🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Chat Về Nghề Làm Cha Mẹ – Khi Con Yêu Sớm!? Ebooks Nhóm Zalo , � c_�l'� l:.l" qc va hanh. Kho day! Bi;m c6 du dung cam "m�c k�" dua con m(>t thang tuoi cua mlnh nam d6 kh6c ngan ng�t ma kh6ng do danh, kh6ng be, nham "d9y con tU thuo nam n6i" rang: con phai ngoan, phai biet nghe loi thl moi au<;1c mi;? be? B9n c6 du dung cam a� d9y dua con moi 6 - 7 thang cua minh, vua biet bo, phai biet cling m� mang cai ta ban dem b6 vao SQt rac? Oi, thien than be nh6, 6i Cl)C vang Cl)C ngQC CUa ba mi;?, Sao phai. .. ClfC kho nhu the! Quan ni�m moi me (du c6 co so khoa h9c chu kh6ng xuat phat tu trf tuong tu<;1ng): tre biet hQC nhC/ng dieu ba m� dQy tU khi nam trong b1,mg m� va hQc duqc nhieu nh6t la tu o den 6 tu6i, chac chan se gay soc cho khong ft 6ng bo, ba m� tre horn nay chi vl "tre con qua nh6, biet gl ma hQ�� "v�y cho cha m� c6 m�t tren doi a� lam gl ma kh6ng quan tam, cham s6c con, bat con lam l1,1ng ... qua som''. Con nua, khi con cai lam aieu gl sai trai khien ba m� noi gi�n. thl ba m� phai nen gi�n. kh6ng du<;1c quat mang con ngay, ma phai cha con "khung" lang xuong, luc d6 moi n6i chuy�n cling con. L9i chang phai n6i nhu be tren n6i voi ke duoi ma nen xem con mlnh nhli mot . .. doi tac, each n6i nao ma b9n kh6ng dam n6i voi doi tac thl b9n cung kh6ng au<;1c ap d1,1ng voi con! 8ieu nay rat khac voi quan ni�m •truyen thong" trong vi�c giao d1,1c con: "trung sao khon han vjt� m� (ba) n6i la con phai nghe! L;ii cOng chang phai dung loi le th6a m9 n?ng ne ho?c hlnh ph9t " born tan• cho "n6 ton toi gia" ma can dieu tiet cuang nhu, luc vay luc khac va quan tr<;mg la cha m� din biet: loi n6i cOng khong khac gi hung khf, n6 c6 the gay trc.mg thuang, th�m chi giet chet m¢t con nguoi. Toi cOng c6 vai Ian can, cOng soc khi d9c het cuon sach nay, vi toi cOng la m¢t nguoi m� thu¢c cai thoi da c6 the lo cho con m¢t cu¢c song day du han cha m�, l9i chi c6 m¢t dua duy nhat. Duong nhLJ toi cOng chva du dung cam tnJac m¢t s6 thl/c te dien ra de d9Y con mlnh. C6 m¢t s6 dieu khien toi phai suy nghi, ma chac la b9n cOng the. Voi lo9i sach "chat ve nghe" d?c bi�t nay, khong phai bao gio ngvoi d9c cOng bi thuyet ph1,.1c tram phan tram, khi b9n chva du "Ian 16c bl,li tran� Tuy nhien, voi de tai "kho nhv ng6i" Va th�t de mech long nhV vay, khi Viet ra m¢t cu6n sach du sue loi sv chU y cua b9n tu dong dau den dong cu6i, dong thoi khien b9n phai VO da� suy nghi ve kha nhieu dieu, la tac gia da thanh cong roi. Toi tarn dac cau n6i cua giaosu-bacsi Glenn Doman (cOng la thay cua tac gia) ve h�u qua cua nhung cha m� hay c:!6 thua cho b�n r¢n: Neu bqn kh6ng chiu t6n nua phUt, nua tieng, nua ngay, nua tuan - tMm chf nua th6ng - de dqy con m(Jt dieu gi d6, thi bqn se phOi chiu mat nua dai de Mu m(Jt phe phOm an barn. Cau nay hoi n�ng, nhung n6 c6 cai ly cua mQt chuyen gia nghien cuu tre em lung lay voi hon 70 nam d;;in day trai nghi�m. Va, cau ng;;in ngu Nga ma tac gia da tr fch dan trong s;kh, chac chan se d(li m;;inh vao tim cua nhung b�c lam cha m� thl,(c sv biet yeu thuong con, muon con tre kh6n Ion, nen nguai: °Khi ta gQi ai d6 la "heo" 99 Ian, thi tan thU 100, nguoi d6 se an cam"! Khen, che m(lt c:lua tre c6 tac c:l(>ng ghe gom ... 8QC Va cat vao tU sach gia d)nh, khi can suy ngam ve mlnh ve con, ho�c khi bat thlnh llnh g�p rac roi ben muon "W kiem" ve each hanh xli vai con, b;;in c6 the mo cuon sach nay ra c:le tham khao m(>t Ian nua , hy v9ng b;;in c6 the tu d6 w tim thay 16i ra thfch hQp cho m1nh. Dieu d6 cOng tot, phai khong? Ch! Hc;mh Dung (Nha bao B�CH MAI - Nguyen truong phong bien t�p bao Phl) nCITP HCM - cung la chi Chfch Choe phv trach N6i Long BietT6 Cung Ai cua bao Tuoi tre cuoi). Loi n6i aau Trang thai diem nay, kh6ng m6tai la phu huynh ma kh6ng ray rut, ban khoiin, x6t xa va thuong cho ca the he con em Clang hang ngay tiep nh6n /6i gia o dvc "may nhO rui chiu''. Va cung cam th6ng cho boo phu huynh khi day con lu6n triin tr6tuh6i: "Toi aa cho con auqc nhC/ng gl t6t nh6t haychua1; "Toi d9ycon nhuthec6 Clung hay kh6ng1; "Toi biet mlnh soi nhung kh6ng biet the nao la Clung''. .. Qua cac t6p sach nh6 nay, rat mong auqc se chia v6i cdc ban chUt it ki{n thllc ve khoa h9c gi6o dvc hi{!n aai, tren tinh th6n tuong tro giiJa nhiJng a6ng nghiep phv huynh v6i nhau. Le Thi PhLIC1ng Nga Cha m� thac mac, muon blet nhifu cJieu nen mm h6i cac chuyen gia tuvl'n. Trorig qua trinh nuoi d�y con, kh6ng hiem khi ph1,1 huynh g�p nhiing tlnh huong n�ng long, khien hQ v6 cling Mn khoan, nen nhiing cau h6i nhieu luc 0r0i thay thuung" lu6n! Vm tu each la mOt chuyen gia tam ly giao d1,1c, cJong thm ding la m' cua ba (f(ra con • nep c6, te c6, khoe co va ca khuyet * ding c6 • tac gia cJa het s(rc nhi�t tlnh, co gang khong bo qua bat ky cau hoi nao • du c6 eJoi cau, each tra liri ding "thay thUO'llg" ram ... 12 Lam sao de thanh bQn tot cua con? Cha la phdi nam n�n ft khi b9c 19 tlnh cam cua mlnh, c16 c6 la van a� kh6 khdn trong viec lam bqn voi con? Pht t)nh bc;in giO' OVQC st,J lau ben Va trong sang, du la ket b;;in v6i con hay v6i ai cung vay. B9n cua con Bc;in cua con ha? - nghi lam nha! - Bai d6i khi may "dua d6" lc;ii la "ke thu" cua cha mi;! Nhieu pht,J huynh lu6n de cao canh giac khi thay con c6 bc;in mai, vi cu canh canh trong long la ·bc;in be gl? Tum nam tt,Jm bay xui nhau lam b�y thl c6''. Nen moi: dom ng6, nghe len, nghi ngo, tra gc;i n , theo doi ... gi6ng nhv bc;in cua con la ... bi�t klch d(>t nh�p lanh tho trai phep v�y. Con xin di choi vai bc;in thl con ghe nua: gQi di�n tung ch�p, h6i thuc, de ni;t du kieu, an! NhVng hay hlnh dung: neu con kh6ng ket bc;in vai ai thl pht,J huynh se lam gl? De thay lam: dem con di bac sitam ly lien! Khong ft pht,J huynh da phai cau cuu bac si:·Gan ba mvoi r6i ma n6 cu di Ve m<)t mlnh, kh6ng yeu ai, t6i lo qua"; bac Si h6i chuy�n con mai te ra:"Mi; d6i xu vai bc;in con nhv .. ke gian, nen bc;in con ngc;ii, chang dua nao 19 muon den nha. Bi chO'i voi b9n thi m� kh6ng vui. Th6i, kh6ng c6 b9n nhu vay lau con cOng quen r6i, v�y cho m� yen tam"!?! Nghe ma dl.'.n: ru()t! Nguoi Vi�t minh c6 cau "H9c thay kh6ng tay hQc b9n� chu chua bao gio c6 cau "h9c thay kh6ng tay hQc ... m�"! L9i con c6 them cau: "f)j cho biet d6 biet day, a nha voi m� biet ngay nao kh6n" Tuy kh6ng thay xuat hi�n chu BAN, nhung hai cau Ive bat nay dl.'.n: khoat la de de cao vi trf cua BAN: muon biet thi phai h9c, xa cha m� thi hQc ai? Bi day di d6 thi hQc ai? Tat nhien da phan la hQC BAN r6i! 50' sO' bay nhieu de hieu r�ng trong cu()c doi cua m¢t con nguoi, vai tro cua BAN quan trQng v6 Cl.mg, nglioi binh thuong thi kh6ng the song ma khong c6 bc;in. The vi sao phl,J huynh ngay nay l9i khM khe voi vi�c con ket b9n, t9i sao hQ lc;ii c6 ve di ung voi bc;in be cua con mlnh den nhu v�y? Ly do kha chfnh dang: hQ SQ' con choi v6'i bc;in xau se xau theo. N6i cho dung ra, da so phv huynh thuong muon kiem soat con 100% nhu ... 20 nguoi chu so hCJu! D6 la diem ngt con nguoi c6 tu duy rieng, c6 cam nh�n - cam xuc rieng, cho nen ta chi c6 the giao dt,Jc, djnh huong cho con ngvoi be nh6 d6 ma thoi. Con cam doan ha khac nhu cai ngt,Jc, voi y djnh kem giCJ con trong "moi truong xanh va sc:ich" de bao dam con khong bi "nhiem khuan" la hvong giai quyet lanh it du nhieu! Biet v�y r6i, nhung djnh hvong kieu nao? Dau tien, w mlnh, pht.J huynh phai luon la nguoi bc:in tot dang tin cay nhat cua con tU ... thuo IQt long! Khong kh6 lam dau: trong bat ky hoan canh nao, hay doi XU voi con mng ren luy$n than the va trf 6c voi con: danh cau long - bong ban (doc;it cup gia c1/nh), aua xe ... cham, boi thi, choi co tvong - co vua, giao cho con phv trach nhO'ng vi$c vua sue nhv lau xe, slia l�t v�t trong nha va cho ca ho hang, to chUc picnic cho con va cac bc;in tham gia .. v.v ... Khi da quen voi nhO'ng hoc;it d(>ng bo fch, con se cam nhan day du gia trj that cua ban than. Phat huy dv<;1c l<;ii the "san nha" nhv the, cha m� bao gl con cOng chiu kh6 lang nghe. £>e roi 22 khi giao luu bc:in be, con w nh�n ra ngay: "Con chang thfch bc:in ay dau, vl me bc:in n6i gl bc;in cOng cai, ky Cl,IC lam� "Con chang hieu b;;in ay nghi sao ma m�c cai ao ho tum lum? ". Ho�c "ME;! oi, nh6 A nau con an ngon lam. Me dc:iy con nau lien de horn nao con moi nh6 d6 toi nha an nha''. "B;;in B biet tam cho em be. Hom nao mE;! cOng cho con tam em nhe� tuy�t cu meo! each giai quyet nay c6 ten la vac - xin tam tri: nghia la ta giup be tin tuong cha mE;!, d!nh huong cho con w nh�n biet nhClng dieu nen va khong nen; de r6i khi chi c6 cac be voi nhau thoi, thl con van biet w lanh th�t xa nhClng dieu khong tot, biet t1,1 lo9i b6 di nhClng gia tr! ao nguy hc;ii. Be can lanh t1,1 tinh than, chu be hoan toan kh6ng can va khong bao gio chap nh�n cai ng1,1c! Khi "ae tu ruot" n6i doi La ph1,1 huynh, chac chan ai cung muon con mlnh la nguoi trung thvc, ft nhat la trung thljc voi cha m� va nglioi than. Nhung la ph1,1 huynh, th�t long ma n6i, chung ta l;;ii chlia bao gio thljc sv an tam. N6i m¢t each khac, ph1,1 huynh luc nao cCmg Ian tan lo: con c6 n6i d6i kh6ng? Nhung thvc ra, ban chat cua n6i d6i la gl? Cac nha tam ly hQC - sau nhieu nam quan sat va tien hanh thf nghi�m ve hanh vi n6i d6i 6 tre au nhi (0- 6 tuoi), da dua ra viii tong ket kha bat ngo. Bat ngo dau tien: N6i d6i la m¢t khfa c;;inh nam trong ban nang tl)v� cua nhieu loai sinh v�t. vr dv: m¢t s6 loai biet aoi mau de ngw trang, m¢t s6 loai khac biet gia chet de thoat hiem. a con nglloi, ban nang nay kha m;:inh. Be sau thang tuoi aa biet n6i d6i: gao kh6c tham thiet nhll bi dau, nhllng m� vua be len la cvai toe toet ngay! 9 - 1 o thang tuoi da biet "gia nai, lam mat kho", Va biet "phi tang V�t chung" khi dang pha ma c6 ngvoi Ion di toi. Bat ngo ke tiep: be cang thong minh thl muc do n6i doi cang nhieu va cang tinh vi. Nhvv�y, n6i doi la ban nang, tuy•lanh ft du nhieu"nhvng cung c6 chut·lanh"trong d6. Do v�y, khi giao dl,Jc be, ta phai uon n�n a muc do sao cho be tro thanh ngvoi trung thl,J'c, va chi giCt l;;ii ban nang nguyen thuy nay a muc do w v� chfnh dang ma th6i. Vf dl,J: Hoi"Luong anh bao nhieu? 8ap:"Lvong t6i du song". 8e tl! v�, c6 khi kh6ng nhat thiet phai n6i th�t, nhvng tot hon la dung n6i doi. (Tat nhien cung c6 ngo;;ii I� d¥ bi�t: nhCtng tlnh bao vien thl kh6ng bao gio n6i th�t voi ke thu!). Tro l.;ii khfa qmh giao dl,JC, cau h6i tiep theo se la: "Neu n6i doi la ban nang, thl toi phai lam sao d e kh6ng che ban nang d6 trong be, kh6ng cho n6 phat trien qua muc can thiet, de con t6i kh6ng tro thanh dua n6i d6i nhv Cuoir Hay h6i mot each khac r6 rang hon: NhCtng yeu to nao lam cho be n6i doi ngay mot nhieu? C6 mot so dieu sau day giup "nu6i Ion" th6i n6i doi cua be rat nhanh, cac b;;in phi) huynh vui long canh giac gium nhe: • Tre bi acinh - mang ma chtla cam nhqn c1iiy au loi cua minh. Vi d1,i: "T.;ii sao lay nLJoc mam ra choi?", ''Tc;ii sao dam lay ao m� ra ui chay mat r6W Be khong biet vl sao horn qua m� bao "Cham nLJoc mam an moi ngon con 9� horn nay be sieng nang dem nLJoc mam ra de "on bai" cMm nt1oc mom thl l.;ii bi ph;;it. Hom qua, m� om be thu thi "Con ngoan thl phai biet phi) m� vi¢c nha nhe� horn nay be phi) m� ui ao thl bi mang te tua. Be dau c6 biet cai ban ui c6 the lam chay ao, nhln m� ui thay a�p qua chung ma. V�y thoi, mai mot muon on bai hay phi) m� vi¢c nha thl phai khong cho m� biet, neu c6 gl so suat la phai giau luon. Cac ban c6 thay chLJa: <; thuc "hay n6i doi" trong be bat dau "Ion len tLJCJ'i tot" r6i d6! • Hinh thllc phgt cua phy huynh mang tfnh si nh1,1c. Khi phc;it con, ml)c arch cua phi) huynh la muon con hieu ve hanh vi sai trai cua mlnh ma dung tai pham. Nhling neu hlnh phc;it mang tfnh si nhl)c, thl tinh giao d1,Jc se bi "thu tieu''. Thay vao d6 tre se rut kinh nghi¢m rang: "Neu c6 lo chuy¢n gl thl phai giau ky, 26 th�t tha la bi si nhuc lien". Hai kieu si nh1,1c thuang auqc nguai /(Jn s!J d1,1ng v(Ji eek con nhieu nh6t la: ke t(li be voi nhieu nguai, ph9t be a noi dong nguai . Th�t de dang de quan sat tac dung nguc;ic cua bi�n phap ph9t cho dong nguoi (vf du: canh cao toan lop, toan trliong): ft khi nao tre "hoan luang" lam, ma thuong t6 ra bat can va bat tri hon. "Dan ap" be ma kh6ng chfu nghe be giai trinh. Vf du: be dang b�nh nhung van tr6n ra ngoai chai voi b<;1n vi nam tren giuong b�nh mot minh bu6n qua. M� ve bat chc;it, thay con khong nghe lai th1 ph9t con. Lan sau, neu g�p chuy¢n tuang tv, be chac chan se chuan bi siin ly do rat "chfnh dang": "Con muc;in t�p cua b<;1n nen phai qua tra cho b<;1n con di h9c'; be se nha ca b<;1n de "phu giup· m1nh n6i doi! Trong truong hc;ip nhuv�y, th6i n6i doi da bat dau lay Ian. • Li khong lam bai. L�p tuc trong dau co b\ln toi luc d6 hi�n ngay !en m(lt "loi the": "Ian sau chet bo cCmg khong them khai th�t voi co nCla� boi b\ln toi biet r�ng con c6 nhieu bc;in khac nCla cCmg kh6ng lam bai nhung kh6ng dung len, chfn bc;in da dung !en la chfn b;;in dam dung cam nh�n loi. Bc;in bao rang: "Ba hon 40 nam ma loi the xua van con nguyen trong dau, kh6ng phai mlnh kh6ng hieu mlnh c6 loi, nhung dong thoi rat mat niem tin vao c6 giao vl cam thay mlnh bj c6 giao b�y"! Bai hQc b\ln toi nh�n dllc;tc W each giao d1,1c cua co giao nQ la: th�t tha dung cam thl se ... thi�t thOi! Khi ta ap dt,mg hlnh ph\lt voi tre ma khong suy xet ky thl doi khi se lam nay sinh trong be nhetng mam mong bat thi�n. nguy hiem 13m. • Cham{!d{Jybeccichc16thila:"Con te dau qua ha, t¢i nghi�p con t6i. 8e m� danh chva cai ban lam em te dau nha. � Be "hieu· ngay: khi c6 slf co, cu tlm each do het trach nhi�m !en m(lt d6i tuQng khac la xong. • Nguai fem n6i d6i cha be Mt chuac: "Con ra mo cua ai, bao voi bac b6 ch au kh6ng c6 nha, chau kh6ng biet khi nao b6 ve, nghe chua". Kieu d<;iy con n6i d6i trang trc;m nay th1 kh6ng can phan tfch va mien b1nh luan them. Ch6t fen vai be qua nhieu ky vi;mg - ap h/c: con phai dung nhat lop, phai thi dau d<;ii h 9c, phai tot nghi�p h<;ing vu . . . Khi kh6ng a<;it aLJQC "chuan" cha me a¥ ra, be se t]m mQi each n6i d6i. C6 nhC!ng dua con thi rOt: a<;ii hQC kh6ng dam ve nha, vat VO 6 cac khu chQ nglioi kiem song qua ngay, nhan ve nha la "Con ... b�n hQC kh6ng ve dLJQc"!?! Khi phv huynh ph<;im phai nhC!ng sai lam ke tren, th! tfnh n6i d6i cua be Ion nhu •c¢t a1nh� H�u qua cua hanh vi n6i d6i - khi aa a muc"Pro· - au de lam cac bac cha me "bat tinh" aay, kinh khung VO cung! Vi be se rat d� rai vao nhC!ng tlnh hu6ng "Cl!a ngvc": Khi g�p sv c6 trong sinh h9at - h9c t�p, be t)m each t\f giai quyet Vt SQ n6i th�t th) Se vap phai nhung phan Ling tieu eve tu cha me. Nhung each giai quyet cua be thlfong la rat ngay ng6, tham chi dem toi cho be s1,1 nguy hiem Ion hon. VI dv: Be Clem 06 c6ng n<;ip cho b<;in xau de tranh bj an hiep, Cilia b<;in xau 29 kia se aoi h6i ngay cang nhieu hon va be c6 the phat sinh th6i an cap. Cang Ion, nhClng moi quan he voi xung quanh cang nhieu, thl nhvng rac r6i be g�p cu ng se cang Ion. Luc ay, neu be kh6ng the n6i th�t voi nguoi Ion de nho tr<,1 giup thl nguy co th�t khung khiep: b6 nha di, bi ha nh hung (b;;io llfc hQc duo ng la m¢t vi dl,J), tram cam, dlnh diem cua be tk la be c6 the tl! tu. Con n6i d6i thanh quen, kh6 b6. ChUng ta biet rling: hanh vi t;;io th6i quen, th6i quen tc;io tinh each, va tfnh each t;;io so ph�n. Khi con n6i doi thanh quen, hanh vi ay se tc;io nen tinh each tra o tro, song hai m�t. kh6ng chan thanh, kh6ng chung thuy. Voi tf nh ea ch nhu t he, kh6 c6 the ti n duc;ic la con se c6 m¢t so phan su6ng se, bl nh a n. Ai c6 du can dam tin yeu va c¢ ng tac voi m¢t nguai n hu t he? 0Vt;1y t6i phiii lam gi de con ti/ nguy?n thcinh tht;1t?''. Kh6ng kh6 lam dau: dung bao gio lam nhClng dieu khien be s(,1 cha m� (da neu tren), va sau d6 c6 gang thlfc hien them n hCl ng viec nhu: - Trong mQi tlnh huong, hay lu6n n h� nhang voi con. - Qui dj nh r6 rang cho con biet nhClng dieu 8UQC va KHONG 8UQC lam. Neu con con nh6, chva c6 kha nang ghi chep, thl bc;in phai nhac di n hac lc;ii de be kho ng que n. - Khi g�p sv co, hay cung co n phan tfch tlnh huong de con w nh�n ra sai lam, sau d6 mdi phc;it. Vi d1.,1: Nude ma m c6 phai la d6 choi khong con? 86 la d6 g1? (d6 a n). Neu la d6 an th1 chua tdi gio an ta c6 du9c d1,mg t6'i khong con? Bay gio bc;in vi phc;im thl bc;i n nghi hlnh p hc;it nao la xung da ng? f)o VO chai nude mam la m� phai t6n them tien de mua, nhv v�y c6 phai la lang phi khong? Bay gio chung ta se lam g1 de bu lc;ii sv la ng phi d6? (bdt mua mn each nao Cho .. OUQC tat ma khong mat gi. Tham thay on khong! Nhung th6i, tc;im chap nh�n! Vi Si,J"tham lam" nay kh6ng den noi. .. qua bat thi�n! f)(jj cat tim vang N hin li;li each giao dt,JC kieu ta, voi "tuyen ng6n":"Cha mi;- la la ch�n. che cho su6t aoi con"! each nay, con "kh6e" l�m. mQi tinh hu6ng phat 33 sinh tU cu6c song da c6 cha me; giai quyet het, con chi lo hoc gioi la dLJOc. Vay la con mat het co h6i h9c ky nang sinh ton quan tr9ng nhat: Xii Ly nnh Huong. Thieu ky nang thiet yeu nay, con tro nen nhut nhat, tinh than yeu at. kh6ng the w l�p. Va khi bi lam "lfnh kieng" nhu the, con cCmg kh6ng hieu minh di hQc de lam gi, vi con kh6ng he c6 co h(>i sli d1,mg kien thuc; tu tuong luoi hQc - y l9i cOng phc\t sinh theo: "m9i chuyen aa c6 me; lo". Chi "duqc" moi m(>t aieu: hau ben goi me;, dfnh ch�t voi cha me;. Duong nhien1 De lo c6 chuy�n gi thi con c6 cha me;"ao a9n" cho chu! Thai h¢i nh�p, chung ta c6 dip chung kien nhClng cau chuy�n dang long kieu h¢i nh�p nua voi: kha nhieu gia dinh gcri con du hQc, cla bj ngLJoi than a nuoc ngoai tu choi cho a chung nha, vi "n6 Ion tuong vay ma chang biet lam gl ca. a chung chac lay cai llfoi cai do cho con t6i mat''. Chang hieu cha me; cua may clua "luoi, dif nay chui xu6ng 16 ne nao, khi cilia con vang con ngQc cua minh bi xep vao clu ng "ng9ch" phe pham? Ng6 qua each giao dt,JC kieu tay, phuong Cham cOng kha ro rang: CUQC cloi clay ch6ng gai, cha me; se trang bi cho con du ky nang vii con se la nguoi ti/ buoc di, chu cha me; se khOng "be" con qua khoi mo ch6ng gai 06, lo c6 xay xat chut dinh thi rang ... tlf phvc h6i! Bay la qui trinh cho ·xuat xuong" nhClng dlla tre voi tinh than d¢c l�p ti) Wong rat cao, rat chju kh6 hoc, nhung lai ft gan b6 voi cha me. Ro rang, kieu giao dl,Jc nao cOng c6 vang tr¢n Ian voi cdt! Giil "vcing" cdch ncio - Vtl't "cdt" ra sao? Vang trong giaodvc kieu tay la s1,1t1,1l�p. tfnh nang d¢ng, kha nang xll ly tinh hu6ng tot. f)ieu nay kh6ng kh6 de c6 d\.IQC: d9y con lam vi�c nha W be - be la tu m¢t tu6i! M¢t tu6i phai bat dau hoc ti,( xuc an, c6 the bo ho�c lam cham di lay giup cha me nhCtng m6n d6 don gian an toan nhu to bao, cai c6c nhl,la, ta giay vv ... NhClng ho9t d¢ng d9ng nay se phllc t9P dan theo tu6i, day la lo9i h9t gi6ng rat tot cho tfnh ti,1 lap nang d¢ng, dong thoi la lieu vac xin hClu hi�u phong ngua chllng fch ky, th6i v6 trach nhi�m. Vang trong giao dvc kieu ta la s1,1 gan b6 quyen luyen sau dam voi gia dinh. Ngu6n g6c cua gan b6 lei yeu thlldng, vci ngu6n g6c cua yeu thllang la trckh nhi�m: ta c6 35 trach nhi�m voi ai cang nhieu thi ta ca ng yeu t huong ngllbi d6. Muon be yeu thuong gia dinh cang n hieu t hi � . hay trao vao tay be nhieu trach nhi�m nho nh6 de cham s6c gia dinh - nhung vi�c th�t da d9ng nhllng kh6ng qua sue. 8vc;ic the, dan dan be se rat yeu thllCJ'ng gia dinh, Va Slf gan b6 OVCJ'ng nhien se den. Lam vi�c nhll nhv m(>t rnanh oat c hua day vang rang, vua giup con c6 ky nang xU' ly tinh hu6ng d(>c l�p tot, lc;ii vua khien con biet yeu thuong gan b6 voi m� cha! V�y ma tu kha lau roi, "manh dat vang" ay OVQC "kfnh dang" trQn v�n cho cac c6 giup vi�c. Con nhl!ng be cvng thi toan bj ... an "cat"! 8e roi m()t horn, ai d6 phai gi�t minh wvan: "Dgycontheokieutay, nen hay kh6ngr "Bao hiem" cho be khi m� vang nha Day la noi LfU tlfthuC:lng tn,tc va rat chinh dang cua cac ph1,1 huynh. Du kh6ng di lam thl chung ta cCmg c6 nhQng luc phai vang nha, khong the dem con theo sat ben mlnh dLJQc. NhQng luc ay, chi m6t khoanh khac so say thoi la thien than c6 the .bay ve trC:li, ho�c vinh vien tan w. khien cha mt; phai 6m noi an h�n su6t dC:li. TU 18 thang den gan sau tuoi la bien d6 tuoi "bao a0ng a6"ve s6 luc;ing tai n�rn a6i v6'i con tre: < bi di�n gi�t, te vl leo treo hay w cau thang ho�c ,., cua so chung cu, ng9t trong xo nl16'c nha tam, nuot di v�t, bi thuong vl nhQng v�t sac nhon "'' . hay kinh VO, ph6ng vl nLJ6'c soi, dau an ho�c bep ga ban ui v.v . .. la nhQng tai nC?n kha pho bien. a tam tuoi nay, a�c bi�t la tU hai den bon tuoi, be hoc tat ca moi thu tU nhQng ngLJC:li than bang each don gian la bat chu6'c hanh vi. Be cu hanh "' d(mg ao ao, gi6ng nhv may bay ... khong ngubi r;. z lai, rr.:i ch�ng he luang truck dVQc nhClng m6i Cle dQa tiem ar, nguy hiem vo cung. Cha mi;> h6i h¢p lam, vi nhClng nguy ca tai nc;in "phu song" ngap tran quanh be, va ta khong the "di;>p quach" di avoc, vi 06 la nhClng vat dl,mg - nhClng qui trinh sinh hoc;it thiet yeu hang ngay cua m¢t gia dinh. Van ae qua la kh6 chju, nhung bat bu¢c phai tim OlJQC 16i ra. Qua nhieu nhClng cau chuy�n rat dau long trong thlfc te da chung minh rat r6: phu huynh khong the nao giCI an toan cho con bang each ke ke "giam" con Sat ben b<;in 24/24 alJQC, day la bi�n phap day may rui. Neu con khong hieu vi sao minh bj cam, thi dau cha mi;> a nha, tai nc;in van c6 the xay ra nhv thubng. Be khon lam, san sang "duong dong kfch tay" de IL.ra cha mi;>, de "a¢t pha vong cam aja" ma! giCI an toa� i?>· tri -y thuc i::ua b .. - kh6ng nen: . cha me lu6n1Ca'� each nay, tren thlfc te, Clem lai ket qua rat kha quan, nhung lc;ii chua duc;ic s6 dong phu huynh luy�n thanh th6i quen tot cua minh, ay la boi c6 38 m(:>t vai ng9 nh�n nghiem trong ma nhieu nguoi hay vvong phai: Khi con con nh6 - duoi sau tuoi, cha me hiem khi huong dan dung each cho con hieu ve nhClng moi de doa trong moi truong song xung quanh, c6 chang cOng chi la hu d0a be. Sq con g�p Slj co thi cu cam cho nhanh! Nhvng qui lu�t vinh cuu ma hiem ai chlu nho: "trai cam la trai ngon� "Trai ngon· thi phai tim each ·an· cho dvc;ic. Cll nghi rang ·cam cho yen chuyen· th\ con se an toan la vo cung h9 sach! N hieu phu huynh khac l9i "bay bong· theo truong phai giao due thi�t "lang m9n": "giam sat con ky cang la yen tam, con thi hay de cho be song hon nhien VO tV. Cho be biet nhieu qua, som qua se khien be tr<'.1 thanh cu non"!?! Nghe sao thay be giong bup be bl n giam long trong tu kieng. Nhung be dau c6 :r "' - chlu de cho ngvoi khac "giam" minh l9i, be se tlm tram mvu ngan ke de •thoat''. nguy co tai nc;m tr<'.1 nen cao hon! Y tvong Jang mqn tr<'.1 thanh tai n;;in ... lang nhach cho con! Khong ft phv huynh cOng hieu rang nen n6i CV· 3 cho con biet, nhung l9i dc;Ji . . . Ion moi n6i, vi "n6 con be tf, da hieu g1 dau ma n6i"!?! Ho quen mat tieu rang: be con nh6, nen moi can 3 ·fl) 39 "' cha mf; giup mlnh bang each n6i cho m1nh CJ\ z hieu, chu neu be hieu roi th1 can ai n6i nCla lam chil Con SQ be kh6ng hieu noi nhCJ'ng loi mi n h n6i LI? cu n6i dung vai tam nh�n thuc cua be la be hieu het Vuong mac thLlong nam a ky nang truyen di;lt cua cha mf; - m¢t •Qi dieu ma cha mf; hoan toan c6 the hoc h6i ...J dLIQC, chu be chang he gap rac r6i gl ve kha nang cam nh�n - linh h¢i van de. Vi dv: hay n6i ra ng "Neu con kh6ng nghe loi mf; th1 con c6 the gap tai nc;in, c6 the chet. Chet la gl? La con se kh6ng bao gio auc;ic gap ba mf; n cra, kh6ng bao gio dLIQc ba mf; be n cra, kh6ng bao gio dLIQc mf; 6m hon nCla .. "Thay v1 n6i rang: "Con ma chet thl mf; se mat con, mf; se chet theo con, mf; se dau kho . . '.'v.v. va v.v ... n6i kieu ay thl dung la be se khong h ieu th�t! Cau h6i tha thiet cua phv huynh la: "Lam each nao de toi cam th6y an tam khi con & nha kh6ng c6 mfi?" Hay di;ly con khai ni�m nguy hiem cang sam cang t6t, bang each t;;io ra nhClng tlnh huong ci,rc ky kh6 chiu cho be trai nghiem, roi cat nghia cho be hieu 'd6 la nguy hiem''. Be c6 the hoc alJQC nhClng khai niem co ban nhu v�y w sau thang tuOi. 40 Sau khi be da c6 khai ni�m ve nguy hiem, bi;in hay dua ra Lu?t va Chfnh sach: c6ng b6 cho be biet nhung gl be khong cllJQc phep lam. Neu be trai lu?t thl hlnh phc;it la gl, vf d1,i: M� se kh6ng n6i chuy�n v6i con t6i nay. Neu be nghe loi nghiem chinh thl se nh?n du<;ic phan thuong la gl, vf d� t6i nay tru6c khi di ngu, m� se ke cha con nghe hai cau chuy�n, thay vi m(>t chuy�n nhu thuong I�. Khi tro ve nha, neu phat hi�n thay dau hi�u "phc;im phap'; thl phai khuyen khfch con n6i ra. Sau d6: khen thuang cho hanh vi n6i th(lt, dong thCJi Cung con thl/C hi�n hinh phQt (aii Otf<;IC thOa thu(ln trtfac) cho hanh vi phqm phdp kia. V6i each nay, be se lu6n n6i th?t (vl n6i th�t lu6n du<;ic tran trong). Dong thoi be se c6 <; thuc w hc;in che t6i thieu nhung hanh d(>ng kh6ng dUQc r phep (vi kieu gl cOng se bi phc;it). Ai cOng tha thiet mong con mlnh se lu6n r dUQc an toan. V�y nen bao hiem cho con m(>t each c6 hi�u qua nhat chinh la giup con l�p tha nh <; thuc, ti! de phong nhung nguy co, b6t di cac tai nc;in dau long kh6ng dang c6. "'' 3 3 ... 41 Nhieu cha m� ban khoan, c6 nen cho con tre biet ve nhD'ng van de quan tr9ng cua gia dinh? (nhll chuy�n buon, chuy�n lam an, chuy�n tinh cam cua cha m� ... ) Gia a1 nh la m¢t to chuc nhlf moi to chuc khac, du CJ muc la don vi nh6. TlfCJng tlfQng ma xem, neu trong m¢t to chuc ma moi thong tin - ho�c ft nhat la nhCfng thong tin khong vui - cu bi giau nhem th1 se ra sao? NhClng con nguai trong to chuc ay se xll ly moi vi�c the nao khi moi sl) cu ma ma ao ao? Yeu thllctng VO dieu ki�n la m¢t trong nhClng tfnh chat Cl)C ky OQC aao va quan trong lam cho gia d1nh d�c bi�t va thieng l ieng hon bat ky noi nao khac. Yeu thlfong VO dieu ki�n = yeu men + ton trong + tin tlfCJng. Khi ban thuong ai, t6n trong ai, tin tuong ai, b;;in c6 muon giau nguoi ay dieu gl kh6ng, dau d6 la dieu kh6ng vui7 Chi c6 dieu, khi cat nghTa voi con, can c6 each dien d9t phu hQp de tre cam nh?n trQn VE;'n aieu b;;in muon tam SI/. Vf d1,1: ME;' n6i voi con: 'Khi con muon xuong ho boi thl con gQi mE;' dua di nhe. Con boi chua gi6i, nen con di m0t mlnh thl c6 the nguy hiem, ch et du6i" - "Chet du6i la gl ha mi;>?" - "La ch et vi s�c n uoc, lo bi chet thl con se khong bao gio duc;ic g�p me ncra dau, con c6 muon the khong7" Va Cl a¢ tu6i nao cua be thl ph1,1 huynh c6 th€ Mt aau trao a6i vai con nhCtng van de cua gia dinh? 86 tuoi se chang bao gio la chuong ng;;ii v?t neu ban bi et each lam bQn vai con m6t each th?t sU tu thu6' con moi chao aoi . Toi th�t long tha n thiet xin cac b;;in phu huynh hay c6'i mo hon de :; .,, nho cho ra ng dung bao gio danh gia thap kha nang trf tu� cua be, be thOng minh va nhgy cam . hem bQn tt1Clng rat nhieu. " IQ ,,. Vi d1,1: C6 chu be ba tuoi n6i vdi ba rang: 'Ba ... . Oi ba ve cai cau di ba, cau la phai c6 song hen. .,,. 3 Song la phai c6 rac nha ba': vi nha be gan kenh Nhieu L6c! 3 Sl,.(tinhteva nh9ycama6 la san ph�m cuatritu�. .,,, 43 C6 the be kh6ng hieu het nhung w ngu cua ban, nhllng hay tin rang be lin h hQi dllQC tron Ven tinh than nhung dieu ban muon n6i, voi dieu ki�n ban phai trao doi voi be th�t thanh tam, chl! dung 'dien've m�t thanh tam voi be. Van c6 nhieu ph1,1 huynh nghi aau 6c con tre con rat non n6't, tot nhiit la giau con Clic van (fe quan m;mg (chuy�n tlnh cam cua cha m(?, van de tien bqc. .. ) de kh6ng lam anh hui'mg den con. Suy nghi nayc6 dung Clan kh6ng? Voi cau h6i nay, t6i xin phep trlnh bay hoi dai dong, vi phai di W xa den gan thl tfnh khoa hoc cua van de moi dllQC sang t6, • Yeu to m6t: Chung ta ai cO ng !Ung thu6c long djnh lu�t v�t ly Bao Toan Nang Lur;mg cua nha vat ly hoc James Prescott Joule:'Nang IUQng kh6ng tll sinh ra, kh611g tu mat di, ma chi chuyen tu dang nay sang dang khac'. fljnh lu�t nay hi�n van dang dllQC tiep tuc gia ng day trong cac truong ph6 th6ng, vi cho den thoi diem nay n6 van dung. -Yeu to hai: Khi chung ta thbva nap chat dinh duong th6ng qua an - u6ng, la ta da dua vao ca the mlnh nhung nguyen t6 h6a hoc nhu Oxy, Hydro, Ni-to, dong, sat, kem, canxi v.v ... va rat nhieu nhung chat h6a hoc ti,( nhien - huu hlnh khac. 44 NhClng chat nay la v�t chat va trong chilng c6 ch Lia nang luc;ing. Nang lucmg cua chil ng, thong qua qua trlnh ti�u h6a - hap thu cua co the, duc;ic chuyen h6a thanh nang luc;ing cua ban than ta, giilp chung ta c6 du nang luc;ing lam duc;ic nhClng cong vi�c cl,lc ky to Ion, nhu v�y ngu6n nang luc;ing ay cung phai rat Ion. - Yeu to ba: Vi�c suy nghi - cam nh�n - cam xilc - tu duy la do nao b9 dam nh�n. Co the ta n�ng trung blnh khoang SOkg - 60kg, trong d6 tr9ng luc;ing cua nao la khoang 1 ,Skg. Nhu v�y nao chi chiem khoang 2,5% - 3% tr9ng luc;ing co the.The ma khi ta tho m9t hoi, 30% luc;ing oxy hit vao se duc;ic dua l�n nao, 97% tr9ng luc;ing co the con l�i chi duc;ic nh�n c6 khoang 70% oxy ma thoi. Vi sao nao l�i can nhieu oxy den v�y? Boi vi, trong cac ho�t d¢ng cua con nguoi thl ho�t d¢ng suy nghi hao t6n nhieu n�ng luc;ing nhat, hon hAn bat ky ho�t d¢ng co bap nao khac Va khi ta tiln hanh h<>Qt d()ng suy nghi, thi san phOm t6t ylu se iflll;lc nao sinh ra lo nhii'ng j nghi. B�n hay nho l�i di, horn nao b9n g�p phai van de kh6 giai quyet, doi h6i �n phai suy nghi th�t nhieu, thl du chi ng6i im de suy nghi tMi, chll khong hi! c6 chut ho9t d¢ng co bap nao, n :r .. � . " IQ ,,.... . ... 3 n :r .. 3 45 "' ban van cam thay m �t ra roi . £)6 la do bi!n van 01 z nap nang luc;ing vao thong qua an - uong va tho 01 c nhung n9p 6 m uc bl nh thuong, ma nhu cau SU 0 ':> dt,1ng nang l uc;ing cho vi�c suy nghi luc ay l9i .c CL tang dot bien, gay ra tl nh tr9ng cung kh6ng au cau, n6i n6m na la oxy bi "chay hang'; VaY la co the bi thieu nang IL1Qng Cl,IC b6, vay la a6 m�t! Tong hc;ip l9i ba yeu to neu tren, se thay 6 aay xuat hien ngay cau h6i "Wy chieu theo dinh luat bao toan nang /11r;mg thl nang IUQng ma cac nguyen to h6a hoc d.;ing vat chat cung cap vao nao tu do an thuc uong Va khi troi Se dl1QC chuyen sang d.;ing nao, chuyen di oau, khi ma nao chi san xuat ra m6t san pham duy n hat, 06 la Y NGHi?" Cau tra loi qua hien nhien: Nang luc;ing auc;ic chuyen vao nhCJng y nghi! y nghi c6 ndng lll<;1ng va Chung ta van lu6n cam nhan duc;ic nang l uc;ing nay hang ngay, chi c6 dieu n6 6 d.;ing kh6ng nhln thay duc;ic ba ng mat, vl the ft ai chju c6ng n han 06 th6i. N6 giong nhu s6ng di�n thoai di o0ng hay s6ng truyen hlnh vay: hi�n hCJu nhung v6 hlnh (invisible). Phai chang, nhCJng luc ba n be - ngu6i quen c6 chuy�n bu6n hay chuy�n vui, du hQ kh6ng n6i ra, chung ta van cam nhan CIUQC: "ten" nay horn nay c6 van de! Phai chang, d6i khi ta ng6i gan m¢t nguoi du khong quen biet la bao - 6 h¢i thao ch�ng h;;m - v�n c6 cam giac th�t de chiu, ho�c kh6 chiu, du nguoi ay chi ng6i im kh6ng he n6i nang gl het. Phai chang - nhat la CaC b9n n[I, i.Ja g�p Vl,J nay lam ne - CO nhQng luc ta dang ngoi lo dang ngam may hong gi6, bong dung cam thay "nh¢t nh¢t"sau gay, quay phat l;;ii la bat qua tang lien: m¢t ga nam nhan, each xa khoang va i ch1,1c met, dang nhln ta cuoi tum tlm! Sao l�i the? 86 chfnh la do nang lr.t{fng tilnhilng y nghi cua nguoi d6 toa ra da 'ch;;im" vao ta, ga nam nhan ay dang c6 trong dau y nghi rat chi la ... "ph�m thi.JQng" va tha thiet "nhln dang de thuong q ua, q uay m�t l;;ii cho toi chiem nguong chut xfu di ma!" V'a han chi c6 the nghi thoi, vl each xa tai may ch1,1c met co, v�y ma ta van quay l�i: nang l uqng y nghi da giup han day! Vi nao da sa d1,mg ngu6n nang lr.t<;Jng v(lt cMt r6t Ian tit oxy cung cdc cMt dinh dl1Ung chT dl dung cho moi m¢t vi�c hinh thOnh cac y nghi, nen kh6i nang lr.t<;Jng nam trong cac y nghi cOng r6t /(Jn: bao toan nang l uqng m'a! Va moi nglloi chung ta deu c6 m ¢t "he th6ng ra da" de "bat song" duqc nguon nang l1.19ng nay, ten g9i n6m na cua he thong ra da ay la tn/c gidc. a tre, c6 the be kem ta ve ki nh nghi�m song, nhung tn,tc giac tot hon < ... ... 3 3 .,,, 47 "' nglldi Ian rat nhieu, vl "h� thong ra aa• trl/C gidc en z cl6 mai "ra lo" nen chat luc;ing con clang "trong en c:: thdi h<;m bao hanh� Tri.Jc giac cua ngudi Ion, qua 0 '::> thdi gian su d1,mg nhieu nam, cluang nhien kh6 r Q. long ma tot nhu cua be: do co lam sao tot nhu do mai auc;ic! Gia t6i mai quay /Qi ae giai aap trt/C tiep vao cau h6i t111qc neu ra: khi b<;m c6 nhung van de kh6 khan rac roi, so luqng nhung y nghT trong clau b1;m cling tang len vo cung nhieu, va vl the vo so nhung y nghT ay cling t6a ra mC?t khoi nang lt1<;1ng cl,(c ky Ion. Y nghT tot thl toa nang luc;ing tot, va y ng hi xau thl toa nang luc;ing xau. Xin dung ai tiep t1,1c om ao tllong la c6 the "g6i kin" kh6i nang lllc;ing ay lr;ii clllc;ic, br;in khong the giau be bat ky dieu gl het.! Soat lr;i i rna xem , nhung horn bc;in c6 chuy�n lo au, cang thang, be cua b<;m dl.IC1ng nhLI q u�y nhieu hon, kh6 bao hon: be n h�n phai nguon nang luc;ing cang thang lo au tU br;in day. Be c6 the kh6ng biet Cl,J the la chuy�n gl, nhung be biet chac la c6 dieu bat lc;ii cu am tham dien ra sau lung mlnh, lam sao be cam thay du blnh an de ung xu de thLlong duqc. 86 la ly do nhung gia dl nh hay xay ra ch ien tranh l;:inh, da pha n nhung dua tre deu ft nhieu c6 van de bat c�p ve tam ly a d<;mg tinh nhLI tram cam cha ng han, va tre thllong t6 ra mac cam, chan doi. Trang khi o nhClng gia alnh hay c6 "kh6ng chien" bang v�t dung thl tre thllong qu�y tllng hoac b6 nha di Cle tranh xa vung "oanh t9C''. Tat nhien kh6ng the mong C!Qi mQi m6i quan h� trong tat ca cac gia Cllnh aeu thuan bu6m xu6i gi6. V�y thl khi be phai hung nhieu nang ILIQ'ng khong vui, nhLlng neu tiep nh�n n6 d trang thai cong khai, r6 rang, nh� nhang, be dLIQ'c ton tr9ng, aLIQ'c tham gia y kien, aLIQ'c chuan bj tot ve tinh than de san sang thfch Ling, aLlong nhien se tot hon rat nhieu so voi vi�c aa cam thay bu6n lo l9i khong he aupc ton tr9ng, chang ai cho mlnh biet aau la chuy�n bat on, tat ca CU ma mo ao ao nhLI nhClng bong ma! Mot aua tre ba tuoi aa c6 q uyen OLIOC biet tLlong t�n rang: w gio mlnh se (J v6i m�. kh6ng c6 ba n Cla, ba chl ve tham th6i (chl! kh6ng phai nghe n6i doi la "ba ai c6ng tac"), va mlnh phai chap nh�n dieu 06. Rieng aoi voi ph1,1 huynh, khi co gang "g6i" cha kfn khoi nang ILIQng tieu CljC khong 16 kia trLloC mat be, tam ly Se bj cang thang n hieu hon do cu nam nap sp be biet. Trang thai nay rat de gay ra "h¢i chung S N": Nhjn - N fn - Nuot - Nen - NO. Tren thuc te, khong kh6 Cle quan sat thay: khi cha me lang le mat doan n ::r < "" "'' 3 n ::r "' 3 -11> "' ket nhung giau khong trlnh bay cho con nghe, Ol z thl con rat de bi "va ng m ieng" bat ky luc nao vl Ol c: giai c!oc;m N6 cua qui trlnh SN. 0 '::> .t:: C6 the trong chung ta, da c6 nhO'ng nguoi 0.. ·-· dUc;Jc trai nghi�m tri,mg thai nay: kh i be biet Sl,I .t:: f- th�t, be se tro tha nh ngUoi dong minh tuy�t voi "" ....J giup phi,J huynh mau VUc;Jt qua niem dau ho�c Sl,I kh6 tam nao d6. Tr�ng thai giau diem Sl,I th�t. che day thong tin gay cho be sl,I bat an, sq hai vo cung t�n! Va voi ai cCmg v�y. m(>t moi truong song bat an la dieu ki�n ly tuong lam nay sinh nhC!ng hanh vi eve doan, manh d(>ng, khong the luong truoc duqc. Tuoi biet... Ra u! Sau tu6it La n dau tien, be "ra doi•thtJc slj: vao tn.long ph6 thong, mc}t ng6i truong khac han v6'i ng6i trl.long mau giao ma be tung biet, tung quen va tung yeu men. Truong dong hem, 16'p dong hon, gio hQC dai thoong, gio choi ngan ngun. Moi lop chi c6 mcjt thay ho�c CO, nen can g\ la phai ttJ lo, kh6 ma nho co dl.IQc. Thay co m�t may "mat me" hon co giao cu, "mat" t6'i muc be thay "l9nh· lu6n! Ky lu�t a trliong ph6 thong cung 'm9t troi mcjt vvc·vai trl.long mau giao: khong chay nhay hon nhien nhli 0 mau giao dl.IQC nua ma phai c6 y tu, tiJ ket b9n ma choi, tiJ ph1,1c VI,! toan phan nhung nhu cau thiet yeu, nhung dieu ma khi (J mau giao be van dl.lqc cac co nhac va trq giup thuong xuyen. n =r "' .,, 3 () =r "' 3 .,. N6i nom na, neu vi tn1ong mau giao la c6i "thien auang: thl khi vao tnJong ph6 thong la be aa "h.;i canh" tro l9i "ch6n duong gian" voi nhCfng thl,fc te aoi khi rat. . .tra n tn,1i! Va moi ngay be phai a trong moi truong "duong gian tran tn,ii" ay khoang tam tieng. f)e Ci9ng vien con, khi vao m6i trllang moi, phl,I huynh thuong "ve" ra nhung vien canh kha Cif;'p, voi mong muon con vui ve toi trllong. Vi�c lam 06 oay thi�n y, nhllng kha nhieu phl,I huynh l;;ii cung cap thong tin theo 16i "to hong� Be khi va chc:im thl,fc te phuc t.;ip 1.;i lam, khong ft be aa ... rOt bjch xu6ng m(lt each ngo ngang! V�y la nhieu hanh vi phuc tc:ip l;;i lam cung bat dau phat sinh W aay. 8au tien, be phai d6i m�t voi van de thanh tich - diem SO, ke Oen la SI/ tj n.;in h cua cac b.;in xung quanh. V�y la sinh ra bu6n rau, giau diem cha mf;' khi bi diem thap, manh nha cho th6i thieu trung thl,l'c. Ke tiep, ng6i trong lop ph6 thong thl phai tuy�t d6i im l�ng, khong the bu(lt mi�ng xl xao nhu h6i nh6 duqc nua, vi ph.;im la bj . . . moi ra san dung lien, day cung la m¢t cu s6c d6i voi rat nhieu be moi w mau giao len, nhat la nhling be .. "mi�ng kh6ng kip len da non•! Nen khi ve nha, thuong ng6i suy tu u rO, kh6ng hieu ti;li sao mlnh "phat bieu <; kien" ma bi ra san dung. TU day, de sinh ra thai do thich cai lay voi nguoi Ion. Roi thl, hay nghe c6 bao "Ba Ion roi, phai . . :; trong khi 0 nha thl lam cai gl m� cung bao"Con con nh6, chua du9c. .. " R6t cu(lc be kh6ng xac djnh noi mlnh nh6 hay Ion, nen phai. .. test: b�ng each tranh thu tl,I <; ra quyet djnh ma kh6ng can h6i <; kien cha m�! vr dv: nghe nguoi li;l n6i ngQt ru di choi, trao d6i do choi do dung voi b9n, "thue muon" b9n chep bai gium de tranh ap h,rc bai vo v.v ... Ben qmh 06, vi�c hoc chung v6'i nhung tre Ion cong khien be de choang ng<;ip, de batchuoc nhClng hanh vi khien nguoi khac chu y nhu chvi b�y. aa nh nhau, an m�c kh6ng nghiem tuc. NhClng nghien cuu gan day cua cac < nha g iao dt,Jc hQc da cho thay r�ng: giai .,,. do9n tli so sinh den tam tuoi la gmi doi;ln ly . :i IQ tuong nhat de u6n n�n nhan each cho tre. ::r Sau tam tu6i moi bM dau d9y !ti •t:' "'' ' Sau tu6i, nhan each cua be da ajnh hlnh ("\ :T tuong d6i chk nen mu6n be c6 nhClng hanh vi "' Clung ml,fc khi vao tuoi den truong, thl ta phai c6 3 ..,, su chuan bi tu tuoi .. !en hai l Cu the: t�p cho be tl,! sinh hoc;it d6c lap theo gio giac, neu be c6 so suat thi nhac nho, kh6ng la mang. Cho phep be tham gia nhCing buoi n6i ch uyen voi nglfoi Ion, muon n6i gi thi phai xin phep. Cho be tham gia ·-· .!: nhClng hoat d¢ng phong t rao a cac ca u l ac b¢, f­ ::s­ ,., . Q>• 3 ("\ :Y "' 3 .,. 55 "' en z en c t> � ,J:; Cl. Lam con ... Khuyet t�t! Tre khuyet t�t la ai? 86 la nhClng tre khiem khuyet chuc nang, kh6ng c6 kha nang lam auqc nhClng aieu ma dGii aa so tre cung a¢ tuoi c6 the lam duqc, g9i la tre thieu nang cho ngan g9n. N6m na v�y. neu nhln tu g6c a¢ xa h¢i, chung ta se gi�t ml nh tai m?t vl : tre "khuyet t�t'' a dau ma lam the! Du cac quf tll nay c6 ca the - trf tu� - sue kh6e hoan toan blnh thU'ong, nhung ... : nam tuoi kh6ng ti/ tam rlla v� sinh ca nhan, kh6ng tl/ xuc an. Bay, tam tuoi kh6ng tlf sap xep t�p VO quan ao khi ai hQC. 9 - 10 tuoi kh6ng biet quet nha, lau ban ghe ph1,1 mi;>. 12 - 13 tuoi khong biet tr6ng em, kh6ng tlf d9n va di;>p ban an. 15 - 1 6 tuoi ma khi d6i khong biet w mua g6i ml nau an, kh6ng tl/ ui do de m?c. .. N6i "huych ti;>c"ra: day la m¢t dc;rng phe pham quf tocl N h6m tre "ta m gLri" c6 si so ngay cang tang nay bi khuyet t¢t ve ky na ng song, tfn h tL1 lap gan nhL1 bang 0 Tre khuyet t�t ky nang a dau ra? Cau "Con hu tqi m�" la loi aap cl,lc ky chfnh xac cac be th ieu tfnh ti,1 l�p hoan toa n do each giao dl,Jc a g ia al nh. Khong ft ong bo ba m�, m¢t ngay .. xau troi, aa "dung h1nh" khi nghe chinh dua con - ma m1nh nang niu nhll vang nhll ngQc - het vao m�t: "con ra n6ng noi nay la t;;ii ba ma, sao hoi a6 ba ma kh6ng chiu d;;iy conr Hai ly do chinh thuong g�p cua cai s1,1"kh6ng chiu d;;iy" la: Ly do thLr nh6t: Cha m� muon "cho rao con n�m, ch6 uot m� Ian� tat ca nhClng cay dang co c1,1c cha m� se dung mui chju sao, de cho con duc;ic song hon n hien!? So phu huynh nQ lu6n muon giCJ r!t con trong m6i trllong "v6 trung"! Nhllng he song o noi "s;;ich" qua thLmat tieu kha ng the. Ma con th1 khong the o nha hoai auc;ic, nen khi ra duong, chl can g�p bat ky m¢t "vi tru ng" yeu xlu nao, con cOng "nhiem benh" ngay. Bao da m! LY do thtJ hai:"T�p cho n6 w l�p. ti,! song dLIQC la n6 kh6ng can mlnh nCla, tui than lam"!? Haha ... n :::; "' M -"'' 3 n :::; "' 3 ·fD "' day dfch thi la tr9ng thai ma Due Phat Thfch Ca °' z goi la THAM, tham dl16i h1nh thuc rat tinh te: °' c tham duoc la VIP cua cu6c doi con! Ma he THAM 0 ':> la kho lien. Bao dam! .r:: a.. VIP - trong tieng Anh - la chu dau cua ba tu: Yery important Eerson, nghia la ngt1ai rat quan "" --' trqng. Nhllng van chiI VIP ay, cimg con c6 the la cha aau cua ba W: Yery lrressposible Eerson, nghia la ngtJC!i rat VO trdch nhi¢m! C6 nhClng dieu that sl,l"bat kha thuyet"! Th6i thi, xin ke chuy�n cho de vay cau chuy�n sau day cua chfnh gia dinh tac gia, khi con trai hoc lop m uoi (t\li m6t truong Qu6c te 1 00% a thanh ph6 H6 Chf Minh), nghia la con moi co 16 tuoi thoi. Mot horn nha truong gai giay ve nha voi yeu cau nhll sau: a/ Hoc sinh se W toi xin vi�c a m¢t doanh nghi�p vua hoac nh6. Phv huynh kh6ng xin gium. b/ Hoc sinh phai lam vi�c it n hat hai tuan kh6ng luong. cl Sau thoi gian lam vi�c. yeu cau hoc sinh elem giay nhan xet cua doanh nghi�p ve trllong. M� choang den "bat tinh"! Vi: con moi 16 tuoi th1 lam sao biet xin vi�c? Chua hoc het cap ba th1 biet vi�c chi ma lam?T;;ii sao con lam vi�c ma yeu cau khong Ol1QC lay lvong nhu nhQng nhan vien khac? ... Hang lo;;it nhQng cau h6i kieu "cha me la la chan. : cu ao ;;it hien len den nhuc ca dau, ben dem ngay S\J Viec ra cau CUU "ba n6". Nhung th�t bat ngb, ba n6 - m(>t ong b6 nguoi My chfnh hieu con nai vang, sau khi nghe het chuoi ke le cua me n6 - ben tuyen b6 rang: "v6 cung sung suong, cu tuong sang Vi�t Nam song la n6 Se thanh dua ... VO tfch Sl,I' r6i". Va, ba n6 ben "khai quang diem nhan' cho m� n6: 0 My, hoc den cap hai la phai di lam them, bat lu�n giau ngheo. 9 - 10 tuoi da c6 the di giao scra bu6i sang quanh quan trong khu ph6. 12 - 13 tu6i c6 the go clla nha hang x6m Ion tuoi xin giup lam ve si nh nha cua, cat co san vubn. 15- 1 6 c6 the di phan loc;ii thu cho buu ai�n. giao bao ho�c h6i ngubi quen ai can cham s6c v� sinh xe c(>. Thu lao thl C\JC ky "tUQng trung� vf d1,1: cat c6 2 USD, rlla xe 3 USO v.v . . . Hoac vai aua c6 tai le aa n hat chi 06 thl t�p hQp nhau ra cong vien ng6i c hoi n hc;ic, mua hat cho vui; cu thay cai n6n xu6ng 06, ai b6 vao bao nhieu aeu "cdm o'n' het, kh6ng phai an xin' Ke ca nhCfng ban khuyet t�t 3 nh� cOng hang hai tham gia. "£Jua" nao khong vao gu6ng lam them nhu the la nguy co bj bijn be tay chay rat cao, vl 06 la aua ca bi�t! 3 ·n> "' Thi ra the! N h1n li;li yeu cau "oai oam" cua nha Ol z truong, long tham biet on ho v6 hi;ln: con di xin Ol viec se "du ng d9" nhieu t1nh hu6ng khac nhau. Khi cha me kh6ng c6 m�t, n6 phai a¢ng nao de tll XU ly. Tat nhien, trL!CJc a6, ba m� eta "c�p n hW ·-· L f­ cho d� tu mQt each tong quat: n6i g1, each th uyet <(J) _, phuc ngLIC:li nghe ra sao, each tra IC:li cac cau h6i kh6 the nao v.v ... Va sau nhClng Ian dau that bi;li, con c6 kinh nghi�m "day m1nh" de lam tot hem o n h ung Ian ke tiep: that bi;li di;lng nay - trong thO'i diem ay, gi6ng nhu "virus da dllc;ic lam yeu di� giup con tu tu tu ti;lo ra khang the tinh th6n. flay la co che gi6ng het viec chfch ngua cac b�nh nguy hiem, qua tot! Chang hiem nhClng dua con - du nha rat kha gia - van "bi me bat lam du thU'; m�c k� bao IC:li lai de biu "day con"! G�p phai It.Jc phong ba, con l�p tl!c biet "lam du thU'' de tl/ mlnh thoat hiem va dung vClng. Ta n con s6ng gi6, con chc;iy ao ve ben m� chi de n6i moi cau: "M� oi, con cam on m� da bat con lam du thu, con than tuqng m� r6i nha� C6 tam huan chuong nao sanh dL.lc;iC voi cau n6i d6 cua con khong nhi? 60 dU<;lC 6m vao long kh6e manh ca ve 11.. . · . 6 I� dieu ky di�u. V�y nh bien dieu ky di�u tro Xin dung ai, c hi vl hieu lam hai chCI yeu con, ma lam con kh uyet t�t! ' " "' :r "" ' - 0>" 3 3 ·Ill 61 "' Ol z "Co oi c6, c h u n g c h a u yeu c o l a m" (Lai m¢t bai hat thieu nhi) Yeu den mLlc cha me ganh t!i H6ng phai sao7 Neu kh6ng yeu co lam thl tai sao c6 n6i dau la con nghe d67 T ham chi trong rat nhieu tlnh hu6ng, me con phai de rang "Con kh6ng nghe loi, mai me mach c6 a n ha". C6 n6i thl con nghe ram rap, con loi cha me n6i thuong l.;ii nhu"beo d9t may tr6i ch6n xa x6i''. con c6 ng he hay kh6ng la tuy ... hen xui! Biet rang con yeu c6 giao, nhung neu con yeu co nam phan thl chac chan phai yeu cha me mlnh muoi phan, neu d6 la nhCing cha me tot. Chang c6 dLla tre nao d.;ii d(lt den mLlc di yeu mot nguoi khac nhieu hem cha me ml nh. The thl t.;ii sao: con yeu cha me hon yeu c6 ma l.;ii vang loi c6 hon vang Ii.Ji cha me? £>6 la cau h6i 62 tudng doi h6c bua ma cac pht,1 huynh yeu con b�t bu(>c phai tlm cho ra loi dap! Tuy nhien, cling ch�ng kh6 lam de c6 the quan sat dl1<;1c nguyen nhan thai d(> ·ngoan lc;i" nay cua be doi voi co giao: Co giao - dung chuan - thvong n6i vOi gi9ng dieu binh tinh, ngon W nhe nhang, dung ml)c, hiem khi nao co len gi9ng, l�i cang kh6ng bao gio quat thao. each n6i chuyen nay the h ien Slj ton tr9ng nhan each d6i voi tre. Du be c6 ph�m loi co nao thi gi9ng co chi nghiem ngh! hem thoi, chu va n W ton. Tren aai nay, kh6ng c1Cta tre nao thfch nghe quat mang. Nhieu pht,J huynh"cai chay cai coi":"Nhllng r6 rang khi toi quat thl n6 moi nghe� Dung! Vi trong thoi diem ay be biet minh "thap co be hQng• nen van rang nghe, nhvng tu d6 se phcit sinh ra cam xuc cam ghet hanh vi quat thao nQ. Thai d(> hung hang cua cha me con la bieu hien cua sv bat 11,(c, khien be chi "tranh voi chAng xau m�t nao� r6i dau l�i hoan day, viec gl cling phai phung mang trQn ma thl con moi ng he. Lon them chut nCla la con copy ngay hanh vi n6i nang tho lo cua cha me. Xi n h6i n h6: ·s�n c6 the phung mang trQn ma voi con den bao gio? Va khi con kh6ng con . :. IQ ::r " • ... 3 3 "" 63 "' "' z "' c 0 '.) .r:; Cl. ·- .r:; r- "thap c6 be hong" nua thl chuyen gl se xay ra"? Tuy nhien rat nh ieu phLJ h uynh l;;ii phan nan la khi "N6i v6'i con dang hoang tu te thl n6 kh6ng nghe''. H ien tuc;ing nay c6 th�t, boi vl: C6 giao kh6ng bao gia d9G, ma chi c6ng bo nhung bi�n phap ky lu�t be se phai ganh chju neu kh6ng nghe loi, chll kh6ng "gio cao danh khe" nhu cha me. N hieu phu huynh khac lai bao: "O nha cOng ph;;it chf tLI day, ma n6 van kh6ng nghe, cang ngay cang buong" Bung lu6n! Bai vl: Hlnh phi)! co su dung lu6n nhan ban, c6 kh6ng phat vl gi�n, kh6ng ph;;it cho ha gi�n. Ma day la dieu kha nhieu ph1,1 huynh v6 tlnh "s�p bay� voi ng6 nhan that ngay tho rang "Ph9t m6t Ian cho n6 nho toi gia"!?! NhO cai gi toi gia moi duqc? Nho toi gia la cha me da qua "ac" voi minh! Chu rat hiem nglloi nh6' la minh da ph9m loi g1, va lai ca ng hiem nglloi "tam ph1,1c khau phuc" khi h6i tuong l9i nhung Ian bi ph;;it thuo nho. Van biet rang c6 cau ""thu6c dang gia t�t": "thuoc" cua c6 danh be cOng la thu6c dilng, nhung n6 ch! au dang ae'! •gia t�t" thoi, chu n6 khOng dang den muc be "nu6t' khOng n6i, sinh ra dj Ling tram trqng voi "thu6c"! Khi ph9t con th�t khac nghi�t Ge hy VQng con "nho doi" ma biet nghe loi, thi pha n hJc tam ly ma phi,J huynh nh�n Olic;IC tu con se la Slf am UC, ch6ng d6i, th�m ch i ca Slf cam thu. Ben c.;i nh d6, khi c6 phc;it, thi hinh phc;it th6ng thliong dlic;IC be chap hanh Va CO tac di,Jng ngay. Chu kh6ng nhu a nha, khi m� tuyen b6 phGit la be quyet "tu thu toi cung" . Sao lc;ii the? Boi vi: Khi co phGit thi khong ai c6 the ·ban tha nh chi d�c xa" cho be. Nen be hieu lien: 16i th oat d uy nhat la hay "quyet tam cai ti;lO tot". Con a nha, m� vua phc;itthi b6 vo dau xo ghe, ba n¢i l�p !Uc cao gic;ing benh chau: "N6 con be ti, moi b6n, nam n ::r t uoi dau biet gi ma phGit vOi Vi;l, Sao CU .. � phai day dQa chau t6i thi moi vua long < "" a?"v.v . . . Nghia la hang loGit'trGii ti n9n tam co nam sao· cap toe mqc len len, be tha h6 dlfa d!lm, tha h6 tung chieu 'kho nh1,1c ke" de thocit t¢i. ... 3 Tinh tr9ng nay gQi la m6i trl/Ctng gido d1,1c n ::r .. khOng th6ng nh6t. day la yeu t6 t� hc;ii hang dau 3 trong giao d1,1c, vl n6 VO hi�u h6a mqi Slf u6n nan ·lb "' can thiet. Hieu m¢t each don gian: m6i truong "' z gia dl nh khong thong nhat la noi cho "xuat "' c:: xv<':lng" dua tre vo ky lu�t. quy quy¢t, m uu mo. 0 '.::> .I:: . .c::;:;:,:�;': 0.. V�y nen, de vl�c truyen d� \/ · ·-· ky nang song tra thanh h09� d¢n . �· . '. 19! "''� .I:: 1- h9nh phuc cho ca l'tal 'phla cha ,, . v�··co� •Q) --' khong con each nao kha thl hon la hay la� b�n voi con: d9y d6 be m9l �� voi thai d¢•·'1i t6n tr9ng, chan thao.h. vui hi con phi,\m� 161, can xl! ly nghietri° khac nhung bln h tf� ., dva tren tinh than t6n tn;mg pham gl6 ·· con, trong moi tn.tong gia dinh th6ng,![ 66 "Home a\one!" ("CJ nha m¢t minh0: ten m¢t bq phim tam ly rat n6i tiengJ Ai da tl!ng xem b¢ phim nay deu cam thay yeu men chU be Kevin de thliong - nhan v�t chfnh. Ly do: chi moi chfn tuoi thoi, nhling khi v6 tl nh bj ... o nha m(lt mlnh, Kevin aa c6 the w cham s6c ban than rat chu dao tv chuy�n an u6ng, tam gi?t, lam nhung vi�c v?t thliong ngay. Hon the nua, chu be con biet xoay so rat kheo leo de chong l.;ii hai ten tr(lm hung han khi n chung o¢t nh�p vao n ha. Tat nhien 06 la phim, ::r w .... nhung qua th�t a ngoai doi c6 nhung b.;in nh6 ma cha m� c6 the hoan toan yen tam khi con phai a nha m¢t mlnh; va cung c6 nhung aua t re du eta a tuoi sap het cap hai roi - ma cha m� van khong dam m.;io hiem giao nha, boi sQ ... "tieu" w· ca cua Ian nguoi ! 3 n ::r Tat ca cha m� deu mong muon con mlnh w gioi giang, c6 ky nang song th�t phong phu. 3 "" Ngat noi, thay con nguoi khac gi6i thl them, nhung chiu kh6 d.;iy do de con mlnh cung gi6i thl . .. c6 nguoi day, c6 nguoi kh6ng! Nhung dua tre gi6i giang deu la do SU huan luy�n cua cha m�. chu c6 dua nao lot long da biet lam het m9i vi�c dau! May vi luoi bieng l.;ii hay thich ... giao con cho ong Troi theo kieu: "16n len ttJ khac n6 bi et" - y la nhoTroi day gium d6 ma. Nhung 6ng Troi dau c6 "ranh" dCl vay, con ai nay dc;iy ch6! "Xuat xuong"W "16" cha con ngoan san nay, m6i nay noi ra nhClng dlla tre sap vao O<;li hQC roi ma d6i la ngoi chiu tr� n. kh6ng nau noi cho mlnh m¢t t6 ml g6i. Nh6 nhClng b.;in nh6 dam dang cua m 69 "' cung di chc;i, nau an. Dua Ion dan cllla nh6 di cat Cl\ z t6c, an sang. Truoc khi thtjc hien m¢t dieu g1, cac con se dua "de an" cho me "duy�t" Ian cu6i. Vf d1,i: "Me Cli, em dau rang, con dua em toi co A nha si n he, con se n6i co cho con ky vao h6a don cho me ve thanh toan� Ho�c "Mai sinh nhat anh Hai, me cho phep t1,1i con di nha hang B an t6i n he, con se lay tien 6ng heo, r6i luc me ve cho con xin lai, con dinh chi cho bcra t6i khoa ng tung nay . .. duoc kh6ng me?" v.v ... Oshin nha d6 c6 chuc v1,1 t6 truang t6 giup vi¢c - suong qua! Con cac con ch! la ... to vien! Chi k e l a h 6 i dau dua con gai c u a c h i "bieu tlnh"phan d6i : "Me thue nguoi lam, t9i sao t1,1i con phai lam?". Chi blnh tinh tra loi : "Me tra luong cho nguoi giup vi�c. th1 c6 ay chi c6 bon ph�n nghe loi me th6i, chu kh6ng c6 trach nhi�m ph1,1c v1,1 con. Con phai hoc de biet lam tat ca vi�c nha va quan ly mot gia dlnh. Vay d6, ph�m chat hang dau de tro thanh m¢t phu huynh t6t la dung cam VO kien tri. �n eu som: hhcrng h� Ivy Gitli tre ngay nay dang rut ngan dan a(! tuoi yeu. Khang kh6 de th6y rdng nhieu tre mm chi 11, 13 tuoi cling da bu&c vao tinh yeu. Vi sao tre yeu stlm nhuv�y? Xa h<)i ta thoi each day chlla lau, 6 d<) tu6i 13 - 14 la con gai da dL1qc ga chong, con trai 15 - 16 da c6 va ca ma! NhLI the th1 yeu 6 tu6i 12 - 1 3 lam sao c6 th� g9i la "rut ngan" dllqc nhl? Ngay ay, aLi(IC clloi ga ve ma kh6ng biet yeu nhau th1 "chet aon"voi cac 0,1! Sao kh6ng thU nhln van de 6 g6c a6i di�n; chung ta dang "keo" dai tu6i "em con be lam"? 3 ve Sinh hQC, "vao yeu" 6 tuoi "biet buon" kh6ng c6 g1 sai. Voi b�m nu, 6 tuoi len tam, "' cac t uyen hormon sinh d1,1c ba t UdU dUc;IC kfch 01 z hoat, he sinh d1,1c hoan thi�n dan va dat den m uc 01 c "Pro" (J tuoi 12 - 13 vai hien tuong day thl. Khi ay 0 '.:> co t he da san sang cho vi�c giao ph6i de duy L: o._ tri n6i gi6ng. Luqng hormon nay la "thu ph;;im" ·-· L: chfnh cua "v1,1 an· yeu som! Vai b;;in nam, hi�n f- <(!J _, ttJcing day thl dien ra mu(>n hon khoang hai, ba nam, va sau d6 thi cac chang trai tre cOng san sa ng thl,lc hien thien chuc. Nhung, sinh /y truang thanh lao toi truoc, Chang them doi tam ly trUang thanh va M qua x{J h¢i: dang CJ I rong v6ng tay m� am em, sue con chua bung noi noi cam lc;in to bang nl!a cai thung phi, chCf ng hTa chua toi da u, dung m(>t cai, ve nha ch6ng va tru thanh n(>i tuong! Duong nhien la kh6ng lam duqc, ho�c kh6ng the lam tot. Roi thi ra doi, gai CJ tuoi 13 - 14 se dam dvong dVQc nhllng nghe nghi¢p nao de c6 thu nh�p ma nu6i con nh6 khi kien thuc chva du? Trai tuoi 1 5 - 16 lay dau ra kinh nghi�m song va ban ITnh vung vang de leo lai m(lt gia dlnh? Nhu v�y, sinh ly - tam ly - xa h(li, cu6i cung, chi chap nh�n"d6ng hanh h6a thuan" cung nhau khi tre buoc vao tuoi 1 8! D6 la ly do trong xa h(>i hi�n d;;ii chung ta qui dinh moi nguoi phai " hoa n" yeu cho den 18 tuoi, de con tre c6 du thoi gian 7J dieu chlnh ba aieu ca ban tren cho th�t can bang, tnJ6'c khi thVc hi�n thien chuc v6 cung quan tr0ng: lam cha m�. Slf can bang se mang l9i nhieu co may h9nh phuc hem. 8ieu ta thl,fc Sl/ Jo SQ 0 day, chfnh xac ra, la tre quan h� tlnh dl,IC a OQ tuoi "nai va ng ngo ngac" se de l9i nhieu h� i l,ly rat xau. Day c6 the xem la gioi tre dang chr;iy theo trao luu kh6ng? "Tien trach ky, h�u trach nhan": T9 i sao kh6ng a i chiu d�t cau h6i ngvoc Jai:"Ngay nay c6 kh6ng ft cha m� da giao dvong con kieu gl, ma khien tre bi suy dinh dUfJng tinh than den muc phai tlm cuu canh trong m6i quan h� khoac ao tlnh yeu? Vl r6 rang, van c6 nhllng gia dlnh con "yeu" rat... dung l!ch! N hllng tre "yeu" v¢i chi don gian cam thay qua c6 don. du chva he biet tinh yeu dfch thl,fc la gi. 56 "yeu sam" nay l9i kha nhieu den < m uc lam ta c6 cam giac d6 la mot trao ILIU. ID Vi�c tre yeu som, n6i chung, se keo theo nhieu van de dang lo ng9i nao? · Yeu kh6ng xau, nhllng quan h� tinh d1,1c O> 3 som khi con "an chva no, lo chva toi� gay h�u n � qua xau cho ba n than va cho ca the h� ke tiep "' 3 moi la t� h<:ii ! ,. 73 ·-· J:: f-- •QJ .....J Rae r6i dau tien va nghiem tr9ng n hat la len lut quan he tl nh due khi kien thuc cua tre ve an toan tlnh due gan nhu bang o, n hat la trong giai doc;m hien t;;i i, chung ta thay xuat hien them nhieu benh nan y m6i lay Jan qua duong tl nh due. Neu mang thai ngoai y muon thl hau qua that g6m ghiec n<;10 pha thai gay v6 sin h, benh tat, tU vong. Con sinh ra kh6ng cha, m� c6 the kh6ng nu6i duac, thl tuang lai cua em be ay se v6 cung u t6i. Chua ke den viec cac the he sau 16n len, kh6ng biet cha mlnh la ai, gay ra nguy ca hon nhan dong huyet - can huyet, lam tang s6 Ju<;1ng tre trl d¢n, suy thoai giong n6i. He luy da ngay lap tt'.lc truyen cho n hieu the he ke tiep! Tiep theo la tre la la viec hQc, de c6 n hCfng hanh vi bong b¢t, thieu kiem soat vl muon thanh anh hung (ram!) de "lay diem' v6i "nguoi dung khac h9''. Sau n ua la tre de "doi tanh" tha nh dua doi tra, manh d¢ng de "b6i" ra tien chi tra cac khoan tl nh phi! Cuoi cung, 6 tu6i 6 mai nay, khi g�p canh "cam kh6ng lanh, canh kh6ng ng9t"v6i "doi tac·: nguy ca "chan song" cao hon rat nhieu so v6i d¢ tu6i truong thanh. Ong bO ta van co cau nen phOng ngua tu xa la tot nMt. Vgy, nhiing c1inh huang ve tinh yeu cho con tre nen Mt c16u ti/ luc nao? Phang ngua tuc la c6 bi�n phap ngan ch�n tru6c de sl) viec kh6ng bao gio xay ra. Vf d1l chfch thu6c phong ngua u6n van la de kh6ng bao gio bi u6n van. Con c1inh huang la ve ra ban do dung de sl) viec xay ra theo 1¢ tr1nh an toan. Vf di,J: d!nh h u6ng ng he nghiep cho con de con hieu nghe nao m1 nh c6 the lam hieu qua nhat. Neu h6i theo h u6ng ph6ng ngila th1 ch�c kh6ng ai tra loi duQc va cung chua chac c6 ai da muon tra loi. V1 c6ng bang ma n6i, yeu thuong v6n la "thl,J'c pham· tinh than cua con nguoi tu thuo lot long: CO gl xau khi con yeu them dlfQC m¢t nglloi n C!a? Van de can "lam re/: d6 c6 thl,J'c su la t1 nh yeu kh6ng, tlnh yeu ay thu(lc dc;ing nao: an toan hay kh6ng an toan, tlnh yeu ay du nen tang de ton t9i tot hay chua v.v ... Con n6i theo tieu chf c1inh huang th1 sl,J' viec se khac h�n: dau tien xin tra loi rang can djnh hu6ng cho con tu ... ba tuoi, 0 cap mau gicio, ve tlnh yeu! Ap a�t va cam can co la bi�n phdp tot kh6ng? Phi,J huynh chi c6 the ap d�t va c�m can < Ill• "' 3 3 .,,, "' "' 2 "' c 0 :J .c "- atfc;iC the xac Cua con th6i , va ti le dUng vao tam ly tre m z khac nhau, a tu6i khac nhau. Va a oai c6 bao Cl> c: nhieu each yeu thl cu ng c6 bay n h ieu each . . 'O :::i .giau! Nhung n6i chung, khi yeu, du la yeu "t�p .r:. "- st/. ai cung song tren may, nen dau hi�u de nh�n thay nhat la con "la hing" tren ... tren, " keo" hoa i kh6ng xuong noi va tr6ng rat lang mc;in. Khac nhieu so voi dc;ing "lo lt'.fng"m(>t each rau ri lo lang vl b! •ac;ii bang h<;>c duong• khUng bo! Can lam gi de bao v� con u? Co m(>t "cong thU'c" cua thien nhien rat hay, ma ta c6 the ap d1,.mg trong khfa cc;inh nay: trong con biio, n '70 "' Va quan tr9ng la di;ly theo tieu chi chia di tr;: O> z tach slf to mo muon khdm phd cao d¢ ra kh6i sue O> c hUtgiai tinh do anh hliong cua hormon sinh dl,IC. 0 :::> .c Neu b;;m de hai "ngoi no" nay "nh�p· l9i voi CL ·-· nhau - nhu thuong g�p trong doi, thl "tl,li n6" se .c f- tro thanh m¢t qua born h;;it nhan voi h�u qua •(IJ _J kh6n luong! "Ta ch" nhli the nao? 0 I lla mau giao, cha m� c�n giup con trdi nghi�m cam gidc yeu thU'Clng thong qua c6ng th Lie: "Trach nhi�m lam nay sinh va nu6i Ian yeu th uong" . 0 Illa ba0tuoi tro di, con can dliQ'c ren va giao cho nhO'ng trach nhi�m vlla sue phl,lc Vl,I nhO'ng nguoi than trong gia dlnh. Bay la each gieo va cham s6c 'h;;it mam" yeu thuong: con se cam nh�n tr9n v�n yeu thuong la gl. CCJng a Illa nay, con can dUQ'C di;ly de biet CO hai gi6i tinh khac nhau va khac 6 diem nao. Cho con biet be ra doi 80 la tu Sl,I yeu thVOng nhau gi(la hai gi6i tfnh ay, chu kh6ng phai con chui ra tu ... nach ml;', hay'mi;" nh�t con tu thung rac"!? *"'\ kht�uyen hormon · nl'i.d(>ng� de con hoc nltemg bai sinh v�t hQC 11¢ m(>tcach het sue t votv,. Khi da 'thu&°bai� st,1 to mo trong con � se �gvo to chuc"Mn. �i;,,,j\ . ... ··. �c<, �·: .. . �i,,,.,:i(<, '; Ngoai ra, hv6ng dan cho con biet rang: IJ tu6i nay thl ngoai ml;' ra, kh6ng cho phep ai duQc nhln thay than the cua mlnh nua. Neu c6 ai c6 tlnh lam vi�c d6 - ngo9i tru ly do y te - deu la nguy hiem, va phai tlm each thoat ra (la Ion, ch9y, ch6ng l9i 6 muc t6i da) r6i bao ngay cha phu huynh biet. < "'' . Khoang 8 - 1 o tu6i, aa c6 the tam sl,I v6i con "' "" ,,. nhv ngvoi 16n rang (J doi c6 nhieu loi;li tlnh "'' . yeu lam: yeu gia dlnh, dong baa, b9n be, ngvoi ca nho, que nha, doi Illa v. v ... Den tuoi 3 n nay da phai di;iy be het tat ca ve qui trlnh giao :::; ., ph6i va an toan tlnh due trong the gioi sinh 3 ·'1l v�t, tat nhien cua ca con ngU'oi. 81 11 - 12 tu6i tra di, khi hormon sinh due da bar dau chi ph6i m<;inh, hay ti te v6i con ve tinh yeu d6i lua - la dieu con bat dau quan tam nhieu: c6 nhung kieu tinh yeu d6i lua n hu the nao (kieu n6 le - chi em hClu, kieu phong trao, kieu bang hClu, kieu c(Jng sinh v.v ... ), phan tfch cho con biet nhung bieu hien cua tung kieu, de '10" g�p thl con biet nh�n d<;ing. f)�c biet luu y con ve suc hltt giai tfnh do tacd¢ng cua n¢i tiet t6 - nhan m<;inh cho con biet sue hut d6 kh6ng phai tinh yeu! T�p cho con choi mot vai m6n the thao tu nh6 cOng la m¢t each hClu hieu de con kh6ng "nhan ell vi bat thien" sa da vao chuyen •yeu VO yeu van''."B6 nh6"v6i de tu ra ng: " Kieu ti nh yeu a n toa n la d9ng tlnh yeu bang huu, vl n 6 c 6 du b6n yeu to t6n tr9ng, c6ng bang, yeu thLfang, vui ve, kh6ng thay du b6n "vi thu6c " d6 thl nen tranh xa la "thuc;ing s;:\ch". Rang "a trUong vong vong chi c6 bay nhieu dua, ngoai doi con v6 s6 nguoi hap dan hon cho con chc;m, nen b<;in tot cua ba mE;> hay kien nhan tr tE;>o nua th6i. Nga nga, xin xin chut cOng kh6ng sao, qua r6i se thay mac cuoi lam con 9. Yeu VQi ma ho, mai mot nh6 l<;ii thay minh ng6, mac co chet mo!� 82