4 Phong Cách Làm Việc

" 4 Phong Cách Làm Việc 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 4 Phong Cách Làm Việc Ebooks Nhóm Zalo 4 PHONG CÁCH LÀM VIỆC People Styles At Work Robert Bolton, Dorothy Grover Bolton Phát hành ebook: http://www.taisachhay.com Tạo ebook: Tô Hải Triều Ebook thực hiện dành cho những bạn chưa có điều kiện mua sách. Nếu bạn có khả năng hãy mua sách gốc để ủng hộ tác giả, người dịch và Nhà Xuất Bản http://tieulun.hopto.org Lời giới thiệu Bất kỳ nhà lãnh đạo cũng phải đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất trong lĩnh vực quản lý là vấn đề nhân sự. Mối quan hệ giữa con người với con người trong công việc, đặc biệt là trong xã hội hiện đại, ngày càng trở nên phức tạp và căng thẳng. Mối quan hệ này chi phối, tác động và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng, năng suất và hiệu quả làm việc của tập thể cũng như của từng cá nhân. Đối với mỗi cá nhân, thành công trong công việc và hạnh phúc trong cuộc sống phụ thuộc rất lớn vào khả năng họ xây dựng mối quan hệ với người khác: đồng nghiệp, khách hàng, nhà cung cấp, gia đình, hàng xóm… tốt đến mức nào. Tuy nhiên hầu hết mọi người, kể cả những người được cho là xuất sắc trong việc tạo dựng và duy trì các mối quan hệ đều phải thừa nhận “những vấn đề về con người” thực sự phức tạp và khó khăn hơn chúng ta thường nghĩ. Bản thân chúng tôi, trong quá trình điều hành và quản lý công ty cũng gặp phải những khó khăn như vậy. Công ty là tập hợp của nhiều cá nhân với những phong cách, điểm mạnh, điểm yếu khác nhau, làm sao để điều hòa các điểm khác biệt này, gắn kết tất cả các thành viên thành một thể thống nhất, đồng thời phát huy cao nhất khả năng của từng người là vấn đề không hề đơn giản. Điều này thúc đẩy chúng tôi phải tìm ra cách thức, giải pháp để thực hiện mục tiêu đó. Và chúng tôi đã tìm được chiếc chìa khóa mình cần khi đọc cuốn 4 phong cách làm việc (People styles at work) của hai tác giả Robert Bolton và Dorothy Grover Bolton. Cuốn sách đã giúp tôi thấy rõ nguyên nhân của mọi trục trặc, vướng mắc công ty chúng tôi gặp phải trong mối quan hệ giữa nhân viên với nhau, giữa ban lãnh đạo với nhân viên, trong chính ban lãnh đạo. Tuyệt vời hơn nữa là cuốn sách đã cung cấp cho chúng tôi những giải pháp thông minh để giải quyết vấn đề này, đó là: Tự xác định phong cách làm việc của bản thân và xem người khác đánh giá ra sao về phong cách làm việc của mình. Từ đó, điều chỉnh thái độ và cách ứng xử của cá nhân trong mối quan hệ với những người có phong cách làm việc khác nhau để nhanh chóng cải thiện kết quả công việc. “Đọc” được thái độ và hiểu được cách ứng xử của người khác để tìm ra cách làm việc phù hợp nhất với họ và tìm được tiếng nói chung với mọi người nhưng vẫn giữ được phong cách của mình. Nhận thức được hậu quả và sự biến đổi của các phong cách trong tình http://tieulun.hopto.org trạng căng thẳng để điều chỉnh hợp lý cách làm việc với nhau. Hiểu tác hại của những phẩm chất tốt khi thái quá và cách ứng xử trong những tình huống đặc biệt. Đây thực sự là một cuốn cẩm nang cần thiết để xây dựng thành công các mối quan hệ không chỉ ở nơi làm việc, mà còn trong gia đình và xã hội. Cuốn sách đưa ra những cách ứng xử khoa học, đã được kiểm chứng qua thực tiễn để tất cả mọi người: nhân viên, nhà quản lý, doanh nhân… đều có thể áp dụng trong công việc hàng ngày. Chúng tôi tin rằng nếu các bạn hiểu rõ về những phong cách làm việc và áp dụng những chỉ dẫn trong cuốn sách này thì chắc chắn bạn sẽ tiến xa hơn trong tất cả các mối quan hệ. Cuốn sách cũng rất hữu ích nếu được chính bộ phận nhân sự trong các công ty áp dụng để hướng dẫn nhân viên và qua đó giúp người lãnh đạo xử lý các khó khăn về nhân sự, về quan hệ giữa con người. Vì lý do đó, chúng tôi đã chọn xuất bản cuốn sách vào tháng 9/2006 với tên gọi 4 khuôn mặt nơi công sở. Trong lần tái bản này, chúng tôi chọn một tên gọi mới cho cuốn sách là 4 phong cách làm việc, để cuốn sách gần gũi và dễ hiểu hơn với độc giả. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. Tháng 1/2008 NGUYỄN CẢNH BÌNH CÔNG TY SÁCH ALPHA http://tieulun.hopto.org LỜI GIỚI THIỆU Sự thành đạt trong công việc và hạnh phúc trong cuộc sống phụ thuộc rất nhiều vào khả năng hòa đồng với những người xung quanh. Tuy nhiên, việc có được mối quan hệ tốt đẹp với những người bạn tiếp xúc như đồng nghiệp, khách hàng, nhà phân phối, giám đốc, bạn bè, hàng xóm, người quen… lại không dễ dàng. Dù vậy vẫn có những người tạo ra và duy trì các mối quan hệ này tốt hơn những người khác. Tuy thế, họ vẫn gặp những “rắc rối con người” nảy sinh trong cuộc sống. Do đó, cách tốt nhất để mọi người có thể nâng cao tính hiệu quả trong công việc và hưởng thụ cuộc sống đầy đủ hơn chính là tìm ra những phương pháp thích hợp hơn để cải thiện mối quan hệ với người khác. http://tieulun.hopto.org Sự khác biệt giữa con người dẫn đến những vấn đề của con người Sự khác biệt giữa con người là nguyên nhân chính dẫn tới sự bất đồng. Ví dụ, cô bạn đồng nghiệp Michelle của chúng tôi làm mọi việc với tốc độ nhanh “như tên bắn”. Cô đi nhanh, nói nhanh và quyết định nhanh chóng. Cô luôn kết thúc công việc vội vàng. Buồn cười thay, Michelle thường phải làm việc chung với anh bạn John vốn tính cẩn thận. Anh đi chậm, nói chậm và quyết định chậm. Anh thường chậm trễ trong khâu hoàn thành công việc. Mặc dù sự khác biệt này không phải là vấn đề quá to tát nhưng nếu không được xử lý khéo léo thì chúng có thể làm hỏng mối quan hệ công việc của Michelle và John. Hẳn bạn không còn nghi ngờ về chuyện làm thế nào những khác biệt như thế này có thể làm hỏng các mối quan hệ của bạn, cản trở công việc của bạn hay gây ra sự căng thẳng không cần thiết trong cuộc sống của bạn. Thật may mắn là những khác biệt như vậy có thể được xử lý ổn thỏa, nhờ thế mà các mối quan hệ trong công việc được cải thiện, năng suất lao động tăng và cuộc sống của chúng ta thêm sinh động và phong phú. Bạn có thể biến những khác biệt này thành lợi thế chứ không để chúng cản trở bạn. Mặc dù cuốn sách này tập trung vào việc cải thiện mối quan hệ trong công việc nhưng những định nghĩa này có thể được áp dụng trong mối quan hệ với tất cả mọi người, với bất kỳ ai. Số lượng và sự đa dạng của tính khác biệt giữa con người là quá lớn. Vì thế, chúng ta không thể thích nghi với mọi tính cách của những người mà ta gặp trong một ngày nhất định. Carl Jung, một trong những nhà tâm lý học hàng đầu, đã tìm ra phương pháp hiệu quả nhằm giải quyết sự khác biệt này. Cuốn sách của ông có tiêu đề Các dạng tâm lý (Psychological Types) được xuất bản năm 1921 miêu tả bốn dạng con người: (1) Những nhà tư tưởng, (2) Những người có năng lực tri giác, (3) Những người có năng lực trực giác và (4) Những người nhạy cảm. Ví dụ, nếu người đồng nghiệp của bạn là nhà tư tưởng và bạn là người có năng lực tri giác thì bạn có thể quyết định làm những điều khiến cho đồng nghiệp của bạn cảm thấy thoải mái hơn khi hai người làm việc cùng nhau. Một vấn đề đặt ra trong trường hợp của Jung đó là một vấn đề tâm lý nên nó miêu tả là trạng thái bên trong, chứ không phải là thái độ bên ngoài, do vậy rất khó để nhận ra phong cách của người khác. Theo cuốn sách của Jung, trường hợp của Myers-Briggs cũng gặp phải những hạn chế tương tự. Hình I-1. Những phong cách khác nhau có thể tạo ra những kết quả thuận http://tieulun.hopto.org lợi như nhau Sau khi Jung xuất bản cuốn Các dạng tâm lý khoảng bốn năm, tiến sĩ David Merrill, một nhà tâm lý trong lĩnh vực công nghiệp cũng phát triển một phương pháp tập trung vào sự khác biệt giữa con người về mặt thái độ bên ngoài chứ không phải là sự khác biệt về trạng thái bên trong. Merrill sử dụng công nghệ máy tính hiện đại và kỹ thuật thống kê phát triển để chia con người thành bốn phong cách. Có nhiều điểm tương đồng giữa cách chia của Merrill và Jung. Tuy nhiên, cách chia của Merrill mang tính ứng dụng cao hơn nhiều bởi nó được dựa trên sự quan sát thái độ trực tiếp. Điều này có nghĩa là một số lượng trung bình người có thể nhận ra phong cách của người khác khá khách quan mà hầu như không cần sự chỉ dẫn. Nó tạo ra một cách vô cùng hiệu quả để “đọc” người khác và thiết lập mối quan hệ có hiệu quả hơn. Cách cải thiện mối quan hệ trong công việc chủ yếu dựa trên tác phẩm của Merrill mặc dù có những điểm khác nhau quan trọng. Ở những chương kế tiếp sẽ có sự giải thích cụ thể về phương pháp làm việc với những người khác. Như vậy, ta có thể kết luận: Có bốn phong cách con người, không có phong cách nào tốt hơn hay tệ hơn những phong cách kia. Mỗi phong cách có những điểm mạnh và điểm yếu về tính cách không http://tieulun.hopto.org trùng với bất cứ phong cách nào. Mỗi người có một kiểu phong cách nhất định có ảnh hưởng tới công việc của người đó. Loài người được chia công bằng vào một trong bốn kiểu phong cách. Con người thuộc mỗi phong cách đều có khả năng thành công. Những hành vi của mỗi loại phong cách có xu hướng ảnh hưởng tới ba phong cách còn lại. Để tạo ra mối quan hệ công việc thực sự hiệu quả thì cần phải biết chấp nhận làm quen với những hành vi có phong cách riêng biệt của người đồng nghiệp. Dù làm việc nơi công sở hay ở nhà thì sự thành công và niềm hạnh phúc đều là kết quả của tính dung nạp những khác biệt về thái độ. Rõ ràng là nếu bạn có thể tìm ra phương pháp thu hẹp khoảng cách giữa bạn và những người khác thì bạn có thể làm cho cuộc sống của mình và của những người khác dễ chịu hơn, hạnh phúc hơn và có ý nghĩa hơn. Đó là điều mà cuốn sách này muốn gửi gắm. http://tieulun.hopto.org Tổng quan về cuốn sách Phần I sẽ cung cấp cho bạn những hiểu biết thực tế và nhạy cảm về bản thân mình và những người khác. §1 trình bày các điểm khác nhau cơ bản giữa những phong cách và cách thức mà sự khác biệt này có thể làm phát sinh những rắc rối khi bạn tiếp xúc với những người có tầm quan trọng đối với sự thành công và hạnh phúc của bạn và ích lợi thu được khi giải quyết tốt các mối quan hệ này. §2 lý giải rằng mặc dù những người khác có thể phản ứng với bạn thì bạn vẫn có thể tìm ra phương pháp để dung hòa với họ có hiệu quả. §3 giúp bạn nắm được các số liệu về phong cách của chính mình. §4 trình bày hai khía cạnh của thái độ vốn là bí quyết để hiểu bản thân mình và hiểu những người khác. Với §5, bạn hoàn chỉnh sự đánh giá của mình về những phương pháp để hiểu người khác. Mỗi loại phong cách với những điểm khác biệt quan trọng được mô tả trong §6. §7 chỉ ra con người thuộc mỗi phong cách sẽ phản ứng như thế nào trước quá nhiều sức ép. Phần II trình bày phương pháp xây dựng mối quan hệ có hiệu quả hơn nhờ việc ứng dụng những kiến thức tiếp thu được từ Phần I. §8 giới thiệu về “sự phù hợp phong cách” – cách tạo ra tiếng nói chung với những người có tính cách khác hẳn bạn. §9 trình bày bốn bước dung hòa với phong cách của những người khác. §10 học cách nhận ra phong cách của người khác. Phần lớn mọi người thường quá lạm dụng phong cách của mình để lấn át người khác và làm mất đi tính hiệu quả của chính mình, vì vậy §11 sẽ giúp bạn khắc phục điều này bằng cách giảm bớt những diễn giải rườm rà và không phù hợp trong phong cách của bạn. §12 hướng dẫn bạn làm thế nào để biến sự phù hợp phong cách thực sự hoạt động có hiệu quả trong những tình huống có vấn đề. Cuốn sách có bốn phụ lục quan trọng dành cho mỗi phong cách nhằm đưa ra những hướng dẫn cụ thể về cách thức làm thế nào để phù hợp với những người thuộc mỗi phong cách. http://tieulun.hopto.org PHẦN I Hiểu người khác Tôi có thể tự mình tránh được những tổn thất với những người khác nếu tôi học cách hiểu được họ. —RALPHELLISON, tác giả cuốn Bản thảo của nhà văn (The Writer’s Craft) JOHNHERSE, biên tập viên http://tieulun.hopto.org §1 Đừng băn khoăn tại sao chúng ta lại gặp các vấn đề về nhân sự Trong cuộc sống đôi khi bạn gặp phải mối bất hòa không mong muốn và vô ích với những người quanh bạn. Công việc nhiều khi không được suôn sẻ ngay cả khi bạn có những mối quan hệ tốt đẹp nhất. Đối với những mối quan hệ rắc rối hơn, mối bất hòa giữa con người có thể ám ảnh và đe dọa nghiêm trọng tinh thần cũng như sức làm việc của con người. So với tất cả những rắc rối trong cuộc sống chúng ta gặp phải thì sự phức tạp giữa con người nhìn chung dai dẳng và khó giải quyết nhất. Chính vì những rắc rối trong công việc có thể khá nghiêm trọng nên phần lớn chúng ta ưu tiên hơn so với những rắc rối giữa con người. Bên cạnh đó khi những khó khăn trong công việc khó được giải quyết thì thông thường đó là do cùng xuất hiện một hay nhiều rắc rối nghiêm trọng giữa con người. Những rắc rối giữa con người dường như gây ra sự mất mát lớn nhất cho mỗi cá nhân chúng ta, đặc biệt là những ảnh hưởng về mặt tình cảm. Chúng có thể phá vỡ giấc ngủ của chúng ta. Thông thường chúng kéo dài tưởng như vô tận và ngày càng trở nên xấu đi. Do vậy, sự khác biệt giữa con người không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra mối quan hệ căng thẳng giữa con người, tuy nhiên, chúng là nguyên nhân chính trong những vụ hiểu lầm và xung đột. Một điều chắc chắn rằng mọi người đều có những rắc rối con người. Các nhà khoa học hành vi phát hiện ra rằng 75% loài người hoàn toàn khác với bạn. Rất nhiều người trong số họ có vai trò quan trọng đối với sự thành công của bạn: Suy nghĩ khác nhau Quyết định khác nhau Sử dụng thời gian khác nhau Làm việc với nhịp độ khác nhau Giao tiếp khác nhau Chế ngự cảm xúc khác nhau Giải tỏa căng thẳng khác nhau Cách giải quyết các ý kiến bất đồng khác nhau. Không cần thiết phải xấu đi. Cũng không cần thiết phải tốt hơn. Tuy nhiên, cần phải có sự khác biệt. Xét về mặt hành vi thì bạn là thiểu số và những http://tieulun.hopto.org người khác cũng vậy. Hãy thử tưởng tượng công việc của bạn luôn gặp rắc rối do sự khác biệt giữa bạn với những người đồng nghiệp. Các nhà tâm lý học xã hội nhận thấy rằng những người quá khác biệt so với những người khác là người: Gặp khó khăn trong việc kết bạn Ít giao tiếp Không thu hút được người khác Chèn ép người khác chỉ để thể hiện cái tôi của mình. Điều này lý giải tại sao để làm việc hiệu quả với những đồng nghiệp không phải là một việc dễ dàng. Điều này đòi hỏi bạn phải nỗ lực rất nhiều để thích ứng với tính cách riêng của người khác. Bạn càng suy nghĩ về nó nhiều bao nhiêu thì bạn càng ít cảm thấy ngạc nhiên bấy nhiêu khi gặp phải những rắc rối giữa con người trong công việc. Spencer Noblock đã phải học điều này rất vất vả. Anh vốn làm việc rất ăn ý với giám đốc của mình là Jan Wite trong hơn 3 năm. Sau đó, Jan thuyên chuyển công tác. Thế nhưng Spencer không thể làm việc ăn ý với vị giám đốc mới tên là Bill Freed. Nguyên nhân không phải do Bill là người vô lý, trái lại ông nhận được sự yêu mến của hầu hết nhân viên. Spencer cảm thấy bối rối tại sao anh lại không thể làm việc hiệu quả với Bill như anh đã từng làm với Jan? Spencer là một nhà quản lý chu đáo, tỉ mỉ. Anh tin rằng những thông tin chi tiết rất cần thiết khi đưa ra một quyết định có chất lượng. Anh yêu cầu nhân viên cũng phải thực hiện điều này khi họ nhận công việc về nhà và sau đó thông báo chi tiết cho anh. Đây là cách mà anh duy trì công việc tại văn phòng của mình. Với những thói quen ấy, điều tự nhiên là Spencer muốn cung cấp cho vị giám đốc mới những thông tin tốt nhất. Do Spencer quá đề cao những thông tin chi tiết nên anh đã cẩn thận ngồi và soát lại tất cả những điểm tốt của mỗi dự án. Spencer bối rối khi Bill ngày càng tỏ ra lo lắng trong các cuộc họp hàng tuần. Anh nhận thấy: Bill dường như bất ổn khi Spencer thông báo kế hoạch; tiếp đó Bill hút rất nhiều thuốc so với thói quen của ông. Ông đi đi lại lại trong phòng dường như thiếu kiên nhẫn và lơ đãng. Rõ ràng Bill đang cảm thấy thất vọng về một số điều Spencer làm. Tuy nhiên, Spencer không thể biết đó là điều gì. Sau đó, Bill cần được biết trong văn phòng của Spencer đang xảy ra chuyện gì. Spencer đã đưa cho ông những báo cáo giống như đã từng đưa và làm hài lòng vị cựu Giám đốc Jan. http://tieulun.hopto.org Đôi lúc Bill nói với Spencer: “Hãy đưa cho tôi bức tranh tổng thể của vấn đề này. Tôi tin rằng ông sẽ làm việc của mình suôn sẻ”. Dù vậy, Spencer vẫn thấy không thoải mái khi đưa ra những bản báo cáo thậm chí còn ngắn gọn hơn cả bản tóm tắt; vì vậy, anh tiếp tục làm những bản chi tiết. Cuối cùng điều mà anh muốn biết là liệu mình đã hiểu Bill chưa. Vấn đề là Spencer đã không chịu hiểu cho Bill. Nhưng Bill đã đặt mình vào vị trí của Spencer. Ngay cả khi Spencer thấy cách mình trình bày trong buổi họp làm Bill lo lắng nhưng anh vẫn khư khư giữ phong cách của mình. Nếu hai người không thể tìm được tiếng nói chung thì mối quan hệ trong công việc của họ sẽ tiếp tục bị hủy hoại. Khi cách thức làm việc của con người không phù hợp với nhau thì sự căng thẳng sẽ tăng lên và năng suất lao động giảm xuống. Chắc chắn đôi lúc bạn cũng rơi vào cảnh ngộ tương tự như vậy bởi số liệu thống kê cho thấy rằng cứ bốn người thì có tới ba người rất khác biệt so với bạn. Và chắc chắn những người này nằm trong số đồng nghiệp của bạn. Mọi người xung quanh đều quan trọng đối với sự thành công và hạnh phúc của bạn Trong từng khía cạnh của cuộc sống, những người xung quanh bạn đều quan trọng đối với sự thành công và hạnh phúc của bạn. Những người sống hòa đồng sẽ sống viên mãn hơn và hạnh phúc hơn sau tất cả mọi việc họ đã trải qua. Ngày nay, hầu như mọi công việc đều đòi hỏi bạn phải hợp tác chặt chẽ với những người khác. Các nhà phân tích xã hội cho biết chúng ta đang chuyển từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế phục vụ. Trong thực tế, điều này có nghĩa là công việc không chỉ đòi hỏi sự chuyên tâm của con người. Rõ ràng là mọi công việc đều đòi hỏi sự cộng tác nhiều hơn và chặt chẽ hơn so với vài thập kỷ gần đây. Khả năng hòa đồng với người khác trở thành nhân tố quan trọng dẫn tới thành công ở bất kỳ vị trí nào trong các tổ chức hiện đại. Phải làm việc với nhiều người luôn được coi là trách nhiệm hàng đầu của các vị giám đốc điều hành và nhà quản lý. Do các vị giám sát, nhà quản lý và giám đốc điều hành luôn có một số người báo cáo lại mọi việc nên tài sản quí giá nhất của họ chính là khả năng thu nhận hiệu suất công việc qua những người khác. Trong những năm gần đây, vấn đề nhân sự trong công việc của các vị giám đốc trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Trước đây, nhiều công http://tieulun.hopto.org việc được giải quyết thông qua quyền lực thì nay phải nhường chỗ cho tầm ảnh hưởng. Nhiều người hy vọng các nhà quản lý trao bớt quyền và khuyến khích sự tham gia của nhân viên, tăng chức năng của mình để tạo nên một tập thể làm việc thực sự hiệu quả. Và tất cả lực lượng lao động cần phải thực hiện điều này – đây là đội ngũ đang ngày càng trở nên đa dạng. Một tổ chức nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu 21 vị giám đốc điều hành đang bị thất thế. Căn cứ vào sự thành công bước đầu của họ, nhiều người hy vọng họ sẽ có một vị trí cao hơn trong tổ chức của mình, tuy nhiên sự thăng tiến của họ ngừng lại hoặc sự nghiệp của họ kết thúc khi họ buộc phải nghỉ hưu sớm. Những vị giám đốc này được đem ra so sánh với những vị giám đốc thành đạt nhất. Hai nhóm giám đốc tài năng này bộc lộ nhiều điểm tương đồng và có rất ít sự khác biệt. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng sự khác nhau nổi bật nhất giữa hai nhóm chính là: “Có khả năng – hoặc không có khả năng nhận ra triển vọng của những người khác. Chỉ có 25% các vị giám đốc thất thế được coi là có khả năng này; trong khi đó 75% còn lại thuộc về những vị giám đốc thành đạt”. Trong môi trường làm việc hiện nay, các cá nhân tham gia và nhân viên tuyến đầu cũng cần phải hợp tác tốt với mọi người. Trên thực tế, xu hướng của mọi tổ chức đòi hỏi mỗi nhân viên phải có năng lực xây dựng mối quan hệ công việc hiệu quả. Rõ ràng chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mà ở đó năng lực liên kết mọi người sao cho hiệu quả là điểm quan trọng hàng đầu tại mọi vị trí trong môi trường làm việc. Nhân tố chính dẫn tới sự thành công chính là khả năng hòa đồng với những người xung quanh, trong khi đó nguyên nhân chính dẫn tới thất bại của tất cả các phong cách làm việc đều nằm ở những mối quan hệ không được tốt đẹp. Cuộc nghiên cứu với mục đích tìm ra nguyên nhân hàng đầu dẫn tới việc nhân viên phải nghỉ làm đưa ra những kết quả tin cậy đáng ngạc nhiên trong nhiều thập kỷ. Hầu hết những cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng, ngoài lý do tinh giản biên chế; khoảng 80% nhân viên buộc phải thôi việc do không có quan hệ cá nhân tốt. Hãy biến những khác biệt thành lợi thế chứ không để chúng làm ảnh hưởng tới bạn Những phiền toái có thể hàm chứa nhiều cơ hội. Mặc dù bạn có thể gặp thách thức khi làm việc với những người hoàn toàn khác biệt so với mình nhưng bạn cũng có thể biến những khó khăn đó thành lợi thế chứ không để chúng làm ảnh hưởng tới bạn. http://tieulun.hopto.org Luôn có một lợi thế cạnh tranh là nhằm để trau dồi một khả năng mà cầu lớn – cung nhỏ. Nếu bạn học được cách làm việc hiệu quả với mọi kiểu người thì bạn sẽ trở nên sáng giá trong con mắt ông chủ. Một học viên chuyên ngành quản lý đại diện cho 500 doanh nhân nông nghiệp may mắn đã kết luận tại một cuộc hội thảo: “Tôi luôn luôn nghĩ rằng mình có quan hệ tốt với mọi người và phương pháp làm việc này đã mang lại cho tôi một chút lợi thế”. Còn một phương pháp khác để buộc sự khác biệt phục vụ cho những lợi ích của bạn. Tất cả chúng ta ai cũng có những năng khiếu nhất định. Không ai có thể giỏi ở mọi lĩnh vực. Bạn cần phải thường xuyên trau dồi khả năng của mình từ những điểm mạnh của những người khác. Khi bạn trở nên điêu luyện trong việc tập hợp những người có khả năng bổ sung các kỹ năng cho mình thì bạn sẽ trở thành một người mạnh hơn và một nhà lãnh đạo đa tài. Trên thực tế đó là điều đã từng xảy ra với Spencer. Cuối cùng, anh cũng nhận ra rằng mình cần tìm ra một phương pháp mới phù hợp với vị giám đốc mới của mình. Spencer nhớ đã từng nghe ai đó nói rằng mỗi người đều có phương pháp làm việc khác nhau và để hợp tác tốt đẹp với người khác, bạn cần hiểu phong cách của người đó và những điểm khác biệt so với bạn. Từ đó bạn tìm ra phương pháp để hòa đồng với phong cách làm việc của họ. Bởi vì không còn cách nào khác ngoài việc làm cho mối quan hệ này tiến triển tốt đẹp, Spencer thử một chiến lược mới. Anh bỏ nhiều chi tiết cụ thể trong bản báo cáo và từng bước đối thoại với Bill. Chính khả năng thích nghi ngày càng lớn của Spencer ngay lập tức làm dịu đi sự căng thẳng và giúp anh có được mối quan hệ công việc tốt đẹp hơn. Spencer cho biết trong vòng một năm, mối quan hệ giữa anh và Bill thậm chí còn trở nên hiệu quả hơn so với Jan trước kia. Anh thổ lộ: “Tôi và Jan đã cùng nhau làm được nhiều việc, tuy nhiên chúng tôi lại quá giống nhau”, “Bill thường có cách nhìn mọi việc đa dạng hơn tôi. Anh ấy cũng quan tâm đến mọi người nhiều hơn và thức thời hơn. Những điểm này giúp cân bằng phương thức chỉ tập trung vào công việc và tiểu tiết của tôi. Hiện nay, chúng tôi đang học hỏi lẫn nhau, chúng tôi đặc biệt thành công trong việc bán ý tưởng cho các công ty hàng đầu và nhận được nhiều lời mời hợp tác của các công ty khác. Khi năng khiếu về kỹ thuật và hành chính của tôi kết hợp với khả năng bao quát của Bill thì chúng tôi sẽ trở thành một cặp ăn ý”. Nếu muốn làm việc hiệu quả với những người có đặc điểm phong cách hoàn toàn khác bạn, bạn nên dự đoán những người đó thích nghi với công http://tieulun.hopto.org việc như thế nào và họ muốn được đối xử ra sao. Trong §2, bạn sẽ hiểu được rằng con người dễ tiên đoán hơn bạn nghĩ. http://tieulun.hopto.org §2 Con người dễ dự đoán hơn bạn nghĩ Bạn đã từng bị ai đó gây khó dễ vì những điều bạn nói hoặc làm chưa? Chúng ta hãy cùng thảo luận và rút ra kết luận của riêng mình. Có thể bạn hành động với mục đích tốt đẹp là chỉ học những điều dễ làm người khác giận dữ. Thật đáng buồn khi bạn luôn bị rình rập bởi những phản ứng tiêu cực không mong đợi của người khác và bạn cũng không nghĩ mình đáng bị như vậy. Những kinh nghiệm như vậy làm cho nhiều người đã phải từ bỏ trong nỗi thất vọng về việc muốn hiểu người khác. Có nhiều ý kiến cho rằng “không thể dự đoán được người khác”. Nếu đó là sự thật thì nó sẽ là một tin cực xấu. Lý do ư? Vì dự đoán là yếu tố quyết định của thái độ. Đối với mỗi hoạt động trong cuộc sống, những dự đoán của bạn hình thành nên thái độ. Khi bạn quyết định làm một điều gì đó, bạn sẽ dự đoán rằng sự lựa chọn của bạn sẽ phù hợp hơn so với những lựa chọn khác. Khi bạn tạo ra sự thay đổi, bạn dự đoán rằng điều kiện mới sẽ thuận lợi hơn so với điều kiện cũ. Thậm chí dự báo còn ảnh hưởng tới những hoạt động không mấy quan trọng của chúng ta. Bạn vặn vòi nước bởi vì bạn dự đoán nước sẽ chảy ra. Bạn xoay ổ khóa và đẩy vì bạn đoán rằng cửa sẽ mở. Nói đơn giản dự đoán chỉ là nhân tố quyết định thái độ. Bản năng đóng một vai trò quan trọng và vô thức cũng vậy. Thói quen cũng chính là hệ quả của nó. Tuy nhiên, dự báo đóng vai trò quyết định nên làm gì và nên tránh làm gì. http://tieulun.hopto.org Thật ngạc nhiên con người có thể dự đoán được May mắn thay thái độ của con người không chỉ đơn thuần là cảm tính như bản chất vốn có của nó. Các nhà khoa học hành vi nhận ra rằng thái độ con người dễ dự báo hơn chúng ta nghĩ. Lấy ví dụ là một cuộc trưng cầu dân ý. Ngày 4/11/1980, trước khi cuộc bầu cử Tổng thống chính thức diễn ra, Hamilton Jordan, người phụ trách chiến dịch tái tranh cử Tổng thống của Jimmy Carter đã cầm trên tay kết quả của vòng thăm dò cuối cùng. Kết quả này dự báo thế bất lợi cho Carter. Jordan bình luận rằng: “Tôi nghĩ đó thật nực cười. Không một ai trên đất nước này bỏ phiếu và chúng tôi biết mình đã thất bại”. Kết quả của cuộc bỏ phiếu cũng trùng với kết quả của cuộc trưng cầu dân ý – Ronald Reagan dành chiến thắng vang dội. Các cuộc trưng cầu dân ý chỉ ra khả năng đặc biệt để dự báo hành vi bỏ phiếu. Nhà tâm lý học Arnold Mandell đưa ra một nghiên cứu thú vị về khả năng tiên đoán con người. Qua quan sát tỉ mỉ các cầu thủ trong đội tuyển bóng đá quốc gia, Mandell nhận ra rằng một số thái độ nhất định có mối quan hệ chặt chẽ với những thái độ khác của những tính cách hoàn toàn khác biệt. Khi ông tìm ra bằng chứng về một trong những thái độ này, ông sẽ đưa ra một lời tiên đoán tương đối chính xác về tính cách của người cầu thủ. Cùng lúc đó, ông đưa ra luận điểm có thể dự đoán về một cầu thủ trong đội tuyển bóng đá quốc gia chỉ bằng cách nhìn vào tủ đựng quần áo của anh ta. Khi Mandell nhìn thấy một chiếc tủ quần áo sạch sẽ, ông sẽ đoán, mà thông thường là đoán chính xác rằng cầu thủ đó chơi trong hàng tấn công, tôn trọng tính tổ chức và kỷ luật, chăm chỉ tập luyện với những trận đấu được tổ chức chặt chẽ và là người hơi dè dặt. Khi trông thấy một chiếc tủ lộn xộn, ông sẽ dự đoán rằng chắc chắn cầu thủ đó chơi trong hàng hậu vệ, không thích tính tổ chức, có trách nhiệm thách thức với quy định và luật lệ và khó quản lý hơn nhiều so với đồng đội của anh ta trong hàng tấn công. Mandell có năng lực dự đoán chính xác bởi ông đã tự tạo cho mình một hình mẫu tin cậy có tính chất định hướng. Các cuộc trưng cầu dân ý vốn thể hiện khả năng tiên đoán thái độ cũng dựa trên những hình mẫu trợ giúp dự đoán. Hình mẫu chính là một “công cụ của trí óc”, đây là câu nói của một trong những nhà khoa học hàng đầu của thế kỉ XVII. Một hình mẫu tốt chính là sự đơn giản hóa thực tế hữu ích. Nó cho phép bạn loại bỏ một số lượng lớn những chi tiết không có liên quan hoặc ít liên quan, vì thế bạn có thể tập trung vào điểm quan trọng nhất: Một hình mẫu chỉ ra cái mà bạn đang tìm kiếm, giúp nhận ra những hình mẫu có ý nghĩa và hỗ http://tieulun.hopto.org trợ trong việc trình bày những điều mà bạn nhìn thấy. Nói cách khác, một hình mẫu có thể tách các khía cạnh của một tình huống, vì thế bạn có cơ hội tốt hơn để nắm được bản chất của điều mà mình muốn hiểu. Nếu những hình mẫu quá hữu ích trong việc tiên đoán con người sẽ hoạt động như thế nào thì tại sao lại không tạo ra một hình mẫu để dự đoán các kiểu người khác nhau sẽ cư xử như thế nào và họ muốn được đối xử như thế nào trong cuộc sống hàng ngày? Đó cũng là mục đích của cuốn sách Hình mẫu phong cách xã hội (The Social Style Model). Chúng tôi nghĩ bạn sẽ rất ngạc nhiên về tính hữu dụng của hình mẫu khi bạn học và sử dụng nó để tạo ra những mối quan hệ công việc tốt đẹp hơn. Cách đây hơn ba thập kỷ, nhà tâm lý học công nghiệp – Tiến sĩ David Merrill – đã viết cuốn sách Hình mẫu phong cách xã hội (The Social Style Model) làm nền tảng cho sự tiếp cận phong cách con người. Có nhiều hình mẫu kiểu như vậy được tạo ra để làm cùng một việc – giúp con người hiểu nhau hơn và có mối quan hệ tốt đẹp với những người có đặc điểm khác mình. Trong nhiều trường hợp, chúng tôi nghĩ rằng hình mẫu này sẽ trở nên hữu dụng nhất khi được sử dụng trong môi trường kinh doanh. Sau hai thập kỷ sử dụng, truyền đạt và nghiên cứu chuyên sâu hình mẫu này cũng như các đối thủ của nó, chúng tôi tin tưởng hơn bao giờ hết tính hiệu quả của một hình mẫu cơ bản. Đồng thời, chúng tôi cùng các đồng nghiệp của mình đã tiến hành nhiều cải tiến mà chúng tôi nghĩ sẽ giúp cho hình mẫu trở nên hiệu quả hơn. Thế nào là phong cách? Nói đơn giản, phong cách của bạn là cách mà người khác nhìn vào thái độ cư xử của bạn. Tuy vậy, bạn sẽ hiểu về hình mẫu thấu đáo hơn nếu sử dụng một định nghĩa đầy đủ hơn: Phong cách của một con người chính là lối cư xử quyết đoán và tiếp thu. Lối cư xử rất hữu ích trong việc tiên đoán cách thức mà người đó mong muốn làm việc với người khác. Hãy xem một số nhân tố cơ bản trong định nghĩa này. http://tieulun.hopto.org Thái độ Phương pháp hiểu người khác này được phân biệt với các phương pháp khác là do nó chỉ chú trọng vào thái độ chứ không phải là nhân cách. Thái độ là điều mà con người làm; là sự thể hiện bên ngoài của cuộc sống. Nói cách khác, mô hình này bao gồm ngôn ngữ hình thể. Con người đi nhanh như thế nào? Anh ta hoặc cô ta sử dụng cử chỉ nhiều ra sao? Con người có thể nói to tới mức nào? Anh ta/Cô ta thay đổi nhiều như thế nào? Đó cũng có thể là từ ngữ mà con người lựa chọn. Phải chăng có người muốn hỏi ý kiến của bạn hoặc muốn nói về quan điểm của chính anh ta? Trung tâm của các cuộc trao đổi là vì mục đích công việc hay vì mối quan hệ nào khác? Ngược lại, phẩm chất của một người là tinh thần; tính cách và đặc điểm thái độ. Nó bao gồm cả nhân tố bên trong và sự thể hiện bên ngoài của cuộc sống. Hình mẫu này không tham gia vào khía cạnh bên trong của suy nghĩ, thái độ tình cảm và giá trị. Nó không khuyến khích người sử dụng đào sâu vào cảm xúc thầm kín nhất của người cùng làm việc. Thay vào đó, nó dạy cho người ta cách hiểu về thái độ mà mọi người đều nhìn thấy. http://tieulun.hopto.org Lối cư xử Phong cách con người dựa trên lối cư xử của người đó. Lối cư xử là một nhóm các nét đặc trưng tạo nên một tổng thể thống nhất, chặt chẽ. Chúng ta có thể hiểu phong cách bởi các hành vi thường đi cùng nhau. Các hành vi có mối quan hệ với lối cư xử được kết nối với nhau và có sự thống nhất chặt chẽ. Chúng ta chưa đủ khả năng để hiểu từng hành vi. Bạn cần phải dùng nhiều cách để hiểu người khác. Learned Hand, một thẩm phán liên bang nổi tiếng đã phát biểu: “Cuộc sống của con người, giống như một tấm thảm; nó được kết thành từ vô số sợi len đan xen vào nhau và tạo nên một họa tiết. Việc tách một sợi len và nhìn nó đứng một mình thì không những điều đó làm hỏng cả tấm thảm mà còn khiến cho sợi len mất đi giá trị”. Khi bạn chú ý một số thái độ trong cách cư xử của một người thì bạn có thể dự đoán rằng những thái độ khác cũng gần tương tự như vậy. Giống như Mandell, bạn có thể tiên đoán bản chất hành vi không được quan sát dựa trên những hành vi mà bạn đã quan sát. Việc hiểu về lối cư xử quan trọng đến nỗi tác giả của cuốn sách Mưu đồ thủy sinh (The Aquanan Conspiracy) đồng thời là biên tập viên cuốn sách Tập san về não (Brain/Mind Bulletin), Manlyn Ferguson đã phát biểu: “Sự thất bại lớn nhất trong học tập chính là cách cư xử thiếu văn hóa – không có khả năng coi trọng các mối quan hệ và khám phá ra những ý nghĩa của nó”. http://tieulun.hopto.org Thói quen Phong cách của con người được hình thành từ thói quen chứ không phải là những hành vi thỉnh thoảng mới xảy ra. Đó là những việc mà con người lặp đi lặp lại hết ngày này sang ngày khác trong một thời gian dài mà không hề để ý. Những hành động có tính chất thói quen còn được gọi là “bản chất thứ hai” bởi con người phụ thuộc vào chúng theo bản năng. Ví dụ, chiếc ô tô bất ngờ xuất hiện trước mắt ta thì sẽ phải thắng phanh cho xe đi chậm lại. Bởi vì các loại thái độ có liên quan tới phong cách của chúng trở thành thói quen nên dường như chúng tồn tại tự nhiên. Chúng ta cảm nhận thấy chúng ngay ở nhà mình. Đó là lý do tại sao phong cách của chúng ta thường được gọi là “vùng dễ chịu”. Ngay cả trong mối quan hệ với người khác, thái độ của chúng ta cũng là thói quen. Rõ ràng con người không phải là người máy luôn lặp đi lặp lại chính xác từng hành vi thậm chí kiểu hành vi. Bạn nghi ngờ ư? Rất nhiều người đã tỏ ra nghi ngờ. Tuy nhiên, hãy suy nghĩ về nó một chút. Phải chăng những người trong phòng làm việc của bạn có những xu hướng thái độ mà mọi người đều ý thức được? Ví dụ khi đọc bản danh sách sau, hãy điền vào chỗ trống tên một người cụ thể phù hợp với sự miêu tả trong bài. ________ thường xuyên đến muộn trong các cuộc hẹn hoặc cuộc họp. ________ hầu như luôn đúng giờ. ________ có xu thế trở nên hoàn hảo. ________ có mối quan hệ gắn bó với mọi người. ________ luôn thích kể chuyện khi có dịp. ________ là người không vô nghĩa, đó là kiểu người "chỉ có hành động". Phần lớn thái độ của chúng ta tồn tại tương đối ổn định từ tình huống này sang tình huống khác. Sự nhất quán này cho phép tiên đoán người khác sẽ cư xử như thế nào trong tương lai. http://tieulun.hopto.org Dự đoán hành vi có thể xảy ra Khi chúng tôi khẳng định rằng con người có thể dự đoán được, điều đó không có nghĩa là chúng tôi cho rằng bạn có thể dự đoán được mọi hành động của người khác. Chúng tôi cũng không kết luận rằng quý vị sẽ biết chắc chắn người khác sẽ phản ứng như thế nào. Khi chúng tôi tiếp xúc với người khác, không có hành động nào gọi là chắc chắn – mà chỉ là có khả năng. Cụm từ có khả năng có ý nghĩa nhiều hơn so với con số 0. Vì vậy khi dự đoán về người khác, chúng tôi tránh những cụm từ như “bất cứ khi nào”, “luôn luôn”, hoặc “không bao giờ”. Chúng tôi sử dụng các cụm từ như “thường xuyên”, “thông thường”, “có xu hướng”, “sẽ”, “hiếm khi”,… Trong những trang tiếp theo, nhìn chung, chúng tôi sẽ bỏ những từ này để giúp cho việc đọc dễ dàng hơn; tuy nhiên, xin hiểu cho rằng chúng tôi đang nói về “khả năng” chứ không phải là “sự chắc chắn”. Một số người dường như không ấn tượng lắm với lời dự đoán được coi là “có khả năng”. Họ tìm điều gì khác chắc chắn hơn. Tuy nhiên, khi dự đoán một người nhất định sẽ phản ứng như thế nào, có thể bạn chẳng bao giờ có câu trả lời chắc chắn hoàn toàn. Chúng tôi thấy hài lòng với góc độ không chắc chắn này. Nếu không có nó, không có yếu tố bất ngờ trong các mối quan hệ với người khác thì cuộc sống của chúng ta sẽ mất đi nhiều điểm thú vị. Hơn nữa, nếu sống như một người máy với những lời dự đoán được lập trình sẵn, hẳn các bạn sẽ mất đi một trong những món quà quí giá: Sự tự do của con người. Chúng tôi nghĩ rằng quý vị có thể cải thiện có hiệu quả các mối quan hệ khi có sự trợ giúp của những khả năng đủ mạnh. Giống như James Thurber nhận thấy rằng: một chút “có thể” giá trị hơn hẳn một cân “có lẽ”. Trong §4, chúng tôi sẽ giới thiệu cụ thể hình mẫu dự đoán thái độ của người khác. Trước khi đến với phần này, trong §3, bạn sẽ có một bảng trắc nghiệm để xác định phong cách của mình. http://tieulun.hopto.org §3 Phong cách của bạn là gì? Tự hiểu mình chính là sự khởi đầu khôn ngoan. Chương này tập trung vào trắc nghiệm thái độ nhằm giúp bạn tìm ra phong cách của mình. Đây là bước quan trọng đầu tiên để cải thiện mối quan hệ trong công việc. http://tieulun.hopto.org Người khác đánh giá bạn như thế nào Phong cách của bạn không phải dựa vào những đánh giá của chính bạn mà dựa trên những quan điểm của người khác về bạn – không liên quan đến việc bạn tự nhận thức về bản thân nhiều hay ít. Để điền vào bảng trắc nghiệm thái độ, hãy đọc từng mục về các quan điểm mà bạn nghĩ người khác sẽ đánh giá mình. Nó có thể giúp bạn lựa chọn ba người mà bạn định cùng làm việc và hãy cố gắng xem lại chính mình qua con mắt người khác khi bạn làm bảng trắc nghiệm này. Không có phong cách nào tốt hoặc phong cách nào xấu mà chỉ có sự khác biệt giữa con người. Sự thành công hay thất bại đều không liên quan tới bất kỳ phong cách nào. Trong bản trắc nghiệm dưới đây, không có lựa chọn nào tốt hoặc xấu – không có câu trả lời nào đúng hoặc sai. Tuy nhiên, mỗi người trong chúng ta đều có một bức tranh về những điều mà chúng ta mong muốn người khác cũng đánh giá như vậy. Bởi vì chúng ta là con người lên luôn có sự khác biệt về những hành động hàng ngày và cách thức chúng ta hi vọng người khác đánh giá về mình. Hãy rèn luyện chính bản thân mình có mục tiêu. Hãy chọn những mục mà theo vốn hiểu biết tốt nhất của bạn, phản ánh cách nghĩ của người khác về bạn. http://tieulun.hopto.org Những hướng dẫn trong bảng trắc nghiệm thái độ Khi bạn làm bảng trắc nghiệm này, hãy nhớ rằng phong cách của bạn được thể hiện qua những gì người khác đánh giá về bạn. Bản trắc nghiệm đưa ra 18 cặp đánh giá với hai ô trống cho mỗi cặp. Hãy chọn một trong hai lời đánh giá trong mỗi cặp mà theo bạn nó thể hiện chính xác nhất sự đánh giá của người khác về mình. Đôi lúc bạn có thể nghĩ chẳng có lời đánh giá nào phù hợp. Tuy nhiên, bạn hãy chọn lời đánh giá mà bạn cho là miêu tả gần đúng nhất những đánh giá của người khác về mình như thế nào. Ở một số mục bạn có thể nghĩ rằng mình được người khác đánh giá theo mục này những những người khác lại nghĩ bạn được đánh giá theo mục khác. Đối với những mục này, bạn hãy chọn lời đánh giá theo đa số (ngay cả khi chỉ có 51%). Mỗi mục trong bản trắc nghiệm có chứa một từ so sánh như: “Nhiều hơn, ít hơn, mềm mại hơn, to hơn, chậm hơn, nhanh hơn…”. Bạn có thể thắc mắc: “Nhiều hơn cái gì?”, “To hơn cái gì?”… Trong từng trường hợp hãy nghĩ rằng đó là “nhiều hơn”, “ít hơn”, “to hơn”… so với một nửa dân số. Chỉ ra sự lựa chọn của bạn bằng cách đánh dấu X vào ô trống bên trái lời đánh giá trong mỗi cặp mà bạn nghĩ sẽ thể hiện chính xác nhất những điều người khác đánh giá về bạn. Trong ví dụ dưới đây, nếu bạn nghĩ đáp án “ít sử dụng tay trong khi nói hơn” là đáp án chính xác hơn “sử dụng tay nhiều hơn khi nói chuyện” hãy đánh dấu X vào ô trống được nối với dòng dấu chấm. … ít sử dụng tay khi nói chuyện hơn … sử dụng tay nhiều hơn khi nói chuyện BẢNG TRẮC NGHIỆM THÁI ĐỘ Lưu ý chỉ đánh dấu X vào ô trống mà bạn cho là đúng trong mỗi cặp. 1. … ngả người nhiều hơn về phía sau khi trình bày ý kiến …đứng thắng hoặc cúi người nhiều hơn về phía trước khi trình bày ý kiến 2. … sử dụng tay ít hơn khi nói chuyện … sử dụng tay nhiều hơn khi nói chuyện 3. … biểu hiện nhiều năng lượng hơn … biểu hiện ít năng lượng hơn 4. … có khả năng điều khiển sự vận động của cơ thể nhiều hơn … để cho chuyển động của cơ thể tự do không theo ý muốn nhiều hơn 5. … có cử chỉ ít mạnh mẽ hơn http://tieulun.hopto.org … cử chỉ mạnh mẽ hơn 6. … diễn cảm qua nét mặt ít hơn … diễn cảm qua nét mặt nhiều hơn 7. … giọng nói nhẹ nhàng hơn … giọng nói to hơn 8. … xuất hiện với thái độ nghiêm túc hơn … xuất hiện vui vẻ hơn 9 … thích đặt câu hỏi hơn … thích phát biểu hơn 10. … giọng điệu thay đổi ít hơn … giọng điệu thay đổi nhiều hơn 11. … dễ dàng vượt qua áp lực công việc hơn … khó vượt qua áp lực công việc hơn 12. … ít thích hợp với việc thể hiện cảm xúc … thích hợp với việc thể hiện cảm xúc 13. … do dự nhiều hơn khi thể hiện ý kiến … ít do dự nhiều hơn khi thể hiện ý kiến 14. … các cuộc đối thoại về công việc nhiều hơn … các cuộc đối thoại về con người nhiều hơn 15. … giải quyết các tình huống khó khăn chậm hơn … giải quyết các tình huống khó khăn nhanh hơn 16. … thiên về thực tế và logic hơn … thiên về cảm xúc và ý kiến hơn 17. … tốc độ chậm hơn … tốc độ nhanh hơn 18. … không thích chuyện phiếm hoặc kể chuyện vặt … thích chuyện phiếm và kể chuyện vặt hơn http://tieulun.hopto.org Giải thích bảng trắc nghiệm Mặc dù cách tốt nhất là nên hoàn thành bảng trắc nghiệm trước khi bạn nghiên cứu về phong cách con người, nhưng tốt hơn hết là nên để lại phần diễn giải kết quả trắc nghiệm cho tới khi bạn biết nhiều hơn về hình mẫu. Vì vậy, chúng tôi sẽ để lại một số trang trước khi chỉ cho bạn cách xác định phong cách của mình qua bảng trắc nghiệm. Phong cách của bạn dựa trên hai khía cạnh của thái độ sẽ được miêu tả trong §4. http://tieulun.hopto.org §4 Hai bí quyết để hiểu người khác Trong lịch sử đã có không ít những phương pháp cố giúp chúng ta hiểu về người khác. Tuy nhiên, về cơ bản, hầu hết những phương pháp này thiếu chính xác hoặc quá phức tạp đối với nhiều người. Một khó khăn khác nữa là phải theo kịp hàng tá hoặc hàng trăm loại tính cách khác nhau. http://tieulun.hopto.org Hai khía cạnh của thái độ Đặc tính của sự tiếp cận phong cách con người tập trung vào hai khía cạnh của thái độ. Trong số những tín hiệu phức tạp phát ra từ người khác, bạn chỉ có thể quan sát được hai nhóm thái độ để xác định phong cách ứng xử của người đó. Làm thế nào để giảm bớt hàng trăm đặc điểm khác nhau xuống còn hai mà vẫn có thể tiên đoán được thái độ của người khác? Bí quyết của bước đột phá này nằm trong khám phá rằng các loại hành vi xác định có xu hướng liên quan đến một nhóm các nét đặc trưng gọi là hội chứng. Vào những năm 60 của thế kỉ XX, Tiến sĩ David Merril phát hiện ra rằng hai nhóm thái độ là sự quyết đoán và phản ứng nhanh vô cùng hữu ích cho việc tiên đoán người khác sẽ cư xử như thế nào. Hai khía cạnh thái độ này có quan hệ mật thiết với việc lập ra bảng phong cách xã hội được mô tả trong Hình 4-1. http://tieulun.hopto.org Sự quyết đoán Trong trường hợp này, mức độ quyết đoán của một người là mức độ thái độ của người đó được đánh giá là mạnh mẽ hoặc có tính chất chỉ huy. Điều này giúp ta liên tưởng tới bản biến thiên về mức độ quyết đoán. Chúng ta không thể cảm nhận được sự thay đổi thái độ trong bảng biến thiên được thể hiện bằng phần in đậm dần từ trái sang phải trong Hình 4-2. Về điểm này, chúng ta chỉ xem xét khả năng thái độ của một người quyết đoán hơn hay ít quyết đoán hơn so với một nửa dấn số. Bảng biến thiên sự quyết đoán bị một đường trục chia đôi (xem bảng biến thiên trong Hình 4-1). Những người có thái độ đặc trưng thường quyết đoán hơn một nửa dân số còn lại và họ thường được biểu hiện ở phía bên phải của bảng biến thiên. Những người ít quyết đoán hơn một nửa dân số còn lại thể hiện một cách cư xử ít mạnh mẽ và ít chỉ huy hơn. Ta gọi họ là những người nằm bên trái của bảng biến thiên. Hình 4-1. Bảng biến thiên về phong cách xã hội Assertiveness: Sự quyết đoán Responsiveness: Tính dễ cảm, sự phản ứng Less: Ít hơn http://tieulun.hopto.org More: Nhiều hơn Thường có sự khác biệt đáng kể giữa tính quyết đoán và tính hiếu chiến. Tuy nhiên, trong trường hợp này, không có sự liên quan nào về sự khác biệt giữa thái độ quyết đoán và thái độ hiếu chiến. Tất cả những điều bạn cần biết là liệu rằng thái độ của một người mạnh mẽ, chỉ huy hơn hay ít mạnh mẽ, chỉ huy hơn một nửa dân số. Thái độ hiếu chiến là dấu hiệu của việc sử dụng phong cách chứ không phải là phong cách của một người. Hình 4-2. Bảng biến thiên tính quyết đoán Left-of-the-line: Bên trái dòng kẻ Right-of-the-line: Bên phải dòng kẻ Hãy xét một nửa còn lại trên bảng biến thiên, đôi lúc mọi người cho rằng mức độ quyết đoán thấp hơn thể hiện thái độ hay e dè. Tuy nhiên, không phải như vậy. Trên thực tế một số ít người quyết đoán hơn là những người e dè, còn số đông những người khác chỉ đơn giản thể hiện mình qua những cách ít mạnh mẽ hơn. Xét trong mối quan hệ với phong cách con người, sự khác biệt giữa thái độ ít quyết đoán hơn và thái độ khúm núm là không có liên quan. Tất cả những điều bạn cần biết là liệu rằng thái độ của một người ít mạnh mẽ và chỉ huy hơn một nửa dân số hay không. Thái độ e dè là một biểu hiện về con người sử dụng phong cách của họ như thế nào chứ không phải đó là phong cách của họ. Khi chúng tôi nói một người ít quyết đoán hơn hay quyết đoán hơn, chúng tôi không ám chỉ rằng anh ấy/cô ấy luôn luôn như vậy. Một số thái độ của người ít quyết đoán hơn có thể rất mạnh mẽ. Một số thái độ của những người quyết đoán hơn có thể ít tính chỉ huy hơn. Tuy nhiên, phần lớn thái độ của con người đều nằm trong một miền tương đối giới hạn của bảng biến thiên. Con người thường nghĩ rằng họ vận động tự do trong bảng biến thiên về sự quyết đoán. Tuy nhiên, con người là tạo vật của những thói quen và điều đó hiếm khi nào khác được. Hãy nhớ rằng mục đích của chúng ta là khẳng định tính quyết đoán chính là biểu hiện thái độ của con người. Mức độ quyết đoán của một người theo http://tieulun.hopto.org cách nhìn của những người khác không nhất thiết phản ánh mức độ thôi thúc bên trong của người đó. Nhiều người ít quyết đoán hơn có một sự thôi thúc mạnh mẽ bên trong, nhưng thái độ điển hình của họ sẽ không được xem là mạnh mẽ và chỉ huy. Ở họ toát lên phẩm chất mềm mỏng và trầm tĩnh hơn những người đồng nghiệp có thái độ quyết đoán. Cụm từ “bàn tay sắt trong một găng tay nhung” dùng để miêu tả những người có thái độ mềm mỏng nhưng lại ẩn chứa một ý chí và quyết định mạnh mẽ. Nhớ lại §3 về phong cách con người, chúng ta đã sử dụng những từ ngữ so sánh như “nhiều hơn, ít hơn, to hơn, mềm hơn…”. Khi giả sử mức độ quyết đoán của một người, chúng ta cũng làm tương tự: chúng ta quyết định xem người khác đánh giá người đó “nhiều hơn hay ít hơn” những biểu hiện về thái độ so với một nửa dân số. http://tieulun.hopto.org Những thái độ đặc trưng của những người quyết đoán hơn Những người quyết đoán hơn có những đặc trưng về thái độ. So với những người ít quyết đoán hơn, họ có xu hướng: Thể hiện tính nhiệt huyết cao hơn Đi lại nhanh hơn Cử chỉ mạnh hơn Giao tiếp bằng mắt mạnh mẽ, chăm chú hơn Đứng thẳng người hay cúi người về phía trước, đặc biệt khi trình bày quan điểm Nói nhanh hơn. Nói to hơn. Nói nhiều hơn Giải quyết vấn đề nhanh hơn Quyết định nhanh hơn Có tính mạo hiểm cao hơn Có tính đối đầu nhiều hơn Trình bày ý kiến, yêu cầu và chỉ dẫn trực tiếp và có trọng tâm hơn Dồn tâm sức cho một quyết định hay một hành động nhiều hơn Dễ giận dữ hơn. Phần lớn những người quyết đoán có hầu hết những phong cách này chứ không nhất thiết phải có tất cả. Thái độ đặc trưng của những người ít quyết đoán hơn Những người ít quyết đoán hơn có xu hướng: Thể hiện tính nhiệt huyết ít hơn Vận động chậm hơn Cử chỉ ít mạnh mẽ hơn Giao tiếp bằng mắt ít mạnh mẽ và chăm chú hơn Đứng ngả về phía sau thậm chí khi trình bày ý kiến Nói chậm hơn. Nói nhỏ hơn. Ít nói hơn Giải quyết các vấn đề chậm hơn Quyết định chậm hơn Ít thích tính mạo hiểm Không thích tính đối đầu Trình bày ý kiến, yêu cầu và chỉ dẫn thiếu tính trực tiếp và trọng tâm Ít cố gắng hơn trong việc đưa ra quyết định hay một hành động Bày tỏ sự giận dữ không nhanh bằng. Phần lớn những người ít quyết đoán hơn có hầu hết những phong cách này chứ không nhất thiết phải có tất cả. http://tieulun.hopto.org Sự phản ứng nhanh Đối với trường hợp này, phản ứng nhanh chính là một khía cạnh quan trọng khác của thái độ. Mức độ phản ứng nhanh của một người là mức độ được người khác nhìn nhận khi người đó thể hiện cảm xúc hoặc thể hiện sự ý thức về cảm nhận của người khác. Sự tiến dần của thái độ theo chiều dọc của bảng biến thiên về phản ứng nhanh được thể hiện bằng vùng tối dần khi bạn nhìn từ trên xuống dưới trong Hình 4-3. Ở phần này, chúng ta chỉ xem xét liệu rằng thái độ của một người có xu hướng phản ứng nhanh hay chậm hơn một nửa dân số hay không. Một lần nữa, bảng biến thiên trong Hình 4-3 bị một đường cắt ngang (bảng biến thiên về tính quyết đoán trong Hình 4-1). Những người dè dặt hơn được thể hiện ở phía dưới. Khi chúng ta nói con người phản ứng nhanh về mặt cảm xúc điều đó có nghĩa là họ luôn hành động như vậy. Đôi lúc họ cũng bị suy yếu khả năng thể hiện cảm xúc. Nhìn chung họ là những người hay thể hiện cảm xúc hơn những người ở phía trên. Tương tự những người có khả năng kiềm chế cảm xúc của mình thì đôi khi lại thể hiện nó. J.P. Morgan, một ông chủ nhà băng, nổi tiếng là một người không thân thiện trong công việc và trong cộng đồng. Mặc dù vậy, đôi khi, ông đọc “Bài thánh ca Noel” cùng với gia đình thì nhà tài phiệt không quen thể hiện này trở nên vô cùng xúc động. Vì thế, khi chúng tôi nói một người bị kiểm soát về mặt cảm xúc hay sự phản ứng lại cảm xúc, chúng tôi không ám chỉ rằng tất cả thái độ của họ bị giới hạn trong bảng biến thiên. Mặc dù vậy, phần lớn thái độ của họ được thể hiện trong phần hạn hẹp của bảng biến thiên. Hình 4-3. Bảng biến thiên tính dễ cảm http://tieulun.hopto.org Above-the-line: Bên trên dòng kẻ Below-the-line: Bên dưới dòng kẻ Người ta tin rằng những người bị kiềm chế về mặt cảm xúc chỉ đơn giản là thiếu cảm giác. Tuy nhiên, những người ở phía trên có thể những cảm giác mạnh. Họ chỉ không thích thể hiện chúng. Lấy Joe DiMaggio làm ví dụ. Phóng viên Warner Wolft nói với anh ta: “Joe, anh nổi tiếng là một cầu thủ khô khan mặc dù anh không bao giờ cảm thấy áp lực…”. Di Maggio đáp lại: “Điều đó không đúng. Họ nói rằng tôi có gương mặt lạnh như tiền. Tuy nhiên, chỉ có tôi mới biết điều gì đang diễn ra bên trong. Trong những năm gần đây bên trong tôi luôn xáo động. Tuy bên ngoài tôi không thể hiện cảm xúc nhưng bên trong tôi luôn đầy ắp cảm xúc”. Cần nhấn mạnh rằng mục đích của chúng ta là khẳng định tính phản ứng đồng nghĩa với thái độ của một người. Đó là những hành động mà bất cứ ai có thể nhìn hoặc nghe chứ không phải là những điều diễn ra bên trong con người họ. Để giúp bạn hình dung ra như thế nào là thái độ phản ứng nhiều hơn và phản ứng ít hơn, hãy xem bản liệt kê của một người cụ thể trên mỗi nửa của bảng biến thiên phản ứng. http://tieulun.hopto.org Thái độ đặc trưng của những người phản ứng nhiều hơn Dưới đây là một số dạng thái độ mà bạn sẽ nhìn thấy hoặc nghe thấy về một người phản ứng nhiều hơn. So với một nửa dân số ít phản ứng hơn, người phản ứng nhiều hơn có xu hướng: Thể hiện cảm xúc cởi mở hơn Thân thiện hơn Thể hiện trên nét mặt nhiều hơn Cử chỉ tự nhiên hơn Giọng nói thay đổi nhiều hơn Thoải mái với những câu phiếm Sử dụng các câu chuyện vặt hay chuyện dài nhiều hơn Thể hiện mối quan tâm nhiều hơn đến các mặt của con người Thích làm việc với người khác Cách ăn mặc giản dị hơn Ít có kế hoạch trong việc sử dụng thời gian. Phần lớn trong số họ có hầu hết những phong cách này nhưng không nhất thiết phải có tất cả những đặc trưng đó. http://tieulun.hopto.org Những hành vi đặc trưng của những người ít phản ứng hơn Những người ít phản ứng hơn có chung hầu hết những đặc trưng về hành vi dưới đây. So với những người phản ứng nhiều hơn, họ có xu hướng: Biểu lộ cảm xúc ít hơn Dè dặt hơn Ít biểu lộ bằng nét mặt hơn Ít sử dụng cử chỉ hơn Ít có sự thay đổi giọng nói hơn Ít hứng thú hơn và không có năng khiếu kể những câu chuyện phiếm Sử dụng thực tế và logic nhiều hơn những câu chuyện vặt Tập trung vào công việc nhiều hơn Thích làm việc một mình Cách ăn mặc lịch sự hơn Có kế hoạch trong sử dụng thời gian Hơn một nửa số người ít phản ứng có hầu hết chứ không phải là tất cả những đặc trưng này. Dù bạn ở bất kỳ vị trí nào trên bảng biến thiên, đó đều là những vị trí tốt Giáo sư Merrill đã có những nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của tính quyết đoán và phản ứng. Ông tiến hành nghiên cứu để tìm hiểu xem mỗi khía cạnh của thái độ có mối quan hệ như thế nào đến sự thành công của một người. Ông và người đồng nghiệp của mình Roger Reid thông báo rằng: “Khi bản nghiên cứu của chúng tôi hoàn thành… chúng tôi có bằng chứng thuyết phục rằng những người thành công trong kinh doanh nhất là những người quyết đoán hơn cả. Hơn thế nữa, dù tính phản ứng có xuất hiện hay không thì dường như nó không gây ảnh hưởng lâu dài tới sự thành công”. Những người được coi là có sự nghiệp thành công xuất hiện trên tất cả các mặt của tính quyết đoán và phản ứng – đôi khi họ là những người chỉ kém thành công hơn một chút so với người khác. Thật may mắn con người có thể thành công khi ở bất kỳ vị trí nào trong vùng tính cách quyết đoán và phản ứng bởi rõ ràng không thể thay đổi vĩnh viễn mức độ đặc trưng của mỗi loại thái độ. Thói quen có mối quan hệ với hai khía cạnh quan trọng của hành vi và trở thành thâm căn cố đế ở thời điểm chúng ta bước vào tuổi trưởng thành. Ví dụ, mặc dù đôi lúc có thể tăng hoặc giảm sự biểu lộ cảm xúc của một người nhưng sẽ vô cùng khó khăn để thay đổi căn bản mức độ đặc trưng trong việc http://tieulun.hopto.org thể hiện cảm xúc của người đó. Daul Eckman, học giả nổi tiếng về những bản nghiên cứu về ngôn ngữ hình thể, viết rằng: “Khi bất kỳ một thói quen nào được hình thành, hoạt động tự động và không đòi hỏi sự ý thức thì rất khó để xóa bỏ nó. Tôi tin rằng những thói quen này bao gồm cả sự chế ngự cảm xúc… Có thể việc xóa bỏ nó là điều khó khăn nhất”. Con người thường tự phê bình và muốn thay đổi con người mình. Mặc dù quá trình tự phát triển là một hoạt động mong muốn, nhưng thật quan trọng để tôn vinh thậm chí ăn mừng về những khía cạnh không thay đổi căn bản và cần thiết trong cuộc sống của bạn. Điều này đồng nghĩa với việc chấp nhận cấp độ đặc trưng của tính quyết đoán và phản ứng. Sự quyết đoán và phản ứng là hai khía cạnh quan trọng nhất trong thái độ của mỗi người; khi kết hợp cùng nhau chúng sẽ hình thành nên phong cách con người. Bạn có muốn biết phong cách của mình không? Lúc trước chúng tôi đã không chỉ ra điều này, tuy nhiên, đó là mức độ sự quyết đoán và phản ứng mà bạn đã đánh giá cơ bản trắc nghiệm trong §3. Bây giờ khi bạn đã hiểu về hai khía cạnh thái độ này, bạn có thể sử dụng thông tin đó để xác định phong cách của mình trong §5. http://tieulun.hopto.org §5 Tự hiểu mình qua ý kiến của người khác Như chúng tôi đã đề cập, việc người khác đánh giá như thế nào về thái độ của bạn sẽ xác định phong cách của bạn. Việc tìm hiểu sâu vào khung tham chiếu của người khác luôn là một thách thức. Việc tìm hiểu người khác đánh giá khách quan về bạn cũng đặc biệt trở nên khó khăn. Do việc tự hiểu mình qua ý kiến của người khác là một việc quá khó khăn và đầy thách thức nên trong chương này chúng tôi chỉ đề cập một số phương pháp giúp bạn xác định phong cách của mình. http://tieulun.hopto.org Tên phong cách: một điềm xấu cần thiết Để trao đổi về các phong cách dễ dàng thì mỗi phong cách phải có một cái tên. Tuy nhiên, một trong những vấn đề khi đặt tên phong cách là chúng ta có thể tập trung vào sự gợi ý của cái tên chứ không nhìn vào những phạm vi đầy đủ của những đặc trưng về thái độ trong mỗi phong cách. Ví dụ cái tên “người thích lãnh đạo” thường được dùng để chỉ một loại phong cách, nó chỉ gợi ra một phần thái độ của phong cách đa dạng đó. Nếu chỉ chú ý vào tên gọi “người thích lãnh đạo” một số người có thể nghĩ về kiểu người độc tài, hống hách, sẵn sàng đẩy người khác đến đường cùng. Một số “người thích lãnh đạo” có những đặc điểm này nhưng nhiều người lại không như vậy. Giống như những người thuộc phong cách khác, người “thích lãnh đạo” có thể sẵn sàng tham gia và phân quyền cho người khác. Về bản chất, mỗi loại phong cách phong phú hơn nhiều so với tên gọi của nó. Trong §6 chúng tôi sẽ mô tả đầy đủ về mỗi loại phong cách. Tạm thời xin các bạn lưu ý rằng tên gọi của mỗi loại phong cách chính là dấu hiệu thể hiện mức độ đặc trưng của tính quyết đoán và khả năng phản ứng. Những người nặng về óc phân tích: Ít quyết đoán hơn và ít phản ứng hơn, ít biểu lộ cảm xúc hơn so với một nửa dân số. Những người thích lãnh đạo: Quyết đoán hơn và tính dễ cảm ít hơn (ít biểu lộ cảm xúc hơn) so với một nửa dân số. Những người ưa thể hiện: Quyết đoán hơn và dễ cảm nhiều hơn (biểu lộ cảm xúc nhiều hơn) so với một nửa dân số. Những người ôn hòa: Ít quyết đoán hơn nhưng dễ cảm hơn (biểu lộ cảm xúc nhiều hơn) so với một nửa dân số. Bạn thuộc loại phong cách nào trong bốn loại phong cách này? Bảng trắc nghiệm thái độ mà bạn gặp ở §3 không phải là một bài kiểm tra. Vì thế, bạn không thể đỗ hoặc trượt, không có bất cứ sự liên quan nào đến kết quả tốt hoặc xấu. Như bạn đã biết, phong cách nào cũng tốt, phong cách nào cũng có điểm mạnh và có những trở ngại. Để xác định phong cách của mình, bạn hãy thử xem lại bảng trắc nghiệm trong §3 và đếm số ô trống trong mỗi cột, sau đó ghi lại tổng số. Sau đây là ý nghĩa của các con số. Cột ở bên trái cùng mô tả bạn là người phù hợp với thái độ ở bên trái dòng kẻ (ít quyết đoán hơn). Cột tiếp theo mô tả bạn phù hợp với phần thái độ ở bên phải dòng kẻ (quyết đoán hơn). Hãy chọn một trong hai ô trống có nhiều sự lựa chọn hơn: http://tieulun.hopto.org Bên trái dòng kẻ Bên phải dòng kẻ Cột bên phải cùng mô tả bạn là người phù hợp với phần thái độ phía dưới dòng kẻ (phản ứng về mặt cảm xúc nhiều hơn). Cột bên trái mô tả bạn phù hợp với phần thái độ phía bên trên dòng kẻ (ít phản ứng về mặt cảm xúc hơn, dè dặt hơn). Hãy chọn một trong hai ô trống có nhiều sự lựa chọn hơn: Phía trên dòng kẻ Phía dưới dòng kẻ Nếu điểm số cao nhất của bạn thuộc: Bên trái và phía trên: Bạn cho rằng người khác nghĩ bạn là người nặng về óc phân tích. Bên phải và phía trên: Bạn cho rằng người khác nghĩ bạn là người thích lãnh đạo. Bên trái và phía dưới: Bạn cho rằng người khác nghĩ bạn là người ôn hòa. Bên phải và phía dưới: Bạn cho rằng người khác nghĩ bạn là người ưa thể hiện. Trong Hình 5-1, bạn có thể xác định vị trí theo đánh giá của mình trên bảng phong cách. http://tieulun.hopto.org Phần đánh giá bổ sung Khi xem lại §4, bạn nghĩ phần lớn những người xung quanh đánh giá bạn là người ít quyết đoán hơn hay quyết đoán hơn một nửa dân số? Dễ cảm hơn hay tính dễ cảm ít hơn? Thông tin dưới đây sẽ giúp bạn lựa chọn vị trí của mình trong bảng phong cách. Nếu đọc cẩn thận, bạn sẽ thu được nhiều thông tin về các kiểu thái độ giúp bạn dự đoán xem người khác đánh giá về mình như thế nào. Một cách khác để xác định phong cách của bạn là chọn ra từ ba đến năm người thực sự hiểu bạn, nhờ họ đưa ra lời khuyên về thái độ của bạn bằng cách cùng bạn làm bảng trắc nghiệm thái độ trong §3. Đây là sự đánh giá đã được hướng dẫn, hướng con người đưa ra đánh giá của mình dựa trên những tiêu chí cụ thể về thái độ qua các bảng liệt kê. Bây giờ hãy kết hợp sự phản ánh của từng người liệu rằng họ đánh giá bạn là người quyết đoán nhiều hay ít hơn, hoặc dễ cảm nhiều hơn hay ít hơn so với một nửa dân số. Sử dụng Hình 5-1 và đánh dấu vào ô vuông mà người thứ nhất chọn cho bạn. Cứ tiếp tục làm như vậy với đánh giá của người khác. Có thể bạn sẽ nhận ra rằng chỉ có sự nhất trí chung chung chứ không phải nhất trí hoàn toàn về phong cách của bạn. Đó không phải là sự thống nhất. Điều mà bạn đang tìm kiếm chính là một bức tranh chung về việc người khác đánh giá như thế nào về cách cư xử của bạn. http://tieulun.hopto.org Áp dụng đồng thời hai hay nhiều phương pháp Hình ảnh mà chúng ta có về chính bản thân mình thường dựa trên việc chúng ta mong muốn cư xử như thế nào cho phải phép hoặc cách chúng ta lo sợ thái độ cư xử của mình hoặc chúng ta mong muốn người khác đánh giá như thế nào về mình. Những mong muốn và nỗi lo sợ chủ quan này đã bóp méo hình ảnh của chính chúng ta. Giống như Ben Franklin đã viết trong cuốn Niên giám của chàng trai nghèo Richard (Poor Richard’s Almanac): “Có ba vật cực kỳ rắn: thép, kim cương và tự hiểu chính mình”. Mặc dù bản nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng thông thường một người có khả năng dự đoán phong cách của họ chính xác khoảng 50%, nhưng §5 khẳng định tỉ lệ này có thể tăng lên đáng kể nếu kết hợp một số phương pháp tự đánh giá. Và bạn có thể cải thiện khả năng tự ý thức về mình bằng cách tiếp thu sự phản ánh của những người bạn quen biết về phong cách thái độ của mình. Đây là một bài học quí giá để tìm ra phong cách của chính bạn. Nếu bạn thấy mình hoàn toàn khác với những gì người khác đánh giá, thì bạn cũng nên xem lại sự khác biệt này. Đó là lý do tại sao chúng tôi khuyên rằng khi tự đánh giá về mình và xác định phong cách thì bạn phải dựa trên ấn tượng của người khác về bạn. Do phong cách thái độ của bạn dựa trên việc người khác đánh giá bạn như thế nào cho nên thu nhận sự phản ánh của họ là việc làm cần thiết. Vậy điều gì thúc đẩy bạn và đồng nghiệp, khách hàng và nhà cung cấp của bạn cư xử theo cách riêng của mình? Hãy xem sự mô tả về bốn loại phong cách trong §6. http://tieulun.hopto.org §6 Bốn con đường dẫn tới thành công Bạn có một phong cách nổi bật. Nói cách khác bạn mong muốn tạo dựng mối quan hệ và làm việc theo những đặc điểm của một trong bốn phong cách. Lúc thiếu thời, một phong cách được hình thành giống như sở thích và đến bây giờ bạn vẫn hầu như lệ thuộc vào phong cách đó. Do phong cách trở thành thói quen nên cách dễ dàng nhất cho bạn là hoạt động theo cách này. Đó là việc bạn muốn làm việc phần lớn thời gian như thế nào, đây chính là “vùng thoải mái” của bạn. Mỗi phong cách đều có điểm mạnh và điểm yếu tiềm ẩn. Những điểm mạnh này chỉ đơn thuần là báu vật tiềm năng. Chúng cần phải được khai thác để trở thành những thế mạnh thực sự. Tương tự như vậy, điểm yếu chỉ đơn thuần là vật cản tiềm ẩn. Những người thành đạt là những người biết cách hạn chế những ẩn họa này để tránh làm ảnh hưởng tới tính hiệu quả của mình. Mặc dù bạn có một phong cách nổi bật nhưng thực tế bạn là con người của bốn phong cách. Mặc dù một phong cách chi phối một người nhưng xét về mặt thái độ tất cả chúng ta đều là những con người có một chút đa phong cách. Không một ai hoạt động chỉ hoàn toàn dựa vào một phong cách. Không thể tồn tại một điều như vậy, ví dụ như không thể có một người nặng về óc phân tích tuyệt đối. Dù cho loại phong cách chính của chúng ta có thể tương đối mạnh nhưng chúng ta có thể nhận thấy những dấu hiệu hoặc thậm chí một số lượng lớn những đặc điểm phong cách của người khác trong chính thái độ của chúng ta. Giống như người thuận tay phải đang học cách dùng tay trái, mỗi người đều sử dụng những thái độ có liên quan đến phong cách của người khác. Trong một chừng mực nào đó, bạn và những người bạn gặp là những người của bốn phong cách. Có thể bạn sẽ hiểu từng phần trong chính bản thân mình qua sự mô tả của từng phong cách. Hãy nhớ rằng: Bạn không thể thay đổi phong cách của chính mình mà nó sẽ theo bạn suốt cả cuộc đời. Bạn sẽ thay đổi theo nhiều cách. Tuy nhiên, phong cách chính là một phần cơ bản hình thành nên con người bạn và sẽ tồn tại tương đối ổn định. Thật may mắn, chúng ta phải nhắc lại rằng không có phong cách nào ưu việt hơn những phong cách khác. Chúng đều là những vị trí tốt cho tất cả mọi người. http://tieulun.hopto.org Bạn là người đa phong cách, phong cách của bạn là một phần quan trọng quyết định bạn là ai – tuy nhiên, đó chỉ là một phần của bạn. Phẩm chất của bạn cũng có cả phần phong cách – nhưng đó không phải là tất cả. Bạn cũng tin rằng mình có tình yêu; bạn cam kết những giá trị và mục tiêu mà mình theo đuổi, những mối quan hệ nuôi dưỡng bạn, những thái độ đặc trưng làm nên con người bạn và còn nhiều hơn nữa. Rõ ràng việc hiểu phong cách của người khác không có nghĩa là chúng ta biết tất cả những gì về người đó. Đừng bao giờ quên rằng mỗi người mà bạn gặp thể hiện nhiều hơn những gì thuộc về phong cách của anh ấy/cô ấy. Bạn hoàn toàn khác biệt so với những người có cùng phong cách như bạn. Những người có một phong cách xác định giống nhau ở một số điểm quan trọng; tuy nhiên, sự giống nhau không phải là tất cả. Giống như những chiếc lá trên một cây sồi, những người có cùng phong cách luôn khác nhau trong sự giống nhau. Khi bạn bắt đầu nghĩ về từng cá nhân có cùng một phong cách thì hẳn bạn sẽ thấy sự khác nhau giữa họ là khá lớn. Thí dụ, hãy nghĩ về một số người thích thể hiện sự nổi tiếng như: Muhammad Ali, Carol Burnet, Bill Clinton, Bill Cosby, Lee Iacocca, Jesse Jackson, Bobby Knight, Liza Minelli, Oprah Winfrey. Tất cả các vị này đều có những đặc điểm chung về mặt thái độ. Tuy nhiên, sự khác nhau giữa họ nhiều đến nỗi chúng ta khó có thể tin được rằng họ được xếp trong cùng một phong cách. Một trong những thiếu sót lớn nhất của chúng ta khi xem xét các dạng phong cách con người chính là việc bỏ qua những điểm khác biệt giữa các cá nhân của cùng một phong cách. Đừng để cho mình rơi vào lối suy nghĩ đơn giản rằng: “Nếu bạn hiểu một người thì bạn có thể hiểu được tất cả về họ”. Sự chấp nhận tất cả các phong cách cho phép bạn sử dụng hình mẫu này phục vụ cho lợi ích của bạn chứ không phải chống lại bạn. Sự chấp nhận có nghĩa là thừa nhận giá trị của một phong cách chứ không phải chấp nhận những hạn chế của nó. Với tư duy chấp nhận, bạn có thể ca ngợi những giá trị cơ bản của một phong cách. Bạn có thể quan tâm công bằng tới điểm mạnh và điểm yếu. Với tư cách là người biết chấp nhận và quan tâm tới điểm bất lợi trong phong cách của người khác, bạn không nên bỏ qua hoặc dung túng thái độ, nhưng bạn cũng không nên thổi phồng nó quá mức. Đối lập với sự chấp nhận là tư tưởng phê phán. Nhà nhân chủng học Margaret Mead lưu ý rằng con người có xu hướng dịch chuyển nhanh http://tieulun.hopto.org chóng từ ý thức về tính đa dạng sang những định nghĩa về cấp trên hoặc cấp dưới. Sẽ rất khó nếu nghĩ về sự khác biệt giữa con người mà không nghĩ tới cụm từ tốt hơn hoặc xấu hơn. Nếu không thực sự khách quan, con người chỉ tập trung vào những tính cách ít được mong đợi nhất của người khác. Họ sẽ ấn tượng với những điểm xấu nhất chứ không phải là tốt đẹp nhất trong phong cách của người khác. Họ dựa vào sự khác biệt so với khung tham chiếu phong cách của chính mình để đánh giá rằng sự khác biệt này là sai lầm. Hậu quả là họ luôn thích chê bai, coi thường, nói xấu và giễu cợt phong cách của những người khác. Đó không phải là cách tốt để xây dựng nên một mối quan hệ. Tuy nhiên, bằng nỗ lực của mình, mỗi chúng ta có thể học cách để hiểu phong cách của người khác với thái độ chấp nhận và thậm chí là ngợi khen. Chúng ta có thể thấy cuộc sống sẽ nhàm chán như thế nào nếu mọi người đều có chung một phong cách. Rõ ràng tính đa dạng là hương vị của cuộc sống. Chúng ta có thể cảm thấy dễ chịu khi người khác thích làm những việc mà chúng ta không thích làm và cả những việc mà chúng ta không thực sự xuất sắc. Khi bạn chấp nhận những phong cách khác và ca ngợi những điểm mạnh của họ, bạn có thể xây dựng được mối quan hệ hiệu quả hơn với những người hoàn toàn khác biệt này. Vì vậy, khi đọc những mô tả về bốn loại phong cách sau, bạn hãy cố gắng tiếp cận từng phong cách với thái độ ngợi khen. Một tổ chức có hiệu quả là một tổ chức bao gồm tất cả mọi phong cách. Mỗi phong cách có những thế mạnh quan trọng nhưng lại thiếu những điểm mạnh của các phong cách khác. Các tổ chức hiệu quả đòi hỏi thế mạnh của cả bốn phong cách. Peter Drucker, nhà phân tích tổ chức viết rằng: “Nhiệm vụ quản lý hàng đầu đòi hỏi phải có ít nhất bốn kiểu người: người hay suy tư [người nặng về óc phân tích]; người ưa hoạt động [người thích lãnh đạo]; người quan tâm đến người khác [người ôn hòa], người của công chúng [người ưa thể hiện].” http://tieulun.hopto.org Những người nặng về óc phân tích Phong cách nằm bên trái phía trên cùng của bảng dành cho những người nặng về óc phân tích. Những người thuộc phần hình vuông này thường kiềm chế cảm xúc đáng kể và mức độ quyết đoán thấp (xem Hình 6-1). Những người nặng về óc phân tích thường là người cầu toàn nhất trong tất cả các phong cách. Họ muốn mọi việc liên quan tới mình phải tuyệt đối chính xác. Một số phong cách khác thì lại hành động quá vội vàng. Một nhà tư vấn nổi tiếng trong lĩnh vực quản lý khuyên rằng “hãy sẵn sàng, bắn và trúng đích”, tuy nhiên, những người nặng về óc phân tích lại sợ những lời khuyên như vậy. Trước cuộc cải biến chất lượng khá lâu, những người này luôn hô khẩu hiệu: “Hãy làm mọi việc chính xác để không phải làm lại”. Họ đặt ra những tiêu chuẩn khá cao và sẵn sàng làm những công việc tốn thời gian để đạt được hoặc vượt qua những tiêu chuẩn này. Những người nặng về óc phân tích là người đòi hỏi khắt khe sự chi tiết bởi họ tin rằng sự quan tâm đặc biệt tới mọi khía cạnh của dự án, dù nó quan trọng như thế nào đi nữa, sẽ đều dẫn tới kết quả cuối cùng. Những người nặng về óc phân tích dường như là người khắt khe nhất trong tất cả các phong cách. Do xu hướng cầu toàn nên họ thường rất khắt khe với bản thân họ và với những người khác. Những tiêu chuẩn quá chính xác của họ nhìn chung khiến họ trở nên tiết kiệm những lời khen và những lời cảm kích. Những người này nên cảnh giác với xu hướng này bởi nó có thể khiến bạn nản chí khi làm việc với những người thích chỉ trích nhưng lại tiết kiệm lời khen. Người nặng về óc phân tích được xem là người có tính hệ thống và tổ chức tốt. Về điểm mạnh, phong cách này có thể tạo ra quy trình có hiệu quả cao nhằm gặt hái những kết quả nổi bật và ổn định. Tuy nhiên, nhược điểm của phong cách này là khuynh hướng có trật tự của những người nặng về óc phân tích có thể chuyển hóa thành tính quan liêu trong các quy định thái quá và một tư duy sách vở. Phong cách này đòi hỏi có dữ liệu càng nhiều càng tốt. Khi bạn nhìn thấy một người nặng về óc phân tích đang chuyển dữ liệu này thành những thông tin hữu ích thì bạn sẽ hiểu sự thật nằm trong câu ngạn ngữ “tri thức là sức mạnh”. Khi đối mặt với rủi ro, những người nặng về óc phân tích có xu hướng trở nên thận trọng. Nhiều người trong số họ phải tính toán, nhưng một số người lại hành động miễn cưỡng bất chấp rủi ro. Như một thông lệ, họ luôn áp dụng http://tieulun.hopto.org phương châm “cẩn tắc vô ưu”. Đừng hy vọng những con người thận trọng này không quan tâm đến quá trình đưa ra quyết định. Họ muốn khẳng định chắc chắn mình đã đưa ra sự lựa chọn đúng đắn. Tuy nhiên, sự chắc chắn này là không thể. Những người nặng về óc phân tích thu lượm những thông tin khi có thể, thậm chí họ cảm thấy luôn luôn thiếu dữ liệu cho sự lựa chọn. Điều này khiến họ không được thoải mái khi đưa ra quyết định. Họ cố gắng cân nhắc những lựa chọn đầy khó khăn này. Do vậy, những người nặng về óc phân tích thường sử dụng quá nhiều thời gian cho việc đưa ra quyết định. Một số người thậm chí còn trở nên căng thẳng ngay cả khi gặp những quyết định nhỏ ví dụ như sẽ gọi món gì khi đi ăn ngoài hàng. Hình 6-1. Những phân tích chỉ ra mức độ phản ứng và mức độ quyết đoán thấp hơn mức trung bình Analytical: người nặng về óc phân tích Driver: người thích lãnh đạo Amiable: người ôn hoà Expressive: người thích thể hiện Người nặng về óc phân tích thích ở một mình hoặc chỉ có quan hệ với một vài người khác. Nếu có thể, họ luôn tìm cách thoái thác những cuộc hội họp http://tieulun.hopto.org lớn hoặc những buổi tiệc cocktail với người khác, họ thích ở nhà đọc sách hơn. Người thuộc phong cách này hiếm khi tin vào những thông tin vịt mà luôn tận dụng tối đa Internet. Nếu người nặng về óc phân tích có văn phòng riêng thì chúng ta luôn tìm thấy họ trong đó và cửa thì hầu như khóa chặt. Họ buộc phải vận động bằng cách đi lòng vòng. Trên thực tế, người thuộc phong cách này đặc biệt thích làm việc một mình hơn là làm việc với người khác. Mặc dù bản tính của họ là thích sự cô độc nhưng bạn hẳn phải ngạc nhiên về tính trung thành của họ trong những hoàn cảnh khó khăn. Mặc dù những người thuộc phong cách này không công khai thể hiện sự quan tâm tới người khác nhưng trong những thời khắc quyết định, họ thường cố gắng hiểu rằng tất cả nhân viên nên được đối xử công bằng. Cử chỉ của những người nặng về óc phân tích tỏ ra thiếu cường độ. Họ đi chậm hơn so với những người thuộc phần bên phải dòng kẻ. Họ có xu hướng ngả về phía sau ghế ngay cả khi đang trình bày quan điểm. Những người này không thể hiện nhiều điệu bộ và những cử chỉ của họ có xu hướng nhỏ hơn, kém linh hoạt hơn và kém mạnh mẽ hơn bình thường. Họ cũng không thể hiện nhiều sự giao tiếp bằng mắt hoặc diễn tả trên khuôn mặt. Nếu có văn phòng riêng, có thể họ thích những đồ trang trí mang tính thực tế. Người nặng về óc phân tích là người trầm nhất trong tất cả các phong cách. Dường như họ ít nói hơn những người thuộc phong cách khác trừ khi họ nghiên cứu chi tiết về một chủ đề. Khi những người thuộc phong cách này nói, âm lượng của họ nhỏ, tốc độ nói chậm và có rất ít sự thay đổi trong giọng nói. Họ muốn suy nghĩ thấu đáo trước khi nói. Họ tiếp tục suy nghĩ trong khi đang nói, lướt qua trí óc để tìm từ hoặc cụm từ phù hợp nhằm diễn đạt chính xác nội dung. Điều này dẫn tới những do dự thường xuyên có thể làm người khác bực mình. Và bởi vì họ luôn nghĩ tới những gì cần nói tiếp theo trong khi vẫn đang nói chuyện nên họ có khuynh hướng dừng lại ở giữa câu và bắt đầu một ý tưởng mới vừa nảy sinh trong đầu – điều này thường gây cho người nghe cảm giác lộn xộn. Đây là lý do tại sao những người thuộc phong cách này thích dùng ngôn ngữ viết hơn đối thoại. Nội dung cuộc nói chuyện của những người nặng về óc phân tích có một số điểm khác biệt. Khi nói chuyện, họ thường tập trung vào công việc nhiều hơn là sự quan tâm tới con người. Họ tiếp cận vấn đề một cách logic, thậm chí trong những cuộc đàm thoại thường ngày, họ cũng trình bày theo luận điểm: “Trong luận điểm đầu tiên…”, “thứ hai…” v.v… Những người nặng về óc phân tích luôn tuân thủ sự chính xác và hy vọng điều đó của người khác. http://tieulun.hopto.org Họ muốn người khác cung cấp cho mình những chi tiết cụ thể. Khi giải thích vấn đề, thông thường họ đưa ra nhiều chi tiết hơn mức những người thuộc phong cách khác mong muốn. Những người thuộc phong cách này có xu hướng thích phân tích một vấn đề và xem xét tính phức tạp liên quan hơn là đưa ra những đề xuất giải quyết vấn đề có tính quyết đoán. Harry Truman, một trong những vị Tổng thống Mỹ quyết đoán, thường nói rằng ông muốn là một nhà kinh tế “one- armed”; ông đã quá mệt mỏi với những cố vấn luôn khuyên rằng “một mặt thì thế này; những mặt khác lại thế kia”. Truman là người thuộc phần phong cách của dòng kẻ bên phải đã nói thẳng ra rằng sau cuộc hội thảo với những người nặng về óc phân tích – những người thích trình bày các chi tiết cụ thể của một vấn đề sẽ chẳng bao giờ có một đề xuất dứt khoát nào. Những người nặng về óc phân tích có xu hướng đặt câu hỏi hoặc diễn giải ý kiến gián tiếp. Câu bình luận “có thể chúng ta nên xem xét vấn đề nào đó” có thể đồng nghĩa với “tôi nghĩ chúng ta nên làm nó”. Đôi khi những người này đặt câu hỏi nhưng thực sự đây là một câu trả lời “Bạn có nghĩ thật sáng suốt để…” có thể có nghĩa là “tôi muốn bạn thực hiện hành động này”. Những người nặng về óc phân tích không để lộ suy nghĩ ra bên ngoài. Họ có thể cảm nhận sâu sắc về một vấn đề giống như những người khác nhưng có thể họ sẽ nói về thực tế chứ không phải là những cảm nhận về vấn đề đó. Họ thường trí óc hóa những cảm nhận của chính họ và của cả những người khác. Mọi người thường cảm thấy khó “đọc” được suy nghĩ của người nặng về óc phân tích bởi họ thể hiện quá ít cảm xúc của mình. Đôi lúc chính họ cũng không đồng cảm với cảm xúc của mình. Đầu óc của họ lớn tiếng hét rằng họ không thể nghe những gì lòng họ đang nói. Người nặng về óc phân tích luôn cố gắng tránh những xúc động dễ dẫn đến xung đột. Khi những người khác mất tự chủ về mặt cảm xúc thì người nặng về óc phân tích lại dấu chúng trong đầu và trở nên lãnh cảm. Những người thuộc phong cách này luôn cho rằng một phương pháp hợp lý sẽ làm dịu đi những tình huống căng thẳng. Nó thường để lại những kết quả đối lập. Đặc biệt trong cuộc xung đột, những người thích thể hiện thậm chí còn trở nên bối rối khi những người nặng về óc phân tích cố gắng yêu cầu họ nói năng nhỏ nhẹ và có lý. Khi người nặng về óc phân tích tránh xung đột thì những vấn đề quan trọng bị gói lại, còn nhiều vấn đề bị phó mặc và có thể bỏ lỡ nhiều cơ hội quan trọng. Khi xét tới vấn đề quản lý thời gian, người nặng về óc phân tích trở nên http://tieulun.hopto.org phức tạp kỳ lạ. Họ luôn đúng giờ trong các cuộc họp nhưng lại chậm chạp trong việc hoàn thành công việc đúng hẹn. Đó là lý do dễ hiểu vì sao những người thuộc phong cách này có xu hướng trễ thời hạn cuối cùng. Chính yêu cầu một phẩm chất cầu toàn của người nặng về óc phân tích đã khiến họ đặt ra những tiêu chuẩn quá cao. Đồng thời họ làm mọi việc chậm hơn và cẩn thận hơn những người khác. Họ kiểm tra nhiều sự lựa chọn cùng một lúc, nghiên cứu từng sự lựa chọn với thái độ khắt khe. Khi công việc này hoàn tất, họ thường phải mất khá nhiều thời gian để đi đến quyết định. Mọi nhịp độ của người nặng về óc phân tích đều chậm hơn những người có phong cách quyết đoán hơn. Không có ai được xếp loại hoàn toàn vào một phong cách. Phần đông những người nặng về óc phân tích có phần lớn các điểm như miêu tả ở trên nhưng không phải tất cả họ đều như vậy. Vì vậy, khi làm việc với một người nặng về óc phân tích, bạn hãy lưu ý tới những đặc trưng của phong cách này, đồng thời cũng tìm kiếm những thái độ có thể không theo qui luật. Giống như những phong cách khác, có sự thêm vào và bớt đi trong cách thức làm việc của những người nặng về óc phân tích. Khi chúng ta thể hiện không tốt phong cách này thì nó sẽ không phải là một cách làm việc hiệu quả. Tuy nhiên, nếu chúng ta sử dụng tốt phong cách của mình thì con đường dẫn tới thành công sẽ rộng mở. Do 25% dân số là những người nặng về óc phân tích nên có thể bạn sẽ phải tiếp xúc với họ trong cuộc sống hàng ngày. Trong Phần II và 4 phần phụ lục của cuốn sách, chúng tôi sẽ trình bày cách làm thế nào để cải thiện các mối quan hệ trong công việc ăn ý hơn với những con người trầm lặng và chăm chỉ này. http://tieulun.hopto.org Những người ôn hòa Một phong cách của những người thường làm việc với bạn là phong cách ôn hòa. Phong cách này được thể hiện ở phần hình vuông bên dưới góc trái (xem Hình 6-2). Những người ôn hòa thường tỏ ra ít quyết đoán hơn và dễ cảm hơn so với những người trung bình. Khi nhìn vào Hình 6-2, bạn sẽ thấy người ôn hòa và người nặng về óc phân tích có cùng mức độ quyết đoán. Bởi vậy, trong phần này, bạn sẽ nhận thấy nhiều điểm giống nhau lớn giữa hai kiểu người này. Sự khác nhau giữa hai nhóm người thuộc hài kiểu phong cách nằm bên trái dòng kẻ chính là mức độ dễ cảm. Người ôn hòa thể hiện nhiều cảm xúc hơn những người nặng về óc phân tích và điểm khác biệt này có liên quan tới số lượng các đặc điểm khác nhau về thái độ giữa hai phong cách. Hình 6-2. Người ôn hoà thể hiện cảm xúc nhiều hơn và ít quyết đoán hơn Những người ôn hòa có khả năng làm việc theo nhóm cao hơn hẳn các nhóm phong cách khác. Thông thường họ thích làm việc với những người khác, đặc biệt trong những nhóm nhỏ hoặc chỉ có hai người. Họ không tìm kiếm sự nổi tiếng và hiếm khi để cho cái tôi của mình mâu thuẫn với người khác. Không giống như những người thuộc phong cách quyết đoán, những http://tieulun.hopto.org người ôn hòa dường như không mặn mà lắm với việc tìm kiếm quyền lực cho chính mình. Họ có thể rất khéo léo trong việc khuyến khích người khác mạnh dạn trình bày và mở mang ý tưởng và họ cũng có năng lực tốt trong việc nhận ra giá trị cống hiến của người khác. Do tư tưởng mở rộng đối với ý kiến của người khác, đôi khi người ôn hòa là cứu cánh cho những ý tưởng đáng giá của một người trong khi các thành viên khác trong nhóm tỏ ra coi nhẹ. Những người thuộc phong cách này cũng có năng lực tuyệt vời trong việc biến những ý kiến trái ngược thành một luận điểm thống nhất được tất cả các bên ủng hộ. Sự hào phóng về mặt thời gian của những người ôn hòa làm tăng tính hiệu quả của họ khi làm việc theo nhóm. Nếu người đồng nghiệp muốn xin lời khuyên hay sự giúp đỡ thì người ôn hòa sẵn sàng ngừng công việc của họ đang làm dở để giúp đỡ. Họ thường tình nguyện cống hiến thầm lặng cho nhóm, đứng ngoài các hoạt động gây sự chú ý của công luận. Do sự cống hiến thầm lặng ấy nên họ là những người anh hùng vô danh. Mặc dù thông thường tính vị tha này rất hữu ích nhưng nếu người ôn hòa sử dụng nó thái quá thì trong một chừng mực nào đó sẽ khiến họ không thể thực hiện được lời hứa của mình đúng hẹn. Lòng thiện chí thầm lặng của những người ôn hòa chính là vốn quý khi làm việc với người khác. Cả hai phong cách thuộc phần phía dưới dòng kẻ là người ôn hòa và người thích thể hiện đều rất quan tâm tới người khác. Tuy vậy, những người thích thể hiện lại thực hiện điều này ầm ĩ hơn. Người ôn hòa áp dụng phương pháp yên lặng hơn. Với thái độ thoải mái, dễ gần, dường như những người ôn hòa xây dựng các mối quan hệ dễ dàng hơn và họ quan tâm đến người khác nhiều hơn những người thuộc phong cách khác. Những người thuộc phong cách này làm giàu sự thiện chí của mình bằng sự cảm thông. Nhìn chung, họ thích nghe nỗi lòng của người khác hơn là kể lể nỗi lòng của chính bản thân họ. Đặc biệt, những người ôn hòa rất nhạy cảm với cảm xúc của người khác. Khi lòng trắc ẩn xuất hiện, họ sẽ biểu lộ qua nét mặt, qua ánh mắt và qua cả lời nói của họ. Do vậy mọi người đều mong muốn dốc bầu tâm sự với những người thuộc phong cách này. Người ôn hòa thường thể hiện khả năng tốt nhất của mình trong những tình huống đã được vạch sẵn ổn định, rõ ràng. Những người thuộc phong cách này không mặn mà lắm so với những người thuộc phong cách khác trong việc tự đặt ra và lập kế hoạch cho các mục tiêu. Họ thường mong muốn tổ chức xác định vai trò đặt ra mục tiêu cho họ nếu những yêu cầu không quá vô lý. Khi http://tieulun.hopto.org đã xác định được vai trò và được hướng dẫn, họ sẽ từng bước làm việc đầy tinh thần trách nhiệm. Thông thường, những người thuộc phong cách ôn hòa là những nhân viên chăm chỉ và cống hiến tận tụy. Do tính khiêm tốn, giản dị và thân thiện của họ nên người khác có thể không nhận ra khối lượng công việc họ đã làm. Tuy nhiên, một số người ôn hòa lại quá lạm dụng tính thân thiện của mình và bị mong muốn xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người làm lạc hướng công việc. Nếu chúng ta coi tất cả mọi công việc bao gồm khía cạnh về nhiệm vụ và khía cạnh con người thì những người thích lãnh đạo và người nặng về óc phân tích có khuynh hướng quá tập trung vào nhiệm vụ, trong khi những người ôn hoà và người thích thể hiện có thể dư thừa về mặt thời gian và cảm xúc trong mối quan hệ với người khác. Một số người có khả năng tốt hơn trong việc tạo ta các sản phẩm, các tổ chức v.v… trong khi những người khác lại có khả năng tốt hơn trong việc duy trì chúng. Người ôn hòa tỏa sáng với vai trò là người giữ gìn. Họ trân trọng những gì đã được tạo ra và cảm thấy hài lòng với công việc gìn giữ chúng. Và những người ôn hòa cũng cảm thấy thoải mái hơn những người khác trong việc thực hiện những lịch trình quen thuộc và làm theo những quy trình mà người khác lập nên. Giống như người nặng về óc phân tích, người ôn hòa có xu hướng hay do dự và luôn cẩn thận trong việc đưa ra quyết định, luôn tìm kiếm sự đảm bảo cho mức rủi ro thấp nhất. Họ thường xuyên làm việc với những người luôn bị những quyết định khác tác động trước khi đưa ra kết luận cuối cùng. Những người ôn hòa thường trì hoãn trong việc đưa ra quyết định, đặc biệt khi rủi ro xuất hiện hoặc khi có ý kiến tranh luận và mọi người dường như chưa biết rõ kết quả. Tuy nhiên, những người ôn hòa có thể trì hoãn trong việc đưa ra quyết định chỉ đơn giản bởi vì họ thấy không thoải mái để đưa ra sự lựa chọn dứt khoát. Người ôn hòa là người cẩn thận, chu đáo nhưng lại không nhiệt tình trong việc đọc lời nhắn và thông báo, thay vào đó họ thích nghe trực tiếp từ người khác. Vì vậy, khi có điều kiện, những người ôn hòa sẽ nói chuyện trực tiếp hoặc đàm thoại qua điện thoại. Nhiều người trong số họ thích tham gia vào các thông tin “vỉa hè”. Những người ôn hòa thường tỏ ra kiên nhẫn với những người khác và với các tổ chức. Họ có thể phàn nàn về một tình huống khó khăn nhưng họ vẫn muốn thực hiện nó. Mặc dù vậy, họ làm có chừng mực. Nếu bạn tiếp tục đối http://tieulun.hopto.org xử với những người này theo cách họ không thích thì họ sẽ trở nên giận dữ và sẽ không dễ tha thứ và không dễ quên. Cử chỉ của người ôn hòa không được thoải mái. Những người thuộc phong cách này bước đi chậm hơn những người thuộc phong cách quyết đoán và họ ít sử dụng điệu bộ hơn. Họ thường ngả người về phía sau ghế ngay cả khi họ đang đưa ra yêu cầu hoặc trình bày quan điểm. Những người ôn hòa lệ thuộc vào cử chỉ khi giao tiếp và cử động của họ có xu hướng không dứt khoát nhưng duyên dáng, mặc dù không gây được ấn tượng. Họ rất thoải mái khi nhìn vào ánh mắt của người khác và thể hiện bằng nét mặt. Trong các cuộc đàm thoại, những người ôn hòa sử dụng ít thời lượng hơn những người thuộc phong cách quyết đoán. Họ thường đưa ra ý kiến chậm hơn những người thích lãnh đạo và ưa thể hiện. Vì vậy, khi một vấn đề được thảo luận trong cuộc họp, những ý tưởng của người ôn hòa có xu hướng đến chậm hoặc không hề xuất hiện. Giọng nói của người ôn hòa ấm áp và âm lượng nhỏ. Họ cũng nói chậm hơn những người thuộc phong cách bên phải dòng kẻ. Cách ăn mặc của họ có thể được coi là phù hợp và trong những hoàn cảnh cho phép, họ thường ăn mặc giản dị. (Dĩ nhiên, mọi người thuộc bất kỳ phong cách nào cũng đều bị ảnh hưởng bởi văn hóa “ăn mặc vì sự thành công” hoặc cũng có thể mặc những bộ quần áo do người khác chọn giúp). Những cuộc đàm thoại của người ôn hòa thường quan tâm tới con người nhiều hơn là tới công việc. Họ rất thích thú với những câu chuyện phiếm. Họ bàn tới con người và cảm nhận nhiều hơn những người thuộc phong cách phía trên dòng kẻ. Họ thích hỏi bạn những câu hỏi như “Chuyến đi tuần trước của bạn thế nào?”, hoặc “Con trai bạn làm bài thi như thế nào?”. Họ sẽ còn tập trung vào con người và cảm nhận cho đến khi cuộc thảo luận chuyển sang chủ đề công việc. Nếu có cũng chỉ có rất ít người thuộc phong cách này bàn về chủ đề công việc. Ví dụ, họ băn khoăn về vấn đề mọi người trong phòng làm việc của mình cảm thấy như thế nào về thủ tục mới đang được thảo luận. Sự quan tâm kiên định đến vấn đề con người trong công việc có thể làm phấn chấn tinh thần và làm cho tiến trình đổi mới ít bị gián đoạn hơn rất nhiều mà không xét đến tầm ảnh hưởng của người ôn hòa. Nhiều người nghĩ rằng người ôn hòa là người thích thổ lộ. Sự biểu cảm trên khuôn mặt của họ dường như rất cởi mở. Trong cuộc đàm thoại, những người ôn hòa thường hé lộ những thông tin về bản thân khiến cho những người đối thoại cảm thấy hiểu họ nhiều hơn những người khác. Tuy nhiên, thông thường những người ôn hòa tỏ ra thận trọng đáng ngạc nhiên. Họ http://tieulun.hopto.org không chia sẻ những suy nghĩ và cảm nhận quan trọng đối với họ. Họ thường kiềm chế sự tức giận và những lời chỉ trích đối với người khác. Người ôn hòa dường như có vẻ ngoài bình tĩnh nhưng bên trong lại nổi cơn thịnh nộ. Khi những người ôn hòa đưa ra yêu cầu hoặc trình bày ý kiến, họ có xu hướng trình bày theo cách gián tiếp. Họ thường trình bày quan điểm của mình bằng cách đặt ra một câu hỏi. Thay vì đưa ra tuyên bố “Chúng ta hãy tiến lên cùng chiến dịch X”, họ lại đặt ra câu hỏi “Các bạn có nghĩ rằng chúng ta nên đi theo chiến dịch X không?”. Hoặc những người ôn hòa trích dẫn ý kiến của những người có cùng quan điểm: “Nhiều người đang cho rằng chiến dịch X là con đường nên đi”. Xu hướng quan tâm đến công việc của những người ôn hòa có thể trở nên rõ rệt, khiến người khác phàn nàn rằng: “Tôi không hiểu Peter bắt đầu từ đâu. Tôi mong anh ấy có quan điểm rõ ràng về mọi thứ”. Khi con người làm việc cùng nhau tất sẽ dẫn tới mâu thuẫn. Mặc dù phần lớn những mâu thuẫn này có tác dụng tiêu cực những vẫn có một số mâu thuẫn hữu ích. Do những người ôn hòa luôn quí trọng những mối quan hệ hòa thuận nên họ là những người gìn giữ hòa bình và thường đứng ra dàn hòa những xung đột. Những cố gắng trong các cuộc dàn xếp này thường giúp duy trì các mối quan hệ. Mặc dù vậy, đôi khi họ quá nhiệt tình và cố gắng dàn xếp mọi việc quá ổn thỏa trong khi những vấn đề khó khăn ấy cần phải được xem xét và tháo gỡ. Những người ôn hòa đôi khi miễn cưỡng trình bày ý kiến của mình nhưng lại lo sợ điều đó sẽ làm cho người khác phật lòng. Khi ý tưởng biến thành hành động, không giống như những người khác, người ôn hòa thường từ chối đưa ra quan điểm của mình. Họ có thể do dự trong khi tranh luận một vấn đề mặc dù họ nghĩ quan điểm của mình đúng và vì thế họ phó mặc những vấn đề quan trọng cho may rủi. Họ không thích sự xích míc đến nỗi mà họ luôn nói những điều người khác muốn nghe hơn là nói ra những điều họ thực sự tin tưởng. Những người ôn hòa nào không vượt qua sự dè dặt để trình bày quan điểm thì họ dễ đánh mất lòng tin của những người khác vốn đang nghi ngờ rằng họ có nên đặt lòng tin vào người ôn hòa khi cần hay không. Một bất lợi khác đối với mong muốn duy trì những mối quan hệ vui vẻ của những người ôn hòa chính là việc không sẵn sàng đương đầu với những khó khăn trong việc thực hiện của người khác. Những người ôn hòa có xu hướng tránh đưa ra những nhận xét chính xác. Tuy nhiên, họ có thể khắt khe hơn họ cố giả vờ như vậy. Họ có thể đưa cho người thứ ba lời nhận xét rằng mọi việc có thể http://tieulun.hopto.org suôn sẻ hơn nếu lời phê bình này trực tiếp đến tai của một người. Nếu là giám đốc, người ôn hòa có thể chậm trễ dẫn đến sai lầm trong việc giải quyết việc thực hiện không đầy đủ của nhân viên. Những người thuộc phong cách này thường miễn cưỡng khi sử dụng quyền lực và khi cuối cùng họ áp dụng nó, có thể họ sử dụng một cách không nhất quán một số người ôn hòa có thể vượt qua xu hướng những ý kiến thực sự của mình. Tuy nhiên, họ luôn gìn giữ sự quan tâm đối với người khác và mong muốn không làm tổn hại các mối quan hệ. Sự tinh tế của họ đảm bảo cho họ có thể nói ra những điều nhạy cảm mà vẫn giúp cho người khác giữ được cái “tôi”. Khả năng ngoại giao và tài chọn thời điểm của những người ôn hòa có thể thuyết phục được những người có cùng ý kiến trong khi những người khác lại diễn đạt thẳng thừng. Khi chúng tôi đưa ra sự mô tả chung của một loại phong cách, chúng tôi mong muốn đề cập xu hướng rộng. Một số ít người ôn hòa có đầy đủ những đặc tính chúng tôi miêu tả. Những người thuộc phong cách khác cũng có một số đặc điểm của người ôn hòa. Đây cũng là một thực tế đối với những người nặng về óc phân tích với mức độ quyết đoán thấp hơn. Những người thích thể hiện cũng có một số đặc trưng trùng với người ôn hòa bởi những người thuộc hai phong cách này đều quyết đoán hơn so với một nửa dân số. Mặc dù một người ôn hòa có thể không có tất cả những đặc trưng được miêu tả trong phần này và mặc dù những người thuộc các nhóm phong cách khác có thể có một số đặc điểm của người ôn hòa nhưng về cơ bản, phần này đã tạo ra sự khác biệt giữa người ôn hòa và người thuộc phong cách khác. Bởi 25% dân số là người ôn hòa nên bạn sẽ có nhiều thời gian tiếp xúc với họ. Cũng giống như các phong cách khác; phong cách ôn hòa có những điểm mạnh và điểm yếu và cũng giống như những người thuộc các phong cách khác, người ôn hòa nếu phát huy hiệu quả phong cách của mình thì con đường dẫn tới thành công đều rộng mở đối với họ. http://tieulun.hopto.org Những người thích thể hiện Tại nơi làm việc, bạn cũng sẽ bắt gặp những người thích thể hiện. Những người thuộc phong cách này được đặt ở phần hình vuông bên phải phía dưới cùng của bảng biến thiên (xem Hình 6-3). Họ là những người có tính quyết đoán cao và thể hiện rất nhiều cảm xúc. Chúng tôi đã đề cập rằng nhiều người ôn hòa và người thích thể hiện có một số điểm chung bởi họ thể hiện tính dễ cảm động lớn hơn những người khác. Ở phần cuối của chương này, bạn sẽ tìm thấy những điểm giống nhau giữa người thích thể hiện và người thích lãnh đạo bởi họ có tính quyết đoán cao. Tuy nhiên, vẫn có một số lượng lớn những điểm khác biệt của người thích thể hiện so với các nhóm khác. Hình 6-3. Người thích thể hiện thể hiện tính quyết đoán nhiều hơn và thể hiện cảm xúc nhiều hơn Đây là điểm nổi bật nhất của từng phong cách: Những người thích thể hiện có xu hướng gây ấn tượng. Họ thích những màu sắc rực rỡ, những lời nhận xét thẳng thắn, ánh mắt nhìn bạo dạn. Họ luôn thích nổi tiếng trước đám đông và tự nhiên họ có xu hướng tiến ra “trung tâm sân khấu”. Những con người can đảm này luôn chứa đựng một nguồn năng lượng lớn, http://tieulun.hopto.org dường như bằng số lượng của hai người bất kỳ cộng lại. Sức sống, sức mạnh của người thích thể hiện được biểu hiện trong việc họ làm. Đôi lúc, nguồn năng lượng dồi dào của người thích thể hiện kết hợp với tính quyết đoán cao dường như có thể tạo cho họ sức mạnh vô song. Đôi khi, một người thuộc phong cách này có thể tạm thời nhụt chí, nhưng điều đó thường xảy ra khi không có sự động viên, khuyến khích của người khác. Do những khoảnh khắc thụ động này xảy ra khi không có ai bên cạnh song những người thích thể hiện dường như chứa đựng một nguồn năng lượng không mệt mỏi. Có lẽ do có quá nhiều năng lượng nên những người thích thể hiện luôn muốn trở thành người năng động và bận rộn. Họ không muốn ở một vị trí quá lâu và họ thích ở những nơi có nhiều hoạt động. Vì thế, bạn thường nhìn thấy họ đi nhanh hoặc nhảy vào trong ô tô. Họ ghét bị cầm chân bên một chiếc bàn cả ngày. Tôi gọi điện đến cho một người thuộc phong cách thích thể hiện và cô thư ký nói với tôi: “Hiện nay, ông chủ không có trong phòng”. Tôi mỉm cười. Ông ấy luôn luôn không có mặt trong phòng. Khi phải ngồi lâu trong một cuộc họp, một người thích thể hiện tỏ ra đứng ngồi không yên. Cô liên tục xoay người quanh chiếc ghế. Cô luôn xoay chân, động đậy bàn tay và cánh tay, nghịch chiếc kẹp giấy hoặc bút chì, hoặc gõ tay xuống bàn. Khi cảm thấy cuộc họp tẻ nhạt, cô ngừng nghe và tham gia vào cuộc nói chuyện ngoài lề và hoàn toàn thoải mái. Những người thích thể hiện là người dễ chịu nhất trong tất cả các phong cách. Đối lập với người ôn hòa thường tỏ ra thân thiện lặng lẽ, những người thích thể hiện lại áp dụng phương pháp mạnh mẽ và lành mạnh trong quan hệ với người khác. Bản thân những người này rất năng động. Mặc dù đôi khi có sự dè dặt trong thâm tâm nhưng những người thích thể hiện dường như dễ dàng tiếp xúc với người lạ. Do vậy, một người thuộc phong cách thoải mái này có nhiều người quen biết hơn những người thuộc phong cách khác. Khi những người thích thể hiện đứng trước sự lựa chọn làm việc một mình hay làm việc với người khác, họ thường quyết định làm theo sự lựa chọn thứ hai. Họ mời những người bạn ăn trưa, chơi tennis sau ngày làm việc hay đạp xe vào dịp cuối tuần. Khi du lịch bên ngoài thành phố, họ thường cố gắng tìm lại những người quen biết ở những nơi họ đi qua. Những người thuộc phong cách thích giao tiếp này sử dụng một lượng lớn thời gian để nói chuyện điện thoại với nhiều người khác. Họ thường tận dụng triệt để những thông tin vỉa hè. Giống như bạn hình dung, những người thuộc phong cách này yêu thích những công việc đòi hỏi phải tiếp xúc nhiều. Những người làm việc theo một http://tieulun.hopto.org hệ thống này có một số lượng lớn các mối quan hệ đảm bảo cho hoàn thành các mục tiêu đề ra. Những người thích thể hiện là người hay mơ mộng. Các quan điểm của họ thường thẳng thắn và giàu trí tưởng tượng. Họ lôi người khác ra khỏi sự vô vị và thực tế. Họ thích các “phiên họp màu xanh da trời” bởi đây là nơi trí tưởng tượng của họ được mặc sức bay bổng mà không phải quan tâm tới những giới hạn thực tế. Mỗi tổ chức đều cần những người nghĩ ra các dự án và nghĩ ra một tương lai lớn hơn, tốt đẹp hơn và tươi sáng hơn cho chính văn phòng hoặc tình cảnh của mình. Những người thích thể hiện giúp người đồng nghiệp của mình loại bỏ những phương pháp kém sáng tạo trong công việc. Nhiều người cho rằng để dựng lên một lâu đài thì cần phải xây dựng một nền móng cho nó. Đó là nơi nhiều người thích thể hiện ở vào thế yếu. Họ từ chối chấp nhận sự thực mặc dù nó có thể giúp họ đạt được ước mơ của mình. Kiểu người này thích những điều có tính chất chung chung hơn là những chi tiết thực tế. Họ yêu rừng hơn yêu cây và luôn nhờ người khác làm phần chi tiết, cụ thể. Khi bạn và những người khác phải vật lộn với những chi tiết cụ thể để xây dựng nền móng cho tòa lâu đài mà những người thích thể hiện cảm thấy hứng thú thì bạn có thể thấy rằng họ không cùng chí hướng với bạn. Dường như họ thường mơ về những tòa lâu đài khác hơn là giúp bạn hoàn thành công việc. Những người thích thể hiện là những người khá bốc đồng. Họ có xu hướng làm trước nghĩ sau. Những người này sử dụng trí tưởng tượng đặc biệt nhằm miêu tả khía cạnh này như sau: “Đầu tiên tôi lặn xuống hồ, sau đó tôi mới nhìn xem hồ có nước hay không”. Do xu hướng tính cách này mà những người thích thể hiện luôn phải tự mình giải quyết mọi việc chứ không chia sẻ rắc rối do chính họ gây ra. Sau khi quan sát một người bạn thích thể hiện đang cố gắng thoát khỏi cuộc khủng hoảng, một người nặng về óc phân tích đã tế nhị đặt ra câu hỏi là tại sao cô ấy không lập kế hoạch trước để tránh chuyện phiền nhiễu không cần thiết này. Người ưa thể hiện đã trả lời rằng “Rốt cuộc thì cách của tôi tiết kiệm thời gian hơn. Những người nặng về óc phân tích như các bạn thậm chí lập cả kế hoạch cho những điều không bao giờ xảy ra. Lập kế hoạch như vậy là một điều trở ngại. Bên cạnh đó, tôi thích tính ngẫu hứng. Điều đó tốt hơn nhiều so với kiểu lập kế hoạch như thế này.” Chính tính bốc đồng này của người thích thể hiện đã tạo ra những rắc rối cho chính họ và cho những đồng nghiệp tại nơi làm việc. Họ thích làm việc theo cơ hội chứ không phải dựa vào kế hoạch. Rất ít người trong số họ có thể http://tieulun.hopto.org kiểm soát về mặt thời gian. Điều này khiến mọi người ít quan tâm đến thời gian tính theo đồng hồ và thời gian tính theo lịch hơn những người thuộc phong cách khác. Họ thường đến muộn hoặc bỏ họp và họ thường hoàn thành công việc rồi mới lập kế hoạch. Một số người không có thói quen hoàn thành công việc đúng thời hạn, một số người lại luôn trong tình trạng “nước đến chân mới nhảy”. Nhiều người cảm thấy không hài lòng với phương pháp quá tự do và dễ dãi về mặt thời gian của những người thích thể hiện này. Cảm xúc của chính những người thích thể hiện có tác động mạnh lên họ. Họ là những người khó kiềm chế về mặt cảm xúc hơn những người thuộc phong cách khác. Khi cảm xúc dâng cao, họ trở nên hứng khởi. Khi cảm xúc tụt xuống họ lại có cảm giác như đang ở nhà tù. Nhiều người thường thấy khó khăn trong việc giải quyết những thái cực cảm xúc này. Tuy nhiên, với đặc điểm này, đôi khi sự hăng hái của những người thích thể hiện có tính chất lan truyền. Mặc dù nhiều người thuộc phong cách khác có thể đóng vai trò thúc đẩy, nhưng những người thích thể hiện tỏ ra hiệu quả hơn trong việc giúp người khác lấy lại cảm xúc. Những người thích thể hiện là những người thích đùa và vui tính. Họ thường tìm cách sáng tạo ra những trò giải trí trong một ngày có nhiều người tụ tập. Những người này luôn thích sự vui vẻ và cũng mong muốn làm cho người khác vui vẻ. Họ thích kể chuyện hài, mô tả những việc hài hước, nghĩ ra các trò đùa và cười thoải mái. Một người nổi tiếng về tổ chức các bữa tiệc lớn cho biết bí quyết của một cuộc họp sinh động là phải đảm bảo có nhiều người thích thể hiện trong đó. Những người thích thể hiện luôn tìm cách làm cho công việc của mình thú vị hơn – thậm chí có thể vui vẻ hơn. Họ luôn muốn gợi ý các cuộc gặp mặt ở quán cà phê chứ không phải ở trong văn phòng. Họ có thể làm không khí thêm vui vẻ trong vài phút trước khi đi vào chủ đề chính. Những người thuộc phong cách này thường tìm những điểm hài hước trong một cuộc hội thảo căng thẳng. Một vị giám đốc điều hành mà chúng tôi biết đã đưa cho mỗi nhân viên mới của mình một chiếc đồng hồ đeo tay có hình chú chuột Mickey. Ông cho biết: “Nếu công việc không còn niềm vui thì hãy bàn giao lại chiếc đồng hồ và tìm một công việc khác mà bạn thích”. Vị giám đốc tài năng này giả định rằng nếu bạn có niềm vui trong công việc thì điều đó không chỉ tốt hơn cho bạn mà bạn cũng sẽ làm việc hiệu quả hơn. Khi người thích thể hiện nói thì cả cơ thể của họ phụ họa theo. Giống như những người ôn hòa, họ sử dụng cử chỉ khá linh hoạt, tuy nhiên, họ sử dụng http://tieulun.hopto.org nhiều hơn so với người ôn hòa và động tác cũng nhiều hơn và mạnh mẽ hơn. Họ sử dụng nét mặt nhiều nhất trong số những người thuộc bốn phong cách. Một đặc điểm nổi bật của những người thích thể hiện là họ có khả năng điều chỉnh cao độ và âm sắc của giọng nói cho phù hợp với điều họ đang diễn tả. Chính sự biến âm đều đặn như vậy có thể có thể thu hút sự chú ý của người khác. Với sự trợ giúp đắc lực của cử chỉ trong việc truyền tải thông điệp lên những người thích thể hiện có tài khiến cho luận điểm của mình được một cá nhân, một tổ chức hay một số lượng khán giả lớn hiểu thấu đáo. Những người thích thể hiện có khả năng ăn nói quyết đoán. Họ ủng hộ chứ không phải thẩm vấn. Họ thích nói hơn nghe. Họ có xu hướng ngắt lời người khác và độc thoại trong cuộc trò chuyện. Mặc dù những người thuộc phong cách này có thể ý thức được những gì mình nói và thoải mái trong cách trò chuyện nhưng đôi khi họ khiến cho người đối thoại nhàm chán do cuộc đối thoại một chiều. Một điểm quan trọng khác của người thích thể hiện là họ có giọng to. Trong một cửa hàng, bạn dễ dàng nghe thấy tiếng của người thích thể hiện cách bạn bốn bàn nhưng lại khó nghe những người thuộc phần bên trái dòng kẻ ngồi đối diện với bạn. Những người thích thể hiện có khả năng ăn nói lưu loát nhất. Từ ngữ của họ tuôn ra dễ dàng. Dường như họ có vốn từ vựng phong phú và dễ dàng sử dụng vốn từ này. Những người thuộc phong cách này có xu hướng nói rất nhanh. Chỉ có một số ít người thích lãnh đạo có khả năng theo kịp nhịp độ nói này. Khi nói, những người thích thể hiện thường “nói ngay ý nghĩ”. Như một người bạn thuộc phong cách thích thể hiện thổ lộ: “Tôi nói để biết xem mình đang nghĩ gì”. Nói chuyện ngoài lề là xu hướng phổ biến của những người thuộc phong cách này. Khi một người thích thể hiện đối thoại, họ có thể thay đổi từ chủ đề này sang chủ đề khác không liên quan tới nhau. Kể chuyện là một phần không thể thiếu được trong cách nói chuyện của người thích thể hiện. Họ khiến cho không khí vui vẻ bằng những truyện cười hay những truyện hài hước xảy ra với chính họ hay với người quen. Khi trình bày một luận điểm, họ thích trích dẫn ví dụ hơn là trình bày một chuỗi những sự kiện thực tế. Có thể họ sẽ không đưa ra số liệu – tất nhiên trừ khi đó là những con số thú vị. Xét về nội dung của các cuộc nói chuyện, những người thích thể hiện thường đề cập khía cạnh con người nhiều hơn là công việc. Đó không phải là http://tieulun.hopto.org họ không hứng thú vơi việc hoàn thành công việc mà đây chỉ là phong cách thích quan tâm đến vấn đề con người hơn một chút. Ví dụ, nếu bạn nói chuyện với một người thích thể hiện về một vấn đề cụ thể thì bạn đừng mong sẽ bắt tay ngay vào việc. Nếu để người thích thể hiện nói trước, mà điều này chắc chắn sẽ xảy ra thì phần đầu của câu chuyện có thể là những chuyện về cả hai bạn và về những người khác, và người thích thể hiện có thể kể một hoặc hai câu chuyện trước khi tập trung vào vấn đề chính. Đối với người thích thể hiện, những chủ đề này không phải là lạc đề mà là sự mở đầu quan trọng trong cuộc đàm thoại. Những người thuộc phong cách phía trên dòng kẻ thường nói về khía cạnh công việc trong các cuộc đàm thoại cho rằng việc xây dựng một mối quan hệ thân thiện kéo dài là sự lãng phí thời gian và có thể gây ra sự chờ đợi căng thẳng cho những người thích thể hiện để bắt đầu công việc. Những người thích thể hiện nghĩ rằng đây là công việc: “Vậy công việc là gì nếu con người không nói chuyện với nhau?” Những người thích thể hiện luôn là người nói trước những điều mà họ không thích ở đề xuất hay thái độ của bạn. Đây là kiểu người “có sao nói vậy”. Mặc dù họ không có dụng ý muốn đối đầu nhưng đôi khi những nhận xét của họ lại quá thẳng thắn, đặc biệt đối với những người ít quyết đoán. Tuy nhiên, chính sự sẵn sàng nêu ra những vấn đề nhạy cảm vốn quan trọng đối với sản lượng này mà những người thích thể hiện có thể khuyến khích người khác tập trung nhiều hơn vào công việc. Dĩ nhiên là không phải tất cả những người thích thể hiện đều có những đặc điểm này. Xét về mức độ quyết đoán và dễ cảm động, thái độ của những người này có thể bị nói giảm đi hay quá lên so với những điều được miêu tả ở đây. Tuy nhiên, bạn vẫn chắc chắn nhận ra những người đồng nghiệp hay những người bạn thích thể hiện của mình qua sự mô tả này. Bởi 25% dân số là những người thích thể hiện nên bạn sẽ có nhiều thời gian với những người quyết đoán và dễ cảm động này. Giống như các phong cách khác, phong cách thích thể hiện có những điểm mạnh và điểm yếu tiềm tàng. Khi những người thích thể hiện tận dụng được phong cách của mình thì họ có thể hoạt động rất hiệu quả và năng suất. http://tieulun.hopto.org Những người thích lãnh đạo Một phong cách khác nằm trong số những người đồng nghiệp của bạn chính là phong cách thích lãnh đạo. Phong cách này nằm ở phần bên phải góc trên cùng của bảng (xem Hình 6-4). Người thích lãnh đạo dung hòa tính quyết đoán cao với tính dễ cảm thấp hơn so với một nửa dân số. Người thích lãnh đạo rất quan tâm đến kết quả. Đây là phong cách thực tế nhất, họ luôn tự hào về tính định hướng quan trọng của mình. Chính sự định hướng mục tiêu rõ ràng đã làm nên tính cách cho người thích lãnh đạo. Những người thuộc phong cách này rất thích việc đặt ra các mục tiêu cao và và sau đó bắt đầu hoàn thành chúng. Tuy nhiên, đây là mẫu người khá độc lập. Họ muốn tự mình đặt ra mục tiêu chứ không muốn người khác làm hộ. Người thích lãnh đạo là người của hành động. Trong khi một người nặng về óc phân tích suy nghĩ về một vấn đề; một người ôn hòa đối mặt với vấn đề còn một người thích thể hiện nói về vấn đề thì người thích lãnh đạo lại làm một điều gì đó. Có thể hành động của họ không phải là sự lựa chọn tốt nhất nhưng ít ra họ cũng cảm thấy nhẹ nhõm vì đã làm một điều gì đó. Hình 6-4. Người thích lãnh đạo thể hiện tính quyết đoán cao hơn và ít thể hiện cảm xúc hơn http://tieulun.hopto.org Một người thích lãnh đạo là Thomas Carlyle, tin tưởng rằng “Công việc của chúng ta không phải là nhìn xem cái gì đang ở đằng xa mà là xem những gì đang hiển hiện rất gần”. Thật không may, với sự tập trung quá mức vào một tình huống tức thời lên những người thích lãnh đạo không quan tâm đầy đủ đến phạm vi rộng hành động của mình. Tính quyết đoán là một nét nổi bật của người thích lãnh đạo. Họ không dành quá nhiều tâm sức vào các quyết định giống như những người thuộc phong cách bên trái dòng kẻ. Người nặng về óc phân tích cố gắng đưa ra sự lựa chọn đúng đắn. Người ôn hòa lại tìm kiếm sự bảo đảm cho kết quả thắng lợi cuối cùng. Người thích lãnh đạo lại tìm một phương pháp khác để đưa ra quyết định. Họ tin tưởng rằng sự đắn đo là một quyết định và rõ ràng đó là quyết định xấu. Họ cũng đòi hỏi chất lượng của các quyết định. Họ cho biết: “Khi bạn chắc chắn 55% thì đó là lúc cần phải hành động. Nếu bạn đợi đến lúc con số này là 95% thì bạn sẽ không thể thành công trong một môi trường đầy tính cạnh tranh và nhịp độ nhanh”. Thay vì cố gắng đưa ra các quyết định đúng ở mọi thời điểm, thay vì tìm kiếm sự đảm bảo cho các quyết định, người thích lãnh đạo nói: “Nếu cứ 10 quyết định mà có 6 cái được thực hiện thì tôi là người chiến thắng”. Khi xảy ra một quyết định không tốt, người thích lãnh đạo thường tỏ ra bình tĩnh, “có được có mất”. Cách tiếp cận với các quyết định quan trọng thú vị này dường như không liên quan tới những người thuộc phần bên trái dòng kẻ. Đối với vấn đề ý kiến và chính sách, những người thích lãnh đạo có thể thay đổi quyết định của họ nhanh hơn những người có phong cách không quyết đoán bằng, ví dụ như những người nặng về óc phân tích hoặc những người ôn hòa. Bởi vì những người thích lãnh đạo là người có mục đích và có lý nên mọi người thường bất ngờ về những thay đổi đột ngột trong suy nghĩ và trong các kế hoạch của họ. Những người thuộc phong cách này thường có “nhiều bộ mặt” khiến mọi người phải kinh ngạc. Tổng thống Richard Nixon, một người thuộc phong cách lãnh đạo, từng là kẻ thù không đội trời chung của Đảng Cộng sản. Sau đó ông làm cả thế giới sững sờ khi thiết lập quan hệ ngoại giao với nước Trung Quốc cộng sản. Những người thích lãnh đạo thường bối rối trước những phản ứng mạnh mẽ của người khác về sự thay đổi vị trí của mình. Người nặng về óc phân tích có xu hướng lý thuyết hóa và cam kết những nguyên tắc tạo ra thái độ thống nhất, công bằng. Người ôn hòa nhìn chung gắn bó với một vị trí hơn những người thích lãnh đạo. Người ôn hòa cũng tin rằng những người không thoải http://tieulun.hopto.org mái về mặt cảm xúc sẽ trải qua những thay đổi như vậy. Tuy nhiên, người thích lãnh đạo tập trung nhiều vào tình huống tức thời hơn là lý thuyết, nguyên tắc hay cảm xúc. Trong thâm tâm họ, khi tình huống thay đổi thì sự phản ứng cũng cần phải được thay đổi. Và sự đánh giá này có thể chính xác. Tuy nhiên, đôi khi những người thích lãnh đạo có nhịp độ và hướng hoạt động quá nhanh, bằng cách này họ có thể ứng biến bằng một hành động tưởng tượng vốn chỉ đơn thuần gây ra một loạt những vấn đề mới. Những người thích lãnh đạo có tài quản lý thời gian. Nhiều quyển sách và khóa học về chủ đề này thường chỉ đề cập bước đầu của các phương pháp vốn được mô tả qua tính hiệu quả và định hướng công việc. Một lần khi nghiên cứu trên 300 vị giám đốc về thực hành quản lý thời gian, chúng tôi nhận thấy rằng cách thức mà những người thích lãnh đạo làm việc rất gần với nhóm phương pháp quản lý thời gian thông thường. Cử chỉ của những người thích lãnh đạo đều có tính mục đích. Họ có tư thế thẳng đứng. Dường như họ tin tưởng vào mọi việc họ làm. Họ đi và vận động nhanh hơn những người khác. Mặc dù cử chỉ của họ ít hơn, nhỏ hơn, ít linh hoạt hơn so với người thích thể hiện nhưng nó cũng rất mạnh mẽ. Sự thể hiện bằng nét mặt của ngươi thích thể hiện sinh động hơn những người thuộc phía dưới dòng kẻ và những người nặng về óc phân tích khi bắt đầu trình bày quan điểm, ánh mắt của họ hướng trực tiếp vào người đối diện nên đôi khi điều này làm người nghe không thoải mái. Giống như các đặc trưng khác, tốc độ nói của người thích lãnh đạo khá nhanh. Họ có ít sự thay đổi trong giọng nói. Họ rất quyết đoán khi bắt đầu trình bày ý kiến hoặc đưa ra yêu cầu. Họ thực tế nhưng không chi tiết, có lý nhưng không lý thuyết, trực tiếp và hướng tới luận điểm. Nếu kết hợp phong cách đàm thoại không kiểu cách này với giọng nói nhanh, dáng thẳng đứng, cử chỉ mạnh mẽ và ánh mắt như xuyên vào người nói chuyện thì bạn có thể hiểu vì sao một số người ít quyết đoán lại sợ nói chuyện với kiểu người thích lãnh đạo. Một người thích lãnh đạo thường tập trung vào khía cạnh công việc trong các cuộc đàm thoại. Có thể họ miễn cưỡng tham gia vào những câu chuyện mang tính ngoài lề, tuy nhiên đó không phải là sở trường của họ, vì vậy, rất có thể họ phải hàn gắn lại một mối quan hệ thân thiện. Khi bỏ qua những tiểu tiết rườm rà ban đầu, người thích lãnh đạo thường áp dụng theo cách của họ thông qua một chương trình nghị sự cho tới khi bạn hết thời gian. Những người nặng về óc phân tích và người ôn hòa với nhịp độ chậm hơn có thể http://tieulun.hopto.org cảm thấy bị đe dọa bởi áp lực nhanh và gay gắt này qua chương trình nghị sự. Người ôn hòa và người thích thể hiện có thái độ quan tâm đến người khác nhiều hơn đã phản ánh: “Thậm chí anh ta không đối xử với chúng tối giống như những người khác”. Những người thích lãnh đạo có thể hoàn thành một khối lượng lớn công việc trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu mọi người cảm thấy mất phương hướng hay mất tập trung thì một điều nguy hiểm sẽ xảy đến là những tiến bộ có thể là phi thực tế hơn. Thiếu sự phản đối trực tiếp và đầy đủ của những người khác có thể trì hoãn hoặc thậm chí là phá hỏng kết quả. Khi chúng tôi nói rằng những người thích lãnh đạo quan tâm tới khía cạnh công việc chứ không phải là khía cạnh con người, chúng tôi không ám chỉ rằng họ thiếu sự quan tâm đến người khác. Họ có thể rất quan tâm đến người khác nhưng không nói về điều đó nhiều bằng những người thuộc phần phong cách bên dưới dòng kẻ. Và cử chỉ của những người thuộc phong cách này không thể hiện hết sự quan tâm của họ dành cho người khác. Những người thích lãnh đạo là người hoạt động, và cảm nhận của họ thường hướng theo ngôn ngữ của hành động. Trong nhiều năm, chúng ta được chứng kiến cú sốc về giảm nhân sự ở hết tổ chức này tới tổ chức khác và cũng tận mắt thấy những người thích lãnh đạo đã nỗ lực đưa ra sự giúp đỡ hữu hình và mạnh mẽ đối với những người bị giảm biên chế hơn nhiều người đồng nghiệp của họ, những người dường như tỏ ra quan tâm hơn. Chính sự nhiệt tình cao, nhịp độ nhanh, tính có mục đích và những lời nói thẳng thắn của người thích lãnh đạo có thể khiến người khác bực tức. Mọi người thường nghĩ họ là những người quyết đoán nhất trong tất cả các phong cách. Tuy nhiên, phong cách thích thể hiện có cùng mức độ quyết đoán như phong cách thích lãnh đạo. Như bạn nhớ lại, sự khác nhau giữa hai phong cách này nằm ở chỗ những người thích thể hiện dễ cảm hơn – dễ thể hiện cảm xúc và quan tâm tới con người. Người thích thể hiện luôn thích hỏi những thông tin về chồng (hoặc vợ) hay con cái của bạn và kể cho bạn những việc hài hước xảy ra tuần trước. Đôi lúc những người thích thể hiện lãng phí thời gian và giải trí với những câu chuyện, những lời nói lém lỉnh và cả những câu chuyện cười. Giống như phần thái độ phía dưới dòng kẻ, tính quyết đoán dường như có thể không thể hiện trọn vẹn như bản chất vốn có của nó. Ngược lại, người thích lãnh đạo lại là những con người có mục đích chứ không phải đùa vui. Họ được coi là người quan tâm tới công việc hơn là quan tâm tới con người. http://tieulun.hopto.org Vì vậy, khi họ trở nên quyết đoán thì đó là điều bạn nhìn thấy và điển hình là bạn còn nhìn thấy một số điều nhỏ khác. Tất nhiên, một người thích lãnh đạo dường như mạnh mẽ hơn những người thích thể hiện có tính quyết đoán. Rõ ràng không phải tất cả mọi người thích lãnh đạo đều có đầy đủ những đặc trưng trong mô tả trên. Nhưng trong một chừng mực nào đó, bức phác họa này sẽ là sự miêu tả chính xác những người thích lãnh đạo mà bạn biết. Bởi 25% dân số là người thích lãnh đạo nên bạn sẽ tiếp xúc nhiều với kiểu người có tính quyết đoán cao hơn và kiềm chế tốt về mặt cảm xúc này. Phong cách này không ưu việt hơn cũng không xấu hơn các phong cách khác. Đó chỉ là sự khác biệt. Những người thích lãnh đạo nếu tận dụng tốt phong cách của mình thì họ sẽ hoạt động rất có năng suất và hiệu quả. http://tieulun.hopto.org §7 Các phong cách dưới ảnh hưởng của sự căng thẳng Sidney Waldheim, vị Giám đốc bán hàng, tỉnh giấc khi những ý nghĩ về cuộc họp bán hàng hàng tuần mà anh sẽ tổ chức trong ngày hôm nay ập về. Anh trầm ngâm: “Doanh số giảm một phần tư nhưng mọi người đã cố gắng hết sức. Điều cần nhất bây giờ là tổ chức một cuộc họp nhằm động viên, khuyến khích toàn thể nhân viên”. Trong khi thay đồ để đi làm, anh không để ý thấy vẻ yên lặng của vợ mình – Alicia – như đang xoáy vào anh. Dường như cô vẫn còn đang giận chồng mình về điều gì đó anh làm ngày hôm qua, tuy nhiên, cô không hề đả động gì tới chuyện này. Thậm chí Sidney không biết mình đã làm gì khiến vợ phật lòng. Sidney cảm thấy bực bội trong người. Cách trừng phạt bằng sự im lặng của Alicia hầu như lúc nào cũng có tác động mạnh đến anh. Tuy nhiên, anh quyết định không làm tình hình thêm tồi tệ bằng cách nổi nóng. Vì vậy, anh vội vàng ra xe đến công ty. Anh cố nghĩ về cuộc họp bán hàng sắp tới, nhưng ý nghĩ của anh lại nhanh chóng hướng về sự tức giận đến lạnh lùng của Alicia. Anh cảm thấy căng thẳng, và không hề suy nghĩ, anh nhấn chân ga. Anh nghe thấy tiếng còi báo động, nhìn thấy ánh đèn pha và anh được chỉ đỗ xe vào phần lề đường. Người cảnh sát thông báo rằng anh đã đi 52 dặm/giờ trong khi chỉ được phép đi 35 dặm/giờ. Sidney nhận ra rằng lần vi phạm luật lệ giao thông này khiến anh bị xếp vào dạng liều lĩnh, chi phí bảo hiểm ô tô sẽ tăng vọt. Đầu óc của Sidney rất căng thẳng khi anh tới chỗ người cảnh sát. Anh tự càu nhàu với chính mình: “Một ngày mới bắt đầu tuyệt làm sao!”. Chuông điện thoại của anh reo. Đó là cuộc gọi của vị giám đốc bán hàng khu vực và ông ta đang vô cùng giận dữ. Vị Giám đốc này đã hét qua điện thoại rằng trong 4 tháng gần đây, doanh số bán hàng trong hạt của Sidney thấp nhất trong khu vực. Ông yêu cầu Sidney phải nhanh chóng khắc phục tình trạng này nếu không thì “sẽ có chuyện xảy ra”. Hãy nói về sự căng thẳng. Mọi cơ quan trong cơ thể của Sidney đều phải hứng chịu hậu quả. Cơ bắp của anh căng lên, thần kinh anh căng thẳng và đầu đau nhức. Anh uống 2 viên thuốc an thần và bước vào phòng họp. Sự căng thẳng dường như chỉ đạo hành vi của anh. Bài thuyết trình được chuẩn bị kỹ lưỡng với những lời lẽ động viên khuyến khích đã trở nên thừa. Thay vào đó, http://tieulun.hopto.org anh đã quát nhân viên của mình rằng họ làm việc yếu kém, rằng họ là người lười nhác. Và anh đe dọa: “Nếu các anh chị không bán được nhiều hàng hơn nữa thì tôi sẽ tìm những người khác có khả năng hơn.” Khi trở về văn phòng, Sidney cảm thấy thư thái hơn. Anh đã trút bỏ được phần lớn sự căng thẳng của mình. Vậy sự căng thẳng này chuyển đi đâu? Câu trả lời là nó đã được chuyển bớt cho từng nhân viên bán hàng có mặt trong cuộc họp. Sidney đã trút áp lực của mình lên những người này – những người vốn đang chịu hàng núi những áp lực khác. Bạn có thể tưởng tượng ra, không một ai rời cuộc họp có khí thế để bán hàng tiếp. Thay vào đó, một số người tỏ ra tức giận, một số người cảm thấy bị tổn thương và một số người khác lại cảm thấy lo lắng. Tuy nhiên, không một ai có ý định bỏ cuộc. Tuy vậy, cách giải tỏa căng thẳng của Sidney chỉ mang tính tạm thời. Một khách hàng lớn đã rất tức giận vì không nhận được hàng đúng hẹn. Mặc dù Sidney không thể làm điều gì hơn nhưng vị khách hàng vẫn trút nỗi thất vọng lên Sidney. Điều này mở đầu cho chuỗi căng thẳng một lần nữa. Khi về nhà, Sidney vẫn cảm thấy bức bối. Anh bế một trong những đứa con của mình lên trước khi vùi đầu vào phòng riêng. Anh bật vô tuyến nhưng phần lớn thời gian anh nhớ lại những thảm họa xảy ra với mình trong ngày. Anh tự nhủ: “Họ đáng bị như vậy.” Tuy nhiên, anh biết mình sẽ phải trả giá cho thái độ của mình. Anh lắc đầu nói khẽ: “Mình nên đi ngủ. Mình đã đi quá xa.” Sidney thuộc mẫu người thích thể hiện. Anh đã rơi vào trạng thái “giận cá chém thớt” khi phản ứng với áp lực. Phản ứng trước tình trạng quá căng thẳng của anh là hoàn toàn có thể đoán được. Và kết quả là: Các mối quan hệ trở nên căng thẳng, các quyết định thiếu sáng suốt và việc thực hiện kém hiệu quả. Không có phong cách nào có thể giải quyết tình trạng áp lực hoàn hảo. Mỗi phong cách có một hình thức căng thẳng riêng. Khi con người rơi vào trạng thái giận cá chém thớt thì thái độ của họ chỉ có một mục đích duy nhất: “Giảm căng thẳng cho chính mình”. Một điều phiền phức nảy sinh là thái độ “giận cá chém thớt” thường gây áp lực lên những người khác. Điều này dễ tạo ra một thói xấu có thể phá hủy vĩnh viễn nhiều mối quan hệ. Đôi khi mỗi chúng ta đều phải trải qua trạng thái quá căng thẳng mà dường như chúng làm xuất hiện điều tồi tệ nhất trong mỗi con người. Chương này sẽ giúp bạn hiểu về phong cách “giận cá chém thớt”. Đó là sự thay đổi về thái độ nhìn chung xảy ra khi sự căng thẳng của con người không thể kiểm soát. Chúng tôi sẽ đề cập mối quan hệ giữa mỗi loại phong cách với một hành vi http://tieulun.hopto.org căng thẳng đặc biệt. Bạn sẽ nhận thấy thái độ “giận cá chém thớt” có một số chức năng bảo vệ; tuy nhiên, nó có ảnh hưởng tiêu cực đến việc đưa ra quyết định; đến năng suất và các mối quan hệ. Cuối cùng, trong chương này, bạn sẽ được biết các phương pháp phòng ngừa nhằm hạn chế lượng thời gian bạn dùng cho “giận cá chém thớt”. Bạn cũng tìm ra cách để hạn chế những hệ quả tiêu cực khi ở trong tình trạng “giận cá chém thớt” và những lời khuyên bạn nên làm gì khi người khác ở trong tình trạng đó. Sự hiểu biết về phong cách giận cá chém thớt này sẽ giúp bạn giải quyết hiệu quả với những tình huống đặc biệt căng thẳng. http://tieulun.hopto.org Thế nào là phong cách “giận cá chém thớt”? Con người chuyển từ trạng thái bình thường của mình sang trạng thái “giận cá chém thớt” khi đối mặt với áp lực quá lớn. Thái độ của họ trở nên cực đoan và không thoải mái vô thức. Trạng thái “giận cá chém thớt” là sự phản ứng trước tình trạng căng thẳng quá lớn. Dĩ nhiên vẫn có những áp lực được mong đợi. Tiến sĩ Hans Selye, cha đẻ của những nghiên cứu về áp lực, nhận thấy rằng sự căng thẳng tăng thêm hương vị cho cuộc sống. Với một mức độ hợp lý, sự căng thẳng có thể khiến cho mỗi ngày của chúng ta thêm thú vị và nâng cao năng lực thực hiện của chúng ta. Đó là lý do tại sao các vận động viên cố gắng tự chuẩn bị tốt tinh thần cho mỗi trận đấu. Mặc dù vây, tình trạng căng thẳng quả lớn gây ra sự không thoải mái, thậm chí còn dẫn tới nguy hiểm. Trong khi thái độ “giận cá chém thớt” tạo ra một cách giải phóng áp lực cho một người thì nó thường chuyển áp lực sang người khác. Sự chuyển biến từ thái độ bình thường sang thái độ “giận cá chém thớt” không phải là sự lựa chọn có ý thức. Nó chỉ chợt đến với con người một cách vô thức. Khi đối phó với một tình huống căng thẳng, thái độ bình thường của một người trở nên cực đoan. Khi đó, con người sẽ đánh mất đi rất nhiều xu hướng thói quen. Thái độ “giận cá chém thớt” trở nên áp đảo. Người thích thể hiện luôn thích giao tiếp xã hội và có xu thế công kích. Người thích lãnh đạo – người luôn thích chỉ huy, trở nên độc tài. Người ôn hòa, người luôn hết lòng ủng hộ và hợp tác, trở nên cam chịu. Người nặng về óc phân tích – người trầm lặng và ít xúc cảm, có xu hướng tránh tham gia về mặt cảm xúc. Hình 7-1 cho thấy việc biến đổi thành những con người “giận cá chém thớt” là một hành động cực đoan hơn so với xu hướng thông thường của họ. Đối với trạng thái “giận cá chém thớt”, thái độ của con người trở nên không linh hoạt. Họ phản ứng không phải dựa trên sự thôi thúc của những tình huống giữa các cá nhân mà dựa trên những áp lực mà họ cảm nhận được; không quan tâm tới mong muốn hay cảm nhận của người khác. Khi trong tình trạng “giận cá chém thớt”, con người hành động theo cách cực đoan, họ để lại những vết rạn nứt ở bất cứ đâu. Những người trong tình trạng “giận cá chém thớt” có xu hướng không thỏa hiệp về cách thức họ tiếp xúc với người khác. Khi đối mặt với áp lực, với thời gian nhiều hơn những lúc khác, họ thể hiện http://tieulun.hopto.org thái độ: “cách của tôi, không phải cách của anh.” Như bạn đã biết, mỗi phong cách có cách giải tỏa áp lực riêng. Sau đây là sự mô tả về trạng thái “giận cá chém thớt” và cách thức con người đối mặt với chúng. http://tieulun.hopto.org Những người thích thể hiện khi “giận cá chém thớt”: Công kích Thông thường những người thích thể hiện là người hay quan tâm đến người khác. Khi rơi vào tình trạng căng thẳng quá mức, họ lại thể hiện sự thất vọng về người khác. Những con người bình thường đã quyết đoán và tình cảm này thậm chí còn trở nên quyết đoán và tình cảm hơn khi họ căng thẳng. Khi “giận cá chém thớt”, họ thường tận dụng thứ ngôn ngữ mạnh mẽ và khiếm nhã, họ nói to, cử chỉ mạnh và hiếu chiến. Một số người thường là chủ đề công kích to tiếng, phóng đại và là hậu quả của sự giận dữ cá nhân của những người thích thể hiện trong khi họ đang trong tình trạng “giận cá chém thớt”. Ralph Waldo Emerson đã nói: “Cơn giận của chúng ta có những mức độ khác nhau.” Những người thích thể hiện rất nóng tính và dễ giận dữ. Họ giận nhanh hơn những người khác, tuy nhiên, họ cũng sớm bình tĩnh trở lại và họ luôn sẵn sàng để những gì thuộc về quá khứ mãi mãi là quá khứ. Họ nổi giận nhanh nhưng nguôi giận cũng nhanh và đặc biệt là họ không “để bụng.” Để biện minh cho trạng thái “giận cá chém thớt” của mình, một số người thích thể hiện thừa nhận rằng: “Chắc chắn tôi sẽ tiếp tục tính hung bạo và sau đó la hét, đập bàn ghế và nói những câu khiếm nhã. Chúng tôi giận giữ nhanh nhưng cũng cho qua nhanh”. Những người thích thể hiện khác lại cảm thấy xấu hổ vì đã nói to và công kích quá đáng khiến đối phương bị tổn thương. Không ai muốn là nạn nhân của những lời nói ác khẩu. Tuy nhiên, bản thân những người mang phong cách thích thể hiện dường như hiểu hơn về thái độ công kích của những người có cùng phong cách với mình. Những người thích lãnh đạo có thể hiểu tính quyết đoán của những người thích thể hiện khi bị căng thẳng; mặc dù họ mong muốn những người thích thể hiện sẽ kiềm chế hơn cảm xúc của mình. Mặc dù vậy cả hai nhóm người quyết đoán này có thể nhanh chóng dẹp đi những hành động cáu giận của mình. Hình 7-1. Các xu hướng thông thường của một người trở nên cực đoan hơn http://tieulun.hopto.org Avoiding: Né tránh Autocratic: Chuyên quyền Acquiesing: Cam chịu Attacking: Công kích Sự tức giận của những người thích thể hiện để lại hậu quả khó lường lên những người ôn hòa và người nặng về óc phân tích. Sự lớn tiếng và công kích cá nhân quá nặng nề của những người thích thể hiện có thể làm cho những người thuộc phần phong cách phía trái dòng kẻ này lo lắng bởi sau đó có thể sẽ nổ ra một cuộc công kích nặng nề khác giống như vậy. Một số lời nhận xét khó nghe có thể khiến cho người ôn hòa và người nặng về óc phân tích khó mà quên được. Hơn nữa, những người thuộc phần phong cách phía trái dòng kẻ luôn là những người sáng suốt trong lời nói, ngay cả khi họ tức giận. Vì vậy họ tự nhủ rằng: “Nếu anh ta nói điều đó thì đó là dụng ý của anh ta. Anh ta sẽ không nói trừ khi anh ta đã nghĩ trước”. Những lời nhận xét vội vàng của những người thích thể hiện trong khi họ tức giận có thể giày vò những người thuộc phần phong cách phía trái dòng kẻ, thậm chí khi sự việc đã là quá khứ. Người ôn hòa và người nặng về óc phân tích cũng có thể chạnh lòng khi mà người thích thể hiện nhanh chóng quên đi những gì mà họ nói ra – những điều gây tổn thương cho người khác. Tuy nhiên, những người thích thể http://tieulun.hopto.org hiện – những người rất dễ bị áp lực, rất nhanh chóng lấy lại tình trạng bình thường như chưa có chuyện gì xảy ra. http://tieulun.hopto.org Những người thích lãnh đạo khi bị căng thẳng: Chuyên quyền Người thích lãnh đạo là người có ý chí mạnh mẽ. Khi bị căng thẳng, họ trở nên độc đoán, họ cố gắng áp đặt ý nghĩ và kế hoạch của mình cho người khác. Dường như họ trở nên cực kỳ cứng rắn; họ không chấp nhận bất cứ ý tưởng nào ngoài ý tưởng của mình. Khi những người thích lãnh đạo ở trong tình trạng căng thẳng, thậm chí họ thể hiện cảm xúc ít hơn lúc bình thường. Đôi mắt của họ ánh lên tính quyết đoán nhưng có thể ngoài điều đó ra không còn điều gì khác. Người thích lãnh đạo khi căng thẳng có một tư thế cứng nhắc và có thể dồn toàn bộ cử chỉ của mình thành hành động chỉ tay mạnh mẽ. Giọng nói của họ có thể coi là lớn tiếng và khiếm nhã; hoặc họ có thể nói với một giọng hoàn toàn uy lực, giống như nhân vật đầy cương nghị Clint Eastwood. Để bảo vệ cho hành vi nổi giận của mình, một số người thích lãnh đạo cho biết: “Có thể tôi trở nên chuyên quyền những lúc bị căng thẳng nhưng ít nhất tôi không bị điên khùng. Tôi còn có việc phải làm và tôi thấy rằng nó đã được làm. Tôi không thấy lý do nào cho thấy tôi đã sai”. Tuy nhiên, người thích lãnh đạo lại cảm thấy hối hận về thái độ chèn ép và hăm dọa của mình. Chẳng có một ai ưa thái độ cố chấp của những người thích lãnh đạo những lúc họ căng thẳng bởi họ cho rằng mục tiêu của họ đã đạt được, kế hoạch của họ đã được thực hiện, lịch trình của họ được tuân thủ và những ý tưởng của họ là kim chỉ nam cho những hoạt động trong ngày. Những kế hoạch được vạch ra trong tình trạng căng thẳng thường có nhiều thiếu sót. Tuy nhiên, ngay cả khi có những ý tưởng tuyệt vời thì chính thái độ thiếu nhạy cảm của họ có thể dẫn tới thất bại. Những người thích lãnh đạo đôi khi không để tâm đến thái độ hống hách của một người có cùng phong cách khi bị căng thẳng. Những người thích thể hiện thường tỏ ra thông cảm với ý chí mạnh mẽ của người thích lãnh đạo (mặc dù họ có thể không thích tính cách đó), tuy nhiên, họ luôn bực mình với vẻ ngoài lạnh lùng của những người thích lãnh đạo mỗi khi bị căng thẳng. Quan điểm của người thích thể hiện là: “Nếu bạn căng thẳng, hãy thừa nhận điều đó! Đừng ngụy tạo cho sự tức giận của mình bằng vẻ ngoài công việc với thực tế và số liệu.” Những người ít quyết đoán thường sợ thái độ đe dọa của những người thích lãnh đạo khi bị căng thẳng. Họ bực mình khi có cảm giác bị ra lệnh hoặc điều khiển. Những người thích lãnh đạo bình thường đã có nhịp độ nhanh thì khi bị căng thẳng, họ có xu hướng quyết định và hành động thậm http://tieulun.hopto.org chí còn nhanh hơn; điều này gây áp lực lớn cho những người có nhịp độ chậm hơn. Người thích lãnh đạo hướng sự quan tâm của mình vào công việc, vì vậy, thái độ thiếu quan tâm đến người khác của họ dễ khiến những người ôn hòa bực mình. http://tieulun.hopto.org Những người ôn hòa khi căng thẳng: Cam chịu Khi sự căng thẳng còn chưa lớn, những người ôn hòa thường trầm lặng, thân thiện và hợp tác, họ mong muốn hạn chế tối đa sự căng thẳng trong các mối quan hệ của mình. Trong khi sự căng thẳng dễ khiến một số người lớn tiếng chửi bới và những người khác tỏ thái độ điều khiển cứng nhắc thì mong muốn tránh xung đột và xoa dịu người khác của những người ôn hoà trở nên nổi bật hơn. Họ luôn nỗ lực hợp tác và giảm thiểu sự căng thẳng giữa các cá nhân. Thật khó biết được khi nào người ôn hòa ở trong tình trạng căng thẳng. Khi một người thích thể hiện bị căng thẳng thì cả thể giới đều biết. Và khi một người thích lãnh đạo phải chịu áp lực cao thì chúng ta không phải mất nhiều thời gian để được chứng kiến thái độ chỉ huy thái quá của họ. Tuy nhiên người ôn hòa khi căng thẳng sẽ trở nên kín đáo. Họ vẫn có thể mỉm cười và tỏ thái độ hợp tác như thường lệ, thậm chí họ còn nói: “Chắc chắn rồi, điều đó thật tuyệt”. Trong khi dường như không có sự thay đổi nào khi một người ôn hòa bị căng thẳng thì manh mối đầu tiên của bạn thường là nhận thức cảm tính về điều gì đó không ổn, mặc dù bạn không thể hiểu được lý do khiến bạn cảm giác như vậy. Khi quan sát một người kỹ lưỡng hơn bạn sẽ thấy rằng mặc dù bạn nghe thấy những từ ngữ làm hài lòng bạn nhưng lại có sự thay đổi về cử chỉ của cơ thể. Giọng nói, nét mặt, cử chỉ và dáng điệu trở nên máy móc, trống rỗng. Nếu một người ôn hòa muốn thể hiện sự thất vọng của mình thì họ cũng chỉ đưa ra sự gợi ý. Để bảo vệ cho hành vi cáu giận của mình, một số người ôn hòa nói: “Chúng tôi đã làm gì sai khi cố gắng tử tế với mọi người ngay cả khi chúng tôi bị căng thẳng? Thay vì làm ầm lên hoặc ra lệnh thái quá, chúng tôi – những người ôn hòa – cố giữ hòa bình”. Người ôn hòa nhận ra rằng tất cả những hành vi giận dữ, bao gồm cả của chính họ, có thể gây khó khăn cho người khác. Những người ưa thể hiện luôn thích tự bộc bạch về mình, họ dường như không thích một người cảm nhận theo một cách nhưng lại hành động theo cách khác. Họ tin tưởng rằng “Nếu có một vấn đề thì hãy đặt nó lên bàn để cùng thảo luận hay la hét, nhờ thế chúng ta có thể vượt qua nó. Tuyệt nhiên không nên hành động như thể mọi thứ vẫn tốt đẹp trong khi lại không phải như vậy”. Người thích lãnh đạo hầu như không thể kiên nhẫn với thái độ “hòa bình bằng bất cứ giá nào”. Người nặng về óc phân tích có thể thấu hiểu http://tieulun.hopto.org """