🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 70 Năm Chiến Thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (2591952 - 2592022) - Dấu Ấn Lịch Sử, Kinh Nghiệm Về Xây Dựng Thế Trận Chiến Tranh Nhân Dân Ebooks Nhóm Zalo Chịu trách nhiệm xuất bản GIÁM ĐỐC – TỔNG BIÊN TẬP PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN Chịu trách nhiệm nội dung ỦY VIÊN HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP - XUẤT BẢN TS. VÕ VĂN BÉ Biên tập nội dung: TS. LÊ HỒNG SƠN ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH ĐINH ÁI MINH NGUYỄN THỊ VÂN TRẦN PHAN BÍCH LIỄU Trình bày bìa: LÊ HÀ LAN Chế bản vi tính: NGUYỄN QUỲNH LAN Đọc sách mẫu: ÁI MINH- VIỆT HÀ BAN CHỈ ĐẠO HỘI THẢO * Trưởng ban TS. NGUYỄN VĂN QUẢNG - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng Thiếu tướng, TS. NGUYỄN HOÀNG NHIÊN - Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Thiếu tướng CAO PHI HÙNG - Phó Tư lệnh Quân khu 5 * Phó Trưởng ban ThS. LƯƠNG NGUYỄN MINH TRIẾT - Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân thành phố Đà Nẵng TS. LÊ TRUNG CHINH - Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng ThS. ĐOÀN NGỌC HÙNG ANH - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Đà Nẵng Đại tá NGUYỄN VĂN HÒA - Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Đà Nẵng * Các ủy viên Đại tá ĐOÀN DUY TÂN - Thành ủy viên, Chính ủy Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Đà Nẵng Đại tá, PGS.TS. NGUYỄN VĂN SÁU - Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Thiếu tướng, ThS. VŨ XUÂN VIÊN - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Giám đốc Công an thành phố Đà Nẵng QUẢN LÝ XUNG ĐỘT LỢI ÍCH TRONG THỰC THI CÔNG VỤ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 5 ThS. BÙI VĂN TIẾNG - Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử thành phố Đà Nẵng TS. NGUYỄN VĂN HÙNG - Thành ủy viên, Chánh Văn phòng Thành ủy Đà Nẵng ThS. NGUYỄN HÀ NAM - Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng PHẠM TẤN XỬ - Thành ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Đà Nẵng TS. NGUYỄN QUANG THANH - Thành ủy viên, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông thành phố Đà Nẵng TRẦN THANH THỦY - Phó Giám đốc phụ trách Sở Y tế thành phố Đà Nẵng ThS. NGUYỄN VĂN PHỤNG - Thành ủy viên, Giám đốc Sở Tài chính thành phố Đà Nẵng BAN NỘI DUNG * Trưởng ban Thiếu tướng, TS. NGUYỄN HOÀNG NHIÊN - Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng * Phó trưởng ban ThS. ĐOÀN NGỌC HÙNG ANH - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Đà Nẵng Đại tá, PGS.TS. NGUYỄN VĂN SÁU - Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Đại tá ĐOÀN DUY TÂN - Thành ủy viên, Chính ủy Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Đà Nẵng ThS. BÙI VĂN TIẾNG - Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử thành phố Đà Nẵng QUẢN LÝ XUNG ĐỘT LỢI ÍCH 6 TRONG THỰC THI CÔNG VỤ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY * Các ủy viên PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN - Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật Đại tá, TS. LÊ THANH BÀI - Trưởng phòng Lịch sử Tư tưởng - Tổ chức quân sự, Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Đại tá, TS. NGUYỄN VĂN LƯỢNG - Trưởng phòng Kế hoạch, quản lý khoa học và đào tạo, Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Đại tá, ThS. NGUYỄN HOÀI TÂN - Trưởng phòng Khoa học quân sự Quân khu 5 TS. LƯU ANH RÔ - Trưởng phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng và Văn hóa - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Thành ủy Đà Nẵng Thượng tá, ThS. NGUYỄN DUY HIỂN - Phó Tổng biên tập Tạp chí Lịch sử quân sự, Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng Đại tá NGUYỄN BÌNH NAM - Chủ nhiệm Chính trị Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Đà Nẵng Thượng tá NGUYỄN ĐÌNH QUÝ - Trưởng ban Khoa học quân sự, Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Đà Nẵng Trung tá, TS. LÊ VĂN CỬ - Phó Trưởng phòng Lịch sử kháng chiến, Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng HUỲNH ĐÌNH QUỐC THIỆN - Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng T LỜI NHÀ XUẤT BẢN hực hiện đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Trung ương Đảng, quân và dân Liên khu 5 đã phát huy tinh thần tự lực tự cường, khắc phục khó khăn gian khổ, vừa chiến đấu, vừa xây dựng, củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, phát triển lực lượng vũ trang làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc, lập nên nhiều chiến công xuất sắc, góp phần vào thắng lợi cuộc kháng chiến trường kỳ. Dưới sự lãnh đạo của Liên khu ủy, chỉ đạo của đảng bộ các cấp, quân và dân Quảng Nam - Đà Nẵng đẩy mạnh chiến tranh du kích, phối hợp với bộ đội chủ lực tiến công, phá thế kìm kẹp của địch. Trong cuộc chiến đấu lâu dài, đầy gian khổ, hy sinh, quân và dân trên địa bàn đã nêu cao ý chí kiên cường, tinh thần bất khuất, mưu trí, sáng tạo, lập nên nhiều chiến công, lần lượt đánh bại các âm mưu, thủ đoạn của địch, trong đó trận đánh tiêu diệt Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân (25/9/1952) là một chiến công. Thắng lợi của trận đánh đã ghi đậm dấu ấn của tinh thần chủ động tiến công, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 chủ lực Liên khu 5 cũng như của quân và dân Quảng Nam - Đà Nẵng. 8 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Tri ân những người làm nên chiến thắng, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ và truyền thụ kinh nghiệm về xây dựng lực lượng, thực hành chiến đấu, Thành ủy Đà Nẵng, Viện Lịch sử quân sự - Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Quân khu 5 đã phối hợp tổ chức Hội thảo 70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952 - 25/9/2022) - Dấu ấn lịch sử, kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân. Các tham luận đã khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của chiến thắng Đồn Nhất, làm rõ thêm thành tích của các tập thể, cá nhân làm nên thắng lợi, góp phần làm giàu thêm tư liệu về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của quân và dân cả nước nói chung và Đà Nẵng nói riêng. Trên cơ sở các bài tham luận, Ban Tổ chức Hội thảo đã phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách cùng tên, giúp cho đông đảo độc giả có tài liệu nghiên cứu, tìm hiểu về một chiến công ghi dấu ấn trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 9 năm 2022 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT PHÁT BIỂU KHAI MẠC HỘI THẢO LÃNH ĐẠO THÀNH ỦY ĐÀ NẴNG Kính thưa các đồng chí! Thưa quý vị đại biểu! Cách đây 70 năm, vào đêm 24 rạng ngày 25/9/1952, bộ đội chủ lực Liên khu 5 đã tổ chức trận tiến công tiêu diệt cứ điểm Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân. Chiến thắng Đồn Nhất là một trong những chiến công của lực lượng vũ trang Liên khu 5 nói chung, của Trung đoàn chủ lực 803 và Tiểu đoàn 59 nói riêng, đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của bộ đội chủ lực Liên khu sau quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Chiến thắng Đồn Nhất đã đi vào trang sử hào hùng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, tiêu biểu cho ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần cách mạng tiến 10 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... công của quân và dân ta dưới sự lãnh đạo đúng đắn, tài tình của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Thiết thực kỷ niệm 70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan, hôm nay tại thành phố Đà Nẵng, Thành ủy Đà Nẵng phối hợp với Viện Lịch sử quân sự, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952 - 25/9/2022) - Dấu ấn lịch sử, kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân”. Thay mặt Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Đà Nẵng, Ban Chỉ đạo, Ban Tổ chức Hội thảo, tôi nhiệt liệt chào mừng các đồng chí lãnh đạo; tướng lĩnh, sĩ quan quân đội, các đồng chí lão thành cách mạng, các nhân chứng lịch sử; cảm ơn Viện Lịch sử quân sự - Cơ quan phối hợp, đồng tổ chức Hội thảo khoa học, cùng các nhà khoa học trong và ngoài quân đội, các nhà nghiên cứu Trung ương, địa phương và toàn thể các đồng chí đã có mặt tham dự buổi Hội thảo khoa học đầy ý nghĩa này. Thưa toàn thể các đồng chí! Quảng Nam - Đà Nẵng, một trong những chiến trường nóng bỏng của Liên khu 5 trong cuộc kháng PHÁT BIỂU KHAI MẠC HỘI THẢO √ 11 chiến chống thực dân Pháp xâm lược là nơi giành giật quyết liệt giữa ta và địch để nắm lấy địa bàn chiến lược quan trọng này. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, trực tiếp là Liên khu ủy 5, lực lượng vũ trang Liên khu cùng quân và dân trên địa bàn đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, anh dũng chiến đấu, hy sinh, kiên trì thực hiện đường lối “kháng chiến, kiến quốc”, củng cố, phát huy thế trận chiến tranh nhân dân, tạo cơ sở cho toàn dân đánh giặc, vừa chiến đấu, vừa xây dựng, phát triển lực lượng để tiến lên giành thắng lợi ngày càng lớn hơn. Nhằm hỗ trợ phong trào kháng chiến trên địa bàn, củng cố vùng du kích, phá thế kìm kẹp của địch, Bộ Tư lệnh Liên khu 5 quyết định mở Chiến dịch Hè Thu 1952 trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng. Sau khi giành được những chiến thắng quan trọng, tiêu diệt cứ điểm Xuân Đài, Khu hành chính Phú Kỳ, cứ điểm Vân Ly, cứ điểm Túy Loan, Thượng Phước, Lệ Sơn,... Ban Chỉ huy Trung đoàn 803 đã quyết định tiến công tiêu diệt Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân, nhằm đánh lạc hướng sự theo dõi của địch, cho đại bộ phận lực lượng tham gia chiến dịch rút về vùng tự do an toàn, đồng thời tạo thêm chiến thắng làm xáo trộn hậu phương địch, cổ vũ phong trào kháng chiến trên địa bàn. 12 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Bằng lối đánh sáng tạo, vận dụng linh hoạt hình thức chiến thuật, phát triển thế tiến công liên tục, sau 2 giờ chiến đấu dũng cảm, kiên cường, bộ đội chủ lực Liên khu đã tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Đồn Nhất. Chiến thắng Đồn Nhất ngày 25/9/1952 trên đỉnh đèo Hải Vân đã để lại dấu ấn hết sức ý nghĩa trong tiến trình cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng; chiến thắng đó đã khẳng định sự phát triển vượt bậc trình độ đánh công kiên của bộ đội chủ lực Liên khu 5; khẳng định sức mạnh thế trận chiến tranh nhân dân trên địa bàn; là biểu tượng về tinh thần khắc phục khó khăn, anh dũng chiến đấu, giành chiến thắng của quân và dân Đà Nẵng nói riêng, quân và dân Liên khu 5 nói chung. Lần đầu tiên, cứ điểm của địch trên đỉnh đèo Hải Vân đã bị tiêu diệt bởi một đại đội tăng cường thuộc Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 chủ lực Liên khu 5. Thắng lợi đó đã tăng thêm sức mạnh chiến đấu, ý chí quyết tâm cho quân và dân ta tiếp tục tiến công địch để giành những thắng lợi lớn hơn, đưa cuộc kháng chiến đi đến thành công, để lại nhiều kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Cuộc Hội thảo hôm nay là dịp để chúng ta ôn lại truyền thống đấu tranh anh dũng, tưởng nhớ đến cán PHÁT BIỂU KHAI MẠC HỘI THẢO √ 13 bộ, chiến sĩ đã chiến đấu, hy sinh cho thắng lợi trận tiến công Đồn Nhất, cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Kết quả hội thảo sẽ cung cấp những luận cứ khoa học góp phần xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc; giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí độc lập tự chủ và khát vọng hòa bình, củng cố niềm tin và quyết tâm cho Đảng bộ, chính quyền, quân và dân thành phố Đà Nẵng tiếp tục xây dựng thành phố giàu đẹp, an bình, văn minh, hiện đại, trở thành trung tâm kinh tế - xã hội của cả nước. Với tinh thần đó, thay mặt Ban tổ chức, tôi xin tuyên bố khai mạc Hội thảo khoa học: “70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952 - 25/9/2022) - Dấu ấn lịch sử, kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân”. Kính chúc các đồng chí lãnh đạo Trung ương, địa phương, các đồng chí tướng lĩnh, sĩ quan quân đội, các nhân chứng lịch sử, các đại biểu khách quý, các nhà khoa học cùng toàn thể các đồng chí tham dự Hội thảo mạnh khỏe, hạnh phúc. Chúc Hội thảo thành công tốt đẹp. Trân trọng cảm ơn! BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO Thiếu tướng, TS. NGUYỄN HOÀNG NHIÊN* Kính thưa các đồng chí! Thưa các quý vị đại biểu! Nhằm hỗ trợ cho phong trào chiến tranh du kích, tiêu diệt bộ phận quan trọng sinh lực địch, bồi dưỡng lực lượng ta, chiến đấu, giành chiến thắng để củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, phát huy quyền chủ động trên chiến trường, Bộ Tư lệnh Liên khu 5 đã mở Chiến dịch Hè Thu 1952 trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng. Trung đoàn 803 chủ lực Liên khu và Tiểu đoàn 29 bộ đội địa phương là lực lượng chủ công. Sau những thành công trong tiêu diệt các đồn địch ở khu vực Gò Nổi (Điện Bàn), khôi phục phong trào chiến tranh du kích, mở rộng vùng giải phóng; lực lượng tham gia chiến dịch đã đẩy mạnh _______________ * Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự. BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO √ 15 tiến công khu vực phía tây thành phố Đà Nẵng, luồn sâu vào vùng địch chiếm, phá vỡ thế kìm kẹp của chúng, tạo điều kiện củng cố thế trận chiến tranh nhân dân. Trước sức tiến công của ta, các cứ điểm Xuân Đài, Kỳ Phú, Vân Ly, Túy Loan,... là những điểm phòng ngự vòng ngoài khu liên hợp quân sự Đà Nẵng của địch đều bị tiêu diệt. Thừa thắng, bộ đội ta tiến lên tiêu diệt các cứ điểm Bà Du, Túy La, Thượng Phước, Lệ Sơn và Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân. Chiến thắng Đồn Nhất vào đêm 24 rạng ngày 25/9/1952 đã đánh dấu thắng lợi trọn vẹn của Chiến dịch Hè Thu 1952; vượt qua mục tiêu của trận đánh nghi binh để cho lượng chủ lực tham gia chiến dịch rút về vùng tự do an toàn, để lại những kinh nghiệm quý báu về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Kính thưa các đồng chí! Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Liên khu 5 là chiến trường nằm sâu trong vùng sau lưng địch, xa Trung ương, xa hậu phương chiến lược của cuộc kháng chiến, dưới sự lãnh đạo của Liên khu ủy, của đảng bộ các cấp, quân và dân 16 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... trên địa bàn phát huy truyền thống “trung dũng, kiên cường”, khắc phục khó khăn, nêu cao tinh thần “tự lực, tự cường” vừa chiến đấu vừa xây dựng, chiến đấu giành chiến thắng để củng cố thế trận, phát triển lực lượng, góp sức vào thắng lợi của cuộc kháng chiến trường kỳ. Trong chặng đường đấu tranh đầy gian khổ, hy sinh, phát huy bản chất “từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”, lực lượng vũ trang Liên khu 5 không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, đóng vai trò nòng cốt cho cuộc kháng chiến trên địa bàn, Tiểu đoàn 59 thuộc Trung đoàn 803, đơn vị làm nên chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan là một ví dụ điển hình. Được thành lập vào ngày 10/6/1950, từ các đơn vị là Đại đội 6 của Đà Nẵng, Đại đội 11, Đại đội 4 thuộc tỉnh Quảng Nam; đến tháng 11/1951, Tiểu đoàn được biên chế trong đội hình Trung đoàn 803 chủ lực Liên khu 5. Đó là quá trình từ những đại đội độc lập, được tập trung thành tiểu đoàn, huấn luyện đánh công kiên, đánh vận động, góp phần phát huy thế chủ động trên chiến trường. Khi cùng đội hình Trung đoàn 803 tham gia Chiến dịch Hè Thu 1952, Tiểu đoàn xuất sắc diệt khu hành chính Phú Kỳ, Kỳ Lam, cứ điểm Vân Ly, Lệ Sơn và được giao nhiệm vụ tiêu diệt Đồn Nhất, một cứ điểm BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO √ 17 nằm sâu trong lòng địch, trên địa hình hiểm trở, Tiểu đoàn đã khắc phục khó khăn, chiến đấu, giành chiến thắng. Thắng lợi của trận tiến công Đồn Nhất đã để lại dấu ấn về quá trình xây dựng, chiến đấu, giành chiến thắng của đơn vị tham chiến trực tiếp thuộc lực lượng vũ trang Liên khu 5 trong kháng chiến chống thực dân Pháp; để lại dấu ấn về tinh thần chiến đấu kiên cường, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ của quân và dân trên địa bàn Đà Nẵng nói riêng, của quân và dân Liên khu 5 nói chung. Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Đồn Nhất, Thành ủy Đà Nẵng phối hợp Viện Lịch sử quân sự, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “70 năm chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952 - 25/9/2022) - Dấu ấn lịch sử, kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân”. Tại Hội thảo này, chúng ta tiếp tục khẳng định và làm sâu sắc thêm một số nội dung chủ yếu sau: Một là, khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự chỉ đạo sáng tạo của Đảng ủy Liên khu 5 và các tổ chức đảng trong tổ chức, xây dựng lực lượng bộ đội chủ lực, đáp ứng được yêu cầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. 18 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Hai là, khẳng định vai trò của bộ đội chủ lực trong củng cố, phát huy thế trận chiến tranh nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp trên địa bàn Liên khu 5. Ba là, Khẳng định bước trưởng thành của Tiểu đoàn 59, xứng đáng là đơn vị chủ lực của lực lượng vũ trang Liên khu 5, lập nên nhiều chiến công xuất sắc, góp phần tô thắm truyền thống “Quyết chiến, quyết thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam, của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại Hồ Chí Minh. Bốn là, khẳng định và làm rõ đặc điểm, nét độc đáo của nghệ thuật chỉ đạo, tổ chức và điều hành trận đánh; đặc biệt là phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, chiến đấu anh dũng, kiên cường, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ của lực lượng Tiểu đoàn 59. Năm là, luận giải, phân tích tác động, ảnh hưởng của chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan đối với tiến trình cuộc kháng chiến chống Pháp trên địa bàn Đà Nẵng nói riêng, với chiến trường Liên khu 5 nói chung. Đúc rút kinh nghiệm vận dụng vào củng cố thế trận quốc phòng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. BÁO CÁO ĐỀ DẪN HỘI THẢO √ 19 Ban Chỉ đạo tin tưởng Hội thảo sẽ góp phần làm sáng tỏ, sâu sắc hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra từ chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan. Kết quả đó là luận cứ khoa học để vận dụng vào xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; đồng thời góp phần giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng, bồi đắp tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, nhất là thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT XÂY DỰNG ĐÀ NẴNG THÀNH KHU VỰC PHÒNG THỦ VỮNG CHẮC, NGÀY CÀNG GIÀU ĐẸP, VĂN MINH, HIỆN ĐẠI TS. NGUYỄN VĂN QUẢNG* T rong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, quán triệt đường lối, chủ trương của Trung ương Đảng, dưới sự lãnh đạo của Liên khu ủy, trực tiếp là sự chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh, quân và dân Quảng Nam - Đà Nẵng đã củng cố, giữ vững vùng tự do, phát triển phong trào du kích chiến tranh, tạo nên thế trận chiến tranh nhân dân rộng khắp. Lực lượng vũ trang đã phát huy vai trò nòng cốt trong phá thế kìm kẹp của địch, lập nên nhiều chiến công xuất sắc, trong đó có chiến thắng Đồn Nhất năm 1952, đập tan âm mưu dồn dân của địch. Những thành tích _______________ * Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng. PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 21 của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân, lực lượng vũ trang Đà Nẵng được Trung ương Đảng và Chính phủ biểu dương: “So sánh với toàn quốc, mặt trận Đà Nẵng được liệt vào hạng đánh mạnh nhất và dẻo dai nhất...” và tặng thưởng lá cờ “Giữ Vững”1. Thành phố Đà Nẵng là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, quốc phòng, an ninh của khu vực miền Trung và cả nước; có nhiều mục tiêu quan trọng như: sân bay, nhà ga, cảng biển,... Trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai, các tướng Pháp xem Đà Nẵng là một địa bàn chiến lược trọng yếu của Việt Nam và Đông Dương. Tướng Christian de Castries đánh giá: “Trong dải đất nhỏ hẹp đó (tức miền Trung), thì “Tua-ran” (tức Đà Nẵng), rất đáng giá về quân sự. Đà Nẵng là hải cảng và là căn cứ hải quân và không quân quan trọng. Vì thế, Đà Nẵng là điểm giữa, điểm phòng thủ chiến lược, kiểm soát đường biển, đường bộ và đường hàng không của toàn miền Trung Đông Dương. Bản thân của “Tua-ran nhỏ” rất dễ bảo vệ và rất khó bị tấn công hoặc bị đánh chiếm, vì 1 phía là biển, 2 phía là núi. Đèo Hải Vân và núi Sơn Trà là những cao điểm _______________ 1. Tỉnh ủy Quảng Nam - Thành ủy Đà Nẵng: Lịch sử Đảng bộ Quảng Nam - Đà Nẵng (1930-1975), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.242. 22 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... thiên nhiên quý giá bảo vệ cho Đà Nẵng”1. Đồn Nhất án ngữ đỉnh đèo Hải Vân, nên cứ điểm quân sự này càng có vị trí trọng yếu. Lực lượng địch chiếm giữ Đồn Nhất gồm 1 trung đội Âu - Phi tăng cường, trang bị 4 trọng liên 20 ly, 15 trung liên, có tường cao 3m, dày 1m bao quanh. Đêm 24 rạng sáng 25/9/1952, Đại đội 6, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 chủ lực cơ động của Liên khu 5 phối hợp cùng lực lượng vũ trang xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang đã thực hiện trận tập kích tiêu diệt địch ở Đồn Nhất. Đây là trận tập kích công đồn của 1 đại đội quân chủ lực của ta được tăng cường 1 trung đội, có sự phối hợp của lực lượng vũ trang địa phương, trong điều kiện còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhất là về vũ khí trang bị, thời gian chuẩn bị gấp rút, điều kiện thời tiết không thuận lợi... Với tinh thần, ý chí quyết tâm cao, cán bộ, chiến sĩ Đại đội 6 cùng các lực lượng tăng cường, phối hợp đã khắc phục khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Sau 2 giờ chiến đấu, ta tiêu diệt và bắt toàn bộ quân địch tại Đồn Nhất, thu nhiều súng và quân trang, quân dụng của địch. Chiến thắng Đồn Nhất tạo điều kiện thuận lợi và để lại bài học quý cho Đà Nẵng trong hai cuộc kháng _______________ 1. Dẫn theo Lê Mạnh Thái: Hỏi chuyện tướng Đờ Cát, Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 2000, tr.164. PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 23 chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như xây dựng lực lượng vũ trang hiện nay. Tinh thần chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ tham gia trận đánh, tiêu biểu là hình ảnh chiến đấu dũng cảm quên mình của Tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương là tấm gương sáng cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59 (Trung đoàn 803) nói riêng và lực lượng vũ trang Liên khu 5 nói chung. Thắng lợi của trận đánh đã mở ra một cách đánh mới, hiệu quả trong điều kiện địa hình rừng núi hiểm trở, hệ thống công sự trận địa của địch kiên cố. Đó là kết quả của sự kết hợp giữa hoạt động quân sự và hoạt động chính trị, giữa tác chiến của bộ đội chủ lực với lực lượng vũ trang địa phương. Chiến thắng đó là minh chứng sống động tính đúng đắn về chủ trương của Đảng đối với Liên khu 5 trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp: Tổng động viên nhân, vật, tài lực một cách kiên quyết và triệt để; đẩy mạnh phong trào nhân dân du kích chiến tranh lên cao độ, làm cho địch hao tổn thật nhiều về mọi mặt quân sự, chính trị, kinh tế, đưa đến một cuộc khủng hoảng trong hàng ngũ địch. Đây là bài học quý để cấp ủy, chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang Đà Nẵng phát huy, vận dụng trong xây dựng thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại. 24 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Kế thừa và phát huy ý nghĩa của chiến thắng Đồn Nhất, quân và dân Đà Nẵng đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là sau 26 năm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang thành phố Đà Nẵng thực hiện nhiệm vụ củng cố quốc phòng - an ninh vững chắc, tạo ổn định để kinh tế - xã hội phát triển. Để đạt được kết quả đó, thành phố thực hiện có hiệu quả những vấn đề lớn, mang tính đột phá, đặc biệt đã triển khai tốt công tác quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch, đề ra nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn, hợp lòng dân; huy động được sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân, tranh thủ được các nguồn lực bên ngoài để đầu tư phát triển kinh tế, du lịch phát triển toàn diện đạt được tốc độ tăng trưởng khá; kết cấu hạ tầng đô thị được đầu tư đồng bộ, diện mạo đô thị phát triển theo hướng văn minh, hiện đại. Tuy nhiên, tình hình trật tự, an toàn xã hội, hoạt động tội phạm còn có những diễn biến phức tạp; các thế lực thù địch, phản động, cơ hội bất mãn lợi dụng những vấn đề bất cập trong xã hội, những hạn chế của các cấp ủy, chính quyền ở một số thời điểm để tuyên truyền nói xấu Đảng và Nhà nước ta; kêu gọi, kích động, lôi kéo người dân tụ tập, biểu tình, khiếu kiện; mặt trái PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 25 cơ chế thị trường, tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp; những khuyết điểm sai phạm của một số cán bộ chủ chốt thành phố dẫn đến những hệ lụy không tốt... Những vấn đề trên ảnh hưởng đến kết quả lãnh đạo, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp xây dựng lực lượng, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân. Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Đà Nẵng thành khu vực phòng thủ vững chắc, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố lãnh đạo, chỉ đạo tập trung xây dựng tiềm lực chính trị, tư tưởng, kinh tế, xã hội và chuẩn bị các mặt để động viên quốc phòng của khu vực phòng thủ; xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh toàn diện; thực hiện tốt công tác đối ngoại nhân dân. Chủ động kiện toàn tổ chức biên chế lực lượng vũ trang theo hướng “tinh, gọn, mạnh, cân đối, đồng bộ”, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng lực lượng; xây dựng các chi bộ, đảng bộ quân sự, biên phòng, công an trong sạch, vững mạnh; tập trung nâng cao chất lượng tổng hợp, sức chiến đấu của các lực lượng vũ trang, bảo đảm thực sự là công cụ bạo lực sắc bén, chỗ dựa vững chắc của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố. Lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức biên chế đối với lực lượng vũ trang theo đúng quy định của Bộ Quốc phòng, 26 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Bộ Công an, công tác tuyển quân luôn hoàn thành chỉ tiêu, chất lượng. Thường xuyên chăm lo xây dựng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ có cơ cấu, thành phần hợp lý, chất lượng cao, vững mạnh về chính trị. Đến nay, lực lượng dự bị động viên đã xếp vào các đơn vị đạt trên 95% biên chế. Tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ “vững mạnh, rộng khắp” có quy mô, số lượng hợp lý, phù hợp với địa phương, cơ quan, tổ chức, chất lượng chính trị ngày càng được nâng lên, tỷ lệ đảng viên đạt trên 24%; 100% cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã có trình độ từ trung cấp chuyên nghiệp quân sự cơ sở trở lên. Duy trì thường xuyên, hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân thường trực ở các cấp xã (phường), huyện (quận) và lực lượng dân quân biển. Tiếp tục xây dựng, duy trì hiệu quả hoạt động của Hải đội dân quân thường trực theo Đề án số 10609/ĐA-BQP ngày 24/9/2018 của Bộ Quốc phòng về “Xây dựng Hải đội dân quân thường trực tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong tình hình mới”. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ cơ quan quân sự, công an, biên phòng các cấp nâng cao năng lực làm tham mưu và tổ chức thực hiện nhiệm vụ xây dựng, hoạt động của khu vực phòng thủ, duy trì nghiêm các chế độ trực sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện, diễn tập, không ngừng nâng PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 27 cao trình độ kỹ thuật, chiến thuật, nghiệp vụ, khả năng phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng trong quản lý, giữ gìn an ninh, trật tự trên địa bàn, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới biển và xử lý có hiệu quả các tình huống có thể xảy ra. Công tác hậu phương quân đội và thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng luôn được quan tâm đúng mức. Tập trung giải quyết tốt các tồn đọng sau chiến tranh theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ; đề nghị Nhà nước phong và truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng, tặng thưởng huân, huy chương cho các đối tượng, giải quyết chế độ trợ cấp cho liệt sĩ, thương binh, phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Đến nay 100% gia đình chính sách có mức sống từ trung bình trở lên so với dân cư nơi cư trú. Chăm lo giải quyết việc làm cho quân nhân xuất ngũ; thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên, cán bộ quân đội nghỉ hưu, sĩ quan dự bị, hạ sĩ quan - binh sĩ xuất ngũ, góp phần xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, tạo cơ sở chính trị vững mạnh. Trước yêu cầu, nội dung xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, giữ vững quốc phòng, an ninh hiện nay; trên cơ sở Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 16/10/2003 của Bộ Chính trị “Về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa 28 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... đất nước”, nghị quyết các kỳ đại hội của Đảng bộ thành phố và chiến lược phát triển kinh tế, xã hội đã được Chính phủ phê duyệt: “Xây dựng Đà Nẵng trở thành một đô thị lớn của cả nước, trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ của miền Trung; là địa bàn giữ vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh của khu vực miền Trung và cả nước”, cấp ủy, chính quyền thành phố đã tích cực triển khai các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế gắn với xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn thế trận an ninh nhân dân và biên phòng toàn dân. Xây dựng quy hoạch tổng thể bố trí quốc phòng kết hợp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố; quy hoạch thế trận quân sự khu vực phòng thủ và hệ thống các công trình kinh tế - xã hội có tính lưỡng dụng. Cấp ủy, chính quyền thành phố đã lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng thế trận khu vực phòng thủ vững chắc. Trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, các sở, ban, ngành đã triển khai nhiều biện pháp thiết thực đồng bộ để phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương trong kết hợp giữa kinh tế - xã hội với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế - xã hội. Việc quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, các công trình giao thông vận tải, sân bay, PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 29 bến cảng, bưu chính - viễn thông, đầu tư phát triển du lịch... luôn gắn với xây dựng thế trận quốc phòng ngay từ khâu quy hoạch. Các dự án phát triển kinh tế - xã hội đều được triển khai thực hiện đúng quy định. Các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp được hình thành và phát triển đều có dự tính các phương án sẵn sàng huy động, chuyển đổi mục đích, công năng phục vụ cho mục đích quốc phòng khi có chiến tranh; các ngành nông, lâm, ngư nghiệp, nuôi trồng thủy, hải sản, đánh bắt xa bờ được đầu tư xây dựng phát triển từng bước đồng bộ... góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ nhu cầu dân sinh, bảo đảm tăng cường khả năng quốc phòng, an ninh và xây dựng khu vực phòng thủ trên địa bàn thành phố. Tự hào với chiến thắng Đồn Nhất, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Đà Nẵng luôn phát huy truyền thống trung dũng, kiên cường đã được các thế hệ đi trước dày công vun đắp, không ngừng nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, vươn lên bằng ý chí và khát vọng phát triển; tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Trung ương, sự hợp tác, giúp đỡ của các địa phương bạn, dốc toàn lực, toàn tâm, toàn ý vào công cuộc xây dựng, phát triển thành phố. Đến nay, quy mô và trình độ nền kinh tế của Đà Nẵng thuộc nhóm phát triển của 30 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Việt Nam, kinh tế tăng trưởng nhanh, tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 1997-2021 đạt khoảng 9%/năm, GRDP bình quân đầu người gấp hơn 15 lần so với năm 1997; các ngành, sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, hàm lượng công nghệ cao được chú trọng phát triển. Diện mạo đô thị thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại với nhiều dự án mang tính động lực, trọng điểm, quy mô lớn, hiện đại được đầu tư, đưa vào sử dụng. Không gian đô thị được mở rộng gấp hơn 3,5 lần so với thời điểm năm 1997. Môi trường đầu tư được đánh giá năng động và thông thoáng; luôn thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, chỉ số cải cách hành chính, chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng thành phố thông minh và chuyển đổi số. Nhiều chính sách an sinh xã hội thiết thực, mang đậm tính nhân văn, mang “thương hiệu” Đà Nẵng (như Chương trình thành phố “5 không”, “3 có”, “4 an”1) đã nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống _______________ 1. 5 không: “Không có hộ đói, không có người mù chữ, không có người lang thang xin ăn, không có người nghiện ma túy, không có giết người cướp của”; 3 có: “Có nhà ở, có việc làm, có nếp sống văn hóa văn minh đô thị”; 4 an: “An ninh trật tự, an toàn giao thông, an toàn vệ sinh thực phẩm, an sinh xã hội”. PHÁT HUY TINH THẦN CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT... √ 31 chính trị được chú trọng (Đảng bộ thành phố hiện có 16 đảng bộ trực thuộc, 533 tổ chức cơ sở đảng, 3.056 chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở và có 60.182 đảng viên, tăng gấp 3 lần so với số lượng đảng viên năm 1997). Đội ngũ cán bộ trưởng thành về nhiều mặt, có ý thức trách nhiệm trong thực thi công vụ và phục vụ nhân dân. Quốc phòng, an ninh được giữ vững, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm, là điểm đến tin cậy của bạn bè trong nước và quốc tế. Uy tín và vị thế của thành phố ngày càng được khẳng định. Ngày 24/1/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 43-NQ/TW “Về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Nghị quyết khẳng định Đà Nẵng giữ vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh của khu vực và cả nước; đặt ra mục tiêu: “Đến năm 2045, xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành đô thị lớn, sinh thái và thông minh, là trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và thành phố biển đáng sống đạt đẳng cấp khu vực châu Á”, với tốc độ tăng bình quân GRDP giai đoạn 2021-2030 trên 12%, GRDP bình quân đầu người năm 2030 đạt khoảng 8.700 USD. Tiếp đó, Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều nghị quyết, nghị định, quyết định về phát triển kinh tế - xã hội của Đà Nẵng, tạo điều kiện, động lực mới cho Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và 32 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... lực lượng vũ trang thành phố phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu xây dựng thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Chiến thắng Đồn Nhất ngày 25/9/1952 tuy không phải là sự kiện lớn trong chặng đường đấu tranh giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, của quân và dân Đà Nẵng nhưng đã để lại dấu ấn về ý chí tiến công, tinh thần khắc phục khó khăn của lực lượng được giao nhiệm vụ, biểu hiện cao độ truyền thống “trung dũng, kiên cường”, quyết tâm chiến đấu, hy sinh vì đất nước. Phát huy tinh thần chiến thắng Đồn Nhất, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang Đà Nẵng quyết tâm xây dựng thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, thực sự là trung tâm kinh tế, chính trị, xã hội khu vực miền Trung và Tây Nguyên như Nghị quyết số 43-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT- THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN CHIẾN TRANH NHÂN DÂN, KINH NGHIỆM VẬN DỤNG TRONG XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI HIỆN NAY Thượng tướng, TS. LÊ HUY VỊNH* T hắng lợi của Chiến dịch Hè Thu 1952 tại địa bàn Quảng Nam - Đà Nẵng có ý nghĩa quan trọng, trực tiếp đưa phong trào kháng chiến địa phương lên bước phát triển mới. Trong chiến dịch đó, trận tiến công tiêu diệt Đồn Nhất trên đèo Hải Vân (25/9/1952) thể hiện rõ sức mạnh tạo ra từ thế trận chiến tranh nhân dân, ý chí quyết tâm cùng tinh thần chiến đấu mưu trí, dũng cảm của bộ đội ta, đồng thời để lại nhiều kinh nghiệm quý để vận dụng trong xây dựng quân đội hiện nay. _______________ * Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. 34 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Đến giữa năm 1952, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân Liên khu 5 nói chung, Quảng Nam - Đà Nẵng nói riêng diễn ra quyết liệt, ta đẩy mạnh phát huy quyền chủ động chiến lược, địch tìm cách lấy lại ưu thế. Tại chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, địch tăng cường càn quét mở rộng vùng chiếm đóng, xây dựng hệ thống tháp canh dọc theo các trục đường nhằm khống chế giao thông, kìm kẹp nhân dân. Do sự đánh phá ác liệt của kẻ thù, phong trào kháng chiến gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, thiên tai, mất mùa liên tục diễn ra trong hai năm khiến đời sống của nhân dân càng thêm cực khổ. Trước tình hình đó, tháng 7/1952, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Liên khu 5 mở Chiến dịch Hè Thu 1952 ở Quảng Nam - Đà Nẵng nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, phá thế kìm kẹp, hỗ trợ phong trào chiến tranh du kích địa phương, thông qua đó bồi dưỡng lực lượng ta, tạo đà thắng lợi cho giai đoạn đấu tranh tiếp theo. Lực lượng tham gia chiến dịch gồm Trung đoàn 803 (chủ lực cơ động Liên khu 5), Tiểu đoàn 29 (bộ đội địa phương), kết hợp cùng lực lượng quân, dân, chính, đảng của tỉnh. Đồng chí Nguyễn Bá Phát - Tham mưu trưởng Liên khu 5 làm Tư lệnh Chiến dịch; đồng chí Bùi San - Phó Bí thư Liên khu ủy làm Chính ủy Chiến dịch. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 35 Sau một thời gian tích cực làm công tác chuẩn bị, ngày 15/7/1952, Chiến dịch Hè Thu1 chính thức bắt đầu, kéo dài đến ngày 26/9/1952. Do kết hợp chặt chẽ các mũi tiến công quân sự, chính trị và binh vận, nên chỉ trong thời gian ngắn, quân và dân trên địa bàn chiến dịch đã lần lượt tiêu diệt hệ thống đồn bốt, tháp canh, phá vỡ phòng tuyến của địch ở Nam sông Thu Bồn, giải phóng khu vực Tây Gò Nổi (huyện Điện Bàn). Để đối phó, địch tăng cường lực lượng (hơn 2.000 quân) từ Tây Nguyên mở nhiều cuộc càn quét ở Quảng Nam nhưng đều bị ta chặn đánh gây thiệt hại nặng. Phát huy thắng lợi, quân và dân ta tiếp tục tiến công tiêu diệt, phá tan hệ thống cứ điểm, tháp canh của địch tại vùng Trung Điện Bàn, Tây Hòa Vang, Duy Xuyên. Hoảng sợ trước sức tiến công của ta, hơn 1.000 binh lính ngụy đào rã ngũ. Đặc biệt, việc tổ chức trao trả 60 tù binh Âu - Phi và 20 sĩ quan ngụy đã tác động mạnh đến hàng ngũ địch. Đến ngày 20/9/1952, khi những mục tiêu cơ bản của chiến dịch đề ra đã đạt được, Bộ Tư lệnh Chiến dịch chủ trương rút lực lượng chủ lực về hậu phương để củng cố. Để đánh lạc hướng địch, bảo đảm cho đại bộ phận chủ lực rút quân an toàn, đồng thời tạo thêm một _______________ 1. Còn có tên gọi là Chiến dịch Quảng Nam. 36 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... chiến thắng làm xáo trộn hậu phương địch, thực hiện chỉ đạo của Bộ Tư lệnh Chiến dịch, Ban Chỉ huy Trung đoàn 803 lệnh cho đồng chí Trần Ngọc Anh - Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 59 chỉ huy Đại đội 6, Tiểu đoàn 59 (đơn vị có nhiều kinh nghiệm công đồn), nhanh chóng cơ động về hướng Bắc Hòa Vang, bất ngờ thọc sâu vào vùng địch, tiêu diệt Đồn Nhất trên đèo Hải Vân. Đồn Nhất (Đồn Nhứt) là một cứ điểm địch xây dựng trên đỉnh đèo Hải Vân nhằm bảo vệ đoạn đường chiến lược quan trọng: Đường số 1 đi qua núi, đường tàu hỏa xuyên lòng đất qua nhiều hầm. Địa hình khu vực quanh đồn hiểm trở; một bên là núi cao, một bên là vực thẳm, đường độc đạo. Công sự, hầm lũy xây dựng từ thời nhà Nguyễn được thực dân Pháp tu bổ trở nên kiên cố. Bao quanh đồn có tường cao 3m, dày 1m xây bằng đá. Lực lượng địch đóng giữ Đồn Nhất gồm 1 trung đội Âu - Phi tăng cường, có 4 trọng liên 20 ly, 15 trung liên và nhiều phương tiện chiến tranh khác. Từ lâu, Đồn Nhất được coi là căn cứ an toàn của địch, nên chúng càng chủ quan. Sau khi trinh sát nắm vững tình hình, Đại đội 6 hạ quyết tâm: Nêu cao tinh thần, ý chí tiến công cách mạng, khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, sử dụng mọi biện pháp và chiến thuật chiến đấu để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Đêm 24/9/1952, quân ta bí CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 37 mật tiếp cận mục tiêu; đến 1 giờ 30 phút ngày 25/9/1952, bất ngờ nổ súng tiến công Đồn Nhất. Mở đầu trận đánh, khối bộc phá được điểm hỏa nhưng không phá vỡ được tường lô cốt. Sau giây phút bất ngờ, địch trong đồn bắn ra dữ dội. Ban Chỉ huy Đại đội quyết định thay đổi chiến thuật, lệnh cho bộ phận hỏa lực tích cực chế áp các hỏa điểm địch, sử dụng thang dựng vào thành lô cốt để bộ đội leo lên đánh thủ pháo, lựu đạn. Tuy nhiên, lô cốt địch quá cao, bộ đội ta nối hai thang vẫn không thể lên đến đỉnh. Với quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, Tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương đã dũng cảm dùng thân mình tăng thêm chiều cao cho thang, tạo điều kiện cho đồng đội leo lên đánh thủ pháo, lựu đạn vào lô cốt. Địch tập trung hỏa lực dữ dội, đồng chí Nguyễn Bá Dương bị thương nhưng vẫn kiên quyết giữ thang. Lô cốt địch bị diệt, tạo điều kiện cho các tổ xung kích xông lên tiêu diệt đồn. Quân địch dựa vào công sự, hầm lũy kiên cố tiếp tục chống trả quyết liệt. Nhưng các tổ xung kích, các mũi tiến công của ta, dưới sự yểm trợ tích cực của hỏa lực (trung liên), thực hiện thọc sâu, chia cắt, dùng thủ pháo, lựu đạn tiêu diệt từng bộ phận, từng hỏa điểm địch. Sau 2 giờ chiến đấu ác liệt, ta đã tiêu diệt và bắt toàn bộ quân địch tại Đồn Nhất, trong đó bắt tên quan hai đồn trưởng người Pháp; thu 3 khẩu 38 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... trọng liên 20 ly, 11 khẩu trung liên, 10 khẩu súng ngắn cùng nhiều quân trang quân dụng. Trong trận đánh này, đồng chí Nguyễn Bá Dương cùng 6 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh. Chiến thắng Đồn Nhất đã đánh dấu thắng lợi trọn vẹn của Chiến dịch Hè Thu 1952 trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý vận dụng trong xây dựng quân đội ta hiện nay. Một là, xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng là nội dung cơ bản, thiết thực đối với cán bộ, chiến sĩ quân đội ta, là nhân tố đóng vai trò quyết định bảo đảm cho quân đội vững mạnh về chính trị, phát huy tốt sức mạnh chiến đấu ở mọi hoàn cảnh. Cuối Chiến dịch Hè Thu 1952, trong khi đại bộ phận lực lượng chủ lực của ta rút về hậu phương để củng cố, Đại đội 6, Tiểu đoàn 59 được lệnh tiến công tiêu diệt Đồn Nhất. Đây là nhiệm vụ khó khăn, bởi đường hành quân xa, qua nhiều núi cao, suối sâu, bộ đội mang vác nặng. Mục tiêu tiến công là đối tượng địch trong công sự kiên cố, ở địa thế hiểm trở, trong khi vũ khí trang bị của đơn vị hạn chế, nhất là về hỏa lực. Mặt khác, trải qua hơn hai tháng liên tục CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 39 chiến đấu, quân số đơn vị bị hao hụt, sức khỏe bộ đội giảm sút. Tuy nhiên, với bản lĩnh chính trị vững vàng, được tôi luyện qua thử thách chiến tranh khốc liệt, cán bộ, chiến sĩ Đại đội 6 đã nêu cao ý chí, quyết tâm khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. Hiện nay và trong những năm tới, tình hình thế giới, khu vực dự báo có những diễn biến phức tạp, mau lẹ; các yếu tố đe dọa an ninh truyền thống và phi truyền thống có chiều hướng gia tăng, đặt ra không ít thách thức đối với mỗi quốc gia, dân tộc. Trong nước, tình hình chính trị - xã hội ổn định, kinh tế tiếp tục tăng trưởng; quốc phòng, an ninh được củng cố, tăng cường; quan hệ đối ngoại được mở rộng, uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao. Tuy nhiên, các thế lực phản động, phần tử cơ hội chính trị tiếp tục chống phá cách mạng nước ta; nhất là thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và đòi “phi chính trị hóa” quân đội với mức độ, tính chất ngày càng quyết liệt, phức tạp hơn. Vì vậy, vấn đề xây dựng bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng cho cán bộ, chiến sĩ quân đội càng trở nên cần thiết. Phát huy kinh nghiệm quý trong xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí, quyết tâm chiến đấu rút ra từ trận tiến công Đồn Nhất trong tình hình mới, việc giáo dục, rèn luyện xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí, 40 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... quyết tâm chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ quân đội hiện nay đòi hỏi phải thực hiện tốt các yêu cầu, nội dung mang tính nguyên tắc: Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nắm vững mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng; Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với quân đội; bảo vệ Tổ quốc gắn liền với bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Đây là cơ sở, nền tảng vững chắc để cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí, quyết tâm cao, có niềm tin vững chắc vào con đường cách mạng mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn; ra sức tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Hai là, nâng cao chất lượng huấn luyện, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, sẵn sàng ứng phó kịp thời, hiệu quả trước mọi tình huống. Huấn luyện là nhiệm vụ trung tâm, thường xuyên, quyết định sức mạnh chiến đấu của quân đội. Từ khi thành lập đến nay, quân đội ta luôn chú trọng nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đánh thắng mọi kẻ thù, lập nên bao chiến công vang dội, đóng góp xứng đáng vào những thắng lợi to lớn CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 41 trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa thời đại Hồ Chí Minh. Chiến thắng Đồn Nhất là trận công đồn đạt hiệu suất chiến đấu cao. Thắng lợi của trận đánh do nhiều nguyên nhân; trong đó, việc coi trọng nâng cao chất lượng huấn luyện của Bộ Tư lệnh Chiến dịch đối với các lực lượng tham gia Chiến dịch Hè Thu 1952 nói chung, Đại đội 6, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 nói riêng giữ vị trí, vai trò quan trọng. Đại đội 6 là một trong những đơn vị huấn luyện tốt, lại được rèn luyện qua thực tiễn chiến đấu trên các chiến trường Liên khu 5, có khả năng chiến đấu cao. Quá trình thực hành trận đánh, gặp tình huống khó khăn, đơn vị kịp thời thay đổi chiến thuật, chỉ huy bộ đội sử dụng thuần thục kỹ thuật kết hợp với tinh thần chiến đấu dũng cảm, đập tan sự kháng cự của địch và giành chiến thắng. Kế thừa, phát huy kinh nghiệm của chiến thắng Đồn Nhất để xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong tình hình mới, vấn đề nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu tiếp tục là nhiệm vụ trung tâm, là vấn đề có tính đột phá chiến lược. Theo đó, các cơ quan, đơn vị toàn quân cần tăng cường giáo dục, tuyên truyền cho cán bộ, chiến sĩ nâng cao nhận thức, 42 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... ý thức, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quân sự - quốc phòng của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác huấn luyện, nhất là Kết luận số 60-KL/QUTW ngày 18/1/2019 của Quân ủy Trung ương “Tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 765-NQ/QUTW ngày 20/12/2012 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013-2020 và những năm tiếp theo”. Thực hiện tốt phương châm huấn luyện “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, phù hợp với vũ khí trang bị hiện có và sự phát triển của đối tượng tác chiến trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện với thực hiện nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Tập trung nâng cao chất lượng luyện tập, diễn tập ở các cấp, bảo đảm sát thực tế chiến đấu và khả năng của từng lực lượng để thử thách, bồi dưỡng tác phong, tư duy sáng tạo cho cán bộ, chiến sĩ, sẵn sàng ứng phó thắng lợi trước những tình huống bất ngờ. Ba là, phát huy vai trò chiến tranh nhân dân địa phương, nâng cao hiệu quả tác chiến của bộ đội chủ lực. Thực tiễn của chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc đã chứng minh hiệu quả to lớn của CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 43 việc kết hợp chặt chẽ giữa tác chiến của bộ đội chủ lực với chiến tranh nhân dân địa phương. Chiến thắng Đồn Nhất diễn ra trong bối cảnh Chiến dịch Hè Thu 1952 giành được thắng lợi quan trọng, chủ lực cơ động Liên khu 5 đã phát huy vai trò nòng cốt, phối hợp chặt chẽ với chiến tranh nhân dân địa phương tiêu diệt nhiều sinh lực địch, mở rộng vùng giải phóng. Địch thất bại nặng, hoang mang, dao động, mọi sự chú ý đối phó của chúng tập trung vào vùng trọng điểm, khiến cho các vị trí ở xa như Đồn Nhất không có điều kiện để củng cố, tăng cường, là thuận lợi cơ bản để bộ đội ta tiến công tiêu diệt. Được sự giúp đỡ tích cực của nhân dân và du kích Hòa Vang, Đại đội 6 đã thực hiện trận tiến công Đồn Nhất giành thắng lợi nhanh chóng, góp phần củng cố vững chắc thế trận chiến tranh nhân dân trên địa bàn cho đến khi kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay, nhiệm vụ xây dựng quân đội nhân dân vững mạnh làm nòng cốt xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc là nội dung quan trọng hàng đầu, là quan điểm chỉ đạo xuyên suốt, nhất quán của Đảng và Nhà nước ta. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chiến lược này, cần tiếp tục xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, 44 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; đến năm 2025, cơ bản xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng quân đội hiện đại như Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI đã xác định. Phát triển cân đối giữa các lực lượng, bảo đảm phù hợp với thế trận phòng thủ trên các vùng, miền, địa bàn và hướng chiến lược của đất nước, trong đó, ưu tiên quân số, trang bị cho các đơn vị làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, trên địa bàn chiến lược, trọng điểm. Tiếp tục xây dựng lực lượng dự bị động viên hùng hậu, bảo đảm chất lượng, nhất là chất lượng về chính trị, khả năng tác chiến trong các tình huống. Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ theo phương châm “vững mạnh, rộng khắp”, được huấn luyện quân sự toàn diện, thực sự là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân ở địa phương. Kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội gắn với củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, nhất là trên các địa bàn trọng điểm, chiến lược, biên giới, hải đảo, nhằm xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc. Quan tâm đầu tư xây dựng công trình phòng thủ ở các địa bàn, bảo đảm thế trận rộng khắp, liên hoàn, CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI CỦA THẾ TRẬN... √ 45 vững chắc giữa các khu vực phòng thủ và trên từng hướng chiến lược, sẵn sàng cho các tình huống quốc phòng, an ninh. Chiến thắng Đồn Nhất là một chiến công tiêu biểu của quân và dân ta trên địa bàn Quảng Nam - Đà Nẵng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, để lại nhiều kinh nghiệm quý cho xây dựng quân đội hiện nay. Tự hào về chiến thắng Đồn Nhất, cán bộ, chiến sĩ toàn quân tiếp tục ra sức thi đua học tập, rèn luyện, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, xứng đáng là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, phát huy tốt vai trò lực lượng nòng cốt trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT- KINH NGHIỆM XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG QUÂN KHU 5 HIỆN NAY Trung tướng THÁI ĐẠI NGỌC* N ăm 1952, chiến trường Liên khu 5 hình thành hai vùng rõ nét: vùng địch tạm chiếm (Đà Nẵng, Tây Nguyên, cực Nam Trung Bộ) và vùng tự do Nam - Ngãi - Bình - Phú. Đà Nẵng là một đô thị lớn ở miền Nam, có cảng biển, nằm trên tuyến đường bộ Bắc - Nam và đường sắt chạy dọc ven biển, có vị trí quan trọng về quân sự và kinh tế. Thực dân Pháp chiếm đóng Đà Nẵng, coi đây là hậu phương an toàn của chúng; theo đó, một số cơ sở công kỹ nghệ được củng cố, mở rộng; nhà ga và tuyến đường sắt Đà Nẵng - Huế được tu bổ. Ga Đà Nẵng tiếp nhận nhiều đầu máy xe lửa loại hiện đại có sức kéo mạnh và chạy _______________ * Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tư lệnh Quân khu 5. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - KINH NGHIỆM XÂY DỰNG... √ 47 nhanh hơn; sân bay được mở rộng và nâng cấp bảo đảm cho máy bay B-26 có thể lên xuống được1; cảng Đà Nẵng cũng được nạo vét và tăng số lượng cầu tàu; các hãng buôn mở rộng hoạt động nhưng bị cấm bán hàng ra vùng tự do; đồng thời, địch xây dựng nhiều đồn bốt có hầm ngầm kiên cố, xây dựng nhiều tháp canh Đờ Latua quanh các cứ điểm, tăng cường ánh sáng trên các ngả đường ra vào thành phố, chốt giữ những vị trí xung yếu, ráo riết “bình định” nội thị, dồn dân, rào làng, tăng cường đôn quân bắt lính, xây dựng ngụy quân, thực hiện chính sách “dùng người Việt trị người Việt”. Đời sống của công nhân và các tầng lớp nhân dân Đà Nẵng hết sức điêu đứng, khốn khổ. Nhân dân Đà Nẵng đã vùng dậy đấu tranh, chống bắt lính... Phong trào cách mạng ở nội thị có bước phát triển. Nhằm mục đích “tranh lại vùng du kích và phá thế uy hiếp của địch, tác chiến tiêu diệt địch, bồi dưỡng _______________ 1. B-26 là máy bay cường kích hai động cơ cánh quạt do Mỹ sản xuất (1940), tầm bay 1.930km, trang bị 12 súng máy 12,7 ly, lượng bom mang nhiều nhất 2.360kg. Mỹ viện trợ cho Pháp trong chiến tranh xâm lược Việt Nam. Xuất phát từ sân bay Đà Nẵng, B-26 là loại máy bay có khả năng oanh kích lâu và sâu vào vùng tự do của ta. 48 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... lực lượng ta phối hợp với chiến trường Bình Trị Thiên”1, Liên khu ủy, Bộ Tư lệnh Liên khu 5 quyết định mở Chiến dịch Hè Thu 1952 tại Quảng Nam - Đà Nẵng. Tham gia chiến dịch có Trung đoàn 803 Liên khu, Tiểu đoàn 29 địa phương cùng các lực lượng địa phương trên địa bàn chiến dịch. Đồng chí Nguyễn Bá Phát làm Tư lệnh, đồng chí Bùi San làm Chính ủy chiến dịch. Lúc này, nhân dân trong tỉnh đang gặp nạn đói nên ta hạn chế huy động dân công; việc vận tải lương thực, vũ khí phần lớn do bộ đội đảm nhiệm. Trong chiến dịch này, ta tiêu diệt một số đồn ở khu vực Gò Nổi (Điện Bàn), khôi phục phong trào chiến tranh du kích, mở rộng vùng giải phóng; đánh mạnh vào phía tây, luồn sâu vào vùng địch tạm chiếm, đẩy mạnh chiến tranh du kích trong toàn tỉnh. Ta tiêu diệt cứ điểm Xuân Đài, khu hành chính Phú Kỳ (21/7/1952), cứ điểm Vân Ly (23/7/1952), cứ điểm Túy Loan (19/8/1952) lần đầu tiên ta thu được khẩu pháo 94 ly ở Liên khu 5. Thừa thắng, từ ngày 16 đến ngày 18/9/1952, bộ đội ta liên tiếp diệt các cứ điểm địch: Bà Du, Túy La, Thượng Phước, Lệ Sơn... Các vùng _______________ 1. Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng: Quảng Nam - Đà Nẵng lịch sử chiến tranh nhân dân, tập I (1945-1954), 1994, tr.175. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - KINH NGHIỆM XÂY DỰNG... √ 49 căn cứ cách mạng được mở rộng và củng cố, một số căn cứ lõm hình thành ngay trong vùng địch kiểm soát; bộ đội chủ lực Liên khu có sự trưởng thành rõ rệt về kỹ chiến thuật đánh địch trong công sự vững chắc, trong đó tiêu biểu là trận tiến công Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân. Trận đánh Đồn Nhất do Đại đội 6, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 tiến hành. Đồn Nhất vốn là chòi canh trên đỉnh đèo Hải Vân, được xây dựng từ thời nhà Nguyễn, có tường bao bọc xung quanh, có một tháp canh rất cao. Khi quay lại xâm lược nước ta lần thứ hai, thực dân Pháp đưa quân chiếm giữ khu vực này, gia cố, xây thêm nhiều công sự kiên cố, nhằm bảo vệ đường bộ và đường sắt qua đèo. Đây là cứ điểm lẻ, lực lượng địch đồn trú không nhiều, địa hình rất hiểm trở, một bên là núi cao, một bên là vực thẳm, đường độc đạo đi qua, là nơi “dễ thủ khó công”, lực lượng ta ít hoạt động nên quân địch càng chủ quan. Ta tiến công Đồn Nhất nhằm mục tiêu thu hút sự chú ý của địch để lực lượng tham gia Chiến dịch Hè Thu rút về hậu phương an toàn, đồng thời làm rối loạn hậu phương của chúng. Ban Chỉ huy Tiểu đoàn 59 giao nhiệm vụ tiến công đồn cho Đại đội 6 và 1 trung đội tăng cường. Vốn là đơn vị có nhiều kinh nghiệm trong đánh công kiên, 50 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Đại đội 6 nêu cao quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn, đơn vị đã vượt qua chặng đường dài, với núi đèo hiểm trở, trong điều kiện mưa gió, bí mật tiếp cận mục tiêu mà địch không hay biết. 1 giờ 30 phút ngày 25/9/1952, trận tiến công Đồn Nhất được mở màn bằng tiếng nổ của khối bộc phá 20kg nhưng lô cốt địch quá kiên cố nên không sập. Vận dụng chiến thuật đánh tháp canh, ta dùng thang tre áp sát tường, nhằm leo lên đỉnh để đánh thủ pháo. Mặc dù đã nối hai thang mà vẫn chưa lên đến, tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương đã nhanh chóng dùng thân mình tăng thêm chiều cao cho thang để đồng đội thực hiện tiêu diệt lô cốt Đồn Nhất. Sau 2 giờ chiến đấu, ta tiêu diệt và bắt sống toàn bộ quân địch tại Đồn Nhất, thu nhiều súng và quân trang, quân dụng của địch. Chiến thắng Đồn Nhất đã đánh dấu thắng lợi của Chiến dịch Hè Thu 1952, loại khỏi vòng chiến đấu 1.200 tên địch, san bằng 7 cứ điểm, 5 tháp canh, phá vỡ hệ thống bảo vệ vòng ngoài căn cứ liên hiệp Đà Nẵng của địch. Vùng du kích bắc Quảng Nam được mở rộng đến sát ngoại ô thành phố Đà Nẵng và Hội An. Thắng lợi Chiến dịch Hè Thu 1952 và trận tiến công Đồn Nhất để lại một số kinh nghiệm trong xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu 5 hiện nay. CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - KINH NGHIỆM XÂY DỰNG... √ 51 1. Xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu vững mạnh toàn diện, lấy vững mạnh về chính trị làm cơ sở theo tư tưởng “người trước súng sau” Hiện nay, lực lượng vũ trang Quân khu tiếp tục quán triệt thực hiện Chỉ thị số 917/1999/CT-BQP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng với những nội dung: 1- Xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị; 2- Tổ chức biên chế đúng quy định, duy trì nghiêm các chế độ sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện giỏi; 3- Xây dựng nền nếp chính quy và quản lý kỷ luật tốt; 4- Bảo đảm hậu cần, tài chính và đời sống bộ đội; 5- Bảo đảm tốt công tác kỹ thuật. Trong đó, lấy xây dựng vững mạnh về chính trị làm cơ sở; yếu tố con người phải được đặt lên hàng đầu trong xây dựng lực lượng vũ trang, nhất là xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn luôn trung với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, rèn luyện ý chí chiến đấu kiên quyết và bền bỉ, ý chí cách mạng kiên cường bất khuất, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội; chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, bởi vì cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Bộ đội chưa có nước, cán bộ không được kêu khát; bộ đội chưa có cơm, cán bộ không được kêu đói; cán bộ phải thân với đội viên như chân tay thì 52 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... đội viên mới thân cán bộ như ruột thịt. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng vũ trang đã được vận dụng và phát huy giá trị trong xây dựng, chiến đấu, lao động sản xuất và công tác của quân đội. Thực tiễn lịch sử của trận Đồn Nhất - Hải Vân Quan, xuất phát từ nền tảng vững mạnh về chính trị - tinh thần, ý chí kiên cường của cán bộ, chiến sĩ, Đại đội 6 thể hiện ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh, đoàn kết chặt chẽ, tuy vũ khí trang bị của ta còn thô sơ và thiếu thốn nhưng vẫn quyết tâm cao, vượt mọi khó khăn, chiến đấu tiêu diệt địch, hoàn thành nhiệm vụ được giao. 2. Nâng cao chất lượng huấn luyện chiến thuật, gắn với rèn luyện kỷ luật, tăng cường bản lĩnh chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ Huấn luyện chiến thuật là nội dung quan trọng trong huấn luyện chiến đấu, bao gồm hệ thống các biện pháp dạy và luyện cho chiến sĩ, phân đội về chuẩn bị và thực hành trận chiến đấu; có huấn luyện chiến thuật tiến công, huấn luyện chiến thuật phòng ngự, huấn luyện chiến thuật binh chủng hợp thành, chiến thuật của binh chủng, bộ đội chuyên môn. Huấn luyện chiến thuật căn cứ vào điều lệnh, điều lệ, mệnh lệnh và các chỉ lệnh huấn luyện; đối tượng CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - KINH NGHIỆM XÂY DỰNG... √ 53 tác chiến; biên chế, trang bị vũ khí; nhiệm vụ chiến đấu của bộ đội, đặc điểm khu vực địa hình tác chiến; kinh nghiệm thực tế chiến đấu, bảo đảm theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”; chú trọng rèn luyện kỷ luật, tăng cường bản lĩnh chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ. Việc nghiên cứu tổng kết trận chiến đấu, đúc kết bài học kinh nghiệm để vận dụng vào công tác huấn luyện chiến thuật, xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu là cần thiết, có ý nghĩa sâu sắc. Từ huấn luyện đến thực hành chiến đấu giành thắng lợi, xuất phát từ thực tiễn lịch sử trận đánh Đồn Nhất, cần đặc biệt chú ý đến công tác trinh sát, phải nắm chắc tình hình địch, xác định kết cấu độ dày và chiều cao của lô cốt, tháp canh địch, từ đó bảo đảm vật chất (lượng nổ, thang...) để trận đánh diễn ra nhanh chóng, thuận lợi, hạn chế đến mức thấp nhất tổn thất xương máu của bộ đội. Trận đánh Đồn Nhất - Hải Vân Quan (25/9/1952) do Đại đội 6, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 Liên khu 5 tiến hành nằm trong Chiến dịch Hè Thu 1952 đã để lại những kinh nghiệm về xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, nâng cao bản lĩnh chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ, nâng cao chất lượng huấn luyện, làm tốt công tác bảo đảm vũ khí, trang bị vật chất cho trận đánh, nhằm bảo đảm cho trận đánh diễn ra 54 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... nhanh gọn đạt kết quả chiến đấu cao. Việc nghiên cứu tổng kết trận chiến đấu này, đúc kết kinh nghiệm là việc làm có ý nghĩa khoa học góp một phần tích cực vào xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu ngày nay; đồng thời, đặt ra vấn đề thực tiễn về đánh giá vị trí vai trò của Hải Vân Quan nói riêng và dãy núi Bạch Mã nói chung trong thế trận phòng thủ quân khu. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH Ở ĐÀ NẴNG TS. LÊ TRUNG CHINH* H iện nay, xu hướng du lịch văn hóa đang chiếm một tỷ trọng khá lớn trong nền kinh tế du lịch. Trong đó, di sản văn hóa được xem là một trong những tiền đề và yếu tố thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Di sản văn hóa nếu được đặt vào đúng vị trí sẽ phát huy được tối đa giá trị trong ngành kinh tế du lịch. Lịch sử hình thành và phát triển đã để lại cho thành phố Đà Nẵng nguồn tài nguyên du lịch văn hóa phong phú, với hạt nhân là hệ thống di tích lịch sử - văn hóa. Khai thác di tích để phát triển du lịch không những đem lại các lợi ích kinh tế - xã hội, _______________ * Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng. 56 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của các di tích, tạo nên sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, bên cạnh những thành quả đạt được, việc khai thác giá trị du lịch của các di tích vẫn còn nhiều trăn trở. Minh chứng rõ nhất cho vấn đề này chính là di tích Đồn Nhất - Hải Vân Quan. 1. Giá trị của Đồn Nhất - Hải Vân Quan Đồn Nhất nằm trong quần thể, là một bộ phận không thể tách rời của di tích cấp quốc gia Hải Vân Quan, tọa lạc trên đỉnh đèo Hải Vân, thuộc địa phận quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng và huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Đây là một di tích lịch sử - văn hóa mang nhiều giá trị, tiêu biểu về lịch sử, quân sự và giá trị cảnh quan. Do đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị Đồn Nhất gắn kết chặt chẽ với việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan. Hải Vân Quan là nhân chứng cho những thay đổi lớn lao của vận mệnh dân tộc từ dấu ấn mở mang bờ cõi cho tới những cuộc đối đầu khốc liệt với thực dân đế quốc. Nằm ở vị trí chiến lược hết sức quan trọng “đất yết hầu của vùng Thuận Quảng”1, Hải Vân Quan _______________ 1. Lời của chúa Nguyễn Hoàng, trích trong Quốc Sử Quán triều Nguyễn: Đại Nam thực lục, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2004, t.1, tr.41. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐỒN NHẤT... √ 57 là một pháo đài quân sự có tác dụng hữu hiệu trong việc phòng thủ cửa ngõ phía nam của Kinh thành Huế. Điều này đã được lịch sử chứng minh khi Liên quân Pháp - Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng vào năm 1858, uy hiếp Hải Vân Quan. Tuy nhiên, với quyết tâm bảo vệ cửa ải quan trọng này của triều đình Huế, đội quân xâm lược đã không thể vượt qua được lá chắn vững chắc của Hải Vân Quan và từ bỏ chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh”, chuyển hướng tấn công vào Gia Định. Theo thời gian, cùng với tiến trình phát triển lịch sử, Hải Vân Quan đã từng chứng kiến những chiến tích oai hùng trong công cuộc giữ nước của dân tộc. Năm 1947, nơi đây đã ghi dấu chiến công của Trung đoàn 108 Vệ quốc quân khi tiêu diệt trung đoàn cơ giới Pháp tại chân cầu Roger ở phía bắc đèo Hải Vân. Trong Chiến dịch Hè Thu 1952, vào 1 giờ 30 phút ngày 25/9, Đại đội 6 của Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803, bộ đội chủ lực Liên khu 5 mở cuộc tiến công tiêu diệt và bắt sống một số tên trong trung đội lính Âu - Phi của Pháp trấn giữ Đồn Nhất. Trong trận chiến mùa xuân Mậu Thân 1968, Tiểu đoàn đặc công 87 của Quân giải phóng đã tập kích tiêu diệt toàn bộ Tiểu đoàn Hock của quân đội Mỹ án ngữ tại đèo Hải Vân. 58 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, Hải Vân Quan còn chứa đựng bên trong nhiều giá trị khảo cổ, kiến trúc, nghệ thuật. Sau hơn 100 năm vùi sâu dưới lòng đất, những hiện vật vô cùng có giá trị, những nền móng kiến trúc của Hải Vân Quan dần phát lộ sau các cuộc điều tra, nghiên cứu khảo cổ học. Được mệnh danh là “thiên hạ đệ nhất hùng quan”, từ xưa đến nay, đèo Hải Vân nói chung và Hải Vân Quan nói riêng luôn có sức hấp dẫn kỳ lạ đối với du khách thập phương. Dọc đường cái quan từ Bắc chí Nam của nước Việt, không có nơi nào mà đèo cao chênh vênh bên mặt biển như ở đây. Từ độ cao 490m, một cảnh tượng hoành tráng mở ra trước mặt du khách với những triền núi, vịnh biển và những con đường quanh co, khúc khuỷu theo triền dốc như một dải lụa. Từ Hải Vân Quan, phóng tầm mắt ra phía bắc là những rặng núi xanh lam trùng điệp tiếp nối nhau; nhìn vào phía nam là Vịnh Đà Nẵng, bán đảo Sơn Trà, rồi thành phố Đà Nẵng, Cù lao Chàm xa xa ẩn hiện. Đi trên con đường vắt qua triền Hải Vân, sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên; đồng thời thưởng thức những phong cảnh tuyệt vời trên dọc đường thiên lý. Sự xếp đặt một cách khéo léo giữa cảnh quan thiên nhiên và công trình kiến trúc do con người xây dựng, tạo nên một tổng thể hoàn chỉnh. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐỒN NHẤT... √ 59 2. Thực trạng công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan Chứa đựng nhiều giá trị đặc biệt là vậy nhưng bởi nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong thời gian dài di tích Hải Vân Quan đã không được quan tâm đúng mức, khiến di tích này trở nên hoang phế, xuống cấp nghiêm trọng. Trước tình trạng đó, vào cuối năm 2016, thành phố Đà Nẵng đã phối hợp với tỉnh Thừa Thiên - Huế cùng “giải cứu” Hải Vân Quan thông qua việc phối hợp xây dựng chung bộ hồ sơ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Hải Vân Quan là di tích cấp quốc gia. Ngày 14/4/2017, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký Quyết định số 1531/QĐ-BVHTTDL công nhận Hải Vân Quan là di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Năm 2017, tại lễ đón bằng di tích lịch sử quốc gia trên đỉnh đèo Hải Vân, lãnh đạo Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng và Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên - Huế đã cùng ký kết biên bản hợp tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia Hải Vân Quan. Đây là dấu mốc bắt đầu quá trình hồi sinh Hải Vân Quan. Năm 2018, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế đã phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức khai quật khảo cổ học và Hội thảo 60 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... khoa học “Bảo tồn, tu bổ và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan” làm sáng rõ quá trình hình thành và biến đổi của di tích; xác định được quy mô, kết cấu nền móng kiến trúc của công trình và cung cấp những cứ liệu khoa học cần thiết để có giải pháp bảo tồn, tu bổ và phục hồi di tích một cách hợp lý nhất trong thời điểm hiện nay, nhằm phát huy tối đa giá trị về lịch sử, du lịch của di tích. Cuối năm 2021, dự án Bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan được khởi công thực hiện bởi Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế (tỉnh Thừa Thiên - Huế) phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Đà Nẵng. Dự án nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích, góp phần phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của hai địa phương. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 42 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thành phố Đà Nẵng (50%) và ngân sách tỉnh Thừa Thiên - Huế (50%), dự kiến hoàn thành trong năm 2023. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt làm được, công tác quản lý giá trị di tích vẫn còn gặp một số khó khăn do chưa có tiền lệ về việc hai địa phương cùng sở hữu một di tích nên công tác phối hợp quản lý, bảo vệ vẫn còn nhiều lúng túng, cùng với đó, tình trạng khai thác du lịch một cách tự phát đã ít nhiều ảnh hưởng đến công tác phát huy giá trị di tích. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐỒN NHẤT... √ 61 3. Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di tích Đồn Nhất - Hải Vân Quan với phát triển kinh tế du lịch ở Đà Nẵng Hải Vân Quan là điểm du lịch hấp dẫn, là điểm đến không thể thiếu được trong các tour du lịch của các đơn vị lữ hành xuyên Việt trên cả nước. Nhưng hiện vẫn đang triển khai dự án trùng tu nên dịch vụ du lịch còn manh mún, tạm bợ, chưa xứng tầm với một điểm du lịch độc đáo, riêng có của hai địa phương. Để bảo tồn và phát huy hiệu quả giá trị di tích Đồn Nhất - Hải Vân Quan, trong thời gian tới, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng sẽ phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên - Huế thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp: Thứ nhất, tiếp tục triển khai có hiệu quả biên bản hợp tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia Hải Vân Quan giữa thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế, trong đó chú trọng cơ chế phối hợp quản lý, phát huy giá trị di tích quy định rõ trách nhiệm giữa hai địa phương. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để hoạt động du lịch tại Hải Vân Quan bảo đảm lành mạnh, đúng quy định. Thứ hai, nghiên cứu làm rõ hơn giá trị lịch sử của di tích, mang đến cho du khách nhận rõ tính độc đáo, hiếm có của Đồn Nhất - Hải Vân Quan, kết hợp với giá trị danh thắng để thu hút khách du lịch. 62 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Thứ ba, đẩy mạnh công tác xúc tiến, quảng bá hình ảnh của Hải Vân Quan, thu hút khách du lịch, ứng dụng khoa học - công nghệ để phát triển du lịch tại Hải Vân bằng hình thức nghiên cứu thị trường, tăng cường truyền thông, quảng bá. Thứ tư, tăng cường liên kết, hợp tác phát triển du lịch, đưa Hải Vân Quan vào liên kết hình thành tour, tuyến tham quan cùng với các địa điểm du lịch nổi tiếng khác trên con đường di sản, khám phá miền Trung (Quảng Bình - Thừa Thiên - Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam). Thứ năm, đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch. Ngay phía bên dưới đèo Hải Vân là làng Vân với đường bờ biển dài, bãi cát trắng và phong cảnh nên thơ thích hợp cho du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng, cách đó không xa là làng chài Nam Ô với nghề làm nước mắm nổi tiếng, lễ hội cầu ngư... và gắn với đó là một không gian văn hóa, lối sinh hoạt còn giữ nguyên đặc điểm của một ngôi làng chài truyền thống, hứa hẹn sẽ thu hút đối với nhiều du khách yêu thích du lịch trải nghiệm. Đây có thể sẽ là một sự kết hợp và luân chuyển hoàn hảo giữa các hình thức du lịch khám phá - nghỉ dưỡng - trải nghiệm... cho khách du lịch. Thứ sáu, tập trung đầu tư và thu hút nguồn vốn đầu tư kết cấu hạ tầng để phục vụ phát triển du lịch. BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ ĐỒN NHẤT... √ 63 Đầu tư từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước theo hướng đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên phát triển kết cấu hạ tầng khu vực đỉnh đèo; đồng thời đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa các dịch vụ để phát triển du lịch, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư hoạt động du lịch phù hợp tại di tích Hải Vân Quan và các khu vực lân cận dưới các hình thức khác nhau. * * * Du lịch đang là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Đà Nẵng thì yêu cầu phát triển du lịch bền vững gắn liền với việc bảo vệ môi trường và bảo tồn giá trị di sản văn hóa càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đã nhấn mạnh quan điểm: “Phát triển du lịch bền vững; bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa và các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bảo vệ môi trường và thiên nhiên...”. Tiềm năng và giá trị của Đồn Nhất - Hải Vân Quan đã được khẳng định, tuy nhiên để khai thác hiệu quả và bền vững, không gây tổn hại đến di tích và môi trường sinh thái tại Hải Vân Quan là một vấn đề cần được cân nhắc thận trọng. Cần có sự bắt tay chặt chẽ, phối hợp nhịp nhàng, 64 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... cùng chia sẻ lợi ích và hướng đến phát triển bền vững giữa hai địa phương: thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế. Việc bảo tồn, phục hồi và tôn tạo di tích Hải Vân Quan trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả khả quan. Chúng ta có quyền tin và hy vọng rằng, trong tương lai, Hải Vân Quan sẽ trở thành một điểm du lịch hấp dẫn, một điểm dừng chân thú vị khi đến với thành phố Đà Nẵng hiện đại và năng động. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT THẮNG LỢI CỦA QUÁ TRÌNH TIẾN LÊN VẬN ĐỘNG CHIẾN TRÊN CHIẾN TRƯỜNG LIÊN KHU 5 Thiếu tướng, TS. NGUYỄN HOÀNG NHIÊN* T rận tiến công Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân vào 1 giờ 30 phút ngày 25/9/1952, do Đại đội 6 thuộc Tiểu đoàn 59 được tăng cường một trung đội của Đại đội 4 thực hiện đã đánh dấu kết thúc thắng lợi Chiến dịch Hè Thu 1952 do Bộ Tư lệnh Liên khu 5 tổ chức, đồng thời cũng đánh dấu thắng lợi quá trình tiến lên vận động chiến trên chiến trường Liên khu 5 trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định “Kháng chiến của ta là chiến tranh tự vệ của một dân tộc sống về nông nghiệp, _______________ * Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự. 66 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... chống bọn đế quốc xâm lược có kỹ nghệ hiện đại”1, “Lực lượng ta và địch so le nhiều”2. Do vậy, để cuộc kháng chiến được ba mục tiêu: “tiêu diệt lực lượng địch trên đất ta, đè bẹp ý chí xâm lược của chúng, lấy lại toàn bộ đất nước”3, Đảng đã phát động cuộc kháng chiến “toàn dân, toàn diện”, “Huy động toàn dân nổi dậy đánh du kích khắp nơi, làm cho lực lượng địch bị phân tán, mệt mỏi, khiến cho quân chủ lực ta bất thần đánh tiêu diệt địch từng bộ phận”4, tiến tới đánh bại hoàn toàn quân xâm lược. Thực hiện chủ trương của Đảng, cấp ủy, chính quyền các cấp đã tiến hành vũ trang toàn dân, phát động chiến tranh du kích rộng khắp. Chiến tranh du kích đã đóng vai trò to lớn trong củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, huy động sức mạnh toàn dân kháng chiến. Trong những ngày toàn quốc kháng chiến, với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân, có các đơn vị vũ trang làm nòng cốt, quân và dân ta đã làm nên cuộc tiến công, bao vây quân địch dài ngày trong các thành phố, đô thị bắc vĩ tuyến 16, _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.12, tr.111. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.7, tr.29. 3, 4. Trường Chinh: Tuyển tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, t.1, tr.376, 443. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 67 làm thất bại bước đầu âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp. Hòng tiếp tục thực hiện âm mưu nhanh chóng kết thúc chiến tranh, áp đặt lại ách đô hộ lên đất nước ta, thực dân Pháp đã huy động hơn một vạn quân tinh nhuệ, mở cuộc tiến công quy mô lớn lên Việt Bắc, nhằm lùng bắt cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt lực lượng chủ lực của ta, kết thúc chiến tranh. Để tránh đối đầu trực tiếp với quân Pháp trên quy mô lớn, ngày 15/10/1947, Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Phải phá tan cuộc tiến công mùa Đông của giặc Pháp”, yêu cầu quân dân Việt Bắc và cả nước “phát động phong trào du kích”, đẩy mạnh tác chiến bằng các trận đột kích các vị trí địch mới chiếm, phục kích, đánh địa lôi, đánh vào các vị trí địch tương đối mỏng, “nhè những chỗ yếu của địch mà đánh những trận vang dội, những trận tiêu diệt”1. Căn cứ vào Chỉ thị của Trung ương Đảng, cũng trong ngày 15/10/1947, Bộ Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia Việt Nam ban hành Huấn lệnh ĐB/101, yêu cầu các khu: Phát động chiến tranh du kích trên toàn vùng, lấy đại đội độc lập làm đơn vị bố trí trên _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t.8, tr.319-326. 68 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... các chiến trường, có nhiệm vụ “cùng với du kích phát triển chiến tranh nhân dân, dùng chiến thuật du kích quấy rối, tiêu hao địch trong từng địa phương mà đại đội phụ trách. Dìu dắt, giúp đỡ và phát triển dân quân du kích”1; phối hợp với lực lượng cơ động (các tiểu đoàn tập trung) đánh những trận vừa và lớn, phá hoại giao thông ngăn chặn bước tiến quân của địch. Các đơn vị chủ lực của ta đã làm nòng cốt, thúc đẩy chiến tranh du kích phát triển rộng rãi, tạo nên “tấm lưới vô hình bao la, giăng khắp nơi, níu chặt lấy đạo quân viễn chinh và làm cho bộ phận lớn của chúng ngày càng bị tiêu hao và sa lầy, không có lối thoát”2. Đồng thời với lực lượng cơ động, gọn nhẹ, các đại đội độc lập phù hợp với cách đánh du kích, thực hiện các trận đánh nhằm tiêu hao, tiêu diệt từng bộ phận nhỏ quân địch đang vận động. Bằng cách đó, quân dân Việt Nam đã khoét sâu chỗ yếu cơ bản của địch khi thoát ly khỏi công sự, không có sự chi viện của máy bay, pháo binh, tổ chức những trận đánh đạt hiệu suất cao, _______________ 1. Những tài liệu chỉ đạo các chiến dịch của Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng tư lệnh (Từ Việt Bắc đến Điện Biên Phủ), tập 1, Bộ Tổng tham mưu xuất bản, Hà Nội, 1963, tr.52. 2. Võ Nguyên Giáp: Chiến đấu trong vòng vây, Nxb. Quân đội nhân dân, Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 1995, tr.225. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 69 làm chậm bước tiến quân của địch; làm cho lực lượng địch ngày càng hao mòn cả về tinh thần và sức lực, từ chủ động tiến công phải chuyển sang thế bị động, đối phó. Cùng với đó, các chiến trường trên toàn quốc đã đẩy mạnh chiến tranh du kích, phối hợp với quân dân làm cho quân Pháp phải phân tán lực lượng. Áp dụng chiến tranh du kích là nét đặc sắc về nghệ thuật quân sự trong chiến dịch phản công Việt Bắc Thu - Đông 1947. Từ thành công đó, Đảng đã chủ trương: “Du kích chiến là chính, vận động chiến là phụ”1. Thực hiện chủ trương của Đảng, Bộ Tổng chỉ huy vừa chỉ đạo phân tán một phần bộ đội chủ lực theo hình thức “đại đội độc lập” về các địa phương phát động chiến tranh du kích, mặt khác, có phương án xây dựng các đơn vị chủ lực của Bộ và của các liên khu, các chiến trường, lấy các tiểu đoàn tập trung làm nòng cốt. Theo đó, các “đại đội độc lập” đã tiến sâu vào vùng sau lưng địch, với nhiệm vụ: Xây dựng và bảo vệ cơ sở chính trị trong nhân dân; xây dựng và dìu dắt lực lượng vũ trang địa phương; động viên và tổ chức nhân dân vùng nông thôn bị địch tạm chiếm đứng lên cùng lực lượng vũ trang diệt tề, trừ gian, _______________ 1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, t.10, tr.4. 70 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... làm công tác địch ngụy vận, giành quyền làm chủ. Chiến tranh du kích phát triển rộng khắp đã tạo điều kiện củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, huy động được toàn dân đánh giặc. Tuy nhiên, để tiến lên tiêu diệt sinh lực địch, giành quyền chủ động trên chiến trường, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đi đến thắng lợi, Đảng đã chỉ đạo: “cần phải mạnh bạo đẩy vận động chiến đi tới và khi đủ điều kiện thì kịp thời nâng vận động chiến lên địa vị quan trọng để tiến sang giai đoạn phản công”1 và chỉ rõ: “Trọng tâm công tác trong lúc này là tiếp tục xây dựng các bộ đội chủ lực, tập trung cán bộ, tập trung vũ khí và phương tiện thông tin liên lạc cho những đơn vị có nhiệm vụ đánh vận động chiến. Biên chế, huấn luyện, trang bị đều phải nhằm mục đích thực hiện vận động chiến mà tiến hành”2. Thực hiện chủ trương của Đảng, các liên khu đã tập trung xây dựng các trung đoàn chủ lực. Đặc biệt, ngày 28/8/1949, Đại đoàn 308 - đại đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội ta được thành lập, cùng với đó 3 trung đoàn chủ lực là: 174, 62 và Sông Lô trực thuộc Bộ cũng được thành lập. Tại một số tỉnh cũng xây dựng được tiểu đoàn bộ đội địa phương. Việc thành lập các _______________ 1, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t.10, tr.1-2, 2. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 71 đơn vị chủ lực cơ động mạnh cấp đại đoàn, trung đoàn đã cho thấy sự phát triển nhanh chóng của lực lượng vũ trang, để tiến lên vận động chiến, đánh tiêu diệt, tạo ra được sự đột biến để đi đến kết thúc chiến tranh. Với sự phát triển lực lượng vũ trang ba thứ quân, trong đó có sự phát triển của bộ đội chủ lực, trong những năm 1948-1950, ta đã chủ động mở các đợt hoạt động quân sự, các chiến dịch tiến công quy mô nhỏ, góp phần tiêu hao sinh lực địch, từng bước chuyển hóa tương quan lực lượng, đồng thời rèn luyện bản lĩnh của người chỉ huy, rèn luyện trình độ tác chiến của bộ đội chủ lực, đánh dấu bước phát triển tiến lên vận động chiến trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Với chiến trường Liên khu 5 - Nam Trung Bộ, trong những năm đầu kháng chiến, thực hiện chủ trương phát động chiến tranh du kích rộng rãi, thế trận chiến tranh nhân dân trên địa bàn được củng cố, lực lượng vũ trang từng bước được kiện toàn và phát triển. Trước yêu cầu tiến lên vận động chiến, năm 1948, lực lượng vũ trang Liên khu được kiện toàn thành 7 trung đoàn và 1 tiểu đoàn độc lập, các đơn vị hoạt động tác chiến theo phương châm “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”. Năm 1949, Liên khu thành lập trung đoàn chủ lực cơ động đầu tiên - 72 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... Trung đoàn 2101. Đầu năm 1950, Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp chỉ thị cho lực lượng vũ trang Liên khu 5: “phát triển mạnh chiến tranh du kích trong vùng địch tạm chiếm; học tập đánh vận động chiến”2. Bộ Tư lệnh Liên khu đã quyết định tiến hành thành lập Trung đoàn chủ lực cơ động thứ hai, mang tên 803. Trong quá trình hình thành Trung đoàn 803, Bộ Tư lệnh đã chỉ đạo tập hợp Đại đội 6 (Đà Nẵng), Đại đội 4, Đại đội 11 (Quảng Nam) để hình thành nên Tiểu đoàn 59. Ngày 10/6/1950, Tiểu đoàn chính thức được thành lập. Từ những đơn vị được tôi luyện từ những ngày đầu kháng chiến chống thực dân Pháp, quen thuộc chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, nay được đứng chân trong Tiểu đoàn 59 đã tạo nên bước phát triển về lực lượng cơ động trên địa bàn. Chỉ mấy tháng sau ngày thành lập, Tiểu đoàn đã được tham gia Chiến dịch Hoàng Diệu do Bộ Tư lệnh Liên khu 5 tổ chức, nhằm diệt một số cứ điểm, hỗ trợ cho nhân dân đấu tranh chống địch chiêu an, dồn làng hòng bình định vùng tạm chiếm, đồng thời để _______________ 1. Sau đổi thành Trung đoàn 108. 2. Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 5: Lịch sử lực lượng vũ trang Quân khu 5, tập 1 - Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược (1945-1975), Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2020, tr.89. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 73 bảo vệ dân thu hoạch vụ lúa mùa. Trong chiến dịch này, ngày 4/11/1950, Tiểu đoàn đã phối hợp với lực lượng của Trung đoàn 108, đánh địch trên cánh đồng Điện Hòa (Quảng Nam), chặn đứng cuộc hành quân của 1.500 tên địch, có 10 máy bay yểm hộ, không cho quân địch thực hiện âm mưu tiêu diệt bộ đội chủ lực, cướp lúa của đồng bào. Năm ngày sau, vào ngày 9/11, Đại đội 11 và Đại đội 4 của Tiểu đoàn đã mai phục tại Dốc Bút (Điện Phong), chặn đánh cuộc hành quân vào Kỳ Lam, diệt 70 tên địch, Đại đội 6 hoạt động trên địa bàn Trà Kiệu cũng tiêu diệt 1 trung đội địch khi chúng kéo quân càn vào vùng Chiêm Sơn. Chiến công trong Chiến dịch Hoàng Diệu đã đánh dấu bước trưởng thành trong đánh vận động của Tiểu đoàn, góp phần khẳng định chủ trương xây dựng, phát huy sức mạnh của bộ đội chủ lực tiến lên vận động chiến của Bộ Tư lệnh Liên khu 5. Trong những tháng đầu năm 1951, Tiểu đoàn 59 được lệnh về đóng quân tại vùng tự do Quảng Ngãi, củng cố tổ chức, luyện tập đánh vận động, chủ yếu đánh giao thông, đánh công kiên mà mục tiêu là các tháp canh của địch. Sau 5 tháng huấn luyện, tháng 5/1951, đơn vị trở lại chiến trường Quảng Nam, độc lập tác chiến với mục tiêu đánh các tháp canh, đánh tiêu diệt từng bộ phận của địch, nhằm phá thế kìm kẹp của chúng trên vùng tạm chiếm. Sau 4 tháng 74 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... hoạt động trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng Tiểu đoàn đã diệt 7 tháp canh, 85 tên địch, thu 5 trung liên, 15 tiểu liên, 120 khẩu súng trường, góp phần củng cố thế trận chiến tranh nhân dân trên địa bàn, khẳng định khả năng đánh vận động của đơn vị1. Tháng 11/1951, Tiểu đoàn được biên chế trong đội hình Trung đoàn 803. Sau hơn hai tháng chấn chỉnh tổ chức, tiến hành huấn luyện ở Bình Định, Tiểu đoàn tham gia đợt hoạt động quân sự Đông Xuân 1951-1952 trên địa bàn Nam Tây Nguyên. Đơn vị đã xuất sắc diệt cứ điểm Ai Nu vào đêm 25/1/1952 loại khỏi vòng chiến đấu 45 tên địch, trong đó bắt 15 tên, có cả đồn trưởng Bertrand. Chiến thắng Ai Nu đã khẳng định khả năng đánh vận động của Tiểu đoàn, là bước trưởng thành từ đánh tháp canh lên đánh cứ điểm kiên cố của địch. Khả năng vận động chiến của đơn vị càng được khẳng định khi bôn tập trên 200km, góp phần đánh bại cuộc hành quân Laterit của địch ở miền Tây Quảng Ngãi. Hè thu 1952, Tiểu đoàn trở lại chiến trường Quảng Nam, trong đêm 21/7/1952 đã tiêu diệt khu hành chính Kỳ Phú, thu 5 khẩu trung liên, 10 tiểu liên, _______________ 1. Xem Lịch sử Tiểu đoàn 59 - Trung đoàn chủ lực 803 Liên khu 5, Nxb. Đà Nẵng, 2000, tr.32. TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 75 1 súng cối 60 ly, 15 súng trường, bắt 89 tên địch, lập nên chiến thắng đầu tiên của đơn vị trong Chiến dịch Hè Thu 1952, do Bộ Tư lệnh Liên khu 5 tổ chức nhằm hỗ trợ cho phong trào chiến tranh du kích, tiêu diệt bộ phận quan trọng sinh lực địch. Chiến thắng Kỳ Phú đã chứng tỏ trình độ đánh vận động, đánh công kiên của Tiểu đoàn phát triển thêm bước mới. Tiếp đó, vào 1 giờ 30 phút ngày 23/7/1952, được tăng cường thêm Đại đội 213 (Tiểu đoàn 365) Tiểu đoàn tiến công cứ điểm Vân Ly, trong điều kiện mục tiêu là cứ điểm kiên cố, ba mặt giáp sông; sau những thất bại địch ra sức đề phòng, tổ chức các trận địa pháo chi viện. Sau hai giờ chiến đấu, cứ điểm Vân Ly bị đập tan, hơn 100 tên địch bị tiêu diệt. Trước những thất bại liên tiếp, địch mở cuộc càn quét lớn vào Duy Hưng (Duy Xuyên) và Điện Tiến (Điện Bàn), hòng tiêu diệt bộ đội chủ lực, trong đó có Tiểu đoàn 59. Tuy nhiên, mũi tiến công vào La Trung (Điện Tiến) đã bị Đại đội 4 và Đại đội 6 của Tiểu đoàn chặn đánh, phải bỏ cuộc càn khi mục tiêu chưa thực hiện được. Tiếp tục thực hiện nhiệm vụ do Bộ Chỉ huy chiến dịch giao, đêm 19/8/1952, Tiểu đoàn 59 tiến công diệt khu hành chính Kỳ Lam. Dù địch bố phòng hết sức kiên cố, trời mưa ảnh hưởng đến sức tiến công nhưng Tiểu đoàn đã hoàn thành nhiệm vụ. Đúng tròn một 76 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... tháng sau, đêm 18/9/1952, được sự giúp đỡ của nhân dân hai xã Hòa Tiến, Hòa Khương, với sự tăng cường Đại đội 211 (Tiểu đoàn 365), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu, Tiểu đoàn 59 vượt sông Yên, tiến công cứ điểm Lệ Sơn, một cứ điểm kiên cố nằm trên địa bàn xã Hòa Tiến, do một đại đội địch chiếm giữ. Sau hơn 1 giờ chiến đấu, Tiểu đoàn đã diệt gọn đồn Lệ Sơn. Chiến thắng Lệ Sơn của Tiểu đoàn 59 cùng với các thắng lợi tiêu diệt các cứ điểm Bà Du, Túy Loan, Thượng Phước của các đơn vị trong Trung đoàn 803 đã góp phần kết thúc thắng lợi Chiến dịch Hè Thu 1952, loại khỏi vòng chiến đấu 1.200 tên địch, san bằng 7 cứ điểm, 5 tháp canh, phá vỡ hệ thống bảo vệ vòng ngoài căn cứ liên hiệp Đà Nẵng của địch. Vùng du kích bắc Quảng Nam được mở rộng đến sát ngoại ô thành phố Đà Nẵng và Hội An. Thắng lợi đó đã thể hiện trình độ đánh vận động của Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 nói riêng và bộ đội chủ lực Liên khu 5 nói chung. Phát huy thắng lợi, phát huy vai trò của đơn vị chủ lực cơ động, Tiểu đoàn 59 đã tiến lên tiêu diệt Đồn Nhất, trên đỉnh đèo Hải Vân, một vị trí nằm sâu trong lòng địch lại trấn giữ ở địa hình hết sức hiểm trở, bên núi cao, bên vực thẳm, đường độc đạo, được TRẬN TIẾN CÔNG ĐỒN NHẤT - THẮNG LỢI... √ 77 mệnh danh “Một người cố thủ trăm người khó qua”1. Đại đội 6, đơn vị nhiều kinh nghiệm trong công đồn được tăng cường thêm một trung đội của Đại đội 4, thực hiện nhiệm vụ tiến công tiêu diệt vị trí này. Trong điều kiện mưa gió, nhưng được sự dẫn đường của du kích Hòa Vang, lực lượng tham gia trận đánh đã vượt qua đèo núi, qua khe suối, bí mật tiếp cận mục tiêu. Tuy nhiên, khối bộc phá 20kg có nhiệm vụ đánh lô cốt địch đã không phá vỡ được bức tường dày. Địch cố thủ, bắn trả quyết liệt. Trong tình thế khó khăn đó, lực lượng tham gia trận đánh đã áp dụng hình thức đánh tháp canh từ trên cao xuống. Tuy nhiên, lô cốt quá cao, hai thang nối liền vẫn chưa tới đỉnh. Trước tình thế vô cùng khó khăn, Tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương đã dùng thân mình tăng thêm chiều cao cho thang để đồng đội leo lên đánh thủ pháo, lựu đạn vào lô cốt từ trên xuống. Lô cốt của Đồn Nhất bị tiêu diệt, tạo điều kiện cho các tổ xung kích lao vào diệt đồn. Tiểu đội trưởng Nguyễn Bá Dương bị trúng đạn, hy sinh anh dũng. Sau 2 giờ chiến đấu kiên cường, Đại đội 6 và trung đội tăng cường đã diệt cứ điểm Đồn Nhất, bắt tên quan hai _______________ 1. Bộ Tư lệnh Quân khu 5: Trung đoàn 803 chủ lực cơ động Liên khu 5 trong kháng chiến chống thực dân Pháp (1950-1954), Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1999, tr.92. 78 ⋅ 70 NĂM CHIẾN THẮNG ĐỒN NHẤT - HẢI VÂN QUAN... đồn trưởng người Pháp và tên xạ thủ súng trọng liên 20 ly, thu 3 khẩu trọng liên 20 ly, 11 khẩu trung liên, 10 khẩu súng ngắn và các quân trang, quân dụng khác. Thắng lợi trận tiến công Đồn Nhất đã đánh dấu bước trưởng thành của Tiểu đoàn 59 trong quá trình tiến lên vận động chiến. Từ những đại đội độc lập của lực lượng vũ trang Quảng Nam, Đà Nẵng được tập hợp, biên chế thành tiểu đoàn, đứng trong đội hình Trung đoàn chủ lực cơ động của Liên khu, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59 đã có bước phát triển nhanh chóng đánh vận động, đánh công kiên, phát huy vai trò đơn vị chủ lực cơ động trên chiến trường, đánh tiêu diệt địch, làm nòng cốt cho phong trào kháng chiến trên địa bàn. Những thành công trên con đường tiến lên vận động chiến từ ngày thành lập đến thắng lợi trận tấn công Đồn Nhất trong Chiến dịch Hè Thu 1952 là bước tôi luyện để Tiểu đoàn tiến lên giành lấy những thắng lợi lớn hơn trong đợt hoạt động quân sự Đông Xuân 1952-1953 và chiến cuộc Đông Xuân 1953-1954 trên chiến trường Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, góp phần vào thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thành công trên bước đường trưởng thành đánh vận động của Tiểu đoàn 59 là minh chứng giá trị về khả năng điều hành chiến tranh của Đảng; Đảng đã