🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Cán Bộ, Đảng Viên, Đặc Biệt Là Người Đứng Đầu Cơ Quan, Đơn Vị Phải Đề Cao Trách Nhiệm, Gương Mẫu Đi Đầu Ebooks Nhóm Zalo CÁNBỘ,ĐẢNGVIÊN, ĐẶCBIỆTLÀNGƯỜI ĐỨNGĐẦUCƠQUAN,ĐƠNVỊPHẢIĐỀCAOTRÁCHNHIỆM, GƯƠNGMẪUĐIĐẦU NHÀXUẤTBẢNCHÍNHTRỊQUỐCGIASỰTHẬT CÁNBỘ,ĐẢNGVIÊN, ĐẶCBIỆTLÀNGƯỜI ĐỨNGĐẦUCƠQUAN,ĐƠNVỊPHẢIĐỀCAOTRÁCHNHIỆM, GƯƠNGMẪUĐIĐẦU HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO XUẤT BẢN Chủ tịch Hội đồng Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương LÊ MẠNH HÙNG Phó Chủ tịch Hội đồng Q. Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật PHẠM CHÍ THÀNH Thành viên VŨ TRỌNG LÂM NGUYỄN ĐỨC TÀI TRẦN THANH LÂM NGUYỄN HOÀI ANH Nhiềutácgiả CÁNBỘ,ĐẢNGVIÊN, ĐẶCBIỆTLÀNGƯỜI ĐỨNGĐẦUCƠQUAN,ĐƠNVỊ PHẢIĐỀCAOTRÁCHNHIỆM, GƯƠNGMẪUĐIĐẦU NHÀXUẤTBẢNCHÍNHTRỊQUỐCGIASỰTHẬT HàNội-2019 TỔ CHỨC BẢN THẢO PHẠM THỊ THINH BÙI THỊ ÁNH HỒNG PHẠM THỊ BẢY NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG PHẠM NGỌC ANH C LỜI NHÀ XUẤT BẢN án bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, đơn vị có vai trò hết sức quan trọng trong lãnh đạo, quản lý, tổ chức và điều hành mọi công việc, mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước,... Do vậy, việc phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, đơn vị là vấn đề hết sức cần thiết. Để nêu gương trở thành việc làm tự giác, thường xuyên, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu, khắc phục hạn chế, yếu kém của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”, trong đó quy định: “Mỗi cán bộ, đảng viên Ðảng Cộng sản Việt Nam phải tích cực học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Cán bộ có chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”. Nhằm góp phần làm rõ những nội dung về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là của 5 cán bộ chủ chốt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tái bản cuốn sách: Cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải đề cao trách nhiệm, gương mẫu đi đầu. Cuốn sách gồm hai phần: Phần I: Một số quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương. Phần II: Một số bài viết về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Trong lần tái bản này, Nhà xuất bản bổ sung thêm một số bài viết làm rõ hơn về trách nhiệm và phương pháp nêu gương của cán bộ, đảng viên. Cuốn sách là tài liệu giúp cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định về trách nhiệm nêu gương một cách hiệu quả, đồng thời giúp Nhân dân theo dõi, đánh giá việc thực hiện Quy định nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu các cấp. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc. Tháng 5 năm 2019 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT6 Phần I MỘT SỐ QUY ĐỊNH CỦA ĐẢNG VỀ TRÁCH NHIỆM NÊU GƯƠNG 7 8 QUY ĐỊNH Số 101-QĐ/TW ngày 07/6/2012 CỦA BAN BÍ THƯ TRUNG ƯƠNG ĐẢNG Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp - Căn cứ Ðiều lệ Ðảng; - Căn cứ Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư khóa XI; - Thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay" và Chỉ thị của Bộ Chính trị về "Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" (Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011), Ban Bí thư quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh như sau: I- NỘI DUNG NÊU GƯƠNG Mỗi cán bộ, đảng viên Ðảng Cộng sản Việt Nam phải tích cực học tập và làm theo tấm 9 gương đạo đức Hồ Chí Minh. Cán bộ có chức vụ càng cao càng phải gương mẫu. 1. Về tư tưởng chính trị - Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Ðảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; đi đầu trong đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. - Gương mẫu trong thực hiện, tuyên truyền và bảo vệ chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung của Ðảng, Nhà nước và của nhân dân. 2. Về đạo đức, lối sống, tác phong - Thực hiện nghiêm Quy định của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm và Hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc thực hiện Quy định này. - Ði đầu trong đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí; sẵn sàng nhận và chịu trách nhiệm khi tổ chức, cơ quan, đơn vị do mình phụ trách xảy ra tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và quyết tâm sửa chữa, khắc phục. - Nêu gương về đức khiêm tốn, giản dị; tác phong sâu sát thực tế, gần gũi để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng, 10 trước hết trong tổ chức, cơ quan, đơn vị công tác và nơi cư trú. - Kiên quyết không nhận quà biếu với động cơ vụ lợi dưới mọi hình thức; không để cho người thân lợi dụng quyền hạn và ảnh hưởng của mình để trục lợi. 3. Về tự phê bình, phê bình - Người đứng đầu phải là tấm gương tự phê bình và phê bình để cấp dưới làm theo. - Trong tự phê bình và phê bình phải thực sự cầu thị, tự giác, trung thực, chân thành, công tâm, không hữu khuynh, né tránh, chạy theo chủ nghĩa thành tích; khi có khuyết điểm phải nhận khuyết điểm và phải có kế hoạch sửa chữa. - Có tình đồng chí, thương yêu lẫn nhau; thẳng thắn đấu tranh bảo vệ lẽ phải, bảo vệ người tốt; kiên quyết đấu tranh chống những biểu hiện lợi dụng phê bình với động cơ xấu. 4. Về quan hệ với nhân dân - Nêu cao ý thức phục vụ nhân dân; làm việc với thái độ khách quan, công tâm, tập trung sức giải quyết những lợi ích chính đáng của nhân dân; lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của quần chúng, chủ động đối thoại với nhân dân và cán bộ dưới quyền. - Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú. 11 - Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện vô cảm, quan liêu, cửa quyền, hách dịch và các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà nhân dân. 5. Về trách nhiệm trong công tác - Nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc; lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác. - Chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm. - Hiểu và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý, có tình; không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi giải quyết công việc; chống các hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, chạy thi đua và các biểu hiện tiêu cực khác. - Kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, "lợi ích nhóm". 6. Về ý thức tổ chức kỷ luật - Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; phát huy dân chủ đi đôi với giữ nghiêm kỷ luật trong tổ chức, cơ quan, đơn vị. 12 - Gương mẫu chấp hành nghị quyết, chỉ thị, quyết định, sự phân công, điều động của tổ chức; đi đầu thực hiện nền nếp, chế độ sinh hoạt đảng, các nội quy, quy chế, quy định của tổ chức, cơ quan, đơn vị. 7. Về đoàn kết nội bộ - Hết lòng chăm lo xây dựng và tăng cường đoàn kết nội bộ; quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của quần chúng trong cơ quan, đơn vị, địa phương; công tâm với cán bộ dưới quyền; hợp tác với đồng chí, đồng nghiệp để không ngừng tiến bộ. - Chân thành giúp đỡ đồng chí, đồng nghiệp trong công tác và trong cuộc sống; bảo vệ uy tín, danh dự chính đáng của đồng chí, đồng nghiệp; không tranh công, đổ lỗi, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, khuyết điểm cho người khác. - Tích cực tham gia xây dựng tổ chức đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội nơi công tác; kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện chia rẽ, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ và trong nhân dân. II- TỔ CHỨC THỰC HIỆN 1. Các cấp ủy, tổ chức đảng có trách nhiệm chỉ đạo cụ thể hóa nội dung Quy định này phù hợp với 13 chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương và tổ chức thực hiện, định kỳ hằng năm báo cáo kết quả với cấp ủy cấp trên. 2. Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt phải có kế hoạch tu dưỡng, rèn luyện theo cương vị công tác của mình và báo cáo với chi bộ, cấp ủy nơi công tác để được góp ý, giúp đỡ, giám sát, tạo điều kiện thực hiện. Ðây là một trong những căn cứ để đánh giá cán bộ, đảng viên cuối năm. 3. Hằng năm, các cấp ủy, tổ chức đảng tiến hành đánh giá, sơ kết việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu vào dịp kỷ niệm ngày sinh nhật Bác; phê phán, ngăn ngừa, cảnh báo, xử lý nghiêm tổ chức và cá nhân không thực hiện nghiêm túc Quy định này. 4. Ban Tổ chức Trung ương chủ trì phối hợp với Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương và các ban đảng Trung ương theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thực hiện Quy định này, định kỳ báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Quy định này phổ biến đến chi bộ đảng để thực hiện. T/M BAN BÍ THƯ Lê Hồng Anh 14 QUY ĐỊNH Số 55-QĐ/TW ngày 19/12/2016 CỦA BỘ CHÍNH TRỊ Về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên - Căn cứ Điều lệ Đảng; - Căn cứ Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XII; Để góp phần thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về xây dựng Đảng và tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, BỘ CHÍNH TRỊ QUY ĐỊNH: 1. Nghiêm cấm việc lợi dụng tổ chức giao lưu, liên hoan, gặp mặt, chúc mừng trước, trong và sau mỗi kỳ đại hội, hội nghị, kỳ họp hoặc các dịp míttinh, kỷ niệm ngày truyền thống, khai giảng, bế giảng hoặc khi cán bộ được đề bạt, bổ nhiệm, 15 phong, thăng quân hàm, luân chuyển, thuyên chuyển công tác,... để ăn uống, “tiệc tùng”, tặng, nhận quà, với động cơ vụ lợi. 2. Việc tổ chức cưới hỏi, ma chay, giỗ, tết, sinh nhật phải thực hiện đơn giản, tiết kiệm, bảo đảm nếp sống văn hóa mới theo đúng quy định của Đảng và Nhà nước; phù hợp với thuần phong mỹ tục, bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Nghiêm cấm việc lợi dụng để “biếu xén”, đưa tặng quà với động cơ vụ lợi, không trong sáng. Chấm dứt ngay tình trạng ăn uống, “chè chén” xa hoa, lãng phí, gây phản cảm trong dư luận xã hội. 3. Khi có đoàn công tác đến, địa phương, cơ quan, đơn vị, cơ sở phải thực hiện nghiêm các quy định của Đảng và Nhà nước về chế độ lễ tân, chế độ công tác; không tổ chức đoàn xe đưa đón, khẩu hiệu, trải thảm, tặng quà và tổ chức ăn uống lãng phí. 4. Các cấp ủy, tổ chức đảng lãnh đạo làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; nêu cao tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện Quy định của Bộ Chính trị. Từng đồng chí Ủy viên Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, từng đồng chí đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp phải tự giác, gương mẫu thực hiện và chỉ đạo thực hiện Quy định này. 5. Phát huy vai trò tích cực của Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã 16 hội, các cơ quan báo chí trong việc tuyên truyền, phổ biến, giám sát thực hiện quy định này; kịp thời biểu dương gương người tốt, việc tốt, phê phán những tập thể, cá nhân vi phạm. 6. Giao cấp ủy, tổ chức đảng các cấp lãnh đạo thực hiện nghiệm Quy định này. Quy định này được phổ biến đến chi bộ. T/M BỘ CHÍNH TRỊ Đinh Thế Huynh 17 QUY ĐỊNH Số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 CỦA BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG ĐẢNG Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương - Căn cứ Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam; - Căn cứ Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư khóa XII; - Thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII về xây dựng Đảng; Để nêu gương trở thành việc làm tự giác, thường xuyên, hiệu quả của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG ĐẢNG QUY ĐỊNH: Điều 1. Cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải nghiêm chỉnh chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết, chỉ 18 thị, quy định, quy chế của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; gương mẫu thực hiện Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chủ chốt các cấp; Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị về một số việc cần làm ngay để tăng cường trách nhiệm nêu gương. Cán bộ, đảng viên giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu nêu gương. Điều 2. Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu đi đầu thực hiện: 1. Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng Cộng sản Việt Nam. Nghiên cứu, nắm vững hệ thống các nguyên tắc cơ bản và kiên quyết bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Có lập trường tư tưởng vững vàng, quan điểm đúng đắn, chính kiến rõ ràng trước những vấn đề mới, khó, phức tạp, nhạy cảm. Chủ động ngăn chặn, phản bác các thông tin, quan điểm xuyên tạc, sai trái, thù địch. 2. Hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, của quốc gia - dân tộc và mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng. Không làm bất cứ việc gì có hại cho Đảng, cho đất nước và nhân dân. Lấy ấm no, hạnh phúc và sự hài lòng của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu. 19 3. Thực hành phong cách lãnh đạo khoa học, dân chủ, sâu sát thực tiễn, hiệu quả; thực sự là hạt nhân đoàn kết, quy tụ, tạo động lực và phát huy trí tuệ tập thể. Chỉ đạo quyết liệt, hiệu quả công tác cải cách hành chính, ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ. 4. Sẵn sàng nhận và nỗ lực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ khi được phân công. Tâm huyết, tận tuỵ với công việc. Tích cực giải quyết dứt điểm các vấn đề phức tạp, bức xúc, tồn đọng kéo dài; chủ động, kịp thời xử lý có hiệu quả các tình huống khẩn cấp, đột xuất, bất ngờ trong địa phương, lĩnh vực mình phụ trách. 5. Tích cực thực hiện quy định về phân cấp, phân quyền và kiểm soát chặt chẽ quyền lực. Chủ động thực hiện chủ trương thí điểm của Trung ương; khuyến khích mô hình, cách làm mới, hiệu quả. Năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; tìm tòi, đổi mới, phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, ngành, lĩnh vực do mình phụ trách. 6. Giữ vững nguyên tắc, dân chủ, công tâm, khách quan, công khai, minh bạch trong công tác cán bộ. Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ kế cận. Chủ động, tích cực phát hiện, thu hút, trọng dụng người có đức, có tài, khát khao cống hiến. Bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì sự nghiệp của Đảng, vì lợi ích quốc gia - dân tộc. 20 7. Không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng. Mẫu mực về đạo đức, lối sống. Thực sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; trung thực, giản dị, thẳng thắn, chân thành. 8. Nghiêm túc thực hành tự phê bình và phê bình; thấy đúng phải cương quyết bảo vệ, thấy sai phải quyết liệt đấu tranh; không tranh công đổ lỗi. Dũng cảm nhận khuyết điểm và trách nhiệm. Chủ động xin từ chức khi thấy mình không còn đủ điều kiện, năng lực, uy tín để thực hiện nhiệm vụ. Điều 3. Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải nghiêm khắc với bản thân và kiên quyết chống: 1. Chủ nghĩa cá nhân, cục bộ, bản vị. Lợi dụng tập thể để né tránh trách nhiệm hoặc lấy danh nghĩa tập thể thực hiện mục đích cá nhân. Nói không nhất quán, nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít. 2. Độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa dân, thờ ơ, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của nhân dân. Định kiến với người góp ý, phê bình. Trực tiếp, mượn danh hoặc cung cấp tài liệu cho người khác để nói, viết, đăng tin, bài sai sự thật nhằm đề cao tập thể, cá nhân mình hoặc hạ thấp uy tín của tập thể, cá nhân khác trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội. 3. Chủ trì tham mưu, ban hành cơ chế, chính sách trái chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật 21 của Nhà nước, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng hoặc gây thiệt hại đối với lợi ích của Nhà nước, tập thể và công dân. 4. Chạy hoặc tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền, chạy phiếu bầu, chạy phiếu tín nhiệm. Can thiệp không đúng thẩm quyền, trách nhiệm, trái quy định vào công tác cán bộ; đề bạt, bổ nhiệm, bố trí cán bộ không đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định, nhất là đối với người nhà, người thân. 5. Tham nhũng, hối lộ dưới mọi hình thức; tặng quà, nhận quà vì vụ lợi. Can thiệp không đúng thẩm quyền, trách nhiệm, trái quy định vào công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; đối với việc đề xuất, cho chủ trương, thẩm định, phê duyệt, đấu thầu, chỉ định thầu các dự án, đề án kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; đấu giá đất đai, tài sản nhà nước. 6. Lãng phí công quỹ, tài sản, phương tiện, nhân lực và thời gian làm việc. Tổ chức đoàn đi công tác ở trong và ngoài nước không đúng thành phần, thời gian và nội dung yêu cầu công việc. Sống, sinh hoạt, tiêu dùng, giải trí xa hoa, lãng phí. 7. Lợi dụng doanh nghiệp hoặc để doanh nghiệp lợi dụng nhằm vụ lợi. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, uy tín để sử dụng, vay, mượn tiền, tài sản, phương tiện của tổ chức, cá nhân trái quy định. 8. Để vợ (chồng), bố, mẹ, con, anh chị em ruột lợi dụng chức vụ, quyền hạn, uy tín của mình để vụ lợi. Để vợ (chồng), con đẻ, con nuôi sống xa hoa, 22 phô trương, lãng phí hoặc sa vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Điều 4. Tổ chức thực hiện 1. Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Quy định và định kỳ báo cáo Ban Chấp hành Trung ương. Các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt các quy định nêu gương; gắn việc thực hiện Quy định với kiểm điểm, đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên và lấy phiếu tín nhiệm theo quy định. Kịp thời xử lý nghiêm đối với những trường hợp vi phạm để làm gương cho cấp dưới. 2. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm giám sát việc thực hiện Quy định. 3. Ban Tổ chức Trung ương chủ trì, phối hợp với Ủy ban Kiểm tra Trung ương theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện và báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Quy định này được phổ biến đến chi bộ. T/M BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG TỔNG BÍ THƯ Nguyễn Phú Trọng 23 24 Phần II MỘT SỐ BÀI VIẾT VỀ TRÁCH NHIỆM NÊU GƯƠNG CỦA CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN, ĐẶC BIỆT LÀ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CƠ QUAN, ĐƠN VỊ 25 26 “CHỨC VỤ CÀNG CAO, TRÁCH NHIỆM NÊU GƯƠNG CÀNG LỚN”* Phóng viên: Kính thưa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, nhìn lại năm 2018 có thể thấy một bức tranh có nhiều điểm sáng, một sự chuyển động đồng bộ, toàn diện trên các lĩnh vực. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước có thể chia sẻ những đánh giá về kết quả nổi bật nhất trong năm qua? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Năm 2018, trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đất nước ta vẫn tiếp tục phát triển nhanh và khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực. Chúng ta đã hoàn thành toàn bộ 12 chỉ tiêu kế hoạch đề ra, trong đó 8 chỉ tiêu hoàn thành vượt mức. Tăng trưởng GDP đạt mức cao hơn 7%, quy mô GDP hơn 245 tỉ USD, bình quân đầu người khoảng 2.580 USD. Kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định. Lạm phát được kiểm soát; ___________ * Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng trả lời phỏng vấn Thông tấn xã Việt Nam nhân dịp Xuân Kỷ Hợi 2019. 27 chỉ số giá tiêu dùng duy trì dưới 4%. Xuất khẩu tiếp tục tăng và năm nay xuất siêu đạt mức kỷ lục, hơn 7 tỉ USD. Phong trào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo được quan tâm hỗ trợ, thúc đẩy, với hơn 132.000 doanh nghiệp thành lập mới. Ngành du lịch đón gần 15,6 triệu lượt khách quốc tế, phục vụ 80 triệu lượt khách nội địa, tổng thu đạt 620.000 tỉ đồng, từng bước phát triển thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Trên lĩnh vực văn hóa, xã hội, những kết quả đạt được là rất quan trọng, góp phần tích cực nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. Cả nước đã có gần 40% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới giảm xuống còn 6,8%. Sự nghiệp văn hóa, thể thao, giáo dục - đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội, phát triển khoa học - công nghệ... có nhiều chuyển biến tích cực. Bóng đá Việt Nam gặt hái nhiều thành công trên đấu trường khu vực, đã khơi dậy niềm tự hào và tinh thần đoàn kết dân tộc, tạo không khí phấn chấn trong xã hội. Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích chiến lược của đất nước, củng cố môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển, nâng cao uy tín, vị thế 28 của nước ta trên trường quốc tế. Việc Việt Nam phê chuẩn Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); lần đầu tiên trúng cử vào Ủy ban Luật thương mại quốc tế của Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2019 - 2025; cử Bệnh viện dã chiến tham gia Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Nam Sudan... thể hiện sự chủ động và trách nhiệm tích cực của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế, duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những kết quả đã đạt được có nhiều nguyên nhân, nhưng quan trọng nhất là nhờ có sự đồng tâm nhất trí, sự vào cuộc đồng bộ, nhịp nhàng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong triển khai thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, trong đó phát huy đầy đủ, đúng đắn vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, quyền làm chủ của Nhân dân. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị tiếp tục được đẩy mạnh; công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí được triển khai quyết liệt, đồng bộ, đạt những kết quả cụ thể, rõ rệt, được cán bộ, đảng viên, Nhân dân đồng tình, đánh giá cao. Chính phủ và các địa phương đã nỗ lực đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động. Quốc hội tiếp tục nâng cao chất lượng 29 hoạt động theo hướng ngày càng dân chủ, kỷ cương. Các cơ quan tư pháp hoạt động ráo riết, quyết liệt, hoàn thành một khối lượng lớn công việc theo đúng chức trách, nhiệm vụ được giao. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức, đoàn thể tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân... Một không khí phấn khởi, tin tưởng đang lan tỏa trong xã hội, trong Nhân dân. Đây là điều rất có ý nghĩa. Với những thành tựu và kinh nghiệm đã có được, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận, tin tưởng của toàn dân là nguồn động lực to lớn, là nền tảng vững chắc cho việc hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ của năm 2019 và cả nhiệm kỳ. Phóng viên: Năm qua, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai quyết liệt, mạnh mẽ từ Trung ương đến cơ sở, được cán bộ, đảng viên, Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Nhưng cũng có ý kiến lo ngại rằng, liệu có sự "chùng xuống" sau một "cao trào" thưa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là vấn đề hệ trọng, mối quan tâm lớn của toàn Đảng, toàn dân, cuộc tiếp xúc cử tri nào 30 bà con cũng đề cập, nêu nhiều ý kiến đóng góp với Đảng, Nhà nước. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, nhất là năm 2018, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, các cơ quan chức năng đã vào cuộc hết sức tích cực, đẩy nhanh tiến độ xác minh, điều tra, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, nhất là trong các lĩnh vực dầu khí, ngân hàng, quản lý đất đai, công sản... Nhiều vụ việc, vụ án lớn, kể cả những vụ tồn tại từ nhiều năm trước, đã được điều tra làm rõ, xử lý công minh, đúng quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Nhiều cán bộ, đảng viên, lãnh đạo, quản lý các cấp mắc sai phạm, đã bị xử lý, kỷ luật, kể cả cán bộ cấp cao của Đảng, lãnh đạo các bộ, ngành, tỉnh, thành phố hay tướng lĩnh lực lượng vũ trang... qua đó cho thấy không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không có đặc quyền trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Có thể thấy, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã được triển khai quyết liệt, đồng bộ, mang lại kết quả rõ rệt trên thực tế, được cán bộ, đảng viên, Nhân dân đồng tình ủng hộ, đánh giá cao. Tuy nhiên, đây không chỉ là một "cao trào" càng không thể "chững lại". Bởi đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là cuộc 31 đấu tranh lâu dài, đầy chông gai, khắc nghiệt, cắt bỏ những "ung nhọt" trong nội bộ mình, rất đau xót nhưng vẫn phải tiếp tục làm, kiên quyết, kiên trì, bền bỉ và phải làm rất bài bản, chắc chắn, vì sự trong sạch, vững mạnh và uy tín của Đảng, vì sự phát triển bền vững của đất nước, vì ý nguyện và hạnh phúc của Nhân dân. Tôi đã nhiều lần nói, trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, không phải chỉ cốt xử lý cho thật nặng mới là tốt, cái chính là răn đe, ngăn ngừa để không xảy ra sai phạm, bần cùng bất đắc dĩ mới phải áp dụng biện pháp không ai mong muốn. "Chống" là quan trọng, cấp bách, phải kiên quyết làm để răn đe, cảnh tỉnh, nhưng "xây" mới là cơ bản, lâu dài. Chống tham nhũng phải gắn chặt với sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; cải cách chính sách tiền lương, chính sách bảo hiểm xã hội; xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, nhất là cấp chiến lược... hoàn thiện thể chế, chính sách, luật pháp để không còn những "khoảng trống", "kẽ hở" để không thể tham nhũng, không dám tham nhũng và không còn muốn tham nhũng. Đặc biệt, các cơ quan báo chí có vai trò rất quan trọng trong việc tăng cường tính công khai, minh bạch, tuyên truyền vận động để mỗi cán bộ, 32 đảng viên, mỗi người dân đều nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, không mắc vào tham nhũng, tiêu cực và khinh ghét, dũng cảm lên án hành vi tham nhũng, tiêu cực. Trong đó, cán bộ, đảng viên phải luôn gương mẫu, đi đầu, nhất là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu cấp ủy các cấp, cán bộ càng cao càng phải gương mẫu. Phóng viên: Mới đây, Đảng ta đã ban hành Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. Cùng với việc nêu cao tinh thần tự giác, cần phải làm gì để những quy định đó đi vào thực tiễn, thưa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Việc nêu gương của cán bộ, đảng viên đã được đề cập từ lâu, nhiều lần trong các văn bản, nghị quyết, quy định của Đảng, nhưng Quy định 08 lần đầu tiên đề cập cụ thể trách nhiệm nêu gương của các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. Bản Quy định này đã nêu rõ 8 điều các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu đi đầu thực hiện; 8 điều phải nghiêm khắc với bản thân và kiên quyết chống. 33 Chức vụ càng cao, trách nhiệm nêu gương càng lớn. Việc nêu gương tưởng như mơ hồ, trừu tượng, nhưng nó được soi chiếu rất cụ thể vào mỗi cán bộ, đảng viên, trong mối quan hệ với người thân, gia đình; trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, có hoàn thành tốt công việc của mình không? Lập trường tư tưởng chính trị có vững vàng kiên định, có tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân hay không? Đạo đức, lối sống có trong sáng, công tâm khách quan hay không? Tác phong công tác có gần gũi nhân dân, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân hay không? Trong thực tế, Nhân dân tin yêu Đảng là nhìn vào những cán bộ, đảng viên cụ thể, nói đi đôi với làm; Đảng muốn lãnh đạo được quần chúng nhân dân phải thông qua những cán bộ, đảng viên tốt, luôn gương mẫu đi đầu trên mọi lĩnh vực. Bác Hồ từng căn dặn: "một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"1. Cán bộ, đảng viên mà vi phạm nguyên tắc, quy định, Điều lệ Đảng, đi ngược lại đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, lợi dụng chức quyền để trục lợi, vun vén cá nhân, ưu ái cho gia đình, người thân... ít nhiều ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.1, tr.284. 34 "tay đã nhúng chàm" thì nói chẳng ai nghe. Những "ông quan" nói một đằng, làm một nẻo, kêu gọi người khác tiết kiệm trong khi bản thân xa hoa, lãng phí, chi dùng bằng tài sản, công quỹ nhà nước, bằng tiền thuế của dân, cờ bạc, tiệc tùng vô độ... thì chẳng những không làm gương được, mà còn làm mất uy tín của Đảng, mất niềm tin trong Nhân dân. Nêu gương là trách nhiệm, bổn phận và đạo lý của người cán bộ, đảng viên. Nhưng nhìn rộng ra, nêu gương là một phương thức lãnh đạo của Đảng, một nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ. Nếu làm tốt việc nêu gương thì hiệu quả vô cùng to lớn, bởi nó có sức lan tỏa và thuyết phục quần chúng bằng sức mạnh của niềm tin, sự yêu mến, cảm phục. Ngược lại, nếu người cán bộ, đảng viên không tu dưỡng rèn luyện, không giữ mình "mực thước", thì hậu quả vô cùng nguy hại đối với Đảng, với đất nước, Nhân dân. Nêu gương trước hết là những việc làm tự giác, nhưng tự giác thôi chưa đủ. Việc nêu gương chỉ có thể phát huy hiệu quả khi nó được đặt trong tổng thể công tác xây dựng Đảng, gắn chặt với công tác cán bộ. Chính vì vậy, Đảng ta đã ban hành và triển khai thực hiện nhiều nghị quyết, quy định, quy chế về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên, 35 nhằm khắc phục cho được những hạn chế, yếu kém và ngăn chặn tiêu cực, xây dựng đội ngũ cán bộ thực sự là những người tiêu biểu nhất, tiên tiến nhất. Trong đó, Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị Trung ương 7 khóa XII đã xác định 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, đề cập một cách bài bản, khoa học việc xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, thực sự tiêu biểu về đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị, trí tuệ, trong sáng, gương mẫu về mọi mặt, có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ. Phóng viên: Cùng với việc đẩy mạnh công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Đảng ta đã có những bước đi bài bản trong công tác cán bộ và hiện đang xây dựng quy hoạch cán bộ cấp chiến lược, chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng. Dường như công tác xây dựng Đảng đang được chú trọng hơn so với các lĩnh vực khác, thưa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Nghị quyết Đại hội XII của Đảng đã xác định rõ phát triển kinh tế - xã hội là nhiệm vụ trung tâm; xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt; văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội; quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên. Những quan điểm, chủ trương đó của Đảng đã được cụ thể hóa thành các nghị quyết của Ban 36 Chấp hành Trung ương và được tích cực triển khai vào thực tế cuộc sống. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, qua 9 kỳ hội nghị, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành 14 nghị quyết chuyên đề, trong đó có 4 nghị quyết chuyên đề về công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị (tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ; đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ); 5 nghị quyết chuyên đề về phát triển kinh tế (tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế; hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước; phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế; Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045); 4 nghị quyết chuyên đề về các vấn đề xã hội (bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe 37 nhân dân; công tác dân số trong tình hình mới; cải cách chính sách tiền lương; cải cách chính sách bảo hiểm xã hội); 1 nghị quyết chuyên đề về nâng cao hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Có thể thấy trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, cả bốn trụ cột luôn được chú trọng một cách đồng bộ, toàn diện và đã tạo những chuyển biến quan trọng, rõ nét trên các lĩnh vực. Năm 2019 và những năm tới, chúng ta sẽ tiếp tục củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô, duy trì đà tăng trưởng đồng thời với nâng cao chất lượng tăng trưởng, đẩy mạnh thực hiện ba đột phá chiến lược, đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế. Có rất nhiều việc phải tiếp tục làm và làm tốt hơn, nhưng trước mắt phải tạo chuyển biến rõ nét hơn trong cải cách hành chính, tháo gỡ một cách thực chất những ách tắc, rào cản đối với hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của người dân và doanh nghiệp, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển. Đồng thời, phải quan tâm hơn nữa việc xây dựng và phát triển văn hóa, xã hội, xây dựng con người, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước đi, từng chính sách phát triển. Cùng với tập trung ưu tiên xử lý một cách căn cơ, bài bản những vấn đề xã hội bức xúc hiện nay như khoảng cách giàu - nghèo, đạo đức xã hội 38 xuống cấp, tệ nạn xã hội gia tăng,... cần hết sức chú ý việc giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức, nhân cách con người Việt Nam, gìn giữ và phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc. Bên cạnh đó, cần tiếp tục củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng an ninh, giữ vững độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, thực hiện có hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế. Và nhiệm vụ luôn được đặc biệt coi trọng, có ý nghĩa "then chốt" đó là phải làm tốt hơn nữa công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị thật sự trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, công tác cán bộ là "then chốt" của "then chốt", phải làm sao lựa chọn, bố trí được những cán bộ có đức, có tài, liêm, chính, tâm huyết, thực sự vì nước, vì dân vào những vị trí lãnh đạo của bộ máy nhà nước; chống mọi biểu hiện "chạy chức, chạy quyền", ưu ái tuyển dụng người thân không đủ tiêu chuẩn, kiên quyết loại bỏ những người hư hỏng, tham nhũng. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong thực thi công vụ, nâng cao đạo đức, văn hóa và tính chuyên nghiệp, ý thức trách nhiệm và tinh thần phục vụ Nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức; kiên quyết đấu tranh đẩy lùi tệ nạn tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. 39 Mục tiêu, định hướng là vậy, nhưng quan trọng là phải kiên quyết, năng động, sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện thật tốt các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, mang lại những kết quả cụ thể và thực chất, đưa đất nước tiếp tục phát triển, đi lên từng bước vững chắc, cải thiện hơn nữa đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Phóng viên: Trình Quốc hội phê chuẩn Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là công việc đầu tiên của Chủ tịch nước sau khi được bầu. Xin Tổng Bí thư, Chủ tịch nước cho biết Việt Nam kỳ vọng như thế nào khi tham gia Hiệp định này? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Việt Nam là một trong những thành viên đầu tiên tham gia CPTPP. Đây là bước cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước ta trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế; khẳng định vai trò, vị thế địa - chính trị quan trọng của Việt Nam trong khu vực Đông Nam Á, châu Á - Thái Bình Dương và trên trường quốc tế. Thông qua việc tham gia CPTPP, chúng ta có điều kiện thuận lợi hơn để thâm nhập thị trường rộng lớn với khoảng 500 triệu người tiêu dùng, chiếm 13,5% GDP toàn cầu, trong đó bao gồm những nền kinh tế lớn như Nhật Bản, Canađa, Ôxtrâylia... Đây cũng là những nước có trình độ 40 phát triển cao, nên việc thực hiện các cam kết trong CPTPP sẽ góp phần giúp Việt Nam tích cực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và công nghệ tiên tiến. Tham gia CPTPP còn giúp Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hỗ trợ tiến trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động. Đồng thời, việc triển khai CPTPP sẽ góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và các nước thành viên CPTPP. Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, việc tham gia CPTPP cũng đặt ra không ít thách thức đối với Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch có xu hướng gia tăng trên thế giới, việc tham gia CPTPP có ý nghĩa quan trọng đối với Việt Nam, nhằm tranh thủ ngoại lực cùng với phát huy nội lực, phục vụ có hiệu quả công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Phóng viên: Nhân dịp Xuân Kỷ Hợi 2019, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước có điều gì gửi tới đồng bào, chiến sĩ cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài? Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng: Một mùa Xuân mới đang về, chúng ta có thể vui mừng và tự hào về những kết quả quan trọng, toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực mà toàn 41 Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã nỗ lực phấn đấu và đạt được trong năm qua. Những kết quả đó không chỉ cho chúng ta thêm nhiều bài học kinh nghiệm quý, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho đất nước tiếp tục phát triển, đổi mới và hội nhập thành công. Năm 2019 có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020, chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng. Tôi mong đồng bào, chiến sĩ cả nước, kiều bào ta ở nước ngoài luôn chung sức đồng lòng, thực hiện thật tốt những mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, đưa đất nước bước sang giai đoạn phát triển nhanh, bền vững, thế và lực ngày càng tăng. 42 TRÁCH NHIỆM NÊU GƯƠNG LÀ YÊU CẦU BẮT BUỘC ĐỐI VỚI MỖI CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN, ĐẶC BIỆT LÀ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CƠ QUAN, ĐƠN VỊ PHẠM CHÍ THÀNH* Chúng ta đều biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh là điển hình cho một tấm gương sáng hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Người từng nói: “Tôi hiến cả đời tôi cho dân tộc tôi”1. Điều đó đã được minh chứng bằng cuộc đời phấn đấu không mệt mỏi cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cho độc lập, tự do của Tổ quốc, cho hạnh phúc của Nhân dân. Đến cuối đời, trong Di chúc, Người còn nuối tiếc rằng “không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”2. Tất cả tâm hồn, ___________ * Quyền Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật. 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr.674. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.615. 43 tình cảm, ý thức trách nhiệm đối với dân xuất phát từ một triết lý đơn giản là: “Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, vật liệu chúng ta dùng, đều do mồ hôi nước mắt của nhân dân mà ra. Vì vậy chúng ta phải đền bù xứng đáng cho nhân dân”1; điều này còn hàm chứa trong đó cả đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, một truyền thống tốt đẹp, mang đậm cốt cách, phẩm giá con người Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”2. Cán bộ, đảng viên phải là người: “Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc” (lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ). Muốn vậy, mỗi cán bộ, đảng viên đều phải làm gương trong mọi công việc, từ nhỏ đến lớn, thể hiện thường xuyên về mọi mặt; phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, nói phải đi đôi với làm. Người yêu cầu tất cả cán bộ, đảng viên đều phải nêu gương về đạo đức. Trước hết, mình phải tự làm gương, cán bộ “gắng làm gương ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.9, tr.145. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672. 44 trong anh em, và khi đi công tác, gắng làm gương cho dân”1. Về vai trò của nêu gương, Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên: “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”2. “Tự mình phải chính trước, mới giúp người khác chính. Mình không chính, mà muốn người khác chính là vô lý”3. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là phẩm chất đạo đức cách mạng chủ yếu, là nhân cách của con người; là một nội dung cơ bản không thể thiếu trong phong cách làm việc và nhân cách của những người lãnh đạo, quản lý. Bản thân mỗi người phải cần, kiệm, liêm thì mới chính được. Mà có chính thì mới gạt bỏ được tất cả tính vị kỷ, vụ lợi, tư lợi, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm; mới làm tròn bổn phận của người cán bộ, đảng viên của Đảng, mới “Hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”4. Việc nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu hiện nay, cần thực hiện trên ba mối quan hệ chính, đó là “đối với mình”, “đối với người” ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.4, tr.171. 2, 3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.6, tr.16, 130. 4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.9, tr.383. 45 và “đối với việc”. Đối với mình phải không tự cao tự đại, tự mãn, kiêu ngạo, luôn học tập cầu tiến bộ, luôn tự kiểm điểm để phát triển điều hay, sửa đổi điều dở của bản thân; phải tự phê bình mình như rửa mặt hằng ngày. Đối với người phải luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, thật thà, không dối trá, lừa lọc, phải khoan dung, độ lượng. Đối với việc dù trong hoàn cảnh nào cũng phải giữ nguyên tắc “dĩ công vi thượng”, đặt việc công lên trên, lên trước việc tư. Việc nêu gương phải thể hiện toàn diện trên các mặt về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong; tự phê bình và phê bình; quan hệ với Nhân dân; trách nhiệm trong công tác; ý thức tổ chức kỷ luật và đoàn kết nội bộ... Trong đó, nội dung nêu gương về trách nhiệm trong công tác là cần phải nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc; hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác. Chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm và làm đến nơi đến chốn. Hiểu và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý, có tình; không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi 46 giải quyết công việc; chống các hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, chạy thi đua và các biểu hiện tiêu cực khác. Kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, “lợi ích nhóm”. Đối với người đứng đầu cấp ủy và cơ quan, đơn vị, ngoài nội dung nêu gương theo các mặt trên, còn cần phải có năng lực tham gia, quyết định và tổ chức thực hiện tốt những nhiệm vụ trong phạm vi trách nhiệm lãnh đạo, quản lý của mình; có bản lĩnh chính trị vững vàng; năng lực điều hành, tập hợp quần chúng, biết sử dụng nhân tài, phối hợp công tác; có khả năng đúc rút kinh nghiệm và tổng kết thực tiễn; có phong cách làm việc khoa học, sâu sát thực tế; biết lắng nghe, nhạy bén, có năng lực dự báo nắm bắt thời cơ, biết quyết đoán, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có năng lực làm công tác tư tưởng và công tác vận động quần chúng. Việc nêu gương của cán bộ, đảng viên phải theo phương châm: “Trên trước, dưới sau”, “Trong trước, ngoài sau”, “Học tập đi đôi với làm theo”. Trong gia đình, cha mẹ phải là tấm gương cho các con, anh chị là tấm gương đối với các em. Trong cơ quan, tổ chức thì cấp ủy viên nêu gương cho đảng viên, đảng viên nêu gương cho quần chúng; cán bộ 47 cấp trên nêu gương cho cán bộ cấp dưới; thủ trưởng cơ quan, đơn vị nêu gương cho công chức, viên chức và người lao động; người này nêu gương cho người khác. Muốn nêu gương được thì nói phải đi đôi với làm. Nói đi đôi với làm không chỉ là một chuẩn mực trong đạo đức truyền thống mà còn là chuẩn mực đạo đức công vụ tối thiểu. Với cán bộ, đảng viên, sự thống nhất chặt chẽ giữa nói và làm, giữa đạo đức và nêu gương đạo đức cần đạt tới sự nhất quán trong công việc và trong sinh hoạt, đời sống, giữa đạo đức người lãnh đạo và đạo đức đời thường. Địa vị càng cao, uy tín càng lớn, càng phải ra sức hoàn thiện về đạo đức, nhất quán giữa nói và làm. Mỗi cán bộ, đảng viên phải làm kiểu mẫu trong công tác và lối sống; trong mọi lúc, ở mọi nơi, nói phải đi đôi với làm để quần chúng noi theo. Việc nói đi đôi với làm đối với người lãnh đạo, quản lý mang lại cho cấp dưới, cho quần chúng lòng tin và sự tôn trọng đối với người cán bộ, nhờ đó, người cán bộ dễ dàng thực thi quyền lãnh đạo của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng phê phán những cán bộ “Chỉ biết nói là nói, nói giờ này qua giờ khác, ngày này qua ngày khác. Nhưng một việc gì thiết thực cũng không 48 làm được”1. Nhân dân không bao giờ tin cậy những cán bộ nói mà không làm, nói nhiều làm ít, nói hay làm dở, nói một đằng làm một nẻo, hoặc có làm nhưng làm nửa vời. Muốn rèn luyện được phong cách nói đi đôi với làm, người cán bộ phải thường xuyên tự kiểm điểm, soi xét chính mình, đồng thời phải khuyến khích cấp dưới và quần chúng nhận xét, phê bình, góp ý cho mình, nhắc nhở mình về những điều mình đã hứa. Người cán bộ cũng phải biết tránh căn bệnh hình thức, bệnh “hữu danh, vô thực”, chạy theo những thứ hào nhoáng bên ngoài. Trong cuộc sống hằng ngày, người cán bộ, đảng viên phải có trách nhiệm tự tu dưỡng tốt để trở thành con người có đời tư trong sáng, là tấm gương giúp Nhân dân nhìn vào đó mà noi theo, qua đó làm tăng thêm những điều đúng, điều thiện, chống lại thói hư, tật xấu. Để giáo dục bằng nêu gương đạt kết quả cao, bản thân mình phải làm trước, làm gương, phải luôn đứng mũi chịu sào, luôn ở đầu sóng, ngọn gió, phải thường xuyên khắc phục những hạn chế, khuyết điểm của bản thân; sống chân thành, đoàn kết, giúp đỡ mọi người. Nêu gương khác với khoe khoang, kiêu ngạo, ta đây là ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.5, tr.327. 49 người có nhiều tài cán, là người có nhiều kinh nghiệm trong công tác, trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, nó càng khác với những hành động lấy lòng đồng chí mình một cách nhất thời và hoàn toàn trái ngược với sùng bái cá nhân, theo đuôi, a dua, tâng bốc, nịnh hót, bợ đỡ nhau trong mỗi dịp bầu bán, hay đề bạt, bổ nhiệm. Khi nói về nêu gương “người tốt, việc tốt”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ rằng “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”1. Nhưng hiện nay ở một số cấp ủy, cán bộ, đảng viên chưa thật sự nêu gương, thiếu đi phong cách lãnh đạo của người cán bộ, đảng viên là phải “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”, chưa lấy phương châm hành động của Đảng là “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”, chưa thấm nhuần phương thức Đảng lãnh đạo bằng sự nêu gương của người cán bộ, đảng viên. Và người có địa vị càng cao thì càng phải gương mẫu, điều đó cũng chính là thể hiện sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng. Hiện nay, trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và khu vực, trước những tác động mặt trái của kinh tế thị trường ở nước ta, các dạng biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, chủ ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.1, tr.284. 50 nghĩa cực đoan, chủ nghĩa cải lương về chính trị, kinh tế không thể không ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới tư tưởng và đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Bởi vậy, việc nêu gương, “nói đi đôi với làm” theo đúng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, theo đúng tiêu chí, chuẩn mực đạo đức cách mạng càng trở nên cần thiết đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đối với người đứng đầu các cấp. Trong hoạt động thực tiễn, mỗi người cần học tập và làm theo Chủ tịch Hồ Chí Minh ở phong cách làm việc thận trọng, tỉ mỉ, giờ nào việc nấy, tinh thần trách nhiệm cao, thói quen đi sâu đi sát cơ sở, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của quần chúng. Khi đã đề ra chủ trương, biện pháp thì phải nêu cao đoàn kết, phát huy trí tuệ tập thể, đề cao trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu, quyết tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện cho bằng được. Đồng thời, phải kiên quyết khắc phục mọi biểu hiện quan liêu, mệnh lệnh, xa rời thực tế, xa rời cơ sở, xa rời quần chúng; kiên quyết phê phán những cán bộ, đảng viên không dám nói, không dám hành động, hoặc “nói nhiều làm ít”, “nói mà không làm”, “nói một đằng làm một nẻo”, thụ động, trông chờ, ỷ lại, sợ trách nhiệm. Những biểu hiện đó hoàn toàn trái với tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, 51 làm cho phương pháp nêu gương mất ý nghĩa, tác dụng trong giáo dục đạo đức, lối sống ngay trong nội bộ tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội. Để thực sự nêu gương, đòi hỏi mỗi tổ chức cũng như mỗi cán bộ, đảng viên cần tự giác, trung thực, tự phê bình thật khách quan, nghiêm túc. Tập trung kiểm điểm trên các vấn đề về trách nhiệm đối với công việc và nhiệm vụ của đơn vị; về phẩm chất cá nhân của mình trên tất cả các mặt từ nhận thức, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật đến quan hệ với quần chúng... Thấy rõ ưu điểm để phát huy, nhận ra khuyết điểm để sửa chữa; đồng thời, coi trọng sự giáo dục, sự giúp đỡ chân thành của đồng chí, đồng nghiệp, học tập lẫn nhau, phải thực hiện phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, khi có bệnh thì phải kiên quyết “trị bệnh cứu người”, không được có tư tưởng dễ dãi, bao che hoặc tranh công, đổ lỗi. Như thế mới thật sự là nêu gương, là người gương mẫu. 52 “NÓI ĐI ĐÔI VỚI LÀM, PHẢI NÊU GƯƠNG VỀ ĐẠO ĐỨC” - MỘT NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH* GS. SONG THÀNH Đạo đức là một bộ phận của thế giới quan chi phối toàn bộ nhận thức và hành động của con người. Đạo đức cách mạng đòi hỏi sự thống nhất giữa động cơ và hiệu quả, giữa lời nói và việc làm, từ đời sống chung đến đời sống riêng. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đòi hỏi sự thống nhất cao độ của đạo đức trong toàn bộ đời sống và hoạt động của con người: đạo đức với chính trị, đạo đức với pháp luật, đạo đức với tài năng, đạo đức cách mạng với đạo đức đời thường... I- “NÓI ĐI ĐÔI VỚI LÀM” - MỘT NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC 1. Dân tộc ta có truyền thống trọng đạo đức. ___________ * Bài đăng trên Tạp chí Cộng sản số tháng 5/2005. 53 Trong khi đề cao các chuẩn mực đạo đức cần có, Nhân dân ta cũng đòi hỏi nó phải được thể hiện trong hành vi hằng ngày, tức là trong thực hành đạo đức. Ca dao, tục ngữ khi đưa ra hình ảnh "nói như rồng leo, làm như mèo mửa" chính là để tỏ thái độ phê phán đối với thói đạo đức giả: nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, nói hay làm dở, nói một đằng, làm một nẻo,... Các học thuyết đạo đức và tôn giáo xưa nay đều coi trọng nguyên tắc "nói đi đôi với làm", song trong thực tế không thực hiện được bao nhiêu. Các học thuyết đạo đức này thường chỉ chú trọng trau dồi động cơ đạo đức, đi tới tách rời động cơ với hiệu quả, nên cũng không thực hiện được sự nhất quán giữa nói và làm. Ví như đạo đức Nho giáo cũng đưa ra những mệnh đề như: "kiến nghĩa bất vi, vô dũng dã" (thấy việc nghĩa mà không làm, không phải là dũng). Nhưng đạo đức Nho giáo cơ bản cũng chỉ là đạo đức "tu thân", nên kết quả cũng như mọi đạo đức duy tâm khác, đều thể hiện "sự bất lực đưa ra hành động" như C. Mác đã từng phê phán. Giai cấp tư sản phương Tây trong cuộc đấu tranh chống lại thứ đạo đức giả dối, hà khắc của phong kiến và nhà thờ trung cổ đã biết giương cao ngọn cờ nhân văn, nhân quyền, đề cao giá trị nhân đạo, dân chủ, tự do, các khát vọng trần thế 54 của con người,... Nhưng thực trạng đầy rẫy áp bức bất công của xã hội tư bản tự nó đã vạch trần thứ đạo đức giả dối, chỉ nói mà không làm mà giai cấp tư sản vẫn rêu rao. 2. Đạo đức Hồ Chí Minh không phải là đạo đức tu thân mà là đạo đức dấn thân, tức là đạo đức gắn liền với hành động, nói để làm, nhất là nói về đạo đức phải đi đôi với thực hành đạo đức, mà phải làm có hiệu quả, nếu một người làm việc gì cũng không có hiệu quả thì theo Hồ Chí Minh không thể coi là một người có đạo đức. Người nói: “Phải lấy kết quả thiết thực đã góp sức bao nhiêu cho sản xuất và lãnh đạo sản xuất mà đo ý chí cách mạng của mình. Hãy kiên quyết chống bệnh nói suông, thói phô trương hình thức, lối làm việc không nhằm mục đích nâng cao sản xuất”1. Hồ Chí Minh nói nhiều đến vai trò, tác dụng của đạo đức, nêu ra những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức cho cán bộ và Nhân dân từ đời công đến đời tư. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh thực hành đạo đức còn nhiều hơn những điều Người nói, hoặc chỉ lặng lẽ, kiên trì nêu gương mà không nói. Người đã vận dụng phương thức của người xưa: "Dĩ nhân nhi giáo, dĩ ngôn nhi giáo", tức là trước hết phải ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.13, tr.68. 55 giáo dục bằng tấm gương sống của chính mình đã, sau đó mới giáo dục bằng lời nói. Ở Hồ Chí Minh luôn luôn có sự nhất quán giữa nói và làm, giữa giáo dục đạo đức với thực hành đạo đức. Người nói: "Cả đời tôi chỉ có một mục đích, là phấn đấu cho quyền lợi Tổ quốc, và hạnh phúc của quốc dân. Những khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo - là vì mục đích đó”1. Cho đến trước khi qua đời, Người còn viết trong Di chúc: "Suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa"2. Cả cuộc đời Người là bằng chứng cảm động cho sự nhất quán tuyệt vời giữa nói và làm. Nhờ kiên trì thực hành đạo đức mà Người đã để lại cho dân tộc ta tấm gương "có một không hai" về đạo đức của một vị lãnh tụ thực sự của Nhân dân. 3. Ở Hồ Chí Minh, hoàn toàn không có sự khác biệt giữa đạo đức cách mạng với đạo đức đời thường. Đó cũng là một điểm đối lập giữa đạo đức cũ và đạo đức mới. ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.4, tr.272. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.623. 56 Chủ tịch Hồ Chí Minh trở thành một nhà đạo đức chân chính, để lại cho chúng ta một tấm gương đạo đức sáng ngời là vì suốt đời Người đã không ngừng tự hoàn thiện mình theo lý tưởng chân, thiện, mỹ; gương mẫu từ việc lớn đến việc nhỏ, nên đã thực hiện được sự nhất quán giữa đời công và đời tư, giữa vĩ nhân và người bình thường, giữa đạo đức cách mạng với đạo đức hằng ngày. 4. "Hành nan, ngôn dị" là một tổng kết sâu sắc của người xưa về cái khó trong việc đạt tới sự nhất quán giữa nói và làm, nhất là giữa nói đạo đức với thực hành đạo đức. Phải thừa nhận rằng đối với đa số con người, không phải ai cũng có thể thực hiện trọn vẹn mọi nơi, mọi lúc cái điều mình đã nói. Xuất phát từ đạo lý, hảo tâm, thiện chí, có lúc ta muốn làm hoặc hứa làm một điều tốt đẹp gì đó, nhưng rồi do khó khăn khách quan hoặc do yếu đuối không vượt qua được, ta đã bỏ lỡ rồi cứ day dứt mãi, ân hận dài. Đáng tiếc là hiện nay có một số người dường như đã không còn cảm thấy xấu hổ, không còn cái "tu ố chi tâm" như người xưa nói, nên cứ trượt dài trong sự tha hóa về đạo đức mà không biết hổ thẹn. Hiện nay, khi mà hiện tượng thương mại hóa tình người và các quan hệ xã hội có chiều hướng gia tăng, ta cần phải hết sức cảnh giác với căn bệnh "nói không đi đôi với làm" này. Trên thương 57 trường, đó là lối quảng cáo "một tấc đến trời", lạm phát ngôn từ đến mức chỉ nghe đã chóng mặt. Nơi công sở cũng có một số người luôn chơi trò "vũ hội hóa trang", sống với hai nhân cách, trong cuộc họp họ thường nói rất hay về nhân ái, đạo đức, liêm chính, lương tâm,... nhưng trong thực tế hành động lại làm ngược lại. Cũng còn một số vị "thủ trưởng", như Bác Hồ thường phê phán: "Chỉ biết nói là nói, nói giờ này qua giờ khác, ngày này qua ngày khác. Nhưng một việc gì thiết thực cũng không làm được"1; nghĩa là chỉ quen chỉ thị, quen đề xuất, nói rồi quên, nói cao giọng mà không tính đến các điều kiện thực tế, đến khả năng hành động, thực thi của chính mình. Hình như họ nói cốt để cho người khác làm, còn chính mình lại không quyết tâm theo đuổi, chỉ đạo thực hiện đến cùng một công việc nào đó. Thành ra, có nhiều chủ trương không đi vào cuộc sống, không đem lại chuyển biến đáng kể trong thực tế. Cùng với hiện tượng suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ có chức, có quyền, căn bệnh "nói nhiều làm ít, nói hay làm dở" đã góp phần làm giảm lòng tin của dân, làm tích tụ trong họ những bất mãn, hoài nghi không đáng có. Để khắc phục và hạn chế căn bệnh này, cần có một ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.5, tr.327. 58 cuộc vận động, giáo dục rộng rãi, trong đó có việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Để nói đi đôi được với làm thì khi nói phải nghĩ đến làm, có làm được thì mới nói, thậm chí chỉ lặng lẽ làm mà không nói. Đó là phong cách Hồ Chí Minh, đặc biệt trong lĩnh vực đạo đức và lối sống. II- ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG VÀ VAI TRÒ NÊU GƯƠNG CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO 1. Từ xưa, ở phương Đông và Việt Nam, cả Nho giáo, Phật giáo, Lão giáo đều coi trọng đạo đức, đều nêu cao lý tưởng "vua sáng, tôi hiền", nghĩa là nêu cao tấm gương đạo đức của người lãnh đạo, do đó sự nêu gương đạo đức ở người cán bộ, đảng viên, đặc biệt ở người lãnh đạo, giữ một vai trò cực kỳ quan trọng. Một khi quần chúng đã mất niềm tin vào đạo đức của người cầm quyền thì niềm tin chính trị đối với họ cũng không còn. Trong lịch sử nước ta, những nhà lãnh đạo dân tộc muốn tập hợp được Nhân dân chống ngoại xâm hay chống lại chế độ phong kiến hà khắc đều phải là những người có uy tín đạo đức rất cao. Ngược lại, bọn vua chúa vô đạo sớm muộn cũng đều bị Nhân dân lật đổ. Hồ Chí Minh khẳng định: đối với các dân tộc phương Đông, 59 "một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"1. Từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, sau khi lãnh đạo Nhân dân giành được chính quyền, Đảng ta đã trở thành đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt lên hàng đầu việc giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên. Người đã kiên trì đấu tranh chống lại nguy cơ xa rời cuộc sống, xa rời quần chúng, rơi vào thoái hóa, biến chất của một đảng cầm quyền. Người nói: "Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước"2, và "không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì?"3. Với trí tuệ sáng suốt, tầm nhìn xa rộng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm tiên tri, tiên lượng về những căn bệnh của những người có chức, có quyền và đã sớm chỉ ra những biện pháp cần đề phòng, khắc phục, trong đó Người đặt lên hàng ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.1, tr.284. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.6, tr.16. 3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.5, tr.292 - 293. 60 đầu việc thường xuyên giáo dục, rèn luyện đạo đức cho cán bộ, đảng viên. Không lâu trước khi qua đời, Người đã từng căn dặn: "Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân"1. Nhận thức được vai trò và sức mạnh của sự nêu gương, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên nhắc đến tấm gương đạo đức của V.I. Lênin: "Không phải chỉ thiên tài của Người, mà chính là tính coi khinh sự xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị, tóm lại là đạo đức vĩ đại và cao đẹp của người thầy, đã ảnh hưởng lớn lao tới các dân tộc châu Á và đã khiến cho trái tim của họ hướng về Người không gì ngăn cản nổi"2. Theo Người, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội không phải ở lý tưởng cao xa nào mà trước hết, cụ thể và trực tiếp, là ở những người cộng sản ưu tú bằng tấm gương sống và hành động của mình, chiến đấu cho lý tưởng đó thành hiện thực. Củng cố hay làm suy giảm niềm tin của quần chúng vào ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.1, tr.317. 61 tương lai của chủ nghĩa xã hội không phải ở những sai lầm và thất bại tạm thời khó tránh khỏi trên con đường mới khai phá mà chủ yếu lại là ở sự sa sút, thoái hóa của những người được mệnh danh là "những chiến sĩ tiên phong" trước thắng lợi hay khó khăn của cách mạng. Không chỉ nhắc nhở mà bản thân Người đã suốt đời không ngừng tự tu dưỡng, tự rèn luyện mình về đạo đức để trở thành "tấm gương tuyệt vời về con người mới", thành hình ảnh mẫu mực, xứng đáng "là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân"1, chẳng những có sức lôi cuốn, cảm hóa mãnh liệt đối với toàn thể dân tộc mà còn có ảnh hưởng sâu rộng trên toàn thế giới. Nhiều lãnh tụ chính trị, học giả, nhà văn, nhà báo có tiếng đã viết về sức cổ vũ kỳ diệu của tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đối với Nhân dân ta và chứng minh rằng: do ngưỡng mộ một nhân cách vĩ đại như vậy, có biết bao lớp người trẻ tuổi đã đứng vào hàng ngũ cộng sản, tình nguyện hiến dâng đời mình cho cuộc đấu tranh vì tự do, độc lập, vì tiến bộ xã hội và hạnh phúc của Nhân dân. 2. Hiện nay, trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân, trước hết là cho thế hệ trẻ, chúng ta đang thiếu cái gì? ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.612. 62 Sự lành mạnh của đời sống đạo đức xã hội phụ thuộc một phần rất quan trọng vào sự nêu gương của người lãnh đạo, nhất là những người đứng đầu các ngành, các địa phương, các đơn vị. Bác Hồ đã nhiều lần nhắc nhở: muốn thực sự làm người lãnh đạo, người chỉ huy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải hết sức giữ gìn và nêu gương về mặt đạo đức, nếu không thì rồi sẽ hỏng cả. Ngày nay, Đảng ta, qua nhiều nghị quyết, đã yêu cầu các đồng chí lãnh đạo các cấp phải nêu gương về đạo đức, lối sống, phải là người chiến sĩ xung kích đi đầu trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, xa hoa, lãng phí; không những thế còn phải xem xét lại gia đình mình, con cái mình có lợi dụng chức vụ của bố mẹ làm điều sai trái không? Chỉ có thông qua những tấm gương cụ thể, trước hết là của những người có chức vụ cao, có cương vị lớn mới củng cố và nâng cao được niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, vào tính ưu việt của chế độ xã hội ta. Thế hệ cán bộ, đảng viên, thanh niên lớp Cách mạng Tháng Tám và kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ có hạnh phúc là hằng ngày, hằng giờ được sống với những tấm gương lớn của Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo bên cạnh Người. Những tấm gương ấy đã là niềm tự hào, là nguồn cổ vũ, động viên lớn lao đối với toàn Đảng, 63 toàn dân ta, góp phần tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn đánh thắng "thù trong, giặc ngoài" giành lại độc lập thống nhất, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, Nhân dân ta cũng chân thành mong mỏi các đồng chí lãnh đạo các cấp của Đảng và Nhà nước ta, theo gương Bác Hồ, đều sẽ là những tấm gương lớn về đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư cho toàn Đảng, toàn dân ta học tập và noi theo. Đó là nguyện vọng của Nhân dân mà cũng là đòi hỏi bức thiết của đời sống đạo đức, của sự nêu gương. Bởi như Bác Hồ đã nói: "Tự mình phải chính trước, mới giúp được người khác chính. Mình không chính, mà muốn người khác chính là vô lý"1. Đó cũng là yêu cầu của thực tiễn đấu tranh dân tộc và giai cấp ở bối cảnh hiện nay. Mỗi một con người khi đã được cắt cử vào ngôi cao, chức lớn thì nhất cử, nhất động của họ đã vượt ra khỏi phạm vi cá nhân, mang ý nghĩa tiêu biểu, trở thành "phương diện quốc gia", mỗi hành vi tiêu cực của họ đều quan hệ đến niềm tin của Nhân dân, đều được kẻ thù khai thác, lợi dụng để xuyên tạc, chống phá chế độ ta. Cũng đừng quên rằng các chiến dịch chống chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu trước đây ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.6, tr.130. 64 thường bắt đầu từ việc phê phán đời riêng của một số nhà cầm quyền ở đó. Chính vì vậy, cuộc đấu tranh chống tham nhũng, đẩy lùi sự tha hóa, biến chất về đạo đức - lối sống, giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên - nhất là những người có chức, có quyền, phải gương mẫu từ việc nhỏ đến việc lớn, từ lời nói đến việc làm, từ phong cách đến lối sống, như Đảng ta đã nói, có liên quan đến sự sống còn của chế độ, độc lập và an ninh của Tổ quốc. Để thực hiện thắng lợi cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng ta thật sự trong sạch, “là đạo đức, là văn minh”, cần phải có nhiều biện pháp đồng bộ, trong đó có việc cần kíp là xây dựng cho được những tấm gương sáng, từ trên xuống dưới, cho toàn Đảng, toàn dân noi theo. Điều đó cũng là để thực hiện một di huấn quan trọng của Bác Hồ: "Lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới"1. ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672. 65 TRÁCH NHIỆM NÊU GƯƠNG CỦA CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN, NHẤT LÀ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY PGS.TS. LÊ VĂN YÊN* 1. Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên có vai trò quan trọng, là một trong những phương thức lãnh đạo cơ bản của Đảng Năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, trở thành Đảng duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Từ sau thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng ta trở thành đảng cầm quyền, tiếp tục lãnh đạo sự nghiệp cách mạng trong điều kiện mới, trực tiếp lãnh đạo Nhà nước, tiếp tục hoàn thành sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Khi chưa có chính quyền, nhiệm vụ chính của Đảng là lãnh đạo cuộc đấu tranh của Nhân dân ta lật đổ chính ___________ * Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật. 66 quyền thống trị của thực dân, phong kiến, thiết lập chính quyền của Nhân dân. Phương thức lãnh đạo và công tác của Đảng là nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, giáo dục, thuyết phục, vận động, tổ chức quần chúng, đưa quần chúng vào cuộc đấu tranh giành chính quyền. Trong cuộc đấu tranh giành chính quyền, biết bao chiến sĩ cộng sản đã nêu tấm gương suốt đời phấn đấu, hy sinh cho sự nghiệp cách mạng. Nói về sự nêu gương đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Các đồng chí ấy đã vui vẻ hy sinh hết thảy, hy sinh cả tính mệnh mình cho Đảng, cho giai cấp, cho dân tộc. Các đồng chí ấy đã đem xương máu mình vun tưới cho cây cách mạng, cho nên cây cách mạng đã khai hoa, kết quả tốt đẹp như ngày nay. Tất cả chúng ta phải noi theo các gương anh dũng, gương chí công vô tư ấy, mới xứng đáng là người cách mạng”1. Với trách nhiệm, vinh dự là một Đảng duy nhất cầm quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, đó không phải do ý muốn chủ quan của một ai, cũng không phải sự xếp đặt chủ quan của một giai cấp, một lực lượng nào, mà trước hết vì Đảng với đội ngũ cán bộ, đảng viên nêu cao tính tiền phong, gương mẫu ___________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.7, tr.25. 67 đã đáp ứng được yêu cầu khách quan của cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ và được quần chúng tín nhiệm. Nhiều lần Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy cán bộ, đảng viên của Đảng không thể viết lên trán mình hai chữ “cộng sản” là đã được quần chúng tin yêu, mà phải bằng hành động thực sự nêu gương, bằng phẩm chất đạo đức và tài năng của mình, thể hiện ở những việc làm ích nước, lợi dân, thực sự phục vụ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người thì mới được quần chúng tin yêu. Chính vì thế, Nhân dân ta coi Đảng là “Đảng của mình”. Trong hơn 30 năm tiến hành công cuộc đổi mới, Đảng ta đã có những bước tiến mới trong việc xây dựng, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đảng đã xác định đúng đắn chủ trương, đường lối xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, lãnh đạo cán bộ, đảng viên và Nhân dân đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đảng lãnh đạo bằng tổ chức, thông qua hệ thống tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể, thông qua đội ngũ cán bộ, đảng viên; vừa chăm lo xây dựng tổ chức của Đảng vững mạnh, vừa phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên và cán bộ chủ chốt hoạt động trong các cơ quan nhà nước và đoàn thể, làm hạt nhân lãnh đạo hệ thống 68 chính trị. Thực hiện cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ, cán bộ, đảng viên đều hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình. Đảng lãnh đạo bằng các quyết định tập thể và trách nhiệm cá nhân, dân chủ đi đôi với tập trung, tập trung trên cơ sở dân chủ. Đảng lãnh đạo bằng kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện, đưa đường lối của Đảng vào cuộc sống. Đảng lãnh đạo xây dựng hệ thống quy chế, quy định chặt chẽ và yêu cầu các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên thực hiện nghiêm. Cùng với phương thức vận động quần chúng làm cách mạng, Đảng còn có thêm phương thức lãnh đạo bằng sự nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Hiện nay, Đảng tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo đối với hệ thống chính trị, đặc biệt là với Nhà nước. Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng các chủ trương, chính sách lớn, lãnh đạo thể chế hóa các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật, lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức đủ phẩm chất và năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách và hệ thống pháp luật. Tiếp tục cụ thể hóa phương thức lãnh đạo ở tất cả các cấp bằng những quy chế, quy định, quy trình cụ thể. “Quy định rõ hơn Đảng 69 phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình; về quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu và mối quan hệ giữa tập thể cấp ủy, tổ chức đảng với người đứng đầu, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đi đôi với phát huy vai trò, trách nhiệm, tính chủ động của người đứng đầu và cơ chế xử lý đối với người đứng đầu khi vi phạm. Quy định rõ hơn thẩm quyền và trách nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy và ban thường vụ cấp ủy các cấp”1. Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Trong những năm qua, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị tiếp tục được đổi mới. Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, quy chế, quy định, quy trình công tác để thực hiện, bảo đảm giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, đồng ___________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.215. 70 thời phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu, tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị. Việc đổi mới phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ Trung ương tới cơ sở có bước tiến mới. Thực hiện chế độ tập thể lãnh đạo đi đôi với phát huy tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm cá nhân, nhất là nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu. Đảng coi trọng phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên hoạt động trong các cơ quan nhà nước, trong Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đảng đã có nhiều đổi mới trong việc ra nghị quyết, chỉ thị, quy định, coi trọng việc lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng. Sự nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu có vai trò đặc biệt quan trọng, là một trong những phương thức lãnh đạo cơ bản của Đảng, đồng thời cũng là một phẩm chất quan trọng của người cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có nhiều chủ trương quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên. Trong những năm gần đây, để tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng và giữ 71 gìn phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quy định số 47-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm. Thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay”, Ban Bí thư đã ban hành Quy định số 101-QĐ/TW về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp. Để góp phần thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XII về xây dựng Đảng và tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 55- QĐ/TW về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên. Những nội dung này cũng được đề cập ở nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định khác của Đảng. Nhờ có những chủ trương, quy định đúng đắn và kịp thời nên ý thức trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp đã từng bước được nâng lên, tạo sự chuyển biến tích cực về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, về tác phong làm việc, về ý thức tổ chức, kỷ luật và đoàn kết nội bộ. Việc thực hiện các chủ trương, quy định của Đảng đã góp phần tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng; nâng cao 72 năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và của cán bộ, đảng viên, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, tham nhũng, tiêu cực, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Tuy nhiên, kết quả thu được còn hạn chế, chưa đạt mục tiêu, yêu cầu đặt ra. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện vẫn còn bất cập, hiệu quả chưa cao, chưa tạo được sức lan tỏa lớn. Nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, chưa xác định rõ trách nhiệm và chưa thật sự gương mẫu trong rèn luyện, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống, tác phong với những biểu hiện như nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, nói một đằng làm một nẻo. Có cán bộ còn trục lợi, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đặc biệt có cán bộ cấp cao, cả đương chức và nghỉ hưu, đã vi phạm nghiêm trọng kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, gây dư luận xấu trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Để tiếp tục đẩy mạnh việc đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ban hành Quy định số 08- QĐi/TW về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. 73 Việc ban hành Quy định này là cần thiết trong tình hình hiện nay, như một cam kết chính trị của Trung ương đối với chính mình và đối với toàn Đảng, toàn dân. Việc thực hiện hiệu quả Quy định này sẽ tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng. Để nêu gương trở thành việc làm tự giác, thường xuyên, hiệu quả, Quy định đã nhìn thẳng vào sự thật, tập trung vào việc khắc phục những hạn chế, yếu kém gây bức xúc trong dư luận do cán bộ, đảng viên thiếu gương mẫu gây ra. Nội dung không chỉ đề cập đến việc nêu gương của cán bộ, đảng viên, cán bộ chủ chốt các cấp nói chung, mà còn nhấn mạnh trách nhiệm nêu gương của các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải ngang tầm vai trò, trách nhiệm được giao. Quy định vừa khái quát, vừa cụ thể và có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm đồng bộ với các nghị quyết, quy định, quy chế của Đảng và pháp luật của Nhà nước, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, dễ kiểm tra, giám sát. 2. Quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm minh trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu Một là, thực hiện nghiêm quy định về những điều đảng viên không được làm. Đảng viên Đảng 74 Cộng sản Việt Nam là chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam; cùng với việc gương mẫu chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước, các quy định của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội mà mình là thành viên, phải chấp hành nghiêm chỉnh Quy định về những điều đảng viên không được làm. Hai là, về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống, tác phong. Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; đi đầu trong đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Gương mẫu trong thực hiện, tuyên truyền và bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của Nhân dân. Đi đầu trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Sẵn sàng nhận và chịu trách nhiệm khi tổ chức, cơ quan, đơn vị do mình phụ trách xảy ra tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và quyết tâm sửa chữa, khắc phục. Khiêm tốn, giản dị, có tác phong sâu sát thực tế, gần gũi để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng, trước hết trong tổ chức, cơ quan, đơn vị công tác và nơi cư trú. Kiên quyết không nhận quà 75 biếu với động cơ vụ lợi dưới mọi hình thức. Không để cho người thân lợi dụng quyền hạn và ảnh hưởng của mình để trục lợi. Ba là, về tự phê bình và phê bình và quan hệ với Nhân dân. Người đứng đầu phải là tấm gương tự phê bình và phê bình để cấp dưới noi theo. Trong tự phê bình và phê bình phải với tinh thần cầu thị, tự giác, trung thực, chân thành, công tâm, không hữu khuynh, né tránh, chạy theo thành tích. Khi có khuyết điểm phải nhận khuyết điểm và có kế hoạch sửa chữa. Phải có tình đồng chí, thương yêu lẫn nhau. Thẳng thắn đấu tranh bảo vệ lẽ phải, bảo vệ người tốt. Kiên quyết đấu tranh chống những biểu hiện lợi dụng phê bình với động cơ xấu. Nêu cao ý thức phục vụ Nhân dân; làm việc với thái độ khách quan, công tâm, tập trung sức giải quyết những lợi ích chính đáng của Nhân dân, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của quần chúng. Chủ động đối thoại với Nhân dân và cán bộ dưới quyền. Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú. Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện vô cảm, cửa quyền, hách dịch và các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà cho dân. Bốn là, về trách nhiệm trong công tác. Nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc; lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận 76 dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác. Chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm. Hiểu và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý có tình. Không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi giải quyết công việc. Chống các hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, chạy thi đua và các biểu hiện tiêu cực khác. Kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, “lợi ích nhóm”. Năm là, về ý thức tổ chức, kỷ luật và đoàn kết nội bộ. Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy dân chủ đi đôi với giữ nghiêm kỷ luật trong tổ chức, cơ quan, đơn vị. Gương mẫu chấp hành nghị quyết, chỉ thị, quyết định, sự phân công, điều động của tổ chức. Đi đầu thực hiện nền nếp, chế độ sinh hoạt đảng, các nội quy, quy chế, quy định của tổ chức, cơ quan, đơn vị. Hết lòng chăm lo xây dựng và tăng cường đoàn kết nội bộ. Quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của quần chúng trong cơ quan, đơn vị, địa phương. Công tâm với cán bộ dưới quyền, hợp tác với đồng chí, đồng nghiệp. Không tranh công đổ lỗi, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, khuyết điểm 77 cho người khác. Tích cực tham gia xây dựng tổ chức đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội nơi công tác. Kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện chia rẽ, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ và trong nhân dân. Sáu là, đối với cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp. “Phải nghiêm chỉnh chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; gương mẫu thực hiện Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về một số việc cần làm ngay để tăng cường trách nhiệm nêu gương. Cán bộ, đảng viên giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu nêu gương”1. Bảy là, Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu đi đầu thực hiện những nội dung về “xây”: Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với Đảng; ___________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2018, tr.120. 78