"Kế Toán Vỉa Hè - Darrell Mullis PDF EPUB 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Kế Toán Vỉa Hè - Darrell Mullis PDF EPUB Ebooks Nhóm Zalo Darrell Mullis & Judith Orloff Trần Thanh Phong dịch KẾ TOÁN VỈA HÈ Đá Chanh ยอง 5K THỰC HÀNH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CĂN BẢN TỪ QUẦY BÁN NƯỚC CHANH THẾ GIỚI NHÀ XUẤT BÀN THẾ GIỚI GIVER KẾT ÁN VIA HE G GIVER THE ACCOUNTING GAME Copyright © 2008 by Darrell Mullis & Judith Orloff Bản Tiếng Việt @ 2023 by GIVER Books & Media Co., Ltd Nhà xuất bản Thế Giới xuất bản, bìa mềm, năm 2023. Không phần nào trong xuất bản phẩm này được phép sao chép hay phát hành dưới bất kỳ hình thức hoặc phương tiện nào mà không có sự cho phép trước bằng văn bản của Công ty TNHH Truyền Thông GIVER. Chúng tôi luôn mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp của quý vị độc giả để sách ngày càng hoàn thiện hơn. Được thành lập từ năm 2017 bởi những người trẻ yêu thích sách vở, GIVER luôn nỗ lực mang đến cho bạn đọc những quyển sách thật sự chất lượng. Chúng tôi nhắm đến dòng sách ứng dụng, thực tế, dễ đọc, dễ hiểu và phù hợp với đa số độc giả. Trong đó, GIVER luôn dành sự ưu tiên đặc biệt cho những tác phẩm được viết bởi tác giả trong nước, với văn phong gần gũi và dễ đọc. Nếu bạn đang ấp ủ viết một quyển sách, đừng ngần ngại liên hệ với GIVER ngay từ lúc có ý tưởng. ceo@giver.vn www.giver.vn (+84) 387 323 360 f/giver.vn Darrell Mullis & Judith Orloff Trần Thanh Phong dịch KẾT ÁN VỈA HÈ THỰC HÀNH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CĂN BẢN TỪ QUẦY BÁN NƯỚC CHANH THẾ GIỚI NHÀ XUẤT BẢN THẾ GIỚI GIVER Mục lục GIỚI THIỆU BÀI KIỂM TRA ĐẦU VÀO .......... 7 12 Chương 1: BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Chi phí sản xuất, giá vốn hàng bán và giá thành.... 14 Chương 2: BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH Lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng, 40 báo cáo thu nhập và dòng tiền..... Chương 3: KẾ TOÁN NỢ PHẢI TRẢ Các khoản vay, khoản phải trả, tín dụng và lợi nhuận giữ lại. ...... 54 Chương 4: KẾ TOÁN DỒN TÍCH VÀ KẾ TOÁN TIỀN MẶT Các khoản phải thu, chi phí nhân công, nợ khó đòi và chi phí trả trước. 72 Chương 5: BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHO CÔNG TY DỊCH VỤ Hạch toán thế nào khi không có Hàng tồn kho?... 116 Chương 6: ĐỊNH GIÁ HÀNG TỒN KHO FIFO và LIFO phương pháp nào phù hợp với bạn?... 129 Chương 7 BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ Tiền mặt, biến động lãi vay, vốn hóa và khấu hao tài sản cố định. 157 Chương 8: VÌ SAO BẠN CÓ DOANH THU, LỢI NHUẬN NHƯNG KHÔNG CÓ TIỀN? Tài sản ròng, tài sản ngắn hạn và phương pháp khấu hao nhanh. .... 198 Chương 9: KẾ TOÁN THUẾ VÀ THANH LÝ Thuế suất, thanh lý tài sản và lợi nhuận rồng sau thuế. ..... 229 Chương 10: PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH, CẢI THIỆN LỢI NHUẬN Xu hướng, ngành, đối thủ cạnh tranh và ra quyết định kinh doanh........ BÀI KIỂM TRA CUỐI KHÓA.......... BẢNG THUẬT NGỮ ........ 244 259 263 QUÀ TẶNG ĐỘC GIẢ ĐÍNH KÈM THEO SÁCH Quét QR Code để nhận quà tặng: Lưu ý: Nếu chưa nhận được quà tặng, vui lòng kiểm tra hộp thư spam. GIỚI THIỆU GIỚI THIỆU Con người học hỏi bằng cách nào? Có vô vàn câu trả lời và học thuyết khác nhau, từ di truyền cho đến chọn lọc tự nhiên, từ mô hình hóa đến trí tuệ cảm xúc. Nhờ vậy mà, đến thế kỷ 21, kho tàng tri thức về não bộ của chúng ta đã trở nên cực kỳ đồ sộ. Dù vậy ngay lúc này, bạn hãy tự hỏi “Mình học bằng cách nào?”. Đây chẳng phải là một câu hỏi thú vị hay sao? Bạn đang học cái gì? Bạn học bằng cách đọc, xem video hay sử dụng máy vi tính? Bạn có thể học kỹ năng giao tiếp mà không cần giao tiếp với người khác hay không? Bạn có thể thay đổi hành vi mà không cần một tấm gương chuẩn mực để noi theo không? Bạn có gặp ai đó truyền cảm hứng khiến bạn muốn thay đổi? Bạn có từng bắt chước ai chưa và kết quả ra sao? Tại sao bạn vẫn nhớ được lời bài hát đã nghe từ thời niên thiếu nhưng lại quên mất những gì sếp bạn vừa nói trong cuộc họp sáng nay? Câu hỏi này lại kéo theo nhiều câu hỏi khác. Bởi vì đặt câu hỏi chính là phương thức tư duy giúp chúng ta học tập tốt nhất. Bạn có nhớ người ta nói gì về năm đầu tiên của trẻ 7 8 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff nhỏ không? Chỉ trong vòng một năm ngắn ngủi đó, trẻ em học được nhiều điều hơn so với toàn bộ phần đời còn lại. Vậy mà trong năm đầu tiên, trẻ lại không thể đưa ra câu hỏi nào vì chúng chưa biết nói. Vậy thì, bọn trẻ học bằng cách nào? Liệu có manh mối nào để giúp người lớn học nhanh hơn, ghi nhớ thông tin mới lâu hơn và vận dụng ngay lập tức vào cuộc sống không? Mà những điều trên thì có liên quan gì đến bạn và cuốn sách này? Câu hỏi hay đấy! *** Chúng tôi viết cuốn sách này nhằm mang đến cho bạn một trải nghiệm học tập đặc biệt. Một trải nghiệm giúp bạn hiểu được những kiến thức kế toán cơ bản theo cách trực quan sinh động nhất. Chúng tôi gọi đây là phương pháp học tập tăng tốc. Phương pháp này sử dụng tất cả các giác quan cũng như các cảm xúc và kỹ năng tư duy phản biện của bạn. Bạn có nhớ hồi học mẫu giáo hoặc tiểu học không? Tôi cá rằng lớp của bạn tràn ngập màu sắc, hình vẽ, bản đồ, chữ cái và con số to đùng. Bạn thuộc làu bảng chữ cái qua lời bài hát. Bạn nhớ hết bảng cửu chương bằng cách đọc đồng thanh cùng đám bạn. Bạn cười rất nhiều. Và bạn vô cùng sáng tạo. Thế rồi những giờ học vui vẻ đó không còn nữa. Khi bạn bước vào cấp 2, cấp 3, lớp học lúc này chỉ toàn là những bài giảng khô cứng, bảng đen phấn trắng tẻ nhạt và cả đống kiến thức học vẹt. GIỚI THIỆU Bạn học để đối phó với các kỳ thi. Hậu quả là, hầu hết những kiến thức mà bạn đã nhồi nhét trong giai đoạn này đều rơi rụng hết. Nguyên nhân là vì những kiến thức đó đều chỉ đi vào phần trí nhớ ngắn hạn để bạn vượt qua bài thi và lên lớp mà thôi. Bạn hãy ngẫm mà xem, chúng ta gần như không quên đi bất kỳ kiến thức nào học được ở thời thơ ấu. Ở truong tiểu học, phần lớn kiến thức bạn học được đi thẳng vào trí nhớ dài hạn vì chúng được “tẩm ướp” bằng âm nhạc, màu sắc, chuyển động, mùi vị, cảm xúc cùng vô số trò chơi và niềm hứng khởi. Phương pháp học tập mà chúng tôi áp dụng trong cuốn sách này rất giống với cách mà bạn học hồi nhỏ. Chúng ta sẽ truy cập vào phần não có trí nhớ dài hạn bằng cách sử dụng cảm xúc bởi chúng ngụ ở cùng một nơi trong não của bạn - hệ viền. Theo cơ chế học tập của con người, chúng ta buộc phải tự mình khám phá thì mới hiểu sâu nhớ lâu. Chúng tôi thiết kế cuốn sách này để giúp bạn tự mình khám phá rất nhiều điều. Khi bạn đọc hết cuốn sách này thì lượng kiến thức kế toán mà bạn đã dung nạp sẽ tương đương một học kỳ đại học. Điều này nghe có vẻ phi lý phải không - nhất là với bộ môn khó nhằn như kế toán tài chính? Vô số người đã 10 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff bỏ cuộc hoặc nhường lại công việc kế toán cho các “chuyên giả”. Cuốn sách này dành cho tất cả những ai ghét công việc kế toán, những ai phải trầy trật học, hoặc những ai cảm thấy mình sẽ không bao giờ hiểu được lĩnh vực này. Chúng tôi nhận thấy hầu hết các phương pháp giảng dạy kế toán đều thất bại vì quá chú trọng vào tiểu tiết, cũng như không nêu ra được bức tranh toàn cảnh về cách thức mọi thứ vận hành và ăn khớp với nhau. Trong cuốn sách này, chúng tôi chỉ tập trung vào những khái niệm kế toán chủ chốt mà bất kỳ người làm kinh doanh nào cũng cần phải biết. *** Bạn sẽ hiểu được cấu trúc và mục đích của ba bản báo cáo tài chính quan trọng nhất là Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Bạn sẽ biết được các bản báo cáo này có mối quan hệ với nhau như thế nào. Bạn cũng sẽ hiểu rõ các khái niệm cơ bản của doanh nghiệp như giá vốn hàng bán, chi phí, nợ xấu, phương pháp kế toán dồn tích và phương pháp kế toán tiền mặt, FIFO và LIFO, vốn hóa và chi phí, khấu hao, cùng sự khác biệt giữa tiền mặt và lợi nhuận. Chúng tôi hứa sẽ trình bày tất cả các thông tin trên theo một cách vô cùng vui nhộn và dễ hiểu, giúp bạn có thể tham gia, tương tác và khám phá tất cả những điều quan trọng nhất của báo cáo tài chính. Cuốn sách này được thiết kế để bạn có thể vừa học vừa làm. Khi đọc cuốn sách này, bạn cũng đồng thời tham GIỚI THIỆU 11 gia một “trò chơi” thú vị. (Các đáp án đều có sẵn ở cuối mỗi chương, nhưng bạn nhớ là không được ăn gian đâu đấy!) Thật tốt nếu bạn hiểu được tất cả những thông tin đưa ra trong cuốn sách, nhưng rồi bạn sẽ làm gì với chúng đây? Ở chương cuối, chúng tôi sẽ trao cho bạn một vài công cụ phân tích tài chính. Để bạn có thể đưa ra những quyết định sáng suốt hơn cho công ty cũng như sự nghiệp của chính mình. Giờ đã đến lúc tận hưởng cuốn sách này rồi! Vừa học vừa chơi là cách thu nạp kiến thức tốt nhất. Rồi bạn sẽ bất ngờ với những điều mình đã học được trong một thời gian ngắn, nhiều hơn những gì bạn mong đợi đấy. Judith Orloff và Darrell Mullis 12 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff BÀI KIỂM TRA ĐẦU VÀO 1. Mục nào sau đây không có trong bảng cân đối kế toán? A. Tiền C. Tài sản B. Lợi nhuận gộp D. Nợ phải trả 2. Phương pháp kế toán nào phản ánh chính xác nhất khả năng sinh lời? A. Kế toán tiền mặt B. Kế toán dòng tiền C. Kế toán dồn tích 3. Phải thu khách hàng là: A. Tài sản C. Nợ phải trả B. Vốn chủ sở hữu 4. Thứ gì sau đây là quan trọng nhất đối với các hoạt động vận hành hàng ngày của một doanh nghiệp? A. Tài sản B. Lợi nhuận giữ lại C. Tiền 5. Khi nói về kết quả kinh doanh sau thuế là đang nhắc tới: A. Lợi nhuận ròng C. Lợi nhuận gộp 6. Chi phí trả trước là: A. Tài sản C. Nợ phải trả B. Tỷ suất lợi nhuận gộp B. Vốn chủ sở hữu BÀI KIỂM TRA ĐẦU VÀO 13 7. LIFO/FIFO là một phương pháp: A. Định giá hàng tồn kho B. Tính tỷ suất sinh lời C. Huy động vốn 8. Bạn sẽ tìm thấy mục nào trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh? A. Chi phí C. Nợ phải trả B. Tài sản cố định 9. Chi phí nào sau đây không ảnh hưởng đến tình hình tiền mặt của bạn trong công tác điều hành doanh nghiệp: A. Chi phí thuê tài chính B. Chi phí quảng cáo C. Chi phí khấu hao 10. Đáp án nào sau đây là một phương trình kế toán cơ bản: A. Giá trị tài sản ròng = Tài sản + Lợi nhuận B. Lợi nhuận gộp - Doanh thu = Tỷ suất lợi nhuận gộp C. Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu Đáp án 1. B 6. A 2. C 7. A 3. A 8. A 4. C 9. C 5. A 10. C 14 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff CHƯƠNG 1 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Chi phí sản xuất, giá vốn hàng bán và giá thành. ọn trẻ con ở Mỹ có vô vàn cách kiếm tiền. Chúng Bo có thể làm đủ mọi công việc như giao báo, trông trẻ, dọn tuyết, cắt cỏ, chăm sóc thú cưng hay cây kiểng. Nhưng có một công việc kinh doanh mà gần như đứa trẻ nào cũng đều đã từng thử qua. Một công việc kinh doanh mang đậm phong cách biểu tượng của nước Mỹ, giống như môn bóng chày hay món bánh táo mẹ làm. Đó là mở quầy nước chanh. Trong cuốn sách này, chúng tôi mời bạn trở về thế giới của tuổi thơ, với những quầy nước chanh và nắng vàng rực rỡ. Quầy nước chanh đó, nhỏ bé nhưng đầy kiêu hãnh, được bạn tự tay dựng nên bằng vài mảnh gỗ sơ sài. Đó là thời kỳ mà mối quan tâm lớn nhất của bạn là tiết kiệm đủ Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 15 tiền để mua một chiếc xe đạp, một món đồ chơi, hay học vẽ,... Đó là khi bạn bắt đầu có ý niệm mơ hồ về tiền bạc và háo hức muốn hiểu rõ mọi thứ về đồng tiền. Giờ là cơ hội để bạn quay trở về thời thơ ấu và học hỏi những kiến thức quan trọng của thế giới kinh doanh, một thứ ngôn ngữ có tên là Kế toán. Nào, bạn hãy chọn một nơi thật yên tĩnh. Hãy thả lỏng, đọc những dòng in nghiêng dưới đây, nhắm mắt lại và hình dung những điều bạn sẽ đọc. Khi đã sẵn sàng, bạn hãy chuyển sang phần tiếp theo, và phần tiếp theo nữa... cứ thế... cứ thế. từ từ quay ngược thời gian, trở về quá khứ... Hãy hình dung, bạn vẫn đang là một cậu nhóc loắt choắt, cao tầm một mét, đang ngày ngày cõng sách đến trường. Bạn còn nhớ ngôi trường tiểu học của mình trông như thế nào không? Đó là ngày cuối cùng của năm học. Nắng vàng rực rỡ chiếu xuyên qua những ô cửa nhỏ. Bạn đang háo hức chờ đợi tiếng trống tan trường. Bạn hừng hực khí thế. Trong mắt bạn, mọi giấc mơ đều có thể trở thành sự thật. Bạn tràn ngập ý tưởng, vô cùng tò mò, hứng khởi và tin rằng mình chắc chắn sẽ thành công. Hãy để hình ảnh này đọng lại trong tâm trí bạn, hít một hơi thật sâu và tận hưởng khoảnh khắc đó. Tiếng trống trường cũng reo vang. Bạn chào cô giáo, lao ra ngoài hoà mình vào đám bạn. Ngày hôm đó thật đẹp và vô cùng ấm áp. Trời trong xanh, cao vút. Bạn ngước mắt lên và 16 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff thấy một vài áng mây trắng bồng bềnh. Khung cảnh tươi đẹp như tranh. Đâu đó có tiếng trẻ con đang vui cười, tiếng máy cắt cỏ rầm rì và lũ chim hót líu lo. Bạn có thể ngửi thấy mùi cỏ tươi mới cắt cùng hương hoa thanh mát. Bạn cảm thấy thật tuyệt vời. Bạn về nhà. Nóng nực và háo hức, bạn hỏi: “Mẹ ơi, nhà mình có gì uống không ạ?”. Mẹ đáp: “Ôi may thế. Mẹ vừa mua chanh và đường. Mẹ con mình cùng vắt nước chanh nhả”. Bạn liền lấy ra một cái bình thật to, bắt đầu vắt chanh, cho đường và thêm rất nhiều đá lạnh. Một mẻ nước chanh ngon tuyệt cú mèo đã ra đời. Hè này chắc sẽ vui lắm đây! Bạn mang thành quả pha chế của mình ra vườn và thưởng thức dưới tán cây. Thật khó mà tưởng tượng trên đời lại có thứ nước chanh nào ngon như thế. Bạn chợt nảy ra một ý tưởng. Có lẽ khối người sẽ trả tiền để được thưởng thức món nước chanh ngon nhất thế giới này! Bạn sẵn sàng chưa nào? Bắt đầu thôi! Dựng quầy nước chanh là việc dễ như ăn kẹo. Trong kho nhà bạn đã có sẵn mọi thứ để dựng quầy nước chanh: hai thùng gỗ đang được đặt úp, vài hộp sơn cũ, chổi quét, một cái búa với vài chiếc đinh. Bạn hì hục dựng quầy suốt Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 17 hai tiếng đồng hồ và tự hào ngắm nhìn công trình vĩ đại của mình. Đây chính là cơ sở kinh doanh mới. Chà, nếu quầy nước chanh này mà là thứ hai thì chắc chẳng có quầy nào là Chủ Nhật! NƯỚC CHANH CI KÍNH MỜI CƠ 50 xem cốc Hình 1.1 Đây là quầy nước chanh của riêng bạn. Hãy tìm vài chiếc bút dạ, vài miếng hình dán và thoả thích trang trí nhé! Khi quầy hàng đã xong, chúng ta cần sản phẩm, mà sản phẩm tức là tiền. Bạn chạy vèo lên phòng ngủ, đập vỡ con lợn đất và lấy ra tất cả số tiền tiết kiệm bấy lâu nay. Òa! Được tận 5 đô-la! Tất cả đều là tiền xu. Bạn cảm thấy tiền xu thật phiền phức nên đã nhờ bố mẹ đổi chúng thành 5 tờ 1 đô-la mới cứng. Bạn cất 5 tờ đó 18 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff vào chiếc két chống trộm an toàn nhất thế giới: chiếc hộp đựng bánh mà mẹ bạn định vứt đi. Bạn muốn tất cả mọi người biết hộp bánh này giờ đây là bất khả xâm phạm, nên đã lấy bút dạ viết một dòng chữ rất to lên đó: TÀI SẢN CÁ NHÂN KHÔNG PHẬN SỰ MIỄN ĐỘNG VÀO! Năm tờ 1 đô-la của bạn giờ đây đã an toàn. Chúng ta gọi chúng là gì? TIỀN MẶT! Bởi sau này bạn sẽ trở nên giàu có, bạn định sẽ theo dõi hàng trăm, không, hàng triệu, không, HÀNG TỶ đô- la tiền bán nước chanh bằng cách nào? Hiển nhiên bạn sẽ cần đến vài tờ giấy và một chiếc bút chì. Tiếp theo, bạn cần ghi chép đồng ra đồng vào. Người ta gọi việc ghi chép đó là KẾ TOÁN! Đến lúc này, bạn đã đủ tuổi để biết rằng người lớn thường theo dõi các con số bằng cách ghi chú vào một tờ giấy nhỏ. Nó cũng giống như tấm phiếu mà mọi người dùng để ghi lại số bàn thắng trong một trận bóng, hay bố mẹ dùng để kiểm tra xem ai tới lượt dọn phân chó ở sân sau. Bạn quyết định tạo ra một tấm phiếu tương tự, để theo dõi mọi thứ diễn ra trong “doanh nghiệp” của mình. Tuy nhiên, nếu bạn muốn hiểu rõ hơn đường đi nước bước của đồng tiền thì tấm phiếu của bạn cần thể hiện rõ hai điều: CÁI CHÚNG TA CÓ và NGƯỜI SỞ HỮU. Tức là chúng ta cần chia tấm phiếu thành hai cột bằng nhau. Chương 1 - Bảng cân đối kế toán Ở cột bên trái, bạn sẽ ghi lại những thứ mà bạn có và sử dụng trong doanh nghiệp. Ở cột bên phải, bạn sẽ ghi nhận xem ai là người sở hữu chúng. Vậy thì tấm phiếu của bạn sẽ có dạng như sau: CÁI CHÚNG TA CÓ NGƯỜI SỞ HỮU Khi đã có một tấm phiếu hoàn chỉnh rồi, hãy tạm dừng một chút. Bạn khởi nghiệp với một số tiền khá lớn, dưới 1 tỷ, cụ thể là 5 đô-la. Ai là người có số tiền đó? Đúng, chính là bạn! Không còn nghi ngờ gì nữa, bạn đã phải chắt bóp, nhịn trà sữa, dọn phòng, nhổ tóc sâu và làm đủ thứ công việc phức tạp khác để có được 5 đô-la này. Nó là của bạn, không phải của ai khác. Tức là nó phải được ghi vào cột bên trái của tấm phiếu, cụ thể là 5 đô-la trong mục Tiền. Số tiền này cũng sẽ được điền vào cột bên phải bởi lẽ nó thuộc quyền sở hữu của bạn. Nhưng bạn sẽ đặt tên cho 5 đô-la ở cột bên phải này là gì? Toàn bộ 5 đô-la này là khoản đầu tư vào quầy nước chanh đúng không nào? Chúng ta nên gọi khoản tiền ban đầu được rút từ lợn đất, rồi đầu tư quầy nước chanh là gì? 19 20 20 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Bạn thấy cái tên “VỐN ĐẦU TƯ BAN ĐẦU” nghe có được không? Ai là người sở hữu vốn đầu tư ban đầu này? Chính là bạn. Do vậy, chúng ta sẽ điền số tiền này vào cột bên phải của tấm phiếu. Hãy bắt đầu ghi những dòng đầu tiên: 5 đô-la vào mục Tiền ở cột bên trái và 5 đô-la vào mục Vốn đầu tư ban đầu ở cột bên phải. Và đừng quên giá trị tổng ở cuối mỗi cột nhé! CÁI CHÚNG TA CÓ Tiên TỔNG NGƯỜI SỞ HỮU Vốn đầu tư ban đầu TÔNG Hình 1.2 Bạn có nhận thấy điều gì lạ ở hai cột này không? Phải, chúng bằng nhau. Cột bên trái bằng cột bên phải. Giờ bạn đã biết một nguyên tắc quan trọng của báo cáo tài chính này rồi đấy. Cột bên trái LUÔN bằng cột bên phải! Hãy nhẩm đi nhẩm lại nguyên tắc này, tôi xin bạn đấy. Dán nó lên trán thì càng tốt. Đặt dưới gối để nó hiện lên trong cả giấc mơ của bạn. CỘT BÊN TRÁI LUÔN BẰNG CỘT BÊN PHẢI Mọi chuyện đến giờ vẫn ổn. Thời tiết bên ngoài thật tuyệt và bạn đã sẵn sàng để khởi nghiệp kinh doanh! Chương 1 - Bảng cân đối kế toán Bạn nhắm mắt lại và mường tượng khách hàng lũ lượt xếp dài đến mấy con phố, để thưởng thức món nước chanh ngon tuyệt của bạn. Rồi đột nhiên, bạn bừng tỉnh và nhận ra 5 đô-la còn chẳng đủ để mua nguyên liệu. Bạn phải đi vay tiền thôi. Nhưng một đứa trẻ thì vay ai được? Ừ thì, chắc chỉ có các bậc phụ huynh! Thế là bạn chạy đến gặp cha hoặc mẹ (bạn biết ai dễ xin hơn mà, phải không?) và nói: “Đây là cơ hội để cha mẹ dạy con về giá trị của đồng tiền. Đây là cơ hội để cha mẹ đầu tư vào một doanh nghiệp mà chắc chắn sẽ đem lại rất nhiều tiền. Đây là cơ hội để cha mẹ ươm mầm cho vị tỷ phú tương lai. Và quan trọng nhất, đây là cơ hội để cha mẹ không bị con làm phiền ít nhất cho đến giờ ăn tối!”. Bằng một cách thần kỳ nào đó, một trong những lý do trên đã có tác dụng và cha mẹ bạn chịu chi ra tận 10 đô-la. Bạn đang hí hửng bước ra ngoài thì mẹ gọi với theo: “Này con trai, 10 đô-la đó không phải cho không đâu nhé! Mẹ cho vay thôi đấy!”. Bạn khựng lại. “Vay ấy ạ?” - bạn hỏi lại, cố gắng khiến giọng tràn trề thất vọng - “Thế mẹ không yêu con nữa à?”. “Ha ha, không dễ thế đâu, ông cụ non của tôi ạ” - mẹ đáp. Mẹ làm vậy là để bạn hiểu thêm về thế giới thực đấy. Không sao, có tiền là được, dù rằng bạn vẫn phải ký vào tờ “Giấy vay tiền”. Giờ đây, bạn đã có toàn quyền sử dụng số tiền 10 21 22 22 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff đô-la đó nên hãy cộng nó vào mục Tiền ở cột Cái chúng ta có nhé. Nhưng đây cũng là số tiền bạn vay mẹ nên về bản chất, bạn không “sở hữu” nó. Chúng ta cần tạo ra một mục mới bên cột Người sở hữu cho khoản tiền này. Thực ra, điều bạn vừa làm là ký một “thương phiếu” mà bạn có trách nhiệm “phải trả” cho mẹ sau này. Do đó, các doanh nghiệp gọi mục “Giấy vay tiền” là Thương phiếu phải trả. Bạn hãy ghi lại những giao dịch này nhé. CÁI CHÚNG TA CÓ NGƯỜI SỞ HỮU Tiên Thương phiếu phải trả Vốn đầu tư ban đầu TỔNG TÔNG Hình 1.3 Giờ hãy kiểm tra lại cột bên trái xem chúng ta đang có gì? Tiền - 15 đô-la tiền mặt. Trong các doanh nghiệp, cột Cái chúng ta có được gọi là tài sản. Do vậy, kể từ lúc này, tiêu đề của cột bên trái sẽ là Tài sản. Ở cột bên phải, ai sở hữu số tiền đó? Bạn sở hữu 5 đô- la còn ngân hàng Phụ Huynh sở hữu 10 đô-la. Do có hai chủ sở hữu nên chúng ta sẽ vẽ một đường kẻ ngang chia cột bên phải thành hai phần. Phần trên dành cho Chương 1 - Bảng cân đối kế toán NỢ và PHẢI TRẢ. (À, mà bạn có định trả 10 đô-la cho bố mẹ không đấy? Tốt hơn hết là bạn nên trả, không thì chắc chắn không có bữa tiệc sinh nhật nào nữa đâu!). Đó là lý do kể từ trang này, chúng ta sẽ đặt tiêu đề cho phần trên bên phải là Nợ phải trả. Phần dưới bên phải thể hiện việc bạn sở hữu bao nhiêu trong doanh nghiệp của mình mà cụ thể vào thời điểm này là khoản vốn đầu tư ban đầu. Người ta gọi phần doanh nghiệp mà chủ sở hữu nắm giữ là gì? Bạn hãy đánh dấu vào đáp án đúng trong số các đáp án dưới đây. (Gợi ý: có thể có nhiều hơn một đáp án đúng). • Vốn cổ phần. Vốn chủ sở hữu. • Vốn cổ đông. • Giá trị tài sản ròng. Nếu bạn khoanh tròn tất cả các đáp án trên thì bạn đúng, vì chúng đều là một. Để cho tiện, chúng ta sẽ đặt tên cho phần dưới bên phải là vốn chủ sở hữu. Vậy là cột bên phải có hai phần: Nợ phải trả (thứ bạn nợ người khác) và Vốn chủ sở hữu (thứ thuộc về bạn). Bạn chưa quên nguyên tắc cột bên trái luôn bằng cột bên phải đấy chứ? Sau đây là nguyên tắc kế toán tiếp theo mà bạn cần nhớ: Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu 23 24 24 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Hãy nhẩm đi nhẩm lại phương trình này. Viết vào lòng bàn tay. Dán lên tủ lạnh. Cài làm hình nền điện thoại. Hãy viết lại tấm phiếu của bạn bằng những thuật ngữ tài chính chuẩn chỉnh: TÀI SẢN Tiên NỢ PHẢI TRẢ 15,005 Thương phiếu phải trả 10.005 VỐN CHỦ SỞ HỮU Vốn đầu tư ban đầu 500$ TỔNG TÀI SẢN 15,003 TỔNG NGUỒN VỐN 15,00 Hình 1.4 Trước khi đi tiếp, hãy kiểm tra xem cột bên trái có bằng cột bên phải không. Chúng phải luôn bằng nhau đấy nhé. Điều quan trọng phải nhắc lại ba lần: Trái luôn bằng phải! Trái luôn bằng phải! Trái luôn bằng phải! Bạn đang nắm bắt mọi thứ rất tốt và tôi hy vọng bạn cũng thấy vui nữa. Bạn đang khám phá ra nhiều thứ mới mẻ. Tôi cá đây là lần đầu tiên bạn có cái nhìn thông suốt về tiền bạc. *** Khoảnh khắc tuyệt vời thế này thì nên lưu lại bằng cách nào nhỉ? Đương nhiên là chụp ảnh! Thế theo bạn thì một bức ảnh sẽ lưu giữ trong khoảng thời gian bao lâu? Hãy chọn một đáp án nhé. 25 25 CÂN BANG ĐỐI KẾ TOÁN CHỈ LÀ MỘT KHOẢNH KHẮC Hình 1.5 Chương 1 - Bảng cân đối kế toán • Một khoảnh khắc. Lâu hơn một khoảnh khắc. Đáp án đúng là một khoảnh khắc. Một bức ảnh chỉ lưu giữ trạng thái của chúng ta ngay lúc này mà thôi. Tấm phiếu trên cũng giống như bức ảnh. Nó cho chúng ta nhìn thấy tình hình tài chính của doanh nghiệp trong một thời điểm nhất định - bạn đang có gì và chúng đến từ đâu. Nó thể hiện khoảnh khắc mà hai cột luôn bằng nhau, hay như người ta thường nói, “cân đối” nhau. Vì vậy, kể bây giờ chúng ta hãy gọi tấm phiếu này là... BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Hãy tạm dừng bàn luận về triết lý thời gian hay kén cá chọn canh từ ngữ ở đây thôi. Việc của chúng ta là mở quầy bán nước chanh cơ mà! Sau khi đã có tiền để khởi nghiệp, bạn xin phép bố mẹ đạp xe ra cửa hàng để mua nguyên liệu. Những tờ tiền mới rủng rỉnh trong túi. Bạn đạp xe thật nhanh, lo lắng tiền sẽ rơi vãi hay bị cướp mất. Cuối cùng, bạn đã đến nơi an toàn. Trong lòng tràn ngập vui sướng, bạn hiên ngang bước vào cửa hàng. 26 26 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff 15 đô-la vẫn còn nguyên trong túi. Nhẹ cả người! Bạn lấy ra mảnh giấy ghi những nguyên liệu cần mua. • 50 quả chanh. 5 cân đường. • 2 can nước. Nước thì bạn có thể lấy miễn phí ở bếp nhà mình. Còn chanh và đường thì phải mua. Mỗi quả chanh có giá 20 xen. Đường có giá 40 xen một cân. Chỉ cần làm vài phép tính đơn giản là sẽ tính ra tổng chi phí nguyên liệu mà bạn cần để pha nước chanh: • • = 10 đô la 50 quả chanh với giá 20 xe 1 quả 5 cân đường với giá 40 xem 1 cân = 2 đô la • 2 can nước miễn phí => Tổng tiền mua hàng là 12 đô la Sau khi thanh toán, bạn phóng xe về nhà. Bạn lao vào bếp và bỏ nguyên liệu ra. Rồi bạn viết ngay vào tấm phiếu số tiền dùng để mua nguyên liệu để không quên mất. Do bạn đã chi 12 đô-la cho nguyên liệu, bạn cần trừ bớt số tiền đó ra khỏi mục Tiền và ghi vào một mục mới bên cột Tài sản. Giờ đây bạn đang có trong tay 50 quả chanh và 5 cân đường. Người làm kinh doanh gọi những nguyên liệu thô dùng để làm ra sản phẩm là gì nhỉ? Gợi ý nhé. Chữ đầu tiên là “hàng”. Gợi ý nữa ư? Chữ cuối cùng là “kho”. Có phải bạn đoán là Hàng tồn kho không? Chuẩn không cần chỉnh Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 27 27 Hàng tồn kho là một thuật ngữ chỉ các nguyên liệu thô, sản phẩm dở dang và thành phẩm mà doanh nghiệp muốn bán. Do bạn sẽ sử dụng chanh và đường trong doanh nghiệp của mình nên chúng được coi là tài sản. Vậy nên, hàng tồn kho chính là một dạng tài sản. Giờ hãy dành chút thời gian để cập nhật tấm phiếu nhé. TÀI SẢN Tiên NỢ PHẢI TRẢ Thương phiếu phải trả VỐN CHỦ SỞ HỮU Vốn đầu tư ban đầu TỔNG TÀI SẢN TỔNG NGUỒN VỐN Hình 1.6 Nếu bạn nhìn vào tấm phiếu mới cập nhật, bạn sẽ thấy tiền giảm nhưng số tiền đó đã chuyển đổi thành hàng tồn kho. Nói cách khác, bạn chuyển dạng tài sản này thành dạng tài sản khác. Liệu sự chuyển đổi này có làm thay đổi tổng tài sản của bạn không? Không. Tổng tài sản của bạn vẫn là 15 đô-la. Chuyến mua hàng có làm thay đổi gì cột bên phải không? Không. Tổng nguồn vốn vẫn ở mức 15 đô-la. 28 28 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Cột bên trái có bằng cột bên phải không? Có! Vậy là tấm phiếu vẫn ở trạng thái cân bằng. thôi. Yên tâm rồi. Giờ thì chúng ta phải pha nước chanh Bạn cẩn thận để không lãng phí một giọt nước, một hạt đường nào. Bạn phát hiện ra số nguyên liệu gồm 50 trái chanh, 5 cân đường cùng 2 can nước có thể pha được 60 cốc nước chanh. Chúng ta hãy lập phương trình để tính ra CHI PHÍ SẢN XUẤT của bạn nhé. • • • = 50 quả chanh với giá 20 xen 1 quả 10 đô la. 5 cân đường với giá 40 xem 1 cân = 2 đô la. 2 can nước miễn phí. Vậy là, tổng chi phí sản xuất cho 60 cốc là 12 đô la. Sau khi đã biết tổng chi phí sản xuất, chúng ta hãy tính chi phí cho mỗi cốc nước chanh hay còn gọi là CHI PHÍ ĐƠN VỊ (giá thành của một sản phẩm). Công thức như sau: Chi phí sản xuất CHI PHÍ ĐƠN VỊ = số lượng sản phẩm Hy vọng bạn tính ra kết quả là 20 xen. (Lấy 12 đô-la chia cho 60 cốc nước chanh). Giờ đây, bạn biết rằng cần 20 xen để làm ra một cốc nước chanh. Nhưng đây đâu phải cốc nước chanh thông thường, đây là cốc nước chanh ngon nhất thế giới cơ mà. Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 29 Thế là bạn tự hỏi mình: “Người ta sẽ trả bao nhiêu cho cốc nước chanh ngon nhất thế giới nhỉ?”. Bạn chắc chắn cần bán giá cao hơn giá thành nếu không muốn quầy nước chanh nhanh chóng phá sản. Nhưng cao hơn là bao nhiêu? Bạn lân la hỏi khắp nơi khắp chốn. Bạn hỏi họ hàng gần xa, bà con lối xóm, thậm chí hỏi cả chú cún nhỏ bạn nuôi. Bạn nghĩ đến mức giá đồ uống ở các nhà hàng. Bạn nhớ lại mùa hè năm ngoái, cái đứa ở cuối phố (mà bạn chẳng ưa chút nào) đã tính giá 1 đô-la 1 cốc nước chanh dở ec. Chẳng có gì ngạc nhiên (và bạn mừng thầm) khi nó chỉ kiếm được vài xu lẻ, mà đó là do bố mẹ nó thương, nên mua hộ và phải nhắm mắt nhắm mũi mới uống xong. Ngược lại, sản phẩm của bạn thì tuyệt vời. Nhưng bạn cũng muốn tính giá phải chăng, nếu không sẽ chẳng có ma nào thèm đến. Kết quả, sau khi nghiên cứu và suy đi tính lại vấn đề trọng đại này rất lâu, cụ thể là hai giây, bạn quyết định giá bán là 50 xen một cốc. Cuối cùng, ngày trọng đại đó đã đến, bạn khai trương quầy nước chanh ngon nhất thế giới của mình! Đó là một ngày đẹp trời, tràn ngập nắng ấm và đầy hứa hẹn. Có hàng trăm người đang ra ngoài dắt chó đi dạo, đạp xe, hay làm đủ thứ việc khác. Mà điều tuyệt vời nhất là trông ai cũng như đang khát khô cổ! Chỉ sau vài giờ, hộp bánh cũ của bạn đã chật ních tiền. Bạn bán hàng không kịp. Đôi tay bạn mỏi rã rời vì liên tục phải rót những cốc nước chanh hữu cơ, tự nhiên, tươi ngon, 330 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff mát lạnh. Nhưng bạn không thấy mệt vì công việc làm ăn quá tốt! Ngày hôm đó bạn đã bán được 50, xin nhắc lại là 50 cốc nước chanh, tương đương với tổng doanh thu là 25 đô- la! Mà đấy mới chỉ là ngày đầu tiên thôi đấy. Cuộc đời mới đẹp làm sao! Rồi bạn nhớ rằng mình phải chi tiền để làm ra nước chanh. Do một cốc tốn 20 xen nên 50 cốc tốn 10 đô-la. Bạn đã bỏ ra 10 đô-la để thu về 25 đô-la. Như vậy bạn kiếm được 15 đô-la. Bạn có biết khoản kiếm được đó được gọi là gì không? Lợi nhuận, hoặc thu nhập. Nếu bạn muốn tìm ra lợi nhuận, bạn cần lấy DOANH THU (số tiền mà bạn thu về nhờ bán nước chanh) trừ đi GIÁ VỐN HÀNG BÁN (chi phí để làm ra 50 cốc nước chanh mà bạn đã bán). Kết quả của phép trừ này chính là LỢI NHUẬN GỘP. Doanh thu - Giá vốn hàng bán 25$ -10$ = Lợi nhuận gộp = 15$ Hãy cập nhật kết quả kinh doanh của ngày khai trương lên tấm phiếu. Bạn đã bán được 50 cốc nước chanh thành phẩm và tổng số hàng tồn kho trị giá 10 đô-la. Điều này có nghĩa là, lượng hàng tồn kho đã giảm xuống đáng kể. Đổi lại, mục Tiền có thêm 25 đô-la. Đây là doanh thu của 50 cốc nước chanh. Bạn hãy ghi những thay đổi này vào tấm phiếu nhé. Tiên Hàng tồn kho TÀI SẢN Chương 1 - Bảng cân đối kế toán NỢ PHẢI TRẢ Thương phiếu phải trả 1000$ VỐN CHỦ SỞ HỮU 01000 Vốn đầu tư ban đầu 5,00$ TỔNG TÀI SẢN TỔNG NGUỒN VỐN 15,00$ Hình 1.7 • • • Cột bên trái và phải hiện có bằng nhau không? Không Cột bên trái nhiều hơn cột bên phải bao nhiêu? 15 đô-la. Ai sở hữu 15 đô-la đó? Chính là bạn! Vậy chúng ta hãy cộng 15 đô-la vào mục vốn chủ sở hữu. Nhưng số tiền 15 đô-la kiếm được đó không phải vốn đầu tư ban đầu. Chúng ta cần bổ sung thêm một mục vào vốn chủ sở hữu, đó là mục THU NHẬP TUẦN TÍNH ĐẾN HIỆN TẠI. Hãy cập nhật mục thu nhập tuần tính đến hiện tại vào cột bên phải của phiếu và tính tổng nguồn vốn mới. Bây giờ thì cột bên trái có bao nhiêu? 30 đô-la. TÀI SẢN NỢ PHẢI TRẢ Tiên Thương phiếu phải trả Hàng tồn kho VỐN CHỦ SỞ HỮU 100 TỔNG TÀI SẢN Vốn đầu tư ban đầu. Thu nhập tuần tính đến hiện tại TỔNG NGUỒN VỐN Hình 1.8 31 32 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff • Cột bên phải có bao nhiêu? 30 đô-la. • • Cột bên trái có bằng cột bên phải không? Có. Nó thể hiện nguyên tắc kế toán căn bản nào? Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu. Bạn kiếm được 15 đô-la đó khi nào? Vừa xong. Và số tiền thuộc về ai? Tôi, tôi, tôi! Tấm phiếu có gì thay đổi không? Quá thay đổi ý chứ! Nào, hãy chụp lại tấm phiếu này trong tâm trí bạn, để ghi nhớ ngày đầu tiên khai trương đầy thuận lợi nhé! Tối hôm đó, ngay khi bạn đang hí hửng tưởng tượng đủ thứ mình sẽ mua bằng khoản tiền kiếm được thì cha mẹ liền dội một gáo nước lạnh. Những chiếc cốc mà bạn sử dụng để đựng nước chanh, những chiếc cốc mà bạn đã nâng như nâng trứng và rửa cho đến khi chúng sạch bong sáng bóng như mới rồi mới cất lại vào tủ, những chiếc cốc mà bạn mượn từ căn bếp nhà mình, đoán xem chuyện gì xảy ra với chúng đây. Cha mẹ muốn dạy bạn một bài học về kinh doanh nên không hề báo trước, hai vị phụ huynh quyết định đòi PHÍ THUÊ CỐC 2 đô-la. Đúng là thương cho roi cho vọt! Bạn không nói gì nhưng trong thâm tâm bạn chắc mẩm: “Cha mẹ cũng muốn chia phần đây mà. Tệ hơn nữa, ngày hôm sau, đứa bạn thân nhất (hoặc bạn nghĩ như vậy) bỗng dưng đòi 1 đô-la phí làm biển hiệu. Được rồi, cái khó ló cái khôn! Bạn sẽ dời quầy nước chanh khỏi sân trước nhà mình sang nhà hàng xóm giàu Chương 1 - Bảng cân đối kế toán tiềm năng hơn. Khi bạn bán được nhiều hơn thì tiền thuê cốc không còn là vấn đề nữa! Vấn đề duy nhất là, bác hàng xóm vẫn còn giận chuyện bạn đã nhận tưới cỏ giúp bác ấy trong thời gian họ đi du lịch nhưng bạn lại quên khóa vòi nước và làm ngập lụt căn nhà. Nhưng thôi nào, đó đã là từ mùa hè năm ngoái rồi, lúc đó bạn chỉ là một đứa trẻ con nghịch ngợm. Giờ đây bạn là một doanh nhân thành đạt sở hữu doanh nghiệp đang ăn nên làm ra cơ mà. Bạn rón rén gõ cửa rồi ngỏ ý với người hàng xóm, may mà bác ý không nhắc gì chuyện cũ. Bác thích ý tưởng của bạn và đồng ý cho bạn thuê sân trước với một mức giá phải chăng. Do bạn đã là một doanh nhân thực thụ, kiếm tiền và chi tiền thực, nên bạn hào phóng trả bác hàng xóm 2 đô-la để thuê một mặt bằng đẹp trên bãi cỏ nhà bác. Vậy là, bạn tốn 2 đô-la tiền thuê cốc, 1 đô-la tiền quảng cáo và 2 đô-la nữa tiền thuê mặt bằng. Hãy tạm dừng lại và tính toán CHI PHÍ nào. • Thuê cốc: 28 • • => Quảng cáo: 18 Thuê mặt bằng: 25. Tổng chi phí: 55 Chi phí là những phí tổn duy trì hoạt động kinh doanh nhưng không liên quan đến việc làm ra sản phẩm. Bạn buộc phải bỏ ra những khoản chi này bất kể bạn có bán được hàng hay không. 333 34 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Các chi phí như thuê cốc, quảng cáo, thuê mặt bằng và những chi phí khác không liên quan trực tiếp đến sản xuất đều nằm trong mục này. Bạn dùng tiền mặt để trả chi phí. Hãy ghi lại những thay đổi đó vào tấm phiếu nhé. TÀI SẢN NỢ PHẢI TRẢ Tiên Hàng tồn kho Thương phiếu phải trả 10.00 VỐN CHỦ SỞ HỮU 01000 Vốn đầu tư ban đầu 5,00$ Thu nhập tuần tính đến hiện tại 15,00$ TỔNG TÀI SẢN TỔNG NGUỒN VỐN 30.00₫ Hình 1.9 Cột bên trái có bằng cột bên phải không? Không. Để hai cột bằng nhau, bạn cần trừ bớt 5 đô-la ra khỏi cột bên phải. Hay là trừ 5 đô-la đó từ mục Thương phiếu phải trả 10 đô-la mà bạn đang nợ cha mẹ nhỉ? Nói đùa thôi, bạn đừng có dại mà đề cập đến khả năng này vì cha mẹ bạn có khi còn đòi thêm phí cho vay nữa đấy. Chi phí làm giảm cái gì? Chi phí làm giảm thu nhập. Vậy nên, bạn cần giảm Thu nhập tuần tính đến hiện tại một lượng bằng với chi phí phát sinh trong khoảng thời gian đó. TÀI SẢN Chương 1 - Bảng cân đối kế toán NỢ PHẢI TRẢ Thương phiếu phải trả Tiên Hàng tồn kho VỐN CHỦ SỞ HỮU 01008 Vốn đầu tư ban đầu. Thu nhập tuần tính TỔNG TÀI SẢN đến hiện tại TỔNG NGUỒN VỐN Hình 1.10 Giờ cột bên trái đã bằng cột bên phải chưa? Bằng rồi đấy! Lượng tiền của bạn tuy giảm đi nhưng vẫn đủ để bạn trả nợ bố mẹ. Bạn quyết định làm vậy vì bạn biết rằng doanh nghiệp của mình sớm muộn cũng sẽ trở thành một tập đoàn khổng lồ cạnh tranh với Nike, Disney, Coca-Cola và thậm chí cả Microsoft! Bạn chọn ra những đồng tiền phẳng phiu nhất và kẹp đủ 10 đô-la vào một tấm thiệp có đề dòng chữ: Cảm ơn bố mẹ vì đã cho con vay tiền a Con yêu bố mẹ nhất. Bố mẹ bạn nhận tấm thiệp và cảm thấy vô cùng tự hào. Hai người ôm chặt lấy bạn. Bạn cảm thấy thật vinh dự. Họ trả lại bạn giấy vay tiền và bạn xé ngay tờ giấy đó đi. Thật nhẹ nhõm biết bao! Khi bạn trả nợ, tiền sẽ giảm 10 đô-la nhưng đồng thời thương phiếu phải trả cũng giảm về 0. Hãy cập nhật giao dịch này vào tấm phiếu. 355 36 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff TÀI SẢN NỢ PHẢI TRẢ Tiên Thương phiếu phải trả Hàng tồn kho VỐN CHỦ SỞ HỮU 01000 Vốn đầu tư ban đầu. Thu nhập tuần tính đến hiện tại TỔNG TÀI SẢN TỔNG NGUỒN VỐN • • Hình 1.11 Cột bên trái có bằng cột bên phải không? Có. Vậy đây là loại phiếu gì? Bảng cân đối kế toán. Bảng cân đối kế toán luôn luôn phải làm gì? Cân đối hai cột. Chúng ta hãy cùng xem mục đích của bảng cân đối kế toán nào. Cột bên trái là tài sản. Tài sản là một thuật ngữ xa lạ với trẻ nhỏ nên chúng ta hãy đổi tài sản thành ĐỒ ĐẠC VÀ VẬT DỤNG. ĐỒ ĐẠC VÀ VẬT DỤNG NHỮNG NGƯỜI MÀ CHÚNG TA NỢ TÀI SẢN LEMONADE Nhà nước Ngân hàng NỢ PHẢI TRẢ nhà cung cấp CHỦ SỞ HỮU Người sở hữu Đối tác cổ đông VỐN CHỦ SỞ HỮU Hình 1.12 Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 37 Cột bên phải là nợ phải trả và vốn chủ sở hữu. Mấy thuật ngữ này nghe lạ tai quá phải không? Nói nôm na, nợ phải trả đại diện cho những người mà bạn đang nợ tiền họ. Còn vốn chủ sở hữu chính là những thứ mà bạn - người chủ doanh nghiệp - đang sở hữu. Ai sở hữu các thứ nhỉ? Chà, dĩ nhiên là con người rồi. Vậy thì bạn hãy coi cột bên phải là CON NGƯỜI nhé. Do vậy, mục đích của bảng cân đối kế toán là kết nối đồ vật với con người. Bảng cân đối kế toán cho bạn thấy những thứ bạn có trong doanh nghiệp của mình, rồi kết nối những thứ đó với người sở hữu hoặc có quyền với chúng. Nào, hãy quay lại và đếm xem trong tuần khởi nghiệp đầu tiên, bạn đã lập ra bao nhiêu bảng cân đối kế toán. Rất nhiều đúng không? Bởi lẽ cứ mỗi khi có giao dịch thì bạn lại tiến hành cập nhật. Có phải bạn cần điền bảng cân đối kế toán bất cứ khi nào có giao dịch không? Không đâu. Mỗi doanh nghiệp có tần suất cập nhật bảng cân đối kế toán khác nhau. Ngân hàng luôn có lượng giao dịch khổng lồ mỗi ngày, nên phải cập nhật hàng ngày. Các doanh nghiệp khác cập nhật theo tuần, tháng, quý hoặc năm. (Người ta coi năm là một kỳ kế toán cơ bản). Do bạn quyết định bán nước chanh suốt cả mùa hè nên chúng ta sẽ chọn kỳ kế toán là tuần và tiến hành thiết lập bảng cân đối kế toán cho từng hoạt động. Bạn đang nắm bắt tốt lắm! Nhưng bảng cân đối kế toán 38 38 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff có cho bạn biết được mọi thứ diễn ra trong doanh nghiệp không? Hãy nhìn vào bảng cân đối kế toán sau cùng của bạn. Trong tuần này có sự kiện nào đã diễn ra tại quầy nước chanh mà không được ghi vào bảng cân đối kế toán không? • • • • Bảng cân đối kế toán có cho bạn biết doanh thu tuần trước không? Không. Nó có cho bạn biết giá vốn hàng bán không? Không. Tuần này bạn có mua hàng tồn kho không? Có. Bạn chẳng đi ra cửa hàng mua nguyên liệu đấy còn gì. Bạn có bán được sản phẩm nào không? Có mà, chỗ thu nhập đấy chứ đâu. Bảng cân đối kế toán có cho biết bạn đã mua và bán bao nhiêu hàng tồn kho không? Không. Nó có cho biết bạn đã chi trả bao nhiêu cho tất cả các chi phí (như thuê cốc, quảng cáo và mặt bằng) hay không? Không hề! Nó có cho biết bạn đã kiếm thu nhập như thế nào không? Không. VÀ KHÔNG! Hỏi thế là đủ rồi! Đây hiển nhiên là những thông tin mà các doanh nghiệp luôn cần phải nắm rõ. Vấn đề là, bạn sẽ không tìm được những thông tin đó nếu chỉ nhìn vào bảng cân đối kế toán. Vậy chúng ta cần phải làm gì bây giờ? Câu trả lời là, chúng ta cần tạo ra một tấm phiếu khác. Bạn đã biết được rằng, một bảng cân đối kế toán chỉ phản ánh một thời điểm nhất định, giống như một bức ảnh, nhưng Chương 1 - Bảng cân đối kế toán 39 chúng ta cần tấm phiếu thứ hai ghi lại các sự kiện diễn ra trong một khoảng thời gian. Những sự kiện như mua hàng tồn kho, sản xuất và bán sản phẩm, phát sinh chi phí xảy ra liên tục. Loại máy nào sẽ ghi lại một khoảng thời gian? Một điều gì đó đang xảy ra? Tất nhiên là một chiếc máy quay phim rồi. Vậy là, bạn sẽ cần đến một tấm phiếu mà hoạt động như một bộ phim. Nó sẽ theo dõi những gì đang diễn ra trong một khoảng thời gian nhất định và cho thấy sự chuyển động. Nó có điểm khởi đầu và điểm kết thúc, giống như một bộ phim vậy. Thật may, tấm phiếu như vậy có tồn tại. Chúng ta biết đến nó bằng nhiều cái tên. Có cái tên nào bạn thấy quen thuộc không? • Báo cáo hoạt động. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Báo cáo lãi lỗ. Tất cả những thuật ngữ này đều chỉ cùng một loại báo cáo tài chính. Để phù hợp với mục tiêu của cuốn sách này, chúng ta hãy chọn tên “Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Nếu bạn cảm thấy mệt - có thể toàn bộ những cuộc thảo luận về nước chanh đã khiến bạn khát khô cổ - thì hãy nghỉ ngơi đôi chút. Nếu lỡ nghỉ quá lâu thì có thể bạn sẽ cần xem lại phần này trước khi đọc tiếp đấy. Còn nếu bạn vẫn khỏe như voi thì chúng ta hãy tiếp tục tìm hiểu về bảng Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh nhé! 40 40 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff CHƯƠNG 2 BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH Lợi nhuận gộp, lợi nhuận ròng, báo cáo thu nhập và dòng tiền. Ha ãy tưởng tượng bạn là một trong những người nào? Trước khi phim ra đời, cách duy nhất để ghi lại thế giới là sử dụng các phương pháp tĩnh, ví dụ như một bức ảnh hay một bức tranh. Và rồi, với những thước phim đầu tiên, con người đã có thể nhìn thế giới theo đúng bản chất của chúng! Luôn luôn thay đổi và chuyển động. Các sự vật sự việc xảy ra đồng thời ở các địa điểm khác nhau. Ở cuối chương trước, chúng ta đã ví von rằng, bảng cân đối kế toán là một bức ảnh tĩnh. Thì ở chương này, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh chính là một bộ phim. Một bức ảnh thì không có điểm bắt đầu và điểm kết thúc. Trừ phi, bạn muốn khơi mào một cuộc tranh luận triết học siêu hình nào đó mà nhạt như nước ốc. Nhưng một bộ Chương 2 - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 41 phim thì có. Tóm lại, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh có điểm mở đầu và điểm kết thúc. Nhưng chúng ta ở đây là để thảo luận về các báo cáo tài chính chứ không phải tán gẫu về chuyện phim ảnh. Cho nên chính xác thì báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cho ta biết điều gì? Chúng ta hãy bắt đầu bằng câu hỏi, quầy nước chanh tạo ra kết quả kinh doanh bằng cách nào và từ đâu? Có phải bạn trả lời là “doanh thư” không? Chính xác! Vậy nên, thông tin đầu tiên mà chúng ta cần biết chính là doanh thu. Tiếp đến, chúng ta có tốn sản phẩm nào để tạo ra doanh thu đó hay không? Rõ ràng có. Chúng ta cần tìm một cái tên cho chi phí của những hàng hoá bán ra. Hừm hừm. Có ai có ý kiến gì không? Vâng, tôi biết là hơi mạo muội nhưng nếu bạn cho phép thì tôi xin mạnh dạn đề xuất cái tên Giá vốn hàng bán. Giá vốn hàng bán có nghĩa là gì? Liên quan đến cái gì? Giá vốn hàng bán chỉ liên quan đến sản phẩm hay món nước chanh ngon nhất thế gian của chúng ta. Nếu chúng ta lấy Doanh thu trừ đi Giá vốn hàng bán (không trừ những chi phí khác) thì chúng ta sẽ thu được gì? Dễ quá còn gì, đáp án chính là Lợi nhuận gộp. Vậy là Lợi nhuận gộp bằng Doanh thu trừ đi Giá vốn hàng bán. (Lợi nhuận ròng thì khác nhé, xin hãy đợi thêm một chút nữa)... 42 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Doanh thu - Giá vốn hàng bán = Lợi nhuận gộp “Gộp” ở đây có nghĩa là gì? Nó được dịch từ một từ tiếng Đức có nghĩa là “to” hoặc “béo”. Vì chúng ta vẫn chưa trừ ra các chi phí có liên quan khác. Để có một quầy nước chanh đặt bên vỉa hè, chúng ta phải chịu khá nhiều chi phí đúng không? Nào là chi phí thuê cốc, thuê mặt bằng và quảng cáo. Ồ, thế hóa ra chúng ta phải gánh lấy tất cả những chi phí này bất kể chúng ta có bán được hàng hay không à? Tôi e là vậy đó. Như chúng ta đã biết, nếu lấy Doanh thu trừ đi tiền làm nước chanh hay Giá vốn hàng bán thì sẽ thu được Lợi nhuận gộp. Vậy nếu bạn lấy Lợi nhuận gộp trừ đi tất cả các chi phí khác thì chúng ta sẽ thu được gì? Nào, những ai thắc mắc về Lợi nhuận ròng, hãy giơ tay ngay! (Doanh thu - Giá vốn hàng bán) = Lợi nhuận gộp Lợi nhuận gộp - Chi phí = Lợi nhuận ròng Bạn có thể thấy báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tách các khoản chi thành hai hạng mục: 1. Giá vốn hàng bán gồm tất cả các khoản chi liên quan đến hoạt động tạo ra sản phẩm (sản xuất). 2. Chi phí gồm tất cả các khoản chi liên quan đến Chương 2 - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh việc vận hành kinh doanh chứ không liên quan đến việc sản xuất. Bây giờ, chúng ta hãy quay trở lại Chương 1 và đưa số liệu vào công thức bên dưới để biết kết quả kinh doanh lỗ lãi ra sao. • • • • Doanh thu: 25 đô-la. Giá vốn hàng bán: 10 đô-la. Lợi nhuận gộp: 25-10=15 đô-la. Chi phí 5 đô-la. Lợi nhuận ròng: 15-5 = 10 đô-la. Hãy dành chút thời gian để ôn lại bài. Mục đích của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh là theo dõi Doanh thu trừ đi Giá vốn hàng bán, ra Lợi nhuận gộp. Sau đó chúng ta trừ tất cả những chi phí khác thì ra gì? Lợi nhuận ròng Lợi nhuận ròng còn có cái tên nào khác hay không ? Thu nhập ròng. Được rồi, chúng ta hãy điền xuống từng dòng một nhé. 43 44 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH Bắt đầu: Sáng thứ Hai. Kết thúc: Chiều Chủ Nhật. DOANH THU Hàng tồn kho đầu kỳ + Mua hàng Đường Chanh Tổng lượng hàng có sẵn để bán -Hàng tồn kho cuối kỳ = GIÁ VỐN HÀNG BÁN LỢI NHUẬN GỘP CHI PHÍ = TỔNG CHI PHÍ $ tA LỢI NHUẬN RÒNG Hình 2.1 $ tA Chúng ta đã nói rằng, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giống như một bộ phim có mở đầu và kết thúc. Khoảng thời gian giữa mở đầu và kết thúc có thể là một tuần, một tháng, một quý, một năm... Bất kể khoảng thời gian đó là bao lâu thì chúng ta đều gọi nó là KỲ KẾ TOÁN. Bạn có nhớ hồi còn nhỏ, chúng ta chỉ biết đến ngày nay, ngày mai thôi chứ chẳng quan tâm gì đến tuần tới hoặc tháng tới không? Bạn có nhớ mình cảm thấy khổ sở thế nào khi phải dậy sớm và đợi mãi, đợi mãi mới đến buổi chiều Chương 2 - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 45 để bữa tiệc sinh nhật bắt đầu? Thế nên, khi mở quầy nước chanh, chúng ta sẽ không chọn kỳ kế toán quá dài. Để xem nào, hay là chọn một tuần đi. Hãy bắt đầu vào thứ Hai và kết thúc vào Chủ Nhật. Vậy là, chúng ta đã trải qua công việc kinh doanh được một tuần rồi cơ đấy! Rất nhiều ý tưởng tuyệt vời không tồn tại lâu đến vậy đâu! Bạn có nhớ tổng doanh thu tuần vừa rồi của chúng ta là bao nhiêu không? Nếu không, hãy xem lại Chương 1 nhé. Hy vọng bạn sẽ tìm ra đáp án là 25 đô-la. Bạn hãy điền tổng doanh thu đó vào ô bên phải ngoài cùng của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Tại sao phải làm vậy? À, vì nó là một con số tổng và lát nữa chúng ta sẽ có chút việc cần làm với nó. Chúng ta hãy nhìn vào dòng tiếp theo. Đó là gì? Hàng tồn kho đầu kỳ. • Đầu tuần vừa rồi chúng ta đã có hàng tồn kho chưa? Ồ chưa đâu, đầu tuần trước chúng ta thậm chí còn chưa bắt đầu kinh doanh! Thế thì hàng tồn kho đầu kỳ bằng bao nhiêu? Đương nhiên phải bằng 0 rồi. Bạn hãy điền kết quả này vào báo cáo nhé. Rồi, để bắt đầu kinh doanh, bạn đã mua những gì? 2 đô-la tiền đường và 10 đô-la tiền chanh. Hãy nhập thông tin đó vào. 46 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Dòng tiếp theo nào! Với tất cả những thông tin đã có, bạn có thể biết được tuần này bạn có bao nhiêu hàng có sẵn để bán rồi chứ? (Hàng tồn kho đầu kỳ + Mua hàng). Nhưng bạn có bán tất cả số hàng đó không? Không. Xuống dòng tiếp theo nào. Chúng ta trừ đi cái gì? Số thành phẩm nước chanh còn thừa chưa bán được. Nó được gọi là gì? Hàng tồn kho cuối kỳ. Được rồi, do số hàng tồn kho này vẫn còn ở trong kho và chưa được bán nên chúng ta không thể tính vào giá vốn hàng bán được, đúng hay rất đúng ạ? Đúng. Xuống dòng tiếp theo nào. Bây giờ là lúc chúng ta phải làm vài phép tính. Lấy Hàng tồn kho đầu kỳ + Mua hàng - Hàng tồn kho cuối kỳ. Kết quả của phép tính này chính là Giá vốn hàng bán thực. Sẽ bằng...? Hãy điền vào ô Giá vốn hàng bán nhé. Trong khi điền, hãy lưu ý xem bạn đang điền nó ở đâu? Ở cột bên phải ngoài cùng. Tức là chúng ta sẽ làm gì với nó nhỉ? Trừ nó đi. Giờ chúng ta hãy lấy Doanh thu trừ đi Giá vốn hàng bán nào. Chúng ta được gì? (Hãy viết vào dòng tiếp theo, bên phải nhé). Chúng ta gọi con số này là gì? Chính là Lợi nhuận gộp đấy. Chương 2 - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Tiếp theo phải trừ gì nhỉ? Chi phí. Chi phí gồm những gì nhỉ? À, phí thuê ly này, phí quảng cáo này và cả phí thuê mặt bằng nữa. Nếu bạn không nhớ cụ thể từng chi phí thì hãy quay lại Chương 1 để tra cứu rồi điền thông tin mà bạn tìm được vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh nhé. Thế tổng chi phí là bao nhiêu? Hãy cộng gộp tất cả các chi phí lại. Và bạn để ý xem, con số tổng này đi đâu nhỉ? Cột bên phải ngoài cùng. Tức là chúng ta sẽ trừ nó đi. Lấy cái gì trừ nhỉ? Lợi nhuận gộp. Để được lợi nhuận ròng. Bằng bao nhiêu? (Hãy điền kết quả mà bạn tính được vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh nhé). Giờ hãy dành chút thời gian lau mồ hôi và bình tĩnh lại nào. Rồi, hãy đối chiếu số liệu trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh với bảng cân đối kế toán sau cùng ở cuối Chương 1 nhé. Bạn thấy hai báo cáo này có chung điểm gì? Thu nhập và lợi nhuận ròng. Ồ, thế hóa ra thu nhập và lợi nhuận ròng đều là một à? Cụ thể ở đây là Thu nhập tuần tính đến hiện tại (trên Bảng cân đối kế toán) và Lợi nhuận ròng (trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh). Đúng là như vậy! *** 47 48 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Lúc trước, chúng ta đã so sánh các phiếu quản lý tài chính với bức ảnh và bộ phim, còn bây giờ chúng ta hãy thử nhìn vào chúng theo một góc độ khác nhé. Bạn hãy coi bảng cân đối kế toán giống như tấm bản đồ khu vực mà bạn đang sinh sống. Trên bản đồ sẽ có gì nhỉ? (Có thành phố, đường sá, sông hồ, núi đồi...). Về cơ bản, một bức tranh khá tổng thể, không có quá nhiều thông tin chi tiết. Tiếp theo, bạn hãy chú ý vào mục Thu nhập trong bảng cân đối kế toán. Hãy coi mục này chính là thành phố hay thị trấn mà bạn đang cư trú. Tấm bản đồ khu vực sẽ cho bạn biết vị trí thành phố ở đâu nhưng tất cả thông tin chỉ có vậy. Nếu bạn muốn biết cụ thể thành phố mình sinh sống có những gì, chẳng hạn như đường sá, sông suối, địa danh,... thì bạn sẽ phải cần đến tấm bản đồ nào? Bản đồ thành phố. Nó giống như một tấm bản đồ phóng to của bản đồ khu vực và đó chính là báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Nó là tấm bản đồ phóng to có đầy đủ thông tin chi tiết về thu nhập của bạn. Bảng cân đối kế toán chỉ nói cho bạn biết bạn có 10 đô-la trong mục Thu nhập. Còn Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cho bạn biết tường tận rằng bạn có 25 đô-la doanh thu, 10 đô-la giá vốn hàng bán và 5 đô-la chi phí. Trở lại với thế giới kế toán nào, nếu chúng ta lấy thu nhập tuần tính đến hiện tại và phóng to nó lên thì chúng ta thu được gì? Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Bây giờ, hãy nhìn vào số liệu trong Bảng cân đối kế Chương 2 - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh toán sau cùng ở Chương 1 và trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh mà chúng ta vừa điền thông tin ở trên. TÀI SẢN NỢ PHẢI TRẢ Tiên 13.005 Thương phiếu phải trả 2005 Hàng tồn kho 2,00$ VỐN CHỦ SỞ HỮU Vốn đầu tư ban đầu 5,00$ Thu nhập tuần tính đến hiện tại 10,00$ TỔNG TÀI SẢN 15,005 TỔNG NGUỒN VỐN 15,005, Hình 2.2 BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DOANH THU Bắt đầu: Sáng thứ Hai. Kết thúc: Chiều Chủ Nhật. $ 25,00$ Hàng tồn kho đầu kỳ 0,00$ +Mua hàng Đường 2,00$ Chanh Tổng lượng hàng có sẵn để bán - Hàng tồn kho cuối kỳ 10,00$ $ 12,00$ 2,00$ = LỢI NHUẬN GỘP CHI PHÍ - GIÁ VỐN HÀNG BÁN 10,00$ 15,00$ • Phí thuê cốc 2,00$ Phí quảng cáo 1,00$ Phí thuê mặt bằng 2,00$ = TỔNG CHI PHÍ 5,00$ LỢI NHUẬN RÒNG 10,00$ Hình 2.3 49 50 50 KẾ TOÁN VỈA HÈ - Darrell Mullis & Judith Orloff Hỏi bạn thêm một lần nữa nhé, hai Báo cáo tài chính này có điểm nào chung? Lợi nhuận ròng và thu nhập. Ngoài ra bạn còn thấy điểm tương đồng nào khác nữa không? Có, hàng tồn kho. Tại sao bạn nghĩ hàng tồn kho cuối kỳ lại xuất hiện trên cả bảng cân đối kế toán lẫn báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh? Bởi lẽ chúng ta vẫn chưa dùng đến nó! Chúng ta không thể coi nó là một phần của giá vốn hàng bán bởi lẽ chúng ta chưa bán được số hàng còn tồn này. Vì vậy, chúng ta cần trừ bớt nó ra khỏi mục Tổng lượng hàng có sẵn để bán. Mặc dù chúng ta chưa bán được lượng hàng tồn kho này nhưng trên bảng cân đối kế toán, lượng hàng này vẫn có giá trị, đúng không? Đúng! Chúng ta có thể bán được chúng vào một thời điểm khác không? Có. Vậy nên chúng ta để nó ở hàng tồn kho cuối kỳ. Đây là thời điểm cuối tuần nên đây là dạng bảng cân đối kế toán gì? Bảng cân đối kế toán cuối kỳ. Hãy quan sát hai báo cáo tài chính này và cách chúng kết nối với nhau. Chúng ta bắt đầu với loại bảng cân đối kế toán nào vào thứ Hai? Bảng cân đối kế toán đầu kỳ. Và chúng ta kết thúc vào cuối ngày Chủ Nhật bằng cái gì? Bảng cân đối kế toán cuối kỳ. Hai bảng đầu kỳ và cuối kỳ cho chúng ta hai lát cắt của thời gian. Trên thực tế, cho đến lúc này, chúng ta đã lập ra cả đống bảng cân đối kế toán, cứ mỗi giao dịch phát sinh thì chúng ta lại lập ra một bảng cân đối. Chúng ta sẽ làm vậy """