầm thường mà khi đã yêu đương cũng có được nhiều đức tính cao cả hơn nhӳng nết bẩm sinh của hắn). Nếu như thế, thì hãy nghe ta nói: Phó tướng Cassio đêm nay canh phòng tại bản doanh. Nhưng trước hết ta cần cho anh rõ: Desdemona say mê hắn lắm. RODERIGO - Say mê hắn à? Thật vô lý. IAGO - Bịt mồm lại đã, để yên ta bảo cho mà biết. Anh hãy nhớ cho rằng lúc đầu nàng yêu Moor ghê gớm đến thế nào, cũng chỉ vì lời khoe khoang ngông nghênh dối trá; vậy liệu rằng nhӳng lời ba hoa đó còn làm nàng yêu hắn mãi không? Không! Hãy sáng suốt mà đừng lầm tin. Nàng cần có nhӳng vẻ ngoài đẹp đẽ, để mắt nàng được thoả mãn say sưa, nhưng còn thú vị gì lúc phải nhìn con quỷ đó? Khi tình dục đã chán chường vui thú, tất rồi để nhóm lại ngọn lӱa tình và để thoả mãn nhӳng khát vọng mới, nàng cần phải có một người yêu xứng hợp với nàng về tính tình phong độ, về tuổi tác, và diện mạo dễ thương. Nhӳng cái đó tên Moor đều thiếu sót. Rồi vì thiếu nhӳng điều cần thiết này, tâm hồn dịu dàng tế nhị của nàng sẽ chỉ cho nàng rõ là nàng đã bị lường gạt. Nàng sẽ kinh tởm và chán ghét tên Moor. Chính thiên tính sẽ dạy nàng hay điều đó và buộc nàng phải đổi thay chọn người tình mới. Nếu bây giờ ngài đã đồng ý như vậy (mà đó lại là nhӳng cơ sở hợp lý và vӳng chắc nhất) thì bây giờ thӱ hỏi kẻ nào xứng đáng leo lên địa vị may mắn đó hơn Cassio? Gã ta là một tay nói năng bẻm mép, lại đủ điều hiểu biết khôn ngoan, nên hay làm ra vẻ thanh tao phong nhã, hầu dễ dàng thoả mãn nhӳng dục vọng dâm tà giấu kín trong lòng. Ai hơn được hắn? Ai hơn được hắn? Một tên lừa lọc gian ngoan khôn khéo biết lợi dụng thời cơ lại có con mắt khéo giả tạo mọi thứ đức tính, tuy rằng đức tính thӵc thì chẳng bao giờ hắn có. Một tên lưu manh quỷ quái. Hơn nӳa hắn lại có bộ mặt trẻ trung tốt mã, có đầy đủ điều kiện cần thiết làm chết mệt lứa tuổi xanh nhẹ dạ. Thӵc là một thằng dịch hạch và cô nàng đã mắc phải cái bệnh ấy rồi. RODERIGO - Tôi chẳng thể ngờ nàng như thế, nàng là bà tiên đủ điều đức hạnh. IAGO - Hừm? Tiên thánh gì của ấy, rượu nàng uống cũng chỉ là rượu nho chứ có phải bồ đào tiên tӱu gì đâu. Nếu thӵc là vị tiên đức hạnh thì nàng đã chẳng yêu Moor. Có mà tiên phàm tục! Anh chẳng thấy nàng ve vuốt bàn tay Cassio là gì? Anh không nhận thấy điều đó sao? RODERIGO - Phải! Tôi có thấy, nhưng đó chỉ là phép xã giao thường lệ. IAGO - Mẹ kiếp bẩn lắm đấy! Đó là dấu hiệu đen tối giáo đầu cho bao câu chuyện dâm ô, cho bao ý tưởng ám muội. Môi của chúng cứ quyện lấy nhau đến nỗi hai hơi thở như hoà một. Nhӳng ý tưởng nhơ nhuốc lắm đấy Roderigo ạ! Một khi sӵ thân mật gần gũi như thế đã tiên phong mở đường, thì tất rồi vấn đề chính kia phải tới, phải tới cái kết cục là: xác thịt chúng sẽ dính liền nhau như một. Hừm?... Nhưng này thưa với ngài, ngài phải để tôi điều khiển, tôi đã mang anh từ Venice đến đây, đêm nay anh phải tuần canh, tôi sẽ giao quyền lệnh cho anh. Cassio chẳng biết anh là ai cả mà tôi cũng chẳng xa anh nӱa bước. Hãy tìm dịp chọc tức Cassio, hoặc bằng cách to tiếng hoặc khinh khi nhạo báng kỷ luật nhà binh của hắn, hoặc bằng bất cứ cách nào anh thích, trong trường hợp mà anh thấy là thuận tiện nhất cho anh. RODERIGO - Được rồi! IAGO - Thưa với ngài tên đó tính tình hung hãn và hay cáu lắm đấy, có thể hắn sẽ choảng ngài. Được, cứ chọc cho nó đánh, vì có thế tôi mới khích được nhân dân Cyprus náo động, lúc đó muốn yên thì chỉ còn cách cất chức Cassio. Như vậy ước muốn của anh càng chóng đạt, nhờ nhӳng mẹo tôi dùng để xúc tiến công việc. Ta sẽ gạt phăng mọi trở ngại cản đường, không thế ta sẽ chẳng có hy vọng làm ăn gì được ở đây. RODERIGO - Tôi sẽ làm việc đó nếu anh tạo được thời cơ thuận lợi cho tôi.([20]) IAGO - Tôi bảo đảm mọi việc với anh. Chốc nӳa vào thành tìm tôi. Bây giờ tôi phải ra bến lấy hành lý cho tên Moor. Thôi chào anh.* RODERIGO - Chào anh. Roderigo vào hậu trường IAGO -Cassio yêu nàng, ta rất tin điều đó, mà nàng cảm Cassio cũng là điều tất nhiên dễ hiểu. Tên Moor, dù ta chẳng làm sao ưa được hắn, nhưng thӵc ra hắn là người yêu đương gắn bó, có tâm hồn cao quý thuỷ chung. Ta đoán chắc đối với Desdemona hắn là người chồng hết lòng quý vợ. Vả chăng chính ta cũng rất mê nàng, chẳng phải hoàn toàn do nhục dục (mặc dầu nếu có cơ hội nào thuận tiện thì tuy thông dâm là một tội tày trời, ta cũng chẳng ngại ngùng phạm lỗi . Nhưng phần nào để trả thù cho thoả chí, vì ta ngờ tên Moor dâm đãng cũng đã mò tới giường ngủ vợ ta. Y nghĩ này như một liều độc dược đang day dứt đục khoét ruột gan ta. Chẳng gì có thể, hay sẽ làm được ta thoả mãn khi ta còn chưa sòng phẳng với y; y đã dùng vợ ta, ta cũng dùng vợ y cho coi! Hay nếu mưu toan này chẳng may thất bại, thì ít nhất ta cũng làm tên Moor ghen tuông lồng lộn, đến mức mà không một lời giãi bày phân tỏ nào làm cho y hết được cơn ghen. Muốn thӵc hiện được việc này thì, nếu tên chó chết Roderigo mà ta đã phải tròng cổ để hắn khỏi say mê nóng nảy săn mồi, chịu đứng yên cho ta điều khiển, ta sẽ triệt Cassio bằng miếng võ hiểm. Ta sẽ gièm pha bôi nhọ hắn tàn tệ trước mặt tên Moor (vì ta ngại rằng tên Cassio này cũng đã chui vào trong chăn chiếu vợ ta) làm cho tên Moor phải cảm ơn ta, quý mến ta và hậu thưởng ta; vì đã biến hắn thành con lừa ngu xuẩn, đã làm hắn đang trong cảnh yên lành bình thản trở thành người rồ dại điên cuồng. Mưu kế đã sẵn cả, nhưng cũng còn mung lung lắm; mẹo thâm hiểm chỉ hoàn toàn lộ diện khi đã đem ra áp dụng ngoài đời. Vào CẢNH 2 Ngoài phố Người rao lệnh của Othello cầm tờ thông cáo bước ra NGUỜI RAO LỆNH* - Hỡi toàn dân Cyprus, theo ý muốn của tướng quân Othello, vị chủ suý kiêu hùng và cao quý của chúng ta, mọi người sẽ ăn mừng thắng trận, vì có tin chắc chắn, hạm đội Thổ đã hoàn toàn tan vỡ. Người ca vũ, kẻ bắn súng mừng, ai nấy đều được vui chơi tuỳ theo ý thích. Vì hôm nay ngoài tin chiến thắng còn có lễ thành hôn của tướng quân. Tin vui đó, chủ suý ra lệnh báo cáo cùng toàn dân. Tất cả dinh thӵ lâu đài đều mở cӱa. Dân chúng được tӵ do tiệc tùng thoả thích, từ lúc này đây năm giờ, đến mười một giờ chuông đánh. Cầu ơn trên ban phúc cho Cyprus, cho tướng quân Othello cao quý*. Tất cả vào. CẢNH 3 Trong lâu đài Othello, Desdemona, Cassio và tuỳ tùng ra OTHELLO - Cassio, đêm nay ông hãy trông nom việc canh phòng cẩn mật, chúng ta cần phải nêu gương điều độ, không vượt quá lý trí và lương tri. CASSIO - Mọi việc cần thiết tôi đã giao cho Iago đảm nhiệm, nhưng dù sao tôi cũng vẫn sẽ đích thân coi sóc. OTHELLO - Iago là người rất ngay thẳng. Thôi chào Micheal. Sớm mai tinh sương tôi sẽ gặp ông, vì ta có chuyện phải bàn - Lại đây em yêu dấu, mọi việc đã thu xếp êm đẹp cả rồi, chúng ta hãy cùng nhau vui hưởng hạnh phúc mà bấy nay ta vẫn khát khao. Othello, Desdemona và tuỳ tùng và Iago ra . CASSIO* - Chào ông Iago, chúng ta hãy đi ra chỗ canh phòng. IAGO - Đã đến giờ đâu thưa ngài phó tướng, chưa tới mười giờ, chủ suý muốn chúng ta ra canh sớm chẳng qua là để được tình tӵ với tân nhân đấy thôi. Chúng ta cũng chẳng trách cứ làm gì, vì của đáng tội ông ta cũng chưa được vui vầy cùng nàng đêm nào. Mà nàng thì thӵc là báu vật của trời*. CASSIO - Nàng là một nӳ lang tuyệt vời. IAGO - Tôi đoán chắc đó là nguồn khoái lạc thú vui. CASSIO - Thӵc thà nàng là một đoá hoa thắm tươi kiều mӷ nhất đời. IAGO - Khoé mắt nàng mới tuyệt làm sao, tưởng như vang điệu kèn khêu gợi ([21]) CASSIO - Làn thu thuỷ làm lòng người đắm đuối song vẫn như đượm vẻ khiêm nhường. IAGO - Và khi nàng nói, lời nàng phải chăng là tiếng kèn thôi thúc yêu đương (2) CASSIO - Nàng quả thật là người hoàn mỹ. IAGO * - Thôi, chúc cho chăn gối của họ được phen thú vị! Này phó tướng, tôi có vò rượu đây, và ngoài cӱa kia có hai tay anh tài của Cyprus đang mong muốn chạm cốc để chúc mừng sức khoẻ các hắc tướng quân. CASSIO - Đêm nay thì xin miễn thôi Iago ạ! Tӱu lượng của tôi kém lắm, động uống vào là đầu váng mắt hoa. Tôi mong được tiếp đón các ông bạn đó bằng phép xã giao nào khác thì hơn. IAGO - Họ là bạn ta cả mà? Làm một cốc nhỏ thôi. Tôi sẽ uống hộ ngài. CASSIO - Tôi mới chỉ uống một cốc chiều nay, và cốc đó đã được khéo léo pha thêm nước lã. Thế mà anh thӱ nhìn xem người tôi đã thay đổi gớm chưa? Tôi thӵc khổ sở vì nhược điểm này mà chẳng dám đánh liều làm thêm cốc nӳa. IAGO - Thôi đi ông bạn ơi, đêm nay là đêm vui vầy chè chén. Các ông bạn trẻ của ta đang mong muốn thế cơ mà. CASSIO - Thế họ đâu? IAGO - Đây! Cӱa này, xin ngài gọi họ vào đi. CASSIO - Được! Ta sẽ gọi, nhưng cũng thӵc là miễn cưỡng lắm*. Đi vào IAGO - Nếu đêm nay, ta chuốc thêm cho hắn được cốc nӳa, cộng với cốc hắn đã uống lúc ban chiều, hắn sẽ thành một chàng hay gây gổ cãi nhau như chó rách của cô nàng son trẻ. Lúc này anh chàng Roderigo ngốc nghếch mà thần tình ái đã biến thành mê muội vì Desdemona hắn đã say sưa uống đến cạn bình; và đêm nay hắn phải tuần canh. Còn ba chàng trai trẻ miền Cyprus với tính khí hiên ngang sôi nổi, động một chút là đòi bảo vệ danh dӵ đó là nhӳng con người tiêu biểu của cù lao. Ta sẽ làm cho chúng say sưa loạn xạ, và đêm nay chúng cũng phải tuần canh. Giờ đây giӳa cái bọn đệ tӱ “lưu linh” chuếnh choáng, ta sẽ kháy cho Cassio, khiến hắn có nhӳng hành động xúc phạm đảo này. Nhưng chúng đã lại kia! Nếu kết quả đúng như ta mơ ước con thuyền ta sẽ thuận gió xuôi dòng. Cassio, Montano và các nhà quý phái ra CASSIO - Trời, họ chuốc ta nhiều quá. MONTANO - Tôi xin lấy danh dӵ quân nhân mà thề, chỉ mới có một cốc nhỏ, không quá một bình đâu. IAGO - Bay! Rượu đâu! Hát Mặc cho cốc ta lanh canh Mặc cho cốc ta lanh canh Dù quân nhân ta cũng chỉ là người. Đời người tựa bóng câu qua cửa Hãy để ta tự do tuý luý Say sưa bên vò rượu ngả nghiêng!... Rượu đâu! Đem lại đây! CASSIO - Chà bài hát tuyệt hay. IAGO - Tôi đã học bài này bên Anh-cát-lợi, ở đó họ mới thӵc là tài rượu. Người Đan-mạch, người Nhật-nhĩ-ma, người Hà-lan xệ bụng - Nào xin anh em cạn cốc! - Cũng chẳng thấm vào đâu so với người Anh. CASSIO - Giống Hồng-mao của anh cũng bợm rượu thế cơ à? IAGO - Chứ gì! Hắn uống ngon ơ trong khi anh Đan-mạch đã say bí tỉ, hắn chẳng thấy mùi gì khi chàng Đức bị té nhào. Hắn làm chàng Hà-lan nôn oẹ trước khi có cốc khác tiếp tay. CASSIO - Xin chúc mừng sức khoẻ của chủ soái chúng ta. MONTANO - Xin theo ngài. Ông phó tướng này, ta cùng đấu rượu nhé! IAGO - Ô nước Anh thú vị. Hát Stephen đấng anh minh hoàng đế Ngài may quần chỉ mất sáu cơ-rao Thế mà rồi còn chê là đắt Gọi ngay chàng thợ tới trả về. Ấy là vừa lừng danh bốn cõi Huống hồ ngươi hạ cấp thứ dân Thôi xin ngươi áo cũ mặc vào Kiêu hãnh hão chỉ thêm đói khát ([22]) Rượu đâu bay. CASSIO* - Bài này còn tuyệt hơn bài trước. IAGO - Ngài có muốn nghe lại không? CASSIO - Không! Kẻ nào làm nhӳng việc kể trên, thì ta cho rằng hắn chẳng xứng đáng với địa vị của mình. Mọi việc đều có đấng cao xanh: có nhӳng linh hồn được cứu vớt, mà cũng có nhӳng linh hồn không được cứu vớt chứ. IAGO - Ông phó tướng nói đúng đấy! CASSIO - Hẳn chứ? Về phần tôi không có ý xúc phạm tướng quân, mà cũng chẳng định xúc phạm nhӳng ai là người quyền quí. Tôi... là tôi hy vọng được cứu vớt đấy!... IAGO - Tôi cũng mong thế phó tướng ạ. CASSIO - Được! Nhưng xin lỗi ngài, không được trước tôi đấy. Ông phó tướng thì phải được cứu trước anh hiệu uý chứ?... Thôi không nói chuyện ấy nӳa, hãy bàn sang công việc của chúng ta. Cầu Thượng đế tha thứ cho tội lỗi của chúng con! Thưa các ngài chúng ta phải để tâm đến công việc. Thưa các ngài đừng có tưởng mỗ giả say. Đây là hiệu uý của ta, đây là tay trái ta, đây là tay phải ta! Ta có say đâu? Ta còn đứng vӳng, ta còn nói năng ra trò cơ mà. TẤT CẢ NÓI - Ừ, nói ra trò lắm. CASSIO - Hẳn đi rồi, đừng tưởng ta say đâu. Cassio vào MONTANO - Giờ chúng ta hãy cùng nhau ra vọng lâu canh phòng*. IAGO - Các ngài hãy thӱ nhìn ông bạn vừa ra, đó là một quân nhân đáng đứng bên Caesar để chỉ huy chiến trận. Nhưng cũng thӱ nhìn thói xấu của ông ta, trong bản chất Cassio, tài cao tật xấu cũng ngang nhau không bên nào chênh lệch bên nào. Rõ đáng tiếc! Tôi e rằng sӵ tin cẩn của tướng quân đối với Cassio cũng có ngày làm náo động đảo này vào nhӳng khi ông ta tồi tệ không đúng lúc. MONTANO - Ông ta có thường thế không? IAGO - Trước khi đi ngủ bao giờ cũng phải rượu. Đêm năm canh ngày sáu khắc nếu thiếu men để ru ngủ thì ông ta không sao chợp mắt. MONTANO - Giá tướng quân đã được biết việc này, thì đó thӵc là điều hay. Có lẽ ngài chưa rõ hay vì bản chất ngài vốn tốt xưa nay, nên chỉ thấy Cassio đạo đức mà chẳng thấy thói hư tật xấu của y... có phải thế không? Roderigo ra IAGO nói riêng với Roderigo - Kìa Roderigo anh hãy theo chân phó tướng mau mau! Roderigo vào MONTANO - Thӵc là tai hại, chủ suý đã vô tình phó liều chức phó tướng cho một kẻ đã ăn sâu vào tâm khảm nhӳng cố tật xấu như thế. Nói cho ông Moor hay chuyện đó, thӵc là việc thích đáng nên làm. IAGO - Dù đổi lấy cả cù lao cẩm tú này, tôi cũng chẳng nói mảy may việc đó. Vì mến Cassio nên tôi đã hết lòng khuyên bảo, ngõ hầu ông sӱa đổi lỗi lầm. Ở trong có tiếng kêu “ Cứu tôi với!” - Nhưng nghe kìa, có tiếng kêu nào đó? Cassio đuổi theo Roderigo chạy ra CASSIO - Đồ chó má! Quân vô lại! MONTANO - Việc gì đấy chẳng hay phó tướng? CASSIO - Tên khốn này dám đến dạy ta về bổn phận ư? Ta sẽ nện cho ngươi đến tụt vào săng ([23]). RODERIGO - Đánh tôi à? CASSIO - Mày còn lảm nhảm nӳa phải không? Thằng vô lại kia? MONTANO - Khoan đã, xin phó tướng ngừng tay. CASSIO - Để kệ ta! Nếu không ta đánh vỡ đầu anh đó! MONTANO - Thôi ông bạn say rồi. CASSIO - Này say!... Xông vào đánh Montano, hai người đánh lộn. IAGO, nói riêng với Roderigo - Chạy đi, ta bảo mà! Kêu ầm lên là có biến. Roderigo vào - Kìa phó tướng! Trời ơi sao lại thế! Các ngài...Làng nước ơi giúp tôi với? Kìa phó tướng?... Sao lại thế ngài Montano. Trời ơi các ngài giúp tôi một tay với! Canh phòng gì mà lại thế bao giờ.Tiếng chuông báo động ở phía trong - Thằng quỷ nào lại đi rung chuông đấy! Cả tỉnh đến loạn lên mất! Trời ơi! Phó tướng hãy ngừng tay! Ngài đến bị ngàn năm bia miệng mất. Othello và tuỳ tùng đeo khí giới ra. OTHELLO - Chuyện gì xảy ra đấy? MONTANO - Máu tôi ra nhiều quá. Tôi bị thương đến chết mất. OTHELLO - Muốn sống thôi ngay cả. IAGO - Thôi phó tướng! Thôi ngài Montano! Các ngài đã quên cả địa vị bổn phận rồi ư? Hãy ngừng tay, chủ suý đang nói với các ngài. Đáng thẹn chưa? OTHELLO - Thế nào, vì sao xảy ra sӵ việc này? Chúng ta biến thành người Thổ cả rồi ư? Sao lại đối xӱ với nhau bằng nhӳng cách mà trời kia đã ngăn không cho bọn Thổ làm. Vì lòng liêm sỉ của người Cơ-đốc các người phải chấm dứt ngay đi, không được đánh nhau man rợ thế! Kẻ nào còn động đậy để thoả mãn điên cuồng, tức là coi thường tính mệnh mình đó! Một cӱ động nhỏ cũng đủ chết tươi. Hãy ngưng bặt tiếng chuông kinh khủng ấy. Nó chỉ gây kinh hoảng, làm náo động đảo này. Sӵ việc ra sao thưa các ngài? Này Iago ngay thẳng, trông ông có vẻ đau đớn vì việc xảy ra. Hãy nói đi kẻ nào đã đầu têu gây sӵ đầu tiên! Vì tình quý bạn ta yêu cầu ông phải nói. IAGO - Tôi chẳng biết nói sao, chỉ mới đây thôi họ còn là bạn bè nơi doanh trại, còn chuyện trò thân mật như cặp tân hôn khi lên giường cởi áo. Thế rồi! Thế rồi!... như có một tinh cầu nào làm con người điên dại, đao kiếm tuốt ra cứ ngӵc nhau mà chém trong một cuộc huyết chiến ghê hồn. Tôi không thể nói vì đâu mà có cuộc loạn đả kỳ quái lạ lùng này. Tôi muốn trong một trận chiến đấu vinh quang, mất đứt hai chân đã đưa tôi đi làm chứng việc này. OTHELLO - Cassio! Làm sao mà ông đến nỗi mất trí thế? CASSIO - Xin chủ suý tha lỗi cho, tôi không thể nào nói được. OTHELLO - Montano cao quý, xưa nay ông vẫn là người thanh lịch. Ai cũng công nhận ông tuy trẻ tuổi, mà tính tình đã bình tĩnh trang nghiêm, ông là người vốn có danh tiếng lớn lao ở miệng nhӳng người phê phán khôn ngoan nhất. Việc xảy ra thế nào mà đến nỗi ông lại huỷ hoại thanh danh ông như thế, mà lại rẻ rúng tiếng tăm đẹp đẽ của mình, để mang danh là kẻ đang đêm gây náo loạn. Hãy trả lời ta ngay việc đó. MONTANO - Thưa lúc này tôi bị trọng thương, nói nhiều sẽ làm cho tôi đau đớn. Vậy Iago tuỳ tướng của ngài có thể cho ngài hay tất cả nhӳng điều tôi biết. Còn ngoài ra tôi cũng chẳng rõ đêm nay tôi đã nói hay đã làm điều chi lầm lỗi. Trừ phi quý trọng thân mình mà là điều xấu xa bảo vệ thân mình khi bị tấn công mà là điều tội lỗi. OTHELLO - Trời? Máu ta đã bắt đầu sôi lên lấn át cả phần lý trí. Cơn tức giận đang che mờ mọi phán đoán, đang điều khiển cả con người ta đây. Chỉ một cӱ động nhỏ hay một cái vung tay của ta thì trong các người kẻ nào dũng mãnh nhất, cũng sẽ gục dưới cơn thịnh nộ của ta. Mau cho ta biết nguyên nhân cuộc loạn đả gớm guốc này. Kẻ nào cả gan gây ra đó? Kẻ nào là thủ phạm thì dù là anh em sinh đôi với ta, ta cũng quyết tâm từ nó. Thế nào? Trong cái thành phố nơm nớp chiến tranh này, lòng dân còn hoang mang sợ hãi, mà các ngươi lại đám gây ra ẩu đả, người trong nhà chém giết lẫn nhau trong đêm khuya ở ngay nơi canh phòng giӳ an ninh cho dân chúng trong thành. Thật là quái đản! Iago! Cho ta biết kẻ nào đã gây sӵ đầu tiên? MONTANO - Nếu vì tình bạn hay tình trong quân ngũ mà ông nói hơn nói kém sӵ thӵc, thì ông chẳng xứng là quân nhân đâu. IAGO - Đừng dồn ép tôi như thế, nếu tôi vu hoạ cho Cassio thì chẳng thà cắt lười tôi đi còn hơn. Tuy nhiên, tôi tin rằng nói sӵ thӵc ra cũng sẽ chẳng làm hại gì ông ta. Thưa tướng quân, sӵ việc xảy ra như thế này: Montano đang cùng tôi trò truyện, bỗng một gã kêu vang cầu cứu, rồi thấy Cassio rượt đuổi sau lưng tay lăm lăm thanh kiếm chӵc đâm. Thưa tướng quân, ngài đây vội đến can ngăn xin Cassio hãy ngừng tay kiếm; còn tôi rượt theo gã nọ, vì e lời gã kêu vang sẽ làm cho dân phố kinh hoàng (đúng như sӵ đã xảy ra). Nhưng hắn chạy nhanh quá tôi không sao đuổi kịp, tôi vội quay trở lại thì đã nghe tiếng đao kiếm chạm nhau loảng xoảng, tiếng Cassio rít lên nguyền rủa, mà xưa nay tôi chưa từng thấy ông ta như thế bao giờ. Khi tôi trở về - vì việc này xảy ra chỉ trong chốc lát - thì đã thấy hai người đang xoắn lấy nhau đao qua gươm lại, hệt như lúc chủ suý tới đây can thiệp. Việc có thế tôi đã trình bày hết, nhưng phàm là con người thì dù đạo đức đến đâu cũng có lúc sai lầm phạm lỗi dù cho Cassio có trót phạm tới ngài đây ít nhiều. Vì trong lúc điên cuồng cáu giận, người ta còn đánh cả bạn tốt của mình - nhưng tôi nghĩ rằng: chắc gã kia đã làm điều gì quá đáng khiến Cassio không sao chịu được. OTHELLO - Ta biết Iago ạ! Vì tính ngay thẳng và tình yêu bạn nên ông đã xuê xoa câu chuyện để phần nào làm nhẹ tội Cassio. Quay sang Cassio - Cassio, tuy ta rất mến ngươi nhưng từ giờ phút này, ngươi không còn là viên tướng dưới quyền ta nӳa. Desdemona và các người hầu ra. - Trông kìa! Các ngươi đã làm vợ ta thức giấc (nói với Cassio). Ta sẽ thi hành kỷ luật nhà ngươi. DESDEMONA - Việc gì xảy ra thế, phu quân? OTHELLO - Mọi việc đều êm đẹp cả rồi, em yêu của ta hãy về đi nghỉ. Nói với Montano - Còn ông, tôi sẽ đích thân chăm sóc vết thương này - Cáng ông ấy đi. Montano được cáng đi - Iago, hãy đi coi tình hình dân chúng trong thành, và làm yên lòng nhӳng người dân sợ hãi hoang mang vì cuộc loạn đả xấu xa dơ bẩn - Lại đây Desdemona em! Đấy cuộc đời nhà binh là như thế, chỉ là nhӳng giấc ngủ êm đềm thơ mộng bị rộn lên vì nhӳng trận xung đột lôi thôi. Tất cả vào, còn lại Iago và Cassio. IAGO - Thế nào ông phó tướng có bị thương không? CASSIO - Có, không tài nào chӳa được nӳa. IAGO - Xin cầu trời cho tai qua nạn khỏi. CASSIO - Thanh danh? Thanh danh? Trời ơi ta đã mất thanh danh, ta đã mất phần bất diệt của đời ta, nay chỉ còn phần xác thịt dơ bẩn. Thanh danh! Iago! Ôi thanh danh của ta! IAGO - Trời! Thế mà tôi cứ ruột ngӵa tưởng ngài bị thương thật, nhӳng vết thương ở xác thịt còn đớn đau hơn vết thương của thanh danh nhiều, thanh danh chẳng qua chỉ là bề ngoài lừa dối. Ở đời thường người ta được danh mà chẳng xứng đáng gì, và rồi có khi mất nó một cách thӵc bất công phi lý. Ngài chẳng mất thanh danh tí nào, trừ phi ngài cứ tӵ cho là đã mất. Này ngài ạ, còn khối cách để lấy lại lòng tin của chủ suý. Trong cơn thịnh nộ chủ suý có hắt hủi ngài, thì đó chẳng qua cũng chỉ là sӵ trừng phạt vì chính trị hơn là do lòng nghiệt ngã. Cũng như khi ta đánh con chó vô tội để đe doạ con mãnh sư hung hãn. Hãy nài xin đi! Thế nào chủ suý cũng hồi tâm. CASSIO - Tôi muốn xin người khinh bỉ còn hơn phụ lòng tin cậy của một vị chủ suý tốt như thế đối với một viên võ quan nhẹ dạ rượu chè be bét và rất không xứng đáng như tôi. Say sưa nói lảm nhảm như con vẹt, rồi cãi cọ chӱi rủa, la hét lăng nhăng với bóng của mình. Ôi rượu! Mi thӵc sӵ là loài ma men vô hình, nếu mi chưa có tên để gọi, thì để ta gọi cho: “loài quỷ dӳ!” IAGO - Người mà ngài vác kiếm đuổi là ai đó? Hắn đã làm gì ngài thế? CASSIO - Nào tôi có biết hắn là ai? IAGO - Sao lại thế được? CASSIO - Tôi chỉ nhớ một mớ sӵ việc mung lung không rõ rệt: một cuộc cãi lộn chẳng hiểu nguyên nhân vì đâu. Trời ơi? Làm thế nào mà người ta lại đi uống kẻ thù vào trong bụng để nó tác yêu tác quái lấy mất cả đầu óc mình đi; mà người ta lại lấy làm vui thú phởn phơ, đắc chí biến mình thành con vật. IAGO - Nhưng bây giờ ngài đã đỡ rồi mà. Ngài đã tỉnh rượu ra sao? CASSIO - Rượu vào thì ma men biến thành ma dại, khuyết điểm này cho ta hay khuyết điểm khác, làm cho ta tӵ thấy khinh ta. IAGO - Chà, ngài là một nhà luân lý khắt khe quá. Thӵc tâm mà nói tôi cũng chẳng mong gì hơn sӵ việc đừng xảy ra giӳa lúc này, ở nơi đây trong tình thế đặc biệt của đảo này. Nhưng bây giờ sӵ đã trót rồi, thì ta cũng nên dàn xếp sao cho có lợi. CASSIO - Nếu bây giờ tôi xin phục chức cũ tất chủ suý sẽ trả lời: Ngươi là một kẻ say sưa đồi bại, như thế dẫu cho tôi có nhiều lưỡi như con quái Hidra chăng nӳa, câu trả lời đó cũng đủ khiến tôi câm ngay như hến. Vừa bây giờ đây còn là người biết suy nghĩ, thế mà lát sau đã thành một kẻ điên rồ, rồi lại biến ngay thành một con thú vật. Ô! thật dị kỳ mỗi cốc uống thêm là mỗi tai hại, là chứa đӵng một con quỷ bên trong. IAGO - Không! Không! Nếu ta biết dùng cho đúng mức, thì rượu ngon kia chính là một bạn hiền ở sát bên ta, ta chẳng nên phỉ báng nó làm gì. Phó tướng ạ! tôi chắc ngài cũng biết là tôi quý mến ngài chứ. CASSIO - Vâng tôi biết lắm - Mình mà lại say sưa?... IAGO - Dù ngài hay bất cứ ai, tất cũng có lúc phải say sưa tuý luý. Tôi bàn với ngài nhӳng việc nên làm: vợ chủ suý giờ đây chính là chủ súy đó. Tôi có thể đoán chắc như thế. Vì chủ suý bây giờ chỉ biết vùi đầu chiêm ngưỡng say đắm tôn thờ phẩm hạnh và sắc đẹp duyên dáng của nàng. Hãy thú tội hết với nàng đi, cầu xin nàng giúp ngài được phục chức. Tính nàng dễ dãi, tӱ tế, rộng lượng hay thương người đến nỗi nàng thường tӵ coi như đã phạm lỗi với lòng tốt của mình nếu không làm được hơn nhӳng điều người ta cầu khẩn. Mối quan hệ giӳa chồng nàng với ngài đã dứt, hãy nài xin để nàng nối lại. Tôi xin đem gia sản cuộc với bất cứ vật gì đáng cuộc rằng: tình đằm thắm giӳa hai người đã tan vỡ rồi đây còn nồng nhiệt hơn xưa. CASSIO - Lời ông khuyên tôi hay đấy! IAGO - Tôi xin cam đoan với ngài đó là nhӳng ý nghĩ xuất phát từ lòng thành yêu quý và tình bạn thiêng liêng. CASSIO - Tôi rất tin ông, vậy sáng mai tôi sẽ đến sớm cầu xin nàng Desdemona đức hạnh giúp đỡ. Thӵc đáng thất vọng cho số kiếp tôi nếu việc này không đạt. IAGO - Ngài làm thế là phải, thôi bây giờ tôi phải đi canh gác đây, xin chào phó tướng! CASSIO - Vâng xin chào ông, ông Iago con người ngay thẳng. Cassio vào IAGO - Như thế này ai dám nói ta là kẻ đang đóng vai lường gạt gian ngoan, khi lời ta khuyên thật chân thành thẳng thắn thӵc hợp lý hợp tình, bày tỏ rõ cách lấy lại lòng tin của tên Moor? Vì không còn gì dễ dàng hơn việc van xin nàng Desdemona giúp cho. Bẩm sinh nàng là con người phong phú như thiên nhiên muôn vẻ muôn hình. Còn đối với nàng cũng thӵc dễ dàng làm cho Moor phải xiêu lòng chiều ý, dù cho phải từ bỏ phép thánh đạo trời. Hồn vía hắn đã bị tình yêu trói buộc, thành thӱ nàng muốn gì cũng được, hoàn toàn theo sở thích thất thường mà thống trị tính tình tên Moor nhu nhược. Sao có thể bảo ta là lừa lọc? Khi con đường ta chỉ cho Cassio hành động là con đường đưa thẳng đến thành công? Địa ngục diệu huyền! Khi ma quỷ muốn cám dỗ ta để dễ bề thӵc hiện tội lỗi tối tăm, chúng thường dùng vẻ bề ngoài thần thánh như hiện nay ta đang làm vậy. Trong khi tên phổi bò ngốc nghếch đó van xin Desdemona giúp hắn ta phục chức, và cũng trong lúc cô nàng hết lòng bênh vӵc cho Cassio với tên quỷ da đen; thì ta sẽ rót vào tai tên này nhӳng lời độc địa, rằng nàng cầu xin cho Cassio như thế, chẳng qua chỉ vì nhục dục dâm tà. Nàng càng giúp đỡ Cassio, càng mất lòng tin của gã Othello. Thế là ta sẽ biến đạo đức của cô ả thành nhӵa bẫy; lợi dụng lòng từ thiện của cô nàng làm cái lưới để rồi chụp cả bọn chúng vào trong. Roderigo ra - Thế nào Roderigo? RODERIGO* - Tôi đang làm nghề săn dượt ở đất này, chẳng được như con chó săn mồi, mà chỉ là con chó há hốc mồm kêu ăng ẳng. Tiền thì cạn rồi mà đêm nay lại còn bị dã một trận đòn nhừ tӱ. Thôi thì tôi cũng nghĩ rằng việc này cũng giúp cho tôi được khá nhiều kinh nghiệm, đó là kết quả của bao sӵ khó nhọc nhục nhằn của tôi. Tôi xin khiếu ông mà về Venice đây IAGO - Đáng thương thay cho kẻ nào nóng nảy, vết thương nào mà chẳng phải khỏi dần? Anh nên biết chúng ta đang hành động, không phải bằng mưu thần phép thánh, nhưng theo trí khôn ngoan hướng dẫn. Nhưng không ngoan thì cũng phải ép mình theo thời gian lӳng lờ chậm chạp. Mọi việc chẳng tiến hành tốt đẹp cả sao? Tuy Cassio có đánh anh thӵc, và tuy anh có bị đau qua quít, nhưng anh cũng đã loại được một tay tình địch. Dưới ánh dương tuy nhiều cây cỏ nảy mầm nhanh chóng, nhưng cây nào sớm ra hoa tất có quả trước. Vậy hãy kiên tâm ít lâu, lạy Chúa, trời đã sáng rồi kia, rồi việc làm và sӵ vui thích sẽ rút ngắn thời gian. Thôi! Hãy quay về trại đi! Sau này anh sẽ biết thêm nhiều nӳa. Thôi đi đi. Roderigo vào - Hiện này ta có hai việc phải làm, vợ ta phải vận động Desdemona giúp đỡ Cassio, ta sẽ thúc đẩy vợ ta làm việc đó, còn ta sẽ dụ tên Moor ra một chỗ rồi dẫn hắn trở về đúng vào lúc Cassio đang van nài vợ hắn. Phải! Đấy là con đường ta theo đuổi. Ta sẽ không để sӵ hӳng hờ chậm trễ làm hư hỏng hết mưu kế của ta. Iago vào HỒI III CẢNH 1 Trước lâu đài Cassio, nhạc công và hề ra CASSIO - Các nhạc công biểu diễn đi, ta sẽ hậu đãi các ông, khúc nhạc nào ngắn thôi. Rồi nhớ nói câu: “Phường chúng tôi có lời kính chào tướng suý” ([24]) HỀ - Sao thế các thầy, nhạc cụ của các thầy đã ở thành Naples hay sao mà chúng lại khò khè giọng mũi thế? ([25]) CÁC NHẠC CÔNG - Gì kia thưa ngài? HỀ - Tôi xin hỏi có phải cái này người ta thường gọi là nhạc cụ gió phải không? NHẠC CÔNG - Phải nhạc cụ gió đấy. HỀ - Nó có “bướu” chứ gì? ([26]) NHẠC CÔNG - Có ai “biếu” tôi cái gì đâu? HỀ - Khỉ? Bao nhiêu nhạc cụ khác mà người ta biết đều thế cả. Nhưng thôi mời các ngài tiền đây cầm lấy, chủ tướng thích nhạc của các thầy lắm, đến nỗi ngài phải xin các thầy hãy vì kính trọng ngài mà đừng làm ầm lên nӳa. NHẠC CÔNG - Vâng thì chúng tôi xin thôi. HỀ- Nếu các thầy còn loại nhạc nào mà không nghe ra tiếng được thì cứ tiếp tục nӳa đi, chứ cái âm nhạc í eo í èo... tướng quân chẳng báu lắm đâu, ấy người ta vẫn thường nói thế đấy! NHẠC CÔNG - Thưa ngài, chúng tôi chẳng có loại nhạc nào như vậy cả. HỀ- Thế thì mời các bố nhét kèn vào rọ cho con nhờ, vì con phải đi đây. Thôi! Biến đi! Xéo đi. Nhạc công vào CASSIO - Anh có nghe tôi nói đấy chứ hả ông bạn hiền của tôi? HỀ - Không, tôi không nghe ông bạn hiền của ngài đâu, tôi chỉ nghe ngài thôi. CASSIO - * Thôi anh bỏ cái trò ỡm ờ đó đi. Đây có đồng tiền vàng nhỏ cho anh. Nếu bà hầu của phu nhân đã dậy, thì anh nói với bà ấy rằng: có một người tên là Cassio mong được đặc ân nói chuyện cùng phu nhân, anh vui lòng nói thế chứ? HỀ - Bà ấy đã dậy rồi thưa ngài, nếu bà ta chịu khó tới đây thì có thể tôi sẽ tâu bày ý muốn của ngài cho bà ấy rõ*. CASSIO - Được rồi, đi đi anh bạn. Hề vào Iago ra - Thӵc may mắn gặp ông, ông Iago. IAGO - Đêm rồi ngài không ngủ sao? CASSIO - Chúng ta chia tay nhau sau khi trời hӱng sáng, tôi đã đánh bạo cho người tìm kiếm vợ ông mong bà ấy giúp tôi gặp nàng Desdemona đức hạnh. IAGO - Tôi sẽ bảo vợ tôi đến gặp ngài ngay, và kiếm cách kéo tướng quân đi nơi khác để ngài được tӵ do nói chuyện về công việc của ngài với phu nhân. CASSIO - Tôi xin đa tạ ông. Iago vào - Ta chưa từng thấy một người đồng hương nào tӱ tế ngay thẳng hơn ông ta. Emilia ra EMILIA - Xin chào phó tướng, tôi rất ân hận cho ngài gặp bước không may, nhưng rồi đây mọi việc cũng sẽ đâu ra đấy. Tướng quân và phu nhân đang bàn tới chuyện này; và phu nhân đã bênh vӵc ngài nồng nhiệt. Tướng quân có trả lời cho nàng rõ, người mà ngài đã đánh bị thương là nhân vật có nhiều danh tiếng, thuộc dòng thế gia vọng tộc ở Cyprus. Nên vì sӵ khôn ngoan dè dặt tướng quân đành phải cất chức ngài. Nhưng tướng quân vẫn nói rất mến ngài, và bảo sẽ nắm ngay cơ hội nào tốt nhất để đưa ngài trở lại chức vụ cũ. Và như thế chẳng cần ai xin hộ, ngoài cảm tình của tướng quân đối với ngài. CASSIO - Tuy nhiên tôi vẫn khẩn cầu bà cho tôi được yết kiến riêng phu nhân trong chốc lát nếu bà thấy là thuận tiện không có gì trở ngại phiền hà. EMILIA - Xin mời ngài vào đây, tôi sẽ thu xếp cho ngài có đủ thì giờ giãi bày tỏ hết sӵ tình. CASSIO - Tôi hàm ơn bà rất nhiều. Hai người vào CẢNH 2 Trong lâu đài Othello, Iago và các nhà quý tộc ra OTHELLO - Iago, ông đưa báo cáo này cho viên thuyền trưởng và nhờ ông ấy chuyển lời ta kính chào lên nghị viện. Sau đó ông sẽ trở lại tìm ta, bây giờ ta phải đi kiểm tra thành luӻ. IAGO - Xin tuân lệnh tướng quân. Đi vào OTHELLO - Các ngài, chúng ta cùng đi xem thành luӻ chứ? CÁC NHÀ QUÝ PHÁI - Vâng chúng tôi theo hầu tướng quân. CẢNH 3 Trước lâu đài Desdemona, Cassio và Emilia ra DESDEMONA - Xin cứ bình tâm ông Cassio ạ! Tôi sẽ hết sức giúp đỡ ông. EMILIA - Thưa phu nhân, xin phu nhân giúp đỡ ông ta, tôi đoán chắc nhà tôi cũng rất khổ tâm, xem việc này như việc của chính mình vậy. DESDEMONA - Ông ấy thӵc là người trung hậu - Đừng nghi ngại gì cả Cassio ạ! Thế nào cũng làm cho ông và tướng quân tôi, hai người lại giao du thân tình như trước. CASSIO - Thưa phu nhân, dù mai sau có thế nào chăng nӳa, Cassio này cũng xin nguyện mãi mãi trung thành. DESDEMONA - Xin cảm ơn ông, tôi cũng biết như vậy lắm, ông là người vẫn quý mến chồng tôi và là chỗ tri giao từ lâu. Ông có thể tin chắc rằng nếu nhà tôi đã lãnh đạm xa lánh ông như thế thì chẳng qua cũng chỉ trong chừng mӵc phương diện chính trị đòi hỏi. CASSIO - Nhưng thưa phu nhân, sӵ thận trọng này, hoặc vì cần thӵc hiện lâu dài; hoặc vì phải dӵa trên nhӳng điều luật tinh vi khe khắt; hoặc vì có sӵ việc nào bất chợt xảy tới mà tướng quân sẽ có thể lãng quên nhӳng công trạng và lòng tôi quý mến; trong khi tôi vắng mặt và chức vụ đã có người thay thế. DESDEMONA - Đừng e ngại chi điều đó. Trước mặt Emilia đây tôi bảo đảm phục chức cho ông. Ông cứ tin rằng một khi vì tình bạn tôi đã hứa, tôi sẽ làm cho đến kỳ cùng, người yêu của tôi sẽ chẳng lúc nào được nghỉ ngơi, tôi sẽ buộc chàng phải thức để nghe theo lời tôi nói ([27]). Tôi sẽ nói, nói mãi khiến chàng mất hết kiên tâm; giường chàng ngủ sẽ như trường dạy học, bàn chàng ăn sẽ như nơi xưng tội, bất cứ trong công việc nào của chàng, tôi cũng xen vào lời cầu khẩn của Cassio. Vậy ông cứ yên tâm vui vẻ ông Cassio ạ, vì người nӳ biện hộ cho ông thà chết chẳng khi nào quên việc bênh vӵc ông đâu. Othello và Iago ra EMILIA - Thưa phu nhân, tướng quân tới kia. CASSIO - Xin phu nhân cho phép tôi lui. DESDEMONA - Sao, hãy nán lại nghe tôi nói. CASSIO - Thưa phu nhân, xin để cho khi khác, lòng tôi bây giờ bối rối nên không thể giãi bày được tình cảnh. DESDEMONA - Vâng, thế thì xin tuỳ ông. Cassio vào IAGO - Chà! Ta không ưa như thế! OTHELLO - Ông nói gì vậy! IAGO - Thưa chủ suý không ạ! Có... nhưng thôi tôi chẳng biết gì đâu... OTHELLO - Có phải Cassio vừa từ giã vợ ta không? IAGO - Thưa chủ suý Cassio ấy à? Không! Đời nào lại thế? ... Tôi không thể tin được rằng khi trông thấy tướng quân trở về, ông ta lại lẩn trốn như một kẻ phạm tội. OTHELLO - Ta tin chắc đó chính là phó tướng. DESDEMONA - Kìa phu quân! Em vừa nói chuyện với một người đến đây cầu khẩn, một người đã sầu não nhiều vì sӵ giận dӳ của chàng. OTHELLO - Em định nói ai vậy? DESDEMONA - Phó tướng Cassio. Thưa phu quân, nếu em có may mắn hay quyền lӵc nào làm chàng đổi ý em xin chàng ngay tӵ phút này hãy hoà hảo với Cassio như trước. Vì nếu ông ta không phải là người chân thӵc quý chàng, nếu ông ta cố ý phạm lỗi chứ không phải vô tình, thì em thӵc không biết xét đoán kẻ hay người dở. Em xin chàng hãy gọi ông ta trở lại. OTHELLO - Có phải ông ta vừa đi khỏi đây không? DESDEMONA - Thưa vâng, với bộ dạng thiểu não khiến em cũng phải mủi lòng xót hộ. Tướng quân yêu quý, xin hãy gọi ông ta trở lại. OTHELLO - Desdemona thuỳ mị của ta, thôi để lần khác em ạ! DESDEMONA - Nhưng lần khác ấy liệu có sớm không? OTHELLO - Được rất sớm, để chiều ý em. DESDEMONA - Ngay bӳa ăn tối nay nhé! OTHELLO - Không! Tối nay sao được. DESDEMONA - Thế bӳa trưa mai vậy nhé? OTHELLO - Không! Ngày mai ta không ăn ở nhà, ta phải gặp các võ quan trong thành nội. DESDEMONA - Vậy thì đêm mai chứ, hay sáng thứ ba, hay chiều thứ ba hay tối, hay sáng thứ tư. Em xin chàng. Quả là ông ta đã ăn năn hối hận mà lỗi lầm ấy theo suy luận thông thường cũng chẳng nên trách cứ ngay ở chỗ tư dinh chỉ trừ trong trường hợp chiến tranh mới cần phải thi hành kỷ luật nhӳng võ quan tài ba ưu tú. Bao giờ ông ta được trở lại? Othello hãy nói cho em rõ. Em tӵ hỏi lòng, có ước muốn nào của chàng mà em lại từ chối, hay ngập ngừng chậm trễ trả lời ([28])? Thế nào chàng? Ông Cassio đã cùng chàng đến thăm em trong thời gian chàng đang đeo đuổi... Đã bao lần em nói nhӳng lời không hay về chàng, thì ông ta đều hết lời bênh vӵc. Gớm chỉ vì chuyện phục chức cho Cassio mà em phải nói nhiều thế đấy, hãy tin em, em có thể làm rất... OTHELLO - Thôi đủ rồi, ta van em, ông ta muốn lại lúc nào thì lại, ta chẳng muốn từ chối em điều gì cả. DESDEMONA - Đó cũng chẳng phải là một đặc ân, mà chỉ như khi em xin chàng đeo bao tay, xin chàng dùng nhӳng thứ ăn tẩm bổ hay giӳ mình cho khỏi lạnh mà thôi, hay như khi em cầu xin tướng quân quý trọng giӳ gìn sức khoẻ. Không, khi em có điều gì muốn cầu xin để thӱ thách tình yêu của chàng, thì điều đó tất phải là một sӵ khó khăn quan trọng, phải gặp nhiều gian nan mới mong được chàng chấp nhận. OTHELLO - Ta sẽ chẳng từ chối em điều gì, mà ta cũng xin em điều này, hãy để ta yên một lát. DESDEMONA - Em có bao giờ từ chối chàng không? Không! Không bao giờ. Thôi tạm biệt tướng quân. OTHELLO - Tạm biệt Desdemona! Chốc nӳa ta sẽ lại gặp em ngay. DESDEMONA - Emilia lại đây - Tướng quân muốn thế nào em cũng xin vâng. Desdemona và Emilia vào OTHELLO - Một thiếu nӳ tuyệt vời, nếu ta không yêu em thì linh hồn ta tiêu tan theo mây gió, và khi ta không còn yêu em nӳa thì lúc đó cũng là ngày cõi đời trở lại hỗn mang. IAGO - Thưa chủ suý kính mến... OTHELLO - Ông nói gì, Iago? IAGO - Có phải Cassio đã biết rõ tình yêu của tướng quân khi ngài tỏ tình với phu nhân? OTHELLO - Phải, ông ta đã biết rõ câu chuyện từ đầu đến cuối nhưng tại sao ông lại hỏi ta thế? IAGO - Thưa, chỉ là để hiểu thêm cho rõ thôi ạ, tuyệt không có ý định xấu xa nào. OTHELLO - Ý nghĩ của ông ra sao? IAGO - Tôi không ngờ là ông ta có quen biết phu nhân. OTHELLO - Phải, ông ta thường là người trung gian giӳa chúng tôi. IAGO - Lại thế nӳa kia ư? OTHELLO - Lại thế nӳa kia ư là thế nào? Ông nhận thấy gì trong truyện đó. Cassio không phải người lương thiện sao? IAGO - Lương thiện, thưa ngài?... OTHELLO - Lương thiện, phải, lương thiện. IAGO - Thưa chủ suý theo như tôi nghĩ. OTHELLO - Ông nghĩ thế nào? IAGO - Nghĩ thế nào... Thưa ngài... OTHELLO - “Nghĩ thế nào? Thưa ngài?” Sao hắn cứ nhắc lại lời ta như một tiếng vang thế? Dường như trong trí não hắn có điều gì quỷ quái xấu xa, nhưng không muốn phơi bày ra ánh sáng - ông như có điều chi muốn nói, vừa mới đây khi Cassio từ giã vợ ta, ta đã nghe thấy ông nói. Chà ta không ưa như vậy, điều gì mà ông không ưa? Và rồi khi nghe ta nói: Cassio là người ta thổ lộ tâm tình, trong suốt thời kỳ theo đuổi yêu đương; thì ông lại nói: lại đến thế nữa kia ư? Và ta thấy ông chau mày nhăn trán như trong đầu đang chứa chất nhӳng ý nghĩ kinh hồn. Nếu ông thӵc quý ta, hãy nói ý nghĩ của ông cho ta rõ. IAGO - Thưa chủ suý, ngài cũng hiểu tôi rất kính yêu ngài. OTHELLO - Ta cũng nghĩ thế, vì ta biết ông là người giàu lòng nhân ái và ngay thẳng, biết cân nhắc lời nói trước khi mở miệng hé môi; vì lẽ đó sӵ im lặng của ông lại càng làm cho ta thêm sợ hãi. Nhӳng biểu hiện đó ở một kẻ tráo trở gian dối vẫn chỉ là nhӳng trò quen thuộc, nhưng ở nhӳng kẻ công bằng chính trӵc, thì đó lại là nhӳng lời tố cáo thầm kín phát xuất từ con tim mà sӵ phẫn nộ đã không thể nào kìm hãm. IAGO - Về Cassio tôi dám thề rằng tôi vẫn coi ông ta là người lương thiện. OTHELLO - Ta cũng tin như vậy. IAGO - Bản chất con người thế nào thì vẻ ngoài tất phải bày ra thế ấy, hoặc người ta không thể nào thể hiện nhӳng tính tình người ta không có. OTHELLO - Phải, bản chất con người thế nào thì vẻ ngoài tất phải bày ra thế ấy. IAGO - Vì vậy tôi nghĩ rằng Cassio là con người lương thiện. OTHELLO - Không, không, trong lời ngươi vẫn còn điều gì giấu giếm. Ta yêu cầu ngươi khi có ý nghĩ nào nung nấu trong lòng, thì hãy nói cho ta hay, như nói với chính lòng ngươi vậy. Ngươi hãy nói nhӳng ý nghĩ dù xấu xa đến đâu, bằng ngay nhӳng lời xấu xa nhất. IAGO - Xin chủ suý tha lỗi cho tôi, dù đối với ngài bổn phận tôi là phải làm tròn mọi nhiệm vụ, nhưng thiết tưởng tôi cũng không phải ràng buộc vào nhӳng điều mà ngay kẻ tôi đòi cũng không bị chèn ép gò bó. Thổ lộ hết tư tưởng tôi ư? Bảo chúng xấu xa giả dối thì thế nào? Vì ở đâu có nhӳng đền đài cung điện mà lại không có rác bẩn ở trong? Ai có được tâm hồn trong trẻo mà bên cạnh nhӳng ý nghĩ công bằng lại không có nhӳng sӵ ngờ vӵc bất công cùng ngang nhiên ngӵ trị? OTHELLO - Iago, nếu ông biết bạn ông bị người xúc phạm mà lại lặng thinh không cho bạn rõ, thì ông thӵc phản bội bạn ông đó. IAGO - Xin ngài đừng buộc tôi phải thế, rất có thể tôi ức đoán sai lầm, (vì thú thӵc bản tính tôi đa nghi hay thấy ở đâu cũng là gian dối, và lòng tôi thường ghen tuông mà hay tưởng ra nhӳng lỗi lầm không có). Tôi xin ngài hãy khôn ngoan tỉnh táo đừng để tâm cũng đừng chuốc lấy dày vò vì nhӳng nhận xét lung tung không chắc chắn của một kẻ thường phán đoán hồ đồ như thế. Để cho ngài biết rõ nhӳng ý nghĩ của tôi thì thӵc là một điều chẳng hay gì cho lợi ích, cho tâm hồn ngài đang yên tĩnh êm vui, cho lòng tôi từ thiện trung thӵc, cho trí tôi khôn ngoan. OTHELLO - Người muốn nói gì vậy? IAGO - Thanh danh của con người dù của nam hay nӳ, thưa tướng quân thân mến, là kho tàng châu báu của tâm hồn; ai lấy cắp của tôi túi bạc là lấy cắp một vật không đáng kể, vì bạc này nào có nghĩa gì đâu, trước đây nó có là của tôi thӵc, nhưng nay lại là của hắn, mà trước nӳa hàng trăm ngàn kẻ khác cũng đã từng sai khiến nó trong tay. Nhưng thanh danh tôi nếu kẻ nào chiếm đoạt, tức là lấy của tôi một vật không giúp gì cho hắn được giàu sang, mà lại làm tôi rất mӵc nghèo nàn. OTHELLO - Trời hỡi, ta muốn rõ ý nghĩ của ngươi. IAGO - Ngài không thể nào hiểu được lòng tôi! Dẫu tim này có nằm trọng tay ngài nӳa; mà càng không bao giờ ngài hiểu được, chừng nào tôi còn giӳ nó trong ngӵc này. OTHELLO - Hừ! IAGO - Sӵ ghen tuông, thưa tướng quân, xin ngài hãy dè chừng, nó là con quỷ mắt xanh chỉ rình giễu cợt chính miếng mồi đã nuôi dưỡng nó. Kẻ bị cắm sừng sẽ vẫn còn vui sướng, khi đã chắc chắn số phận mình là thế và chẳng còn lưu luyến đứa phụ tình. Nhưng than ôi. Thương thay cho kẻ phải đếm từng giây phút khổ đau, vì tim yêu đương nhưng lòng nghi hoặc, trí ngờ vӵc mà tâm hồn vẫn chìm đắm say mê. OTHELLO - Ôi thӵc là khốn khổ. IAGO - Kẻ nghèo nàn mà tâm hồn thư thái là giàu có, là khá giàu rồi đấy! Nhưng kẻ nào dẫu giàu đến chín vạn mười muôn mà lúc nào cũng lo lắng bị nghèo, thì kẻ đó thӵc nghèo như mùa đông xơ xác. Ôi Thượng đế hãy cứu giúp nhӳng linh hồn nhân loại khỏi phải điều lồng lộn ghen tuông. OTHELLO - Sao kia! Dễ ngươi tưởng ta chịu sống cảnh đời ghen lộn, nhìn vầng trăng tròn khuyết đổi thay, lòng rộn thêm nghi ngờ mới nӳa. Không đâu, khi đã có điều gì ngờ vӵc, ta sẽ tìm phương giải quyết ngay thôi. Hãy biến ta làm loài dê chó, nếu tâm tư ta chỉ chứa đầy nhӳng nghi ngờ thắc mắc vì nhӳng lời bóng gió của ngươi. Bảo vợ ta mĩ miều xinh đẹp, thích đàn đúm rong chơi ca múa, thích ăn ngon nói năng phóng túng, không làm ta ghen tức được đâu. Ở con người đức hạnh nhӳng điều đó lại càng thêm tốt đẹp. Ta cũng không vì tài năng hèn kém mà mảy may e sợ, ngờ vӵc nàng không cùng ta chung thuỷ. Trong mắt xanh của nàng hình bóng ta đã lớn ([29]). Không Iago ạ! Ta muốn được mắt thấy trước khi ngờ vӵc, mà khi đã ngờ vӵc tất phải có bằng cớ rõ ràng; và khi đó thì chỉ còn một cách: rứt tơ vương hay thôi hết lòng ghen. IAGO - Tôi rất sung sướng thấy ngài như vậy, vì nghĩ rằng bày tỏ sӵ trung thành quý mến trong lúc này rất hợp lý hợp tình, chẳng còn phải e dè ngần ngại. Vì lẽ đó xin ngài hãy lắng nghe nhӳng ý kiến mà bổn phận buộc tôi phải nói. Tôi chưa nói gì đến chứng cớ vốn nhưng đối với phu nhân xin ngài hãy coi chừng đó([30]) xin nhận xét kӻ khi nàng gần gã Cassio. Hãy để mắt dò xem cho cẩn thận, đừng ghen tuông mà cũng chớ quá vô tình. Tôi không muốn để tâm hồn cao quý và dễ dãi của ngài vì rộng lượng mà bị người lường gạt. Xin ngài hãy coi chừng, tôi rất rõ phong tục quê hương tôi: các cô gái ở Venice ([31]) thường quen trốn chồng đi trăng gió, họ giấu chồng không cho biết mảy may, chuyện kín này chỉ có trời mới rõ; sao cho hành động của họ được kín đáo chứ không phải từ bỏ việc đang làm, ấy là phương xӱ thế của lương tâm họ. OTHELLO - Ông nói thӵc sao? IAGO - Nàng đã dối lừa cha để lấy ngài, và khi nào hình như nàng rùng mình sợ hãi diện mạo ngài, ấy là lúc nàng yêu ngài thắm thiết. OTHELLO - Thӵc có thế! IAGO - Như vậy hằn là ngài phải hiểu, tuổi còn trẻ mà nàng đã có thể làm vẻ ngoài vờ vĩnh, bịt mắt cha kín như bưng ([32]) khiến ông lão phải ngờ chuyện tình duyên là do bùa yêu ma quái. Nhưng kể ra tôi cũng thӵc là đáng trách, tôi cung kính cúi xin tướng quân xá lỗi cho tôi, đó cũng chỉ vì quá quý mến ngài thôi. OTHELLO - Ta sẽ hàm ơn ông mãi mãi. IAGO - Tôi thấy việc này đã làm bàng hoàng tâm trí tướng quân. OTHELLO - Không hề gì, không hề gì. IAGO - Thú thӵc rằng tôi rất ngại điều đó, tôi ước mong tướng quân sẽ coi nhӳng lời tôi nói là xuất phát từ tấm lòng quý mến tướng quân. Nhưng tôi thấy như tâm thần ngài đã xúc động. Xin tướng quân chớ vì lời tôi nói đi quá sӵ nghi ngờ mà gây to chuyện. OTHELLO - Ta sẽ không thế đâu! IAGO - Nếu ngài lại hành động như vậy, thì thành ra nhӳng câu nói của tôi, tất đưa đến nhӳng kết quả xấu xa mà bản tâm tôi không định. Cassio là người bạn quý của tôi. Nhưng thưa ngài... tôi thấy như ngài đã xúc động. OTHELLO - Không, không quá xúc động đâu ta vẫn tin Desdemona chung thuỷ. IAGO - Mong rằng nàng cứ thuỷ chung được mãi, và cũng mong ngài cứ sống mãi được với niềm tin ấy! OTHELLO - Tuy nhiên tâm tính con người cũng có thể sa ngã được lắm! IAGO - Vâng, chính vấn đề là như vậy. Tôi xin mạn phép ngài được nói điều này: nàng đã từ chối bao chỗ cầu hôn, toàn nhӳng nơi cùng xứ sở quê hương, cùng màu da đẳng cấp với nàng, nhӳng điều mà ai chẳng thèm khát ước mơ! Hừm! Như thế cũng đủ bộc lộ một sở thích đồi trụy, một tinh thần bệnh hoạn, nhӳng ý nghĩ trái lẽ tӵ nhiên. Nhưng xin ngài thứ lỗi, tôi thӵc không chủ tâm nói riêng nàng như thế, tuy rằng tôi vẫn thấy e ngại, một khi sở thích của nàng trở lại bình thường hơn có thể lúc nào đó sẽ làm nàng so sánh tướng quân với các bạn đồng hương, và biết đâu chẳng xót xa hối tiếc. OTHELLO - Thôi đi đi, ngươi hãy đi đi, nếu ngươi còn nhận thấy điều gì khác hãy cho ta được biết rõ thêm. Dặn vợ ngươi phải dò xét để tâm. Thôi đi đi Iago! để ta được một mình. IAGO - Xin cáo từ chủ suý Iago bước đi… OTHELLO - Tại sao ta lại đi lấy vợ? Anh chàng ngay thẳng này hẳn là còn trông thấy, còn biết nhiều hơn nӳa, hơn nhӳng điều hắn đã nói ra. IAGO quay lại - Thưa chủ suý, tôi mong mỏi, tôi thiết tha xin ngài đừng dò la việc này thêm nӳa, cứ để mặc thời gian giải quyết. Việc để Cassio đảm đương chức cũ là việc làm thích đáng công bằng, vì quả thӵc ông ta là người đủ khả năng làm trọn nhiệm vụ này, tuy nhiên nếu tướng quân cho là có lợi thì cũng nên hoãn việc đó một thời gian, bằng cách ấy tướng quân có thể nhận rõ thêm con người và thủ đoạn của Cassio. Tướng quân cũng nên để ý xem phu nhân có nài xin cho Cassio phục chức với tất cả nhiệt tình mạnh mẽ hay không? Lúc đó ta sẽ còn được thấy thêm nhiều điều nӳa. Trong khi chờ đợi tôi cầu xin ngài cứ nghĩ rằng tôi là người quá sợ hãi lo xa (vì thӵc tâm tôi cũng e như vậy), và xin ngài cứ coi như nàng vô tội. OTHELLO - Đừng ngại là ta không tӵ chủ được. IAGO - Một lần nӳa xin ngài cho tôi lui bước. Iago vào OTHELLO - Gã kia thӵc là người vô cùng ngay thẳng, với trí óc thông minh sáng suốt hiểu rõ hết nhân tình thế thái. Nếu nàng thӵc là con chim ưng phóng đãng, thì dù nhӳng sợi dây ràng buộc chân chim có là ngay nhӳng thớ thịt của trái tim ta nӳa, ta cũng sẽ vui lòng nổi hiệu còi cho nàng đi theo gió mưa lôi cuốn để tìm mồi trong mọi sӵ rủi may. Hay có thể vì da ta đen đủi, lời trò chuyện không du dương êm ái như nhӳng phường công tӱ gió trăng; hay vì bóng đời ta đã quá ngả dài xuống thung lũng thời gian. (Không! Tuổi ta nào đã đến lúc về chiều). Mà nàng đã xa ta. Ta đã bị lừa dối. Từ nay đời ta chỉ còn nguồn an ủi là ghê tởm, là khinh ghét nàng thôi. Ôi tình duyên sao thống khổ, nhӳng con người mӻ miều đó ta chỉ có thể làm chủ thân thể mà không làm chủ được nhӳng ham mê ước muốn của họ. Ta thà chịu làm loài cóc nhái sống bằng hơi xú uế trong hang cùng hốc thẳm, còn hơn phải nhường một phần trong con người mà ta yêu dấu cho kẻ khác tӵ do sӱ dụng. Tuy vậy từ xưa định mệnh phũ phàng của nhӳng đấng vĩ nhân vẫn là không được may mắn như các kẻ tầm thường. Điều đó cũng giống như sӵ chết là số phận không thể nào tránh được. Ngay từ khi cất tiếng khóc chào đời, hoạ bị phụ tình đã dành cho ta ở trong số mệnh. Nàng đã đến kia rồi! Desdemona và Emilia ra - Nếu nàng thӵc là con người phản phúc, thì trời xanh kia đã tӵ giễu mình sao! Ta không thể nào tin như thế được. DESDEMONA - Thế nào Othello yêu dấu của em, bӳa tiệc trưa tướng quân mời nhӳng nhà quý tộc trên đảo đã sẵn sàng, và tất cả đang chờ đợi tướng quân. OTHELLO - Thӵc tôi đáng trách vô cùng. DESDEMONA - Sao giọng tướng quân lại lạc đi như vậy? Hay tướng quân thấy khó chịu trong mình? OTHELLO - Đây này, ta thấy trong đầu váng vất. DESDEMONA - Chắc là do thức đêm nhiều quá, nhưng rồi cũng sẽ khỏi ngay. Để yên em buộc chặt trán cho, chỉ một giờ là khỏi thôi mà! OTHELLO - Em buộc chiếc khăn này nhỏ quá. Thôi cứ để mặc nó, chúng ta cùng vào nhà đi. DESDEMONA - Em rất buồn thấy chàng khó ở. Othello và Desdemona vào EMILIA - Sung sướng quá ta đã nhặt được chiếc khăn này, do ông Moor tặng nàng làm kỷ vật đầu tiên, đã bao lần ông chồng “cám hấp” của ta đã tán ta ăn cắp vật này, vật của lòng tin mà nàng thường yêu quý và luôn luôn giӳ ở bên mình để cùng nó chuyện trò âu yếm, (vì chính tướng quân cũng vẫn từng căn dặn: khăn này nàng đừng có rời xa). Ta sẽ cho thêu một chiếc y như vậy rồi sẽ đưa Iago. Anh chàng dùng nó để làm gì hoạ có trời chứ ta nào biết được. Ta chỉ cốt làm ông chồng được thoả tính lạ đời thôi. Iago ra IAGO - Thế nào? Chị chàng làm gì một mình ở đây thế? EMILIA - Đúng gắt gỏng mắng mỏ gì em nӳa. Em có cái này tặng anh đây. IAGO - Cái để tặng anh ư? Điều đó thì rất thường rồi... EMILIA - Thường làm sao? IAGO - Thường là có một cô vợ ngu xuẩn. EMILIA - Chỉ có thế thôi ư? Thế bây giờ anh sẽ cho em gì nhé, nếu em đưa anh chiếc khăn này. IAGO - Khăn nào? EMILIA - Khăn nào à? Khăn ông Moor trao tặng buổi đầu tiên cho Desdemona mà anh vẫn thường xui em lấy cắp ấy mà. IAGO - Đã ăn cắp được của nàng rồi à? EMILIA - Không phải thế, mà do nàng đã vô ý đánh rơi, may lúc đó em đứng gần ngay đấy nên nhặt được. Nó đây này. IAGO - Ô cô vợ ngoan của tôi, đưa đây nào! EMILIA - Thế anh định dùng nó làm gì mà lúc nào cũng thúc em lấy cắp? IAGO - Không việc gì đến cô. EMILIA - Nếu không vì mục đích gì quan trọng, thì trả tôi đi. Tội nghiệp cho phu nhân, nàng sẽ đến phát điên phát dại khi thấy mình đã mất chiếc khăn. IAGO - Cứ làm như không biết gì cả, ta vẫn phải dùng đến nó. Thôi về đi để mình ta ở đây. Emilia vào - Ta sẽ bỏ rơi khăn này nơi Cassio ở, và để cho hắn vô tình lượm được. Ngay nhӳng việc nhỏ nhen vô nghĩa, nhẹ như không khí, đối với người đã mắc chứng ghen tuông cũng sẽ là nhӳng chứng cớ rõ ràng thuyết phục được hắn như nhӳng lời trong kinh thánh. Chiếc khăn này có thể giúp ta làm nên việc. Tên Moor xem ra đã đổi thay vì nhӳng lời độc địa của ta. Nhӳng ý tưởng hiểm sâu nguy hại mang tính chất độc dược trong mình tuy lúc đầu nếm thӱ có khó khăn, nhưng một khi đã nhiễm vào máu huyết tất bùng lên như nhӳng mỏ diêm sinh. Ta đã nói rất đúng. Hắn đã tới kia rồi!...Othello ra - Trên thế gian không còn liều thuốc ngủ, không còn liều ma tuý nào giúp được ngươi tìm thấy một giấc điệp êm đềm như đêm qua nӳa đâu. OTHELLO - Ha! Ha! Nàng phản bội ta ư? IAGO - Sao thế tướng quân? Tôi xin ngài đừng nghĩ tới chuyện ấy nӳa. OTHELLO - Thôi đi đi! Ngươi hãy bước đi! Ngươi đã giày vò cho lòng ta tê tái. Ta thề rằng dù có bị gạt lừa đến đâu chăng nӳa cũng còn hơn chỉ biết mập mờ. IAGO - Sao thế, thưa chủ suý? OTHELLO - Nàng lấy cắp của ta nhӳng giờ ái ân nhục thể, nhưng nào ta đã cảm thấy gì đâu? Ta không thấy, ta không suy nghĩ, thì điều này chẳng làm ta đau khổ. Trong đêm qua ta vẫn ăn ngon, ta vẫn ngủ yên, lòng ta vẫn thung dung thanh thản. Trên cặp môi son thắm của nàng ta không thấy dấu Cassio hôn hít. Kẻ mất cắp không biết mình mất cắp, tức như họ không mất một thứ gì miễn là ta đừng nói để họ hay. IAGO - Tôi rất đau lòng nghe thấy ngài nói thế! OTHELLO - Dẫu cho toàn quân trong trại, từ lính trơn đến khắp mọi người đã ôm nàng thưởng thức vẻ nõn nường mà ta lại không hay chi điều đó thì lòng ta còn sung sướng vô tư. Ôi! Từ nay, thôi vĩnh biệt tâm hồn xưa bình dị, niềm yên vui hạnh phúc bấy lâu! Thôi vĩnh biệt nhӳng đoàn quân nhung y hùng tráng, nhӳng chiến binh biến mưu đồ tham vọng thành đức tính cao cả của loài người! Thôi vĩnh biệt nhӳng chiến mã hí lồng, nhӳng điệu kèn vang thét khúc quân ca! Thôi vĩnh biệt nhӳng tiếng sáo chói tai, nhӳng tiếng trống om thòm như giục giã, nhӳng ngọn cờ mang phù hiệu oai nghiêm? Thôi vĩnh biệt nhӳng quân trang binh cụ, nhӳng ước vọng cao quý, sӵ kiêu hùng oanh liệt, cảnh tráng lệ huy hoàng của chinh chiến quang vinh! Thôi vĩnh việt nhӳng dụng cụ giết người mà cổ họng thường thét gào ghê rợn như tiếng hú của Thần Jupiter bất tӱ! Thôi vĩnh biệt! Othello, sӵ nghiệp ngươi kể từ đây chấm dứt! IAGO - Có thể thế được chăng, thưa chủ suý? OTHELLO - Đồ khốn kiếp! Mi hãy chứng tỏ vợ yêu ta là gái đĩ, mi phải làm rõ điều này, phải cho ta tận mắt nhìn chứng cớ, nếu không thì ta thề trên linh hồn bất diệt mi nên sinh ra làm kiếp chó còn hơn đương với cơn thịnh nộ trong lòng ta đang sôi sục bùng lên. IAGO - Sao việc lại có thể xảy ra đến thế được? OTHELLO - Phải cho ta nhìn rõ sӵ việc, hay ít nhất ngươi phải chứng tỏ điều đó, để không còn vướng víu chút nghi ngờ. Nếu không, sẽ rất khốn nạn cho đời mi! IAGO - Trời, chủ suý kính mến của tôi. OTHELLO - Nếu ngươi đã vu khống nàng và dày xé tim ta, thì ngươi cứ thôi đừng cầu chúa, từ bỏ hết nhӳng ăn năn trắc ẩn! cứ chồng chất mọi khủng khiếp lên đầu mọi khủng khiếp; phạm nhӳng việc đến trời xanh cũng phải rùng mình rơi lệ, đến thần đất cũng phải hoảng hốt hãi hùng; vì ngươi không thể nào ghi vào bản án đầy ải ngươi xuống địa ngục tối tăm, một tội nào lớn hơn tội ấy. IAGO - Ôi Thượng đế, con xin Người hãy che chở cho con. Thưa chủ suý, ngài còn là người nӳa không? Ngài còn có linh hồn hay cảm giác nӳa không? Thôi chào ngài, xin nhận lấy chức tước tôi trao trả lại. Ôi ta thӵc là kẻ ngu ngốc khốn khổ, lại đi biến lòng lương thiện của ta thành tội lỗi. Ôi cõi đời ma quỷ! Hỡi thế gian hãy nhớ lấy. Hãy nhớ lấy. Nguy hiểm thay cho ai ngay thẳng thӵc thà. Thôi, âu cũng là bài học đáng cho tôi ghi nhớ. Xin cảm ơn ngài. Từ nay tôi chẳng dám kết giao cùng ai nӳa, vì tình yêu bạn đã gây ra sӵ nhục mạ này. OTHELLO - Không, ở lại đây đã, anh phải là người lương thiện. IAGO - Không! Tôi cần phải là người khôn ngoan. Vì lương thiện chỉ là điên rồ ngu dại, làm ta mất nhӳng người bạn ta vẫn thường gắn bó. OTHELLO - Trời hỡi trời ? Ta vừa nghĩ vợ ta ngay thẳng, ta vừa ngờ vợ ta gian tà, ta vừa nghĩ lời ngươi hӳu lý, ta vừa ngờ lời ngươi sai lầm, Iago! Ta muốn có thêm chứng cớ. Tên nàng ([33]) đối với ta mới đây tươi thắm như vẻ mặt Diane thần nӳ ([34]), nhưng bây giờ sao nhọ nhem tăm tối như mặt mày ta đen đủi xấu xa. Thà ta bị gươm đâm thừng trói, bị lӱa thiêu hay độc dược giày vò, bị nhấn chìm trong dòng sông ngột ngạt…([35]), còn hơn để việc này dằn vặt. Iago! Ta muốn rõ hẳn hoi sӵ việc. IAGO - Tôi biết rằng sӵ tức giận đang đục ruỗng lòng ngài, tôi hối hận đã để ngài hay biết việc này, ngài muốn rõ hẳn hoi chứng cớ? OTHELLO - Ta muốn ư? Không, ta cần có. IAGO - Vâng kể ngài cũng có thể... nhưng làm thế nào? Làm thế nào để biết rõ. Ngài có muốn đứng há mồm chứng kiến cảnh hai người đứng ôm ấp dâm ô? OTHELLO - Ta muốn ư? Không, ta cần có. IAGO - Tôi nghĩ đó cũng là một việc khó khăn khiến được họ diễn cảnh này trước mắt. Nếu có con mắt trần tục nào khác đã thấy họ chung gối chung chăn thì quỷ thần trừng phạt chúng cho rồi. Như vậy thì làm sao bây giờ, thưa ngài nhỉ? Không thể nào ngài nhìn thấy cảnh này, dù cho chúng hấp tấp như loài dê, nóng nảy như giống khỉ, dâm dục như con chó sói trong cơn động đӵc, đẫn đờ như kẻ ngu dại lúc say sưa. Tuy nhiên nếu nhӳng sӵ phỏng chừng ức đoán dӵa vào nhӳng tình tiết hiển nhiên đưa ta đến ngưỡng cӱa của chân lý, nếu như thế đủ để ngài xác tín, thì rồi đây ngài rất có thể sẽ hài lòng. OTHELLO - Hãy cho ta chứng cớ nói rõ việc nàng phản bội. IAGO - Tôi thӵc không muốn nhúng tay vào việc đó nhưng vì lòng quý mến ngay thẳng xuẩn ngu, nên đã chót đâm lao thì cũng phải theo lao. Đêm mới đây tôi ngủ cùng phó tướng, nhưng vì đau răng làm tôi khó chịu không sao chợp mắt. Có hạng người tâm hồn hớ hênh, trong giấc mơ thường lảm nhảm chuyện mình, chính ông Cassio thuộc loại đó. Trong giấc ngủ ấy tôi đã nghe ông ta nói: “Em Desdemona thuỳ mị của anh, hai ta cần thận trọng giấu kín chuyện yêu đương” và rồi thưa ngài, ông ta nắm chặt, siết tay tôi mà thổn thức rằng: “Ôi! Toà thiên nhiên nõn nà của tôi”, rồi ông ta rít chặt môi tôi như muốn nhổ phăng nhӳng chiếc hôn mọc rễ trên môi, rồi lại gác chân lên đùi tôi, rồi hôn hít, rồi thở than nguyền rủa: “Số mệnh ác nghiệt đã đày đoạ em vào tay tên Moor đen đủi”. OTHELLO - Thӵc là gớm ghiếc, thӵc là quái quỷ. IAGO - Nhưng dù sao đó chỉ là chuyện mộng mị. OTHELLO - Nhưng nó là sӵ tố cáo một hành động đã xảy ra, là một dấu hiệu xấu xa dù chỉ là giấc mộng ([36]). IAGO - Và điều này đã góp thêm tang chứng, cho nhӳng bằng cớ khác còn ít ỏi mong manh. OTHELLO - Ta muốn xé nàng ra muôn mảnh. IAGO - Khoan đã, ngài cần phải thận trọng. Chừng nào ta còn chưa nhìn thấy sӵ việc, thì nàng có thể còn là người ngay thẳng. Nhưng xin ngài hãy cho tôi biết rõ đôi khi có lúc nào ngài trông thấy chiếc khăn tay có thêu một chùm hoa dâu ở tay phu nhân không? OTHELLO - Ta đã cho nàng một chiếc khăn như vậy; đó là tặng vật buổi ban đầu. IAGO - Tôi không biết điều này đấy. Nhưng hôm nay tôi đã trông thấy Cassio cầm trong tay một chiếc khăn như vậy, tôi dám chắc khăn đó của phu nhân. OTHELLO - Nếu thӵc là chiếc khăn đó thì... IAGO - Là khăn đó hay chiếc khăn nào khác thì cũng vẫn là vật sở hӳu của nàng, và như vậy khăn đó cùng bao chứng cớ khác cáo giác nàng đã phản bội tướng quân. OTHELLO - Ôi tên khốn nạn kia sao mi không có ngàn kiếp sống, vì một đời người thӵc nghèo nàn ít ỏi, không đủ cho ta rӱa hết hận thù. Bây giờ ta đã nhìn thấy rõ, đó quả là sӵ thӵc hiển nhiên ([37]), hãy trông đấy Iago, tất cả tình yêu đương cuồng dại ta tung đi cho tan biến trong thinh không. Thôi hết rồi tình yêu, hãy vùng lên sӵ trả thù đen tối từ cùng cực của cõi âm sầu thẳm ([38]). Ôi tình yêu, ngươi phải nhường ngai vàng mũ miện cho lòng căm thù tàn bạo trong tim ta. Ngӵc ta hãy trương to lên, vì giờ đây ngươi chỉ còn chứa đӵng toàn lưỡi rắn đầy nọc độc ghê hồn. IAGO - Tuy nhiên xin ngài hãy nguôi giận. OTHELLO - Máu! Máu Máu! IAGO - Ngài hãy bình tĩnh, ngài có thể đổi thay ý nghĩ. OTHELLO - Không bao giờ đâu Iago ạ! Cũng như dòng nước giá băng cuồn cuộn, từ biển Pontic xuôi về Propontic rồi chảy tới biển Hellespont ([39]) có bao giờ ngược dòng trở lại. Cũng như vậy nhӳng ý nghĩ đẫm máu của ta, với bước đi hung bạo, không bao giờ ngoái lại nhìn sau, không bao giờ hạ dòng trở về tình yêu cũ đớn hèn cho đến khi trôi hết vào biển thù bao la sâu thẳm ([40]). Dưới vòm trời thăm thẳm màu cẩm thạch, tôi xin trang nghiêm kính cẩn cúi đầu, nguyện sẽ giӳ mãi lời thề thiêng liêng sắt đá. Quỳ xuống IAGO - Xin ngài đừng đứng dậy vội, hỡi hào quang bất diệt trên đầu, hỡi vạn vật vây quanh ta. Quỳ xuống - Hãy chứng giám cho lời Iago tuyên thệ; tôi nguyện sẽ đem hết ruột gan tâm trí, hết sức lӵc để giúp Othello, con người bị phản bội. Dù chủ súy có ra lệnh thế nào chăng nӳa, dù đó là nhӳng lệnh truyền đẫm máu, đối với tôi tuân lời ngài là bổn phận thiêng liêng. Hai người đứng dậy OTHELLO - Ta đón nhận lòng quý mến của ông, không phải bằng nhӳng lời cảm ơn trống rỗng, nhưng bằng các việc làm đền đáp, và ngay lúc này ta muốn thӱ thách lòng tận tụy ấy. Trong vòng ba ngày nӳa hay đến đây báo cho biết: Cassio đã chấm dứt cuộc đời. IAGO - Bạn tôi phải chém theo ngài đòi hỏi, nhưng còn nàng, xin cứ để nàng sống. OTHELLO - Quỷ thần đầy đoạ con đĩ dâm ô đó. Đầy đoạ nó! Đầy đoạ nó! Thôi chúng ta hãy ra khỏi chỗ này. Ta sẽ tìm cách hạ thủ nhanh chóng con quỷ xinh đẹp ấy. Từ nay Iago ông sẽ là phó tướng của ta. IAGO - Tôi xin trọn đời trung thành với chủ suý Cả hai cùng vào CẢNH 4 Trước lâu đài Desdemonal Emilia và hề ra DESDEMONA - Này chú, chú có biết ông phó tướng Cassio* “trú” ngụ ở đâu không? HỀ - Tôi không dám nói “chú” ông ta ngụ ở đâu cả. DESDEMONA - Thế nào? Chú nói sao? HỀ - Ông ta là quân nhân, mà nếu nói “chú” quân nhân ngụ ở đâu thì sẽ bị người ta chọc cho thủng ruột ra. DESDEMONA - Gớm rõ chú! Ta hỏi là ở đâu mà. HỀ - Tâu với bà rằng ông ấy ở đâu, tức là tâu với bà rằng chính nơi tôi ở đó ([41]). DESDEMONA - Chú nói thế thì còn ai hiểu được nӳa. HỀ - Tôi chẳng biết ông ta ở đâu cả, mà dẫu cho tôi có bịa ra một nơi nào đó, và bảo rằng ông ta ở đây hay ở kia thì cũng vẫn là ở trong cổ họng tôi thôi. DESDEMONA - Chú đã xưng như thế rồi thì liệu chú còn đi khuyên giáo được vài lời dạy bảo của thiên hạ nӳa không? ([42]) HỀ - Tôi đi vấn đáp giáo lý với khắp bàn dân thiên hạ để biết ông ấy ở đâu, như thế nghĩa là đặt nhӳng câu hỏi rồi trả lời ngay theo lời họ. DESDEMONA - Tìm ông ấy lại đây và nói rằng tôi đã làm xiêu lòng chủ suý giúp ông ta rồi đấy, hy vọng rồi đây mọi việc đều tốt đẹp. Hề - Việc này nằm trong khả năng trí óc của con người. Ấy chính vì thế mà tôi sẽ cố gắng hết sức làm thӱ xem sao. Hề vào DESDEMONA - Liệu tôi mất chiếc khăn ấy ở đâu Emilia? EMILIA - Tôi không được rõ, thưa phu nhân*. DESDEMONA - Emilia ạ! Thà tôi mất cả túi đầy vàng quý. May thay Othello cao cả của tôi lại là người có tính tình ngay thẳng, không ti tiện như mọi kẻ luông tuồng; chứ không thì hẳn việc này sẽ làm chủ suý, nẩy sinh ra nhӳng ý nghĩ nhỏ nhen. EMILIA - Ông ấy không có máu ghen ư? DESDEMONA - Ai? Tướng quân ấy à? Tôi nghĩ rằng mặt trời nơi tướng quân sinh trưởng đã làm khô cạn hết nhӳng tính này rồi. ([43]) EMILIA - Kìa tướng quân đã đến. DESDEMONA - Tôi sẽ chẳng rời tướng quân, cho đến khi ngài phải cho Cassio phục chức. Othello ra DESDEMONA - Tướng quân có được mạnh không? OTHELLO - Vẫn mạnh phu nhân yêu dấu của ta - Ôi nỗi niềm này biết giấu sao cho được - Desdemona, sức khoẻ em ra sao? DESDEMONA - Thưa tướng quân yêu dấu, em vẫn bình thường. OTHELLO - Nàng hãy đưa tay ta xem, bàn tay của nàng ẩm ướt lắm. DESDEMONA - Tay của em chưa hề bị thời gian hay đau thương ghi lại dấu vết. OTHELLO - Nhӳng đường này chứng tỏ một tâm hồn quảng đại một trái tim phóng khoáng nóng hổi, nóng hổi và ẩm ướt, bàn tay này chỉ rõ cho nàng biết: phải từ bỏ nhӳng hành vi phóng túng buông tuồng, phải biết kiêng khem chay tịnh, phải hãm mình khổ hạnh lâu dài, phải sớm tối vào ra cӱa Chúa, vì đây này, một con quỷ đẫm mồ hôi có thói quen chống đối và phản phúc. Đây là một bàn tay tốt, một bàn tay thẳng thắn. DESDEMONA - Thӵc thế, tướng quân có thể nói như vậy, vì đây là bàn ta đã dâng trái tim em. OTHELLO - Một bàn tay phóng túng, trước kia trái tim người trao tặng cùng với bàn tay, nhưng bây giờ đã khác, được bàn tay mà vẫn không có trái tim. ([44]) DESDEMONA - Em chẳng biết chuyện ấy đâu, em chỉ muốn nhắc chàng đến lời hứa cũ. OTHELLO - Lời hứa nào? Con chim bé nhỏ của ta. DESDEMONA - Em đã sai người tìm Cassio đến gặp chàng. OTHELLO - Ta đột nhiên thấy trong người choáng váng. Em hãy đưa ta mượn chiếc khăn. DESDEMONA - Đây! Thưa tướng quân. OTHELLO - Cái khăn ta đã tặng em kia mà? DESDEMONA - Khăn đó em không đem theo. OTHELLO - Không à? DESDEMONA - Vâng, thưa tướng quân. OTHELLO - Thật là một lỗi lầm đáng trách. Chiếc khăn ấy do người đàn bà Ai-cập biếu mẹ ta; bà ta là một người phù thủ hầu như đọc biết được ý nghĩ của người đời. Bà ấy có bảo mẹ ta rằng khi nào bà còn chiếc khăn đó, thì còn giӳ được vẻ duyên dáng yêu kiều và chinh phục được tình yêu của cha mãi mãi. Nhưng nếu đánh mất hay tặng nó cho ai, thì cha tôi chỉ thấy người đáng khinh khi ghét bỏ, rồi tâm trí cha tôi sẽ mải mê theo đuổi nhӳng hình bóng khác. Lúc chết đi mẹ ta có trao lại và dặn rằng: khi nào ta đã thành duyên phận với ai thì hãy tặng cho nàng chiếc khăn tay đó, và ta đã làm đúng như lời mẹ dặn. Vậy nàng hãy giӳ gìn lấy nó, coi như một người yêu dấu, như con ngươi quý báu của nàng. Nếu để mất hay tặng nó cho người khác, thì thảm hoạ khôn lường sẽ xảy tới trên thế gian không có gì so sánh nổi. DESDEMONA - Thế kia ư? OTHELLO - Thӵc như vậy, trong sợi tơ của chiếc khăn có ma lӵc nhiệm màu, một nӳ đạo sĩ trải thời gian hai trăm vòng mặt trời xoay quanh thế gian vĩnh cӱu đã dệt chiếc khăn ấy trong lúc xuất thần nhập định, để tiên tri mọi việc ở trên đời. Nhӳng con tằm nhả tơ dệt lụa đã được yểm phép thần linh diệu, và chiếc khăn đã được nhuốm bằng máu nhӳng trái tim khéo ướp của nhӳng nàng thiếu nӳ tiết trinh. DESDEMONA - Thӵc ư? Đúng thế chăng? OTHELLO - Đúng thế đấy. Nên em phải giӳ gìn cẩn thận. DESDEMONA - Giá Thượng đế đừng bao giờ cho em nhìn thấy nó. OTHELLO - Tại sao thế? DESDEMONA - Sao chàng lại dồn dập, giận dӳ vậy? OTHELLO - Chiếc khăn mất rồi chăng? Không còn nӳa ư? Hãy nói đi, em không còn giӳ nӳa phải không? DESDEMONA - Cầu chúa thương đến chúng con! OTHELLO - Nàng nói gì? DESDEMONA - Thưa tướng quân, nó không mất, nhưng nhỡ mất thì có sao không? OTHELLO - Thế nào? DESDEMONA - Em nói rằng nó không mất mà! OTHELLO - Hãy đi tìm đi, ta muốn nhìn thấy chiếc khăn ngay. DESDEMONA - Em có thể tìm thấy được, nhưng bây giờ thì em chưa muốn. Đây hẳn là mẹo để làm em quên lãng nhӳng điều em đang cầu khẩn tướng quân. Em xin chàng hãy phục chức cho Cassio. OTHELLO - Mau tìm cho ta chiếc khăn tay đó, tâm tư ta đang đầy sợ hãi lo âu. DESDEMONA - Thưa phu quân, chàng sẽ chẳng bao giờ tìm thấy được người có đủ khả năng như vậy nӳa. OTHELLO - Chiếc khăn tay! DESDEMONA - Một người vì yêu quý phu quân, mà cả đời đã gắn bó số mệnh với chàng, cùng chàng chia sẻ bao gian lao thӱ thách. OTHELLO - Chiếc khăn tay! DESDEMONA - Phu quân thӵc đáng trách vô cùng. OTHELLO - Thôi đi đi! Othello vào EMILIA - Người như thế mà bảo chẳng ghen tuông? DESDEMONA - Tôi chưa từng thấy tướng quân như thế bao giờ. Chiếc khăn này chắc có điều kỳ lạ, thӵc khổ cho tôi đã vô tâm đánh mất. EMILIA - Một hai năm sao đủ rõ lòng người, đàn ông tất cả chỉ là nhӳng bao tӱ và chúng ta là nhӳng đồ ăn thức nhắm để cho họ ngấu nghiến say sưa, nhưng đến khi đã chặt dạ rồi, họ giở mặt chán chường xua đuổi. Iago và Cassio ra - Nhưng kìa, Cassio và nhà tôi đã tới! IAGO - Chẳng tìm đâu cách nào khác nӳa, chỉ có nàng mới giúp được việc này, kìa may quá! Ông hãy đến gặp nàng mà cầu khẩn đi. DESDEMONA - Chào ông Cassio thân mến. Có tin gì mới về chuyện của ông thế? CASSIO - Thưa phu nhân, vẫn chỉ là công việc cũ tôi cầu xin phu nhân dùng cách nào hiệu lӵc để giúp tôi sống lại, được đứng trong hàng nhӳng người chủ suý tin yêu. Đối với chủ suý, xưa nay tôi vẫn một lòng một dạ tôn kính trung thành. Tôi không muốn chờ lâu hơn nӳa. Nếu lỗi lầm của tôi trầm trọng đến nỗi tất cả nhӳng công lao quá khứ, nhӳng đau đớn ưu phiền hiện tại, nhӳng thiện ý trong tương lai, đều chẳng được lòng tin của chủ suý, nếu như thế, cứ cho tôi biết rõ thì tôi còn thấy được vài điều lợi ích; vì tôi sẽ đành lòng chịu đӵng, sẽ dấn thân vào con đường nào khác, phó mặc cho số phận rủi may. DESDEMONA - Cassio thӵc rất mӵc trung kiên, nhưng chao ôi, lời biện hộ của tôi lúc này chẳng được người đáp lại, chồng tôi chẳng còn là chồng tôi nӳa. Mà tôi cũng chẳng nhận ra được tướng quân, nếu vẻ mặt cũng theo tính tình người thay đổi. Tôi liệu có được các thiên thần che chở như ông đã được tôi giúp đỡ hết lòng. Ôi chỉ vì lời tôi nói thӵc thà thẳng thắn, tôi đã thành cái đích cho lӱa giận của tướng quân. Ông cũng cần kiên nhẫn ít lâu, tôi sẽ làm tất cả nhӳng gì tôi làm được. Làm cho ông hơn cả cho chính tôi, ông hãy tạm vui lòng như thế đã. IAGO - Chủ suý tức giận ư? EMILIA - Tướng quân vừa đi khỏi đây xong, và quả thӵc người có vẻ bӵc dọc khác thường. IAGO - Chủ suý có thể tức giận ư? Tôi đã từng trông thấy như thế khi súng thần công bắn tung nhӳng hàng quân của chủ suý lên không, và đùng đùng như loài ác quỷ, giật người em ruột thịt trong cánh tay người, như lúc ấy mà người còn tӵ chủ, thế mà bây giờ lại giận dӳ được ư? Chắc hẳn phải có việc quan trọng xảy ra, tôi phải đi tìm gặp tướng quân ngay. Nếu chủ suý đã nổi cơn nóng giận thì chắc phải có một nguyên cớ nào đây. Iago vào DESDEMONA - Tôi xin ông giúp cho, chắc hẳn có tin quốc sӵ từ Venice đưa tới, hay có một âm mưu nào chưa kịp bùng nổ mà đã được khám phá ra ở Cyprus, làm tướng quân rối loạn cả tâm thần minh mẫn. Trong nhӳng trường hợp thế này, thì bản chất con người thường hay dằn vặt vì nhӳng chuyện nhỏ nhen, tuy việc lớn mới là mối quan tâm chính; cũng như khi ta có ngón tay đau, nó làm đau lây sang phần lành mạnh khác. Không, ta cần hiểu rằng: người ta đâu phải là thần thánh, mà chúng ta cũng chẳng nên đòi hỏi họ sӵ ân cần săn sóc như trong buổi tân hôn. Emilia hãy trách mắng ta đi, ta là một nӳ quân nhân vô kỷ luật. Trong ý nghĩ, ta đã trách tướng quân không tốt với mình. Nhưng giờ đây ta đã nhận ra: ta đã đi mua chuộc chứng gian, ta đã kết tội chàng bất công phi lý. EMILIA - Cầu trời việc này đúng như phu nhân đã nghĩ, đây chỉ là công việc quốc gia chẳng phải do nghĩ ngợi ghen tuông, hãy hờn dỗi với phu nhân như thế. DESDEMONA - Than ôi. Lạy Chúa xưa nay có bao giờ tôi gây cho chàng nguyên cớ nào đâu. EMILIA - Nhưng đối với nhӳng con người ghen tuông họ chẳng vừa lòng với câu trả lời đó. Họ ghen tuông mà chẳng cần nguyên cớ, vẫn cứ ghen chỉ vì họ hay ghen. Thói ghen tuông là một con quỷ dӳ, tӵ hình thành và tӵ nó sinh ra. DESDEMONA - Cầu trời đuổi con quỷ đó khỏi tâm trí của chàng. EMILIA - Lạy chúa phù hộ cho phu nhân. DESDEMONA - Tôi sẽ đi tìm chủ suý, ông Cassio hãy dạo quanh đây một lát, nếu gặp lúc chàng dễ dãi tôi sẽ nhắc tướng quân lời cầu khẩn của ông, và sẽ cố gắng để việc này có kết quả. Desdemona và Emilia vào CASSIO - Xin chân thành cảm tạ phu nhân. Bianca ra BIANCA - Trời phù hộ cho anh Cassio thân mến. CASSIO - Sao em lại đến đây? Em có được khoẻ không Bianca xinh đẹp của anh? Em yêu quý, quả thӵc anh cũng đang định đến nhà em đây. BIANCA - Và em, em cũng đang đến đằng anh, anh Cassio, thế nào mà anh xa em hàng tuần lễ thế, bảy ngày bảy đêm liên tiếp, một trăm sáu mươi tám giờ liền. Nhӳng giờ phút xa cách người yêu thật chậm chạp gấp trăm lần thời gian trên đồng hồ. Ôi ngồi đếm từng giây phút mới khổ tâm làm sao. CASSIO - Bianca, em hãy thứ lỗi cho anh, thời gian này anh đang bị nhӳng ý nghĩ nặng nề dằn vặt. Nhưng rồi cũng có lúc nào thư thái, anh sẽ đền bù nhӳng phút giây xa cách. Em Bianca yêu quý, hãy thêu cho anh một chiếc khăn giống thế này. BIANCA - Ôi! Chiếc khăn ở đâu đấy, nó là kỷ vật của người tình mới chứ gì? Bây giờ tôi mới biết rõ nguyên nhân của bao ngày ngóng đợi. À ra kết quả là đưa đến cái này đây. Được rồi! Được rồi! CASSIO - Thôi xin cô, xin cô! Cái lối đoán già đoán non bẩn thỉu mà cô đã lấy của loài ma quỷ, cô hãy ném trả vào mặt nó ngay đi. Thế mà em đã ghen rồi! Lại cho chiếc khăn đó của cô nào tặng anh làm kỷ niệm. Không, chẳng phải thế đâu, Bianca ạ! BIANCA - Thế khăn đó của ai mới được chứ? CASSIO - Cũng chẳng biết nӳa, vì anh nhặt được nó trong buồng, mẫu thêu này anh thích vô cùng (trước khi có người đòi mà chắc là sẽ có) em hãy thêu hộ cho anh một chiếc khăn giống y như thế. Thôi, bây giờ em hãy về đi. BIANCA - Về à? Sao lại thế? CASSIO - Anh đang ở đây chờ gặp tướng quân, và nếu để ngài thấy em cặp kè bên cạnh thì việc này không lợi cho anh, mà anh cũng không thích thế. BIANCA - Tại sao? Em xin anh cho biết. ([45]) CASSIO - Như thế không phải là anh không yêu em đâu. BIANCA - Không! Như thế là anh không yêu em rồi, em muốn anh tiễn em vài bước nӳa cơ! Mà này anh ơi! Liệu đêm nay em có sớm được gặp anh không? CASSIO - Anh chỉ có thể tiễn em một quãng, vì anh phải chờ chủ suý ở đây, nhưng lát nӳa thế nào anh cũng sẽ gặp em ngay. BIANCA - Được rồi, thôi sӵ thể như thế em cũng đành vậy. Hai người cùng vào HỒI IV CẢNH 1 Trước lâu đài Othello và Iago ra IAGO - Tướng quân còn nghĩ thế không? OTHELLO - Còn nghĩ thế không à, Iago? IAGO - Hôn vụng trộm! OTHELLO - Hay là trần như nhộng, nằm cùng giường với một người đàn ông khoảng một giờ hay lâu hơn nӳa, mà không định làm điều mờ ám? OTHELLO - Trần như nhộng với một người đàn ông, Iago? Mà lại không nghĩ đến điều mờ ám? Đó chỉ là lối giả nhân giả nghĩa đối với loài yêu ma quỷ quái, còn ngay nhӳng kẻ có tư tưởng trắng trong đạo đức mà lại với bạn trai ăn ngủ cùng giường, thì khác gì để đống rơm gần nơi lӱa cháy ([46]) thì khác gì thӱ thách cả lẽ trời. IAGO - Nếu họ chẳng làm gì thì chỉ là tội nhẹ, nhưng nếu tôi tặng cho vợ tôi một chiếc khăn... OTHELLO - Rồi sao? IAGO - Khăn này sẽ là của nàng, thưa tướng quân, và nếu là của nàng thì tôi thiết nghĩ, nàng muốn tặng cho ai chẳng được. OTHELLO - Nhưng còn danh dӵ của nàng! Dễ nàng cũng có thể đem cho được chắc? IAGO - Danh dӵ ấy là phần tinh tuý ta không nhìn thấy; lắm kẻ tưởng như mình có, mà thӵc ra nào đã có đâu. Nhưng còn về chuyện khăn thì... OTHELLO - Trời ơi ! Ta muốn rằng ta quên được điều này. Ngươi bảo rằng...Ôi, việc này sao cứ lởn vởn trong óc ta như con quạ lởn vởn trên mái nhà người ốm báo trước nhӳng điều gở xấu, ngươi nói... hắn có chiếc khăn của ta. IAGO - Thưa vâng! Như thế thì đã hề gì? OTHELLO - Thế thì càng khốn nạn chứ sao! IAGO - Thưa sao? Nếu tôi nói với tướng quân rằng: tôi đã chính mắt trông thấy hắn làm ô uế danh dӵ của ngài, hay nghe thấy chính hắn nói; (trên đời này có nhiều kẻ vô sỉ khốn kiếp, sau khi đã khéo mưu mô quyến rũ """